UK-álbmotmeahcci vuođđuduvvui badjel 30 jagi dassá, jagis 1983. Čakčat 1985 lei juo válmmaštuvvnan UK-álbmotmeahci oahpistanguovddáš Tankavaaras, dahje Dávgeváris Vuohču davábealde. Reporter Kalle Mannela finai geahčadeamen ođđa luondduguovddáža ovttas vuohččolaččaiguin. Aslak Hetta ja boazoisit Osmo Hirvasvuopio geahčadeaba čájáhusaid ja smiehtadeaba ábmotmeahci buriid ja heajut beliid.

Ovttastuvvan Našuvnnat vuođđuduvvui jagis 1945. Dán riikkaidgaskasaš ovttastumi doaibman leamaš ráfi ovdii rahčan, buoret máilmmi bealis. Vel 1980-logus lei Sámisge vierrun lágidit ovttas ráfidoaluid ja ráidovázzimiid. Sámis 30 jagi dassá gullat makkár doalut ledje riikkaidgaskasaš ráfibeaivvi áiggiid 1985. Jouni Aikio lohká Nils Viktor Aslaksen divtta ja ságastalla báhpain Antti Kähkönen buoret máilmmi birra.

Sámegiela čállinvuogi ferte heivehit dihtoriidda. Dákkár gáibádusat gullojedje Sámis 30 jagi dassá. Sámi oahpahusráđis Norggas ledje boahtán dán oaivilii, muhto dihtorgeavaheaddjit eai atnán gal dákkár rievdadussii dárbbu. Gullat mo Elli Sivi Näkkäläjärvi, Nils Ánde Inga ja Inga Guttorm ledje juo dalle vuogáiduvvan čállit sámegillii dihtoriin. Doaimmaheaddjit: Oula Näkkäläjärvi ja Kalle Mannela

Leammi álbmotmeahcis Morganádjagis leamaš golli gávdnoma muitomearka dál 30 jagi. Oainnat čakčamánus 1985 dohko čoahkkanedje ollugat geahččat dán muitomearkka rahpama. Dál lea juo gollan sullii 70 jagi das go Rántel vieljažat (Uula, Niilo ja Veikko Ranttila) gávdne golli Marastagas. Beassat gullat dál báddevuorkká ságaid Sámis 30 jagi dassá. Muoitaleaddjin leaba Niilo Ranttila ja Veikko Ranttila. Doaimmaheaddjin Leammis Jouni Ilmari Jomppanen

Báddevuorkkás leat dál roggan ovttaid valástallanmuittuid 30 jagi duohken. Unnit álbmogiid olympiagilvvuin Frislánddas čakčamánus 1985 ledje gilvaleamen maid Sámi viehkkit. Nils Jon Porsanger ja Hans Niiles Jomppanen viegaiga diimmus lagabui 18 kilomehtera. Dat mearkkašii olympiamedállaid. Doaimmaheaddji: Jouni Aikio ja Nils Henrik Sikku

Árkiivaságain gullat makkár dilis lei dollačáskadandoaibma Ohcejogas 30 jagi dassá. Dát ságastallan lea báddejuvvon loahppageasi 1985, dan maŋŋá go Geavu luonddumeahcis lei viidábuš eanabuollin. Dollačáskadandoaimma dilis Ohcejogas ságastalle VPK várreságadoalli Juhan-Matti Sarre ja gieldda dollačáskadanhoavda Ilmari Vuopio. Doiammaheaddji: Sulo Lemet Aikio

Ollu sápmelaččat gárte guođđit ruovttuideaset čakčat 1944. Soahti dagahii báhtareami davvin eret Gaska-Supmii ja Ruŧŧii. Gáregasnjárgalaš Hans Niiles Pieski muitalii dalá fearániiddis soađis ja eváhkomátkkis báddái 1980-logus. Dá oassi su muitalusas. Doaimmaheaddji: Juhani Nousuniemi

Dá ságat Sámis 30 jagi dassá. Dán vuoro vuorkábáddi gieđahalla ođđa málbmariggodagaid gávdnoma. Finnmárkkus Guovdageainnus lei dalle juo nuppelot jagi doaibman Biedjovákki ruvki. Muhto borgemánus 1985 muitalii Sámi radio, ahte sihke Guovdageainnus ja Kárášjogas lea gávdnon lasi málbmariggodagat. Dalle lei soapmásiihn doaivva roggagoahtit Ráiteváris ja Rietnajávrris. Kárášjoga Ráitevárri beakkeha ainge duollet dálle ođđasiin. Doppe lea valjis golli ja veaiki. Ii doppe mihkkege ruvkkid leat velge, muhto ovdamearkkadihte jagiin 2008 ja 2009 málbmaohcanfitnodagat bovrejedje geahččaladdan dihte sullii 30 čiekŋalis ráiggi Ráiteváris ja maiiddái lagaš Suolomarrasis. Eanabohkamiid váikkuhusain boazodollui diein guovlluin lea válmmaštuvvan guorahallan moadde jagi dassá. Doaimmaheaddjit jagis 1985: Inger Margarethe Olsen ja Kirsten Isaksen

