Vorige week kwam het CBS met cijfers over huishoudelijk gebruik van hout in de haard. En twee weken geleden kreeg de Tweede Kamer een petitie aangeboden tegen ‘grootschalige boomkap’. Hoog tijd dus voor een goed gesprek over houtige biomassa. Over die energiebron, over bosbeheer en bos in Nederland praat ik met Henk Wanningen. Hij studeerde bosbouw, werkt al veertig jaar bij Staatsbosbeheer en is directeur van Bio Enerco, een bedrijf dat van resthout biomassa maakt.

Vorige week stuurde minister Jetten de Actieagenda Netcongestie Laagspannings-netten naar de Tweede Kamer. Tot 2030 kunnen 1,5 miljoen huishoudens problemen krijgen, variërend van knipperende lampen en uitvallende warmtepompen tot afschakeling. Hoe zijn we als rijk, welvarend land in deze situatie terechtgekomen en wat moet er nu gebeuren? Wat kan er nog? Dat en meer vraag ik aan Paul Giesbertz, een van de meest vooraanstaande kenners van het Nederlandse elektriciteitssysteem.

Vanuit Abcoude de laatste aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel én van de Markt Update, met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Het nieuwe jaar is begonnen, en dus is het weer tijd om de rekening op te maken: hoe staat de Nederlandse transitie er nu écht voor? Hoeveel hernieuwbare energie produceren we? Hoe zit het met de uitstoot? En wat gaat er de rest van het jaar gebeuren, en waarom? Dé man met álle antwoorden is lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool Groningen, manager Strategie bij Gasunie, maar wij kennen hem als de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie: Martien Visser!

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Vriend van de Show: https://vriendvandeshow.nl/studio-energie LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/remcodboer/

Vanuit Appelscha en Amsterdam een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Vorige week lanceerde Yara Sluiskil het eerste grensoverschrijdende CCS-project ter wereld. Per jaar wordt straks 800.000 ton CO2 ondergronds opgeslagen. Niet in Nederland, maar in Noorwegen. CCS is een essentieel onderdeel van de reductiestrategie van het bedrijf. Hoe ziet die strategie er verder uit? En hoe gaat het met de ‘maatwerkafspraken’ met de Nederlandse overheid? Dat en meer vraag ik aan Gijsbrecht Gunter, directielid van Yara Sluiskil.

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Zinkproducent Nyrstar deed al jaren geleden steenkool de deur uit, elektrificeerde, gebruikt alleen maar groene stroom én kan heel flexibel produceren. Toch is de toekomst van dit toonbeeld van ‘de nieuwe industrie’ niet zeker. Hoge energieprijzen en een ongelijk speelveld brengen de multinational, gevestigd in het Brabantse Budel, in problemen. Met co-CEO Guido Janssen praat ik over de positie van de energie-intensieve industrie in Nederland.

Vanuit hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Met bier en bitterballen én de verkiezingen op komst, is het hoog tijd om in de Haagse stroom aan verkiezingsbeloften het kaf van het koren te scheiden. Oftewel Boonman & de Boer, uw baken van licht in de duisternis der electorale twijfel, geven vanuit café Luden in Den Haag stemadvies! Met Jan Willem van Hoogstraten (EBN), Hans Grünfeld (VEMW), Ruut Schalij (eRisk Group) en Hans Timmers (ECHT).

Ook vijftig jaar geleden was er oorlog in het Midden-Oosten. Steun aan Israël leidde toen tot een olieboycot tegen onder meer de Verenigde Staten en Nederland. De oliecrisis van 1973 was een feit. Zondagen zonder auto en benzine op de bon. Jacques de Jong was er allemaal bij, als jonge ambtenaar van Economische Zaken: in het crisisteam, bij de oprichting van het Internationaal Energie Agentschap en de gesprekken met OPEC. Ik praat met hem over toen en eventuele lessen voor nu.

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Mijn twee gasten werken samen aan twee projecten die op het eerste gezicht exemplarisch zijn voor de volgende fase in de energietransitie: de productie van groene waterstof en de aanleg van een grootschalig CO₂-opslagproject, beide op zee. Zoals zo vaak zijn de ambities groot en de woorden mooi. Maar hoe gaat het nu écht? Wat zijn de voetangels en klemmen? Dat vraag ik aan Lex de Groot, directeur van Neptune Energy Nederland en Roger Miesen, ceo van RWE Generation.

Vanuit Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Met hun protestacties op de A12 heeft Extinction Rebellion het onderwerp ‘fossiele subsidies’ bij een groot publiek op de agenda gekregen. Wat? Subsidies voor fossiel? Afschaffen! Maar zo zwart-wit als het wordt voorgesteld, is het niet. Johannes Bollen deed al in de jaren negentig onderzoek naar klimaatbeleid, emissiehandel en de economische impact. Jarenlang was hij verbonden aan het CPB en sinds kort aan TNO. Een gesprek over de zin en onzin van fossiele subsidies.

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Bijna twintig jaar geleden leerde ik mijn gast kennen. Toen had deze fysisch-chemicus – en gerespecteerd wetenschapsjournalist – nog geen letter over klimaatverandering geschreven. Inmiddels heeft hij dat wél en werd hij eerst controversieel en daarna gecanceld. Met Stichting Clintel probeert hij de wereld te overtuigen dat van een klimaatcrisis géén sprake is. “Ik ben een roepende in de woestijn geworden”, zei hij vijf jaar geleden. Wat is hij nu? En waarom aanvaardt hij de consensus niet? Dat en meer vraag ik aan Marcel Crok.

Vanuit Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer. - TNO: Binnenlandse gasproductie blijft achter https://www.tno.nl/nl/newsroom/2023/09/binnenlandse-gasproductie-blijft-achter/ - brief staatssecretaris Vijlbrief https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/09/05/jaarverslag-tno-2022-delfstoffen-en-aardwarmte - Tenaz Energy https://www.tenazenergy.com/

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Marien Boonman (onafhankelijk energie-nerd), Maayke Maas (Ploum Advocaten en Notarissen) en Jan Vos (Nederlandse Wind Energie Associatie NWEA).

Steun van het Rijk heeft zo’n 400.000 huishoudens uit de energiearmoede gehouden. Op 1 januari loopt de belangrijkste maatregel – het prijsplafond – af. En met nog altijd hoge energieprijzen, de winter én verkiezingen voor de deur, is de vraag: hoe nu verder? Algemene steun komt ook bij mensen die het helemaal niet nodig hebben. Maar hoe gerichter de steun, hoe complexer de uitvoering. Met energiearmoede-expert Peter Mulder, senior wetenschapper bij TNO, praat ik over dilemma's en oplossingen. - De energiekosten van verschillende typen huishoudens in Nederland (juli 2023) https://publications.tno.nl/publication/34640987/MwJFek/TNO-2023-P10493.pdf - Energiearmoede in Nederland 2022 (januari 2023) https://publications.tno.nl/publication/34640439/KjLV5U/TNO-2023-energiearmoede.pdf

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken. - How Dubai is Reshaping the global Oil Trade (podcast): https://www.ft.com/content/1e9ced86-795c-433e-a29f-082850cebed3 - column Hans: 'Inflatiespook kan energietransitie langer blijven achtervolgen' http://www.energiepodium.nl/artikel/inflatiespook-kan-energietransitie-langer-blijven-achtervolgen

Terwijl de energiecrisis voorbij lijkt, maar nog lang niet is, is het weer tijd om de rekening op te maken: hoe staat de Nederlandse transitie er nu écht voor? Hoeveel hernieuwbare energie produceren we? Hoe zit het met de uitstoot? En wat gaat er de rest van het jaar gebeuren, en waarom? Dé man met álle antwoorden is Martien Visser, lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool, manager Strategie bij Gasunie, maar wij kennen hem als de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie.

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Marien Boonman (onafhankelijk energie-nerd), Raoul Boucke (Tweede Kamerlid D66)en Coby van der Linde (Clingendael International Energy Programme). - problemen op het elektriciteitsnet (vanaf 8 min. 2 sec.) - Groningen per 1 oktober dicht; waar komt straks ons gas vandaan? (vanaf 30 min. 15 sec.) - industriebeleid en de maatwerkafspraken (vanaf 50 min. 21 sec.)

Zonthermiepark Dorkwerd is met 12 hectare de grootste van Nederland. 24.000 zonnecollectoren leveren straks warmte voor zo'n 2600 huishoudens. Een half jaar geleden is de bouw begonnen. Inmiddels is het buffervat klaar en wordt sinds deze week gevuld met water. Over het project praat ik met Jelmer Pijlman, oprichter/directeur van Novar (voorheen Solarfields) en Maarten Kral, constructiemanager van het zonthermiepark.

In 2050 moet er zo'n 70 GW aan windturbines op het Nederlandse deel van de Noordzee staan, zo wil het kabinet. Nu staat er 4 GW. In de héle Noordzee moet minimaal 300 GW komen. Grote vraag: wat is de impact daarvan op het ecosysteem? Het antwoord moet komen van Wozep, het Wind op Zee Ecologisch Programma, dat in 2016 is gestart. Over dat programma praat ik met Luca van Duren, marine ecoloog bij Deltares, die al jaren aan het Wozep werkt. - Wozep https://www.noordzeeloket.nl/functies-gebruik/windenergie/ecologie/wind-zee-ecologisch-programma-wozep/ - Rapport Ecosystem effects of large upscaling of offshore wind on the North Sea - Synthesis report https://www.noordzeeloket.nl/publish/pages/190265/synthesis-ecosystem-effects-of-large-upscaling-of-offshore-wind-on-the-north-sea.pdf

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken. - column Hans: 'Een disruptief scenario lijkt onvermijdelijk' https://energiepodium.nl/artikel/een-disruptief-scenario-lijkt-onvermijdelijk - verkoop Neptune Energy https://www.neptuneenergy.com/media/press-releases/year/2023/proposed-acquisition-neptune-energy-eni-and-var-energi

Behalve met bekende bronnen als zon en wind, kun je ook hernieuwbare elektriciteit opwekken door zoet en zout water met elkaar in contact te brengen. Blauwe energie heet het en in Nederland werkt REDstack er al ruim tien jaar aan. Onlangs is een nieuwe subsidie toegekend. Komt de doorbraak daarmee nu echt in zicht? En zo ja, hoe groot is de potentie van blauwe energie? Ik praat erover met Pieter Hack, oprichter en eigenaar van REDstack. - Vijf miljoen subsidie voor energiecentrale REDstack op de Afsluitdijk https://redstack.nl/vijf-miljoen-subsidie-voor-energiecentrale-redstack-op-de-afsluitdijk/ - Blue Energy from Salinity Gradients (The Journal of Ocean Technology) https://www.thejot.net/article-preview/?show_article_preview=1411 - The Story of REDstack (video) https://www.youtube.com/watch?v=giioGrHELf0 - https://redstack.nl/

Vanuit Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer. - Bedrijven willen niet aan flexibel stroomgebruik (FD) https://fd.nl/bedrijfsleven/1477678/bedrijven-willen-niet-aan-flexibel-stroomgebruik - Blog Henri Bontenbal https://henribontenbal.medium.com/fossiele-subsidies-de-nabeschouwing-ecbf10e94499 - Opinie Ed Groot https://fd.nl/opinie/1477148/brandbrief-aan-het-abp - Column Jan Paul van Soest (Energiepodium) https://energiepodium.nl/artikel/liever-geen-discussies-over-fossiele-subsidies-blokkeren - Interview Frans Timmermans (NRC) https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/09/er-is-steeds-meer-verzet-tegen-zijn-green-deal-maar-frans-timmermans-weet-dat-hij-moet-doordrukken-a4166796#:~:text=Interview-,Frans%20Timmermans%20weet%20dat%20hij%20moet%20doordrukken%2C%20ondanks%20steeds%20meer,Green%20Deal%20van%20Frans%20Timmermans. - Trump Supporters’ Violent Rhetoric in His Defense Disturbs Experts (New York Times) https://www.nytimes.com/2023/06/10/us/politics/trump-supporter-violent-rhetoric.html - Oud-toezichthouder Groningen dringt aan op exitplan: ook buiten het gasveld worden nu bevingen gemeten’ (NRC) https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/05/oud-toezichthouder-groningen-dringt-aan-op-exitplan-ook-buiten-het-gasveld-worden-nu-bevingen-gemeten-a4166435 - Technisch Twitter-draadje Jilles over Groningen https://twitter.com/JillesAppelscha/status/1666085325578579968 - Hoog spel, de politieke biografie van Shell (Marcel Metze) https://www.bol.com/nl/nl/p/hoog-spel/9300000130269305/?Referrer=ADVNLGOO002008J-S--&gclid=CjwKCAjwhJukBhBPEiwAniIcNYpF1NMpPw9el_p3rdjfxTH-viLsbkn-lMlm10MlEf4j1v-nxuJuSxoCtmQQAvD_BwE - Nieuwe baas Shell: Waarom vecht Nederland tegen een bedrijf dat probeert zijn kracht ten goede te gebruiken? (Volkskrant) https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nieuwe-baas-shell-waarom-vecht-nederland-tegen-een-bedrijf-dat-probeert-zijn-kracht-ten-goede-te-gebruiken~ba9d054a/ - U.S. had intelligence of detailed Ukrainian plan to attack Nord Stream pipeline (Washington Post) https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/06/06/nord-stream-pipeline-explosion-ukraine-russia/ - Apache announces end to North Sea drilling hours after UK scales back windfall tax (Financial Times) https://www.ft.com/content/7a8e73e2-de4c-4f11-985b-80a6c56d8ee5

Met deze week het belangrijkste nieuws van de afgelopen week, zoals de ophef over kerncentrale Dodewaard; ik praat erover met Hans Schoenmakers. Coby van der Linde geeft een inkijkje in hoe Russische olie z’n weg naar de markt vindt en Jan Vos wil een maximumhoogte voor windmolens op zee. Het kabinet zet in op ‘energiediplomatie’, Rob Jetten vertelt waarom en hoe. Meer Den Haag: Henri Bontenbal probeert de Carbon Takeback Obligation op de politieke agenda te krijgen. Maar eerst Hans van Cleef over het OPEC-besluit van zondag. OPEC+ - https://www.opec.org/opec_web/en/press_room/7160.htm Windmolens op Zee - https://www.nwea.nl/windmolens-op-zee-niet-hoger-dan-1000-voet/ Carbon Takeback Obligation - https://soundcloud.com/studio-energie/margriet-kuijper-over-de-invoering-van-een-carbon-takeback-obligation-ctbo-voor-fossiele-energie Kerncentrale Dodewaard - https://www.kcd.nl/historie/index.html - https://nos.nl/artikel/2477043-miljoenen-nodig-voor-sloop-kerncentrale-dodewaard-bij-aandeelhouders-beland Energiediplomatie - https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/06/02/kabinet-versterkt-basis-voor-toekomstige-import-van-energie - https://open.overheid.nl/documenten/3b08e36c-7e15-430b-a5c6-2577fa9ca05f/file Russische ship-to-ship transfers - https://www.vortexa.com/insights/crude/new-locations-arise-for-russian-urals-sts-activity/

In de aanloop naar COP 28, de VN-klimaatconferentie eind dit jaar in Dubai, gaat de discussie steeds vaker over een subtiel, maar cruciaal verschil tussen het terugdringen van het gebruik van fossiele energie en het terugdringen van de uitstoot. Dat laatste kan bijvoorbeeld met een Carbon Takeback Obligation voor de fossiele sector. Over zo’n verplichting praat ik met Margriet Kuijper, een Carbon Management- en CCS-specialist die zich er in Nederland al jaren hard voor maakt. - CTBO meest gestelde vragen (Q&A): https://www.linkedin.com/pulse/carbon-takeback-obligation-interesting-idea-margriet-kuijper/?trackingId=wbHGDGNpS0Kw3T5%2F%2FBHr8Q%3D%3D - 3 pagina introductie CTBO en Geological Net Zero: https://drive.google.com/file/d/1R05_X-s5rRI-Oxfq8JVuPwuKJGroWxtI/view - downloads CBTO: https://www.gemeynt.nl/bericht/carbon-takeback-obligation-ctbo-krijgt-steeds-meer-support - artikel Margriet over definitie ‘unabated’: https://www.linkedin.com/pulse/unabated-key-agreement-taming-fossil-fuels-dragon-margriet-kuijper/ - reactie Margriet op uitspraken John Kerry: https://www.linkedin.com/posts/margriet-kuijper_kerry-challenges-oil-industry-to-prove-its-activity-7064167727438934017-PX6c/ - oproep aan G7 van onder meer Nederland voor versnelling uitfaseren fossiel: https://www.reuters.com/business/energy/g7-urged-phase-out-fossil-fuels-by-netherlands-chile-others-2023-05-19/ - The Guardian ‘Fossil fuel producers must be forced to ‘take back’ carbon, say scientists’: https://www.theguardian.com/environment/2023/jan/12/fossil-fuel-producers-must-be-forced-to-take-back-carbon-say-scientists - podcast met Margriet januari 2021: https://soundcloud.com/studio-energie/margriet-kuijper-wat-het-volgende-kabinet-absoluut-moet-doen-en-zeker-moet-laten

