Í dag verður dregin upp svipmynd af skáldi sem nýverið hlaut viðurkenningu Rithöfundasjóðs Ríkisútvarpsins, Gerði Kristnýju. Gerður Kristný ólst upp í Háaleitishverfinu og stefndi á að verða myndlistarmaður eða jafnvel barnaskólakennari þegar hún yrði stór. Barnaskólakennari sem gæfi út barnabækur. Því frá unga aldri hafði hún gaman að því að semja vísur og sögur. Gerður lærði frönsku og bókmenntafræði við Háskóla Íslands og síðar nám í hagnýtri fjölmiðlun við sama skóla og árið 1994 gaf Gerður út sína fyrstu ljóðabók, Ísfrétt. Hún var ritstjóri Mannlífs í 6 ár og hlaut 2005 Blaðamannaverðlaun fyrir bókina Myndin af pabba - Saga Thelmu. Gerður hefur starfað sem rithöfundur í fullu starfi frá 2004 og skrifar hún jöfnum höndum fyrir börn og fullorðna og hlotið margvíslegar viðurkenningar fyrir.

Um liðna helgi var leikverkið Á eigin fótum frumsýnt í annað sinn í Þjóðleikhúsinu. Verkið var fyrst sýnt 2017 í Tjarn­ar­bíói og hlaut það árið til­nefn­ingu til Grímu­verðlaun­a sem barna­sýn­ing árs­ins. Leikstjórinn Agnes Wild og búninga- og leikmyndahönnuðurinn Eva Björg Harðardóttir verða gestir okkar í þætti dagsins. Einnig rifjum við upp ársgamla umfjöllun um Fay Weldon þar sem þær Dagný Kristjánsdóttir og Elísa Björg Þorsteinsdóttir voru gestir þáttarins.

Um liðna helgi var leikverkið Á eigin fótum frumsýnt í annað sinn í Þjóðleikhúsinu. Verkið var fyrst sýnt 2017 í Tjarn­ar­bíói og hlaut það árið til­nefn­ingu til Grímu­verðlaun­a sem barna­sýn­ing árs­ins. Leikstjórinn Agnes Wild og búninga- og leikmyndahönnuðurinn Eva Björg Harðardóttir verða gestir okkar í þætti dagsins. Einnig rifjum við upp ársgamla umfjöllun um Fay Weldon þar sem þær Dagný Kristjánsdóttir og Elísa Björg Þorsteinsdóttir voru gestir þáttarins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í þætti dagsins ræðum við áhrif lita, leit að fegurð, skynjun handan rökhugsunar, skilgreiningar listasögunnar og margt fleira sem á sér stað í málverkinu, með Sigrúnu Hrólfsdóttur myndlistarkonu, en sýning hennar Frá Innri-Fagradal í Gallerí Gróttu lýkur um næstu helgi. Einnig kynnum við okkur Idu Pfeiffer sem ferðaðist um Ísland árið 1885 og heimspekingurinn Freyja Þórsdóttir snýr aftur með nýja pistlaseríu. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í þætti dagsins ræðum við áhrif lita, leit að fegurð, skynjun handan rökhugsunar, skilgreiningar listasögunnar og margt fleira sem á sér stað í málverkinu, með Sigrúnu Hrólfsdóttur, en sýning hennar Frá Innri-Fagradal í Gallerí Gróttu lýkur um næstu helgi. Einnig kynnum við okkur Idu Pfeiffer sem ferðaðist um Ísland árið 1885 og heimspekingurinn Freyja Þórsdóttir snýr aftur með nýja pistlaseríu. Umsjón: Halla Harðardóttir

Skærlitað gúmmulaði nefnist sýning sem verður á gallerý-vegg verslunarinnar Havarí í álfheimum um helgina. Páll Ivan frá Eiðum stendur að baki sýningunni. Við tökum hann tali um sýninguna og gervigreind í þætti dagsins. Auður Haralds rithöfundur og blaðamaður lést á Landsspítalanum við upphaf þessa árs. Við minnumst Auðar með því að endurflytja viðtal Þorgerðar E Sigurðardóttur við hana um Hvunndagshetjuna frá 2015. Leikritið Edda eftir þau Þorleif Örn Arnarsson, Jón Magnús Arnarsson og Hörpu Rún Kristjánsdóttur var frumsýnt á fjölum Þjóðleikhússins á annan í jólum. Nína Hjálmarsdóttir fór í leikhúsið og segir frá í þættinum.

Skærlitað gúmmulaði nefnist sýning sem verður á gallerý-vegg verslunarinnar Havarí í álfheimum um helgina. Páll Ivan frá Eiðum stendur að baki sýningunni. Við tökum hann tali um sýninguna og gervigreind í þætti dagsins. Auður Haralds rithöfundur og blaðamaður lést á Landsspítalanum við upphaf þessa árs. Við minnumst Auðar með því að endurflytja viðtal Þorgerðar E Sigurðardóttur við hana um Hvunndagshetjuna frá 2015. Leikritið Edda eftir þau Þorleif Örn Arnarsson, Jón Magnús Arnarsson og Hörpu Rún Kristjánsdóttur var frumsýnt á fjölum Þjóðleikhússins á annan í jólum. Nína Hjálmarsdóttir fór í leikhúsið og segir frá í þættinum.

Samúel Jón Samúelsson, tónlistarmaður, er Reykvíkingur sem hóf tónlistarnám sitt á Ísafirði. Þar komst hann í kynni við básúnuna sem hefur fylgt honum síðan. Það var svo í Tónmenntarskóla Reykjavíkur sem hann kynntist því að spila með hljómsveit, nokkuð sem honum finnst að allir menn ættu einhvertíman að upplifa. Hann lauk kennaraprófi frá FÍH árið 1999 og einleikaraprófi ári síðar, og hefur starfað sem tónlistarmaður síðan, bæði sem básúnuleikari, tónskáld og útsetjari. Hann starfaði lengi með fönksveitinni Jagúar og stofnaði Stórsveit Samúels Jóns Samúelssonar 2005. Auk þess hefur hann starfað með fjölda tónlístarmanna og sveita, svo sem Sigur Rós, Tómasi R. Einarssyni, Hjálmum, Junius Meyvant, Stuðmönnum, Páli Óskari, Retro Stefsson og Stórsveit Reykjavíkur. Samúel verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar.

Samúel Jón Samúelsson, tónlistarmaður, er Reykvíkingur sem hóf tónlistarnám sitt á Ísafirði. Þar komst hann í kynni við básúnuna sem hefur fylgt honum síðan. Það var svo í Tónmenntarskóla Reykjavíkur sem hann kynntist því að spila með hljómsveit, nokkuð sem honum finnst að allir menn ættu einhvertíman að upplifa. Hann lauk kennaraprófi frá FÍH árið 1999 og einleikaraprófi ári síðar, og hefur starfað sem tónlistarmaður síðan, bæði sem básúnuleikari, tónskáld og útsetjari. Hann starfaði lengi með fönksveitinni Jagúar og stofnaði Stórsveit Samúels Jóns Samúelssonar 2005. Auk þess hefur hann starfað með fjölda tónlístarmanna og sveita, svo sem Sigur Rós, Tómasi R. Einarssyni, Hjálmum, Junius Meyvant, Stuðmönnum, Páli Óskari, Retro Stefsson og Stórsveit Reykjavíkur. Samúel verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar.

Ein stærsta myndlistarsýning ársins stendur nú yfir í þrjá daga á auglýsingaskiltum borgarinnar. Verkefni þetta nefnist Auglýsingahlé og er samstarf Billboard ehf., Y gallerý og Listasafns Reykjavíkur. Sýningin sem nú stendur yfir nefnist Ummyndanir og er úr smiðju Haralds Jónssonar myndlistamanns. Við ræðum við Harald í þætti dagsins. Metal ballettinn Satanvatnið er í sýningu um þessar mundir í Tjarnarbíói. Eva Halldóra Guðmundsdóttir gerði sér ferð á sýninguna segir frá upplifun sinni í þætti dagsins. Við opnum líka nýja rannsókn hér í þætti. Leggjum leið upp í Forlag og ræðum við Sigþrúði Gunnarsdóttur, framkvæmdastjóra um hinn dulúðlega rithöfund Stellu Blómkvist. Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson

Ein stærsta myndlistarsýning ársins stendur nú yfir í þrjá daga á auglýsingaskiltum borgarinnar. Verkefni þetta nefnist Auglýsingahlé og er samstarf Billboard ehf., Y gallerý og Listasafns Reykjavíkur. Sýningin sem nú stendur yfir nefnist Ummyndanir og er úr smiðju Haralds Jónssonar myndlistamanns. Við ræðum við Harald í þætti dagsins. Metal ballettinn Satanvatnið er í sýningu um þessar mundir í Tjarnarbíói. Eva Halldóra Guðmundsdóttir gerði sér ferð á sýninguna segir frá upplifun sinni í þætti dagsins. Við opnum líka nýja rannsókn hér í þætti. Leggjum leið upp í Forlag og ræðum við Sigþrúði Gunnarsdóttur, framkvæmdastjóra um hinn dulúðlega rithöfund Stellu Blómkvist. Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson

Víðsjá og Lest fara saman yfir árið 2023

Víðsjá og Lest fara saman yfir árið 2023

Skáldsagan Duft; söfnuður fallega fólksins, sem Bergþóra Snæbjörnsdóttir sendi frá sér á dögunum hverfist um líf Veróniku og ber truflaðra fjölskyldu hennar saman við vafasaman sértrúarsöfnuð. Í þætti dagsins mun Kristín María Kristinsdóttir, einn af bókmenntarýnum Víðsjár, segja frá verkinu. Gréta Sigríður Einarsdóttir, annar bókmenntarýnir þáttar er einnig á mælendaskrá. Í þetta skiptið rýnir hún í nýtt smásagnasafn Þórdísar Gísladóttur, Aksturslag innfæddra þar sem greint er frá atburðum sem gætu virst hversdagslegir og smávægilegir við fyrstu sýn en endurspegla stærri og flóknari hliðar tilverunnar. Og að gefnu tilefni rifjum við upp viðtal Höllu Harðardóttur við Sigríði Guðmarsdóttur, guðfræðing frá því í mars um guðsmóðurina Maríu mey sem gjarnan birtist sem hrein og óflekkuð mær í ritum og listum en og þó kannski hafa heimildum um hana sem breyska manneskju bara ekki verið haldið á lofti.

Árið 2014 skrifaði Bragi Ólafsson nóveluna Bögglapóststofan og fékk hana gefna út af leigufélaginu Gamma Capital Management. Málið vakti mikla athygli á sínum tíma sökum þess að bókin rataði ekki í bókabúðir né bókasöfn heldur var henni aðeins dreift til starfsfólks og viðskiptavina fyrirtækisins. Bragi mæti í þáttinn og rifjar upp. Þetta sama ár var Framtíðarbókasafnið sett á stofn í Osló en það sankar til sín einu leynihandriti á ári frá þekktum höfundum og læsir ofan í skúffu til ársins 2114 og á íslenski rithöfundurinn Sjón eitt slíkt handrit á safninu. Sjón segir allt sem segja má um bókina As My Brow Brushes On The Tunics Of Angels or The Drop Tower, the Roller Coaster, the Whirling Cups and other Instruments of Worship from the Post-Industrial Age. Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson

Rithöfundurinn Ófeigur Sigurðsson gaf nýverið út skáldsöguna Far heimur, far sæll. Mýrarauða bók um hið alræmda Kambsrán sem gerðist á suðurlandsundirlendinu á 19. Öld. Skáldsaga Ófeigs miðlar áhrifum glæpasagna og vestra á afar ljóðrænan hátt en rannsakar umfram allt veru okkar í heiminum, í gegnum sterkar náttúrulýsingar á hinu innra og ytra. Ófeigur verður gestur okkar í dag. Metal ballettinn Satanvatnið verður frumsýndur á fimmtudag í Tjarnarbíói. Höfundurinn Selma Reynisdóttir vinnur þar með mikið af þeim klisjum sem fyrirfinnast í listformunum tveimur, klassískum ballett og þungarokki. Og listformin eiga meira sameiginlegt en okkur grunar í fyrstu, til að mynda þjáninguna, hvassar andstæður, upphafin egó og hina eilífu baráttu góðs og ills. Við lítum inn á æfingu í þætti dagsins og ræðum þar við nokkra aðstandendur verksins. En við hefjum þáttinn á rýni í nýjustu skáldsögu Auðar Övu Ólafsdóttur, DJ Bamba. Soffía Auður Birgisdóttir tekur nú við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Rithöfundurinn Ófeigur Sigurðsson gaf nýverið út skáldsöguna Far heimur, far sæll. Mýrarauða bók um hið alræmda Kambsrán sem gerðist á suðurlandsundirlendinu á 19. Öld. Skáldsaga Ófeigs miðlar áhrifum glæpasagna og vestra á afar ljóðrænan hátt en rannsakar umfram allt veru okkar í heiminum, í gegnum sterkar náttúrulýsingar á hinu innra og ytra. Ófeigur verður gestur okkar í dag. Metal ballettinn Satanvatnið verður frumsýndur á fimmtudag í Tjarnarbíói. Höfundurinn Selma Reynisdóttir vinnur þar með mikið af þeim klisjum sem fyrirfinnast í listformunum tveimur, klassískum ballett og þungarokki. Og listformin eiga meira sameiginlegt en okkur grunar í fyrstu, til að mynda þjáninguna, hvassar andstæður, upphafin egó og hina eilífu baráttu góðs og ills. Við lítum inn á æfingu í þætti dagsins og ræðum þar við nokkra aðstandendur verksins. En við hefjum þáttinn á rýni í nýjustu skáldsögu Auðar Övu Ólafsdóttur, DJ Bamba. Soffía Auður Birgisdóttir tekur nú við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Afhverju líður okkur ömurlega einn daginn en frábærlega þann næsta? Á hverju veltur afstaða okkar til lífsins og hver er tilgangurinn með þessu öllu? Þessar og fleiri spurningar kvikna í huga Reynis, aðalpersónu Serótónínendurupptökuhemla, nýjustu skáldsögu Friðgeirs Einarssonar. Við ræðum við Friðgeir um Reyni og tilgang lífsins í þætti dagsins.Einnig fara þær Nína Hjálmarsdóttir og Eva Halldóra Guðmundsdóttir yfir árið á fjölunum í sviðslistaannál og Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í Oddný: Móðurást eftir Kristínu Ómarsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Afhverju líður okkur ömurlega einn daginn en frábærlega þann næsta? Á hverju veltur afstaða okkar til lífsins og hver er tilgangurinn með þessu öllu? Þessar og fleiri spurningar kvikna í huga Reynis, aðalpersónu Serótónínendurupptökuhemla, nýjustu skáldsögu Friðgeirs Einarssonar. Við ræðum við Friðgeir um Reyni og tilgang lífsins í þætti dagsins.Einnig fara þær Nína Hjálmarsdóttir og Eva Halldóra Guðmundsdóttir yfir árið á fjölunum í sviðslistaannál og Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í Oddný: Móðurást eftir Kristínu Ómarsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Gallerí Harbinger við Freyjugötu 1 lokar innan skamms eftir nær tíu ára starfsemi. Steinunn Önnudóttir segir það hafa verið gefandi en um leið lýjandi að reka galleríið meðfram öðrum störfum, og nú sé komið að því að skella í lás. Við ræðum við Steinunni í þætti dagsins. Við fáum einnig heimsókn frá Þresti Helgasyni en í sumar gangsetti hann bókaútgáfuna Kind, lítið forlag sem hefur sérstakan áhuga á bókum um myndlist, hönnun og arkitektúr, menningarsögu og hvers konar fræði og vísindi. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í skáldsöguna Ætinvtýrið eftir Vigdísi Grímsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Gallerí Harbinger við Freyjugötu 1 lokar innan skamms eftir nær tíu ára starfsemi. Steinunn Önnudóttir segir það hafa verið gefandi en um leið lýjandi að reka galleríið meðfram öðrum störfum, og nú sé komið að því að skella í lás. Við ræðum við Steinunni í þætti dagsins. Við fáum einnig heimsókn frá Þresti Helgasyni en í sumar gangsetti hann bókaútgáfuna Kind, lítið forlag sem hefur sérstakan áhuga á bókum um myndlist, hönnun og arkitektúr, menningarsögu og hvers konar fræði og vísindi. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í skáldsöguna Ætinvtýrið eftir Vigdísi Grímsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Guðrún Eva Mínervudóttir byrjaði að skrifa sögur eftir að hafa lent á vergangi í Feneyjum sem unglingur. Eftir ævintýralega leit að gistingu endaði hún óvænt í risherbergi með fögru útsýni þökk sé gæsku húsfrúarinnar. Upplifunin leiddi hana á slóðir skáldskaparins sem hún hefur ekki yfirgefið síðan. Guðrún Eva gaf út sína fyrstu skáldsögu Sóley sólu fegri í aðeins 10 eintökum, 1998, og þá síðustu í fyrra, Útsýni, sem líklega kom út í aðeins fleiri eintökum. Hún hefur hlotið og verið tilnefnd til fjölda verðlauna, meðal annars til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 2021 fyrir skáldsöguna Aðferðir til að lifa af. Guðrún Eva býr í Reykjavík og fer flestra sinna ferða gangandi, í strætó eða á rafhjóli. Hún fékk far til okkar í Efstaleitið og verður gestur okkar í Svipmynd í dag. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Guðrún Eva Mínervudóttir byrjaði að skrifa sögur eftir að hafa lent á vergangi í Feneyjum sem unglingur. Eftir ævintýralega leit að gistingu endaði hún óvænt í risherbergi með fögru útsýni þökk sé gæsku húsfrúarinnar. Upplifunin leiddi hana á slóðir skáldskaparins sem hún hefur ekki yfirgefið síðan. Guðrún Eva gaf út sína fyrstu skáldsögu Sóley sólu fegri í aðeins 10 eintökum, 1998, og þá síðustu í fyrra, Útsýni, sem líklega kom út í aðeins fleiri eintökum. Hún hefur hlotið og verið tilnefnd til fjölda verðlauna, meðal annars til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 2021 fyrir skáldsöguna Aðferðir til að lifa af. Guðrún Eva býr í Reykjavík og fer flestra sinna ferða gangandi, í strætó eða á rafhjóli. Hún fékk far til okkar í Efstaleitið og verður gestur okkar í Svipmynd í dag. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Ester Hilmarsdóttir var nýverið tilnefnd til Fjöruverðlauna fyrir ljóðabókina Fegurðin í flæðinu. Ljóðin fjalla öll á einhvern hátt um blæðingar kvenna. Ester segist alltaf hafa skrifað en aldrei trúað því að hún gæti orðið skáld eða rithöfundur, fyrr en núna. Hún er nýflutt aftur í Aðaldal í Þingeyjarsýslu eftir 15 ára heimshornaflakk og störf í útgáfubransanum í Edinborg og Hong Kong og hún ætlar að leggja lokahönd á sína fyrstu skáldsögu um jólin. Við ræðum við Ester í þætti dagsins Hildigunnur Sverrisdóttir arkitekt fjallar um rökkurrými og hvernig hinir ýmsu hugsuðir hafa skoðað það frá ólíkum sjónarhornum. Einnig heyrum við af nýútkominni plötu Magnúsar Jóhanns Ragnarssonar. Platan kallast Rofnar og á rætur að rekja til leiksýningarinnar Helgi Þór rofnar eftir Tyrfing Tyrfingsson, sem Magnús samdi tónlist við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Ester Hilmarsdóttir var nýverið tilnefnd til Fjöruverðlauna fyrir ljóðabókina Fegurðin í flæðinu. Ljóðin fjalla öll á einhvern hátt um blæðingar kvenna. Ester segist alltaf hafa skrifað en aldrei trúað því að hún gæti orðið skáld eða rithöfundur, fyrr en núna. Hún er nýflutt aftur í Aðaldal í Þingeyjarsýslu eftir 15 ára heimshornaflakk og störf í útgáfubransanum í Edinborg og Hong Kong og hún ætlar að leggja lokahönd á sína fyrstu skáldsögu um jólin. Við ræðum við Ester í þætti dagsins Hildigunnur Sverrisdóttir arkitekt fjallar um rökkurrými og hvernig hinir ýmsu hugsuðir hafa skoðað það frá ólíkum sjónarhornum. Einnig heyrum við af nýútkominni plötu Magnúsar Jóhanns Ragnarssonar. Platan kallast Rofnar og á rætur að rekja til leiksýningarinnar Helgi Þór rofnar eftir Tyrfing Tyrfingsson, sem Magnús samdi tónlist við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Það hefur eflaust ekki farið frá hjá mörgum bókmenntaunnendum að Arnaldur Indriðason er ofarlega, ef ekki efst á flestum metsölulistum bókaverslana þessi dægrin. Þetta er orðin eins konar ný-jóla-hefð hér á landi en í Víðsjá í dag ætlum við aðeins að velta vöngum yfir höfundinum og spyrja spurningar sem legið hefur í loftinu undanfarin ár - er Arnaldur Indirðason Arnaldur Indirðason? Gæti hann verið einhver annar? Nánar um það í þætti dagsins. Fyrir skemmstu kom út bókin ?Myndlist á heimilum? þar sem hægt er að skyggnast inn á íslensk heimili þar sem myndlist gegnir stóru hlutverki. Það má segja að heimilin endurspegli ákveðin tíðaranda og smekk og einmitt það og margt fleira ræðum við við einn af höfundunum, Olgu Lilju Ólafsdóttur, sem einnig er einn af stofnendum Y gallerís í Kópavogi. Og Trausti Ólafsson rýnir í Aðventu, í uppsetningu Rauða sófans í Borgarleikhúsinu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Karólína Rós Ólafsdóttir, skáld og bókavörður sendi frá sér bókina All in Animal Time í Skotlandi fyrir skömmu og fagnaði útgáfunni hér á landi í gær. Við ræðum við skáldið og heyrum upplestur. Leikritið Fíasól gefst aldrei upp! var frumsýnt í Borgarleikhúsinu nú á dögunum. Trausti Ólafsson fór að sjá leikverkið og segir frá upplifun sinni í þætti dagsins. Við höldum alla leið til Kairó í Egyptalandi, en þar var á dögunum opnuð stór alþjóðleg myndlistarsýning þar sem fimm íslenskir myndlistarmenn eiga verk. . Víðsjá var með óbeinan útsendara á svæðinu, Guðna Tómasson , sem sendir okkur skýrslu. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýlega skáldsögu Friðgeirs Einarssonar sem kallast Serótónínendurupptökuhemlar. Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson og Halla Harðardóttir

Karólína Rós Ólafsdóttir, skáld og bókavörður sendi frá sér bókina All in Animal Time í Skotlandi fyrir skömmu og fagnaði útgáfunni hér á landi í gær. Við ræðum við skáldið og heyrum upplestur. Leikritið Fíasól gefst aldrei upp! var frumsýnt í Borgarleikhúsinu nú á dögunum. Trausti Ólafsson fór að sjá leikverkið og segir frá upplifun sinni í þætti dagsins. Við höldum alla leið til Kairó í Egyptalandi, en þar var á dögunum opnuð stór alþjóðleg myndlistarsýning þar sem fimm íslenskir myndlistarmenn eiga verk. . Víðsjá var með óbeinan útsendara á svæðinu, Guðna Tómasson , sem sendir okkur skýrslu. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýlega skáldsögu Friðgeirs Einarssonar sem kallast Serótónínendurupptökuhemlar. Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson og Halla Harðardóttir

Tómas R. Einarsson, kontrabassaleikari og tónskáld, hefur verið áberandi í íslensku tónlistarlífi svo áratugum skiptir. Tómas ólst upp á Laugum í Dalasýslu þar sem sund og bókmenntir áttu hug hans allan. Nokkru eftir menntaskóla lagði Tómas land undir fót. Ferðaðist með harmonikkunni í gegnum Barcelona og til Buenos Aires til að komast í tæri við Tangótónlist. Hann hóf nám á kontrabassa 1978 og þvældist fiðluboginn sem hann var látinn leika með, og þjóðlögin sem fyrir hann voru sett, mikið fyrir, enda vildi hann helst að ná að toga úr hljóðfærinu blúsgang. Hann féll á prófi í Tónskóla Sigursveins en hélt samt áfram að spila á hljóðfærið og rataði í sína fyrstu djasssveit árið 1980. Síðan þá hefur hann gefið út yfir 20 plötur með eigin tónsmíðum og hlotið fjölda viðurkenninga fyrir. Tómas verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Tómas R. Einarsson, kontrabassaleikari og tónskáld, hefur verið áberandi í íslensku tónlistarlífi svo áratugum skiptir. Tómas ólst upp á Laugum í Dalasýslu þar sem sund og bókmenntir áttu hug hans allan. Nokkru eftir menntaskóla lagði Tómas land undir fót. Ferðaðist með harmonikkunni í gegnum Barcelona og til Buenos Aires til að komast í tæri við Tangótónlist. Hann hóf nám á kontrabassa 1978 og þvældist fiðluboginn sem hann var látinn leika með, og þjóðlögin sem fyrir hann voru sett, mikið fyrir, enda vildi hann helst að ná að toga úr hljóðfærinu blúsgang. Hann féll á prófi í Tónskóla Sigursveins en hélt samt áfram að spila á hljóðfærið og rataði í sína fyrstu djasssveit árið 1980. Síðan þá hefur hann gefið út yfir 20 plötur með eigin tónsmíðum og hlotið fjölda viðurkenninga fyrir. Tómas verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson.

Tilnefningar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna voru tilkynntar fyrir helgi. Slíkum uppskeruhátíðum fylgir oft gagnrýni af ýmsu tagi. Settar eru spurningar við stöðu ljóðabókarinnar innan flokks fagurbókmennta, tímasetningu tilnefninga í miðju jólabókaflóði og almennt fyrirkomulag verðlaunanna. Við berum þessa gagnrýni undir tvo gesti í þætti dagsins, Heiðar Inga Svansson, formann Félags íslenskra bókaútgefenda og Sigþrúði Gunnarsdóttur, framkvæmdarstjórna Forlagsins. Einnig heyrum við vangaveltur Elínaborgar Unu Einarsdóttur um klámfengna list í World Class í samhengi við hugmyndir Foucault um lífvaldið. Og Soffía Auður Birgisdóttir tekur að þessu sinni fyrir bók Einars Más Guðmundssonar, Því dæmist rétt vera. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Tilnefningar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna voru tilkynntar fyrir helgi. Slíkum uppskeruhátíðum fylgir oft gagnrýni af ýmsu tagi. Settar eru spurningar við stöðu ljóðabókarinnar innan flokks fagurbókmennta, tímasetningu tilnefninga í miðju jólabókaflóði og almennt fyrirkomulag verðlaunanna. Við berum þessa gagnrýni undir tvo gesti í þætti dagsins, Heiðar Inga Svansson, formann Félags íslenskra bókaútgefenda og Sigþrúði Gunnarsdóttur, framkvæmdarstjórna Forlagsins. Einnig heyrum við vangaveltur Elínaborgar Unu Einarsdóttur um klámfengna list í World Class í samhengi við hugmyndir Foucault um lífvaldið. Og Soffía Auður Birgisdóttir tekur að þessu sinni fyrir bók Einars Más Guðmundssonar, Því dæmist rétt vera. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Víðsjá kafar með rithöfundinum Eiríki Erni Norðdahl ofan í nýútkomna skáldsögu hans, Náttúrulögmálin - skáldsögu sem var á dögunum tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna.Við fáum einnig að að heyra hvað Soffía Auður Birgisdóttir hefur að segja segja um skáldsöguna Far heimur, far sæll, sem Ófeigur Sigurðsson sendi frá sér fyrir skömmu. Og Elínborg Una Einarsdóttir, nemi á 3 ári við Listaháskóla Íslands flytur fyrsta pistil af tveimur þar sem hún rannsakar áhrif nektar í listaverkum í World Class í Laugum, með því að bera þau saman við freskur í baðhúsum Pompei til forna og út frá kenningum franska heimspekingsins Foucault. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Víðsjá kafar með rithöfundinum Eiríki Erni Norðdahl ofan í nýútkomna skáldsögu hans, Náttúrulögmálin - skáldsögu sem var á dögunum tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna.Við fáum einnig að að heyra hvað Soffía Auður Birgisdóttir hefur að segja segja um skáldsöguna Far heimur, far sæll, sem Ófeigur Sigurðsson sendi frá sér fyrir skömmu. Og Elínborg Una Einarsdóttir, nemi á 3 ári við Listaháskóla Íslands flytur fyrsta pistil af tveimur þar sem hún rannsakar áhrif nektar í listaverkum í World Class í Laugum, með því að bera þau saman við freskur í baðhúsum Pompei til forna og út frá kenningum franska heimspekingsins Foucault. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Víðsjá ferðast til Ísafjarðar í þætti dagsins og kannar þar sköpunarkraft Vestfjarða. Við förum á rúntinn með Vaidu Braziunaite og Björgu Sveinbjörnsdóttur hjá Hversdagssafninu, lítum í heimsókn til Inga Björns Guðnasonar, safnstjóra á Menningarsetursins á Hrafnseyri, göngum um bæinn með rithöfundinum Eiríki Erni Norðdahl og hittum skáldið og útgefandan Helen Cova á bókasafninu. Tónlistin sem heyrist í þættinum er öll ættuð frá Vestfjörðum (Mugison, Grafík, Salóme Katrín og K.Óla, Villi Valli, Between Mountains, Skúli Mennski). Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson og Halla Harðardóttir

Víðsjá ferðast til Ísafjarðar í þætti dagsins og kannar þar sköpunarkraft Vestfjarða. Við förum á rúntinn með Vaidu Braziunaite og Björgu Sveinbjörnsdóttur hjá Hversdagssafninu, lítum í heimsókn til Inga Björns Guðnasonar, safnstjóra á Menningarsetursins á Hrafnseyri, göngum um bæinn með rithöfundinum Eiríki Erni Norðdahl og hittum skáldið og útgefandan Helen Cova á bókasafninu. Tónlistin sem heyrist í þættinum er öll ættuð frá Vestfjörðum (Mugison, Grafík, Salóme Katrín og K.Óla, Villi Valli, Between Mountains, Skúli Mennski). Umsjón: Tómas Ævar Ólafsson og Halla Harðardóttir

Kristín Gunnlaugsdóttir myndlistarkona er frá Akureyri en stundaði nám í Myndlista-og handíðaskólanum. Eftir útskrift fluttist hún til Rómar þar sem hún dvaldi í klaustir og lærði að gylla og mála íkona. Hún bjó svo í nær áratug í Flórens þar sem hún stundaði framhaldsnám en flutti svo til Reykjavíkur. Kristín er leitandi listamaður sem sífellt leitar nýrra leiða í sinni listsköpun. Hún fjallar jafnan um málefni samtímans með ævafornum aðferðum og eru til að mynda íkonar hennar af þreyttum einstæðum mæðrum með Bónuspoka gott dæmi um það. Sýning hennar Sköpunarverk sem sett var upp í Listasafni Íslands 2013 var ákveðin vendipunktur á hennar ferli en þá var að finna píku í hverju einasta verki. Hún segist hafa lítið selt af myndlist fyrstu árin eftir þá sýningu. Við ræðum það og margt annað í Svipmynd dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Kristín Gunnlaugsdóttir myndlistarkona er frá Akureyri en stundaði nám í Myndlista-og handíðaskólanum. Eftir útskrift fluttist hún til Rómar þar sem hún dvaldi í klaustir og lærði að gylla og mála íkona. Hún bjó svo í nær áratug í Flórens þar sem hún stundaði framhaldsnám en flutti svo til Reykjavíkur. Kristín er leitandi listamaður sem sífellt leitar nýrra leiða í sinni listsköpun. Hún fjallar jafnan um málefni samtímans með ævafornum aðferðum og eru til að mynda íkonar hennar af þreyttum einstæðum mæðrum með Bónuspoka gott dæmi um það. Sýning hennar Sköpunarverk sem sett var upp í Listasafni Íslands 2013 var ákveðin vendipunktur á hennar ferli en þá var að finna píku í hverju einasta verki. Hún segist hafa lítið selt af myndlist fyrstu árin eftir þá sýningu. Við ræðum það og margt annað í Svipmynd dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Á dögunum sendu Bragi Ólafsson og Einar Örn Benediktsson frá sér bókverk sem nefnist: Út úr mátunarklefanum - fleiri fjórar línur og titill og þrefalt færri fjórlínungar. Í bókinni birtast ljóð eftir Braga teikningarnar eftir Einar Örn. Við tökum þá tali um verkið í þætti dagsins. Einnig heyrum við af ljóðabókinni Vöggudýrabæ eftir Kristján Hrafn Guðmundsson. Hún fjallar um þær konur sem neyddust til að setja börnin sín á vöggustofur og byggir Kristján Hrafn verkið á reynslu ömmu sinnar og móður, sem þurfti, eins og segir í bókinni, að fara í húsið kalda, þar sem tilfinningar þóttu tabú, hlýju var vísað á dyr og alúð afskrifuð. Afplánunin tók tvö ár. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Orð af Orði í Þjóðleikhúsinu og gefur skýrslu.