Borgemánus 1985 Sámi radio muitalii nuoraid deaivvademiin. Sámi nuorat čoahkkanedje Gilbbesjávrris ja sierra álgoálbmogiid nuorat fas Kanádas. Diet searvvit mat dalle 30 jagi dassá doibme eai šat gávdno, muhto otnábeaivve eamiálbmogiin ja Sámi nuorain leat eará gulahallanvuogádatgat. Dán vuorkáprográmmas gullat Harriet Aira Divttasvuonas. Doaimmaheaddjit: Oula Näkkäläjärvi, Anni-Siiri Länsman ja Sulo Aikio

Luondduealáhuslága addin vejolašvuođaid birra muitaluvvui Sámis 30 jagi dassá. Áigáiboađu fidnema luondduealáhusas smihtte dalle sámeguovllu gielddain nu rávvvásut go nuorat olbmotge. Ovllá-Ánde Paltto ja Janne Aikio Ohcejogas leaigga beroštuvvan lága addin vejolašvuođain. Doaimmaheaddji: Kaisa Vuolab

Báddevuorkká ságain gullat mo Sámi instituhta jođii miehtá Sámi juohkimin dieđu sámegielaid birra. Nubbin áššin gullat das go Sirpmá skuvlalaččat gallededje Ohcejotnjálmmi skuvllas, ammal dies de álggii duođa beales dán guovtti skuvla ovttasbargu. Mielde dán vuorkábáttis njukčamánus 1985 leat Samuli Aikio, Per Are Guttorm, Reidun Aslaksen, Sonja Guttorm ja Aslak Niittyvuopio. Sirpmá skuvlamánát lávlot. Doaimmaheaddji: Kaisa Vuolab

Elias Lönnrot čállin Kalevala almmustauvai jagis 1835. Kalevala ja suopemelaš kultuvrra beaivi lea 28.2. Oahpaheaddji Iisko Sara vihkkehalai Kalevala ávvujagi 1985 dán suopmelaš álbmoteposa ja dan čálli mearkkašumi historjjás. Sara šattai oahpaheaddjin guorahallat Kalevala ja son berostišgođii dás makkár olmmoš lei dán álbmoteposa čálli Elias Lönnrot. Doaimmaheaddji; Sulo Aikio

1980-logu beallemuttus álggii stuorra elfápmolinjá huksen čađa Sámi Porttipahtas Vuotnabahtii. Gullat maiddái ságaid Giehtaruohttasis gos Sámi fidnooahpahusguovddáža luondduealáhusoahppiit ledje boazodoallooahpus. Vuos Kalle Mannela jearahallá Lásse-Lásse, Lassi Valkeapää ja de Sulo Aikio jearahallá Armas Sieppi Vuohčus.

Báddevuorkká ságain gullat ahte riikkaidgaskasaš doaimmaid, cealkámuša Sovjetlihtu rakeahta dihte ja nuoraidjagi bargguid gieđahalai Davviriikkaid Sámiráđđi 30 jagi dassá. Maŋŋá namma lea rievdaduvvon Sámiráđđin, go Guoládatnjárgga sámit serve dán ovttasbargui. Gullat dáid Sámiráđi dalá ovddasteaddjiid: Lars Anders Bær, Kaaren Kitti, Odd Erling Smuk ja Niilo Aikio. Doaimmaheaddjit: Jouni Ilmari Jomppanen ja Kaisa Vuolab

Golbmalot jagi dassá loktejuvvui Sovjetlihtu soahtehárjehusas gárgidan vearjjokeahtes rakeahtta Anárjávrri botnis. Ruosti buollašis rakeahta osiid lokten lei áddjás bargu ja bisttii máŋga beaivve. Guovvamánu vuosttas beaivve muitalii Sámi radio rakeahta loktema birra ja loktenbáikkis ledje ollu doaimmaheaddjit ja eará geahččitge, nu maiddái Sulo Lemet Aikio ja bárttetlaš Einari Hirvelä.

Anáris ohce 30 jagi dassá rakeahta man navde gahččan Anárjávrái. Olbmuid gullama mielde dihtege ohcat sullii rivttes guovllus. Easkka ođđajagimánu maŋimuš beaivve eiseválddit dihte muitalit stuorra ođđasa, ahte Sovjetlihtus báhččojuvvon moallarakeahtta lea gávdnon. Čuolisvuona njálmmis Anárjávrri Njavžuusualus leat osiid loktema geahččamin maid Aslak Saijets ja Matti Saijets. Doaimmaheaddjit: Jouni Ilmari Jomppanen, Sulo Lemet Aikio ja Lahja Paltto

Juovlamánu maŋimuš beivviid 1984 beaggigođii, ahte Anárjávrái lea gahččan rakeahtta. Moatte breaivve geažes mieđihedje Ruošša eiseválddit ahte sii leat beasahan moallarakeahta soahtehárjehusain Barentsábis. Vuosttas vahkus iige vel nuppige vahkus gávdnon mihkkege luottaid dán rakeahtas man guovllu olbmot ledje goittot gullan.Doaimmaheaddjit Sámi ságain 8.1.1985 leaigga Juhani Nousuniemi ja Sulo Aikio

Dál gullat mo boazodoalu oahppu ordnejuvvui 30 jagi dassá. Nuorra almmái Eino-Ándde Issát, Iisko Ruotsala Eanodaga Njunnásis oahpai boazodoalloámmáha oahpposoahpamušain. Su eadni Biret-Ánne Ruotsala ja boazoisit Oula Jp. Magga leaigga duđavaččat go stáhtas lea dákkár ruhtadanortnet mainna nuorra olmmoš fidne oahpu ámmáhii. Doaimmaheaddji: Oula Näkkäläjärvi.