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken. - Rapport ‘Energiesysteem op weg naar 2050’ https://www.ebn.nl/feiten-en-cijfers/kennisbank/energietransitie/rapport-energiesysteem-op-weg-naar-2050/ - The U.S. Needs Minerals for Electric Cars. Everyone Else Wants Them Too (New York Times) https://www.nytimes.com/2023/05/21/business/economy/minerals-electric-cars-batteries.html - G7 urged to phase out fossil fuels by Netherlands, Chile, others (Reuters) https://www.reuters.com/business/energy/g7-urged-phase-out-fossil-fuels-by-netherlands-chile-others-2023-05-19/ - Column Hans: Klimaatbeleid 2.0, het betere alternatief (Energiepodium) https://www.energiepodium.nl/artikel/klimaatbeleid-2-0-het-betere-alternatief - IEA Oil Market Report mei https://www.iea.org/reports/oil-market-report-may-2023 - Global LNG-Asian spot LNG prices slip to 2-year low on tepid demand (Reuters) https://www.reuters.com/article/global-lng/global-lng-asian-spot-lng-prices-slip-to-2-year-low-on-tepid-demand-idUSL8N37G36T - Expensive energy may have killed more Europeans than covid-19 last winter (The Economist) https://www.economist.com/graphic-detail/2023/05/10/expensive-energy-may-have-killed-more-europeans-than-covid-19-last-winter - The Economist podcast (vanaf 11 min.) https://open.spotify.com/episode/7pAUlg1ZggVWa5jmtZ9TZp?si=IrCEJnDRRBOn9KZ8Pgj0Sg

Vorige week heeft Battolyser Systems de eerste demonstratie-unit op industriële schaal geleverd van wat het bedrijf de enige in de wereld noemt: een batterij die tegelijk ook elektrolyser is – een Battolyser. Inmiddels heeft de scale-up plannen voor een fabriek waar ieder jaar 1 GW aan battolysers van de band rolt. Met CEO Mattijs Slee praat ik over de ontwikkeling, de aanstaande opschaling en de potentie van de battolyser. - video werking van de battolyser: https://www.youtube.com/watch?v=4f1F5ij4VRQ - video eerste unit geplaatst bij RWE: https://www.youtube.com/watch?v=c4_jhcHS9e4 - patent: https://patents.google.com/patent/WO2016178564A1/en - website Battolyser Systems: https://www.battolysersystems.com/

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Marien Boonman (onafhankelijk energie-nerd), Hans Grünfeld (directeur Koninklijke VEMW)en Suzanne Kröger (Tweede Kamerlid GroenLinks).

Vanuit Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer. - kritiek OPEC op IEA: https://twitter.com/JavierBlas/status/1651528309929541637 - Bloomberg: OPEC Should Be Very Careful About Boosting Oil Price, IEA Warns https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-04-26/opec-should-be-very-careful-about-boosting-oil-price-iea-warns - artikel Jilles – Fossiel in de VS: verleden, heden en toekomst https://energeia.nl/trilemma/40106356/fossiel-in-de-vs-verleden-heden-en-toekomst - vonnis ONE-Dyas: https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2023:5966

Tennet presenteerde onlangs ‘Target Grid’, een visie op hoe ons hoogspanningsnet er in 2045 uit zou moeten zien voor een klimaatneutraal energiesysteem. In die visie is een hoofdrol weggelegd voor gelijkspanning. Gelijkspanningsupersnelwegen brengen straks wind van zee aan land. Maar ook óp land biedt gelijkspanning grote voordelen ten opzichte van de huidige wisselspanning, aldus Henry Lootens, mijn gast vandaag en bestuurslid bij Stichting Gelijkspanning Nederland.

Uraniumverrijker Urenco is na Rusland de grootste speler in de productie van brandstof voor kerncentrales. En de groei zit er flink in. Zo maakte het Brits-Duits-Nederlandse bedrijf onlangs bekend te gaan uitbreiden, ook in Nederland. Zit kernenergie in de lift? En in hoeverre gooit het vorige week, tijdens de G7, gesloten akkoord om Rusland van de markt te verdrijven, roet in het eten? Ik vraag het Ad Louter, directeur Urenco Nederland en voorzitter van Nucleair Nederland.

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Het elektriciteitsnet moet altijd in balans zijn. Is dat niet zo, dan is er sprake van onbalans en dat kost geld. Met het voorspellen van de vraag, en vooral het aanbod van wind- en zonne-energie, valt dus geld te verdienen. En dat doet Dexter Energy. De Nederlandse scale-up voorspelt met behulp van kunstmatige intelligentie. Hoe werkt dat precies? En wat is het voordeel, behalve lagere onbalanskosten? Ik vraag het Luuk Veeken, oprichter en CEO. https://dexterenergy.ai/

Vanuit – voor één keer – Remco's keuken, in Amsterdam, een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer. - tweet Javier Blas https://twitter.com/JavierBlas/status/1643267338894974976 - Jilles presentatie TU Eindhoven: https://www.youtube.com/watch?v=XqXEEt9jxvg - Verkoop Shell Sakhalin2 aan Novatek https://jpt.spe.org/novatek-eyes-sakhalin-2-stake-as-kremlin-agrees-scheme-to-pay-shell-1-21-billion - Contourennota aanpassing Mijnbouwwet https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/01/20/contourennota-aanpassing-mijnbouwwet - Documentaire over stikstofinjectie Groningen https://www.ommelander.info/nieuws/algemeen/61169/documentaire-over-stikstofinjectie-als-oplossing-voor-aardbev

Met behulp van olivijn gaat het Nederlands-Scandinavische bedrijf Paebbl CO2 permanent opslaan in grondstoffen voor de industrie. De start-up heeft een proces ontwikkeld dat in 1 uur doet waar de natuur 114 jaar over doet. Gaat olivijn z’n grote klimaat-belofte waarmaken? Is het Paebbl-proces de doorbraak? En hoe werkt het precies? Ik vraag het Pol Knops, een van de oprichters en Chief Technology Officer. https://paebbl.com/

Hoeveel weet jij van de energietransitie? Speel de Grote Energie & Klimaat Quiz onder leiding van Martien Visser en test je kennis (en doe ondertussen nieuwe inzichten en kennis op)

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Voor de strategische autonomie die Europa nastreeft, wil het meer, véél meer windenergie. De ambities zijn enorm, maar met de sector gaat het niet goed. Niet alleen maken turbinebouwers verlies, er zijn ook technische problemen. Zijn nóg grotere turbines nog wel de oplossing? Kan offshore wind straks nog wel zonder subsidie? En wat is er aan de hand met windpark Hollandse Kust Zuid? Ik vraag het aan David Molenaar, CEO van Siemens Gamesa Renewable Energy Nederland.

Vanuit Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Gert Jan Kramer (Sustainable Industry Lab) over de do's en don'ts bij vergroening van de industrie by Studio Energie

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Jarenlang was Joris Wijnhoven actief in de politiek en het actiefwezen, voor GroenLinks, Milieudefensie en Greenpeace. Sinds kort is hij specialist Energiesysteem bij de NVDE. Ik praat met hem over zijn stelling dat iedereen die van industrie af wil en daarbij géén oog heeft voor de consequenties voor mensen of CO2-doelen in andere delen van de wereld, aan emissie-imperialisme doet.

Vanuit Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Marien Boonman (onafhankelijk energie-nerd), Pieter Grinwis (Tweede Kamerlid ChristenUnie)en Michelle Prins (programmaleider Duurzame Industrie bij Natuur & Milieu).

Nederland was de afgelopen jaren vooral druk bezig met welke energiebronnen we níét wilden. Daarbij was duurzaamheid de dominante factor. Dat ging ten koste van de andere twee pijlers onder het energiebeleid: leveringszekerheid en betaalbaarheid. Welke lessen heeft Nederland geleerd? Hebben we überhaupt iets geleerd? En zo ja, wat gaan we voortaan anders doen? Ik vraag het Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie.

Terwijl Europa zich steeds meer zorgen maakt over z’n afhankelijkheid van China op het gebied van zeldzame aardmetalen, was er twee weken geleden plots nieuws: in Zweden zou Europa’s grootste hoeveelheid metalen zijn gevonden. Over die ontdekking en over de zoektocht naar – en winning en verwerking van – zeldzame aardmetalen, praat ik met Ton Bastein, Senior Scientist Circular Economy and Resource Efficiency bij TNO.

Alles over wát er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij Publieke Zaken.

Vorige week publiceerde Tennet weer z’n jaarlijkse rapport Monitoring Leveringszekerheid. Voor het eerst wordt de leveringszekerheidsnorm in 2030 overschreden. Zonder maatregelen is er dan niet op alle momenten genoeg elektriciteit. Over de oorzaken, de gevolgen maar vooral over welke maatregelen er genomen kunnen en móéten worden, praat ik met Patrick van de Rijt, als hoofd van de afdeling Markt Analyse bij Tennet verantwoordelijk voor het rapport.

Vanuit de Club van Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Martien Visser's Grafiek van het Jaar (januari 2023) by Studio Energie

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Het kabinet neemt de snelle ontwikkeling van SMR’s – oftewel kleine, modulaire kernreactoren – serieus en volgt de actuele gebeurtenissen nauwgezet, zo schreef minister Jetten onlangs aan de Tweede Kamer. Over de ontwikkeling van SMR’s praat ik met Dirk Rabelink, oprichter en CEO van ULC-Energy, de Nederlandse nucleaire start-up die de kleine modulaire reactor van Rolls Royce in Nederland ontwikkelt.

Schone, mobiele energiesystemen worden een essentieel onderdeel van het elektriciteitsnet. Althans, dat denkt Skoon Energy, de Nederlandse scale-up die met hun software de wereld wil veroveren als The Mobile Clean Energy Platform. Momenteel organiseert het bedrijf een nieuwe investeringsronde. Hoeveel geld is er nodig en vooral: waarvoor precies? Wat is de missie, de visie en de strategie vraag ik Peter Paul van Voorst, oprichter en CEO van Skoon Energy.

Vanuit de Club van Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Met de boycot van Russische olie door de EU, die op 5 december van kracht wordt, en een prijsplafond dat de G7-landen voor diezelfde olie willen instellen, gaat de economische strijd tegen Rusland een nieuwe fase in. Grote vraag is: wat zal het effect zijn? Over die boycot, over olie en de mondiale markt in historisch perspectief praat ik met Lucia van Geuns, Strategisch Adviseur Energie bij het The Hague Centre for Strategic Studies, die recent de hoogste onderscheiding in haar vakgebied ontving.

Vorige week presenteerde het Noorse energiebedrijf Equinor in Nederland z’n jaarlijkse energie- en klimaatscenario’s: op welke koers zit de wereld en welke koers moet het worden om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken. Ook dit jaar staat het rapport vol mooie grafieken en harde getallen. Maar wat betekenen ze in de praktijk? Wat zijn de implicaties? Is 1,5 graden nog haalbaar? Dat en meer vraag ik Eirik Waerness, Chief Economist van Equinor.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Organisch materiaal op scheepsrompen, zoals algen en mosselen, maakt dat schepen meer brandstof verbruiken. Hoe meer aangroei, hoe meer brandstofverbruik. En dat terwijl de uitstoot in de scheepvaart nog altijd toeneemt. Aan de slag, dachten twee Delftse studenten. Onder de naam Fleet Cleaner bouwden ze een robot die schepen snel en duurzaam schoonmaakt; duurzamer dan andere methoden. Resultaat: zo’n 10% brandstofbesparing. Over de innovatie praat ik met Alex Noordstrand, ceo en mede-oprichter.

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Marien Boonman (onafhankelijk energie-nerd), Karen de Lathouder (ceo BP Nederland)en Ed Nijpels (oud-voorzitter Voortgangsoverleg Klimaatakkoord).

Vanuit de Club van Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Op 21 oktober besloot het kabinet dat warmtenetten voortaan alleen nog in publieke handen mogen zijn. Dat besluit leidde tot woedende reacties van de, private, warmtebedrijven: onverstandig, onbegrijpelijk en onwerkbaar, het kabinet gooit de markt op slot, aldus de bedrijven. Is dat zo? En als het zo is, waarom heeft het kabinet er dan toch toe besloten? Over de achtergronden van een van dé politieke hoofdpijndossiers van de komende jaren, praat ik met Manja Thiry, de directeur Warmte bij Eneco.

De oorlog met Rusland, het opblazen van de Nord Stream-pijpleidng, hoge energieprijzen maar ook de oplopende spanningen met China – hofleverancier van grondstoffen essentieel voor de energietransitie – zetten het onderwerp vól in de schijnwerpers: de kwetsbaarheid van ons energiesysteem. Welke gevaren zijn er voor een land dat bijna al z’n kaarten op wind-op-zee zet? Hoe moeten we onze energievoorziening beveiligen en onze grondstoffen-afhankelijkheid verkleinen? Ik bespreek het met Joris Teer, analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, deze keer niet met Jilles van den Beukel, maar met Cyril Widdershoven, Midden-Oosten defensie- en energie-analist, met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro, en met Remco de Boer.

Vanuit café Luden in Den Haag bespreken we met bier en bitterballen het nieuws van de afgelopen maand, met Silvio Erkens (VVD-Tweede Kamerlid), Laetitia Ouillet (partner e-Risk Group en voorzitter De Windvogel)en Menno Snel (voorzitter Element NL).

Nederland moet meer gas op zee winnen, en sneller, wil het kabinet. Kan dat? En zo ja, waarom is er niet eerder versneld? Mijn gast is Chris de Ruyter van Steveninck, CEO van ONE Dyas. Dit olie- en gasbedrijf neemt vandaag, vijf jaar na de ontdekking van het veld, de definitieve investeringsbeslissing voor het winnen van aardgas op zo’n 20 kilometer ten noorden van Schiermonnikoog. Als alles goed gaat, komt het eerste gas in 2024 omhoog.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Sinds begin september is Nederland officieel een zelfstandige nucleaire start-up rijker. Thorizon, een spin-off van NRG, werkt aan een baanbrekend ontwerp voor een Gesmolten Zout Reactor die draait op Thorium en kernafval. Wat is er precies baanbrekend aan, vraag ik Sander de Groot, een van de oprichters én chef techniek.

Vanuit de Club van Hotel Wientjes in Zwolle een nieuwe aflevering van Blik op Olie en Gas, met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Remco de Boer.

Als het aan de Europese Commissie ligt, gaat de energiemarkt – en dan vooral de Europese elektriciteitsmarkt – fundamenteel op de schop. Want, zo zegt commissie-voorzitter Von der Leyen, die markt functioneert voor geen meter. Maar is dat wel zo? Wat wil de Europese Commissie precies, en waarom, en is het medicijn niet erger dan de kwaal? Dat en meer bespreek ik met Chris Guth (ENGIE) en Joost Greunsven (Tennet).

Niet iedereen zal ‘het aanbrengen van nano-coatings op poeders’ meteen aan een doorbraak in de energietransitie koppelen. Toch is dat precies waar de start-up Delft IMP aan werkt. Een doorbraak bij het maken van batterijen. Batterijen die langer meegaan, veel minder schaarse materialen gebruiken en die ook nog eens goedkoper zijn. CEO Roderik Colen vertelt over de technologie, hoe ver Delft IMP inmiddels is en wat er voor de definitieve doorbraak nog nodig is.