Á dögunum sendu Bragi Ólafsson og Einar Örn Benediktsson frá sér bókverk sem nefnist: Út úr mátunarklefanum - fleiri fjórar línur og titill og þrefalt færri fjórlínungar. Í bókinni birtast ljóð eftir Braga teikningarnar eftir Einar Örn. Við tökum þá tali um verkið í þætti dagsins. Einnig heyrum við af ljóðabókinni Vöggudýrabæ eftir Kristján Hrafn Guðmundsson. Hún fjallar um þær konur sem neyddust til að setja börnin sín á vöggustofur og byggir Kristján Hrafn verkið á reynslu ömmu sinnar og móður, sem þurfti, eins og segir í bókinni, að fara í húsið kalda, þar sem tilfinningar þóttu tabú, hlýju var vísað á dyr og alúð afskrifuð. Afplánunin tók tvö ár. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Orð af Orði í Þjóðleikhúsinu og gefur skýrslu.

Námsleið í Mið-Austurlandafræðum við Háskóla Íslands býður til kvikmyndasýningar á myndinni 5 Broken Cameras í Auðarsal í Veröld - Húsi Vigdísar í dag. Heimildamyndin er samvinnuverkefni Palestínumannsins Emad Burnat og Guy Davidi frá Ísrael, og fjallar um mótmæli palestínskra bænda gegn landtöku Ísraela á Vesturbakkanum. Myndin kom út árið 2011 og hlaut fjölda verðlauna, var meðal annars tilnefnd til Óskarsverðaluna. Við ræðum við Þórir Jónsson Hraundal lektor í miðausturlandafræðum og arabísku við Háskóla Íslands og hann heldur utan um viðburðinn. Nú á sunnudag voru hin mikilsvirtu Booker verðlaun veitt við hátíðlega athöfn í London. Verðlaunahafi að þessu sinni var írski rithöfundurinn Paul Lynch en hann hlýtur Bookerinn fyrir bókina Prophet Song sem dregur upp martraðakennda mynd af mögulegri nærframtíð Írlands þar sem öfga hægri öfl hafa komist til valda og borgarastyrjöld vomir yfir landinu. VIð kynnum okkur höfundinn í þætti dagsins. Einnig rýnir Kristín María Kristinsdóttir í Högna, nýja skáldsögu Auðar Jónsdóttur og Snorri Rafn Hallsson flytur pistil um nostalgíu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Námsleið í Mið-Austurlandafræðum við Háskóla Íslands býður til kvikmyndasýningar á myndinni 5 Broken Cameras í Auðarsal í Veröld - Húsi Vigdísar í dag. Heimildamyndin er samvinnuverkefni Palestínumannsins Emad Burnat og Guy Davidi frá Ísrael, og fjallar um mótmæli palestínskra bænda gegn landtöku Ísraela á Vesturbakkanum. Myndin kom út árið 2011 og hlaut fjölda verðlauna, var meðal annars tilnefnd til Óskarsverðaluna. Við ræðum við Þórir Jónsson Hraundal lektor í miðausturlandafræðum og arabísku við Háskóla Íslands og hann heldur utan um viðburðinn. Nú á sunnudag voru hin mikilsvirtu Booker verðlaun veitt við hátíðlega athöfn í London. Verðlaunahafi að þessu sinni var írski rithöfundurinn Paul Lynch en hann hlýtur Bookerinn fyrir bókina Prophet Song sem dregur upp martraðakennda mynd af mögulegri nærframtíð Írlands þar sem öfga hægri öfl hafa komist til valda og borgarastyrjöld vomir yfir landinu. VIð kynnum okkur höfundinn í þætti dagsins. Einnig rýnir Kristín María Kristinsdóttir í Högna, nýja skáldsögu Auðar Jónsdóttur og Snorri Rafn Hallsson flytur pistil um nostalgíu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Töfrar, gleði og undur augnabliksins eru ríkjandi í verkum Heklu Daggar Jónsdóttur. En einnig vangaveltur um kerfin sem umlykja okkur, sviðin sem við göngum á og geta okkar til að umbreyta veruleikanum. Við lítum inn á yfirlitssýningu á verkum Heklu Daggar í þætti dagsins, en hún er sjöundi listamaðurinn sem valinn er til þátttöku í sýningaröð Listasafns Reykjavíkur á Kjarvalsstöðum, þar sem farið er yfir feril lykilpersóna í íslensku listalífi. Sýningin kallast Núlleyja og sýningarstjóri er Markús Þór Andrésson. Einnig rýnir Nína Hjálmarsdóttir í fjögur af þeim fjöldmörgu verkum sem flutt voru á Reykjavík Dance Festival. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Töfrar, gleði og undur augnabliksins eru ríkjandi í verkum Heklu Daggar Jónsdóttur. En einnig vangaveltur um kerfin sem umlykja okkur, sviðin sem við göngum á og geta okkar til að umbreyta veruleikanum. Við lítum inn á yfirlitssýningu á verkum Heklu Daggar í þætti dagsins, en hún er sjöundi listamaðurinn sem valinn er til þátttöku í sýningaröð Listasafns Reykjavíkur á Kjarvalsstöðum, þar sem farið er yfir feril lykilpersóna í íslensku listalífi. Sýningin kallast Núlleyja og sýningarstjóri er Markús Þór Andrésson. Einnig rýnir Nína Hjálmarsdóttir í fjögur af þeim fjöldmörgu verkum sem flutt voru á Reykjavík Dance Festival. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Kristín Ómarsdóttir hefur komið víða við á sínum rithöfundarferli. Skrifað skáldsögur, ljóð, leikrit, leikgerðir, smásögur og sýningartexta. Þá hefur hún einnig starfað sem blaðamaður og bókavörður. Teikningar Kristínar eru líka mörgum kunnar en um þessar mundir var opnuð sýning á teikningum eftir hana í Gerðubergi og nefnist hún Sjáðu fegurð þína í höfuðið á ljóðabók sem Kristín gaf út árið 2008, en haldið var ritþing í lok október þar sem ho?fundarverki var gerð ri?kulega skil - og hér á rásinni verður sérstaklega fjallað um ritþingið síðar. Kristín hefur hlotið fjölda verðlauna og viðurkenninga fyrir verk sín og hafa þau einnig komið út víða um heim. Fyrir þessi jól sendir Kristín frá sér skáldsöguna Móðurást: Oddný, bók sem fjallar um lífshlaup langaömmu hennar sem elst upp í Bræðratungu á 19. Öld í hópi hörkuduglegra og glaðsinna systkina. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Kristín Ómarsdóttir hefur komið víða við á sínum rithöfundarferli. Skrifað skáldsögur, ljóð, leikrit, leikgerðir, smásögur og sýningartexta. Þá hefur hún einnig starfað sem blaðamaður og bókavörður. Teikningar Kristínar eru líka mörgum kunnar en um þessar mundir var opnuð sýning á teikningum eftir hana í Gerðubergi og nefnist hún Sjáðu fegurð þína í höfuðið á ljóðabók sem Kristín gaf út árið 2008, en haldið var ritþing í lok október þar sem ho?fundarverki var gerð ri?kulega skil - og hér á rásinni verður sérstaklega fjallað um ritþingið síðar. Kristín hefur hlotið fjölda verðlauna og viðurkenninga fyrir verk sín og hafa þau einnig komið út víða um heim. Fyrir þessi jól sendir Kristín frá sér skáldsöguna Móðurást: Oddný, bók sem fjallar um lífshlaup langaömmu hennar sem elst upp í Bræðratungu á 19. Öld í hópi hörkuduglegra og glaðsinna systkina. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Hljómplatan Innermost úr smiðju gítarleikarans Mikaels Mána Ásmundssonar kom út um síðustu helgi. Þetta er þriðja breiðskífa hans en áður hefur hann gefið út plöturnar Bobby og Nostalgia Machine. Innermost er að vissu leyti rökrétt framhald þessara tveggja platna en fetar vissulega nýjar en líka kannski gamlar slóðir því umfjöllunarefni hennar er æskan og áhrif tónlistar. Lögin eru samin um táningsár Mikaels, hlutina sem mótuðu hann og gerðu þetta tímabil að mikilvægum stökkpalli út í fullorðinsárin Trausti Ólafsson rýnir í leikritið Fúsa sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu. Heimildaleiksýningu um Sigfús Sveinbjörn Svanbergsson þar sem hann fer yfir ævi sína en einnig eru valin atriði úr fjölbreyttu lífi hans leikin og önnur færð í söngbúning. Við fáum við pistil um arkitektúr frá Hildigunni Sverrisdóttur í þætti dagsins. Í dag mun Hildigunnur skoða félagspólitískt vald arkitektúrs og skipulags. Við sögu kemur breska þingið, varnarmúrar, aðskilnaðarmúrar og ósýnilegir múrar.

Hljómplatan Innermost úr smiðju gítarleikarans Mikaels Mána Ásmundssonar kom út um síðustu helgi. Þetta er þriðja breiðskífa hans en áður hefur hann gefið út plöturnar Bobby og Nostalgia Machine. Innermost er að vissu leyti rökrétt framhald þessara tveggja platna en fetar vissulega nýjar en líka kannski gamlar slóðir því umfjöllunarefni hennar er æskan og áhrif tónlistar. Lögin eru samin um táningsár Mikaels, hlutina sem mótuðu hann og gerðu þetta tímabil að mikilvægum stökkpalli út í fullorðinsárin Trausti Ólafsson rýnir í leikritið Fúsa sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu. Heimildaleiksýningu um Sigfús Sveinbjörn Svanbergsson þar sem hann fer yfir ævi sína en einnig eru valin atriði úr fjölbreyttu lífi hans leikin og önnur færð í söngbúning. Við fáum við pistil um arkitektúr frá Hildigunni Sverrisdóttur í þætti dagsins. Í dag mun Hildigunnur skoða félagspólitískt vald arkitektúrs og skipulags. Við sögu kemur breska þingið, varnarmúrar, aðskilnaðarmúrar og ósýnilegir múrar.

Í síðustu viku, á 60 ára afmæli Surstseyjar, var útgáfu bókarinnar Esseyju, eftir myndlistarkonuna Þorgerði Ólafsdóttur, fagnað í Norræna húsinu. Bókin tekur saman listrannsókn, myndlistarverk og önnur verkefni sem Þorgerður hefur unnið að í tengslum við eyjuna, með hléum síðastliðin áratug. Auk þess skrifa fimm fræðikonur í bókina um fornleifar, jarðfræði, fagurfræði og umhverfisheimspeki. Við ræðum við eina þeirra, Þóru Pétursdóttur fornleifafræðing við Oslóarháskóla í þætti dagsins, og við Þorgerði Ólafsdóttur. Hvernig nálgumst við rannsóknir á þessari eyju og hvað getur hún mögulega kennt okkur í dag, á tímum mannaldar? Einnig fjöllum við um ósungna sjómannasöngva og óleysta ráðgátu þeim tengdum í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Í síðustu viku, á 60 ára afmæli Surstseyjar, var útgáfu bókarinnar Esseyju, eftir myndlistarkonuna Þorgerði Ólafsdóttur, fagnað í Norræna húsinu. Bókin tekur saman listrannsókn, myndlistarverk og önnur verkefni sem Þorgerður hefur unnið að í tengslum við eyjuna, með hléum síðastliðin áratug. Auk þess skrifa fimm fræðikonur í bókina um fornleifar, jarðfræði, fagurfræði og umhverfisheimspeki. Við ræðum við eina þeirra, Þóru Pétursdóttur fornleifafræðing við Oslóarháskóla í þætti dagsins, og við Þorgerði Ólafsdóttur. Hvernig nálgumst við rannsóknir á þessari eyju og hvað getur hún mögulega kennt okkur í dag, á tímum mannaldar? Einnig fjöllum við um ósungna sjómannasöngva og óleysta ráðgátu þeim tengdum í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Víðsjá fjallar um leyndarmál í dag. Við fáum til okkur danshöfundinn Ásrúnu Magnúsdóttur, höfund Leyndarmáls sem frumsýnt verður í Þjóðleikhúsinu í kvöld í tengslu við Reykjavík Dance Festival. Verkið byggir á leyndarmálum unglinga og með henni í för verða einmitt tveir slíkir, Monika Lárusdóttir og Andrea Sæmundsdóttir. Venting Machine er listgjörningur eftir Herdísi Hlíf Þorvaldsdóttur sem býður fólki að tjá líðan sína í texta og senda á tiltekið símanúmer undir nafnleynd en allar færslur sem sendar eru á númerið birtast síðan á Instagramsíðu listaverksins. Og Rakel Adolphsdóttir, safnstýra kvennasögusafns í þjóðarbókhlöðunni segir frá þeim leyndarmálum sem safninu berst.

Víðsjá fjallar um leyndarmál í dag. Við fáum til okkur danshöfundinn Ásrúnu Magnúsdóttur, höfund Leyndarmáls sem frumsýnt verður í Þjóðleikhúsinu í kvöld í tengslu við Reykjavík Dance Festival. Verkið byggir á leyndarmálum unglinga og með henni í för verða einmitt tveir slíkir, Monika Lárusdóttir og Andrea Sæmundsdóttir. Venting Machine er listgjörningur eftir Herdísi Hlíf Þorvaldsdóttur sem býður fólki að tjá líðan sína í texta og senda á tiltekið símanúmer undir nafnleynd en allar færslur sem sendar eru á númerið birtast síðan á Instagramsíðu listaverksins. Og Rakel Adolphsdóttir, safnstýra kvennasögusafns í þjóðarbókhlöðunni segir frá þeim leyndarmálum sem safninu berst.

Vox feminae er einn af fjölmörgum kórum sem óx upp úr kvennakór reykjavíkur, og fagnar hann 30 ára starfsafmæli á árinu. Við ræðum við Stefán Sand, kórstjóra og Þórdísi Guðmundsdóttur, formann kórs, í þætti dagsins. Einnig heyrum við hugleiðingar um vistheimspeki og verk eftir Önnu Líndal sem nú er sýnt á Sequences hátíðinni og fjöllum um tvær nýjar bækur Sölva Björns Sigurðsson, sögulegu ljóðabókina Anatómía fiskanna og skáldsöguna Melankólía vankar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Vox feminae er einn af fjölmörgum kórum sem óx upp úr kvennakór reykjavíkur, og fagnar hann 30 ára starfsafmæli á árinu. Við ræðum við Stefán Sand, kórstjóra og Þórdísi Guðmundsdóttur, formann kórs, í þætti dagsins. Einnig heyrum við hugleiðingar um vistheimspeki og verk eftir Önnu Líndal sem nú er sýnt á Sequences hátíðinni og fjöllum um tvær nýjar bækur Sölva Björns Sigurðsson, sögulegu ljóðabókina Anatómía fiskanna og skáldsöguna Melankólía vankar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Tónlistardúóið Ingibjargir samanstendur af so?ngkonunni Ingibjo?rgu Fríðu Helgadóttur og tónskáldinu Ingibjo?rgu Y?ri Skarphe?ðinsdóttur. Þær kynntust í Listaháskóla I?slands og hófu fljótlega að vinna saman að tónlist við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Þær hafa nú gefið út sína fyrstu plötu sem kallast Konan í speglinum, en þar er að finna 15 ný lög sem öll eru samin við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Við ræðum við Ingibjargir í þætti dagsins. Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í skáldsöguna Men eftir Sigrúnu Pálsdóttur og Snorri Rafn Hallsson heldur áfram að rannsaka fyrirbærið nostalgíu. Í dag beinir hann linsunni að fortíðarþránni sem leiðarstefi í dægumenningu samtímans. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Tónlistardúóið Ingibjargir samanstendur af so?ngkonunni Ingibjo?rgu Fríðu Helgadóttur og tónskáldinu Ingibjo?rgu Y?ri Skarphe?ðinsdóttur. Þær kynntust í Listaháskóla I?slands og hófu fljótlega að vinna saman að tónlist við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Þær hafa nú gefið út sína fyrstu plötu sem kallast Konan í speglinum, en þar er að finna 15 ný lög sem öll eru samin við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Við ræðum við Ingibjargir í þætti dagsins. Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í skáldsöguna Men eftir Sigrúnu Pálsdóttur og Snorri Rafn Hallsson heldur áfram að rannsaka fyrirbærið nostalgíu. Í dag beinir hann linsunni að fortíðarþránni sem leiðarstefi í dægumenningu samtímans. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Við stingum nefinu inn í Listasafni Árnesinga í þætti dagsins, en þar er opin, í þremur sölum safnsins, yfirlitssýning á verkum Ragnheiðar Jónsdóttur, myndlistamans, sem nefnist Kosmos / Kaos. Á veggjunum hanga nokkrar vel valdar seríur úr smiðju Ragnheiðar bæði grafíkverk og kolateikningar en einnig er einn salur undirlagður fyrir glænýja seríu kolateikninga sem nefnist einmitt Kosmos / Kaos. Við ræðum við Daríu Sól Andrews, sýningarstjóra. Hvað ætli fólk hafi borðað á landnámsöld? Grillaðan geirfugl, sel í byggsósu, soðna heiðagæs með kúalubbum, mjaðarsoðinn lunda eða grísabjúgu með osti og hvítlauk?þetta gæti allt komið vel til greina þvi öll þessi hráefni voru tiltæk hér á landi um landnám. Sagnfræðingurinn Kristbjörn Helgi Björnsson og kokkurinn Úlfar Finnbjörnsson hafa gefið út matreiðslubók, Veislumat á landnámsöld, þar sem hráefni úr íslendingasögunum eru innblástur í uppskriftir. Við ræðum við þá félaga í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á leikhúsinu. Piparfólkið, sem sýnt er um þessar mundir í Kornhlöðunni, rými sem staðsett í Bankastræti 2, er afsprengi listatvíeykisins Díó. Trausti Ólafsson tekur nú við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Við stingum nefinu inn í Listasafni Árnesinga í þætti dagsins, en þar er opin, í þremur sölum safnsins, yfirlitssýning á verkum Ragnheiðar Jónsdóttur, myndlistamans, sem nefnist Kosmos / Kaos. Á veggjunum hanga nokkrar vel valdar seríur úr smiðju Ragnheiðar bæði grafíkverk og kolateikningar en einnig er einn salur undirlagður fyrir glænýja seríu kolateikninga sem nefnist einmitt Kosmos / Kaos. Við ræðum við Daríu Sól Andrews, sýningarstjóra. Hvað ætli fólk hafi borðað á landnámsöld? Grillaðan geirfugl, sel í byggsósu, soðna heiðagæs með kúalubbum, mjaðarsoðinn lunda eða grísabjúgu með osti og hvítlauk?þetta gæti allt komið vel til greina þvi öll þessi hráefni voru tiltæk hér á landi um landnám. Sagnfræðingurinn Kristbjörn Helgi Björnsson og kokkurinn Úlfar Finnbjörnsson hafa gefið út matreiðslubók, Veislumat á landnámsöld, þar sem hráefni úr íslendingasögunum eru innblástur í uppskriftir. Við ræðum við þá félaga í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á leikhúsinu. Piparfólkið, sem sýnt er um þessar mundir í Kornhlöðunni, rými sem staðsett í Bankastræti 2, er afsprengi listatvíeykisins Díó. Trausti Ólafsson tekur nú við. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Samfélagsmiðlar, þráhyggja, karókí, einelti og neyslutilvera okkar eru þræðir sem tengjast í nýjustu skáldsögu Yrsu ÞallarGYlfadóttur, Rambó er týndur. Bókin fjallar um Söndru, kennara sem elskar að versla á Bland og syngja í karókí, og ferðalag hennar inn í samfélag hundafólks á internetinu. Við ræðum við Yrsu í þætti dagsins og heyrum brot úr Rambó er týndur. Taugatrjágróður nefnist nýútkomin ljóðabók Aðalheiðar Halldórsdóttur, dansara, leikkonu og danshöfunar. Bókin er heildræn frásögn sem fylgir sögumanni í eins konar öngutúr, þar sem leitað er svara við hinum ýmsu spurningum um eðli tilverunnar. Aðalheiður verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Heimsmeistarann eftir Einar Kárason. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Samfélagsmiðlar, þráhyggja, karókí, einelti og neyslutilvera okkar eru þræðir sem tengjast í nýjustu skáldsögu Yrsu ÞallarGYlfadóttur, Rambó er týndur. Bókin fjallar um Söndru, kennara sem elskar að versla á Bland og syngja í karókí, og ferðalag hennar inn í samfélag hundafólks á internetinu. Við ræðum við Yrsu í þætti dagsins og heyrum brot úr Rambó er týndur. Taugatrjágróður nefnist nýútkomin ljóðabók Aðalheiðar Halldórsdóttur, dansara, leikkonu og danshöfunar. Bókin er heildræn frásögn sem fylgir sögumanni í eins konar öngutúr, þar sem leitað er svara við hinum ýmsu spurningum um eðli tilverunnar. Aðalheiður verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Heimsmeistarann eftir Einar Kárason. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Þorleifur Örn Arnarsson er meðal þekktari leikstjóra Íslands og hefur einnig fagnað miklum vinsældum í Þýskalandi undanfarin ár. Hann útskrifaðist úr leiklistardeild LHÍ árið 2003 og lauk námi í leikstjórn frá Ernst Busch leiklistarháskólanum í Berlín árið 2009. Á ferli sínum hefur Þorleifur sett upp fjölda verka hér á landi og uppskorið viðurkenningar fyrir, má þar helst nefna Engla alheimsins, Njálu, Guð blessi Ísland og Rómeó og Júlíu. Í Þýskalandi hefur hann unnið með heimsbókmenntirnar og ekki síst vakið athygli fyrir óperu-uppsetningar sínar. Þorleifur Örn hlaut Faust verðlaunin fyrir uppsetningu sína á Eddu árið 2018; ein eftirsóttustu leiklistarverðlaun Þýskalands, verðlaun sem þar í landi eru einungis veitt hverjum listamanni einu sinni á ævinni. Þorleifi er umhugað um þá umbrotatíma sem við lifum á og segist finna til ábyrgðar sinnar innan leikhúsmiðilsins sem hann segir vera mikilvæga tilraunastofu siðferðisins; rými þar sem við hittum fyrir persónur sem við erum ósammála en fáum að kynnast þeirra sjónarhorni á heiminn. Hann þakkar uppeldi sínu fyrir þau gagnrýnisgleraugu sem hann hefur getað sett upp við lestur á menningararfi og segir hina gefnu túlkun kanónunar á heimsbókmenntum gjarnan litaða af tíðaranda verks og orðræðu feðraveldisins.

Þorleifur Örn Arnarsson er meðal þekktari leikstjóra Íslands og hefur einnig fagnað miklum vinsældum í Þýskalandi undanfarin ár. Hann útskrifaðist úr leiklistardeild LHÍ árið 2003 og lauk námi í leikstjórn frá Ernst Busch leiklistarháskólanum í Berlín árið 2009. Á ferli sínum hefur Þorleifur sett upp fjölda verka hér á landi og uppskorið viðurkenningar fyrir, má þar helst nefna Engla alheimsins, Njálu, Guð blessi Ísland og Rómeó og Júlíu. Í Þýskalandi hefur hann unnið með heimsbókmenntirnar og ekki síst vakið athygli fyrir óperu-uppsetningar sínar. Þorleifur Örn hlaut Faust verðlaunin fyrir uppsetningu sína á Eddu árið 2018; ein eftirsóttustu leiklistarverðlaun Þýskalands, verðlaun sem þar í landi eru einungis veitt hverjum listamanni einu sinni á ævinni. Þorleifi er umhugað um þá umbrotatíma sem við lifum á og segist finna til ábyrgðar sinnar innan leikhúsmiðilsins sem hann segir vera mikilvæga tilraunastofu siðferðisins; rými þar sem við hittum fyrir persónur sem við erum ósammála en fáum að kynnast þeirra sjónarhorni á heiminn. Hann þakkar uppeldi sínu fyrir þau gagnrýnisgleraugu sem hann hefur getað sett upp við lestur á menningararfi og segir hina gefnu túlkun kanónunar á heimsbókmenntum gjarnan litaða af tíðaranda verks og orðræðu feðraveldisins.

"Allir líkamar eiga rétt á sér og allir eiga rétt á að taka sér pláss. Og allir eiga rétt á því að upplifa sig sexí." Þetta segir Torfi Þór Runólfsson höfundur nýrrar heimildamyndar um Burlesque-senuna á Íslandi, Hristur og fjaðrafok. Við ræðum við Torfa Þór í þætti dagsins. Einnig verður rætt við Magnús Jochum Pálsson sem var að gefa út ljóðabókina Mannakjöt. Bókin skoðar fyrirbærið kjöt frá hinum ýmsu hliðum þá sérstaklega neyslu mannsins á því sem á það til að einkennast af firringu og blætisvæðingu. Og Hildigunnur Sverrisdóttir arkitekt fjallar í pistli sínum í dag um líkama og arkitektúr. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

"Allir líkamar eiga rétt á sér og allir eiga rétt á að taka sér pláss. Og allir eiga rétt á því að upplifa sig sexí." Þetta segir Torfi Þór Runólfsson höfundur nýrrar heimildamyndar um Burlesque-senuna á Íslandi, Hristur og fjaðrafok. Við ræðum við Torfa Þór í þætti dagsins. Einnig verður rætt við Magnús Jochum Pálsson sem var að gefa út ljóðabókina Mannakjöt. Bókin skoðar fyrirbærið kjöt frá hinum ýmsu hliðum þá sérstaklega neyslu mannsins á því sem á það til að einkennast af firringu og blætisvæðingu. Og Hildigunnur Sverrisdóttir arkitekt fjallar í pistli sínum í dag um líkama og arkitektúr. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Hafnarborg fagnar í ár 40 ára afmæli og hefur af því tilefni skapað sýningu sem nefnist Gildi. Sýningarstjórinn Hólmar Hólm setur ekki upp sögulega sýningu, heldur fókusar á ákveðið tímabil og dregur fram verk tíu listamanna, sem safnið hefur eignast frá árinu 2008. Við hugum líka að bresku hljómsveitinni Madmadmad sem steig á stokk á tónlistarhátíðinni Iceland Airwaves nú um helgina. Sveitin sækir tónheim sinn í tónlistarstefnur áttunda áratugarins og síður saman í taktmikla tilbrigðatónlist sem nefnd hefur verið disco-noir. Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í Ból nýjustu skáldsögu Steinunnar Sigurðardóttur og Dagbjört Drífa Thorlacius, frá Sequences hátíðinni, fjallar um mikilvægi listahátíða og hvaða áhrif þær geta haft í samtímanum.