Sámi radio muitalii 30 jagi dassá albmá birra guhte vuvddii boazoealu ja vulggii Gárasavvonis oarjjás gitta Härjedalenii geahččalit áibba earrá áigáiboađu. Son lea Nils Vuolle Labba Ađavuomis. Doaimmaheaddji: Kalle Mannela

Vuorkábáttis gullat ságaid Sámi parlamentta čoahkkimis juovlamánus 1984. Viđa jagi plánain lea vuođđudit ođđa virggiid: láhkačálli ja dieđiheaddji. Soapmásat ledje duhtameahttumat áššiid válbmemii ja bargolávdegotti ovdaolmmoš geassádii. Doaimmaheaddji: Sulo Aikio

Máhccat áiggis 30 jagi maŋos ja bisánat gullat maid Antti Kalttopää (Jussa-Ándde) Gárasavvonis muitalii earret earáid das go gárttai fáŋgan iežas ruoktoeatnamiin. Son lea riegádan jagis 1910 ja olles agi son lea liikon vázzit ollu, ja guhkes gaskkaid. Kalle Mannela ságastahtii su skábman 1984.

Dál leat mii fas beassan geahččat mo Suoma beakkánat ávvudedje iehčanasvuođabeaivvi presidentta ladnis. ja doppehan oidnojedje máŋga sápmelaččage. Muhto nuppeláhkai lei dilli 30 jagi dassá. Suoma dásseválddi presideantan lei Mauno Koivisto. Su feasttas 1984 ii oidnon oktage sápmelaš, nu muitalii Sámi radio juovlamánu 7. beaivve 1984. Go ii oba Sámi parlamentta ságajođiheaddji ge lean fidnen dalle bovdehusa. Jearahalllojuvvon Sofe-Ánne Irja, Irja Seurujärvi-Kari ja Ergona-Máreta, Maarit Juuso. Doaimmaheaddji: Oula Näkkäläjärvi

Golbmalotjagi dassá enadalii sámi media ja dihto media Kanadas čuvvo ovtta álgoálbmogiid gaskasaš adopterenfearána. Álgojagis 1982 Áltáeanu dulvadeami vuostálastin fidnii ođđa mihtuid go soapmásat geahččaledje bávkalit Fállejoga šaldi ja dáinna lágiin čájehedje vuostemiela dulvadeapmnái. Dán fearána oktavuođas Niillas A. Somby masii nuppi gieđa ja oainnu nuppi čalmmis. Son báhtarii Norgga eiseválddis ja dorvvastii ovtta álgoálbmotčerdii Kanádas. Skábmamánus 1984 kanadalaš duopmostuollu gieđahalai Niillasa ášši ja freelance-doaimmaheaddji Bjarne Store Jacobsen muitalii dán dáhpáhusa birra Sámi radios. Doaimmaheaddji: Sulo Aikio

Golbmalot jagi dassá, 1984 ledje dálá girkolaš girjjiid easkka jurddašeamen dahkat. Leihan easkkabále dohkkehuvvon ođđa sámegielat čállinvuohki. Arkiiivasáddagis gullat mo sámegielat áltargirjji ja sálbmagirjji čállinbargu biddjojuvvui álgui. Bismmagotti čoahkkimis doaimmaheaaddjin lei Sombbi-Káre, Kaarina Halvari. Nubbin áššin dán jietnavuorkáprográmmas gullat mo duodjegávppašeapmi geaidnobálddas lávuin gulai ain sámiid árgabeaivái Eanodagas. Das gullat Kalle Mannela raportta ja duodječeahpi Margu Syväjärvi jurdagiid.

Skábmamánu 20. beaivve lea jahkásaš mánáid vuoigatvuođaid beaivi. Dathan lea beaivi go čállojuvvui vuosttas riikkaidgaskasaš mánáidrivttiid julggástus jagi 1959. Ja seamma beaivvi (20.11.) jagis 1989 vuolláičállojuvvui vel mánáidrivttiid soahpamuš. Suoma dásseválddi presidentapárra lei 30 jagi dassá bovden maid sámemánáid ávvudit mánáidvuoigatvuođaid beaivvi presidentta šlohttii. Gullat Mika Saijets ja su áhči Sulo Saijets jurdagiid presidentta feasttain. Doaimmaheaddji: Kerttu Vuolab

Ságain Sámis 30 jagi dassá gullat ahte Ohcejoga duoddariin leamaš dieđus nihkkel ja gollige juo guhkit áigge. Dát diehtu báktevuođu riggodagain ii leat goit dássážii mearkkašan málbmaloggumiid dahje ruvkkiid doppe. Nuppi arkiivaáššis lea sáhka das go boazodoalu oahppu ii mange lahkai gullan boazobearrašiid mánáidge lohkanortnegii 30 jagi dassá. Álgui Bikko-Jusse, Johan Högman raporta málbmaohcanlobiin Ohcejogas. Dasto Jouni Aikio ja Piera Niillas Porsanger Čeavetjávrris ságastallaba boazodoallooahpu birra.