Binnenkort is de Tweede Kamer terug van reces. Één vraag staat inmiddels bovenaan de agenda: hoe kan de politiek het probleem van de sterk stijgende energierekening van huishoudens oplossen? Een gesprek met Tweede Kamerlid Henri Bontenbal (CDA) over de complexiteit van het antwoord op die vraag.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

#38 Blik op Olie en Gas met Jilles van den Beukel by Studio Energie

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Terwijl het nieuwe kabinet precies een half jaar regeert en Europa wordt geteisterd door een ongekende energiecrisis, is het tijd om de rekening op te maken: hoe gaat het in Nederland nu écht met de energietransitie en het klimaatbeleid? De man met alle antwoorden is Martien Visser: lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool, manager Strategie bij Gasunie, maar wij kennen hem als de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie.

#37 Blik op Olie en Gas met Jilles van den Beukel by Studio Energie

Nu Rusland de gaskraan steeds verder dichtdraait, mogen van het kabinet zelfs de kolencentrales weer volop gaan draaien. Oftewel: het is crisis. Hoog tijd daarom voor een bezoek aan wat inmiddels onze hoop in bange dagen is: ondergrondse gasopslag. Nederland heeft vijf gasbergingen. De grootste is UGS Norg. Met Martijn Kleverlaan, Asset Manager Onshore bij eigenaar NAM, praat ik over de technische, economische en politieke aspecten van ondergrondse gasopslag.

Op 20 juni kondigde het kabinet aan dat de kolencentrales per direct weer volop mogen draaien. Oftewel de beperking die ze nog geen half jaar eerder van het vorige kabinet kregen, is van de baan. Uniper is eigenaar van een kolencentrale. Hoe kijkt het bedrijf terug op het invoeren en weer afschaffen van de beperking? Dat en meer vraag ik André Bosman, directeur Corporate Communications & Government Relations bij Uniper Benelux.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Twee weken geleden haalde het bedrijf Corre Energy 11 miljoen euro op voor de heilige graal van hernieuwbare energie: Long Duration Energy Storage. Twee projecten staat inmiddels op stapel: in Denemarken en...Groningen. Chief Development Officer is Astrid Hartwijk. Ik vraag haar onder meer hoe het bedrijf de groene stroom precies gaat opslaan en hoe het denkt de businesscase rond te krijgen, want langdurige opslag valt in ons land nu nog buiten de subsidieboot.

#36 Blik op Olie en Gas met Jilles van den Beukel by Studio Energie

Start & Scale Up #1 – Pieter Broekema (Sensorfact) helpt de industrie energie besparen by Studio Energie

Op 24 mei houdt Shell in Londen de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. Belangrijk agendapunt ook dit jaar: de voortgang van het bedrijf met de energietransitie. Daarover, en over het vertrek uit Nederland, het vertrek uit Rusland, het vonnis in de Milieudefensie-zaak, de energiecrisis en de toekomst van het wereldwijde energiesysteem, praat ik met Ben van Beurden, ceo van Shell.

Cyril Widdershoven is energie- en defensie-analist gespecialiseerd in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Werkte jarenlang in de regio. Spreekt Arabisch en Hebreeuws. Promoveerde in War Studies aan King’s College London. Geeft regelmatig commentaar in internationale media. Met Widdershoven bespreek ik – in afwezigheid van Jilles van den Beukel, wegens vakantie – de ontwikkelingen op de olie- en gasmarkt.

Op woensdag 25 mei vieren we het 4-jarig bestaan van Studio Energie, en jij kunt er bij zijn! In theater Diligentia (Den Haag) brengen we een hartstochtelijke ode aan feiten, kennis en nuance. Dat doen we met Martien Visser, de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie. Hij leidt de Grote Energie & Klimaat Quiz. Hoe staat het nu écht met de transitie? Er zijn sprekers, en wát voor sprekers: Katrijn de Ronde (redacteur energienieuwsdienst Energeia), Laurien Spruyt (senior climate & industry policy manager, ngo Bellona) en Hans van den Berg (ceo Tata Steel Nederland). Het programma is van 15.00 tot 16.45 uur (inloop vanaf 14.00 uur). Aansluitend is er een borrel tot 19.00 uur. Aan deelname zijn geen kosten verbonden, maar je moet je wel even aanmelden. Fan van Studio Energie en wil je erbij zijn? Stuur dan een mailtje naar quiz@studio-energie.nl Tot 25 mei!

Op 22 april werd het bekend: de Nederlandse start-up Carbyon ontvangt een van de Milestone Awards in de prestigieuze XPRIZE Carbon Removal Competition, gefinancierd door Elon Musk. Carbyon ontwikkelt technologie om CO2 direct uit de lucht te halen. Oprichter en ceo is Hans de Neve. Hoe ver is Direct Air Capture-technologie? En wat maakt de oplossing van Carbyon – dat nog in de race is voor de hoofdprijs van 80 miljoen dollar – zo uniek?

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Onlangs stemden de leden van Betuwewind voor een nieuwe koers. Terwijl de energieprijzen sterk stijgen, verlaagt de burgerwindcoöperatie de energierekening, krijgen leden zelfs geld terug en investeert Betuwewind extra in de regio. Jan Jacob van Dijk is voorzitter van de coöperatie én van het Uitvoeringsoverleg Elektriciteit van het Klimaatakkoord. Ik praat met hem over de opmerkelijke stap van Betuwewind en over het Klimaatakkoord. Hoe gaat het daar eigenlijk mee?

Over een Europese gas- en olieboycot van Rusland waarover steeds nadrukkelijker wordt gesproken. Wie doet wie het meeste pijn? Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) kwam onlangs met een nieuw Oil Market Report en met het Gas Market Report Q2-2022. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen? Ook antwoord op de vraag of het Rusland misschien om de grondstoffen in Oekraïne is te doen en de adviezen van de Mijnraad en Gasunie, die kabinet niet opvolgt, komen voorbij.

De vergunningen zijn zo goed als rond, de subsidie is binnen, maar nog altijd wordt er niet gebouwd aan Porthos, het CO2-afvang en -opslag-project dat een grote rol speelt in het halen van de klimaatdoelen. Wanneer de bouw begint, is inmiddels hoogst onzeker. Onlangs diende namelijk een zaak bij de Raad van State, aangespannen door Mobilisation for the Environment (MOB). Met Mark Driessen van Porthos praat ik over het project, de rechtszaak en de mogelijk verstrekkende gevolgen.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Vlak voordat het kabinet in 2018 aankondigde de Groningse gaswinning te gaan stoppen, kwam de Overleggroep Groningen 2.0 met een opvallend plan: gas blijven winnen en tegelijk de aardbevingen reduceren. Hun oplossing: stikstofinjectie. Toen was er geen steun voor, maar nu het kabinet alles op alles wil zetten om zo snel mogelijk van Russisch gas af te komen, is het plan weer actueel. Over de haalbaarheid praat ik met Pieter Kapteijn, een van de leden van de overleggroep.

Aan ambitieuze plannen geen gebrek, als het om de afbouw van onze aardgas-afhankelijkheid van Rusland gaat. Hoe zien die plannen – onder meer van de EU en Nederland – eruit en wat zijn de haken en ogen? Kan het wel, snel van Poetin af? En hoe gaat het op de toch al krappe oliemarkt; is een Europese olieboycot van Rusland, waarover in Brussel wordt nagedacht, effectief?

Hoe kwam onze gas-relatie met de Russen tot stand, hoe heeft die zich de afgelopen jaren ontwikkeld en hoe komt die – als het aan de Europese Commissie ligt – zo snel mogelijk maar ruim vóór 2030 ten einde? Daarover praat ik met Marcel Kramer, tussen 2005 en 2010 ceo van Gasunie. Hij tekende in Moskou het contract voor Nord Stream 1, werd later ceo van gaspijpleiding South Stream en is nu president van het Energy Delta Institute.

Lisse van Vliet is Business Developer bij de Ukrainian Energy Exchange. Hij vertelt over de energie-situatie in Oekraïne en doet een dringende oproep aan de Nederlandse energiewereld om hulp. Luister zijn oproep vanaf 36 min. 52 sec. Wil je helpen? Neem dan contact met Lisse op via: lg.vliet@ueex.com.ua In het gesprek noemt hij ook dit mailadres: UkraineEmergencySupport@energy-community.org

“Gasunie sluit uniek contract met Rusland” kopte dagblad Trouw op 17 mei 1996. In navolging van andere Europese landen ging ook Nederland gas uit Rusland halen, tenminste twintig jaar lang zo’n 4 miljard kubieke meter per jaar. Over onze gas-relatie met de Russen praat ik met George Verberg, de man die dat eerste contract sloot. Hij was toen CEO van Gasunie (1988-2004) en daarvoor Directeur Generaal Energie bij het ministerie van Economische Zaken (1982-1988).

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Netbeheerder Stedin luidde vorige week de noodklok: er is te weinig geld, te weinig materiaal, te weinig gekwalificeerd personeel en vooral te weinig fysieke ruimte voor de aanleg en uitbreiding van het elektriciteitsnet. Wat zijn de belangrijkste oorzaken? Wat moet er gebeuren? En waar hebben de netbeheerders het zélf laten liggen? Dat en meer vraag ik aan David Peters, chief transition officer en lid van de Raad van Bestuur van Stedin Groep.

De spanningen tussen Rusland en het Westen lopen snel op. Wat betekent dit voor de gasleveringen aan Europa? Van een olie-crisis is nog geen sprake, maar ook het aanbod daarvan kan de vraag maar moeilijk bijbenen. Gaat olie gas achterna? Energiebedrijven als BP, Total en Shell kwamen met jaarcijfers. Wat laten die zien? En de NAM wil de schade in Groningen in één keer afkopen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen wil dat ook, maar gaat het ook gebeuren? En hoe moet het verder met de andere lastige Groningse dossiers?

Milieuorganisatie Bellona was een van de eerste ngo’s die vóór afvang en -opslag van CO2 (CCS) pleitte. Zónder die techniek is het onmogelijk om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken, aldus de Noorse ngo. Over de rol van CCS bij het decarboniseren van de industrie praat ik, in Brussel, met Laurien Spruyt, senior climate policy manager bij Bellona Europa. Aanleiding is de oproep die de milieuorganisatie samen met 24 organisaties en bedrijven op 14 februari publiceerde: Joint call to action for a strategy on regional CO2 infrastructure in the Netherlands, Belgium and North Rhine-Westphalia.

Op 25 januari verscheen het eerste boek van Follow the Money. Titel: 'De blauwe fabel – waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden'. Over zijn boek, over de Koninklijke Luchtvaartmaatschappij en de luchtvaart in het algemeen in tijden van klimaatverandering, praat ik met de schrijver, Ties Joosten, klimaatjournalist bij Follow the Money.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Zelfs al wordt er aan de grens tussen Rusland en Oekraïne geen schot gelost, de EU zit flink in de aardgas-penarie. Zien de lidstaten dat wel of zijn ze daarvoor te druk met elkaar de tent uitvechten over de groene taxonomie? Afgelopen week kwam het IEA met een nieuwe Oil Market Report. Hoe groot is de kans dat aardolie aardgas achterna gaat? En ExxonMobil wil in 2050 op netto nul uitstoot zitten, maar dat geldt niet voor hun scope 3-emissies. Oftewel: wat is de aankondiging waard?

Afgelopen week lanceerde Milieudefensie een nieuwe campagne. Na de overwinning op Shell, vorig jaar, eist de organisatie nu dat 29 andere bedrijven ook op korte termijn een plan maken waarmee hun uitstoot tot 2030 met 45% daalt (ten opzichte van 2019). Geven de bedrijven geen gehoor aan het ultimatum, dan overweegt Milieudefensie opnieuw naar de rechter te stappen. Wat is de strategie achter de nieuwe campagne, vraag ik aan Donald Pols, directeur van de milieuorganisatie.

Na de mededing, afgelopen donderdag door minister Blok, dat er dit jaar “waarschijnlijk” méér gas uit Groningen moet worden gewonnen dan gedacht, brak er een storm van kritiek los. De teneur: het kabinet houdt zich wéér niet aan z’n woord. Maar is dat ook zo? Dat vraag ik Bart Jan Hoevers, ceo van Gasunie Transport Services (GTS), de landelijk netbeheerder die de rapporten maakt waarop het kabinet zich baseert. Ook is Hoevers lid van de Raad van Bestuur van moederbedrijf Gasunie.

Alles over wat er op de energiemarkt gebeurt, en waarom. Met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Aan het begin van het nieuwe jaar is het tijd om de rekening op te maken: hoeveel hernieuwbare energie heeft Nederland afgelopen jaar geprocedeerd en hoeveel uitstoot ging er niet de lucht in? En wat gaat er dit jaar gebeuren? En waarom? De man met álle antwoorden is Martien Visser, lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool, manager Strategie bij Gasunie, maar vooral bekend als de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie.

Studio Energie heeft er vijf vrienden bij. Vijf organisaties met heel verschillende achtergronden en rollen in de transitie die ‘bedrijfsvriend van de show’ zijn geworden. Organisaties die het belangrijk vinden dat Studio Energie bestaat, er graag hun naam aan verbinden en een financiële bijdrage leveren. Je hoort waaróm ze vriend van de show zijn geworden, dat ze geen enkele invloed krijgen – niet op onderwerpen, op gasten of op wat dan ook – en waarom ze dat prima vinden. Sterker nog: waarom ze dat belangrijk vinden.

Ze hebben erover onderhandeld, gesteggeld, geruzied misschien wel. Elkaar in de armen gevallen, gekust wellicht of kwaad de kamer uit gestormd. Hoog tijd in ieder geval om te kijken hoe de vlag er in de coalitie bij hangt na de presentatie van het coalitieakkoord op 15 december. Dat doe ik met de Tweede Kamerleden Silvio Erkens (VVD), Henri Bontenbal (CDA) en Pieter Grinwis (ChristenUnie).

De Blik op Olie en Gas-kerstspecial: A Christmas Carol over de Aardgas-crisis, met Ebenezer Scrooge, Tiny Tim en de Ghost van Aardgas Past, de Ghost van Aardgas Present en de Ghost van Aardgas Future.

Op 9 december 2021 nam Avantium – de beursgenoteerde pionier op het gebied van groene chemie – het definitieve investeringsbesluit over de bouw van hun ‘droomfabriek’. "Een beslissend moment en kantelpunt in onze reis naar de commercialisering van plantaardige kunststof”, noemde Ton van Aken, sinds 2005 hoogste baas bij Avantium, het besluit. Welke lessen heeft hij tot nu toe geleerd van de tocht door de innovatie-Vallei des Doods op weg naar hernieuwbare alternatieven voor fossiele chemicaliën en kunststoffen?

In 2030 moet de industrie 59% minder uitstoten dan in 1990, zo is vastgelegd in het Klimaatakkoord. Voor dat doel is nieuwe infrastructuur essentieel, weten ze ook in Limburg, dat met Chemelot een van de vijf industriële clusters in huis heeft. Op 26 november verscheen het eerste nationale Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat, met daarin ook afspraken over projecten voor Chemelot. Aan gedeputeerde Maarten van Gaans-Gijbels vraag ik of die afspraken voldoende zijn. Of heeft Limburg nog een wensenlijstje? En komt de nieuwe infrastructuur wel op tijd?

Vorige week verscheen een haalbaarheidsstudie naar de vergroening van Tata Steel Nederland (TSN), in opdracht van TSN en FNV. Conclusie: groene staalproductie is haalbaar. Maar wat is precies ‘haalbaar’? Is haalbaar ook realistisch? En waarom koos Tata lange tijd voor een heel andere verduurzamingsroute – met veel Carbon Capture en Storage (CCS) – om die vervolgens nog voordat de haalbaarheidsstudie ernaar was afgerond in de prullenbak te gooien? Dat en nog veel meer vraag ik aan Hans van den Berg, voorzitter Raad van Bestuur Tata Steel Nederland.