Hafnarborg fagnar í ár 40 ára afmæli og hefur af því tilefni skapað sýningu sem nefnist Gildi. Sýningarstjórinn Hólmar Hólm setur ekki upp sögulega sýningu, heldur fókusar á ákveðið tímabil og dregur fram verk tíu listamanna, sem safnið hefur eignast frá árinu 2008. Við hugum líka að bresku hljómsveitinni Madmadmad sem steig á stokk á tónlistarhátíðinni Iceland Airwaves nú um helgina. Sveitin sækir tónheim sinn í tónlistarstefnur áttunda áratugarins og síður saman í taktmikla tilbrigðatónlist sem nefnd hefur verið disco-noir. Soffía Auður Birgisdóttir rýnir í Ból nýjustu skáldsögu Steinunnar Sigurðardóttur og Dagbjört Drífa Thorlacius, frá Sequences hátíðinni, fjallar um mikilvægi listahátíða og hvaða áhrif þær geta haft í samtímanum.

Kólumbíski rithöfundurinn Pilar Quintana kom til landsins í byrjun október og kom fram á litlum viðburði í Veröld, húsi Vigdísar en einnig dvaldi hún á Bifröst við skrif í rúma viku. Við náðum tali af henni á leiðinni aftur út og ræðum feril hennar og skrif í þætti dagsins. Snorri Rafn Hallsson heldur áfram pistlaröð sinni um Nostalgíu, eða fortíðarþrá og að þessu sinni leitar hann aftur fyrir fortíðina til augnabliksins sem tíminn sjálfur fór af stað. Við heyrum einnig af nýju íslensku leikverki, barnaleikritinu Hollvættir á heiði eftir Þór Tulinius, leikara og leikstjóra. Verkið verður frumsýnt í Sláturhúsinu á Egilsstöðum um næstu helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Kólumbíski rithöfundurinn Pilar Quintana kom til landsins í byrjun október og kom fram á litlum viðburði í Veröld, húsi Vigdísar en einnig dvaldi hún á Bifröst við skrif í rúma viku. Við náðum tali af henni á leiðinni aftur út og ræðum feril hennar og skrif í þætti dagsins. Snorri Rafn Hallsson heldur áfram pistlaröð sinni um Nostalgíu, eða fortíðarþrá og að þessu sinni leitar hann aftur fyrir fortíðina til augnabliksins sem tíminn sjálfur fór af stað. Við heyrum einnig af nýju íslensku leikverki, barnaleikritinu Hollvættir á heiði eftir Þór Tulinius, leikara og leikstjóra. Verkið verður frumsýnt í Sláturhúsinu á Egilsstöðum um næstu helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Tómas Ævar Ólafsson

Ragna Sigríður Bjarnadóttir, fatahönnuður, var ráðin fagstjóri í fatahönnun við Listaháskóla Íslands í sumar og er því nýtekin við starfinu. Hún lærði einmitt sjálf við sama skóla en fór utan til Kaupmannahafnar í framhaldsnám. Eftir útskrift starfaði Ragna við fagið í nokkur ár í Kaupmannahöfn, og fékk þar heilmikla innsýn í bransann. En eftir að hafa kynnst danska fataiðnaðinum og öðlast reynslu fékk hún nóg af því að horfa upp á sóunina og grænþvottinn sem á sér stað í fjöldaframleiðslu á fatnaði. Hún ákvað að flytja aftur heim og sér ekki eftir því. Ragna verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Einnig rýnir Kristín María Kristinsdóttir í nýjustu skáldsögu Þórdísar Helgadóttur, Armeló.

Ragna Sigríður Bjarnadóttir, fatahönnuður, var ráðin fagstjóri í fatahönnun við Listaháskóla Íslands í sumar og er því nýtekin við starfinu. Hún lærði einmitt sjálf við sama skóla en fór utan til Kaupmannahafnar í framhaldsnám. Eftir útskrift starfaði Ragna við fagið í nokkur ár í Kaupmannahöfn, og fékk þar heilmikla innsýn í bransann. En eftir að hafa kynnst danska fataiðnaðinum og öðlast reynslu fékk hún nóg af því að horfa upp á sóunina og grænþvottinn sem á sér stað í fjöldaframleiðslu á fatnaði. Hún ákvað að flytja aftur heim og sér ekki eftir því. Ragna verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Einnig rýnir Kristín María Kristinsdóttir í nýjustu skáldsögu Þórdísar Helgadóttur, Armeló.

Hlín Agnarsdóttir tekst á við stórar spurningar og viðfangsefni í sinni nýjustu bók. Drusluskömm, valdaójafnvægi í samböndum, ástarkraftur og traust er meðal þess sem hún kryfur í bókinni sem kallast Einlífi, ástarrannsókn. Þetta er hennar þriðja bók þar sem hún vinnur með sína eigin lífsreynslu en í þetta sinn fléttast skáldskapur við reynslu höfundar. Bókin fjallar um ástarlíf aðalpersónunnar, sem hefur verið ekki verið alveg hefðbundið samkvæmt okkar samfélagsreglum. Hlín verður gestur okkar í dag. Við veltum líka fyrir okkur ríflega hundrað ára gömlum kossi þegar Guðni Tómasson reyfar í þætti dagsins ýmis sjónarhorn á eitt þekktasta málverk austurríska málarans Gustafs Klimt. En við hefjum þáttinn á viðtali sem Haukur Hákon Loftsson tók fyrir Víðsjá. Haukur hefur verið í starfsnámi hér í Útvarpshúsinu, en hann stundar diplómanám fyrir fólk með þroskahömlun á Menntavísindasviði við Háskóla Íslands. Það má segja að inngilding og samfélag án aðgreiningar sé það sem Haukur brennur fyrir og því ekki að undra að hann hafi kosið að taka viðtal við arkitekt hér í Víðsjá. Haukur ræðir við Önnu Maríu Bogadóttur, dósent í arkitektúr við LIstaháskóla Íslands.

Hlín Agnarsdóttir tekst á við stórar spurningar og viðfangsefni í sinni nýjustu bók. Drusluskömm, valdaójafnvægi í samböndum, ástarkraftur og traust er meðal þess sem hún kryfur í bókinni sem kallast Einlífi, ástarrannsókn. Þetta er hennar þriðja bók þar sem hún vinnur með sína eigin lífsreynslu en í þetta sinn fléttast skáldskapur við reynslu höfundar. Bókin fjallar um ástarlíf aðalpersónunnar, sem hefur verið ekki verið alveg hefðbundið samkvæmt okkar samfélagsreglum. Hlín verður gestur okkar í dag. Við veltum líka fyrir okkur ríflega hundrað ára gömlum kossi þegar Guðni Tómasson reyfar í þætti dagsins ýmis sjónarhorn á eitt þekktasta málverk austurríska málarans Gustafs Klimt. En við hefjum þáttinn á viðtali sem Haukur Hákon Loftsson tók fyrir Víðsjá. Haukur hefur verið í starfsnámi hér í Útvarpshúsinu, en hann stundar diplómanám fyrir fólk með þroskahömlun á Menntavísindasviði við Háskóla Íslands. Það má segja að inngilding og samfélag án aðgreiningar sé það sem Haukur brennur fyrir og því ekki að undra að hann hafi kosið að taka viðtal við arkitekt hér í Víðsjá. Haukur ræðir við Önnu Maríu Bogadóttur, dósent í arkitektúr við LIstaháskóla Íslands.

Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar voru veitt í Höfða í dag. Birna Stefánsdóttir fær verðlaunin í ár fyrir ljóðabókina Örverpi, ljóðsögu um fjölskyldu sem er að takast á við flóknar breytingar. Við ræðum við Birnu í þætti dagsins. Einnig heyrum við fréttir af listahátíðinni Sequences og rýni í Múttu Courage sem frumsýnd var í Þjóðleikhúsinu í síðustu viku. Að lokum veltum við fyrir okkur styttunni af séra Friðriki Friðrikssyni. Hvað skal gera við minnisvarða sem fæstir vilja lengur sjá?

Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar voru veitt í Höfða í dag. Birna Stefánsdóttir fær verðlaunin í ár fyrir ljóðabókina Örverpi, ljóðsögu um fjölskyldu sem er að takast á við flóknar breytingar. Við ræðum við Birnu í þætti dagsins. Einnig heyrum við fréttir af listahátíðinni Sequences og rýni í Múttu Courage sem frumsýnd var í Þjóðleikhúsinu í síðustu viku. Að lokum veltum við fyrir okkur styttunni af séra Friðriki Friðrikssyni. Hvað skal gera við minnisvarða sem fæstir vilja lengur sjá?

Í ljósi nýrra staðreynda sem komu fram í viðtali Kiljunar við Guðmund Magnússon, sagnfræðing, um líf séra Friðriks Friðrikssonar ræðum við við Ástu Kristínu Benediktsdóttur, íslensku og bókmenntafræðing, sem hefur lengi rannsakað hinsegin bókmenntir, þar á meðal skáldsögu séra Friðriks, Sölva sem kom út árin 1947 og 1948. Við lítum einnig inn á Gerðarsafni í þætti dagsins þar sem samsýning 10 listamanna rannsakar stöðu höggmyndalistarinnar í samtíma okkar. Sýningarstjórarnir, þær Brynja Sveinsdóttir og Cecilia Gaihede taka stöðuna. Snorri Rafn Hallsson rannsakar hvernig nostalgían snýst í höndum lítilla týndra og hræddra karlmanna. Og Nína Hjálmarsdóttir, leikhúsrýnir Víðsjár, fór á leikritið Teprurnar eftir skoska leikskáldið Anthony Neilson, sem frumsýnt var í borgarleikhúsinu á dögunum í leikstjórn Hilmis Snæs Guðnasonar - og segir frá í þætti dagsins.

Í ljósi nýrra staðreynda sem komu fram í viðtali Kiljunar við Guðmund Magnússon, sagnfræðing, um líf séra Friðriks Friðrikssonar ræðum við við Ástu Kristínu Benediktsdóttur, íslensku og bókmenntafræðing, sem hefur lengi rannsakað hinsegin bókmenntir, þar á meðal skáldsögu séra Friðriks, Sölva sem kom út árin 1947 og 1948. Við lítum einnig inn á Gerðarsafni í þætti dagsins þar sem samsýning 10 listamanna rannsakar stöðu höggmyndalistarinnar í samtíma okkar. Sýningarstjórarnir, þær Brynja Sveinsdóttir og Cecilia Gaihede taka stöðuna. Snorri Rafn Hallsson rannsakar hvernig nostalgían snýst í höndum lítilla týndra og hræddra karlmanna. Og Nína Hjálmarsdóttir, leikhúsrýnir Víðsjár, fór á leikritið Teprurnar eftir skoska leikskáldið Anthony Neilson, sem frumsýnt var í borgarleikhúsinu á dögunum í leikstjórn Hilmis Snæs Guðnasonar - og segir frá í þætti dagsins.

Pétur Thomsen kemur úr ljósmyndarafjölskyldu og vissi snemma að hann vildi taka myndir. Það var á unglingsárunum sem hann uppgötvaði að ljósmynd gæti verið myndlist, og að hann gæti orðið listamaður. Á námsárunum í Frakklandi fylgdist hann með umræðunni um Kárahnjúkavirkjun úr fjarlægð og fann að hann yrði að taka þátt, á sinn hátt. Ljósmyndaserían Aðflutt landslag, sem er vitnisburður um framkvæmdirnar við virkjunina og hugleiðing um samband manns og náttúru, er sennilega hans þekktasta verk, verk sem hefur verið verðlaunað og ferðast víða um veröld. Pétur myndar fyrst og fremst landslag en segist eiga í flóknu sambandi við landslagsljósmyndum. Upphafning hins rómantíska landslags er honum fjarri. Það er frekar hið ægifagra með sínum undirliggjandi ótta sem hægt er að tengja við fagurfræði hans. Pétur er Reykvíkingur en korter í hrun ákvað hann að kaupa sér hús á Sólheimum í Grímsnesi þar sem hann býr í dag með fjölskyldu sinni. Þar er hann með sína vinnustofu og þar heldur hann úti útvarpsþætti ásamt þjónustuþegum á Sólheimum. Pétur er gestur Víðsjár í Svipmynd þessa vikuna.

Pétur Thomsen kemur úr ljósmyndarafjölskyldu og vissi snemma að hann vildi taka myndir. Það var á unglingsárunum sem hann uppgötvaði að ljósmynd gæti verið myndlist, og að hann gæti orðið listamaður. Á námsárunum í Frakklandi fylgdist hann með umræðunni um Kárahnjúkavirkjun úr fjarlægð og fann að hann yrði að taka þátt, á sinn hátt. Ljósmyndaserían Aðflutt landslag, sem er vitnisburður um framkvæmdirnar við virkjunina og hugleiðing um samband manns og náttúru, er sennilega hans þekktasta verk, verk sem hefur verið verðlaunað og ferðast víða um veröld. Pétur myndar fyrst og fremst landslag en segist eiga í flóknu sambandi við landslagsljósmyndum. Upphafning hins rómantíska landslags er honum fjarri. Það er frekar hið ægifagra með sínum undirliggjandi ótta sem hægt er að tengja við fagurfræði hans. Pétur er Reykvíkingur en korter í hrun ákvað hann að kaupa sér hús á Sólheimum í Grímsnesi þar sem hann býr í dag með fjölskyldu sinni. Þar er hann með sína vinnustofu og þar heldur hann úti útvarpsþætti ásamt þjónustuþegum á Sólheimum. Pétur er gestur Víðsjár í Svipmynd þessa vikuna.

Soffía Auður Birgisdóttir, bókmenntafræðingur, rýnir í nýjustu skáldsögu rithöfundarins Vilborgar Davíðsdóttur sem nefnist Land næturinnar og er framhald af bókinni Undir Yggdrasil sem kom út árið 2020 og fylgdi lífshlaupi Þorgerðar Þorsteinsdóttur, barnabarni Auðar Djúpúðgu. Hildigunnur Sverrisdóttir, arkitekt, segir frá ráðstefnunni The Third Ecology eða Þriðja vistfræðin sem haldin var í Hörpu í síðustu viku, en þar veltu ræðumenn vöngum yfir því hvað arkitektúr-sagnfræði gæti lagt til í baráttunni gegn aðsteðjandi umhverfisvá. Við rifjum líka upp viðtal sem Halla Harðardóttir tók við myndlistamanninn Ragnheiði Jónsdóttur fyrir ári síðan þar sem þær ræða meðal annars tímamótaverkið Deluxe and Delightful sem sýnir brjóstmynd af konu með marglaga tertu á höfði sínu - en einnig ræða þær upplifun Ragnheiðar af kvennafrídeginum árið 1975. Víðsjá vill benda á að innslög Soffíu Auðar og Hildigunnar voru ekki tekin upp á kvennaverkfallsdaginn heldur á undangengnum dögum og vikum - og ekki var heldur nein aukavinna innt af hendi af þeirra hálfu til að koma innslögunum í loftið í dag.

Soffía Auður Birgisdóttir, bókmenntafræðingur, rýnir í nýjustu skáldsögu rithöfundarins Vilborgar Davíðsdóttur sem nefnist Land næturinnar og er framhald af bókinni Undir Yggdrasil sem kom út árið 2020 og fylgdi lífshlaupi Þorgerðar Þorsteinsdóttur, barnabarni Auðar Djúpúðgu. Hildigunnur Sverrisdóttir, arkitekt, segir frá ráðstefnunni The Third Ecology eða Þriðja vistfræðin sem haldin var í Hörpu í síðustu viku, en þar veltu ræðumenn vöngum yfir því hvað arkitektúr-sagnfræði gæti lagt til í baráttunni gegn aðsteðjandi umhverfisvá. Við rifjum líka upp viðtal sem Halla Harðardóttir tók við myndlistamanninn Ragnheiði Jónsdóttur fyrir ári síðan þar sem þær ræða meðal annars tímamótaverkið Deluxe and Delightful sem sýnir brjóstmynd af konu með marglaga tertu á höfði sínu - en einnig ræða þær upplifun Ragnheiðar af kvennafrídeginum árið 1975. Víðsjá vill benda á að innslög Soffíu Auðar og Hildigunnar voru ekki tekin upp á kvennaverkfallsdaginn heldur á undangengnum dögum og vikum - og ekki var heldur nein aukavinna innt af hendi af þeirra hálfu til að koma innslögunum í loftið í dag.

Verkið Fountain eftir Marcel Duchamp, betur þekkt sem pissuskálin, markar kaflaskil í vestrænni listasögu, og er jafnan talið vera eitt af fyrstu verkunum sem síðar voru kennd við konseptúalisma, eða hugmyndalist. Nú hefur komið í ljós að þetta höfuðverk hans er mjög líklega alls ekki eftir hann, heldur eftir vinkonu hans, þýsku dada-listakonuna Elsu von Freytag-Loringhoven. Vakið var máls á þessu í Guardian í síðustu viku en þetta er alls ekki í fyrsta sinn sem listfræðingar stíga fram með þessa hugmynd, umræðan hefur verið í gangi síðan nokkru fyrir aldamót. Við kynnum okkur málið í þætti dagsins. Við heyrum við einnig af nýjustu skáldsögu furðusagnahöfundarins Alexanders Dan Vilhjálmssonar, Seiðstormi sem er hluti af Hrímlandsbókaflokk höfundar. Hrímland þykir líkjast Íslandi en í bókunum er hins vegar að finna seiðmagnsvirkjun í Öskjuhlíð, sofandi bergrisa á skolavörðuholti, eins konar fríríki í vestmannaeyjum og hinar ýmsu furðuverur úr íslenskum menningararfi. Og að lokum segir Dagbjört Drífa Thorlacius frá verki eistneska gjörningalistamannsins Johhan Rosenberg, hann sýndi nýverið verk sitt Gildrur á Sequences listahátíðinni

Verkið Fountain eftir Marcel Duchamp, betur þekkt sem pissuskálin, markar kaflaskil í vestrænni listasögu, og er jafnan talið vera eitt af fyrstu verkunum sem síðar voru kennd við konseptúalisma, eða hugmyndalist. Nú hefur komið í ljós að þetta höfuðverk hans er mjög líklega alls ekki eftir hann, heldur eftir vinkonu hans, þýsku dada-listakonuna Elsu von Freytag-Loringhoven. Vakið var máls á þessu í Guardian í síðustu viku en þetta er alls ekki í fyrsta sinn sem listfræðingar stíga fram með þessa hugmynd, umræðan hefur verið í gangi síðan nokkru fyrir aldamót. Við kynnum okkur málið í þætti dagsins. Við heyrum við einnig af nýjustu skáldsögu furðusagnahöfundarins Alexanders Dan Vilhjálmssonar, Seiðstormi sem er hluti af Hrímlandsbókaflokk höfundar. Hrímland þykir líkjast Íslandi en í bókunum er hins vegar að finna seiðmagnsvirkjun í Öskjuhlíð, sofandi bergrisa á skolavörðuholti, eins konar fríríki í vestmannaeyjum og hinar ýmsu furðuverur úr íslenskum menningararfi. Og að lokum segir Dagbjört Drífa Thorlacius frá verki eistneska gjörningalistamannsins Johhan Rosenberg, hann sýndi nýverið verk sitt Gildrur á Sequences listahátíðinni

Ég get ekki hætt að hugsa um Rithöfundasamband Íslands er ný ljóðabók og skrifblokk eftir Daníel Daníelsson, verðandi rithöfund. Bókin er póstmódernísk í eðli sínu og ögrar viðteknum hugmyndum okkar um ljóðabókina. Daníel kíkir í heimsókn og útskýrir þennan gjörning. Listin er göldrótt, segir Sara Björnsdóttir sem sýnir um þessar myndir ný verk í Grafíksalnum við Tryggvagötu. Hvísl undirdjúpsins, myrkur heiður til ljóssins, kallast sýningin sem er að einhverju leyti vitnisburður um tilfinningalegt ferðalag listakonunnar sjálfrar. Nýjar klippimyndir blandast eldri vatnslitamyndum þar sem blái liturinn og flæði vatnins er í forgrunni og útkoman eru marglaga heimar sem geyma ólíkar sögur. Við lítum inn í sal íslenskrar grafíkur í þætti dagsins. Og við fáum annan pistil snorra rafns hallsonar af fjórum þar sem hann veltir fyrir sér nostalgíu. En við hefjum þáttinn í leikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Stroke, sem frumsýnt var um síðustu helgi í Tjarnarbíói.

Ég get ekki hætt að hugsa um Rithöfundasamband Íslands er ný ljóðabók og skrifblokk eftir Daníel Daníelsson, verðandi rithöfund. Bókin er póstmódernísk í eðli sínu og ögrar viðteknum hugmyndum okkar um ljóðabókina. Daníel kíkir í heimsókn og útskýrir þennan gjörning. Listin er göldrótt, segir Sara Björnsdóttir sem sýnir um þessar myndir ný verk í Grafíksalnum við Tryggvagötu. Hvísl undirdjúpsins, myrkur heiður til ljóssins, kallast sýningin sem er að einhverju leyti vitnisburður um tilfinningalegt ferðalag listakonunnar sjálfrar. Nýjar klippimyndir blandast eldri vatnslitamyndum þar sem blái liturinn og flæði vatnins er í forgrunni og útkoman eru marglaga heimar sem geyma ólíkar sögur. Við lítum inn í sal íslenskrar grafíkur í þætti dagsins. Og við fáum annan pistil snorra rafns hallsonar af fjórum þar sem hann veltir fyrir sér nostalgíu. En við hefjum þáttinn í leikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Stroke, sem frumsýnt var um síðustu helgi í Tjarnarbíói.

Rán Flygering er teiknari, en einnig rithöfundur, listamaður, hönnuður og aktívisti. Hún fæddist í Noregi en ólst að mestu leyti upp í Hlíðunum, umkringd pennum og pappír með þá ósk í brjósti að verða sendill þegar hún yrði stór. Rán er margverðlaunaður höfundur sem hefur gefið út fjölda bóka, ein eða í félagi við aðra. Í gær kom út hennar þriðja samstarfsverkefni með Hjörleifi Hjartarsyni, bókin Álfar. Rán er náttúruverndarsinni og í sumar vakti hún mikla athygli fyrir myndlýsingar sínar á sögu hvalveiða við Ísland. Rán verður gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins.

Rán Flygenring er teiknari, en einnig rithöfundur, listamaður, hönnuður og aktívisti. Hún fæddist í Noregi en ólst að mestu leyti upp í Hlíðunum, umkringd pennum og pappír með þá ósk í brjósti að verða sendill þegar hún yrði stór. Rán er margverðlaunaður höfundur sem hefur gefið út fjölda bóka, ein eða í félagi við aðra. Í gær kom út hennar þriðja samstarfsverkefni með Hjörleifi Hjartarsyni, bókin Álfar. Rán er náttúruverndarsinni og í sumar vakti hún mikla athygli fyrir myndlýsingar sínar á sögu hvalveiða við Ísland. Rán verður gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins.

Með verkum handanna nefnist bók eftir textílsérfræðinginn Elsu E. Guðjónsson sem Þjóðminjasafnið var að gefa út. Við ræðum við Lilju Árnadóttur ritstjóra bókarinnar en hún lauk við verkið með aðstoð frá Merði Árnasyni eftir að Elsa féll frá 2010. Óperudagar hefjast nú á fimmtudag og er þetta í sjötta sinn sem óperudagar eru haldnir. Guja Sandholt, óperusöngkona og aðalskipuleggjandi daganna mætir í hljóðstofu og segir frá. Í listagalleríinu i8 við Tryggvagötu stendur yfir sýningin Á milli glugga og hurðar. Sýningin er hópsýning fimm erlendra listakvenna sem nýta tungumálið sem kveikju og efni verka sinna. Við heimsækjum galleríið og ræðum við aðstoðar-framkvæmdarstjóra þess Dorotheu Halldórsdóttur um verk sýningarinnar.

Með verkum handanna nefnist bók eftir textílsérfræðinginn Elsu E. Guðjónsson sem Þjóðminjasafnið var að gefa út. Við ræðum við Lilju Árnadóttur ritstjóra bókarinnar en hún lauk við verkið með aðstoð frá Merði Árnasyni eftir að Elsa féll frá 2010. Óperudagar hefjast nú á fimmtudag og er þetta í sjötta sinn sem óperudagar eru haldnir. Guja Sandholt, óperusöngkona og aðalskipuleggjandi daganna mætir í hljóðstofu og segir frá. Í listagalleríinu i8 við Tryggvagötu stendur yfir sýningin Á milli glugga og hurðar. Sýningin er hópsýning fimm erlendra listakvenna sem nýta tungumálið sem kveikju og efni verka sinna. Við heimsækjum galleríið og ræðum við aðstoðar-framkvæmdarstjóra þess Dorotheu Halldórsdóttur um verk sýningarinnar.

Kastljós fjölmiðla beinist um þessar mundir að bókamessunni í Frankfurt. Fjölmargir rithöfundar og útgefendur víðsvegar að saka aðstandendur messunnar um að þagga niður í palestínskum röddum, en athöfn sem verðlauna átti palestínska höfundinum Adaniu Shibli var tekin af dagskránni vegna atburða síðustu daga í Ísrael og Palestínu. Yfir 600 höfundar og útgefendur hafa nú sett nafn sitt undir bréf sem gagnrýnir aðstandendur bókamessunnar og bókmenntaverðlaunanna LiBeraturpreis. Við veltum þessu fyrir okkur í þætti dagsins með Kristjáni B. Jónassyni bókaútgefanda og palestínska skáldinu Mazen Maarouf. Einnig heyrum við af 17.aldar tónskáldinu Barböru Strozzi sem var hyllt sem ein af bestu söngkonum og afkastamestu tónskáldum síns tíma og af listahátíðinni Sequences sem hófst með pompi og prakt síðastliðinn föstudag.

Kastljós fjölmiðla beinist um þessar mundir að bókamessunni í Frankfurt. Fjölmargir rithöfundar og útgefendur víðsvegar að saka aðstandendur messunnar um að þagga niður í palestínskum röddum, en athöfn sem verðlauna átti palestínska höfundinum Adaniu Shibli var tekin af dagskránni vegna atburða síðustu daga í Ísrael og Palestínu. Yfir 600 höfundar og útgefendur hafa nú sett nafn sitt undir bréf sem gagnrýnir aðstandendur bókamessunnar og bókmenntaverðlaunanna LiBeraturpreis. Við veltum þessu fyrir okkur í þætti dagsins með Kristjáni B. Jónassyni bókaútgefanda og palestínska skáldinu Mazen Maarouf. Einnig heyrum við af 17.aldar tónskáldinu Barböru Strozzi sem var hyllt sem ein af bestu söngkonum og afkastamestu tónskáldum síns tíma og af listahátíðinni Sequences sem hófst með pompi og prakt síðastliðinn föstudag.

Í þætti dagsins lítum við í Ásmundarsal og ræðum við hljóðfærasmiðinn Hans Jóhannsson og Elínu Hansdóttur um sýninguna Ómur aldanna. Einnig hringjum við til Helsinki og fáum fregnir frá Kára Tulinius af nýja smásagnavefritinu Stelkur.is. Síðan mun Gréta Sigríður Einarsdóttir, bókmenntarýnir, leggja mat sitt á nýustu skáldsögu Sverris Norlands sem nefnist Kletturinn.

Í þætti dagsins lítum við í Ásmundarsal og ræðum við hljóðfærasmiðinn Hans Jóhannsson og Elínu Hansdóttur um sýninguna Ómur aldanna. Einnig hringjum við til Helsinki og fáum fregnir frá Kára Tulinius af nýja smásagnavefritinu Stelkur.is. Síðan mun Gréta Sigríður Einarsdóttir, bókmenntarýnir, leggja mat sitt á nýustu skáldsögu Sverris Norlands sem nefnist Kletturinn.

Sigurður Þór Óskarsson, leikari, útskrifaðist úr leiklistardeild Listaháskóla Íslands árið 2012 og hefur síðan starfað hjá Þjóðleikhúsinu og Borgarleikhúsinu ásamt því að koma fram í kvikmyndum og sjónvarpi. Meðal verka sem hann hefur komið fram í eru leikritin Billy Elliot, Djöflaeyjan, Kæra Jelena, Emil í Kattholti og Deleríum Búbónis en á skjánum hefur hann komið fram í Rökkri, Ófærð og Allra síðustu veiðiferðinni svo fátt eitt sé nefnt. Leiklistin og tónlistin hafa fylgt Sigurði frá unga aldri og á framhaldsskólaárum sínum hálfslysaðist hann inn í aðalhlutverk leikrits og hefur allar götur síðan staðið reglulega á fjölunum.

Sigurður Þór Óskarsson, leikari, útskrifaðist úr leiklistardeild Listaháskóla Íslands árið 2012 og hefur síðan starfað hjá Þjóðleikhúsinu og Borgarleikhúsinu ásamt því að koma fram í kvikmyndum og sjónvarpi. Meðal verka sem hann hefur komið fram í eru leikritin Billy Elliot, Djöflaeyjan, Kæra Jelena, Emil í Kattholti og Deleríum Búbónis en á skjánum hefur hann komið fram í Rökkri, Ófærð og Allra síðustu veiðiferðinni svo fátt eitt sé nefnt. Leiklistin og tónlistin hafa fylgt Sigurði frá unga aldri og á framhaldsskólaárum sínum hálfslysaðist hann inn í aðalhlutverk leikrits og hefur allar götur síðan staðið reglulega á fjölunum.

Á morgun hefst ráðstefna evópskra arkitektúrsagnfræðinga, sem haldin er á vegum Listaháskóla Íslands og MoMa í New York. Þar munu einir helstu fræðingar samtímans velta fyrir sér sambandi hins manngerða og náttúrulega umhverfis, sem er ansi spennuþrungið í dag, á tímum loftslagsbreytinga. Óskar Örn Arnórsson, arkitektúrsagnfæðingur og einn skipuleggjandi hátíðarinnar verður gestur okkar í dag. Strengjatríóið Tríó Sól mun leika fimm verk á tónleikum í Hörpu í næstu viku en þeir nefnast Cantus Animalia eða söngur dýranna og eru verkin innblásin af söng fugla og hvala, froskakvaki og fleiri samskiptahljóðum dýra. Sólrún Ylfa Ingimarsdóttir mætir í hljóðstofu og segir frá. Og Snorri Rafn Hallsson flytur okkur upptakt sinn að pistlaröð um nostalgíu, rekur uppruna orðsins til svissnesku alpanna og tekst á við eigin fordóma.