Sámi parlamenttas ledje 30 jagi dassá binná váttisvuođat siskkáldas luohttámuša ektui. Okta anárlaš áirras, Juhán-Erke Jomppanen dovddahii dalle Sámi radios, man behtton son le das go anárlaš ii leat válljejuvvon Sámi parlamentta ságadoallin. Sámi parlamentta 1. várreságadoalli Nils Henrik Valkeapää dajai, ahte ferte leat parlamentta luohttámuš das gii jođiheaddjin válljejuvvo. Arkiivabáddi álgá ođđasiin. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi ja Kalle Mannela

Davvi-Ruoŧas ja Davvi-Suomas lei 30 jagi dassa fuolla vuvddiid jalgemis ja nuppe dáfus das ahte ráddjejuvvogo suodjaluvvon luonddumehciin ja álbmotmehciin maiddái luondduealáhusaid doaibma. Luonddumehciid atne ollugat maid ávkkálažžan Sámi ealáhusaide. Ságastahttojuvvon Ruoŧa sámiid riikkasearvvi ságadoalli Nikolaus Stenberg ja Sállevári bálgosa stivrra lahttu Asllat-Piera, Pentti Piera Jomppanen. Doaimmaheaddjit: Per Nils Idivuoma ja Oula Näkkäläjärvi

Davvisámegiela dálá čállinvuohki leamaš mis geavahusas jagi 1979 rájes. Álgojagiid lei vel dárbu divodit muhtin báikkiid čállinvuogis ja 30 jagi dassá, čakčat 1984 Sámiráđđi lei bovden Sámi giellalávdegotti oktasaš čoahkkimii gos galggai šiehtadallat vel dihto áššiin mat guske davvisámegiela čállima. Guldal maid čiellačeahoit ja poltihkkárat dalle ságastalle oktasaš čállinnjuolggadusaid birra, loahpas jearahallan mas mielde Sámiráđi ságajođiheaddji Helvi Nuorgnm-Poutasuo ja Sámi giellalávdegotti ságajođiheaddji Samuli Aikio. Doaimmaheaddjit: Kalle Mannela ja Sulo Aikio

Vuovdaguoikka teáhterjoavku Rávgoš finai 30 jagi dassá viežžamin oahpu gávpotteáhteriin Roavvenjárggas ja Kemis. Gullat teáhterjoavkku mátkedearvvuođaid 30 jagi duohken. Sauli Guttorm gažadii Arvi Lukkari ja Eino Guttorm

Arkiivaságain 30 jagi duohkin gullat go Beaivváš-sámeteáhter galledii vuosttas geardde Suomas golggotmánus 1984. Sámeteáhter čájehii dalle bihtá "Gánda ja golleloddi". Dán vuorkájietnabihtás gullat mo golbma ohcejohkalačča liikojedje máinnasteáhterbihtái.

Arkiivaprográmmas gullat ovtta jearahallama badjelaš 30 jagi duohkin. Heaikka-Juhán, Juhani Magga muitalii dalle sámi radios boazodoalu dalá dilis Suoma ja Norgga rádjaguovlluin Jávrresduoddariin. Heaikka-Juhán lei riegádan jagis 1902 ja su ságain finai Juhani Nousuniemi. Sáhka lea álggus das makkárin Heaikka-Juhán oinnii boaazodoalu boahttevuođa dalle 1970-logu loahpas.

Dán vuoro arkiivaprogrammas beassat gullat makkár ođđasiid ja áigeguovdil áššiid Sámi radio muitalii 30 jagi dassá, 13.9.1984. Duorastatprográmma Min Sápmi davvisámegielat oasi čohkkii dalle Jouni Ilmari Jomppanen. Sáhka lei luonddugeavaheamis ja boazodoalus.

Ingá Juuso Eira raporta Bajit Savvonis Áltáeanu dulvadeami vuostálastiid leairras. Mielde Alfred Nilsen, Mikkel Eira, Jørgen Sara, Johan A. Gaup ja Matthis Hætta.

Čakčat 1981 lassánii fas duldadeami vuostálastin Áltá-Guovdageaineanus. Gullat Inga Juuso Eira raportta Bajit Savvonis, gos vuostálastit ja polesat ohpit váldaledje. Mielde Einar Henriksen ja Marit Stueng.