Nienke Homan, de Groningse gedeputeerde voor energietransitie en klimaat, neemt op 30 november afscheid. Een goed moment voor een uitgebreid afscheidsinterview. Wat zijn Homan’s belangrijkste transitie-lessen? Ze vertelt ze allemaal tijdens een tour door haar provincie. Zo rijden we naar Windpark N33, waar jarenlang tegen is geprotesteerd (vanaf 21 min. 50 sec.). We bezoeken Hyzon – bouwer van waterstoftrucks in Winschoten – en praten met Carl Holthausen (vanaf 40:22). Ten slotte gaan we op de koffie bij Cas König, ceo van Groningen Seaports (vanaf 1:11:10).

Het spannende schaakspel op de wereldwijde oliemarkt is een nieuwe fase ingegaan nu de VS een deel van z'n strategische oliereserves op de markt brengt. OPEC+, met Saoedi-Arabië en Rusland voorop, is voorlopig niet onder de indruk. En waarom blijft de productie in de Verenigde Staten zelf eigenlijk achter? Verder praat ik met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro, over de CO2-prijs die deze week hard door de 70 euro-grens is gebroken.

Over NAM dat bijna alle bezittingen te koop zet [vanaf 03.49], Duitsland dat plots dwars ligt bij de ingebruikname van Nord Stream 2 [08.28] en de Russen die nóg een gaspijpleiding naar China willen [14.49]. Heeft Poetin straks een extra duimschroef om de EU aan te draaien? Verder zegt Nederland nieuwe steun aan fossiele export te gaan stoppen [18.29], hebben we het over ‘Glasgow’ [27.23] en gaat het – uiteraard – over het einde van Royal Dutch Shell [34.45].

Wellicht de grootste, meest complexe machine ooit door de mens gebouwd, dat is het elektriciteitsnet. Een net dat in Europa inmiddels volledig is verknoopt, zoals onlangs weer bleek: PBL kon in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) in verband met de koppeling met het buitenland geen goede raming maken van de uitstootreductie in de Nederlandse elektriciteitssector in 2030. Met Joost Greunsven, senior Electricity Market Developer bij landelijk netbeheerder Tennet, praat ik over dat Europese net. Hoe zit het precies in elkaar? Wat zijn de uitdagingen en wat betekenen die voor Nederland?

Over vier maanden zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. En dus tijd voor een goed gesprek over lokaal energie- en klimaatbeleid. Zo heeft Amsterdam al jaren grote ambities, maar weet de gemeente inmiddels ook dat de praktijk nogal weerbarstig is. Daarvoor praat ik met Marieke van Doorninck, namens GroenLinks wethouder van energietransitie, circulaire economie en duurzaamheid. - klimaatambities [11.03] - windmolens [26.42] - aardgasvrij [39.37] - mini-burgerberaad [47.21]

Afgelopen donderdag, tijdens de ‘klimaatdag’, bood zij de Tweede Kamer de ‘klimaatnota’ aan. Oftewel het jaarlijkse rapport over de voortgang van het Nederlandse klimaat- en energiebeleid. Over die voortgang praat ik met Dilan Yeşilgöz-Zegerius, demissionair staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, met de portefeuille Klimaat & Energie.

Uiteraard over de ontwikkelingen op de gasmarkt, over de nieuwe World Energy Outlook van het IEA, over geothermie in Nederland én over de Nieuwsuur-uitzending over het NortH2-project, oftewel de ontwikkeling van grootschalige groene waterstof in Nederland.

Afgelopen week organiseerde Extinction Rebellion (XR) in Den Haag een ‘klimaatrebellie’. Over die rebellie, maar vooral over wat de beweging wil bereiken – en hoe – praat ik met rebel Ernst-Jan Kuiper. Twee jaar geleden was hij ook te gast bij Studio Energie, toen in zijn rol als woordvoerder van XR. Heeft de wereld de afgelopen twee jaar vooruitgang geboekt, vraag ik Kuiper onder meer.

In 2030 wil de gemeente Heerhugowaard CO2-neutraal zijn. Onderdeel van die operatie is het aardgasvrij maken van alle circa 25.000 woningen. In Rivierenwijk worden op dit moment 499 woningen van het gas gehaald en aangesloten op het warmtenet van HVC. Met Marco van Soerland (directeur warmte) en Roy Pistoor (uitvoerder warmte) van HVC ging ik kijken hoe dat gaat.

Nieuws Update #3 – Gasprijs door het dak richting baan om de aarde by Studio Energie

Het Nederlandse bedrijf Perpetual Next neemt TorrCoal over en versterkt zo z’n positie als wereldmarktleider op het gebied van hoogwaardige hernieuwbare bio-koolstof gemaakt van laagwaardige afvalstromen. Die stelt de industrie in staat om z’n afhankelijkheid van fossiele koolstof te verminderen. Veel bedrijven hebben het proces – torrefactie – onder de knie proberen te krijgen, meestal zonder succes. Waarom lukte het Perpetual Next en TorrCoal wel, vraag ik Martijn Dekker, Chief Technology Officer van Perpertual Next. Waarom gaan ze samen? En vooral: wat is de potentie van torrefactie?

Over de nog altijd zeer hoge gasprijs, en vooral de gevolgen. Bij de Britten bijvoorbeeld, waar de situatie nijpend is. Zo zijn een paar energiebedrijven al over de kop gegaan. Is Groot-Brittannië ons voorland? Oftewel: wat gaat het kabinet doen? Ook hebben we het over Shell, dat z’n activiteiten in Texas heeft verkocht voor 9,5 miljard dollar. Is dit het begin van de Grote Uitverkoop bij Europese olie- en gasbedrijven?

Afgelopen week zijn de onderhandelingen over ‘Fit for 55’ gestart. Dit in juli door de Europese Commissie gepresenteerde wetgevingspakket moet ervoor zorgen dat de EU in 2030 55% minder uitstoot dan in 1990. Einddoel: klimaatneutraal in 2050. Over dat pakket – en vooral het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) – praat ik met Diederik Samsom, kabinetschef van Europees Commissaris Frans Timmermans. Hoe de EU de rest van de wereld op klimaatsleeptouw wil nemen.

Over de torenhoge gasprijs, de nogal lege Nederlandse gasbergingen en onze groeiende afhankelijkheid van Rusland. Over de strategie van Gazprom, Nord Stream 2 – de pijpleiding tussen Rusland en Europa die eindelijk klaar is – en over het verband van dit alles met de aangekondigde aardgaswinning onder de Waddenzee vanaf het Friese dorp Ternaard. [02.10] extreem hoge gasprijs [10.09] gaswinning bij Ternaard [16.41] nogal lege gasopslagen [20.57] Rusland [1] [26.57] Nord Stream 2 [28.49] Rusland [2] [31.30] dan maar gas uit Noorwegen? [33.10] wat moet Nederland doen? [45.45] vooruitblik

Maarten van Poelgeest is voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Gebouwde Omgeving. Oftewel chef 'Van Gas Los’. In 2030 zouden zo'n 1,5 miljoen bestaande woningen van het aardgas af moeten zijn gehaald, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Uit een nieuwe doorrekening blijkt dat die operatie allesbehalve op schema ligt. Over hoe dat komt én wat er nu moet gebeuren, praat ik met Maarten van Poelgeest.

Nieuws Update #2 – CO2-prijs door de grens van 60 euro per ton by Studio Energie

Veel beelden van bosbranden, deze zomer. Veel grote woorden ook. Zo sprak een presentator op NPO-radio 1: "Er is een vuurzee over de hele wereld te zien […] De wereld staat in brand." Of dat zo is, vraag ik aan Guido van der Werf, hoogleraar 'Mondiale koolstofcyclus en landgebruik' aan de VU. Een gesprek over de relatie tussen bosbranden, ontbossing en het klimaat.

Op 14 juli 2021 presenteerde de Europese Commissie de Fit for 55-wetsvoorstellen. Die moeten ervoor zorgen dat de EU in 2030 55% minder broeikasgas uitstoot dan in 1990.

Martien Visser's Grafiek van het Jaar (juli 2021) by Studio Energie

Op de koffie bij ... Tweede Kamerlid Henri Bontenbal (CDA) by Studio Energie

#25 Blik op Olie en Gas met Hans van Cleef by Studio Energie

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - Eneco’s One Planet-plan: klimaatneutraal in 2035 [05.53] - DNV: ‘Ten technologies setting the pace of the energy transition over the next five years’ [23.22] - chemiereus Dow doorbreekt stilte met stappenplan [26.58] - over podcast Ulco Vermeulen (Gasunie) [36.40] - nieuwe nagel aan doodskist geothermie [41.35] - vooruitblik: Nagele aardgasvrij [54.06]

“Misschien wel het meest ambitieuze wind-tot-waterstofproject in Europa”, zo noemen de initiatiefnemers het zelf. Met hun plan voor 4 gigawatt groene waterstof in 2030 gooiden Gasunie, Shell en Groningen Seaports begin vorig jaar een enorme steen in de vijver. Inmiddels doen ook Equinor en RWE mee. Hoe ver staat het nu met de plannen? Doet de Nederlandse politiek – die dol zégt te zijn op groene waterstof – ook boter bij de vis? En is blauwe waterstof de komende jaren niet veel goedkoper én gunstiger voor het klimaat? Ik vraag het Ulco Vermeulen, lid van de Raad van Bestuur van Gasunie.

- Shell-zaak [3.08] - emissies broeikasgassen door olie- en gasbedrijven https://energeia.nl/trilemma/40093702/over-de-klimaatzaak-en-de-emissies-van-broeikasgassen-door-olie-en-gasbedrijven [10.07] - gerucht: Shell verkoopt Texaanse schalie-bezittingen https://www.reuters.com/article/us-shell-usa-permian-exclusive/exclusive-shell-considering-possible-sale-of-us-permian-assets-idUSKCN2DP0FH [17.36] - IEA Oil Market Report: olie-vraag al in 2022 op pre-COVID-niveau https://www.iea.org/reports/oil-market-report-june-2021 [19.49] - IEA-rapport: The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions https://www.iea.org/reports/the-role-of-critical-minerals-in-clean-energy-transitions [23.54] - HSCC-studie: Internationale ontwikkelingen en de Nederlandse energietransitie https://hcss.nl/report/internationale-ontwikkelingen-en-de-nederlandse-energietransitie/ [27.35] - Nord Stream 2 & onze groeiende afhankelijkheid [30.04] - vooruitblik: hiep hiep hoera [39.58]

In mei verscheen het plan van aanpak voor het Programma Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI). Die industrie moet een grote bijdrage leveren aan het halen van de klimaatdoelen. Maar dan moet de daarvoor benodigde infrastructuur wel beschikbaar zijn. Versnelling is noodzakelijk; gaat het PIDI daar voor zorgen? Nee, zegt Hans Grünfeld, directeur van VEMW en lid van de Taskforce Infrastructuur Klimaatakkoord Industrie die de basis voor het PIDI legde. Met hem praat ik over wat er scheef zit en hoe het dan wél moet.

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - Gemeenteraad Amsterdam stemt in met windmolen-zoekgebieden (maar of er molens komen is nog maar de vraag) [06.47] - nog één keer de zaak-Shell [17.23] - Duitsland zet volgende stap in waterstof-ambitie ‘nummer eins der Welt’ [21.55] - Vattenfall wil met drie elektrische boilers (3x50 MW) warmtenet Amsterdam vergroenen [32.28] - vooruitblik [42.19]

Met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel en Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro, bespreek ik het vonnis in de zaak-Shell.

Na ruim negen jaar neemt Jo Peters afscheid als secretaris-generaal van de NOGEPA, de Nederlandse Olie en Gas Exploratie en Productie Associatie. Wat voor sector trof Peters in 2012 aan? En hoe staat de Nederlandse olie- en gaswereld er nu voor? Is er nog toekomst of is het einde oefening? - olie- en gassector in 2012: ivoren toren [10.41] - vandaag, morgen en overmorgen: nieuwe rol [14.16] - gevolg van strijd tegen schaliegas [19.52] - aardbeving Huizinge: begin van het einde [22.25] - gaswinning op land: einde oefening? [25.53] - winning op zee (1): Noordzeeakkoord [29.19] - winning op zee (2): nog altijd geen gelijk speelveld [33.01] - Nederland-importland: onverstandig [38.32] - ‘de politiek’: niet vrolijkmakende observaties [42.55] - ‘de media’ [51.06] - vonnis in de zaak-Shell [52.50] - slot(vraag) [1.02.10]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - rapport ‘Het Energiesysteem van de Toekomst: Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050’ van de netbeheerders [05.57] https://www.netbeheernederland.nl/nieuws/studie-integraal-energiesysteem-2050-kompas-bij-urgente-keuzes-energietransitie-1455 - strijd om windmolens in Amsterdam [18.33] - “CCS oliedom” [35.54] - Schiermonnikoog-quote Tjeerd de Groot (D66) [42.51] - stroomkabel Schiermonnikoog laat zien wat er scheef zit in de Nederlandse energietransitie [45.20] - reactie EZK op Rli-rapport waterstof [01.00.03] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/05/19/kamerbrief-over-kabinetsreactie-op-het-rapport-waterstof-de-ontbrekende-schakel-van-de-raad-voor-de-leefomgeving-en-infrastructuur-rli - vooruitblik [01.02.15]

Deze week heeft het Europees Parlement ingestemd met een rapport (https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0241_NL.pdf) van de Commissie industrie, onderzoek en energie (ITRE) over de Europese waterstofstrategie; een rapport waarover maanden is onderhandeld. De Nederlandse VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deed dat namens de liberale fractie. Met hem praat ik over de politieke strijd over waterstof in Europa.

- hackers leggen brandstofpijplijn VS plat; hoe veilig is onze energie-infrastructuur? [4.00] - leestip: Toekomstperspectieven van gas in Nederland [15.35] - moet Nederland aan de (diepe) geothermie? [16.11] - achtergronden bij gaswinning Groningen en de ruzie over de rekening [32.24] - vooruitblik: CO2 Conferentie en…Songfestival [1.05.35]

- ETS en grondstofprijzen zorgen voor hoge elektriciteitsprijs [6.43] - nog even over peak oil… [16.31] - héél kort over OPEC [19.09] - ETS én nationale CO2-heffing blijft schuren [20.53] - nieuwe campagne: ‘Ruimte voor Nieuwe Energie: niet makkelijk, wel nodig’ [27.14] - IBO Financiering Energietransitie & essay Kalavasta en Berenschot [30.24] - vooruitblik [40.56]

- EBN’s Week van de Noordzee [2.33] - zoektocht naar gas in de Zuidelijke Noordzee [5.42] - IEA Gas Market Report Q2 [18.35] - Chinese steenkoolmachine [25.26] - het échte verhaal achter de ontdekking van het Groningen-gasveld [27.48] - vooruitblik [56.17]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - ‘De 10 waterstof-geboden van Nederland’ [3.19] https://www.missieh2.nl/nieuws/waterstofketen-moet-sneller-volwassen-worden-vindt-brede-coalitie-van-bedrijven/ - stukje oogrol-gymnastiek [15.20] https://www.energiepodium.nl/artikel/de-lage-landen-aan-de-zee - advies: extra schone stroom nodig [20.38] https://www.vemw.nl/~/media/VEMW/Downloads/Public/Nieuwtjes/Bij%20nieuwtje%20090421%20brief%20Stuurgroep%20Extra%20Opgave%20aan%20MEZK%20090421.ashx - selectieve verontwaardiging over Chinese zonnepanelen [37.52] https://fd.nl/ondernemen/1378683/nederlandse-zonnepanelen-komen-van-chinese-bedrijven-die-worden-verdacht-van-dwangarbeid-imd1caiKqbIo - een-op-een-afspraken EZK met Tata [51.18] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2021/03/30/kamerbrief-over-verduurzaming-tata-steel - iemand zingt iets [59.37]

- China’s 14e vijfjarenplan met veel klimaat & energie [02.39] - wat is er eigenlijk met 'peak oil' gebeurd? [19.47] - nieuwe afspraken OPEC+ [25.03] - vooruitblik [33.41]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - ‘Aanbod aan Nederland’ door de industrie [2.26] https://www.industrieaanbodaannederland.nl/ - capaciteitsmarkten in de VS [16.33] - BritNed-kabel wéér stuk [23.54] - een top-waterstofartikel [29.18] https://energeia.nl/trilemma/40091869/waterstof-quo-vadis - tip voor de pro-kernenergielobby [34.54] https://www.youtube.com/watch?v=qzbLta1kZio - rapport commissie-Brenninkmeijer: ‘Betrokken bij klimaat, burgerfora aanbevolen’ [38.06] https://www.rijksoverheid.nl/doe-mee/lopende-projecten/betrokken-bij-klimaat - vooruitblik [57.12]