Á morgun hefst ráðstefna evópskra arkitektúrsagnfræðinga, sem haldin er á vegum Listaháskóla Íslands og MoMa í New York. Þar munu einir helstu fræðingar samtímans velta fyrir sér sambandi hins manngerða og náttúrulega umhverfis, sem er ansi spennuþrungið í dag, á tímum loftslagsbreytinga. Óskar Örn Arnórsson, arkitektúrsagnfæðingur og einn skipuleggjandi hátíðarinnar verður gestur okkar í dag. Strengjatríóið Tríó Sól mun leika fimm verk á tónleikum í Hörpu í næstu viku en þeir nefnast Cantus Animalia eða söngur dýranna og eru verkin innblásin af söng fugla og hvala, froskakvaki og fleiri samskiptahljóðum dýra. Sólrún Ylfa Ingimarsdóttir mætir í hljóðstofu og segir frá. Og Snorri Rafn Hallsson flytur okkur upptakt sinn að pistlaröð um nostalgíu, rekur uppruna orðsins til svissnesku alpanna og tekst á við eigin fordóma.

Myndlistahátíðin Sequenses fer af stað í ellefta skipti í vikunni. Þar verður boðið upp á myndlistarsýningar, gjörninga, tónleika og kvikmyndasýningar. Á meðan hátíðinni stendur munu starfsnemar hennar koma í þáttinn vikulega og flytja okkur fréttir. Dagbjört Drífa Thorlacius og Bryn Nóel Francis ríða á vaðið í þætti dagsins en þau eru meistaranemar í listfræði við Háskóla Íslands. Við hugum líka að mistökum og gerum upp tæknilega misferla sem áttu sér stað í minningarþætti Víðsjár um Guðberg Bergsson. Beinum linsunni inn á við og biðjumst afsökunar.

Við hugum að mistökum í þætti dagsins. Gerum upp tæknilega misferla sem áttu sér stað í minningarþætti Víðsjár um Guðberg Bergsson. Beinum linsunni inn á við og biðjumst afsökunar. Myndlistahátíðin Sequenses fer af stað í ellefta skipti í vikunni. Þar verður boðið upp á myndlistarsýningar, gjörninga, tónleika og kvikmyndasýningar. Á meðan hátíðinni stendur munu starfsnemar hennar koma í þáttinn vikulega og flytja okkur fréttir. Dagbjört Drífa Thorlacius og Bryn Nóel Francis ríða á vaðið í þætti dagsins en þau eru meistaranemar í listfræði við Háskóla Íslands.

Goldberg tilbrigðin í flutningi Víkings Heiðars Ólafssonar koma út hjá Deutsche Grammaphone á morgun. Víkingur er þegar byrjaður að kynna plötuna með tónleikum, tónleikar hans í Royal Festival Hall í London í síðustu viku fengu 5 stjörnur í Guardian og í gær birtist fyrsti dómurinn um plötuna í The Times, þar sem Víkingur fær einnig 5 stjörnur. Við kíkjum í heimsókn til Víkings í þætti dagsins. Einnig rýnir Nína Hjálmarsdóttir í uppsetningu Borgarleikhússins á íslenska gamanverkinu Deleríum Búbonis en við hefjum þáttinn á fréttum dagsins. Í morgun var tilkynnt að hinn norski Jon Fosse hlýtur nóbelinn í bókmenntum í ár. Við ræðum við Aðalstein Ásberg Sigurðsson hjá Dimmu um höfundinn.

Goldberg tilbrigðin í flutningi Víkings Heiðars Ólafssonar koma út hjá Deutsche Grammaphone á morgun. Víkingur er þegar byrjaður að kynna plötuna með tónleikum, tónleikar hans í Royal Festival Hall í London í síðustu viku fengu 5 stjörnur í Guardian og í gær birtist fyrsti dómurinn um plötuna í The Times, þar sem Víkingur fær einnig 5 stjörnur. Við kíkjum í heimsókn til Víkings í þætti dagsins. Einnig rýnir Nína Hjálmarsdóttir í uppsetningu Borgarleikhússins á íslenska gamanverkinu Deleríum Búbonis en við hefjum þáttinn á fréttum dagsins. Í morgun var tilkynnt að hinn norski Jon Fosse hlýtur nóbelinn í bókmenntum í ár. Við ræðum við Aðalstein Ásberg Sigurðsson hjá Dimmu um höfundinn.

Anna Þorvaldsdóttir er meðal kunnustu tónskálda Íslands og ekkert minna en súperstjarna í heimi klassískrar tónlistar. Verk hennar eru flutt í bestu tónleikahúsum heims og margar af helstu hljómsveitum heims hafa pantað hjá henni verk. Tónverkum hennar hefur verið lýst sem einstökum innan samtímatónlistar og sköpunarkrafti hennar mætti auðveldlega líkja við einhverskonar náttúruafl. Anna býr í Surrey á Englandi en ferðast mikið til að vera viðstödd flutning á tónlist sinni víðsvegar um heim. Í dag er hún stödd í Reykjavík til að vera viðstödd tvenna tónleika Sinfóníuhljómsveitar Íslands þar sem verk hennar verða í aðalhlutverki. Anna verður gestur Víðsjár í dag. Brot úr eftirtöldum verkum eru leikin í þættinum: Aion, Archora, Metacosmos, Sola og Catamorphosis.

Anna Þorvaldsdóttir er meðal kunnustu tónskálda Íslands og ekkert minna en súperstjarna í heimi klassískrar tónlistar. Verk hennar eru flutt í bestu tónleikahúsum heims og margar af helstu hljómsveitum heims hafa pantað hjá henni verk. Tónverkum hennar hefur verið lýst sem einstökum innan samtímatónlistar og sköpunarkrafti hennar mætti auðveldlega líkja við einhverskonar náttúruafl. Anna býr í Surrey á Englandi en ferðast mikið til að vera viðstödd flutning á tónlist sinni víðsvegar um heim. Í dag er hún stödd í Reykjavík til að vera viðstödd tvenna tónleika Sinfóníuhljómsveitar Íslands þar sem verk hennar verða í aðalhlutverki. Anna verður gestur Víðsjár í dag. Brot úr eftirtöldum verkum eru leikin í þættinum: Aion, Archora, Metacosmos, Sola og Catamorphosis.

Ást Fedru eftir breska leikskáldið Söruh Kane er byggt á grísku goðsögninni um drottninguna Fedru sem verður ástfangin af stjúpsyni sínum Hippolítosi með skelfilegum afleiðingum. Leikstjóri verksins, Kolfinna Nikulásdóttir, verður gestur okkar í dag. Í Gallerí Gróttu á Eiðistorgi býður myndlistarkonan Ragnheiður Gestsdóttir gestum inn í veröld þar sem langanir og þrár manneskjunnar eru færðar í pastellituð form úr keramík. Ketilbjöllur, kleinuhringir og klassísk form standa á stöplum og tala til okkar um stéttaskiptingu, gildismat og valdakerfi. Við förum á Eiðistorg í þætti dagsins. Einnig rýnir Eva Halldóra Guðmundsdóttir í Pabbastráka, sem sýnt er í Tjarnarbíói.

Ást Fedru eftir breska leikskáldið Söruh Kane er byggt á grísku goðsögninni um drottninguna Fedru sem verður ástfangin af stjúpsyni sínum Hippolítosi með skelfilegum afleiðingum. Leikstjóri verksins, Kolfinna Nikulásdóttir, verður gestur okkar í dag. Í Gallerí Gróttu á Eiðistorgi býður myndlistarkonan Ragnheiður Gestsdóttir gestum inn í veröld þar sem langanir og þrár manneskjunnar eru færðar í pastellituð form úr keramík. Ketilbjöllur, kleinuhringir og klassísk form standa á stöplum og tala til okkar um stéttaskiptingu, gildismat og valdakerfi. Við förum á Eiðistorg í þætti dagsins. Einnig rýnir Eva Halldóra Guðmundsdóttir í Pabbastráka, sem sýnt er í Tjarnarbíói.

Ingibjörg Elsa Turchi mætir til okkar og segir frá plötunni Stropha. Hljóðheimur plötunnar sver sig í ætt við fyrri plötu Ingibjargar, Meliae, og er skapaður af sömu hljóðfæraleikurum auk nýrra blásara. Hildigunnur Sverrisdóttir fjallar um verðlauna-arkitektinn Tatiönu Bilbao en verk hennar leggja áherslu á félagslegar þarfir manneskjunar og hafa það að markmiði að skapa arkitektúr sem er virðisaukandi fyrir nærumhverfið. Þorleifur Gaukur Davíðsson, munnhörpuleikari með meiru, segir frá komandi plötu og lýsir tónlistarsenunni í Nashville.

Ingibjörg Elsa Turchi mætir til okkar og segir frá plötunni Stropha. Hljóðheimur plötunnar sver sig í ætt við fyrri plötu Ingibjargar, Meliae, og er skapaður af sömu hljóðfæraleikurum auk nýrra blásara. Hildigunnur Sverrisdóttir fjallar um verðlauna-arkitektinn Tatiönu Bilbao en verk hennar leggja áherslu á félagslegar þarfir manneskjunar og hafa það að markmiði að skapa arkitektúr sem er virðisaukandi fyrir nærumhverfið. Þorleifur Gaukur Davíðsson, munnhörpuleikari með meiru, segir frá komandi plötu og lýsir tónlistarsenunni í Nashville.

Þáttur dagsins verður helgaður minningu Guðbergs Bergssonar, en hann verður jarðsunginn í sérstakri athöfn í Hörpu nú á föstudag. Guðbergur var margverðlaunaður höfundur sem sendi frá sér fjölda bóka, skáldsögur, ljóðabækur, barnabækur, smásagnasöfn og fleira. Einnig var hann afkastamikill þýðandi úr spænsku og ritaði greinar, gagnrýni og pistla í dagblöð, útvarp og tímarit. Skáldsaga hans Tómas Jónsson metsölubók olli straumhvörfum innan íslenskra bókmennta og er jafnan flokkuð sem fyrsta móderníska skáldsaga þjóðarinnar.

Þáttur dagsins verður helgaður minningu Guðbergs Bergssonar, en hann verður jarðsunginn í sérstakri athöfn í Hörpu nú á föstudag. Guðbergur var margverðlaunaður höfundur sem sendi frá sér fjölda bóka, skáldsögur, ljóðabækur, barnabækur, smásagnasöfn og fleira. Einnig var hann afkastamikill þýðandi úr spænsku og ritaði greinar, gagnrýni og pistla í dagblöð, útvarp og tímarit. Skáldsaga hans Tómas Jónsson metsölubók olli straumhvörfum innan íslenskra bókmennta og er jafnan flokkuð sem fyrsta móderníska skáldsaga þjóðarinnar.

Steinunn Sigurðardóttir fatahönnuður verður gestur okkar í svipmynd dagsins. Steinunn er fædd í Reykjavík árið 1960 en bjó um árabil í Frakklandi, Ítaliu og Bandaríkjunum. Hún stundaði nám í fatahönnun í París og við Parson School of Design í New York. Eftir útskrift starfaði hún hjá erlendum tískuhúsum á borð við Calvin Klein, Ralph Lauren, La Perla og Gucci, en ákvað árið 2000 að flytja heim til Íslands og stofna sitt eigið merki: Steinunn. Síðan þá hefur Steinunn einnig rekið verslun í verbúðunum á Granda, þar sem hún framleiðir í takt við eftirspurn vel sniðin föt úr hágæðaefnum. Hún segist lifa í núinu þökk sé fjölfötluðum syni sem hefur kennt henni meira um lífið en allt annað, hún klæðist ull frá toppi til táar alla daga, allan ársins hring og helst bara svörtu. Meira um það í þætti dagsins. En við byrjum í leikhúsinu, Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Ekki málið eftir Marius von Meyenburg sem sýnt er í Þjóðleikhúsinu.

Steinunn Sigurðardóttir fatahönnuður verður gestur okkar í svipmynd dagsins. Steinunn er fædd í Reykjavík árið 1960 en bjó um árabil í Frakklandi, Ítaliu og Bandaríkjunum. Hún stundaði nám í fatahönnun í París og við Parson School of Design í New York. Eftir útskrift starfaði hún hjá erlendum tískuhúsum á borð við Calvin Klein, Ralph Lauren, La Perla og Gucci, en ákvað árið 2000 að flytja heim til Íslands og stofna sitt eigið merki: Steinunn. Síðan þá hefur Steinunn einnig rekið verslun í verbúðunum á Granda, þar sem hún framleiðir í takt við eftirspurn vel sniðin föt úr hágæðaefnum. Hún segist lifa í núinu þökk sé fjölfötluðum syni sem hefur kennt henni meira um lífið en allt annað, hún klæðist ull frá toppi til táar alla daga, allan ársins hring og helst bara svörtu. Meira um það í þætti dagsins. En við byrjum í leikhúsinu, Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Ekki málið eftir Marius von Meyenburg sem sýnt er í Þjóðleikhúsinu.

Þegar Kammermúsíkklúbburinn var stofnaður árið 1957 var kammertónlist sjaldan flutt í Reykjavík. Markmiðið með stofnun klúbbsins var að hefja markvissan flutning á lifandi kammertónlist. Nokkrum árum og mörghundrum tónleikum síðar er klúbburinn jafn lifandi sem fyrr og hefur þetta starfsár með pompi og prakt með tvennum tónleikum í Hörpu um helgina. Við ræðum við Halldór Hauksson, píanóleikara og stjórnarmeðlim kammermúsíklúbbsins í þætti dagsins. Íslenski dansflokkurinn sýnir um þessar mundir verkið The Simple Act of Letting Go eftir ísraelska danshöfundinn Tom Weinberger á nýja sviði Borgaleikhússins. Erna Ómarsdóttir listdansstjóri Íslenska dansflokksins heimsækir okkur og segir frá sýningunni. Leikverkið Pabbastrákar fjallar um íslenska karlmenn sem fara í tilboðsferð til Playa Buena á Spáni árið 2007. Við ræðum við höfundana, þá Hákon Örn Helgason og Helga Grím Hermannsson.

Þegar Kammermúsíkklúbburinn var stofnaður árið 1957 var kammertónlist sjaldan flutt í Reykjavík. Markmiðið með stofnun klúbbsins var að hefja markvissan flutning á lifandi kammertónlist. Nokkrum árum og mörghundrum tónleikum síðar er klúbburinn jafn lifandi sem fyrr og hefur þetta starfsár með pompi og prakt með tvennum tónleikum í Hörpu um helgina. Við ræðum við Halldór Hauksson, píanóleikara og stjórnarmeðlim kammermúsíklúbbsins í þætti dagsins. Íslenski dansflokkurinn sýnir um þessar mundir verkið The Simple Act of Letting Go eftir ísraelska danshöfundinn Tom Weinberger á nýja sviði Borgaleikhússins. Erna Ómarsdóttir listdansstjóri Íslenska dansflokksins heimsækir okkur og segir frá sýningunni. Leikverkið Pabbastrákar fjallar um íslenska karlmenn sem fara í tilboðsferð til Playa Buena á Spáni árið 2007. Við ræðum við höfundana, þá Hákon Örn Helgason og Helga Grím Hermannsson.

Kvikmyndin Liczba doskonala eða Hin fullkomna tala úr smiðju pólska kvikmyndagerðarmannsins Krzysztof Zanussi verður sýnd nú á miðvikudag á Pólskum kvikmyndadögum sem haldnir eru þessa dagana í áttunda sinn í Bíó Paradís. Myndin lætur sig varða stóru spurningarnar um formgerð heimsins, kærleikan, guð og dauðann. Við heyrum í leikstjóra myndarinnar í þætti dagsins. Árni Már Viðarsson opnaði fyrir helgi myndlistarsýninguna Húsvörðurinn á hinu sögufræga kaffihúsi Mokka við Skólavörðustíg en hann hefur vakið athygli undanfarin ár fyrir olíumálverk sín, seríu af öldum sem eru keimlíkar en ólíkar. Júlía Aradóttir mun ræða við Árna í þætti dagsins. Og nýr leikhúsrýnir Víðsjár, Trausti Ólafsson, rýnir í leikverkið Með Guð í vasanum sem frumsýnt var á fjölum Borgarleikhússins um helgina.

Kvikmyndin Liczba doskonala eða Hin fullkomna tala úr smiðju pólska kvikmyndagerðarmannsins Krzysztof Zanussi verður sýnd nú á miðvikudag á Pólskum kvikmyndadögum sem haldnir eru þessa dagana í áttunda sinn í Bíó Paradís. Myndin lætur sig varða stóru spurningarnar um formgerð heimsins, kærleikan, guð og dauðann. Við heyrum í leikstjóra myndarinnar í þætti dagsins. Árni Már Viðarsson opnaði fyrir helgi myndlistarsýninguna Húsvörðurinn á hinu sögufræga kaffihúsi Mokka við Skólavörðustíg en hann hefur vakið athygli undanfarin ár fyrir olíumálverk sín, seríu af öldum sem eru keimlíkar en ólíkar. Júlía Aradóttir mun ræða við Árna í þætti dagsins. Og nýr leikhúsrýnir Víðsjár, Trausti Ólafsson, rýnir í leikverkið Með Guð í vasanum sem frumsýnt var á fjölum Borgarleikhússins um helgina.

Í þætti dagsins heyrum við í nýjum bókmenntarýni Víðsjár: Kristínu Maríu Kristinsdóttur, sem verður með okkur í vetur ásamt fleiri gamalkunnum rýnum. Í dag rýnir Kristín María í bókina Konu, eftir nóbelskáldið Annie Ernaux, en hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórhildar Ólafsdóttur hjá Uglu útgáfu. Sýning Þórðar Hans Baldurssonar, Úr sveit í borg í sveit, hverfist um eins konar afturhvarf í sveitina úr borginni - Áður fyrr snerist samfélag á Íslandi nánast alfarið um sveitarlífið og landbúnað en í dag viðrist sveitin vera orðin ansi framandi staður, fyrir okkur borgar og bæjarbúum allavega. Við lítum inn á vinnustofu Þórðar Hans og fáum að vita meira um þessa sýningu. Rúmmálsreikningur I er fyrsta bindi af sjö í skáldsögu hinnar dönsku Solvej Balle og hlaut höfundurinn bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs í fyrra, fyrir fyrstu þrjú bindin. Fjórða bindið kom nýverið út í Danmörku og aðdáendur sögunnar bíða í eftirvæntingu eftir þremur síðustu. Í sumar kom fyrsta bókin út hjá Benedikt í þýðingu Steinunnar Stefánsdóttur svo íslenskir lesendur geta sökkt sér í þessa óvenjulegu sögu. Í þættinum sláum á þráðinn til Danmerkur og ræðum við Steinunni Stefánsdóttur þýðanda Rúmmálsreiknings. Að lokum heimsækir íransk-bandaríski höfundurinn Kaveh Akbar þáttinn og segir frá áhrifamikilli tónlist.

Í þætti dagsins heyrum við í nýjum bókmenntarýni Víðsjár: Kristínu Maríu Kristinsdóttur, sem verður með okkur í vetur ásamt fleiri gamalkunnum rýnum. Í dag rýnir Kristín María í bókina Konu, eftir nóbelskáldið Annie Ernaux, en hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórhildar Ólafsdóttur hjá Uglu útgáfu. Sýning Þórðar Hans Baldurssonar, Úr sveit í borg í sveit, hverfist um eins konar afturhvarf í sveitina úr borginni - Áður fyrr snerist samfélag á Íslandi nánast alfarið um sveitarlífið og landbúnað en í dag viðrist sveitin vera orðin ansi framandi staður, fyrir okkur borgar og bæjarbúum allavega. Við lítum inn á vinnustofu Þórðar Hans og fáum að vita meira um þessa sýningu. Rúmmálsreikningur I er fyrsta bindi af sjö í skáldsögu hinnar dönsku Solvej Balle og hlaut höfundurinn bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs í fyrra, fyrir fyrstu þrjú bindin. Fjórða bindið kom nýverið út í Danmörku og aðdáendur sögunnar bíða í eftirvæntingu eftir þremur síðustu. Í sumar kom fyrsta bókin út hjá Benedikt í þýðingu Steinunnar Stefánsdóttur svo íslenskir lesendur geta sökkt sér í þessa óvenjulegu sögu. Í þættinum sláum á þráðinn til Danmerkur og ræðum við Steinunni Stefánsdóttur þýðanda Rúmmálsreiknings. Að lokum heimsækir íransk-bandaríski höfundurinn Kaveh Akbar þáttinn og segir frá áhrifamikilli tónlist.

Davíð Þór Jónsson er margra hatta maður sem erfitt er að skilgreina á einn hátt. Það mætti nota orðið tónlistarmaður, píanóleikari, tónsmiður, gjörningalistamaður eða spunatónlistamaður. Davíð Þór segist sjálfur fyrst og fremst vera manneskja, sem um leið er faðir, dýravinur, bóndi og náttúruvinur sem lifir fyrir tónlist. Það mætti líka kalla hann galdramann augnabliksins.

Davíð Þór Jónsson er margra hatta maður sem erfitt er að skilgreina á einn hátt. Það mætti nota orðið tónlistarmaður, píanóleikari, tónsmiður, gjörningalistamaður eða spunatónlistamaður. Davíð Þór segist sjálfur fyrst og fremst vera manneskja, sem um leið er faðir, dýravinur, bóndi og náttúruvinur sem lifir fyrir tónlist. Það mætti líka kalla hann galdramann augnabliksins.

Leigupennar eða draugapennar er fyrirbæri sem fylgt hefur hinu skrifaða máli um aldir. Draugapenni er í einföldu máli höfundur sem skrifar í nafni annars - manneskja sem semur eitthvað fyrir aðra manneskju sem síðan telst höfundur verksins; það gefur að skilja að leiga á slíkum pennum er yfirleitt í höndum efnameira fólks. Ástæða fyrir draugaskeytinu við orðið er sú að oft ríkir leynd yfir því hver penninn er, enda þykir leiga á slíkri skrifþjónustu stundum vandræðaleg og jafnvel skömmustuleg. En undanfarin ár og jafnvel áratugi hafa orðið miklar breytingar á þessari leynd. Í þætti dagsins skoðum við nýja erlenda skáldsögu sem vakið hefur umræðuna um draugaskrif. Síðastliðinn miðvikudag, þann 13.september, opnaði sýningin Flauelishryðjuverk - Rússland Pussy Riot, í Louisiana safninu í Danmörku. Sýningin er upphaflega hugarfóstur listamannarekna gallerísins KLing og Bang og Möshu Alyokinu úr Pussy Riot, og var vel sótt í Marshall húsinu í fyrra. Af gefnu tilefni rifjum við upp þessa sýningu og sögu Pussy Riot í þætti dagsins. Einnig fáum við til okkar gest sem var að senda fyrstu bókina sína í prentun, Jónínu Óskarsdóttur. Bókin kallast Konurnar á Eyrabakka og fjallar um líf og störf kvenna í þessu þorpi sem við upphaf síðustu aldar var einn helsti verslunarstaður landsins.

Leigupennar eða draugapennar er fyrirbæri sem fylgt hefur hinu skrifaða máli um aldir. Draugapenni er í einföldu máli höfundur sem skrifar í nafni annars - manneskja sem semur eitthvað fyrir aðra manneskju sem síðan telst höfundur verksins; það gefur að skilja að leiga á slíkum pennum er yfirleitt í höndum efnameira fólks. Ástæða fyrir draugaskeytinu við orðið er sú að oft ríkir leynd yfir því hver penninn er, enda þykir leiga á slíkri skrifþjónustu stundum vandræðaleg og jafnvel skömmustuleg. En undanfarin ár og jafnvel áratugi hafa orðið miklar breytingar á þessari leynd. Í þætti dagsins skoðum við nýja erlenda skáldsögu sem vakið hefur umræðuna um draugaskrif. Síðastliðinn miðvikudag, þann 13.september, opnaði sýningin Flauelishryðjuverk - Rússland Pussy Riot, í Louisiana safninu í Danmörku. Sýningin er upphaflega hugarfóstur listamannarekna gallerísins KLing og Bang og Möshu Alyokinu úr Pussy Riot, og var vel sótt í Marshall húsinu í fyrra. Af gefnu tilefni rifjum við upp þessa sýningu og sögu Pussy Riot í þætti dagsins. Einnig fáum við til okkar gest sem var að senda fyrstu bókina sína í prentun, Jónínu Óskarsdóttur. Bókin kallast Konurnar á Eyrabakka og fjallar um líf og störf kvenna í þessu þorpi sem við upphaf síðustu aldar var einn helsti verslunarstaður landsins.

Óróapúls er önnur platan sem Kári Egilsson gefur út í ár en fyrr á þessu ári gaf hann út sálartónlistarplötuna Palm Trees in the Snow. Á Óróapúlsi má finna 9 frumsamin lög sem Kári tók upp ásamt einvala liði tónlistarmanna í Sundlauginni í Mosfellsbæ í fyrra. Tónlist Kára mun fylgja okkur í þættinum og síðan ræðum einnig við stuttlega við hann um plötuna. Hver vill kaupa Perluna fyrir 4 milljarða? Nýlega fréttist að til stæði að selja Perluna. Það er svo sem ekki í fyrsta skipti sem slík áform eru viðruð en af gefnu tilefni fjallar Hildigunnur Sverrisdóttir, arkitekt og pistlahöfundur hér í Víðsjá, um þetta óvenjulega mannvirki sem trónir yfir borgarbúum Reykjavíkur. Í fyrsta skipti sem ljósmyndararnir Þórdís Erla Ágústsdóttir og Sigríður Rut Marrow komu í hjólhýsabyggðina við Laugarvatn árið 2019 voru þær stressaðar um að nálgast íbúana því erindið var að ljósmynda bæði byggðina og það samfélag sem þar hafði myndast á yfir 40 árum. Fyrsta manneskjan sem þær hittu var Hermann nokkur sem brosti bara breitt og bauð þeim upp á kaffi. Þetta var fyrsti bollinn af mörgum en næstu þrjú sumur mynduðu þær Þórdís og Sigríður litríkt og manneskjulegt samfélag sem í dag er ekki lengur til. Afraksturinn hangir nú á veggju Þjóðminjsafnis á sýningu sem kallast Ef garðálfar gætu talað og við lítum þar inn í þætti dagsins.

Óróapúls er önnur platan sem Kári Egilsson gefur út í ár en fyrr á þessu ári gaf hann út sálartónlistarplötuna Palm Trees in the Snow. Á Óróapúlsi má finna 9 frumsamin lög sem Kári tók upp ásamt einvala liði tónlistarmanna í Sundlauginni í Mosfellsbæ í fyrra. Tónlist Kára mun fylgja okkur í þættinum og síðan ræðum einnig við stuttlega við hann um plötuna. Hver vill kaupa Perluna fyrir 4 milljarða? Nýlega fréttist að til stæði að selja Perluna. Það er svo sem ekki í fyrsta skipti sem slík áform eru viðruð en af gefnu tilefni fjallar Hildigunnur Sverrisdóttir, arkitekt og pistlahöfundur hér í Víðsjá, um þetta óvenjulega mannvirki sem trónir yfir borgarbúum Reykjavíkur. Í fyrsta skipti sem ljósmyndararnir Þórdís Erla Ágústsdóttir og Sigríður Rut Marrow komu í hjólhýsabyggðina við Laugarvatn árið 2019 voru þær stressaðar um að nálgast íbúana því erindið var að ljósmynda bæði byggðina og það samfélag sem þar hafði myndast á yfir 40 árum. Fyrsta manneskjan sem þær hittu var Hermann nokkur sem brosti bara breitt og bauð þeim upp á kaffi. Þetta var fyrsti bollinn af mörgum en næstu þrjú sumur mynduðu þær Þórdís og Sigríður litríkt og manneskjulegt samfélag sem í dag er ekki lengur til. Afraksturinn hangir nú á veggju Þjóðminjsafnis á sýningu sem kallast Ef garðálfar gætu talað og við lítum þar inn í þætti dagsins.

Í þætti dagsins ferðumst við í huganum til suðurhluta Evrópu, heimsækjum Scrovegni kapelluna á Ítalíu og safn Sofiu drottningar í Madrid og veltum fyrir okkur lítt listrænni ljósmyndun gesta þeirra. Síðan ræðir Anna María Björnsdóttir við Írisi Stefaníu Skúladóttur, listrænan stjórnanda hátíðarinnar List án landamæra, og Ólaf Snævar Aðalsteinsson, sviðslistamann og stjórnarmeðlim hátíðarinnar, um það sem ber hæst í dagskrá vetrarins og hvar stofnanir megi gera betur þegar kemur að inngildingu listafólks með fötlun. Og að lokum hugum við að þremur tónleikum í Listasafni Íslands en munu Davíð Þór Jónsson, Una Sveinbjarnadóttir og Skúli Sverrisson koma sér fyrir, hver í sínu lagi, undir Glerregni eftir Rúrí og skapa tónverk út frá upplifunum sínum af verkinu. Við rennum út í Mosfellsbæ og ræðum við Davíð Þór Jónsson um Tónleik í Glerregni.