Sullii 30 jagi dassá almmustuvai anárašgiela sátnegirji masa lei dárbu dalán čohkkegoahtit lasi sániid ja ođđa prentehusa. Dán bargui bálkáhuvvui dalle Guovža-Sámmol Hánsa. Sámi ságain borgemánus 1984 Hans Morottaja muitalii sátnerádjanbarggu birra. Doaimmaheaddji: Jouni Ilmari Jomppanen

Sámi álbmoga nuoraissearvi SÁNS ordnii dalle meahcceleairra Golddaluovttas lahka golmma riikka rádjageađggi Gilbbesjávrri davágeahčen. Mielde sáddagis: Thorid Westerheim Skániin ja SÁNS jođiheaddji Jan Åge Biti. Juoigiin gullat Áillu-Biera, Piera Juuso sihke Juha Tornensis ja Wimme Saari. Doaimmaheaddji: Klemetti Näkkäläjärvi

Arkiivaságain gullat dán vuoro ovtta jearahallama jagis 1984. Das Ergona-Máret, Maarit Juuso Gárasavvonis árvaladdá veháš boazodoalu birra ja sus lea gal maid čielga oaidnu joavdelas meahccejohttiid birra. Gárasavvonis son áibbaša davás, duoddarii. Doaimmaheaddji: Kalle Mannela

Jagi 1984 ii lean Sámis buot alladamos dulvijahki muhto gal dat giđđa báikkuid baldalii. Eanebut muite dalle jagi 1981 alla dulvvi. Giđđadulveraporttaid 15.5.1984 gullat oanehaččat vuos Gápmasis ja de Vuolle-Deanus. Giđa ovdáneami govvideaba Eino sistonen ja Jalvvi-Johanas, Johannes Guttorm. Doaimmaheaddjit: Jouni Ilmari Jomppanen ja Sulo Lemet Aikio

Kalohttaođđasiin ja Sámi ságain cuoŋománus 1984 okta ođas guoskkahii Ohcejoga boazodáluid oktasašvuovddi vuođđudeami. Vuođđudeaddjiin okta lei Ánne-Ovlla Niillas, Niiles Valle. Doaimmaheaddjit: Per-Nils Idivuoma ja Matti Valle

Sámi parlamentta sáttagoddi finai Jáhpana álgoálbmoga ainuid galledeamen giđđadálvve 1984. Jagis 1983 álggahedje sámit ja ainut kulturlonohallama ja ovttasbarggu ja dan maŋŋá Sámi parlamentta sáttagoddi finai bovdejuvvon guossin ainuid luhtte, ee. ainu museas Shiraois. Gullat sáttagotti áirasiid Veikko Aikio ja Erkki Jomppanen muitalusaid mátkki maŋŋá. Doaimmaheaddji: Sulo Lemet Aikio

Dál beassat gullat erenomaš radioreportáša 30 jagi duohken. Giđđadálvve 1984 doaimmaheaddji Kristina Utsi beasai 13 jahkásaš rievssatbivdi fárus meahccái. Ándde-Issát, Isak Vasara Hammare Guhttásis lea juo nuorran álgán gárdut. Dát skuvlavázzi lei smiehttan ollu sámeealáhusaid dili.

Giđđat 1984 vihahuvvui Sámi oahpahusguovddáš Anáris. Juo 1983 čakčat besse vuosttas oahppit ođđa skuvlaviesuide. Skuvlla namman lei vel dalle Sámi fidnoskuvlaguovddáš muhto das dat ámmát- dahje fidno-sátni lea de guođahuvvon eret. Lea dat oahpahusguovddáža doaibmage nuppástuvvan 30 jagis. Dan gulat dalá fitnoskuvlaguovddáža stivrra ságadoalli Juhán-Erkke, Erkki Jomppanen jearahallamis. Doaimmaheaddji: Juhani Nousuniemi

Sámi radio jearahalai jagis 1984 albmá guhte lei álggaheamen Sápmelaš-áigečállaga 1930-logus. Son lea akademihkkár Erkki Itkonen. Doaimmaheaddji: Juhani Nousuniemi

Sámi dáiddaservviid ovttasbarggu ásaheamis lei sáhka Sámis 30 jagi dassá. Dáiddára Rose Marie Huuva jearahallan ja jienat Sámi girječálliid searvvi jahkečoahkkimis. Doaimmaheaddji: Sulo Lemet Aikio

Jáhpana Hokkaido-sullo álgoálbmot ainut ja sámit čatne kultuvraoktavuođaid sullii 30 jagi dassá. Dan birra gullat dáin arkiivaságain ja gullat maiddái das go Sámi parlamenta čielggadii mo sápmelaččat máhttet geavahit sosiálabálvalusaid ávkin, dan birra muitalii Sámi parlamentta dalá sosiála- ja dearvvasvuođajuhkosa ságajođiheaddji Jouni Ilmari Jomppanen. Doaimmaheaddji: Ánne-Sire Länsman, Sámi ságat 1984.

Sámi radio sáddii 8.3.1984, riikkaidgaskasaš nissonolbmuid beaivve, ságaid das maid sámenissonat oaivvildit nissonolbmo sajádagas nu bearrašis go bargguin. Ánne-Sire Länsman ja Ingá Näkkäläjärvi ságastallaba.