- artikel: Waterstof, waarheen gaat gij [3.42] - IEA-rapport: Oil 2021, Analysis and forecast to 2026 [19.53] - ‘Total stops drilling Suriname well before reaching deeper targets’ [25.43] - Nord Stream 2 vordert, langzaam maar zeker [27.58] - verbluffend boek over duistere oliehandel: The World for Sale [33.01] - vooruitblik [47.18]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - het Waterstofpact [2.40] - laat Den Haag gemeenten in de kou staan? [20.49] - leveringszekerheid: Eneco schakelt Belgisch offshore windpark af [38.35] - politiek 1: PvdA wil geen fossiele bedrijven meer aan tafel [45.46] - politiek 2: FNV en CNV bang voor ‘fossiel’ baanverlies [53.09] - vooruitblik [56.05]

S29: Henri Bontenbal over politicus zijn, campagne voeren en de spannende race naar 17 maart by Studio Energie

- OPEC+ verrast de markt [03.06] - teleurstellende International Petroleum-week [16.54] - grootse groene waterstof-plannen Saoedi-Arabië [20.25] - vooruitblik [31.01]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - PBL-rapport ‘Warmtetransitie in de praktijk’ [6.42] - doorrekening verkiezingsprogramma’s [23.22] - SDE++advies [36.05] - verkiezingscampagne [39.09] - PBL-blogs [42.53] - nieuwe partij Volt op 1 zetel [49.06] - verandering bij de ChristenUnie [58.21] - vooruitblik [1.02.07]

- Texas Freeze [3.01] - lessen ‘Texas’ voor Nederland [11.30] - drie nieuwe Shell-scenario’s [19.54] - Shell’s strategie-update [33.15] - verlies Shell in Nigeria-rechtszaak [42.50] - vooruitblik [51.08]

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - de verkiezingsdebatten [2.05] - Tennet’s Monitor Leveringszekerheid 2020 [9.30] - deal Shell & Eneco met Amazon [21.45] - NOGEPA-reclamecampagne [31.20] - belangrijk rapport: ‘Bestemming Parijs’ [32.28] - wat ons is opgevallen: D66 en GroenLinks [41.50] - vooruitblik [1.00.34]

- gedoe op de elektriciteitsmarkt [03.43] - deal Shell & Eneco met Amazon [05.07] - stijgende olie- en gasprijs [08.45] - nieuw record CO2-prijs [12.40] - ’Smeerolie van het klimaatbeleid’ [17.47] - tip voor EBN [18.40] - Joe Biden’s vliegende start op klimaat- en energiebeleid [21.21] - vooruitblik [29.38]

Maandag kwam het PBL met de analyse van de concept-Regionale Energie Strategieën (RES). Ondersteund door een Nationaal Programma zoeken de 30 RES-regio's naar locaties voor nieuwe wind- en zonneparken. Doel: 35 TWh schone stroom in 2030. Maar, dat doel wordt met de huidige plannen al bijna gehaald, zegt Martien Visser, lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool, manager strategie bij Gasunie en de ongekroonde cijferkoning van de Nederlandse energietransitie.

Iedere twee weken actualiteit, achtergrond en analyse én het ongezouten commentaar van Laetitia Ouillet en Remco de Boer. Met deze week: - Rli-advies ’Waterstof, de ontbrekende schakel’ [4.15] - PBL-analyse concept-Regionale Energie Strategieën RES [15.16] - verkiezingsprogramma's PvdA, CDA en hoe doet Henri Bontenbal het? [30.05]

Afgelopen maand pleitte een coalitie van 'afvalvergroeners' in paginagrote advertenties voor het afschaffen van de importheffing op afval. Die is ingevoerd in het kader van het Urgenda-vonnis, maar heeft volgens de afvalbedrijven juist een negatief effect op het klimaat. Ik praat erover met Jasper de Jong, commercieel directeur bij afvalbedrijf AVR.

- film 'Deepwater Horizon' [2.35] - gasprijs door het dak: hoe zeker is de leveringszekerheid in Nederland [7.04] - kort: minister Wiebes, Volkskrant ‘van gas los’ en 61 Noorse exploratievergunningen [14.20] - HCSS-studie naar de duistere, ondoorzichtige Russisch olie- en gasindustrie [28.56] - vooruitblik [43.01]

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen praat ik met mensen die niet alleen verstand van zaken hebben, maar ook een duidelijke mening. Deze week is mijn gast Margriet Kuijper. Zij wil dat Nederland een Carbon Take Back Obligation(CTBO) invoert. Zie ook: https://www.gemeynt.nl/bericht/carbon-takeback-obligation-a-producers-responsibility-scheme-on-the-way-to-a-climate-neutral-energy-system

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen praat ik met mensen die niet alleen verstand van zaken hebben, maar ook een duidelijke mening. Deze week is mijn gast Maya van der Steenhoven, voormalig directeur Programmabureau Warmte Koude Zuid-Holland en initiator van 'Van Gas Los'.

- verrassend 'cadeau' van Saudi-Arabië [5.29] - wat doet de olieprijs dit jaar? [18.25] - bestorming van het Capitool [27.16] - hoe gaat het met aardgas? [29.14] - ETS-prijs breekt record [30.36]

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen gesprekken met mensen die niet alleen verstand van zaken, maar ook een duidelijke mening hebben. Deze week Thijs ten Brinck over...waterstof.

- kernenergie & kosten [0.47] - OPEC & het einde van olie [7.57] - Denemarken & olie & gas [14.49] - Nord Stream 2 [19.06] - NAM & de toekomst [23.08] - waterstof NortH2 [30.22] - rechtszaak Shell [36.53] - eindejaarsquizje [40.30]

Luistertip voor de basisindustrie en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, voor Tennet, Gasunie en de ACM.

Vorige week kondigde minister Wiebes een aantal wetswijzigingen aan waarmee het einde aan de gaswinning in Groningen ook juridisch wordt geregeld. “We zijn er nu echt bijna. Zeer binnenkort stopt de gaswinning in Groningen”, aldus de minister. Over dat stoppen praat ik met Johan Atema, directeur NAM. Hoe wordt het einde van 'Groningen' binnen het bedrijf beleefd? Betekent het ook het einde van de Nederlandse Aardolie Maatschappij?

Over de gevolgen van de verkiezing van Joe Biden, de olie- en gasprijs, rapporten van EIA, OPEC en IEA, Nordstream 2, Covid-vaccins en nog veel meer. Zoals waarom iedereen die dol is op hernieuwbare energie óók de olie- en gasontwikkelingen zou moeten volgen.

Nederland moet van het aardgas af. Althans, dat is wat de Tweede Kamer, veel gemeenten en provincies vanaf 2016 zeiden dat er moest gaan gebeuren. En snel een beetje. Inmiddels blijkt het daadwerkelijk 'van gas los' halen van bestaande woningen heel lastig. Mijn gast weet dat als geen ander. Over verleden, heden en toekomst van ‘aardgasvrij’ praat ik met Susanne van Suylekom, projectmanager stakeholders bij energiebedrijf Vattenfall.

04.00 Bontenbal nr. 18 CDA-kandidatenlijst 08.12 waarom is dit de laatste aflevering? 09.49 Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2020 & de rol van PBL 52.48 politicus Bontenbal & het CDA-verkiezingsprogramma 1.17.05 afscheid

Hij was een flinke tijd uit de roulatie, maar inmiddels is onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel hersteld en fitter en scherper dan ooit. Met hem bespreek ik de stormachtige ontwikkelingen de afgelopen maanden in de olie- en gaswereld. Zoals de sombere vooruitzichten voor gaswinning in Nederland, hoe de grote olie- en gasbedrijven worstelen met de energietransitie, de nieuwe World Energy Outlook (IEA) en nog veel meer.

Nu ook de nadelen van de alternatieven voor fossiele energie steeds duidelijker worden, lijkt aardgas bezig aan een comeback. Vorig jaar al stelde D66 dat als de keuze tussen aardgas en biomassa gaat, de partij voor aardgas kiest. Maar wat vindt de rest van Nederland? Voor het antwoord op die vraag heeft NOGEPA, branchevereniging van de olie- en gassector, onderzoek laten doen. Met algemeen directeur Arendo Schreurs praat ik over de resultaten van dat onderzoek en over de positie van aardgas in Nederland.

1.55 Dutch Podcast Awards 3.31 EDF ‘zeer geïnteresseerd’ in bouw nieuwe kerncentrale in Nederland 15.50 parlement wil meer…schaliegas 18.20 Jesse Klaver gooit ETS onder de bus, of snapt het niet 29.59 Klimaatdag 32.59 Startanalyse aardgasvrije buurten (PBL) 42.04 aanpak 'van gas los' verschuift 45.11 het Nationale Klimaattop 2016-mysterie 57.44 vooruitblik

EXTRA Bontenbal & de Boer EXTRA by Studio Energie

1.21 Prinsjesdag 6.14 Wet CO2-heffing 14.38 EU 55% reductie 20.56 RWE & suikerriet 23.22 een kolencentrale sneller dicht? 29.05 metamorfose BP 36.45 kernenergie weer op de kaart? 1.00.56 vooruitblik

Op 1 januari voert het kabinet de veelbesproken CO2-heffing in; een extra, nationale heffing bovenop wat bedrijven nu voor hun uitstoot betalen onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Wat zijn voor een internationaal chemiebedrijf als Dow de gevolgen? Daarover – en over de Nederlandse heffing in internationaal perspectief – praat ik met Anton van Beek, de baas van DOW in Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Portugal, Scandinavië en de Benelux.

Vorig maand verscheen: 'MEER – Hoe overvloed de wereld juist duurzamer en welvarender maakt’. In dit boek staat ook een hoofdstuk geschreven door Marco Visscher over energie. Visscher is auteur en spreker op het gebied van klimaat & energie. Eerder publiceerde hij onder meer het boek ‘De energietransitie - Naar een fossielvrije toekomst, maar hoe?’. Ik praat met Visscher over zijn ecomodernistische kijk op energie, klimaat en de rol van kernenergie.

6.41 PBL-rapport Woonlastenneutraal koopwoningen verduurzamen 20.32 Amsterdam: van het gas af kost 7 tot 14 miljard 27.09 afscheidsinterview Peter Vermaat (ceo Enexis) 39.31 'Elektrische auto blijkt langer mee te gaan dan gedacht' 40.32 Milieudefensie niet in debat met Shell 47.13 partijen lijnrecht tegenover elkaar over warmtenetten 56.04 vooruitblik

Nederland krijgt veel meer warmtenetten, zo is in het Klimaatakkoord afgesproken. Maar inmiddels is een felle discussie losgebarsten tussen de warmtebedrijven en een coalitie van energiebedrijven, netbeheerders, woningcorporaties en de natuur- en milieufederaties. Wat is de kern van dat conflict, vraag ik Helma Kip, beleidsadviseur bij warmtebedrijf Ennatuurlijk. En hoe kan het dat partijen die allemaal verduurzaming hoog in het vaandel hebben zó tegenover elkaar staan?

Aan de alternatieven voor fossiel kunnen we sinds kort de biomeiler toevoegen. Zo’n moderne variant van de composthoop zet biologisch afval uit de land- en tuinbouw om in duurzame warmte en compost. Biologisch tuinbouwbedrijf BioVerbeek wil zo’n biomeiler bouwen ter vervanging van de 3 miljoen m3 aardgas die het nu nog jaarlijks gebruikt. Met Fons Verbeek praat ik over het plan én het verzet ertegen.

#32 Bontenbal & de Boer (week 35) by Studio Energie

#9 BLIK OP OLIE EN GAS by Studio Energie

#8 BLIK OP OLIE EN GAS by Studio Energie

S21: Marjolein Demmers (Natuur & Milieu) over liefst geen CO2-afvang en -opslag (CCS) en wat dan wél by Studio Energie

#31 Bontenbal & de Boer (week 27) by Studio Energie

S20: Martijn Hagens (Vattenfall) over Hollandse Kust Zuid, subsidievrije windenergie en biomassa by Studio Energie

1.10 Brent in backwardation 4.31 olie-cijfers IEA en OPEC 7.10 Russische energie-ministier Alexander Novak 10.43 Nord Stream 2 23.44 BP op de schop 32.17 vooruitblik

4.56 Ruzie op de warmtemarkt - monopolist onder vuur of terechte kritiek? 25.17 Duitsland wil waterstof. Groen moet het zijn. Blauw, oftewel met CCS? Nein danke. Is dat verstandig? 31.00 Houtige biomassa onder vuur: over een opvallend zinnetje in het stikstof-rapport van de Commissie-Remkes, PBL dat reageerde op kritiek op hun uitgebreide biomassa-studie en Marjan Minnesma (Urgenda)die een interview gaf dat veel stof deed opwaaien.

S19: Martien Visser (Hanzehogeschool Groningen) over feiten in een zee van beeldvorming by Studio Energie

1.20 nieuwe OPEC-afspraak 15.10 CO2-prijs weer op pre-cronona-niveau 18.06 Ned. gaswinning op de Noordzee in gevaar 30.32 diesellek in Rusland 31.44 beleggers boos op Shell 34.34 nieuwe ABN AMRO-monitor 36.00 vooruitblik

Renewi, Nordsol en Shell gaan samenwerken bij de productie van bio-LNG, zo werd deze week bekend. Nordsol is een van de participaties van Shell Ventures, de tak die in startup’s en kleine tot middelgrote bedrijven deelneemt. Over de bio-LNG-samenwerking, en over waarom, waarin en hoe Shell investeert, praat ik met Geert van de Wouw, managing director van Shell Ventures.

4.11 PBL-rapport over kosten Energieakkoord 27.55 reacties op Wet CO2-heffing Industrie 31.49 BP is niet meer tegen een extra CO2-heffing 37.35 Rekenkamer zeer kritisch op Programma Aardgasvrije Wijken 54.22 vooruitblik

Gast in deze speciale aflevering van Bontenbal & de Boer is Meindert Smallenbroek. De directeur Warmte & Ondergrond neemt vandaag afscheid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en geeft een kijkje in de keuken. Over aardgasvrij wonen en de kritiek van de Rekenkamer, over de warmtetransitie, over een minister die graag wordt tegengeproken en nog veel meer.

Afgelopen maand sloot de tender voor Hollandse Kust Noord, het derde windpark op zee waarvoor de overheid géén subsidie verstrekt. Toch waarschuwt de sector. Volgens marktleider Ørsted zijn subsidieloze tenders "op termijn geen duurzame manier van aanbesteding”. Wordt windenergie nu wel of niet subsidievrij, zoals de belofte was? Dat vraag ik Hans Timmers, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA).

- 1.20 olieprijs plots 'belachelijk' hoog - 2.12 crisis op de gasmarkt - 14.31 effect lage gasprijs op elektriciteitsprijs - 19.04 grote olievondsten in Suriname - 26.30 vooruitblik

- 6.48 kabinet kiest voor groene industriepolitiek - 34.02 groen licht Northern Lights, SPD tegen blauwe waterstof, Theo Henrar weg bij Tata - 39.02 sector zelf gelooft niet in subsidievrije wind op zee - 48.09 PBL-biomassa-rapport

- 2.23 houden olielanden zich aan de OPEC+productiebeperking? - 9.50 evenwicht op oliemarkt gloort - 15.40 en hoe zit het met gas: 'bizar' - 22.35 Ned. gebruikt niet minder, maar meer aardgas

- 4 GW zon-PV 5.53 - Borssele langer open? 15.14 - nieuw soort windturbinefundering 20.20 - gele kaart Vattenfall 22.43 - probleempje Stedin & Liander 25.34 - duurzaamheidseisen Staatssteun 29.08 - biomassarapport PBL 44.45

S16: Jilles van den Beukel over historische dividendverlaging Shell by Studio Energie

#3 BLIK OP OLIE EN GAS by Studio Energie

Bontenbal & de Boer EXTRA (week 18): Urgenda-maatregelen en Wet CO2-heffing Industrie by Studio Energie

#2 BLIK OP OLIE EN GAS (extra) by Studio Energie

#26 Bontenbal & de Boer (week 17) by Studio Energie

Tweewekelijkse podcast van Studio Energie over de woelige en wervelende wereldwijde olie- en gasmarkt. Met onafhankelijk energieanalist Jilles van den Beukel, Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro en Remco de Boer.