Í þætti dagsins ferðumst við í huganum til suðurhluta Evrópu, heimsækjum Scrovegni kapelluna á Ítalíu og safn Sofiu drottningar í Madrid og veltum fyrir okkur lítt listrænni ljósmyndun gesta þeirra. Síðan ræðir Anna María Björnsdóttir við Írisi Stefaníu Skúladóttur, listrænan stjórnanda hátíðarinnar List án landamæra, og Ólaf Snævar Aðalsteinsson, sviðslistamann og stjórnarmeðlim hátíðarinnar, um það sem ber hæst í dagskrá vetrarins og hvar stofnanir megi gera betur þegar kemur að inngildingu listafólks með fötlun. Og að lokum hugum við að þremur tónleikum í Listasafni Íslands en munu Davíð Þór Jónsson, Una Sveinbjarnadóttir og Skúli Sverrisson koma sér fyrir, hver í sínu lagi, undir Glerregni eftir Rúrí og skapa tónverk út frá upplifunum sínum af verkinu. Við rennum út í Mosfellsbæ og ræðum við Davíð Þór Jónsson um Tónleik í Glerregni.

Á fimmtudag fer fram minningarfyrirlestur Gauta Kristmannssonar um Sigurð Nordal í Eddu, húsi íslenskunnar, undir merkjum Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Fyrirlesturinn er öllum opinn og ber heitið Hvað þýðir þjóðtungan? Þar verður litið til hugmynda Sigurðar Nordals um samhengið í íslenskum bókmenntum og þær skoðaðar í spegli þýðinga og þróunar bókmennta á Íslandi og í Evrópu. Í framhaldinu verður reynt að rýna í samtímann og hugsanleg áhrif gervigreindar á þjóðtunguna, íslenskar bókmenntir og þýðingar. Við ræðum við Gauta í þætti dagsins. Laust mál nefnist sýning sem opnuð var í Skaftfelli listamiðstöð austurlands á dögunum og samanstendur hún af verkum sem draga innblástur sinn frá ljóðlist og snertimörkum hennar við myndlist. Til sýnis eru allt frá bókverkum og skúlptúrum til gjörninga og myndbandsverka sem hafa kjarna ljóðsins að útgangspunkti. Ásta Fanney Sigurðardóttir, annar sýningastjóra Laust mál kíkir til okkar í dag og ræðir um sýninguna, ljóðið og myndlistina. Dansverkið The Simple Act of Letting Go var frumsýnt af Íslenska dansflokknum á fjölum borgarleikhússins síðasta sunnudag. Eva Halldóra Guðmundsdóttir, sviðslistarýnir Víðsjár, lét sig ekki vanta á sýninguna og segir frá í þætti dagsins.

Á fimmtudag fer fram minningarfyrirlestur Gauta Kristmannssonar um Sigurð Nordal í Eddu, húsi íslenskunnar, undir merkjum Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Fyrirlesturinn er öllum opinn og ber heitið Hvað þýðir þjóðtungan? Þar verður litið til hugmynda Sigurðar Nordals um samhengið í íslenskum bókmenntum og þær skoðaðar í spegli þýðinga og þróunar bókmennta á Íslandi og í Evrópu. Í framhaldinu verður reynt að rýna í samtímann og hugsanleg áhrif gervigreindar á þjóðtunguna, íslenskar bókmenntir og þýðingar. Við ræðum við Gauta í þætti dagsins. Laust mál nefnist sýning sem opnuð var í Skaftfelli listamiðstöð austurlands á dögunum og samanstendur hún af verkum sem draga innblástur sinn frá ljóðlist og snertimörkum hennar við myndlist. Til sýnis eru allt frá bókverkum og skúlptúrum til gjörninga og myndbandsverka sem hafa kjarna ljóðsins að útgangspunkti. Ásta Fanney Sigurðardóttir, annar sýningastjóra Laust mál kíkir til okkar í dag og ræðir um sýninguna, ljóðið og myndlistina. Dansverkið The Simple Act of Letting Go var frumsýnt af Íslenska dansflokknum á fjölum borgarleikhússins síðasta sunnudag. Eva Halldóra Guðmundsdóttir, sviðslistarýnir Víðsjár, lét sig ekki vanta á sýninguna og segir frá í þætti dagsins.

Í þætti dagsins kíkjum í Hafnarborg þar sem verið er að setja upp haustsýningunasýninguna, Landslag fyrir útvalda, en hún verður opnuð ásamt einkasýningu á verkum Sindra Ploders í Sverrissal safnsins, næstkomandi fimmtudag, nánar tiltekið þann 14. September, klukkan átta. Tónlistarhópurinn Nordic Affect hefur vetrartónleikaröð sína í Mengi næstkomandi sunnudag, 17. September. Útgangspunktur tónleikanna er bruninn mikli í London árið 1666 sem lagði stóran hluta borgarinnar í eyði. Við heyrum í Höllu Steinunni Stefánsdóttur listrænum stjórnanda Nordic Affect. Gréta Sigríður Einarsdóttir bókmenntarýnir, flakkaði vítt og breitt um heiminn og landið í sumar og viðaði að sér bókum frá og um þá staði sem hún heimsótti. Við fáum að heyra af þessu bókmenntaferðalagi í þætti dagsins.

Í þætti dagsins kíkjum í Hafnarborg þar sem verið er að setja upp haustsýningunasýninguna, Landslag fyrir útvalda, en hún verður opnuð ásamt einkasýningu á verkum Sindra Ploders í Sverrissal safnsins, næstkomandi fimmtudag, nánar tiltekið þann 14. September, klukkan átta. Tónlistarhópurinn Nordic Affect hefur vetrartónleikaröð sína í Mengi næstkomandi sunnudag, 17. September. Útgangspunktur tónleikanna er bruninn mikli í London árið 1666 sem lagði stóran hluta borgarinnar í eyði. Við heyrum í Höllu Steinunni Stefánsdóttur listrænum stjórnanda Nordic Affect. Gréta Sigríður Einarsdóttir bókmenntarýnir, flakkaði vítt og breitt um heiminn og landið í sumar og viðaði að sér bókum frá og um þá staði sem hún heimsótti. Við fáum að heyra af þessu bókmenntaferðalagi í þætti dagsins.

Þegar tappari pálmavínsdrykkjumanns fellur óvænt frá leggur drykkjumaðurinn í leiðangur til að hafa uppi á honum í Dauðramannaþorpinu. Svo hljóðar efnislýsing bókarinnar Pálmavínsdrykkjumaðurinn eftir nígeríska rithöfundinn Amos Tutuola sem kom út í íslenskri þýðingu hjá Angústúru á dögunum. En bókin er frá miðri síðustu öld og að öllum líkindum fyrsta afríska skáldsagan á ensku sem kom út utan heimalandsins. Við ræðum við Janus Chr. þýðanda bókarinnar í þætti dagsins. Nýverið kom út þrítugasta og fyrsta bókin í ritröðinni Sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar og kallast hún Meinlætahnútar og mýkjandi plástrar, lækningaiðkanir Jóns Bergsted í Húnavatnssýslu,1828-1838. Jón lauk formlegri skólagöngu sinni við fermingaraldurinn og var því algjörlega sjálflærður læknir. Í dagbók hans er að finna lýsingar á þeim sjúkdómum sem hrjáðu yfir 400 nafngreinda sjúklinga í sýslunni og þeim úrræðum sem Jón beitti. Við kynnum okkur Jón og lækningaraðferðir hans í þætti dagsins. En þátturinn hefst á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur á Ást Fedru sem frumsýnt var um liðna helgi í Þjóðleikhúsinu.

Þegar tappari pálmavínsdrykkjumanns fellur óvænt frá leggur drykkjumaðurinn í leiðangur til að hafa uppi á honum í Dauðramannaþorpinu. Svo hljóðar efnislýsing bókarinnar Pálmavínsdrykkjumaðurinn eftir nígeríska rithöfundinn Amos Tutuola sem kom út í íslenskri þýðingu hjá Angústúru á dögunum. En bókin er frá miðri síðustu öld og að öllum líkindum fyrsta afríska skáldsagan á ensku sem kom út utan heimalandsins. Við ræðum við Janus Chr. þýðanda bókarinnar í þætti dagsins. Nýverið kom út þrítugasta og fyrsta bókin í ritröðinni Sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar og kallast hún Meinlætahnútar og mýkjandi plástrar, lækningaiðkanir Jóns Bergsted í Húnavatnssýslu,1828-1838. Jón lauk formlegri skólagöngu sinni við fermingaraldurinn og var því algjörlega sjálflærður læknir. Í dagbók hans er að finna lýsingar á þeim sjúkdómum sem hrjáðu yfir 400 nafngreinda sjúklinga í sýslunni og þeim úrræðum sem Jón beitti. Við kynnum okkur Jón og lækningaraðferðir hans í þætti dagsins. En þátturinn hefst á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur á Ást Fedru sem frumsýnt var um liðna helgi í Þjóðleikhúsinu.

Listamaðurinn Almar Steinn Atlason hefur undanfarinn mánuð búið í tjaldi á miðjum folfvelli á Höfn og málaði þar það sem fyrir augu hans bar, í en gjörningurinn er vísum í þessa heimsókn Ásgríms. Við ræðum við Almar í þætti dagsins. Einnig heyrum við af málþinginu Á rauðum sokkum í hálfa öld. Elín Björk Jóhannsdóttir og Rakel Adolphsdóttir segja okkur frá þinginu og nýjum vef um Rauðsokkahreyfinguna sem fór í loftið í fyrra á vefsvæði Kvennasögusafns. Loks stingur Jóhannes Ólafsson inn nefinu og segir frá nýjum bókmenntaþætti sem hefur göngu sína á Rás1 á laugardag.

Listamaðurinn Almar Steinn Atlason hefur undanfarinn mánuð búið í tjaldi á miðjum folfvelli á Höfn og málaði þar það sem fyrir augu hans bar, í en gjörningurinn er vísum í þessa heimsókn Ásgríms. Við ræðum við Almar í þætti dagsins. Einnig heyrum við af málþinginu Á rauðum sokkum í hálfa öld. Elín Björk Jóhannsdóttir og Rakel Adolphsdóttir segja okkur frá þinginu og nýjum vef um Rauðsokkahreyfinguna sem fór í loftið í fyrra á vefsvæði Kvennasögusafns. Loks stingur Jóhannes Ólafsson inn nefinu og segir frá nýjum bókmenntaþætti sem hefur göngu sína á Rás1 á laugardag.

?Hús eiga ekki að líta út eins og eitthvað ákveðið, heldur á formið að fylgja framboði á þeim efnum sem við höfum núna, efnum sem hafa þegar losað kolefni? Þetta segir Arnhildur Pálmadóttir arkitekt, en hún er gestur okkar í svipmynd dagsins. Arnhildur hlaut í liðinni viku viðurkenningu sem frumkvöðull í mannvirkjagerð á húsnæðisþingi. Í mati dómnefndar sagði meðal annars: ?Arnhildur hefur sýnt eftirtektarverðan kraft, framsækni, frumkvæði og árangur á sviði vistvænnar mannvirkjahönnunar. Arnhildur hefur slegið nýjan tón í íslenskri mannvirkjahönnun með framsækinni hringrásarhugsun.? Arnhildur ólst upp í skapandi umhverfi á Húsavík, lærði arkitektúr Listaháskóla Íslands og stundaði framhaldsnám í Barcelona. Í dag rekur hún sína eigin stofu s.ap arkitektar en í samstarfi við einn fremsta hringrásarhönnuð Norðurlandanna, Lendager group.

?Hús eiga ekki að líta út eins og eitthvað ákveðið, heldur á formið að fylgja framboði á þeim efnum sem við höfum núna, efnum sem hafa þegar losað kolefni? Þetta segir Arnhildur Pálmadóttir arkitekt, en hún er gestur okkar í svipmynd dagsins. Arnhildur hlaut í liðinni viku viðurkenningu sem frumkvöðull í mannvirkjagerð á húsnæðisþingi. Í mati dómnefndar sagði meðal annars: ?Arnhildur hefur sýnt eftirtektarverðan kraft, framsækni, frumkvæði og árangur á sviði vistvænnar mannvirkjahönnunar. Arnhildur hefur slegið nýjan tón í íslenskri mannvirkjahönnun með framsækinni hringrásarhugsun.? Arnhildur ólst upp í skapandi umhverfi á Húsavík, lærði arkitektúr Listaháskóla Íslands og stundaði framhaldsnám í Barcelona. Í dag rekur hún sína eigin stofu s.ap arkitektar en í samstarfi við einn fremsta hringrásarhönnuð Norðurlandanna, Lendager group.

Sýningin Fjallaloft hefur staðið gestum og gangandi opin í Listasal Mosfellsbæjar síðan 11. Ágúst. Sýningin er fyrsta einkasýning Henryks Chadwick Hlynssonar og samanstendur af landslagsmálverkum sem vega salt milli náttúruraunsæis og impressjónisma; þar sem Henryk leitast við að gefa nákvæma eftirmynd af jöklum og fjöllum en miðla á sama tíma upplifun þess sem horfir. Henryk hefur undanfarin ár starfað sem fjallaleiðsögumaður og byggir hann verkin af þeirri reynslu sinni af starfinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttur rýnir í nýtt íslenskt leikverk sem sýnt er um þessar mundir í Tjarnarbíó, Sund eftir leikhópinn Blautir búkar. Í sumar var uppi sýning á verkum Hönnu á heimaslóðum hennar á Höfn í Hornafirði, sem er því miður nýlokið, en hún mun opna aðra sýningu innan skamms í Kópavogi, einhversstaðar við jaðar bæjarins. Hanna byrjaði feril sinn sem vöruhönnuður, en eftir allskyns krókaleiðir, sem lágu meðal annars um álverið og hjúkrunarfræði, vinnur hún að myndlist sem hverfist að miklu leiti um tungumálið.

Sýningin Fjallaloft hefur staðið gestum og gangandi opin í Listasal Mosfellsbæjar síðan 11. Ágúst. Sýningin er fyrsta einkasýning Henryks Chadwick Hlynssonar og samanstendur af landslagsmálverkum sem vega salt milli náttúruraunsæis og impressjónisma; þar sem Henryk leitast við að gefa nákvæma eftirmynd af jöklum og fjöllum en miðla á sama tíma upplifun þess sem horfir. Henryk hefur undanfarin ár starfað sem fjallaleiðsögumaður og byggir hann verkin af þeirri reynslu sinni af starfinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttur rýnir í nýtt íslenskt leikverk sem sýnt er um þessar mundir í Tjarnarbíó, Sund eftir leikhópinn Blautir búkar. Í sumar var uppi sýning á verkum Hönnu á heimaslóðum hennar á Höfn í Hornafirði, sem er því miður nýlokið, en hún mun opna aðra sýningu innan skamms í Kópavogi, einhversstaðar við jaðar bæjarins. Hanna byrjaði feril sinn sem vöruhönnuður, en eftir allskyns krókaleiðir, sem lágu meðal annars um álverið og hjúkrunarfræði, vinnur hún að myndlist sem hverfist að miklu leiti um tungumálið.

Í þriðja tölublaði tímaritsins Myndlist á Íslandi er að finna grein eftir Eyju Orradóttur, kvikmyndafræðing, um framtíð myndlistargagnrýni þar sem hún gaumgæfir þær breytingar sem hafa átt sér stað í gagnrýnisskrifum myndlistar síðastliðna áratugi. Við ræðum við Eyju í þætti dagsins. Og við kynnum okkur list alþýðulistamannsins Ísleifs Konráðssonar, en um þessar mundir stendur yfir sýning á verkum á hans í gamla bókasafninu á Drangsnesi á Ströndum. Ísleifur er af mörgum talin einn af okkar allra bestu sjálflærðu listamönnum, en hann tók ekki upp pensil fyrr en hann komst á eftirlaun. Einnig kynnum við til leiks nýjan pistlahöfund, Hildigunni Sverrisdóttur, arkitekt og fyrrverandi deildarforseta arkitekúrdeildar Listaháskólan Íslands, en hún mun fjalla um strauma og stefnur þegar kemur að hinu byggða umhverfi, bæði hér heima og erlendis. Og Víðsjá hefur göngu sína þennan veturinn á fyrstu tónum plötunnar Stropha úr smiðju Ingibjargar Elsu Turchi. Platan kom út síðasta föstudag.

Í þriðja tölublaði tímaritsins Myndlist á Íslandi er að finna grein eftir Eyju Orradóttur, kvikmyndafræðing, um framtíð myndlistargagnrýni þar sem hún gaumgæfir þær breytingar sem hafa átt sér stað í gagnrýnisskrifum myndlistar síðastliðna áratugi. Við ræðum við Eyju í þætti dagsins. Og við kynnum okkur list alþýðulistamannsins Ísleifs Konráðssonar, en um þessar mundir stendur yfir sýning á verkum á hans í gamla bókasafninu á Drangsnesi á Ströndum. Ísleifur er af mörgum talin einn af okkar allra bestu sjálflærðu listamönnum, en hann tók ekki upp pensil fyrr en hann komst á eftirlaun. Einnig kynnum við til leiks nýjan pistlahöfund, Hildigunni Sverrisdóttur, arkitekt og fyrrverandi deildarforseta arkitekúrdeildar Listaháskólan Íslands, en hún mun fjalla um strauma og stefnur þegar kemur að hinu byggða umhverfi, bæði hér heima og erlendis. Og Víðsjá hefur göngu sína þennan veturinn á fyrstu tónum plötunnar Stropha úr smiðju Ingibjargar Elsu Turchi. Platan kom út síðasta föstudag.

Í ár eru 50 ár frá því að Picasso féll frá, en hann lést í apríl 1973, þá 92 ára gamall. Stóru söfnin úti í heimi keppast við að finna áhugaverðar nálganir á höfundaverk manns sem ekki aðeins er kallaður myndlistar risi 20 aldarinnar heldur einnig af mörgum talin vera snillingur. En það eru ekki allir samamála um það. Við kynnum okkur nokkrar ólíkar nálganir á höfundarverk hans í þætti dagsins. Það er brú í smíðum frá Quebec í Kanada yfir til Svíþjóðar með viðkomu á Íslandi, þetta er einhverskonar loftbrú eða ljóðbrú. Í fyrirlestrarsal Þjóðminjasafnsins í gær var haldinn viðburður Women of the North, Konur norðursins þar sem ljóð kvenna voru í forgrunni. Nancy R Lange ljóðskáld, útgefandi og þýðandi er sú sem stendur í stafni þessa verkefnis og hún kemur til okkar og segir frá dvöl sinni hér á landi og því sem tengir þessi ólíku svæði. Og svo laumum við inn einum gullmola úr safni rúv, broti úr viðtali sem við rákumst á á ferðalagi okkar um safnið hér í efstaleiti. Um er að ræða viðtal frá 1962, við Helga Haraldsson bónda á Hrafnkelsstöðum í Hrunamannahreppi, en hann var fæddur 12. júní 1891. Auk þess að vera heiðursfélagi í Búnaðarfélagi Íslands er Helgi kynntur til leiks í þessu viðtali sem framúrskarandi sauðfjárbóndi, maður með ást á sögunni og andúð á leirburði. Og í dag lýkur ferðalagi okkar með Guju Dögg Hauksdóttur arkitekt. Í þessum síðasta pistli heldur hún áfram að ferðast á forsendum tunglsins um norðurhluta Frakklands, og endar í kastala, klaustri og blómagarði Monets

Í ár eru 50 ár frá því að Picasso féll frá, en hann lést í apríl 1973, þá 92 ára gamall. Stóru söfnin úti í heimi keppast við að finna áhugaverðar nálganir á höfundaverk manns sem ekki aðeins er kallaður myndlistar risi 20 aldarinnar heldur einnig af mörgum talin vera snillingur. En það eru ekki allir samamála um það. Við kynnum okkur nokkrar ólíkar nálganir á höfundarverk hans í þætti dagsins. Það er brú í smíðum frá Quebec í Kanada yfir til Svíþjóðar með viðkomu á Íslandi, þetta er einhverskonar loftbrú eða ljóðbrú. Í fyrirlestrarsal Þjóðminjasafnsins í gær var haldinn viðburður Women of the North, Konur norðursins þar sem ljóð kvenna voru í forgrunni. Nancy R Lange ljóðskáld, útgefandi og þýðandi er sú sem stendur í stafni þessa verkefnis og hún kemur til okkar og segir frá dvöl sinni hér á landi og því sem tengir þessi ólíku svæði. Og svo laumum við inn einum gullmola úr safni rúv, broti úr viðtali sem við rákumst á á ferðalagi okkar um safnið hér í efstaleiti. Um er að ræða viðtal frá 1962, við Helga Haraldsson bónda á Hrafnkelsstöðum í Hrunamannahreppi, en hann var fæddur 12. júní 1891. Auk þess að vera heiðursfélagi í Búnaðarfélagi Íslands er Helgi kynntur til leiks í þessu viðtali sem framúrskarandi sauðfjárbóndi, maður með ást á sögunni og andúð á leirburði. Og í dag lýkur ferðalagi okkar með Guju Dögg Hauksdóttur arkitekt. Í þessum síðasta pistli heldur hún áfram að ferðast á forsendum tunglsins um norðurhluta Frakklands, og endar í kastala, klaustri og blómagarði Monets

Þyrí Huld Árnadóttir var valin dansari ársins á Grímuverðlaununum í ár og fékk einnig Grímuna fyrir dansverk ársins: Hringrás. Það var í þriðja sinn sem Þyrí hlaut titilinn dansari ársins en áður hlaut hún verðlaunin árið 2015 og 2018 fyrir hlutverk sín í verkinu Sin og Hin lánsömu. Þyrí gekk í Danslistarskóla JSB og Listdansskóla Íslands og hún er með BA gráðu í samtímadansi frá Listaháskóla Íslands. Hún tók fljótt stökkið yfir í Íslenska dansflokkinn og hefur starfað með flokknum með hléum frá 2010 og hefur tekið þátt í fjölbreyttum verkefnum sem dansari og danshöfundur. Hún samdi þrjú verk um ofurhetjurnar Óð og Flexu í samstarfi við Hannes Þór Egilsson sem hlutu tilnefningar sem barnasýningar ársins og voru þau tilnefnd sem danshöfundar ársins. Hún er meðal stofnenda hópsins Reykjavík Dance Production sem ferðaðist víða um heim með sýninguna Á vit. Við fáum svipmynd af Þyrí Huld í Víðsjá dagsins og rekja ferilinn, allt frá fyrstu danssporunum yfir í dans um fæðingu barna sinni og slysi sem breytti afstöðu hennar til lífsins.

Þyrí Huld Árnadóttir var valin dansari ársins á Grímuverðlaununum í ár og fékk einnig Grímuna fyrir dansverk ársins: Hringrás. Það var í þriðja sinn sem Þyrí hlaut titilinn dansari ársins en áður hlaut hún verðlaunin árið 2015 og 2018 fyrir hlutverk sín í verkinu Sin og Hin lánsömu. Þyrí gekk í Danslistarskóla JSB og Listdansskóla Íslands og hún er með BA gráðu í samtímadansi frá Listaháskóla Íslands. Hún tók fljótt stökkið yfir í Íslenska dansflokkinn og hefur starfað með flokknum með hléum frá 2010 og hefur tekið þátt í fjölbreyttum verkefnum sem dansari og danshöfundur. Hún samdi þrjú verk um ofurhetjurnar Óð og Flexu í samstarfi við Hannes Þór Egilsson sem hlutu tilnefningar sem barnasýningar ársins og voru þau tilnefnd sem danshöfundar ársins. Hún er meðal stofnenda hópsins Reykjavík Dance Production sem ferðaðist víða um heim með sýninguna Á vit. Við fáum svipmynd af Þyrí Huld í Víðsjá dagsins og rekja ferilinn, allt frá fyrstu danssporunum yfir í dans um fæðingu barna sinni og slysi sem breytti afstöðu hennar til lífsins.

Hagfræði og myndlist, fagurfræði og fjármál - þetta eru heimar sem sjaldan mætast þannig að úr verði listaverk. En á fimmtudag opnaði í Ásmundarsal einkasýning Geirþrúðar F. Hjörvar sem kallast Vísitala. Þar eru listaverk sem sprottin eru upp úr persónulegri hrifningu Geirþrúðar á tölfræðilegum breytum settum fram á sjónrænan máta sem einföld tölfræðirit. Vísitala sækir innblástur í skýringarmyndir fjármálakerfisins og einnig þá hugmynd að hægt sé að formgera efnahagsstefnur í haldbæra hluti. Við hittum Geirþrúði F. Hjörvar í Ásmundarsal í þættinum. ?Getum við tamið okkur að hugsa minna eins og einstaklingar og meira eins og ein heild? Reynt að sjá hvernig allur lífsvefurinn er samfelldur þráður með uppruna í sama punktinum.? Freyja Þórsdóttir ætlar að kafa ofan í djúpið, alla leið til uppruna lífsins. í lokapistli sínum hér í Víðsjá. Þar fjallar um sköpunarkraftinn sem býr í náttúrunni og okkur sjálfum (og hvernig við tökum hann stundum út úr hringrásinni og beitum honum á hátt sem er á skjön við heilbrigði jarðarinnar og lífsins). Sumartónleikar í Skálholti hefjast á morgun og standa yfir til 9.júlí. Benedikt Kristjánsson tenórsöngvari er listrænn stjórnandi og framkvæmdastjóri þetta árið, en hann flutti aftur heim til Íslands fyrir tveimur árum, eftir margra ára dvöl erlendis. Bene­dikt hef­ur verið önn­um kaf­inn sem sjálf­stætt starf­andi söngv­ari síðan hann flutti til Berlín­ar 2008, og hefur hlotið fjölda viðurkenninga og verðlaun frá því hann útskrifaðist frá Hanns Eisler-tón­list­ar­há­skól­an­um í Berlín 2015. Hann hefur komið fram í mörgum stærstu tónleika- og óperuhúsum heims, er stöðugt á ferðinni og bókaður langt fram í tímann, en hann hefur gefið sér tíma til að stýra hinni rótgrónu tónlistarhátíð Sumartónleika í Skálholti.

Hagfræði og myndlist, fagurfræði og fjármál - þetta eru heimar sem sjaldan mætast þannig að úr verði listaverk. En á fimmtudag opnaði í Ásmundarsal einkasýning Geirþrúðar F. Hjörvar sem kallast Vísitala. Þar eru listaverk sem sprottin eru upp úr persónulegri hrifningu Geirþrúðar á tölfræðilegum breytum settum fram á sjónrænan máta sem einföld tölfræðirit. Vísitala sækir innblástur í skýringarmyndir fjármálakerfisins og einnig þá hugmynd að hægt sé að formgera efnahagsstefnur í haldbæra hluti. Við hittum Geirþrúði F. Hjörvar í Ásmundarsal í þættinum. ?Getum við tamið okkur að hugsa minna eins og einstaklingar og meira eins og ein heild? Reynt að sjá hvernig allur lífsvefurinn er samfelldur þráður með uppruna í sama punktinum.? Freyja Þórsdóttir ætlar að kafa ofan í djúpið, alla leið til uppruna lífsins. í lokapistli sínum hér í Víðsjá. Þar fjallar um sköpunarkraftinn sem býr í náttúrunni og okkur sjálfum (og hvernig við tökum hann stundum út úr hringrásinni og beitum honum á hátt sem er á skjön við heilbrigði jarðarinnar og lífsins). Sumartónleikar í Skálholti hefjast á morgun og standa yfir til 9.júlí. Benedikt Kristjánsson tenórsöngvari er listrænn stjórnandi og framkvæmdastjóri þetta árið, en hann flutti aftur heim til Íslands fyrir tveimur árum, eftir margra ára dvöl erlendis. Bene­dikt hef­ur verið önn­um kaf­inn sem sjálf­stætt starf­andi söngv­ari síðan hann flutti til Berlín­ar 2008, og hefur hlotið fjölda viðurkenninga og verðlaun frá því hann útskrifaðist frá Hanns Eisler-tón­list­ar­há­skól­an­um í Berlín 2015. Hann hefur komið fram í mörgum stærstu tónleika- og óperuhúsum heims, er stöðugt á ferðinni og bókaður langt fram í tímann, en hann hefur gefið sér tíma til að stýra hinni rótgrónu tónlistarhátíð Sumartónleika í Skálholti.

Hekla Magnúsdóttir byrjaði níu ára gömul að læra á selló en þegar hún kynntist þeramíni á unglinsaldri þá var ekki aftur snúið. Síðan þá hefur þetta forláta hljóðfæri verið henni stöðugur innblástur og uppspretta sköpunar. Hekla fékk viðurkenningu úr Minningarsjóði Kristjáns Eldjárns gítarleikara þann 16. júní síðastliðinn, en sjóðurinn heiðrar árlega tónlistarfólk með fjárframlagi. Síðasta plata Heklu kom út í fyrra og kallast hún Xiuxiuejar, sem þýðir að hvísla á katalónsku. Við ætlum að kynnast Heklu betur í þætti dagsins og hennar einstaka hljóðheimi. Þýski myndlistarmaðurinn Anselm Kiefer hefur ítrekað reynt að lesa þessa bók Finnegans Wake. Fyrr í þessum mánuði opnaði samnefnd sýning Kiefers í White Cube Bermondsey í London sem má segja að sé óður til bókarinnar og efni hennar og texti er alltumlykjandi. Auk þess sem hann vísar í æsku sína og leikfangasmíði í rústum heimilis fjölskyldu hans. Salurinn í White Cube er algjör geimur og nú er eins og sprengja hafi lent í honum. Steinsteypubrot eru á víð og dreif, innan um gaddavír og annað brak. Það ásamt öðrum innsetningum, skúlptúrum og málverkum á sýningunni kann að gefa af sér hamfarakenndan blæ, fullan af eyðileggingu en Kiefer segir að þarna sjái hann aðeins upphaf. Þetta á sér rætur í hans eigið upphaf, Kiefer er fæddur árið 1945 á lokametrum síðari heimsstyrjaldarinnar í Donaueschingen, fallegum bæ í svartaskógi í suður Þýskalandi. Við ræðum við Margréti Tryggvadóttur formann rithöfundasambandsins sem nýlega gerði sér ferð í White Cube. Og við höldum áfram ferð okkar með Guju Dögg Hauksdóttur arkitekt um Frakkland, í þetta sinn fer hún meðal annars til Rúðuborgar og dáist þar að formfagurri dómkirkjunni og til fjalls Mikjáls erkiengils, þar sem hún klífur snarbrattar tröppur virkisveggjanna.