Sámi radio muitalii sámi ságain 28.02.1984 dan mo sámegiela čállinvuogis dalle digaštalle. Sámirádi bargolávdegoddi lei doallan čoahkkima gos oktasaš davvisámegiela čállinvuohki lei bajimuš áššin. Áššemeannudeaddji Leif Halonen muitala. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi ja Sulo Aikio

Sáttaráidu Sámis 30 jagi dassá doalvu daid áššiid báldii mat ledje áigeguovdilat guovvamánus 1984 ja maid birra Sámi radio dalle muitalii. Sámi ságain 21.2.1984 ledje fáddan rátkka Hávgaoaivvis Giehtaruohttasis, gielddaráđđehusa mearrádusat Deanu lustabivddu ektui ja čuoiganláhttu huksemis sihke vel okta dalle áigeguovdilis diggeášši Čáhcesullo gearregiin. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi, Per Nils Idivuoma, Sulo Aikio ja Thor Trane. Hávgaoaivvi bigálusgárdde luhtte mielde lei Jouni Labba.

Mohtorgielkálihkuhisvuođain lei sáhka 30 jagi dassá. Leahan nu, ahte álo go juoga suorggahahtti lihkuhisvuohta dáhpáhuvvá de bohciida ságastallan das manin geavva ná. Dát arkiivaprográmma gieđahallá dange go soames vánhemat diktet mánáid vuodjit mohtorgielkkáin ja dan mo skuvllas sáhtášii oahpahit gielkávuojašeapmái guoskevaš njuolggadusaid. Dasa vástdida Ohcejotnjálmmi badjeskuvlla rektor Aslak Järvensivu. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi, Sulo Aikio ja Kalle Mannela.

Jagi 1984 ráhkkanedje čavčča gielddaválggaide. Eanodagas ja Deanus sámlisttut ledje juo doaimmas. Buot sámegielddain eai bastán cegget sierra sámelisttu. Jearahallamiin Nils Henrik Valkeapää Eanodagas ja Oiva Johansen Deanus. Doaimmaheaddjit: Ánne-Sire Länsman, Juhani Nousuniemi, Kalle Mannela ja Iisko Sara

Sámis ságastallojuvvui 1980-logus bissovaš sámeteáhtera ásaheami birra. Sámi radio Sámi ságat muitalii ođđajagimanus 1984 sámeteáhtera dalá dilis, ruhtadeamis ja gulahallamis. Prográmmas leaba mielde Ann Jorid Henriksen (Beaivváš) ja Eino Guttorm (Rávgoš). Doaimmaheaddji: Sulo Lemet Aikio

1980-logu álggus bođii dárbu geahčadit luopmoviesuid huksema ja huksendoaimma gohcima. Muhtin báikkit Deatnogáttes ledje juo nu deahtta huksejuvvon ahte šattai dárbu ságastallat eanageavaheami dárkilut plánemis. Ođđajagimánus 1984 Sámeradios gulaimmet mo Ohcejoga gieldda huksenlávdegotti ságajođiheaddji Niilo Vuomajoki vihkkehalai gáddehuksema. Ledjehan Ohcejohkii ceagganan badjelaš 200 lustaviesu nuppelot jagis. Doaimmaheaddjji: Sulo Aikio

Otná beaivve okta stuorra riikkapoltihkalaš ášši lea nu daddjon SOTE-lágaid ođasmahttin. Arkiivaprográmmas gullat makkár sosiálaođastus bođii fápmui jagis 1984. Oainnat dalle easkka máinnašuvvojedje sámegielat sosiálabálvalusat lágaa. Sulo Aikio jearahalai dalle Ohcejoga gieldda sosiálalávdegotti ságajođiheaddji Ola Pieski.

Sámi radios lei sáhka lobihis mohtorgielkávuojašeami ráddjema birra ja ođđa vejolašvuođas mii rahpasii boazoealáhusas. Lassidietnasa lei vejolaš fidnet dalle sávzadoalus. Reino ja Anni Äärelä aitto álge sávzadoallin. Vuos mohtorgielkávuojašeamis. Jagi 1983 hálllojuvvui juo vuojašeami ráddjemis. Ovdamearkan Giehtaruohttasa bálgosis lobihis vuojašeapmi lei juo giksin boazodollui, muitalii várreboazoisit Ergona-Issát, Iisko Palojärvi. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi, Kalle Mannela ja Ánne-Sire Länsman.

Nils Aslak Valkeapää doaimmai sámekultuvrra leanadáiddárin jagi 1978 álggus jagi 1983 lohppii. Dáiddára mielas dát lei dal doarvái dien barggus ja nu son lei fas ohcaleamen iehčanas dáiddalaš baragguide. Kalle Mannela jearahalai Áillohačča juovlamánus 1983. Das maŋŋá sámekultuvrra leanadáiddárin leamaš Jaakko Gauriloff, Kirsti Paltto, Kerttu Vuolab, Sverre Porsanger ja Ulla Pirttijärvi-Länsman. Jagis 2012 leanadáiddáriin nammaduvvui Anna Näkkäläjärvi-Länsman ja čakčat 2013 rájes su sadjásažžan lea álgán Tanja Sanila.