Vorige week verscheen het jaarverslag 2019 van EBN. Hoe presteerde de staatsdeelneming afgelopen jaar en minstens zo belangrijk: hoe gaat het met EBN’s ambities om de transitie te versnellen? Ik bespreek het met Jan Willem van Hoogstraten, ceo van EBN.

In België, Duitsland en Frankrijk loopt de ombouw van installaties die Groningengas gebruiken vertraging op door de Corona-crisis, zo meldde minister Wiebes gisteren aan de Tweede Kamer. Ligt Nederland eigenlijk op koers om in 2022 al zonder 'Groningen' te kunnen, vraag ik René Peters, directeur Gastechnologie bij TNO. En zijn we straks op alle momenten van voldoende gas verzekerd?

Met een sterke daling van de vraag naar olie en de opslagtanks die voller en voller raken, zal de productie hoe dan ook sterk omlaag moeten. Over hoe dat gaat gebeuren en wat de gevolgen zullen zijn, praat ik met Jilles van den Beukel, onafhankelijk energieanalist.

#25 Bontenbal & de Boer (week 15) by Studio Energie

Op 1 april is in Weert een proef gestart met de opslag van de energie van een zonnepark om zo het elektriciteitsnet te ontlasten. Initiatiefnemer van dit zogenoemde peakshaving-project is Enpuls (onderdeel Enexis Groep). Ik praat met Alexander Savelkoul, manager Transitie Energie Systeem bij Enpuls.

Met een heuse ‘sail out’ koos eerder deze week een megaconstructie het ruime sop: Offshore High Voltage Substation Borssele Bèta moet ervoor zorgen dat de elektriciteit van de windparken Borssele 3-4 ook daadwerkelijk aan land komt. Eefje van Gorp, woordvoerder Tennet, vertelt over de voortgang.

Zoals iedere dag zal hij vandaag weer minimaal één Grafiek van de Dag via Twitter publiceren. Over wat inmiddels is uitgegroeid tot een waar fenomeen praat ik met Martien Visser, manager Strategie bij Gasunie en lector Energietransitie aan de Hanzehogeschool.

De productie van groen gas in ons land groeit niet snel genoeg, zo blijkt uit de groen gas-brief die minister Wiebes afgelopen maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Over hoe het kabinet de productie de komende jaren wil stimuleren, praat ik met Jörg Gigler, directeur van TKI Nieuw Gas.

Gisteren presenteerde minister Wiebes zijn plan voor de afbouw van de huidige salderingsregeling voor zonne-energie. Hoe ziet de afbouw eruit en wat vindt de zonne-energiesector ervan, vraag ik Amelie Veentra, directeur Beleid bij Holland Solar, de belangenbehartiger van de Nederlandse zonne-energiesector.

Sinds de Corona-uitbraak ook Europa hard raakt, is de CO2-prijs fors gedaald. Wat betekent dit voor de energietransitie en het klimaatbeleid, vraag ik Jos Cozijnsen, CO2- en ETS-specialist bij de Climate Neutral Group.

Twee op de drie bedrijven in de duurzame energiesector in Nederland hebben door de crisis lopende projecten stilgelegd, blijkt uit een peiling van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) onder haar leden. Ik praat erover met Olof van der Gaag, directeur van de NVDE.

Als er niet of nauwelijks wordt gevlogen, en ook de auto vooral voor de deur staat, is dat voor brandstofproducenten geen goed nieuws. Een van die producenten is BP. Ik praat met Ruben Beens, CEO van BP Nederland, over de sterk afnemende vraag naar benzine en kerosine.

Ook in de ‘intelligente lockdown’ waarin Nederland nu zit, is het soms nodig om wél bij mensen langs te gaan, ook als die besmet zijn met Corona. Bijvoorbeeld bij een stroomstoring. Raymond Kloos, elektriciteitsmonteur bij netbeheerder Stedin, vertelt over zijn ervaring.

Nederland heeft meer dan voldoende vermogen staan om stroom op te wekken, maar heeft de sector in deze tijd nog wel voldoende personeel om de elektriciteitscentrales in bedrijf te houden? Daarover praat ik met Marinus Tabak (RWE), manager van de Eemshaven-centrale.

#24 Bontenbal & de Boer (week 13) by Studio Energie

De deadline voor het aanleveren van de Regionale Energiestrategieën (RES) wordt voorlopig niet verplaatst, zo werd afgelopen week bekend. Maar is die 1 juni nog wel haalbaar? Hebben gemeenten en provincies nu niet iets anders aan hun hoofd, vraag ik Job Fackeldey, gedeputeerde in Flevoland en bestuurslid van het IPO, het Interprovinciaal Overleg.

Gisteren zakte de olieprijs onder de 30 dollar per vat, een ongekend lage prijs. En het einde van de daling is nog niet in zicht. Over de oorzaken, en vooral de gevolgen, praat ik met Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN Amro.

Vandaag presenteert Zeeland als eerste een Regionale Energiestrategie (RES). Onder het motto ‘Parijs op z’n Zeeuws’ concentreert Zeeland haar bod op hernieuwbare elektriciteit, de warmtetransitie en mobiliteit. Maar wat zijn de RES-afspraken waard? Wat als gemeenten straks de kont toch tegen de krib gooien? Ik vraag het gedeputeerde Jo-Annes de Bat (CDA), voorzitter van de stuurgroep RES Zeeland.

#23 Bontenbal & de Boer (week 10) by Studio Energie

Als Delftse energie-ingenieur die de wereld vooruit wilde helpen, begon hij in 2008 een bedrijf in...kernenergie. Dit ‘Atoomstroom’ redde het uiteindelijk niet, maar werd wel de basis onder wat in recordtempo zou uitgroeien tot een van de grootste energiebedrijven van Nederland. Met Sjef Peeraer, oprichter van Nuts Groep, praat ik over de energiemarkt, de transitie en vooral zijn spannende – bij vlagen hilarische – jongensboekavonturen in de energiewereld.

Geothermie is een ‘schat onder onze voeten’, aldus de International Geothermal Association (IGA), die de wereldwijde ontwikkeling van aardwarmte stimuleert en promoot. Dat er een ‘schat’ zit, is bekend. De vraag is vooral: hoe halen we die omhoog? In de aanloop naar de grote, vijfjaarlijkse geothermie-conferentie praat ik met Marit Brommer (Executive Director van IGA) over de ontwikkeling van geothermie.

#22 Bontenbal & de Boer (week 8) by Studio Energie

Nederland telt zo’n 600 burgerinitiatieven voor duurzame energie. Hun knuffelgehalte is hoog, hun resultaten opvallend. Met de afspraken in het Klimaatakkoord over lokaal eigendom en de aanstaande warmtetransitie, staan coöperaties op de drempel van een nieuwe fase. Kunnen burgers hét breekijzer van de transitie worden, vraag ik Siward Zomer, coöperatief directeur bij brancheorganisatie Energie Samen. En zo ja, wat is daar dan voor nodig?

In januari verscheen de 2019-versie van Monitoring Leveringszekerheid, het rapport waarin Tennet de leveringszekerheid van elektriciteit in Nederland op de korte, middellange en lange termijn tegen het licht houdt. Ik vraag Ben Voorhorst, lid van de Raad van Bestuur, wat de gevolgen zijn van de snelle toename van zon en wind en de afname van centrale opwekcapaciteit in Nederland. Kun je eindelijk nog wel spreken van ‘Nederland’ en ‘buitenland’?

D66 wil dat Nederland vooroploopt in de strijd tegen klimaatverandering: veel minder uitstoot, veel meer schone energie, makkelijk én goedkoop. Aan de economische groei, die D66 ook wil, zijn volgens de partij geen grenzen. Hoe brengt D66 al die doelstellingen bij elkaar, vraag ik Matthijs Sienot, D66-Tweede Kamerlid voor Klimaat & Energie. Wat wil de partij wel en wat niet?

#21 Bontenbal & de Boer (week 5) by Studio Energie

De gaswinning uit ‘kleine velden’ loopt veel sneller terug dan het kabinet denkt. Wat de uitstoot van broeikasgassen betreft, is dat slecht nieuws, zo concludeert de onafhankelijke denktank HCSS in een nieuwe studie. Een van de auteurs is Jilles van den Beukel. Ik vraag hem hoe het komt dat de gaswinning uit 'kleine velden' sneller afneemt en wat de gevolgen zijn voor de Nederlandse energievoorziening.

Afgelopen donderdag was het dan eindelijk zover: de officiële start van Invest-NL, een investeringsfonds van het Rijk dat Nederland duurzamer en innovatiever moet maken. Met 1,7 miljard euro zet het fonds nu vooral in op de energietransitie. Wat gaat Invest-NL precies doen, vraag ik aan ceo Wouter Bos? En hoe gaat het fonds een marktconform rendement halen met investeringen waaraan de markt z’n vingers nu niet wil branden?

#20 Bontenbal & de Boer (week 3) by Studio Energie

Airborne Wind Energy is een nieuwe vorm van windenergie. Niet met een traditionele turbine, maar hoog in de lucht met een high tech ‘vlieger’. Meer wind, minder materiaalgebruik – de voordelen zijn legio. Maar dat geldt ook voor de technische uitdagingen. Een van de koplopers in de sector is Ampyx Power. Dit Nederlandse bedrijf werkt al tien jaar aan hun heilige graal. Hoe ver zijn ze? Is dit de toekomst van windenergie? Dat vraag ik aan Jaap Bosch, verantwoordelijk voor het eerste commerciële model van Ampyx Power.

Vorige week nam de Eerste Kamer de ‘kolenwet’ aan. Uiterlijk in 2030 moeten ook de drie nieuwste centrales stoppen met steenkool. Waarom wilde Nederland eigenlijk nieuwe kolencentrales, vraag ik Laurens Jan Brinkhorst. Hij was minister van Economische Zaken in kabinet Balkenende II (2003-2006), dat de basis legde voor de komst van de centrales. En is de invoering van een Nederlandse 'kolenwet' wel de beste manier om van steenkool af te komen?

Op 16 december behandelt de Tweede Kamer de GroenLinks-initiatiefnota ‘Luchtvaart op de rails’. De partij wil de commerciële luchtvaart aan banden leggen, onder meer door een nationale limiet aan de CO2-uitstoot te stellen en door de trein aantrekkelijker te maken. Over het spanningsveld tussen vliegen, het milieu en klimaatverandering praat ik met Suzanne Kröger, auteur van de nota en sinds 2017 lid van de Tweede Kamer voor GroenLinks.

#19 Bontenbal & de Boer (week 49) by Studio Energie

Energiedichtheid bepaalt de aantrekkelijkheid van een energiebron. Zon, wind en biomassa scoren wat dat betreft heel slecht, aldus Simon Rozendaal. De chemicus, wetenschapsjournalist, schrijver én zelfverklaard vooruitgangsoptimist maakt zich dan ook zorgen over de ’volslagen irrationaliteit’ in het energie- en klimaatdebat. Over dat debat en nog veel meer praat ik uitgebreid met Rozendaal.

Op 2 december begint in Madrid de vijfentwintigste Conference of the Parties, oftewel COP25, de jaarlijkse klimaatconferentie van de Verenigde Naties. Vallen er doorbraken te verwachten en zo ja welke? Een gesprek met Heleen de Coninck, energie- en klimaatbeleidsonderzoeker aan de Radboud Universiteit. Over klimaatbeleid, technologie & innovatie, politiek, CCS, de plicht om hoopvol te zijn en nog veel meer...

This week the new World Energy Outlook was published. In their flagship report the International Energy Agency (IEA) maps out the routes the world is currently following, may follow and should follow to be in line with the Paris Agreement. For this ‘Sustainable Development Scenario’ drastic changes are needed, says the IEA. With Executive Director dr. Fatih Birol I talk about what these drastic changes are and who should make them.

#18 Bontenbal & de Boer (week 46) by Studio Energie

Onlangs hield hij zijn oratie als hoogleraar aan de faculteit Geowetenschappen van de Universiteit Utrecht. Zijn vakgebied: zonne-energie. Al meer dan 35 jaar werkt hij aan de ontwikkeling van nieuwe generaties zonnecellen en hun toepassing. Hoe kan de wereld de enorme potentie van zonne-energie beter dan nu benutten? Ik vraag het Wilfried van Sark, hoogleraar ‘Integratie van fotovoltaïsche zonne-energie’ verbonden aan het Copernicus Instituut.

Afgelopen week presenteerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de doorrekening van het Klimaatakkoord en de eerste KEV, de Klimaat- en Energieverkenning. Die laatste is een lijvige werk van 240 pagina’s bomvol cijfers, analyses en prognoses. Maar de onzekerheden zijn groot, zegt PBL. Dus wat zijn de verwachtingen waard? En welke lessen zijn er al te trekken? Dat en meer vraag ik aan Pieter Boot, sectorhoofd Klimaat, Lucht en Energie bij PBL.

#17 Bontenbal & de Boer (week 44) by Studio Energie

Twee weken geleden voerde Greenpeace actie op de Noordzee tegen Shell. Dat bedrijf wil de fundamenten van vier olie- en gas-platforms, die niet meer in gebruik zijn, niet weghalen maar in zee laten staan. Greenpeace zegt: ‘Shell, ruim je rotzooi op.’ Dat opruimen van oude olie- en gasinstallaties is verplicht, gaat alleen al in Nederland miljarden kosten en is dús een heikel onderwerp. Ik praat erover met Jacqueline Vaessen, directeur van Nexstep, het Nationaal Platform voor Re-use & Decommissioning.

Met wereldwijde acties tegen klimaatverandering stond Extinction Rebellion de afgelopen twee weken flink in de schijnwerpers. Zo waren er in Amsterdam wegblokkades en zogenoemde ‘die-in’s’, onder meer bij Vattenfall. Wat eisen de 'rebellen', wat moet er concreet gebeuren en zullen burgers inderdaad in opstand komen, zoals de beweging wil? Dat -en nog veel meer- vraag ik aan Ernst-Jan Kuiper van Extinction Rebellion Nederland.

Op 25 september was in Japan de tweede ministeriële waterstof-top. Ook ons land was vertegenwoordig. De verwachtingen over de rol van Nederland bij de ontwikkeling van een internationale waterstofeconomie, zijn hoog gespannen. Is dat terecht? Hoe gaat het bijvoorbeeld met de ontwikkeling van waterstof in eigen land? Dat en meer vraag ik aan Noé van Hulst, sinds 2018 de officiële waterstofgezant van het Koninkrijk der Nederlanden.

#16 Bontenbal & de Boer (week 41) by Studio Energie

Na de aankondiging door de Duitse regering van een nieuwe pakket ingrijpende klimaatmaatregelen, en het topoverleg met de Nederlandse regering, afgelopen week, over verdere samenwerking, is het hoog tijd voor goed gesprek over onze Oosterburen. Hoe gaat het nu écht in het land van de Energiewende? Dat vraag ik aan Jan Frederik Braun, Strategisch Energie Analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en kenner van het Duitse energie- en klimaatbeleid.

Op steeds meer plaatsen in ons land is er geen ruimte meer op het elektriciteitsnet. Niet voor producenten, zoals zonneparken, maar ook niet voor grote energievragers, zoals datacentra. Inmiddels zijn alle ogen op de netbeheerders gericht. Hoe kan het dat zij de problemen niet zagen aankomen? Of ze wel zagen, maar niet aan de bel trokken? Dat –en hoe het nu verder moet– bespreek ik met André Jurjus, directeur van Netbeheer Nederland.

#15 Bontenbal & de Boer (week 38) by Studio Energie

Onder het motto ‘Windmolens maken onze zee kapot’ is een groep Noordzee-vissers een petitie gestart tegen de grootschalige bouw van windparken. Zowel die zee, als zeedieren als de vissers zelf worden in hun voortbestaan bedreigd. Tot nu toe staan de vissers alleen in hun protest. Wind-op-zee lijkt een gelopen race. Vechten ze niet gewoon een verloren strijd, vraag ik aan Dirk Kraak, bestuurslid van de actiegroep EMK, Eendracht Maakt Kracht.