Hekla Magnúsdóttir byrjaði níu ára gömul að læra á selló en þegar hún kynntist þeramíni á unglinsaldri þá var ekki aftur snúið. Síðan þá hefur þetta forláta hljóðfæri verið henni stöðugur innblástur og uppspretta sköpunar. Hekla fékk viðurkenningu úr Minningarsjóði Kristjáns Eldjárns gítarleikara þann 16. júní síðastliðinn, en sjóðurinn heiðrar árlega tónlistarfólk með fjárframlagi. Síðasta plata Heklu kom út í fyrra og kallast hún Xiuxiuejar, sem þýðir að hvísla á katalónsku. Við ætlum að kynnast Heklu betur í þætti dagsins og hennar einstaka hljóðheimi. Þýski myndlistarmaðurinn Anselm Kiefer hefur ítrekað reynt að lesa þessa bók Finnegans Wake. Fyrr í þessum mánuði opnaði samnefnd sýning Kiefers í White Cube Bermondsey í London sem má segja að sé óður til bókarinnar og efni hennar og texti er alltumlykjandi. Auk þess sem hann vísar í æsku sína og leikfangasmíði í rústum heimilis fjölskyldu hans. Salurinn í White Cube er algjör geimur og nú er eins og sprengja hafi lent í honum. Steinsteypubrot eru á víð og dreif, innan um gaddavír og annað brak. Það ásamt öðrum innsetningum, skúlptúrum og málverkum á sýningunni kann að gefa af sér hamfarakenndan blæ, fullan af eyðileggingu en Kiefer segir að þarna sjái hann aðeins upphaf. Þetta á sér rætur í hans eigið upphaf, Kiefer er fæddur árið 1945 á lokametrum síðari heimsstyrjaldarinnar í Donaueschingen, fallegum bæ í svartaskógi í suður Þýskalandi. Við ræðum við Margréti Tryggvadóttur formann rithöfundasambandsins sem nýlega gerði sér ferð í White Cube. Og við höldum áfram ferð okkar með Guju Dögg Hauksdóttur arkitekt um Frakkland, í þetta sinn fer hún meðal annars til Rúðuborgar og dáist þar að formfagurri dómkirkjunni og til fjalls Mikjáls erkiengils, þar sem hún klífur snarbrattar tröppur virkisveggjanna.

Cesar Alonzo Barrera er lýrískur stórtenór frá Venesúela, óperusöngvari, hljómsveitarstjóri og að auki píanóstillir. Cesar hefur búið á Íslandi í hálft ár og bíður niðurstöðu Útlendingastofnunar um alþjóðlega vernd. Cesar kemur fram á tónleikaröð Sönghátíðar Hafnarborgar og Thelma Hrönn Sigurdórsdóttir ræddi við hann og Guðrúnu Jóhönnu Ólafsdóttur, söngkonu og vinnufélaga Cesars. Við fáum bókarýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur en hún var að lesa nýja íslenska bók, Læknir verður til eftir Henrik Geir Garcia. Henrik Geir er læknir með átta ára starfsreynslu og hefur starfað á þremur sjúkrahúsum og yfir tuttugu heilsugæslustöðvum um land allt. Læknir verður til er skálsdaga en byggir á reynslu hans af því að starfa í heilbirgðiskerfi sem löngu er komið að þolmörkum. Í D-sal Hafnarhússins er Breiðholtið alltumlykjandi en Dýrfinna Benita Basalan hefur þar sett upp sýninguna Langavitleysa/Cronic pain. Dýrfinna ólst upp í Breiðholti og í verkunum beinir hún sjónum sínum að daglegu lífi þar í hverfinu, í blokkunum og leikvöllunum og sérstaklega jaðarsettum hópum samfélagsins. Spurningin sem liggur í loftinu snýr að því hvort hægt sé að finna jafnvægi í misskiptum heimi? Við lítum við í D-salnum í þætti dagsins.

Cesar Alonzo Barrera er lýrískur stórtenór frá Venesúela, óperusöngvari, hljómsveitarstjóri og að auki píanóstillir. Cesar hefur búið á Íslandi í hálft ár og bíður niðurstöðu Útlendingastofnunar um alþjóðlega vernd. Cesar kemur fram á tónleikaröð Sönghátíðar Hafnarborgar og Thelma Hrönn Sigurdórsdóttir ræddi við hann og Guðrúnu Jóhönnu Ólafsdóttur, söngkonu og vinnufélaga Cesars. Við fáum bókarýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur en hún var að lesa nýja íslenska bók, Læknir verður til eftir Henrik Geir Garcia. Henrik Geir er læknir með átta ára starfsreynslu og hefur starfað á þremur sjúkrahúsum og yfir tuttugu heilsugæslustöðvum um land allt. Læknir verður til er skálsdaga en byggir á reynslu hans af því að starfa í heilbirgðiskerfi sem löngu er komið að þolmörkum. Í D-sal Hafnarhússins er Breiðholtið alltumlykjandi en Dýrfinna Benita Basalan hefur þar sett upp sýninguna Langavitleysa/Cronic pain. Dýrfinna ólst upp í Breiðholti og í verkunum beinir hún sjónum sínum að daglegu lífi þar í hverfinu, í blokkunum og leikvöllunum og sérstaklega jaðarsettum hópum samfélagsins. Spurningin sem liggur í loftinu snýr að því hvort hægt sé að finna jafnvægi í misskiptum heimi? Við lítum við í D-salnum í þætti dagsins.

Árið 1909 bauð Einar Jónsson myndhöggvari íslensku þjóðinni öll verk sín að gjöf með því skilyrði að landssjóður kostaði flutning þeirra til landsins og annaðist varðveislu þeirra. Hafist var handa við að byggja Hnitbjörg og Listasafn Einars Jónssonar var svo vígt árið 1923, og varð um leið fyrsta íslenska safnið í eigin byggingu. Safnið var einnig vinnustaður Einar og eiginkonu hans, Önnu Marie Mathilde Jónsson. Síðan er liðin heil öld og því verður fagnað í safninu á laugardaginn. Við ræðum um safnið við Ölmu Dís Kristinsdóttur, sýningarstjóra. Teitur Magnússon kynnir okkur fyrir gleymdum snillingi, tónlistarmanninum Kevin Ayers sem var virkur í bresku tónlistarsenunni á sjöunda áratugnum og samdi sín þekktustu verk á Miðjarðarhafseyju sem dró til sín skemmtanaglatt fólk um þetta leiti og gerir enn, Ibiza. Teitur ræðir jafnframt við Jakob Frímann Magnússon sem deilir áhuga hans á Ayers og lék með honum bæði í hljóðveri og fór með honum á tónleikaferðalag. Og í Y gallery í gömlu bensínstöðinni í Hamraborg opnaði fyrir skemmstu myndlistarsýning Ástu Fanneyjar Sigurðardóttur, Manneskjur vonandi. Sýningin stendur yfir til og með 24. júní og lýkur með gjörningi. Ásta Fanney kom í heimsókn og sagði okkur frá þeim hugmyndinni að sýningunni, skynjun okkar á tímanum og stjörnu sýningarinnar sem er sambland af venusarfígúru og garðálfi.

Árið 1909 bauð Einar Jónsson myndhöggvari íslensku þjóðinni öll verk sín að gjöf með því skilyrði að landssjóður kostaði flutning þeirra til landsins og annaðist varðveislu þeirra. Hafist var handa við að byggja Hnitbjörg og Listasafn Einars Jónssonar var svo vígt árið 1923, og varð um leið fyrsta íslenska safnið í eigin byggingu. Safnið var einnig vinnustaður Einar og eiginkonu hans, Önnu Marie Mathilde Jónsson. Síðan er liðin heil öld og því verður fagnað í safninu á laugardaginn. Við ræðum um safnið við Ölmu Dís Kristinsdóttur, sýningarstjóra. Teitur Magnússon kynnir okkur fyrir gleymdum snillingi, tónlistarmanninum Kevin Ayers sem var virkur í bresku tónlistarsenunni á sjöunda áratugnum og samdi sín þekktustu verk á Miðjarðarhafseyju sem dró til sín skemmtanaglatt fólk um þetta leiti og gerir enn, Ibiza. Teitur ræðir jafnframt við Jakob Frímann Magnússon sem deilir áhuga hans á Ayers og lék með honum bæði í hljóðveri og fór með honum á tónleikaferðalag. Og í Y gallery í gömlu bensínstöðinni í Hamraborg opnaði fyrir skemmstu myndlistarsýning Ástu Fanneyjar Sigurðardóttur, Manneskjur vonandi. Sýningin stendur yfir til og með 24. júní og lýkur með gjörningi. Ásta Fanney kom í heimsókn og sagði okkur frá þeim hugmyndinni að sýningunni, skynjun okkar á tímanum og stjörnu sýningarinnar sem er sambland af venusarfígúru og garðálfi.

Við förum í heimsókn í vinnustofu í Stykkishólmi í þætti dagsins, og hittum þar Ingibjörgu H. Ágústsdóttur. Ingibjörg sker listilega út í linditré, verk innblásinn af íslenskum þjóðsagnaarfi og fugla sem standa út frá veggjum. Ingibjörg er alin upp í stórhýsinu Tang og Ris í miðbæ Stykkishólms og þar er hún með glæsilega vinnustofu sem er fyrst og fremst slík, en hægt er að heimsækja eftir samkomulagi. Guðni Tómasson ræðir við Ingibjörgu í hólminum í þættinum. Er hægt að hugsa í höfundarverki? Er hægt að vera listamaður sem pælir meðvitað í stóra boganum? Að listaverk eigi að passa inn í stærri mynd sem þarf að hanga saman. Þetta hljómar undarlega, sjálfhverf hugsun eða tilgerðarleg. En í ritgerðarsafninu Escape into meaning frá 2022 er ritgerð um einmitt þetta - Að hugsa í höfundarverki heitir hún eftir bandaríska blaðamanninn, youtuberinn og listpælarann Evan Puschak. Þar dregur hann fram tvo ólíka listamenn, bandaríska kvikmyndagerðarmanninn Quentin Tarantino og írska skáldið William Butler Yeats og sýnir hvernig þeir hugsa báðir á einhvern hátt um sína list meðvitað sem hluta af höfundarverki. Við flettum aðeins í þessari athyglisverðu ritgerð hér á eftir. Aðalheiður Eysteinsdóttir, myndlistarkona, fagnar sextíu ára afmæli í vikunni og ætlar af því tilefni að keyra hringinn í kringum landið með sextíu gjörninga. Með henni í för verður hópur listafólks sem mun taka þátt í gjörningunum sem verða fluttir á hinum ýmsu listasöfnum. Listin hefur alltaf verið samofin lífi Aðalheiðar, en margir þekkja hana sem Aðalheiði í Alþýðuhúsinu. Alþýðuhúsið á Siglufirði hefur verið heimili hennar og vinnustofa síðustu áratugi og þar hefur hún staðið fyrir allskyns viðburðum og sýningarhaldi. Gjörningarnir hafa alltaf verið hluti af hennar starfi en kannski er hún hvað þekktust fyrir tréskúlptúrana sína. Við skulum hringdum norður í morgun og spurðum Aðalheiði hvernig henni hafi dottið þetta í hug, að keyra hringinn með sextíu gjörninga. Og við förum í ferðalag með Guju Dögg arkitekt, sem heldur áfram að deila með okkur ferðasögu sinni um bretagna skagann. Að þessu sinni fer hún meðal annars á slóðir sjómannanna sem sigldu til íslands frá leirugum ströndum skagans.

Við förum í heimsókn í vinnustofu í Stykkishólmi í þætti dagsins, og hittum þar Ingibjörgu H. Ágústsdóttur. Ingibjörg sker listilega út í linditré, verk innblásinn af íslenskum þjóðsagnaarfi og fugla sem standa út frá veggjum. Ingibjörg er alin upp í stórhýsinu Tang og Ris í miðbæ Stykkishólms og þar er hún með glæsilega vinnustofu sem er fyrst og fremst slík, en hægt er að heimsækja eftir samkomulagi. Guðni Tómasson ræðir við Ingibjörgu í hólminum í þættinum. Er hægt að hugsa í höfundarverki? Er hægt að vera listamaður sem pælir meðvitað í stóra boganum? Að listaverk eigi að passa inn í stærri mynd sem þarf að hanga saman. Þetta hljómar undarlega, sjálfhverf hugsun eða tilgerðarleg. En í ritgerðarsafninu Escape into meaning frá 2022 er ritgerð um einmitt þetta - Að hugsa í höfundarverki heitir hún eftir bandaríska blaðamanninn, youtuberinn og listpælarann Evan Puschak. Þar dregur hann fram tvo ólíka listamenn, bandaríska kvikmyndagerðarmanninn Quentin Tarantino og írska skáldið William Butler Yeats og sýnir hvernig þeir hugsa báðir á einhvern hátt um sína list meðvitað sem hluta af höfundarverki. Við flettum aðeins í þessari athyglisverðu ritgerð hér á eftir. Aðalheiður Eysteinsdóttir, myndlistarkona, fagnar sextíu ára afmæli í vikunni og ætlar af því tilefni að keyra hringinn í kringum landið með sextíu gjörninga. Með henni í för verður hópur listafólks sem mun taka þátt í gjörningunum sem verða fluttir á hinum ýmsu listasöfnum. Listin hefur alltaf verið samofin lífi Aðalheiðar, en margir þekkja hana sem Aðalheiði í Alþýðuhúsinu. Alþýðuhúsið á Siglufirði hefur verið heimili hennar og vinnustofa síðustu áratugi og þar hefur hún staðið fyrir allskyns viðburðum og sýningarhaldi. Gjörningarnir hafa alltaf verið hluti af hennar starfi en kannski er hún hvað þekktust fyrir tréskúlptúrana sína. Við skulum hringdum norður í morgun og spurðum Aðalheiði hvernig henni hafi dottið þetta í hug, að keyra hringinn með sextíu gjörninga. Og við förum í ferðalag með Guju Dögg arkitekt, sem heldur áfram að deila með okkur ferðasögu sinni um bretagna skagann. Að þessu sinni fer hún meðal annars á slóðir sjómannanna sem sigldu til íslands frá leirugum ströndum skagans.

Rammíslenska metalsveitin Skálmöld gefur út nýtt lag í dag, og eins og hefð gerir ráð fyrir, frá því að hljómsveitin gaf út sitt fyrsta lag, þá er það frumflutt í Víðsjá. Frá árinu 2010 hefur sveitin gefið út sex breiðskífur, þar á meðal eina með Sinfóníuhljómsveit Íslands, en nú eru liðin fimm ár frá þeirri síðustu. Ástæðan, jú þeir ætluðu að hætta, en svo hættu þeir við að hætta. Við heyrum meira um það í þætti dagsins. Við heyrum líka af hugmyndinni á bak við nýju plötuna og hvernig þeim finnst tónlistin hafa þróast síðustu 13 ár, frá því að vera óþekktir þungarokkarar yfir í að kyrja norrænan víkingametal með leikskólabörnum. En einnig hvernig það er að ferðast um hátíðir þar sem saman er komið fólk af mjög ólíku tagi, hvort sem það er fólk sem klæðist víkingabúningum eða klæðnaði nýnasista. Þeir Jón Geir Jóhannsson, trommari, og Snæbjörn Sigurðsson, bassaleikari og textahöfundur, verða gestir okkar í þætti dagsins. Að hálfu horfin er söguleg skáldsaga sem kom út árið 2020 eftir bandaríska rithöfundinn Brit Bennett. Þetta er önnur skáldsaga Bennett og sló í gegn um leið og hún kom út og rataði inn á hinn rómaða New York Times metsölulista og gagnrýnendur hafa einnig ausið hana lofi. HBO sjónvarpsstúdíóið hefur nú eftir mikinn slag við önnur stúdíó keypt réttinn að sögunni til að gera sjónvarpsþætti. Bennett gerði það líka gott með fyrstu skáldsögu sinni Mothers og segja má að hún sé rísandi stjarna þar vestanhafs. Sagan fjallar um tvíburasysturnar Desiree og Estelle "Stellu" Vignes og dætur þeirra Jude og Kennedy. Desiree og Stella eru af blönduðum uppruna með fremur ljósa húð og þær taka þá ákvörðun 16 ára gamlar að strjúka að heiman, flýja þennan skrítna smábæ þar sem ?Fólkið er skrítið. Með húðlit á heilanum.? Önnur systirin tekur skrefið yfir í veröld hvíta fólksins og afneitar svörtum uppruna sínum en hin flytur að lokum aftur heim. Að hálfu horfin kom nýverið út í þýðingu Rögnu Sigurðardóttur og hún segir okkur frá bókinni og höfundinum.

Rammíslenska metalsveitin Skálmöld gefur út nýtt lag í dag, og eins og hefð gerir ráð fyrir, frá því að hljómsveitin gaf út sitt fyrsta lag, þá er það frumflutt í Víðsjá. Frá árinu 2010 hefur sveitin gefið út sex breiðskífur, þar á meðal eina með Sinfóníuhljómsveit Íslands, en nú eru liðin fimm ár frá þeirri síðustu. Ástæðan, jú þeir ætluðu að hætta, en svo hættu þeir við að hætta. Við heyrum meira um það í þætti dagsins. Við heyrum líka af hugmyndinni á bak við nýju plötuna og hvernig þeim finnst tónlistin hafa þróast síðustu 13 ár, frá því að vera óþekktir þungarokkarar yfir í að kyrja norrænan víkingametal með leikskólabörnum. En einnig hvernig það er að ferðast um hátíðir þar sem saman er komið fólk af mjög ólíku tagi, hvort sem það er fólk sem klæðist víkingabúningum eða klæðnaði nýnasista. Þeir Jón Geir Jóhannsson, trommari, og Snæbjörn Sigurðsson, bassaleikari og textahöfundur, verða gestir okkar í þætti dagsins. Að hálfu horfin er söguleg skáldsaga sem kom út árið 2020 eftir bandaríska rithöfundinn Brit Bennett. Þetta er önnur skáldsaga Bennett og sló í gegn um leið og hún kom út og rataði inn á hinn rómaða New York Times metsölulista og gagnrýnendur hafa einnig ausið hana lofi. HBO sjónvarpsstúdíóið hefur nú eftir mikinn slag við önnur stúdíó keypt réttinn að sögunni til að gera sjónvarpsþætti. Bennett gerði það líka gott með fyrstu skáldsögu sinni Mothers og segja má að hún sé rísandi stjarna þar vestanhafs. Sagan fjallar um tvíburasysturnar Desiree og Estelle "Stellu" Vignes og dætur þeirra Jude og Kennedy. Desiree og Stella eru af blönduðum uppruna með fremur ljósa húð og þær taka þá ákvörðun 16 ára gamlar að strjúka að heiman, flýja þennan skrítna smábæ þar sem ?Fólkið er skrítið. Með húðlit á heilanum.? Önnur systirin tekur skrefið yfir í veröld hvíta fólksins og afneitar svörtum uppruna sínum en hin flytur að lokum aftur heim. Að hálfu horfin kom nýverið út í þýðingu Rögnu Sigurðardóttur og hún segir okkur frá bókinni og höfundinum.

Það fer örugglega ekki framhjá mörgum sem ferðast um miðbæinn að þar eru víða skilti þar sem á stendur "Var James Bond Íslendingur?" Það er vissulega gömul og þekkt saga að Vestur-Íslendingurinn Sir William Stephenson, vinur manna á borð við Winston Churchill og Ian Fleming, er fyrirmyndin að hinum heimsfræga njósnara. Þeir Hugi Hreiðarsson og Bogi Auðarson hafa fengið þessa sögu á heilann og ferðast um söguslóðir Stephenson. Við heimsækjum sögukjallara í Grófinni sem þeir opnuðu í fyrra Stephenson til heiðurs og ræðum við Huga. Á morgun heldur strengjasveit Tónskóla Sigursveins tónleika í Norðurjósasal Hörpu ásamt bandarískri vinahljómsveit, Youth Chamber Orchestra, YCO. Allur ágóði af miðasölu rennur til bílakaupa til handa Helgu Þórarinsdóttur víóluleikara, kennara og stjórnanda Strengjasveitar Tónskóla Sigursveins, en Helga hlaut mænuskaða eftir slys fyrir rúmum áratug síðan. Thelma Hrönn Sigurdórsdóttir ræðir við Helgu í þætti dagsins. Teitur Magnússon verður líka með okkur í dag og segir frá glötuðum snillingi. Að þessu sinni fer hann yfir feril geimdömunnar, The space lady. Og Gríman var afhent við hátíðlega athöfn í Borgarleikhúsinu í gærkvöldi. Þar var mikið um dýrðir þegar sviðslistafólkið okkar uppskar eftir viðburðarríkan og fjölbreyttan leikhúsvetur. Við förum yfir nokkrar af þeim grímum sem runnu á listamenn í gær.

Það fer örugglega ekki framhjá mörgum sem ferðast um miðbæinn að þar eru víða skilti þar sem á stendur "Var James Bond Íslendingur?" Það er vissulega gömul og þekkt saga að Vestur-Íslendingurinn Sir William Stephenson, vinur manna á borð við Winston Churchill og Ian Fleming, er fyrirmyndin að hinum heimsfræga njósnara. Þeir Hugi Hreiðarsson og Bogi Auðarson hafa fengið þessa sögu á heilann og ferðast um söguslóðir Stephenson. Við heimsækjum sögukjallara í Grófinni sem þeir opnuðu í fyrra Stephenson til heiðurs og ræðum við Huga. Á morgun heldur strengjasveit Tónskóla Sigursveins tónleika í Norðurjósasal Hörpu ásamt bandarískri vinahljómsveit, Youth Chamber Orchestra, YCO. Allur ágóði af miðasölu rennur til bílakaupa til handa Helgu Þórarinsdóttur víóluleikara, kennara og stjórnanda Strengjasveitar Tónskóla Sigursveins, en Helga hlaut mænuskaða eftir slys fyrir rúmum áratug síðan. Thelma Hrönn Sigurdórsdóttir ræðir við Helgu í þætti dagsins. Teitur Magnússon verður líka með okkur í dag og segir frá glötuðum snillingi. Að þessu sinni fer hann yfir feril geimdömunnar, The space lady. Og Gríman var afhent við hátíðlega athöfn í Borgarleikhúsinu í gærkvöldi. Þar var mikið um dýrðir þegar sviðslistafólkið okkar uppskar eftir viðburðarríkan og fjölbreyttan leikhúsvetur. Við förum yfir nokkrar af þeim grímum sem runnu á listamenn í gær.

Bandaríski rithöfundurinn Cormac Mccarthy er allur. Tilkynnt var um andlát hans í gær. McCarthy var 89 ára og á hann að baki afskaplega farsælan feril sem skáldsagnahöfundur, einn þekktasti samtímahöfundur Bandaríkjanna. Meðal þekktustu verka hans eru Blood Meridian, The Road og hinn svokallaði landamæraþríleikur - All the pretty horses, The Crossing og Cities of the plain. Hann var alamerískur bókmenntarisi, líkt við Faulkner og Hemingway og það þarf að takast á um þá, eins og Einar Kári Jóhannsson bókmenntafræðingur og útgefandi segir okkur frá í þætti dagsins. Myndlistarkonan Hildur Ásgeirsdóttir Jónsson, sem sýnir um þessar mundir í Hafnarborg. hefur búið meirihluta ævi sinnar í Cleveland í Ohio. Hún kemur reglulega hingað til lands og tekur þá ljósmyndir sem hún vinnur síðan úr þegar heim er komið. Helsta viðfangsefni hennar er náttúra Íslands og sú sérstaka birta sem hér er að finna. Hún tengir viðfangsefni sitt þó ekki endilega við ræturnar eða þjóðernið, heldur vill hún miðla þeirra tilfinningu að vera manneskja í víðáttumikilli veröld. Við ræðum við Hildi og Aldísi Arnardóttur sýningarstjóra í þætti dagsins. Við heyrum líka örsnöggt í kanadísku hljómsveitarstjóranum og söngkonunni Barböru Hannigan sem kemur fram á loka tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands annað kvöld.

Bandaríski rithöfundurinn Cormac Mccarthy er allur. Tilkynnt var um andlát hans í gær. McCarthy var 89 ára og á hann að baki afskaplega farsælan feril sem skáldsagnahöfundur, einn þekktasti samtímahöfundur Bandaríkjanna. Meðal þekktustu verka hans eru Blood Meridian, The Road og hinn svokallaði landamæraþríleikur - All the pretty horses, The Crossing og Cities of the plain. Hann var alamerískur bókmenntarisi, líkt við Faulkner og Hemingway og það þarf að takast á um þá, eins og Einar Kári Jóhannsson bókmenntafræðingur og útgefandi segir okkur frá í þætti dagsins. Myndlistarkonan Hildur Ásgeirsdóttir Jónsson, sem sýnir um þessar mundir í Hafnarborg. hefur búið meirihluta ævi sinnar í Cleveland í Ohio. Hún kemur reglulega hingað til lands og tekur þá ljósmyndir sem hún vinnur síðan úr þegar heim er komið. Helsta viðfangsefni hennar er náttúra Íslands og sú sérstaka birta sem hér er að finna. Hún tengir viðfangsefni sitt þó ekki endilega við ræturnar eða þjóðernið, heldur vill hún miðla þeirra tilfinningu að vera manneskja í víðáttumikilli veröld. Við ræðum við Hildi og Aldísi Arnardóttur sýningarstjóra í þætti dagsins. Við heyrum líka örsnöggt í kanadísku hljómsveitarstjóranum og söngkonunni Barböru Hannigan sem kemur fram á loka tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands annað kvöld.

Tónlistarhátíðin Við Djúpið var stofnuð fyrir 20 árum síðan en þar nýtur fólk saman tónlistar um það leyti þegar sól er hæst á lofti á Ísafirði. Hátíðin hefst á laugardaginn, 17. júní, og stendur yfir til 21.júní. Ýmis námskeið verða þar á dagskrá sem og yfir 10 tónleikar þar sem tónlistarfólk úr ólíkum áttum flytur fjölbreytta klassíska tónlist. Halldór Smárason tónskáld er einn þeirra sem frumflytja þar nýja tónlist, en hann hefur sterkar taugar til hátíðarinnar, enda Ísfirðingur og hefur oft tekið þátt. Halldór hefur komið víða við í tónlistarlífinu frá því hann lauk framhaldsnámi frá Manhattan School of Music árið 2014, bæði sem tónskáld, útsetjari og píanisti. Hann hefur unnið með Sinfóníuhljómsveit Íslands, Útvarpshljómsveitum Parísar og Stuttgart auk margra af þekktustu kammersveitum heims. 2020 kom út hans fyrsta hljómplata, STARA, undir merkjum bandaríska útgáfufyrirtækisins Sono Luminus. Halldór verður gestur okkar í þætti dagsins og segir okkur frá sínum tónsmíðum og tengingu sinni við hátíðina Við Djúpið. Norska húsið í Stykkishólmi er elsta tvílyfta íbúðarhús landsins, reist úr tilsniðnum viði frá Noregi 1832. Það er í dag byggðasafn Snæfellinga og Hnappdæla. Við heimsækjum Norska húsið í dag og heyrum af og nýrri grunnsýningu sem nú er þar í vinnslu og gert er ráð fyrir að verði opnuð síðar í sumar. Við heyrum í safnstjóranum, Hjördísi Pálsdóttur og Önnu Melsted sem er meðal þeirra sem vinnur að nýju sýningunni. Íslensk skáld eru ekki í neinum sumardvala og hér í miðbæ Reykjavíkur verður mikið rennerí í Mengi þegar ljóðskáld lesa upp eitt af öðru - upplestrarserían Ljóð og vinir hefst á morgun. Á bak við þessa ljóðaröð eru Svikaskáld, Brynja Hjálmsdóttir og Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO.

Tónlistarhátíðin Við Djúpið var stofnuð fyrir 20 árum síðan en þar nýtur fólk saman tónlistar um það leyti þegar sól er hæst á lofti á Ísafirði. Hátíðin hefst á laugardaginn, 17. júní, og stendur yfir til 21.júní. Ýmis námskeið verða þar á dagskrá sem og yfir 10 tónleikar þar sem tónlistarfólk úr ólíkum áttum flytur fjölbreytta klassíska tónlist. Halldór Smárason tónskáld er einn þeirra sem frumflytja þar nýja tónlist, en hann hefur sterkar taugar til hátíðarinnar, enda Ísfirðingur og hefur oft tekið þátt. Halldór hefur komið víða við í tónlistarlífinu frá því hann lauk framhaldsnámi frá Manhattan School of Music árið 2014, bæði sem tónskáld, útsetjari og píanisti. Hann hefur unnið með Sinfóníuhljómsveit Íslands, Útvarpshljómsveitum Parísar og Stuttgart auk margra af þekktustu kammersveitum heims. 2020 kom út hans fyrsta hljómplata, STARA, undir merkjum bandaríska útgáfufyrirtækisins Sono Luminus. Halldór verður gestur okkar í þætti dagsins og segir okkur frá sínum tónsmíðum og tengingu sinni við hátíðina Við Djúpið. Norska húsið í Stykkishólmi er elsta tvílyfta íbúðarhús landsins, reist úr tilsniðnum viði frá Noregi 1832. Það er í dag byggðasafn Snæfellinga og Hnappdæla. Við heimsækjum Norska húsið í dag og heyrum af og nýrri grunnsýningu sem nú er þar í vinnslu og gert er ráð fyrir að verði opnuð síðar í sumar. Við heyrum í safnstjóranum, Hjördísi Pálsdóttur og Önnu Melsted sem er meðal þeirra sem vinnur að nýju sýningunni. Íslensk skáld eru ekki í neinum sumardvala og hér í miðbæ Reykjavíkur verður mikið rennerí í Mengi þegar ljóðskáld lesa upp eitt af öðru - upplestrarserían Ljóð og vinir hefst á morgun. Á bak við þessa ljóðaröð eru Svikaskáld, Brynja Hjálmsdóttir og Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO.