Viiddiduvvon luonddusuodjalanguovlluid rádjágeassimat ledje 30 jagi dassá ovdan Anáris ja Ohcejogas. Báikkálaš olbmuin leai fuolla das gáržžidago dat sin eáláhusaid ja johtinvuoigatvuođaid. Olbmuid gažáldagaide vástidii doaimmahusinšeineavrra Kalevi Routala. Guldal maid Gáppe-Jon Jovnna, Jouni Aikio ja Anna-Maria Jomppanen árvaleaigga. Doaimmaheaddji: Jouni Aikio

Badjelaš 30 jagi dassá álge miŋkkat leavvat maiddái Sápmái ja oktan sivvan dasa lei miŋkkaid šaddadeapmi gárddiin. Miŋkkat gárgidedje dain gárddiin lundui ja muhtumin rivahedje fievrredanbiillainge dáid beađuid lundui. Ná geavai jagis 1982 Eanodaga Guhttásis. Das álggii garra miŋkabivdu muitalii Eanodaga fuođđogáhttensearvvi doaimmajođiheaddji Lasse Mäkitalo Sámi ságain skábmamnus 1983. Doaimmaheaddji: Kalle Mannela

Sagain 30 jagi duohken gullat das go sámeguovllu bálgosat čoahkkanedje Avvilis. Bálgosat ohce ovttas ráđiid bohccobierggu gávpejođu buorideapmai. Mielde sáddagis Ásllat- Ánde Länsman Gálddoaivve bálgosis sihke Oula Sara ja Matti Näkkäläjärvi Sálleváre bálgosis. Doaimmaheaddjit: Sulo Lemet Aikio ja Oula Näkkäläjärvi

Skuvllaráđđehusa mielas vuođđoskuvla lea menddo lossat oahppiide. Dán sivas skuvlaráđđehus hálidii lasihit oahppiid váljenvejolašvuođaid ja lasi dáidu- ja dáiddasuorggi oahpahusa vuolledássái. Maiid dán áššis oaivvildeaba badjedási oahppit Aslak Ranttila Anáris ja Niko Valkeapää Eanodagas. Doaimmaheaddji: Sulo Aikio

Helssega sámesearvi Mii gáibidii sámegielat mánáidsáddagiid radioi ja TV:i. Sámiid giellalávdegoddi fas mearridiii dárkilabbot muhtin čállinvuohkegažaldagain. Bihtát Sámi radio sáddagiin skábmamánu vuosttas vahkus 1983. Doaimmaheadjit: Jouni Aikio, Aslak Ranttila, Niko Valkeapää ja Sulo Aikio

Suomas dolle 30 jagi dassá ráfivázzimiid. Ráfi áššit bidje olbmuid johtui maiddái Sámis. Avvilis vázze badjelaš 1500 olbmo, Ohcejogas ordnejuvvui ráfivázzin ja vel ráfifeasta. Ohcejogas sáddejedje Lappi ja Finmarkku leanahearráide ráfirievssaha ja ráfidearvuođaid. Jienat ráfivázzimiin, Anne Nuorgam ráfisáhka ja horbmálaš Hilmar Pettersen jearahallan. Doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi ja Sulo Aikio

Rádjagielddaid oktasaš bargojoavku ásahuvvui guorahallat sáhtášiigo Sámi Áigi -áviissa ovttasbarggu viiddidit. Sámi ságat 25.10.1983, doaimmaheaddjit: Juhani Nousuniemi ja Sulo Lemet Aikio

Sámegielat radiofálaldaga buorideapmi lei ovdan Yles 30 jagi dassá. Radiohoavddat Pekka Silvola ja Erkki Larkka muitaleaigga radio mearkkašumis ja teknihkalaš čovdosiin go galledeaigga Sámis golggotmánus 1983. Nu go Juhani Nousuniemi ja Sulo Aikio doaimmahan Sámi ságain gullat de sátta gieđahalai earáge áššiid, muhto dárkilabbot gullat radioteknihka birra.

Sámegielat ipmilbálvalusortnet, áltárliturgiia ii leat dađi boarrasut go 30 jagi.Sámi radio deaivvadii 5.10.1983 albmáin guhte lei jorgaleamen ja čállimin sámegielat ipmilbálvalusteavsttaid. Antti Kähkönen lei easkkabále álgán báhpa bargui Anár searvegottis. Doaimmaheaddji: Ánne-Sire Länsman

Sámi oahpaheaddjiid ja Sámi Parlameantta oktasaš sáttagoddi galledii čakčat 1983 oahpahusminister Kaarina Suonio luhtte. Váldoáššin sis lei sámegielat oahppamateriálaid vátnivuohta. Kerttu Vuolab jearahalai Kaaren Kitti ja Matti Morottaja dien galledeami oktavuođas. [BIS 20131001 Samis 30 jagi dassa , 00:06:53] Olggos: Nie dajai Kaaren Kitti. Kerttu Vuolab jearahalai dies maiddái Matti Morottaja. Sámiid sáttagoddi finai Helssegis oahpahusminister Kaarina Suonio luhtte. Sámi ságaid 27.9.1983 lágidii Sulo Aikio.