Onlangs is de Eerste Kamer begonnen met de behandeling van het wetsvoorstel ‘Verbod op kolen bij elektriciteitsproductie’. Als de wet wordt ingevoerd, daagt kolencentrale-eigenaar Uniper de Nederlandse Staat voor de rechter. Is dat terecht? Wordt Uniper inderdaad ‘onteigend’, zoals het bedrijf claimt? Of heeft het met de bouw van een nieuwe kolencentrale gewoon gegokt en verloren? Ik praat erover met Hans Schoenmakers, directeur van Uniper Benelux.

#14 Bontenbal & de Boer (week 36) by Studio Energie

Met de Tweede Kamer terug van zomerreces is het nieuwe parlementaire jaar officieus begonnen. Het vorige eindige in juni met de presentatie van het Klimaatkoord, na bijna anderhalf jaar praten, polderen en politieke spanning. Maar met de industrie boos, burgers in onzekerheid en het elektriciteitsnet dat nu al in z’n voegen kraakt, moet het echte werk eigenlijk nog beginnen. Ik praat erover met Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat.

ASN is 118% klimaatneutraal, zo maakte de bank afgelopen week bekend. Oftewel met de activiteiten wordt meer uitstoot vermeden dan er de lucht in gaat. Dat klinkt helder, maar is het dat ook? Want hoe bepaal je de vermeden uitstoot van bijvoorbeeld een windpark? En hoe voorkom je dat anderen die winst ook claimen? Over dat -en de rol van financiële instellingen in de transitie- ga in gesprek met Piet Sprengers, hoofd Duurzaamheid van ASN Bank.

#13 Bontenbal & de Boer (week 34) by Studio Energie

Derk Loorbach is directeur van onderzoeksinstituut en adviesbureau DRIFT, hoogleraar sociaal-economische transities aan de Erasmus Universiteit en een veelgevraagd spreker over duurzaamheidstransities. Ook is hij voorzitter van de klimaattafel Mobiliteit van het Rotterdamse Klimaatakkoord, dat nog dit jaar gesloten moet worden. Ik praat met Loorbach over de theorie van verandering én de concrete, vaak weerbarstige praktijk.

#12 Bontenbal & de Boer (week 29) by Studio Energie

With already some twenty years of experience, Norway is planning the next big step in carbon capture and storage: an open access European industrial CCS system. This Northern Lights project is led by Norwegian energy-company Equinor. But with the cost of CCS still well above the ETS-price, the obstacles the project is facing, are huge. In charge of overcoming them is Stephen Bull, Senior Vice President Wind & Low Carbon Development at Equinor.

Van 2012 tot 2017 zat hij voor de PvdA in de Tweede Kamer, als woordvoerder klimaat & energie. Met zijn eigenzinnige optreden bezorgde hij niet alleen coalitiegenoot VVD, maar ook zijn eigen partij de nodig kopzorgen. Over zijn ervaringen in Den Haag, de voortgang van de energietransitie en de realiteitszin van het Klimaatakkoord, praat ik met Jan Vos, een ‘rode ondernemer met een groen hart’.

Na een keurige carrière in het bedrijfsleven raakte mijn gast ervan overtuigd dat het klimaatprobleem de grootste uitdaging is waar de mensheid voor staat. Hij ging de politiek in, maar vond al snel dat hij in de Tweede Kamer onvoldoende verschil kon maken. Inmiddels leidt hij een van de invloedrijkste klimaat-denk & doe-tanks in de VS, met een budget van 50 miljoen dollar per jaar. Over zijn bijzondere carrière en zijn strijd tegen klimaatverandering praat ik met Jules Kortenhorst, CEO van het Rocky Mountain Institute.

Vorige week presenteerde de SER het advies ‘Nationale klimaataanpak voor regionale industriële koplopers’. Daarmee proberen werkgevers en werknemers samen de impasse rondom de CO2-heffing in de industrie te doorbreken. Over de inhoud van het advies en de praktische en politieke haalbaarheid praat ik met Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal Economische Raad.

Al jaren wordt er aan het plan gewerkt en nu – na een beoordeling door Berenschot – lijkt de uitvoering een stap dichterbij: de bouw van een Ondergrondse Pomp Accumulatie Centrale (O-PAC), oftewel een waterkrachtcentrale voor de grootschalige opslag van elektriciteit. Wat is er nodig om een batterij van 1400 MW en 8,4 GWh op bijna 1,5 km diepte onder het Limburgse land te bouwen? Ik vraag het Ruud Deckers, directeur van O-PAC.

Van de 1,5 miljoen woningen die het kabinet vóór 2030 van het aardgas wil halen, zal ongeveer de helft op een warmtenet worden aangesloten. Dat vraagt om een nieuw soort, innovatieve warmtenetten én een nieuwe marktordening, aldus mijn gast. Zij is principal consultant bij TNO en hoogleraar ‘regulering van de energiemarkten’ aan de Universiteit van Amsterdam. Over warmtenetten en hun rol in de energietransitie praat ik met Annelies Huygen.

#11 Bontenbal & de Boer (week 22) by Studio Energie

Begin juli wordt in Londen weer de Shell Eco-marathon gehouden, de wereldwijde wedstrijd hyperzuinig rijden voor studenten- en scholierenteams. Het huidige record, uit 2009, staat op omgerekend een afstand van 3771 kilometer op 1 liter brandstof. Met hun voertuig op waterstof wil Eco-Runner Team Delft van de TU Delft het wereldrecord verbreken. 4000 kilometer is volgens de modellen haalbaar. Ik praat erover met teammanager Ruben Hortensius.

Hij is onderhandelaar namens ons land in Brussel, staat op plek 2 op de D66-lijst en wil het Europees parlement in om "te knokken voor een schoner Europa". Daarvoor wil Raoul Boucke, in Delft opgeleid tot ingenieur, dat er een algemene, Europese CO2-belasting komt, de ETS-prijs omhoog gaat en Nederland het voortouw neemt bij de sluiting van alle kolencentrales in de EU. En er moeten meer bèta's naar Brussel. Een gesprek over energie & klimaat, EU en Den Haag.

Zijn onderzoeksinstellingen medeverantwoordelijk voor de manier waarop media en politieke partijen met hun rapporten aan de haal gaan? Wij vinden van wel. We hebben het over Engie dat z’n kolencentrale in Rotterdam heeft verkocht, over innovatie – de heilige graal van de energietransitie waar het toch maar weinig over gaat – en uiteraard praten we in de aanloop naar de Europese verkiezingen over de noodzaak van een Europese aanpak.

Met de Europese verkiezingen in aantocht is het hoog tijd om de positie van Nederland op energie- en klimaatgebied door een Europese bril te bekijken. Hoe staan ‘we’ er voor? Dat vraag ik aan Coby van der Linde, directeur van het Clingendael International Energy Programme (CIEP). Ze is ook part-time hoogleraar Geopolitiek en Energie-management in Groningen, doceert in Parijs en deed eerder onderzoek in Colorado, Londen en Oxford.

Pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft een belang genomen in SCW Systems. Deze Alkmaarse start-up maakt met behulp van een revolutionaire techniek – superkritische watervergassing – groen gas en groene waterstof uit organische reststromen, zoals rioolslib, gft-afval maar ook plastic. Het lijkt erop dat de heilige ‘groen gas’ graal is gevonden. Of dat zo is, vraag ik Coen Weusthuis, een van de oprichters, aandeelhouder en voorzitter van de Raad van Commissarissen.

Met de strijd tegen een centrale in Diemen, staat de kritiek op biomassa weer vol in de schijnwerpers. Helemaal niet duurzaam, een regelrechte ramp, zeggen sommigen. Volgens anderen is biomassa niet alleen duurzaam maar ook absoluut nodig. Aan meningen geen gebrek, maar hoe zit het echt? Dat vraag ik aan prof. dr. Martin Junginger, hoogleraar Bio-based Economy, Energy & Resources aan het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling van de Universiteit Utrecht.

Milieudefensie sleept Shell voor de rechter. Het energiebedrijf veroorzaakt gevaarlijke klimaatverandering, schendt daarmee mensenrechten en brengt levens in gevaar, zo luidt de aanklacht. Op 17 april start de zaak officieel bij de rechtbank Den Haag. Milieudefensie wil dat Shell z’n uitstoot veel sneller reduceert dan het bedrijf van plan is. Over de kans daarop, en over minder fossiele energie in een wereld die juist schreeuwt om méér energie, praat ik met Donald Pols, directeur van Milieudefensie.

Het bekt lekker, Van Gas Los, maar inmiddels lijkt de slogan de overgang op alternatieven in de wielen te rijden. Over wielen en rijden gesproken: Shell wil bomen gaan planten om de uitstoot van automobilisten te compenseren. Niet iedereen staat te juichen, wisten media te melden. Maar, zijn die media niet soms wat te gekleurd? Hoe goed doen ze hun best om echt in de inhoud te duiken, zoals bij de CO2-heffing. Dat en nog veel meer in deze aflevering.

Nu de discussie over een extra CO2-heffing voor de industrie de verhoudingen in de politiek steeds meer op scherp zet, is het hoog tijd om feiten van fictie te scheiden: is zo’n heffing wel of geen goed idee en zo ja, hoe zou die er dan uit moeten zien? Oftewel hoe kan Nederland op een slimme, maar vooral betaalbare manier de reductiedoelen halen? Ik bespreek het met CO2- en ETS-specialist Jos Cozijnsen van de Climate Neutral Group.

De Nederlandse start-up Fizzy Transition, twee jaar geleden opgericht door oud-Shell-medewerkers, wil met innovatieve, realistische oplossingen wereldwijd impact hebben op de energietransitie. Zo werken ze aan ’s werelds eerste CCS CO2-transportsysteem per schip en aan de ombouw van oude offshore olie- en gasinstallaties tot eco-riffen. Ik praat met Ludo van Hijfte, oprichter en algemeen directeur.

Over 'de doorrekening' – vallen de kosten eigenlijk wel mee? – en de vliegensvlugge reactie van het kabinet. Vijf maatregelen komen er, waaronder een CO2-heffing voor de industrie en ‘verlaging’ van de energierekening. Draai? Meesterzet? Meerdere partijen hebben een bod gedaan op het volgende subsidievrije windpark op zee en grootverbruikers worden gedwongen om van Gronings aardgas af te stappen. Is dat terecht?

De industrie krijgt tóch een CO2-heffing opgelegd, zo maakte het kabinet afgelopen week plots bekend. Tegen zo’n heffing heeft de industrie zich de afgelopen maanden fel verzet. Hun lobby lijkt dus faliekant mislukt. Wat ging er mis en hoe moet het nu verder? Dat en nog veel meer vraag ik Erik Klooster, directeur van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI) en een van de hoofdonderhandelaars namens de industrie.

Afgelopen week presenteerde de wethouder Duurzaamheid & Energietransitie van Den Haag haar kadernota ‘duurzaamheid’. Titel: "Schone energie in een groene stad.” Na de fase van bewustwording en praten wil de stad de omslag maken naar ‘doen’. Dat geldt ook voor de wethouder. Al jaren strijdt ze voor een betere wereld, onder meer als directeur van Greenpeace en Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Over de nota, de omslag naar ‘doen’ en haar ervaringen als wethouder praat ik met Liesbeth van Tongeren.

Live vanuit theater Diligentia – met co-presentator Diederik Samsom – tijdens het Studio Energie-evenement ter gelegenheid van het eenjarig bestaan. Over de vorderingen van Nederland op duurzame energie-gebied, over de parlementaire enquête gaswinning, over 'de doorrekening' van het ontwerp-Klimaatakkoord en nog veel meer.

De provincie Groningen en achttien chemie- en energiebedrijven willen 2,8 miljard euro investeren in groene chemie en emissievrije waterstof in Noord-Nederland. Afgelopen week presenteerden ze hun gezamenlijke investeringsagenda. Niks waterstof-hype, dit gaat lukken, zegt Patrick Brouns. Als gedeputeerde Economische Zaken en Financiën bracht hij de partijen bij elkaar. De CDA'er vertelt hoe het ambitieuze plan werkelijkheid gaat worden.

Het debat over de energierekening liep vorige week flink uit de rails. Sommige politici gaven zelfs het PBL de schuld. Nieuwsmedium NU.nl heeft besloten om reacties te weren van lezers die de menselijke invloed op het klimaat ontkennen. Is dat niet een gevaarlijke ontwikkeling? En we hebben het over Dynamic Tidal Power, waterstof en nog veel meer.

Het is een Nederlandse vinding waarmee op een heel nieuwe manier energie kan worden gewonnen. Een vinding die ook nog eens de kust beschermt, die offshore windparken overbodig kan maken en wellicht een luchthaven op zee haalbaar. Het heet Dynamic Tidal Power (DTP). China heeft al grote belangstelling, maar gaat het er ook van komen? Dat vraag ik Bas Jonkman, hoogleraar Integrale Waterbouwkunde (TU Delft), die sinds kort bij de ontwikkeling is betrokken.

Studio Energie bestaat één jaar en dat gaan we woensdagmiddag 6 maart in theater Diligentia (Den Haag) vieren. Op het podium hebben we zeven absolute hoofdrolspelers in het energie- en klimaatdebat, we doen live een aflevering van Bontenbal & de Boer, met een héél bijzondere co-presentator, en uiteraard is er de bekende Studio Energie-borrel. Voor 50 luisteraars ligt er een kaart klaar. Hoe je die krijgt? Laat me weten welke aflevering je het meest is bijgebleven en waarom. Stuur me een bericht en hopelijk zien we elkaar op 6 maart!

#5 Bontenbal & de Boer (week 7) by Studio Energie

In het debat over het Klimaatakkoord voert inmiddels één onderdeel de boventoon: hoe moet de uitstoot in de industrie worden aangepakt? GroenLinks weet het wel: hef een flinke CO2-belasting. Als dat gebeurt, gaat Tata Steel failliet. Met die waarschuwing ging het bedrijf afgelopen week vol in de tegenaanval. Maar hoe terecht is die angst? Dat, én hoe Tata Steel z’n uitstoot sterk wil reduceren, bespreek ik met directievoorzitter Theo Henrar.

‘Klimaatkassa’, kopte De Telegraaf een dag na de presentatie van het ontwerp-Klimaatakkoord. Volgens de krant krijgt de burger een groene agenda ‘door de strot geduwd’, wordt zijn portemonnee ‘geplunderd’ en is er sprake van ‘groene gekte’. De krant van Wakker Nederland gaat er keihard in. Met hoofdredacteur Paul Jansen ga ik in gesprek over de vraag waar journalistiek ophoudt en activisme begint.

De Energieakkoord-doelen voor 2020 zijn definitief uit zicht. Ook ligt ons land niet op koers voor het Urgenda-vonnis, polariseert het klimaatdebat steeds verder en ruziet de coalitie over het Klimaatakkoord. Te gast is Diederik Samsom. Hij vertelt over hoe een CO2-heffing er uit zou moeten zien, hoe het kabinet het Urgenda-vonnis toch kan halen, en nog veel meer. Oftewel een gesprek met een man met een hoofdrol in de Nederlandse energie- en klimaattransitie.

De continuing story die ‘CO2-heffing’ heet, over de reacties op het voornemen van Shell om Eneco te kopen en de opvallende ‘hand in eigen’-boezem van Diederik Samsom. Ook Willem Vermeend komt even voorbij, maar ook een échte expert, hoogleraar Han Slootweg, directeur netstrategie bij Enexis. En – let op – op 6 maart wordt in Den Haag het eenjarig bestaan van Studio Energie gevierd met topsprekers en – uiteráárd – luisteraars. Meer info volgt.

Terwijl Nederland uit alle macht meer hernieuwbare energie probeert op te wekken, kunnen grootschalige zonneprojecten in delen van Noord-Nederland niet worden aangesloten: het stroomnet kan het niet aan. Zonder ingrijpen zal dat probleem alleen maar groter worden. Han Slootweg, hoogleraar Slimme Netwerken (TU/e) en directeur netstrategie bij Enexis, vertelt wat er precies aan de hand is en wat er op korte termijn het beste aan gedaan kan worden.