Það eru 7 ár frá því að Sigur Rós gaf frá sér nýtt lag, frá því að Óveður kom út 2016 og það eru 10 ár frá síðustu hljóðversplötu, Kveikur. En nú hefur óveðrinu slotað, mannabreytingar orðið í hljómsveitinni og neisti kominn á kveikinn. Sigur rós snýr aftur á næstu dögum með splunkunýja plötu sem kallast ÁTTA en í dag kom út fyrsta lagið af plötunni, smáskífan Blóðberg. Við ræðum við þá Georg Holm og Kjartan Sveinsson í þætti dagsins. Í maí, á sama tíma og fólk á suð-vesturhorni Íslands mátti þola eitt sólarlausasta og kaldasta vor frá því mælingar hófust, ferðaðist arkitektinn Guja Dögg um héruð Bretagne og Normandí á norð-vesturhorni Frakklands. Á ferðalaginu velti Guja Dögg fyrir sér tengslum náttúru og manngerðs umhverfis og í fyrsta hluta ferðaannálsins, sem við heyrum í dag, segir hún okkur meðal annars frá mjúkum leirfjörum, ostrum og vatnaliljum. Framtíðin er ekki óskrifað blað, hugsanlega er fyrirfram ákveðin eða jafnvel nú þegar hér. Sjö höfundum bókarinnar Best fyrir er að minnsta kosti umhugað um framtíðina á þessum óræðu nótum í sögum sínum sem fylla þessa bók. Við fengum örlítið brot úr tveimur þessara sagna í síðustu viku og fáum í þættinum í dag að heyra tvær raddir í viðbót lesa brot úr bókinni. EN við hefjum þáttinn á því að rýna í bók sem kom nýverið út hjá Benedikt. Smáatriðin eftir Iu Genberg í þýðingu Þórdísar Gíslandóttur.

Það eru 7 ár frá því að Sigur Rós gaf frá sér nýtt lag, frá því að Óveður kom út 2016 og það eru 10 ár frá síðustu hljóðversplötu, Kveikur. En nú hefur óveðrinu slotað, mannabreytingar orðið í hljómsveitinni og neisti kominn á kveikinn. Sigur rós snýr aftur á næstu dögum með splunkunýja plötu sem kallast ÁTTA en í dag kom út fyrsta lagið af plötunni, smáskífan Blóðberg. Við ræðum við þá Georg Holm og Kjartan Sveinsson í þætti dagsins. Í maí, á sama tíma og fólk á suð-vesturhorni Íslands mátti þola eitt sólarlausasta og kaldasta vor frá því mælingar hófust, ferðaðist arkitektinn Guja Dögg um héruð Bretagne og Normandí á norð-vesturhorni Frakklands. Á ferðalaginu velti Guja Dögg fyrir sér tengslum náttúru og manngerðs umhverfis og í fyrsta hluta ferðaannálsins, sem við heyrum í dag, segir hún okkur meðal annars frá mjúkum leirfjörum, ostrum og vatnaliljum. Framtíðin er ekki óskrifað blað, hugsanlega er fyrirfram ákveðin eða jafnvel nú þegar hér. Sjö höfundum bókarinnar Best fyrir er að minnsta kosti umhugað um framtíðina á þessum óræðu nótum í sögum sínum sem fylla þessa bók. Við fengum örlítið brot úr tveimur þessara sagna í síðustu viku og fáum í þættinum í dag að heyra tvær raddir í viðbót lesa brot úr bókinni. EN við hefjum þáttinn á því að rýna í bók sem kom nýverið út hjá Benedikt. Smáatriðin eftir Iu Genberg í þýðingu Þórdísar Gíslandóttur.

Um þessar mundir stendur yfir útskriftarsýning á verkum nýútskrifaðra arkitekta í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg. Og ekki bara hvaða arkitekta sem er, heldur eru þetta fyrstu löggiltu arkitektarnir sem útskrifast úr Listaháskóla Íslands, en hingað til hafa nemar við þessa deild útskrifast með BA gráðu og þurft að sækja sér framhaldsmenntun út í heim til að geta kallað sig arkitekt. Við ræðum við Önnu Maríu Bogadóttur, dósent við Listaháskólann og tvo nýútskrifaða arkitekta. Sýning er ekki bara eitthvað sem opnar er opið og lokar síðan, heldur allt undirbúningsferlið, rannsóknarferlið og allt samtalið við þátttakendur, segir Hanna Styrmisdóttir prófessor við Listaháskóla Íslands en hún ásamt Birtu Guðjónsdóttur sýningarstjóra kynntu stofnun Félags sýningastjóra á Íslandi í vikunni. Hanna Styrmisdóttir kemur í hljóðver og segir okkur betur frá félaginu og markmiðum þess. Við fáum einnig innsýn í hugarheim finnska tónskáldsins Kaiju Saariaho sem lést 2. júní síðastliðinn. Saariaho var þekkt fyrir að vera mikill frumkvöðull í klassískir tónlist og nýtti sér spectral tónlistarnálgun í sköpun sinni. Og við kíkjum á kaffihús í Amsterdam þar sem við hittum fyrir leikskáldið Tyrfing Tyrfingson og leikarann Vincent Kári van der Valk en þeir taka þátt í íslenskri menningarhátíð í íslenska sendiráðinu þar í borg á morgun. Þar að auki heyrum við rýni í nýja íslenska skáldsögu, Sumarblóm og heimsins grjót, eftir Sigrúnu Ölbu Sigurðardóttur.

Um þessar mundir stendur yfir útskriftarsýning á verkum nýútskrifaðra arkitekta í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg. Og ekki bara hvaða arkitekta sem er, heldur eru þetta fyrstu löggiltu arkitektarnir sem útskrifast úr Listaháskóla Íslands, en hingað til hafa nemar við þessa deild útskrifast með BA gráðu og þurft að sækja sér framhaldsmenntun út í heim til að geta kallað sig arkitekt. Við ræðum við Önnu Maríu Bogadóttur, dósent við Listaháskólann og tvo nýútskrifaða arkitekta. Sýning er ekki bara eitthvað sem opnar er opið og lokar síðan, heldur allt undirbúningsferlið, rannsóknarferlið og allt samtalið við þátttakendur, segir Hanna Styrmisdóttir prófessor við Listaháskóla Íslands en hún ásamt Birtu Guðjónsdóttur sýningarstjóra kynntu stofnun Félags sýningastjóra á Íslandi í vikunni. Hanna Styrmisdóttir kemur í hljóðver og segir okkur betur frá félaginu og markmiðum þess. Við fáum einnig innsýn í hugarheim finnska tónskáldsins Kaiju Saariaho sem lést 2. júní síðastliðinn. Saariaho var þekkt fyrir að vera mikill frumkvöðull í klassískir tónlist og nýtti sér spectral tónlistarnálgun í sköpun sinni. Og við kíkjum á kaffihús í Amsterdam þar sem við hittum fyrir leikskáldið Tyrfing Tyrfingson og leikarann Vincent Kári van der Valk en þeir taka þátt í íslenskri menningarhátíð í íslenska sendiráðinu þar í borg á morgun. Þar að auki heyrum við rýni í nýja íslenska skáldsögu, Sumarblóm og heimsins grjót, eftir Sigrúnu Ölbu Sigurðardóttur.

Bergþóra Snæbjörnsdóttir ætlaði sér aldrei að verða rithöfundur. Hún lærði sálfræði, ritlist og hagnýta menningarmiðlun áður en hún fann með sjálfri sér að skapandi ritsmíðar væru kannski ágætis vinna. Hún vann nýverið Maístjörnuna, ljóðabókaverðlaun Rithöfundasambands Íslands og Landsbókasafns Íslands, fyrir ljóðsöguna Allt sem rennur. Bergþóra kom geisandi fram á ritvöllinn með ljóðsögunni Flórída árið 2017, verk sem vakti mikla athygli og var tilnefnt til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, Fjöruverðlaunanna og Maístjörnunnar. Áður hafði Bergþóra gefið út ljóðabókina Daloon dagar sem kom út árið 2011 og prósasafnið Dagar undrabarnsins eru á enda. Fyrsta skáldsaga Bergþóru, Svínshöfuð, sem kom út árið 2019, hreppti Fjöruverðlaunin og var tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, auk þess sem hún var valin besta skáldsaga ársins af bóksölum. Bergþóra Snæbjörnsdóttir er fædd árið 1985 og ólst upp við Úlfljótsvatn í Grafningi. Í dag er hún tveggja barna móðir í Reykjavík sem stefnir á að gefa út sína aðra skáldsögu undir lok þessa árs. Við kynnumst Bergþóru betur í þætti dagsins.

Bergþóra Snæbjörnsdóttir ætlaði sér aldrei að verða rithöfundur. Hún lærði sálfræði, ritlist og hagnýta menningarmiðlun áður en hún fann með sjálfri sér að skapandi ritsmíðar væru kannski ágætis vinna. Hún vann nýverið Maístjörnuna, ljóðabókaverðlaun Rithöfundasambands Íslands og Landsbókasafns Íslands, fyrir ljóðsöguna Allt sem rennur. Bergþóra kom geisandi fram á ritvöllinn með ljóðsögunni Flórída árið 2017, verk sem vakti mikla athygli og var tilnefnt til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, Fjöruverðlaunanna og Maístjörnunnar. Áður hafði Bergþóra gefið út ljóðabókina Daloon dagar sem kom út árið 2011 og prósasafnið Dagar undrabarnsins eru á enda. Fyrsta skáldsaga Bergþóru, Svínshöfuð, sem kom út árið 2019, hreppti Fjöruverðlaunin og var tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, auk þess sem hún var valin besta skáldsaga ársins af bóksölum. Bergþóra Snæbjörnsdóttir er fædd árið 1985 og ólst upp við Úlfljótsvatn í Grafningi. Í dag er hún tveggja barna móðir í Reykjavík sem stefnir á að gefa út sína aðra skáldsögu undir lok þessa árs. Við kynnumst Bergþóru betur í þætti dagsins.

Hólmfríður Hafliðadóttir vann í unglingavinnunni og elskaði vinnuna sína, allt þar til hún breyttist í martröð. Hún starfaði eins og flestir unglingar við almenn garðyrkjustörf og vann sig svo upp í flokkstjórastöðu sem hún gegndi í tvö ár. Með tímanum fór hún að upplifa eitraða stemningu, þar sem meðal annars jaðarsettir hópar voru niðurlægðir og hún sjálf lögð í einelti. Komandi úr réttrúnaðarumhverfi framsækinna og fjölmenningarsinnaðra menntskælinga, eins og hún segir sjálf frá, kom henni gjörsamlega í opna skjöldu að vera skyndilega föst í ómenningu einstaklinga sem virtust ekki þurfa að bera nokkra ábyrgð á hegðun sinni. Hólmfríður er í dag sviðshöfundur og leiklistarnemi sem hefur samið ásamt félaga sínum, sviðshöfundinum Magnúsi Thorlacius, einleik sem byggir á þessari reynslu, sem sýndur verður í útileikhúsi í Kópavogi. Framtíðin er ekki óskrifað blað segir aftan á kápu sannsagnasafnsins Best fyrir sem kom út í lok maí. Þar ferðast 7 höfundar, allt nemar í ritlist, um tímann í gegnum heimaslátrun, átök við íslenska veðrið, skíðakennslu á Ítalíu, ómögulegar ástir, eftirpartí, undarlegt háttalag konu um nótt og súran kvíða samtímans. Hvenær kemur framtíðin? Hvenær er hún horfin og orðin að fortíð, útrunninn eins og mjólk í tetra pak fernu á leið í brennslu. Oft góð lengur. Við heyrum lestur úr bókinni í þættinum. Freyja Þórsdóttir verður að vanda í sínu heimspekilega landslagi í pistli dagsins. Freyja fjallar í dag um gildi sannleikans í mannlegum samskiptum og hvernig það má nota tungumálið til að bæði rýra og auðga tengsl. Leikverkið Hulið eftir Sigríði Ástu Olgeirsdóttur var frumsýnt um liðna helgi í Tjarnarbíói. Eva Halldóra Guðmundsdóttir sviðslistarrýnir segir frá sinni upplifun af uppfærslunni.

Hólmfríður Hafliðadóttir vann í unglingavinnunni og elskaði vinnuna sína, allt þar til hún breyttist í martröð. Hún starfaði eins og flestir unglingar við almenn garðyrkjustörf og vann sig svo upp í flokkstjórastöðu sem hún gegndi í tvö ár. Með tímanum fór hún að upplifa eitraða stemningu, þar sem meðal annars jaðarsettir hópar voru niðurlægðir og hún sjálf lögð í einelti. Komandi úr réttrúnaðarumhverfi framsækinna og fjölmenningarsinnaðra menntskælinga, eins og hún segir sjálf frá, kom henni gjörsamlega í opna skjöldu að vera skyndilega föst í ómenningu einstaklinga sem virtust ekki þurfa að bera nokkra ábyrgð á hegðun sinni. Hólmfríður er í dag sviðshöfundur og leiklistarnemi sem hefur samið ásamt félaga sínum, sviðshöfundinum Magnúsi Thorlacius, einleik sem byggir á þessari reynslu, sem sýndur verður í útileikhúsi í Kópavogi. Framtíðin er ekki óskrifað blað segir aftan á kápu sannsagnasafnsins Best fyrir sem kom út í lok maí. Þar ferðast 7 höfundar, allt nemar í ritlist, um tímann í gegnum heimaslátrun, átök við íslenska veðrið, skíðakennslu á Ítalíu, ómögulegar ástir, eftirpartí, undarlegt háttalag konu um nótt og súran kvíða samtímans. Hvenær kemur framtíðin? Hvenær er hún horfin og orðin að fortíð, útrunninn eins og mjólk í tetra pak fernu á leið í brennslu. Oft góð lengur. Við heyrum lestur úr bókinni í þættinum. Freyja Þórsdóttir verður að vanda í sínu heimspekilega landslagi í pistli dagsins. Freyja fjallar í dag um gildi sannleikans í mannlegum samskiptum og hvernig það má nota tungumálið til að bæði rýra og auðga tengsl. Leikverkið Hulið eftir Sigríði Ástu Olgeirsdóttur var frumsýnt um liðna helgi í Tjarnarbíói. Eva Halldóra Guðmundsdóttir sviðslistarrýnir segir frá sinni upplifun af uppfærslunni.

Í vikunni verður haldin pólsk menningarhátíð í samstarfi Þjóðleikhússins og Teatr im Stefan ?eromski leikhússins í Kielce í Póllandi sem er komið hingað til lands. Þau sýna á föstudag leiksýninguna Gróskan í grasinu á Stóra sviði Þjóðleikhússins, leikverk sem byggt er á kvikmyndinni Splendor in the glass frá 1961. En þar að auki verður á hátíðinni opin vinnustofa um aðferðir sviðslistanna sem byggðar eru á þjóðlegum pólskum arfi og menningu og einnig fyrirlestur um pólskan þjóðararf og birtingarmyndir hans í pólsku leikhúsi. Una Þorleifsdóttir leikstjóri sem hefur starfað í stefan Zeromski leikhúsinu kemur til okkar og segir okkur betur frá hátíðinni og menningarlegum tengslum Póllands og Íslands. Á sýningunni Fram fjörðinn, seint um haust sýnir Sigtryggur Bjarni Baldvinsson stór vatnslitaverk þar sem lífríki Héðinsfjarðar er í aðalhlutverki. Verkin eru afrakstur vinnu síðustu tveggja ára en þessi eyðifjörður á Tröllaskaga hefur verið viðfangsefni listamannsins í nær tvo áratugi. Sigtryggur lítur á vinnuna í Héðinsfirði sem tilraun til þess að hlusta á náttúruna, leita frétta og miðla mikilvægum boðskap, sem er dýrmætt lífríkið og undirliggjandi náttúruvá. Auk þess að miðla, og vera einhverskonar tengiliður á milli náttúru og áhorfanda, segist Sigtryggur vilja gera falleg verk, þó fegurðin eigi oft undir högg á sækja í samtímalist, en hann er sannfærður um að fegurðin sé varnarkerfi nátturunnar. Meira um það hér á eftir í samtali við listamanninn sem hefur fært okkur fréttir úr Héðinsfirði síðustu ár.

Í vikunni verður haldin pólsk menningarhátíð í samstarfi Þjóðleikhússins og Teatr im Stefan ?eromski leikhússins í Kielce í Póllandi sem er komið hingað til lands. Þau sýna á föstudag leiksýninguna Gróskan í grasinu á Stóra sviði Þjóðleikhússins, leikverk sem byggt er á kvikmyndinni Splendor in the glass frá 1961. En þar að auki verður á hátíðinni opin vinnustofa um aðferðir sviðslistanna sem byggðar eru á þjóðlegum pólskum arfi og menningu og einnig fyrirlestur um pólskan þjóðararf og birtingarmyndir hans í pólsku leikhúsi. Una Þorleifsdóttir leikstjóri sem hefur starfað í stefan Zeromski leikhúsinu kemur til okkar og segir okkur betur frá hátíðinni og menningarlegum tengslum Póllands og Íslands. Á sýningunni Fram fjörðinn, seint um haust sýnir Sigtryggur Bjarni Baldvinsson stór vatnslitaverk þar sem lífríki Héðinsfjarðar er í aðalhlutverki. Verkin eru afrakstur vinnu síðustu tveggja ára en þessi eyðifjörður á Tröllaskaga hefur verið viðfangsefni listamannsins í nær tvo áratugi. Sigtryggur lítur á vinnuna í Héðinsfirði sem tilraun til þess að hlusta á náttúruna, leita frétta og miðla mikilvægum boðskap, sem er dýrmætt lífríkið og undirliggjandi náttúruvá. Auk þess að miðla, og vera einhverskonar tengiliður á milli náttúru og áhorfanda, segist Sigtryggur vilja gera falleg verk, þó fegurðin eigi oft undir högg á sækja í samtímalist, en hann er sannfærður um að fegurðin sé varnarkerfi nátturunnar. Meira um það hér á eftir í samtali við listamanninn sem hefur fært okkur fréttir úr Héðinsfirði síðustu ár.

Á þessari sýningu langaði mig að leita að sjálfri mér, segir Rósa Gísladóttir sem hefur nú skapað þrjár sýningar í húsi þriggja skúlptúrista á stuttum tíma. Sýninguna Loftskurð í safni Ásmundar Sveinssonar, sýninguna Safn í safni í safni Einars Jónssonar og nú sýninguna Fora í safni Gerðar Helgadóttur, sem opnar næstkomandi laugardag, 3. júni. Fyrir þessa sýningu ákvað Rósa að leita innblásturs á ný í Róm, borginni sem heillaði hana upp úr skónum árið 1983, og þeim klassísku formum sem þar er að finna. Form sem hafa verið leiðarstef í mörgum verka hennar og sem spretta fram á torginu sem nú rís í Gerðarsafni. Við lítum inn í Gerðarsafn í þætti dagsins og ræðum við þær Rósu Gísladóttur og anna tveggja sýningarstjóra, Hallgerði Hallgrímsdóttur Dúkristur Ástu Sigurðardóttur verða til sýnis og sölu á nýrri sýningu sem opnar í Gallerí Fold á laugardag og er gerð í samstarfi við afkomendur Ástu Sigurðardóttur. Þau fengu til liðs við sig grafíklistamanninn Guðmund Ármann sem þrykkti 50 eintök af hverri mynd. Um listsköpun Ástu hefur verið mikið fjallað um í gegnum tíðina en minna hefur þó ef til vill farið fyrir myndlistarkonunni Ástu sem var afar fjölhæf listakona. Dúkristurnar birtust fyrst í smásagnasafninu Sunnudagskvöld til mánudagsmorguns eru svartar í grunninn og rímar það oft vel við efni þeirra sagna sem þær styðja við sem gjarnan hafa tragíska og myrka undirtóna. Við heimsækjum Gallerí Fold í lok þáttar og ræðum um sýninguna við Iðunni Vignisdóttur sýningarstjóra og hringjum einnig í Þóri Jökul Þorsteinsson son Ástu.

Á þessari sýningu langaði mig að leita að sjálfri mér, segir Rósa Gísladóttir sem hefur nú skapað þrjár sýningar í húsi þriggja skúlptúrista á stuttum tíma. Sýninguna Loftskurð í safni Ásmundar Sveinssonar, sýninguna Safn í safni í safni Einars Jónssonar og nú sýninguna Fora í safni Gerðar Helgadóttur, sem opnar næstkomandi laugardag, 3. júni. Fyrir þessa sýningu ákvað Rósa að leita innblásturs á ný í Róm, borginni sem heillaði hana upp úr skónum árið 1983, og þeim klassísku formum sem þar er að finna. Form sem hafa verið leiðarstef í mörgum verka hennar og sem spretta fram á torginu sem nú rís í Gerðarsafni. Við lítum inn í Gerðarsafn í þætti dagsins og ræðum við þær Rósu Gísladóttur og anna tveggja sýningarstjóra, Hallgerði Hallgrímsdóttur Dúkristur Ástu Sigurðardóttur verða til sýnis og sölu á nýrri sýningu sem opnar í Gallerí Fold á laugardag og er gerð í samstarfi við afkomendur Ástu Sigurðardóttur. Þau fengu til liðs við sig grafíklistamanninn Guðmund Ármann sem þrykkti 50 eintök af hverri mynd. Um listsköpun Ástu hefur verið mikið fjallað um í gegnum tíðina en minna hefur þó ef til vill farið fyrir myndlistarkonunni Ástu sem var afar fjölhæf listakona. Dúkristurnar birtust fyrst í smásagnasafninu Sunnudagskvöld til mánudagsmorguns eru svartar í grunninn og rímar það oft vel við efni þeirra sagna sem þær styðja við sem gjarnan hafa tragíska og myrka undirtóna. Við heimsækjum Gallerí Fold í lok þáttar og ræðum um sýninguna við Iðunni Vignisdóttur sýningarstjóra og hringjum einnig í Þóri Jökul Þorsteinsson son Ástu.

Lilja Sigurðardóttir glæpasagnahöfundur er nýr bæjarlistarmaður Kópavogs. Hún hefur þó ekki alltaf búið þar í bæ. Lilja var aðeins fimm ára þegar hún flutti lagðist í heimshornaflakk með fjölskyldu sinni. Þau bjuggu í Svíþjóð, Mexíkó og á Spáni auk þess að ferðast um fleiri lönd, en komu alltaf reglulega til Íslands. Planið var alls ekkert að verða rithöfundur en handritasamkeppni Bjarts árið 2009 varð til þess að hún skrifaði sína fyrstu bók, Sporið. Lilja verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Kramp eftir chileska rithöfundinn Mariu Jose Ferrada, sem kom nýverið út hjá Angústúru í þýðingu Jóns Halls Stefánssonar.

Lilja Sigurðardóttir glæpasagnahöfundur er nýr bæjarlistarmaður Kópavogs. Hún hefur þó ekki alltaf búið þar í bæ. Lilja var aðeins fimm ára þegar hún flutti lagðist í heimshornaflakk með fjölskyldu sinni. Þau bjuggu í Svíþjóð, Mexíkó og á Spáni auk þess að ferðast um fleiri lönd, en komu alltaf reglulega til Íslands. Planið var alls ekkert að verða rithöfundur en handritasamkeppni Bjarts árið 2009 varð til þess að hún skrifaði sína fyrstu bók, Sporið. Lilja verður gestur okkar í Svipmynd vikunnar. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Kramp eftir chileska rithöfundinn Mariu Jose Ferrada, sem kom nýverið út hjá Angústúru í þýðingu Jóns Halls Stefánssonar.

Tónlistarmaðurinn Gunnar Jónsson Collider gaf í gær út sína aðra breiðskífu sem kallast S.W.I.M hjá plötuútgáfunni A strangely isolated place. Þar er á ferð sveimtónlist, ambient tónlist í sex hlutum og tónlistin er enn fremur glædd lífi með vídjóverki eftir listarkonuna Örnu Beth þar sem umhverfin 6 taka á sig draumkennda mynd, ferðalag í gegnum órætt landslag. Við settumst niður með Gunnari í síðustu viku og ræddum sveimtónlist og sterk tengsl hennar við vísindaskáldskap, gervigreind og austurlenska heimspeki. Hvað kemur til að par á miðjum aldri hættir sambandi sínu og fjárhagsstöðu til þess að feta í fótspor feðranna og gerast trillusjómenn? Það er ekki beint mikið um nýliða í stétt strandveiðisjómanna en þau Rut Sigurðardóttir og Kristján Torfi Einarsson ákvaðu að láta slag standa og gera út trilluna Skuld frá Rifi á Snæfellsnesi. Kannski vegna þess að þorskurinn hefur ekki klikkað síðan þjóðin mætti á skerið, eins og Kristján Torfi benti á í spjalli okkar. Þar að auki ákvað Rut að gera heimildamynd um fyrsta ár þeirra á Skuld og afraksturinn var frumsýndur á heimildamyndahátíðinni Skjaldborg um liðna helgi þar sem hún vann hvatningarverðlaun dómnefndarinnar. Þau Rut og Kristján segja ekki nægilega vel hlúð að atvinnugreininni og hafa áhyggjur af stöðu hennar. Myndin átti í fyrstu að vera heimild um þær pólitísku vangaveltur en úr varð persónulegt ferðalag inn í heim strandveiðanna.

Tónlistarmaðurinn Gunnar Jónsson Collider gaf í gær út sína aðra breiðskífu sem kallast S.W.I.M hjá plötuútgáfunni A strangely isolated place. Þar er á ferð sveimtónlist, ambient tónlist í sex hlutum og tónlistin er enn fremur glædd lífi með vídjóverki eftir listarkonuna Örnu Beth þar sem umhverfin 6 taka á sig draumkennda mynd, ferðalag í gegnum órætt landslag. Við settumst niður með Gunnari í síðustu viku og ræddum sveimtónlist og sterk tengsl hennar við vísindaskáldskap, gervigreind og austurlenska heimspeki. Hvað kemur til að par á miðjum aldri hættir sambandi sínu og fjárhagsstöðu til þess að feta í fótspor feðranna og gerast trillusjómenn? Það er ekki beint mikið um nýliða í stétt strandveiðisjómanna en þau Rut Sigurðardóttir og Kristján Torfi Einarsson ákvaðu að láta slag standa og gera út trilluna Skuld frá Rifi á Snæfellsnesi. Kannski vegna þess að þorskurinn hefur ekki klikkað síðan þjóðin mætti á skerið, eins og Kristján Torfi benti á í spjalli okkar. Þar að auki ákvað Rut að gera heimildamynd um fyrsta ár þeirra á Skuld og afraksturinn var frumsýndur á heimildamyndahátíðinni Skjaldborg um liðna helgi þar sem hún vann hvatningarverðlaun dómnefndarinnar. Þau Rut og Kristján segja ekki nægilega vel hlúð að atvinnugreininni og hafa áhyggjur af stöðu hennar. Myndin átti í fyrstu að vera heimild um þær pólitísku vangaveltur en úr varð persónulegt ferðalag inn í heim strandveiðanna.

Búlgarski rithöfundurinn og ljóðskáldið Georgi Gospodinov hlaut í vikunni alþjóðlegu Booker verðlaunin fyrir sína fjórðu skáldsögu, Time Shelter í þýðingu Angela Rodel. Þetta er í fyrsta sinn sem bók skrifuð á búlgörsku hlýtur þessa virtu viðurkenningu og annað árið í röð sem verðlaunin fara til bókar sem skrifuð er á tungumáli sem ekki hefur hlotið Bookerinn áður. Á hverju ári fer fram keppni ungra einleikara sem Sinfóníuhljómsveit Íslands stendur fyrir í samvinnu við Listaháskóla Íslands. Keppnin er opin nemendum á háskólastigi, óháð því hvaða skóla þeir sækja, og fá þeir hlutskörpustu að leika einleik með Sinfóníuhljómsveit Íslands á tónleikum í Eldborg. Stjórnandi að þessu sinni er Nathanae?l Iselin staðarhljómsveitarstjóri SÍ og einleikarar og einsöngvarar sem koma fram eru þau Ólafur Freyr Birkisson, söngvari, Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir, söngkona, Þórhildur Magnúsdóttir, víóluleikari, Þórgunnur Anna Örnólfsdóttir söngkona. Teitur Magnússon fer með okkur í ferðalag um tónlistarferil Arthurs Lee forsprakka hljómsveitarinnar Love, sérstakur karakter í tónlistarsögunni sem hafði gífurleg áhrif. Jimi Hendrix apaði fatastílinn eftir honum og Jim Morrison og The Doors vildu vera eins og Love. Arthur var líka stjórnsamur og á tímum erfiður - glímdi við geðsveiflur og fíkn sem ollu því að hann var dæmdur í fangelsi. ?Áhrifamikill sjarmör ? glataður snillingur,? segir Teitur og við heyrum allt um það í lok þáttar.

Búlgarski rithöfundurinn og ljóðskáldið Georgi Gospodinov hlaut í vikunni alþjóðlegu Booker verðlaunin fyrir sína fjórðu skáldsögu, Time Shelter í þýðingu Angela Rodel. Þetta er í fyrsta sinn sem bók skrifuð á búlgörsku hlýtur þessa virtu viðurkenningu og annað árið í röð sem verðlaunin fara til bókar sem skrifuð er á tungumáli sem ekki hefur hlotið Bookerinn áður. Á hverju ári fer fram keppni ungra einleikara sem Sinfóníuhljómsveit Íslands stendur fyrir í samvinnu við Listaháskóla Íslands. Keppnin er opin nemendum á háskólastigi, óháð því hvaða skóla þeir sækja, og fá þeir hlutskörpustu að leika einleik með Sinfóníuhljómsveit Íslands á tónleikum í Eldborg. Stjórnandi að þessu sinni er Nathanae?l Iselin staðarhljómsveitarstjóri SÍ og einleikarar og einsöngvarar sem koma fram eru þau Ólafur Freyr Birkisson, söngvari, Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir, söngkona, Þórhildur Magnúsdóttir, víóluleikari, Þórgunnur Anna Örnólfsdóttir söngkona. Teitur Magnússon fer með okkur í ferðalag um tónlistarferil Arthurs Lee forsprakka hljómsveitarinnar Love, sérstakur karakter í tónlistarsögunni sem hafði gífurleg áhrif. Jimi Hendrix apaði fatastílinn eftir honum og Jim Morrison og The Doors vildu vera eins og Love. Arthur var líka stjórnsamur og á tímum erfiður - glímdi við geðsveiflur og fíkn sem ollu því að hann var dæmdur í fangelsi. ?Áhrifamikill sjarmör ? glataður snillingur,? segir Teitur og við heyrum allt um það í lok þáttar.