Anársápmelaš Eero Mujo lea ássan Ruoŧas mángalot jagi. Son lea eret Anár Gassaeatnamis, Gápmasa gilis moadde miilla davás. Sulo Aikio jearahalai su čakčat 1983, dalle Eero ásai ain Ruoŧas, dan maŋŋá son lea ásaiduvvan Durdnosii.

Sierra guovlluin Sámis historjá- ja riekte berošteaddjit ohce sámesiiddaid rádjamearkkaid 1980-logus. Anára ja Ohcejoga sámesiiddaid gaskasaš rádjamearkka Gámasmohki ja Gamiljotnjálmmi gaskkas. Dan ovdal ledje Gárasavvona guovllus gávdnan seammalágán rádjamearkkaid. Ohceoga ja Anára rádjaguovlluin mearkkaid ozai Esko Aikio. Doaimmaheaddji: Juhani Nousuniemi.

Bohccobierggu hattis muitalii Sámi radio 30 jagi dassá, Sámi ságain 13.9.1983. Sáhka lea das mo dalá váldo boazooasti doaibmá biergomárkaniin. Kalle Mannela jearra Stuora-Jovnna, Jouni S. Labba oaivila bohccobierggu gávppašeami ja hatti birra. Doaimmaheaddjin gulloba maiddái Juhani Nousuniemi ja Sulo Aikio.

Oktasaš dávviriikkalaš boazodoalu- ja sámeáššiid lávdegoddi čoahkkanii Ohcejogas borgemánu loahpas 1983. Lávdegoddi oahpásmuvai Suoma beale sámi eáláhusaide ja kultuvrii. Mielde prográmmas boazodoallit Hans Ilkka Niittyvuopio ja Lars Utsi ja boazodoallohoavdda Ole K. Sara. Doaimmaheaddji: Sulo Aikio.

Ordotoksalaš girku basuha álo borgemánu loahpas bassi Trifon Beahcánlačča muitun. Pekka Sammallahti muitala gii lei dát kristtalaš almmái. Jearaahallan sáddejuvvui Sámi radios jagis 1983 go Pââ'ss Treeffan riegádeamis lei gollan 400 jagi. Doaimmaheaddji: Ánne Sire Länsman.

Sámiid 12. konferenssa oktavuođas Ohcejotnjálmmis borgemánus 1983 lei duhkorasčájáhus. Dan lei hutkan Ohcejoga Sámesearvi. Duhkorasain ja duhkoraddanvieruin muitala Anna-Liisa Guttorm. Doaimmaheaddji: Ánne-Sire Länsman. [GR 20130820 Sámis 30 jagi dassà, Duhkurasat, 00:08:32] Olkkos: Nie muitalii dien duhkorasčájáhusas Anna-Liisa Guttorm, doaimmaheaddji: Anni-Siiri Länsman

Anár gieldda Guovžajávrris bajásšaddan Jouni Paadar fáriii 1960-logus Roavvenjárgii dietnasa dihte. Sámi radio ovtta prográmmas 1983 son muitalii iežas turistahommáin. Doaimmaheaddji: Jouni Ilmari Jomppanen.

Deatnogátte geaidnu váldojuvvui atnui borgemánu 10. beaivve 1983. Suoma presidenta Mauno Koaivisto vihahii geainnu. Sámi radio doaimmaheaddjit čuvvo dan go Suoma dásseválddi presidenta Mauno Koivisto bođii Sápmái. Deanu geainnu rahpansániid logai geaidnomeašttir Antti Katekeetta. Doaimmaheaddjit: Jouni Ilmari Jomppanen, Klemetti Näkkäläjärvi ja Ánne-Sire Länsman.

Sámestudenttain ja eará eamiálbmotstudenttain lei 30 jagi dassá studeanttald lonohallanortnet. Gullat dál guoktása geat besse dalle oahpásmuvvát eará máilmmi eamiálbmotčearddaiguin. Soai leaba Merja Aletta Ranttila ja Magne Ove Varsi. Doaimmaheaddjit: Sulo Lemet Aikio ja Ingá Juuso Eira.

Viđát Suopma viehkan vulggii Ohcejogas suoidnemánu 9. beaivve 1983. Toivo Rasmus muitala. Daid áiggiid maid Sámi fidnooahpahusguovddáš fárrii ođđa doaibmabáikái Anaris. Rektor Lassi Valkeapää jearahallan. Doaimmaheaddjit: Jouni Ilmari Jomppanen ja Klemetti Näkkäläjärvi.

Sámiráđi giellalávdegoddi ságastalai Sámi báikenamaid čállinvuogi birra. Gearretrivttiid duomut fidnemis sámegillii. Johkamohki Álbmotallaskuvlla nama čállimis. Dáin áššiin muitalit Kore Urheim, Lars Simma ja Samuli Aikio. Doaimmaheaddji: Jouni Ilmari Jomppanen.

Láttevári jonssotfeasttat 1980-logus. Doaimmaheaddjit: Nils Henrik Sikku ja Lars Gunnar Simma.