Veel van de kritiek op het ontwerp-Klimaatakkoord spitst zich inmiddels toe op de industrie. Die zou ondanks veel mooie woorden vooral erg onwillig zijn en de rekening naar de burger willen doorschuiven. Maar is dat ook zo? Oftewel: hoe zit het nu écht? Dat en nog veel meer bespreek ik met Manon Janssen, onafhankelijk voorzitter van de sectortafel 'Industrie' en de afgelopen tien maanden dé spil in dé onderhandelingen over de industrietransitie.

Eén dag voor wat het hoogtepunt van tien maanden onderhandelen had moeten worden, zaagden de natuur- en milieuorganisaties het Klimaatakkoord bij de enkels af. Minister Wiebes noemde het daarop een ‘eerste stap’. Intussen is de Telegraaf vol op het orgel, loopt de coalitie op eieren en valt vooral D66 niet te benijden. Arme, arme Rob. Deze keer ook een applausje voor de buren en hebben we het over stoppen met bang zijn en…de val van het kabinet.

Eén dag voor de presentatie van het Klimaatakkoord keerden de natuur- en milieuorganisaties zich met slaande deuren tegen het resultaat van tien maanden onderhandelen. Volgens de organisaties is het akkoord “vrijblijvend, vaalgroen en vleugellam”. Was het slechts onderhandelingstactiek om alsnog een betere deal voor elkaar te krijgen? Of is het definitief over en uit met het Klimaatakkoord? Ik vraag het Joris Thijssen, directeur Greenpeace Nederland.

In januari begint de bouw van Windpark De Drentse Monden en Oostermoer. Het felle verzet tegen het park kreeg met sabotageacties, brandstichting en bedreigingen landelijke bekendheid. Hoewel de rechter alle bezwaren inmiddels heeft afgewezen, leggen actiegroepen zich er niet bij neer. Mijn gast is Jan Nieboer, voorzitter van Tegenwind Veenkoloniën en hét gezicht van het Drentse windmolenverzet. Met hem praat ik onder meer over de escalatie die dreigt.

Eerst kwamen de ngo’s met hun grieven en afgelopen week vloog VNO-NCW er flink in. Komt er nog wel een Klimaatakkoord? En wat doet de politiek nu CDA en ChristenUnie plots ‘bezorgd’ zijn over een gevolg van hun eigen beleid, namelijk een stijgende energierekening? Ondertussen buitelen gemeenten over elkaar heen met hoge, nóg hogere en nog véél hogere ambities en is dé hamvraag: hoe gaat het eigenlijk met brandstof uit...algen?

‘Alarm om Klimaatakkoord’ kopte De Telegraaf vorige week naar aanleiding van een brief aan minister Wiebes van MKB, LTO Nederland en VNO-NCW. Eerder al dreigden milieuorganisaties het akkoord niet te tekenen. Inmiddels wil GroenLinks de industrie wegsturen van de klimaattafels. Te gast is Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW. Loopt de spanning inderdaad hoog op of zien we slechts een rituele Polderdans?

Iedereen wil rekeningrijden, maar een klein Gallisch dorpje van VVD en CDA houdt moedig stand. Intussen wil het kabinet de SDE+ openen voor ccs en misschien wel kernenergie. Is dat slim? Mag 't wel van de milieubeweging? En zo niet, nou en? GroenLinks is verbolgen over een staalfabriek die níét in Nederland wordt gebouwd, Klaas Kerncentrale komt ter tafel, net als Diederik de hyper-optimist en we kijken kort vooruit naar de COP in Katowice.

In 2013 was Ron Wit namens de milieuorganisaties hoofdonderhandelaar van het Energieakkoord. Inmiddels is hij directeur Energietransitie en Public Affairs van Eneco en onderhandelt hij over het Klimaatakkoord. Komt dat akkoord er en hoe hard zijn dan de afspraken? En wat zijn de lessen van zowel het Energie- als het Klimaatakkoord? Luister naar een blik achter de schermen van een top-onderhandelaar.

Tilburg gaat in beroep tegen het besluit van minister Wiebes om de gaswinning onder de Brabantse gemeente te verlengen en mogelijk uit te breiden. Maar waar moet ons gas dan vandaan komen? En als Tilburg geen gaswinning wil, mogen andere gemeenten dan in verzet tegen andere energiebronnen? En wat dan? Een indringend gesprek met VVD’er Oscar Dusschoten, wethouder Energietransitie en Milieu.

Zelden stond kernenergie in ons land in zo’n korte tijd zó in de belangstelling als afgelopen week. De VVD pleitte voor nieuwe kerncentrales, maar of die er komen is zeer de vraag. De overheid meet namelijk met twee maten, zegt Ad Louter, voorzitter Nucleair Nederland en voormalig directeur van kerncentrale Borssele. Net als andere low carbon-technieken moet ook kernenergie SDE+-subsidie kunnen krijgen.

De besluitvorming rondom windenergieprojecten op land voldeed de afgelopen jaren niet aan de democratische idealen van onze samenleving. Dat zegt jurist en politicoloog Sanne Akerboom op basis van onderzoek waarop zij onlangs is gepromoveerd. Wil de overheid het vertrouwen van de burger bij de energietransitie niet verliezen, dan moet het anders. Maar hoe? Hoe democratisch kan of moet de energietransitie zijn?

Onlangs heeft HVC, het afval- en energiebedrijf van 46 gemeenten, wéér een opsporingsvergunning voor geothermie gekregen. Samen met partners heeft het bedrijf er nu zes. Voor nog eens tien is een aanvraag ingediend. Met Marco van Soerland, manager Lokale Warmte, bespreek ik de staat van de sector. Wat is er nodig voor de metamorfose van een nu nog marginale energiebron naar serieuze speler in de warmtetransitie?

Een enorme sensatie was het, toen het Deense energiebedrijf Ørsted twee jaar geleden de aanbesteding van offshore windpark Borssele I en II won met de laagste prijs ter wereld. Inmiddels is er zelfs een park zonder subsidie aanbesteed, maar trekken er ook donkere wolken boven de sector samen. Ik praat erover met Jasper Vis die als directeur van Ørsted Nederland aan de basis van de wind op zee-doorbraak stond.

Ook in hoger beroep heeft de Nederlandse Staat de Urgenda-zaak verloren. Nederland moet de uitstoot van broeikasgassen verder verlagen dan gepland – en snel ook. Maar wat is die overwinning waard in een wereld die op koers ligt voor veel méér uitstoot in plaats van minder? Hoe gaat het überhaupt met de idealen die Urgenda bij de start in 2007 had? Daarover ga ik in gesprek met directeur Marjan Minnesma.

Deze week kwam het IPCC met een alarmerend rapport. Al in 2050 moet de wereldwijde uitstoot netto nul zijn om de temperatuurstijging tot 1,5 graden te beperken. Helpen alarmerende waarschuwingen eigenlijk nog wel of demoraliseren ze de mens vooral? Ik vraag het aan hoogleraar Omgevingspsychologie Linda Steg, een van de twee Nederlandse hoofdauteurs van het IPCC-rapport.

Vorige week presenteerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de analyse van de voorstellen voor de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. In de onderhandelingen voor dat akkoord heeft de nationale rekenmeester een steeds grotere rol. Maar wanneer gaat ondersteuning over in beïnvloeding? En wat doet het PBL om dat te voorkomen? Een gesprek met directeur Hans Mommaas.

Als campagneleider Klimaat & Energie onderhandelt hij al maanden over het Klimaatakkoord. En in 2013 was hij nauw betrokken bij het Energieakkoord. Deze week neemt Joris Wijnhoven afscheid van Greenpeace. Als geen ander weet hij hoe in Den Haag en omstreken de hazen lopen. Nog één keer geeft hij zijn ongezouten oordeel over de Hollandse energie- en klimaatpolder.

“Blijf van het gas af” stond afgelopen week in chocoladeletters op de omslag van Elsevier. In het weekblad trok columnist en commentator Syp Wynia opnieuw fel van leer tegen wat hij de “Gasgekte van Rutte III” noemt. Volgens hem dreigt er een economische catastrofe en zelfs de democratie is ernstig in het gedrang. Luister naar het schurende gesprek dat ik met hem had.

Nederland gaat helemáál niet van het gas af. Zo zal de import van aardgas voorlopig alleen maar toenemen, moet er in 2030 dertig keer meer groen gas worden getransporteerd en lijkt waterstof inmiddels dé heilige graal. Over de gevolgen voor de gasinfrastructuur praat ik met Bart Jan Hoevers, CEO van Gasunie Transport Services en lid van de Raad van Bestuur van Gasunie.

Medy van der Laan windt er geen doekjes om: op dit moment is er te weinig geld om de klimaatdoelen te halen. En als Nederland een nationale CO2-minimumprijs invoert, komt de leveringszekerheid zwaar onder druk te staan. Ook moet het kabinet zich de komende jaren gaan voorbereiden op “een vorm van politieke moed” en over het draagvlak onder burgers voor de transitie is de voorzitter van Energie Nederland niet optimistisch.

Onlangs maakte Fastned de halfjaarcijfers bekend. De bouwer en exploitant van snellaadstations boekte flink meer omzet, maar ook het verlies nam fors toe. Om verder te kunnen is het bedrijf, opnieuw, op zoek naar geld, deze keer 30 miljoen euro. Is Fastned een bodemloze put, zoals critici beweren, of juist hét fonkelende voorbeeld van slim ondernemen in de energietransitie? Een indringend gesprek met ceo Michiel Langezaal.

Op 10 juli werden in Den Haag de voorstellen voor de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord gepresenteerd. Daarin is een cruciale rol weggelegd voor elektrificatie. Zo moet het aandeel schone stroom de komende jaren spectaculair stijgen. Over hóé dat moet en wat de gevolgen zijn, praat ik met Kees Vendrik, voorzitter van de sectortafel Elektriciteit en in het dagelijks leven hoofdeconoom bij Triodos Bank.

Recently British Petroleum (BP) published the latest edition of their yearly Statistical Review of World Energy, the industry ‘bible’ of energy statistics. Earlier this year the company published their equally famous Energy Outlook. Mr. Spencer Dale, chief economist at BP, talks about the forces shaping the energy transition, the Paris Agreement climate goals and the ‘Sophie's choice’ between emissions and poverty.

Een jaar geleden gaf SodM keiharde kritiek op de geothermie-sector. De veiligheid is niet op orde, zo was het oordeel. En dat terwijl geothermie een van de duurzame alternatieven is voor aardgas als warmtebron in de gebouwde omgeving. Nog altijd maakt SodM zich zorgen, zo bleek afgelopen week. Ik praat met inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren over geothermie & veiligheid en de rol van Staatstoezicht op de Mijnen.

Als gedeputeerde in Gelderland verwierf hij landelijke bekendheid als een voorvechter van de energietransitie die de confrontatie met burgers én gemeenten niet schuwde. Op 1 juni nam hij afscheid. In een laatste, exclusief interview deelt Jan Jacob van Dijk zijn belangrijkste lessen en vertelt de CDA'er wat Den Haag wél en zeker níét moet doen, als het om de energietransitie gaat.

De Groningse gaswinning kan nóg sneller naar beneden, zei minister Wiebes vorige week. Miljarden kubieke meters lijken als rijpe appelen van de boom te vallen. Maar is het wel zo makkelijk? Wat kost het en waar halen we straks dán ons gas vandaan? Dat en nog veel meer vraag ik Annie Krist, ceo Gasterra, het bedrijf dat in 1963 speciaal is opgericht om het Groningse gas tegen de hoogst mogelijke prijs te verkopen.

Nu ‘Groningen’ stopt, komt gaswinning uit de zogenoemde ‘kleine velden’ onder het vergrootglas te liggen. Winning uit die velden is hard nodig, maar gebeurt alleen als het veilig en verantwoord gebeurt, zo schreef minister Wiebes afgelopen week aan de Tweede Kamer. Maar wat is ‘verantwoord’? Een gesprek met Sven Tummers, directeur Vermillion Energy, na NAM de grootste gaswinner van Nederland op land.

Nederland gaat aan de geothermie, althans als het aan de geothermie-sector en staatsolie- en gasbedrijf EBN ligt. In 2030 moet Nederland zeventien keer méér warmte uit de aarde halen dan nu, zo staat in hun deze week gepresenteerde masterplan Aardwarmte. Een gesprek over een nieuwe mijnbouwactiviteit met EBN-ceo Jan Willem van Hoogstraten. Over kansen, risico’s en draagvlak.

Vrijdag gaf het kabinet duidelijkheid: uiterlijk 31 december 2024 moet de Hemweg-kolencentrale dicht zijn. Vorig jaar nog zei eigenaar Nuon eerder te willen sluiten, mits tegen een redelijke vergoeding. Die kwam er niet. Over sluiting vóór 2024 valt nu niet meer te praten, zegt directeur Alexander van Ofwegen. Die kans is geweest. Het bedrijf is klaar met het politieke gejojo.

Nederland gaat de klimaatdoelstellingen in 2020 en 2030 niet halen. Die conclusie is onontkoombaar na het beluisteren van dit openhartige gesprek met Guus Velders, hoogleraar Luchtkwaliteit en klimaatinteracties (Universiteit Utrecht), onderzoeker bij het RIVM én volgens TIME magazine vorig jaar een van de honderd invloedrijkste mensen op aarde.

Een CO2-minimumprijs alléén in ons land zal Nederlandse elektriciteitscentrales uit de markt drukken. En gascentrales zullen het afleggen tegen kolencentrales. Dat zegt Roger Miesen, ceo bij de Duitse energiereus RWE: “Wat je eigenlijk doet is inkomen, welvaart én CO2 naar het buitenland transporteren."

Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) presenteerde afgelopen week nieuwe cijfers: hoeveel broeikasgas moet welke sector precies minder uitstoten en wat kost dat? Maar de vraag is vooral: wie kan door de bomen van de steeds wijzigende cijfers het bos nog zien? Een gesprek met Pieter Boot, sectorhoofd Klimaat, Lucht en Energie bij het PBL.

Studio Energie vanuit Venetië, waar van 23 t/m 26 april een groot symposium plaatsvindt over CCS georganiseerd door CO2GeoNet. President van deze vereniging van Europese onderzoeksinstituten is de Nederlander Ton Wildenborg, senior-onderzoeker bij TNO.

Steeds vaker worden vooral fossiele energiebedrijven verantwoordelijk gehouden voor klimaatverandering en de gevolgen. Is dat terecht? Nee, zegt mijn gast deze week. Hij is de ceo van Royal Dutch Shell, Ben van Beurden.

Aanleiding voor dit interview waren twee onderzoeken die onderzoeksbureau CE Delft begin april presenteerde over het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. Maar het gesprek met directeur Frans Rooijers ging al snel over de rol van onderzoek, onderzoekers én hun rapporten in de energietransitie.

Vanaf 2022 mag de industrie géén Gronings gas meer gebruiken. Wat wel? Dat mogen ze zelf weten, maar de hele ombouwoperatie moeten ze zelf betalen. Een gesprek met Hans Grünfeld, directeur Koninklijke VEMW, belangenbehartiger van de industrie.

Vorige week ondertekenden 27 organisaties de Green Deal 'Burgerparticipatie duurzame energie-projecten'. Een van de sprekers tijdens de bijeenkomst was de Groningse gedeputeerde Nienke Homan (GroenLinks). Een gesprek over open deuren, broodje aap-verhalen en het gapende gat tussen woorden en daden.

Gisteren maakte minister Wiebes de winnaar bekend van het eerste windpark op zee zónder subsidie. Het gejuich was niet van de lucht, maar is dat wel terecht? Een gesprek met Hans Timmers, bestuursvoorzitter Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA).

Vorige week lanceerde de gemeente de campagne ‘Amsterdam Aardgasvrij’. Hoe haal je als stad bijna 400.000 huishoudens van het aardgas af? Wethouder Duurzaamheid, Abdeluheb Choho (D66), deelt vlak voor de verkiezingen zijn do's en don'ts.

Hoe erg is het eigenlijk dat het kabinet stuurt op minder CO2 en niet op méér duurzame energie? Dat en nog veel meer vraag ik aan Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).