Myndlistarmaðurinn Sigurður Guðjónsson er hvað þekktastur fyrir tímatengd verk sem rannsaka manngerðar vélar og tækniminjar. Um liðna helgi opnaði hann sýninguna ?Leiðni leiðir? í Verksmiðjunni á Hjalteyri um liðna helgi, en þar hefur hann umbreytt 2000 fermetra verksmiðjurými í fjölskynjunarverk hreyfingar og hljóðs. Þetta er verk sem leikur með tíma og orku, en Sigurður vinnur út frá miðju hússins lóðrétt upp og niður þrjár hæðir og hugsar sýninguna sem einn stóran skúlptúr samofin byggingunni sjálfri. Síðast þegar við hittum Sigurð hér í Víðsjá var hann á leiðinni til Feneyja til að vera þar fulltrúi Íslands á Tvíæringnum, að þessu sinni er það Gígja Hólmgeirsdóttir sem hittir Sigurð á Hjalteyri í skjóli frá hávaðaroki innan veggja gömlu verksmiðjunnar á Hjalteyri. Leiksýningin Lónið, eftir Magnús Thorlacius, sem sýnd er um þessar mundir í Tjarnarbíó, tekur fyrir eymd mannlegrar tilveru á tímum síðkapítalískra drauma, eins og segir í leikskrá. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Einnig ætlum við að rifja upp, af engu sérstöku tilefni, heimsókn sem Víðsjá átti fyrir fimm árum síðan inn í eitt fegursta hús landsins, Smiðshús á Álftanesi. Tilefni heimsóknarinnar var níræðisafmæli höfundar hússins og ábúanda þess, arkitektsins Manfreðs Vilhjálmssonar. Manfreð er einn af okkar allra bestu arkitektum, hefur hannað þekkt hús og minna þekkt hús, jafnt heimili sem og kirkjur, skóla og bókasöfn. Einnig hefur hann hannað húsgögn, leikföng og innréttingar. Hann hlaut heiðursviðurkenningu Arkitektafélags Íslands 2019. Við heyrum í Manfreð í þætti dagsins.

Myndlistarmaðurinn Sigurður Guðjónsson er hvað þekktastur fyrir tímatengd verk sem rannsaka manngerðar vélar og tækniminjar. Um liðna helgi opnaði hann sýninguna ?Leiðni leiðir? í Verksmiðjunni á Hjalteyri um liðna helgi, en þar hefur hann umbreytt 2000 fermetra verksmiðjurými í fjölskynjunarverk hreyfingar og hljóðs. Þetta er verk sem leikur með tíma og orku, en Sigurður vinnur út frá miðju hússins lóðrétt upp og niður þrjár hæðir og hugsar sýninguna sem einn stóran skúlptúr samofin byggingunni sjálfri. Síðast þegar við hittum Sigurð hér í Víðsjá var hann á leiðinni til Feneyja til að vera þar fulltrúi Íslands á Tvíæringnum, að þessu sinni er það Gígja Hólmgeirsdóttir sem hittir Sigurð á Hjalteyri í skjóli frá hávaðaroki innan veggja gömlu verksmiðjunnar á Hjalteyri. Leiksýningin Lónið, eftir Magnús Thorlacius, sem sýnd er um þessar mundir í Tjarnarbíó, tekur fyrir eymd mannlegrar tilveru á tímum síðkapítalískra drauma, eins og segir í leikskrá. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Einnig ætlum við að rifja upp, af engu sérstöku tilefni, heimsókn sem Víðsjá átti fyrir fimm árum síðan inn í eitt fegursta hús landsins, Smiðshús á Álftanesi. Tilefni heimsóknarinnar var níræðisafmæli höfundar hússins og ábúanda þess, arkitektsins Manfreðs Vilhjálmssonar. Manfreð er einn af okkar allra bestu arkitektum, hefur hannað þekkt hús og minna þekkt hús, jafnt heimili sem og kirkjur, skóla og bókasöfn. Einnig hefur hann hannað húsgögn, leikföng og innréttingar. Hann hlaut heiðursviðurkenningu Arkitektafélags Íslands 2019. Við heyrum í Manfreð í þætti dagsins.

Bjarni Frímann Bjarnason hljómsveitarstjóri, píanóleikari og tónlistarmaður hefur unnið að ansi fjölbreyttum verkefnum í gegnum tíðina. Hann stundaði fiðlunám sem ungur drengur en en lauk síðan víóluleik frá Listaháskóla Íslands. Í framhaldinu stundaði hann síðan nám í hljómsveitarstjórn við Hanns Eisler-tónlistarháskólann í Berlín. Bjarni hefur komið fram víða um heim, bæði sem strengja- og hljómborðsleikari og stjórnað flestum hljómsveitum á Íslandi við ýmis tækifæri, til dæmis stjórnað sinfóníuhljómsveit Íslands og verkefnum hjá íslensku óperunni. Þá hefur hann samið tónlist fyrir leikhús og kvikmyndir bæði hérlendis og erlendis. Hann gegndi embætti tónlistarstjóra íslensku óperunnar frá 2017. Þá tók hann við stöðu staðarhljómsveitarstjóra Sinfóníuhljómsveitar Íslands árið 2019. Síðan þá hefur hann einnig m.a. starfað sem hljómsveitarstjóri í verkefnum Sinfóníuhljómsveitar Norðurlands og nýverið hefur hann ferðast með Björk sem hljómsveitarstjóri á tónleikaferðalaginu Cornucopia. Og nú er hann búinn að taka við stjórn Mótettukórsins.

Bjarni Frímann Bjarnason hljómsveitarstjóri, píanóleikari og tónlistarmaður hefur unnið að ansi fjölbreyttum verkefnum í gegnum tíðina. Hann stundaði fiðlunám sem ungur drengur en en lauk síðan víóluleik frá Listaháskóla Íslands. Í framhaldinu stundaði hann síðan nám í hljómsveitarstjórn við Hanns Eisler-tónlistarháskólann í Berlín. Bjarni hefur komið fram víða um heim, bæði sem strengja- og hljómborðsleikari og stjórnað flestum hljómsveitum á Íslandi við ýmis tækifæri, til dæmis stjórnað sinfóníuhljómsveit Íslands og verkefnum hjá íslensku óperunni. Þá hefur hann samið tónlist fyrir leikhús og kvikmyndir bæði hérlendis og erlendis. Hann gegndi embætti tónlistarstjóra íslensku óperunnar frá 2017. Þá tók hann við stöðu staðarhljómsveitarstjóra Sinfóníuhljómsveitar Íslands árið 2019. Síðan þá hefur hann einnig m.a. starfað sem hljómsveitarstjóri í verkefnum Sinfóníuhljómsveitar Norðurlands og nýverið hefur hann ferðast með Björk sem hljómsveitarstjóri á tónleikaferðalaginu Cornucopia. Og nú er hann búinn að taka við stjórn Mótettukórsins.

Víðsjá rifjar í dag upp þátt frá árinu 2010 um súrrealismann. Aðalviðmælandi í þættinum er Benedikt Hjartarson bókmenntafræðingur.

Víðsjá rifjar í dag upp þátt frá árinu 2010 um súrrealismann. Aðalviðmælandi í þættinum er Benedikt Hjartarson bókmenntafræðingur.

Vestræn klassísk tónlist er ekki miðdepill alls, segir Sigrún Sævarsdóttir-Griffiths sem stýrir stórsveitinni Kordu Samfóníu. Korda samfónía er sennilega ein óvenjulegasta hljómsveit landsins því hana skipa bæði lfagfólk úr tónlist og fólk sem orðið hefur fyrir hverskyns áföllum og sem er í endurhæfingarferli. Sveitin byggir á stórsveit sem Sigrún setti saman í London fyrir rúmum 10 árum, þar sem helmingur hljómsveitarmeðlima eru nemendur við Guildhall listaháskólann þar sem Sigrún kennir, og hinn helmingurinn er heimilislaust fólk. Við ræðum við Sigrúnu í þætti dagsins, og einnig Ásu Dýradóttur, sem heldur utan um verkefnið undir formerkjum Tónlistarborgarinnar. Myndlistarkonan Melanie Ubaldo er búinn að þekkja veggina í Ásmundarsal með miklum samsaum, strigaefni í óreglulegum bútum sem ýmist er málað litríkum litum eða snúið við og saumað saman. Þarna er á ferðinni málverksinnsetning sem er eitthvað á annað hundrað fermetra, ef út í það er farið. Melanie er þarna undir áhrifum frá tuskum sem saumðar eru á heimaslóðum hennar, m.a. af móður hennar og vinkonum hennar í Filipseyjum. Við heyrum af tuskusaumi sem er innblástur sýningar Melanie í Ásmundarsal. Einnig heyrum við í tónlistarmanninum og hljómsveitarstjóranum Bjarna Frímanni Bjarnasyni, sem hefur mörg járn í eldinum þessa dagana. Meðal þeirra er stjórn Mótettukórsins sem heldur vortónleika á morgun.

Vestræn klassísk tónlist er ekki miðdepill alls, segir Sigrún Sævarsdóttir-Griffiths sem stýrir stórsveitinni Kordu Samfóníu. Korda samfónía er sennilega ein óvenjulegasta hljómsveit landsins því hana skipa bæði lfagfólk úr tónlist og fólk sem orðið hefur fyrir hverskyns áföllum og sem er í endurhæfingarferli. Sveitin byggir á stórsveit sem Sigrún setti saman í London fyrir rúmum 10 árum, þar sem helmingur hljómsveitarmeðlima eru nemendur við Guildhall listaháskólann þar sem Sigrún kennir, og hinn helmingurinn er heimilislaust fólk. Við ræðum við Sigrúnu í þætti dagsins, og einnig Ásu Dýradóttur, sem heldur utan um verkefnið undir formerkjum Tónlistarborgarinnar. Myndlistarkonan Melanie Ubaldo er búinn að þekkja veggina í Ásmundarsal með miklum samsaum, strigaefni í óreglulegum bútum sem ýmist er málað litríkum litum eða snúið við og saumað saman. Þarna er á ferðinni málverksinnsetning sem er eitthvað á annað hundrað fermetra, ef út í það er farið. Melanie er þarna undir áhrifum frá tuskum sem saumðar eru á heimaslóðum hennar, m.a. af móður hennar og vinkonum hennar í Filipseyjum. Við heyrum af tuskusaumi sem er innblástur sýningar Melanie í Ásmundarsal. Einnig heyrum við í tónlistarmanninum og hljómsveitarstjóranum Bjarna Frímanni Bjarnasyni, sem hefur mörg járn í eldinum þessa dagana. Meðal þeirra er stjórn Mótettukórsins sem heldur vortónleika á morgun.

Becoming kallast ný plata jazzpíanistans Sunnu Gunnlaugsdóttur. Platan hefur vakið athygli í jazzheiminum enda tríó Sunnu með tryggan hlustendahóp eftir 20 ár í bransanum. Sunna segir þau spila evrópskan samtímajazz, sem einkennist af bandaríksum rótum og norrænni lýrík. Við ræðum við Sunnu í þætti dagsins, um ferðalög í músík og músíkina í ferðalögum, skapandi ferli og sambandið við hlustendur, svo eitthvað sé nefnt. Við hittum líka forsetaframbjóðandann, sjáfstæðismanninn, gúruinn, kattaframbjóðandann, prestinn og besta pínóleikara Evrópu, þ.e.a.s. Snorra Ásmundsson myndlistarmann en sýningin Boðflenna - yfirlitssýning á verkum Snorra - verður opnuð í Listasafni Reykjanesbæjar á morgun. Við rúllum í Reykjanesbæ og hittum Snorra í safninu í þætti dagsins.

Becoming kallast ný plata jazzpíanistans Sunnu Gunnlaugsdóttur. Platan hefur vakið athygli í jazzheiminum enda tríó Sunnu með tryggan hlustendahóp eftir 20 ár í bransanum. Sunna segir þau spila evrópskan samtímajazz, sem einkennist af bandaríksum rótum og norrænni lýrík. Við ræðum við Sunnu í þætti dagsins, um ferðalög í músík og músíkina í ferðalögum, skapandi ferli og sambandið við hlustendur, svo eitthvað sé nefnt. Við hittum líka forsetaframbjóðandann, sjáfstæðismanninn, gúruinn, kattaframbjóðandann, prestinn og besta pínóleikara Evrópu, þ.e.a.s. Snorra Ásmundsson myndlistarmann en sýningin Boðflenna - yfirlitssýning á verkum Snorra - verður opnuð í Listasafni Reykjanesbæjar á morgun. Við rúllum í Reykjanesbæ og hittum Snorra í safninu í þætti dagsins.

Úlfur Eldjárn gaf út nýtt lag í síðustu viku og von er á plötu á næstunni. Lagið ber nafnið Continuum, og gefur forsmekk að því sem koma skal í nýrri plötu, Það er samið fyrir píanó og rafrænan hljóðheim sem er að mestu búinn til úr píanóhljóðum. Úlfur mun setjast við flygilinn í Hannesarholti á miðvikudag og flytja tónlist af væntanlegri plötu, með aðstoð tölvu, hljóðgervla og hljóðfetla og tveggja hljóðfæraleikara. Við setjumst niður með Úlfi í þætti dagsins og fáum að heyra af þessari nýju tónlist. Við könnum líka hvað bandaríski myndlistarmaðurinn Matthew Barney er að bardúsa þessa dagana. Á dögunum opnaði hann sýningu á nýju fimm rása myndbandsverki á vinnustofu sinni, eða öllu heldur í heilmiklu iðnaðarhúsnæði sínu, á Long Island við New York. Verkið hefur með frægt atvik úr bandaríska fótboltanum að gera, alvarlega tæklingu sem er orðin 45 ára og Barney tekur til skoðunar í nýju verki sem hann kallar Secondary. Við heyrum nánar af grófri tæklingu í Víðsjá dagsins. En við ætlum að hefja þáttinn á því að minnast Ísaks Harðarsonar, sem lést fyrir aldur fram síðastliðinn föstudag, þann 12.maí.

Úlfur Eldjárn gaf út nýtt lag í síðustu viku og von er á plötu á næstunni. Lagið ber nafnið Continuum, og gefur forsmekk að því sem koma skal í nýrri plötu, Það er samið fyrir píanó og rafrænan hljóðheim sem er að mestu búinn til úr píanóhljóðum. Úlfur mun setjast við flygilinn í Hannesarholti á miðvikudag og flytja tónlist af væntanlegri plötu, með aðstoð tölvu, hljóðgervla og hljóðfetla og tveggja hljóðfæraleikara. Við setjumst niður með Úlfi í þætti dagsins og fáum að heyra af þessari nýju tónlist. Við könnum líka hvað bandaríski myndlistarmaðurinn Matthew Barney er að bardúsa þessa dagana. Á dögunum opnaði hann sýningu á nýju fimm rása myndbandsverki á vinnustofu sinni, eða öllu heldur í heilmiklu iðnaðarhúsnæði sínu, á Long Island við New York. Verkið hefur með frægt atvik úr bandaríska fótboltanum að gera, alvarlega tæklingu sem er orðin 45 ára og Barney tekur til skoðunar í nýju verki sem hann kallar Secondary. Við heyrum nánar af grófri tæklingu í Víðsjá dagsins. En við ætlum að hefja þáttinn á því að minnast Ísaks Harðarsonar, sem lést fyrir aldur fram síðastliðinn föstudag, þann 12.maí.

Það er alltaf ánægjuefni þegar Safnasafnið á Svalbarðsströnd opnar dyr sínar í sumarbyrjun. Í blíðskaparveðri um liðna helgi tóku stofnendur safnsins, Níels Hafstein og Magnhildur Sigurðardóttir, ásamt stjórn safnins, á móti fjölda fólks þegar sýningar þessa árs voru opnaðar með pompi og prakt. Í þessu höfuðsafni íslenskrar alþýðulistar er nú enn eitt sumarið hægt að sjá fjölbreyttar sýningar ólíkra listamanna í ævintýralegu umhverfi. Við sláum á þráðinn norður í þætti dagsins og fáum Níels til að segja okkur frá sýningum ársins. Einnig heyrum við í einum þeirra listamanna sem sýna þetta árið í safninu. Jenný Karlsdóttur. Jenný er annáluð handverskona sem hefur auk þess að skapa sín eigin listaverk safnað að sér stóru textílverkasafni í gegnum tíðina. Hún ánafnaði Safnasafninu nýverið allt safnið og mun þessi gjöf hennar verða kynnt á næstu árum með röð sýninga og fyrirlestrum. Fyrsta sýningin opnaði um liðna helgi, en hún samanstendur af faldbúningi efitr Jenný úr jurstlituðu garni, og puntuhandklæðum, en það er gripur sem húsfreyjur saumuðu út til heimilisprýði og hengdu upp í eldhúsi til að hylja óhrein viskustykki. Í dag er tilkynnt um það hver bar sigur úr bítum í handritakeppni Forlagsins, Nýjar raddir, þetta árið. ?Hér er ekkert sem sýnist,? segir aftan á kápu bókarinnar sem kemur út í dag. ?Undir hversdagslegu yfirborði leynist eitthvað annað; fólk er í áskrift að öðru lífi, á sér skyndilega tvífara og draumar rætast eða verða að engu. Andrúmsloftið er dularfullt og mörkin á milli veruleika og ímyndunar oft óljós.? Þetta er dularfullt smásagnasafn sem við ætlum að afhjúpa nánar hér síðar í þættinum og ræða við höfundinn. Þar bera á góma áhrif frá Stephen King, Franz Kafka, andvökunætur og undarlegar martraðir.

Það er alltaf ánægjuefni þegar Safnasafnið á Svalbarðsströnd opnar dyr sínar í sumarbyrjun. Í blíðskaparveðri um liðna helgi tóku stofnendur safnsins, Níels Hafstein og Magnhildur Sigurðardóttir, ásamt stjórn safnins, á móti fjölda fólks þegar sýningar þessa árs voru opnaðar með pompi og prakt. Í þessu höfuðsafni íslenskrar alþýðulistar er nú enn eitt sumarið hægt að sjá fjölbreyttar sýningar ólíkra listamanna í ævintýralegu umhverfi. Við sláum á þráðinn norður í þætti dagsins og fáum Níels til að segja okkur frá sýningum ársins. Einnig heyrum við í einum þeirra listamanna sem sýna þetta árið í safninu. Jenný Karlsdóttur. Jenný er annáluð handverskona sem hefur auk þess að skapa sín eigin listaverk safnað að sér stóru textílverkasafni í gegnum tíðina. Hún ánafnaði Safnasafninu nýverið allt safnið og mun þessi gjöf hennar verða kynnt á næstu árum með röð sýninga og fyrirlestrum. Fyrsta sýningin opnaði um liðna helgi, en hún samanstendur af faldbúningi efitr Jenný úr jurstlituðu garni, og puntuhandklæðum, en það er gripur sem húsfreyjur saumuðu út til heimilisprýði og hengdu upp í eldhúsi til að hylja óhrein viskustykki. Í dag er tilkynnt um það hver bar sigur úr bítum í handritakeppni Forlagsins, Nýjar raddir, þetta árið. ?Hér er ekkert sem sýnist,? segir aftan á kápu bókarinnar sem kemur út í dag. ?Undir hversdagslegu yfirborði leynist eitthvað annað; fólk er í áskrift að öðru lífi, á sér skyndilega tvífara og draumar rætast eða verða að engu. Andrúmsloftið er dularfullt og mörkin á milli veruleika og ímyndunar oft óljós.? Þetta er dularfullt smásagnasafn sem við ætlum að afhjúpa nánar hér síðar í þættinum og ræða við höfundinn. Þar bera á góma áhrif frá Stephen King, Franz Kafka, andvökunætur og undarlegar martraðir.

Búi Bjarmar Aðalsteinsson vöruhönnuður er gestur okkar í svipmynd dagsins. Búi hefur hlotið margvíslegar viðurkenningar fyrir frumkvöðlastörf, meðal annars fyrir mat framleiddan úr afgöngum og skordýrum. Hann rekur hönnunarstofuna Grallaragerðina ehf, starfar sem stafrænn leiðtogi hjá Reykjavíkurborg, og hefur kennt við Listaháskólann. Hann nam sálfræði við Háskóla Íslands áður en hann fór í hönnunarnám við Listaháskóla Íslands og stundaði síðar nám í Eindoven Hollandi í samfélagsmiðaðri hönnun. Við ætlum að kynnast Búa betur í þætti dagsins, fá að heyra af starfi hönnuðarins og hverjar áherslurnar eru í heimi hönnunar í dag. Hvað gera hönnuðir annnað en að búa til hluti og hvað þýðir að hanna viðmót, upplifanir og ferla? En áður en Búi Bjarmar sest niður í hljóðstofu skulum við snúa okkur að bókmenntunum. VIð hefjum þáttinn á rýni í nýja ljóðabók. Gréta Sigríður Einarsdóttir hefur verið að lesa bók Höllu Gunnarsdóttur, sem heitir Þú og þar sem hún yrkir um fæðingu og fyrstu tilfinningaþrungnu vikurnar í lífi móður og barns.

Búi Bjarmar Aðalsteinsson vöruhönnuður er gestur okkar í svipmynd dagsins. Búi hefur hlotið margvíslegar viðurkenningar fyrir frumkvöðlastörf, meðal annars fyrir mat framleiddan úr afgöngum og skordýrum. Hann rekur hönnunarstofuna Grallaragerðina ehf, starfar sem stafrænn leiðtogi hjá Reykjavíkurborg, og hefur kennt við Listaháskólann. Hann nam sálfræði við Háskóla Íslands áður en hann fór í hönnunarnám við Listaháskóla Íslands og stundaði síðar nám í Eindoven Hollandi í samfélagsmiðaðri hönnun. Við ætlum að kynnast Búa betur í þætti dagsins, fá að heyra af starfi hönnuðarins og hverjar áherslurnar eru í heimi hönnunar í dag. Hvað gera hönnuðir annnað en að búa til hluti og hvað þýðir að hanna viðmót, upplifanir og ferla? En áður en Búi Bjarmar sest niður í hljóðstofu skulum við snúa okkur að bókmenntunum. VIð hefjum þáttinn á rýni í nýja ljóðabók. Gréta Sigríður Einarsdóttir hefur verið að lesa bók Höllu Gunnarsdóttur, sem heitir Þú og þar sem hún yrkir um fæðingu og fyrstu tilfinningaþrungnu vikurnar í lífi móður og barns.

Katrín Elvarsdóttir ljósmyndari sýnir nýjar ljósmyndir sínar í Berg Contemporary galleríi við klapparstíg sem heitir Fimmtíu plöntur fyrir frið. Þar ljósmyndar Katrín gróður, bæði bananaplöntur og forláta kirsuberjatré sem eru friðartákn frá félögum sem tengjast Japan og voru gróðursett í Hljómskálagarðinum árið 2011. Við heimsækjum galleríið og ræðum við Katrínu í þættinum. Í Hörpu er um þessar mundir að finna sýningu á verkum sem tengja saman myndlist, tónlist og eðlisfræði. Um er að ræða prentaðar myndir eftir tónlistarmanninn Baldvin Hlynsson, en í þeim fangar hann útlit tónbilanna tólf í myndrænu formi. Hverri mynd fylgir svo texti um viðkomandi tónbil í sögulegu samhengi og fjallað er um þá tilfinningu sem tónbilið hefur þótt vekja í aldanna rás. Við ræðum við Baldvin í þætti dagsins. Einnig fáum við pistil frá Teiti Magnússyni sem hefur undanfarið fjallað um glataða snillinga hér í Víðsjá. Að þessu sinni segir Teitur okkur frá fjöllistakonunni Normu Tanega. Tanega fæddist árið 1939 í Kalíforníu, móðir hennar var frá Panama og faðir hennar hljómsveitarstjóri af filipseyskum ættum. Tanega átti viðburðaríka ævi, ferill hennar var rússibanareið með viðkomu í New York og Evrópu, á toppum vinsældalista og í fangi ástkonu sinnar, Dusty Springfield.

Katrín Elvarsdóttir ljósmyndari sýnir nýjar ljósmyndir sínar í Berg Contemporary galleríi við klapparstíg sem heitir Fimmtíu plöntur fyrir frið. Þar ljósmyndar Katrín gróður, bæði bananaplöntur og forláta kirsuberjatré sem eru friðartákn frá félögum sem tengjast Japan og voru gróðursett í Hljómskálagarðinum árið 2011. Við heimsækjum galleríið og ræðum við Katrínu í þættinum. Í Hörpu er um þessar mundir að finna sýningu á verkum sem tengja saman myndlist, tónlist og eðlisfræði. Um er að ræða prentaðar myndir eftir tónlistarmanninn Baldvin Hlynsson, en í þeim fangar hann útlit tónbilanna tólf í myndrænu formi. Hverri mynd fylgir svo texti um viðkomandi tónbil í sögulegu samhengi og fjallað er um þá tilfinningu sem tónbilið hefur þótt vekja í aldanna rás. Við ræðum við Baldvin í þætti dagsins. Einnig fáum við pistil frá Teiti Magnússyni sem hefur undanfarið fjallað um glataða snillinga hér í Víðsjá. Að þessu sinni segir Teitur okkur frá fjöllistakonunni Normu Tanega. Tanega fæddist árið 1939 í Kalíforníu, móðir hennar var frá Panama og faðir hennar hljómsveitarstjóri af filipseyskum ættum. Tanega átti viðburðaríka ævi, ferill hennar var rússibanareið með viðkomu í New York og Evrópu, á toppum vinsældalista og í fangi ástkonu sinnar, Dusty Springfield.

Ljóðverkið Tunglóður er óðs manns óður segir í kynningartexta um nýja ljóðabók, fyrstu ljóðabók Karls Ólafs Hallbjörnssonar. Karl Ólafur er heimspekimenntaður og innblásinn af skáldskap fornaldar, íslenskri náttúru og reynir gjarnan að hafa brag á ljóðunum án þess að hafa hátt eins og hann kemst sjálfur að orði. Þetta er óður til hverfulla tunglhvarfa tilfinninganna og óður til hversdagslegu fegurðarinnar sem dvelur í náttúrunni og tungumálinu. Við ræðum allt þetta betur við Karl Ólaf Hallbjörnsson í þættinum. Við erum öll með tengingu, segir listakonan Hildigunnur Birgisdóttir um fjórmenningana sem hafa undanfarin ár rekið gallerí Open við Grandagarð og listakonuna sem þar sýnir um þessar mundir; Ingibjörgu Sigurjónsdóttur. Sýning Ingibjargar, Athugasemdir, mun vera sú allra síðasta sem þetta smáa en knáa rými gefur af sér en það hefur verið starfrækt í fimm gjöful ár. Við lítum inn í Open í þætti dagsins og ræðum við þær Hildigunni og Ingibjörgu, um augnablik sem gerast, geymslurými listamanna, auðmeltanlega eilífð, listafimleika og hina örfinu línu milli listaverks og rusls. Og við fáum bókarýni í þætti dagsins. Nýverið gaf Una útgáfuhús út skáldsöguna Jerusalém eftir Gonçalo M. Tavares í þýðingu Pedro Gunnlaugs García. Gauti Kristmannsson rýnir í Jerúsalem hér um miðbik þáttar.

Ljóðverkið Tunglóður er óðs manns óður segir í kynningartexta um nýja ljóðabók, fyrstu ljóðabók Karls Ólafs Hallbjörnssonar. Karl Ólafur er heimspekimenntaður og innblásinn af skáldskap fornaldar, íslenskri náttúru og reynir gjarnan að hafa brag á ljóðunum án þess að hafa hátt eins og hann kemst sjálfur að orði. Þetta er óður til hverfulla tunglhvarfa tilfinninganna og óður til hversdagslegu fegurðarinnar sem dvelur í náttúrunni og tungumálinu. Við ræðum allt þetta betur við Karl Ólaf Hallbjörnsson í þættinum. Við erum öll með tengingu, segir listakonan Hildigunnur Birgisdóttir um fjórmenningana sem hafa undanfarin ár rekið gallerí Open við Grandagarð og listakonuna sem þar sýnir um þessar mundir; Ingibjörgu Sigurjónsdóttur. Sýning Ingibjargar, Athugasemdir, mun vera sú allra síðasta sem þetta smáa en knáa rými gefur af sér en það hefur verið starfrækt í fimm gjöful ár. Við lítum inn í Open í þætti dagsins og ræðum við þær Hildigunni og Ingibjörgu, um augnablik sem gerast, geymslurými listamanna, auðmeltanlega eilífð, listafimleika og hina örfinu línu milli listaverks og rusls. Og við fáum bókarýni í þætti dagsins. Nýverið gaf Una útgáfuhús út skáldsöguna Jerusalém eftir Gonçalo M. Tavares í þýðingu Pedro Gunnlaugs García. Gauti Kristmannsson rýnir í Jerúsalem hér um miðbik þáttar.

Sameiginleg ástríða fyrir útvarpi er kveikjan að nýju tónverki kammerhópsins Ensamble Adapter, sem frumflutt verður í Hafnarborg á sunnudag. Hópurinn, sem stofnaður var stofnaður í Berlín 2004, skapar frumsamda nútímatónlist og einblínir fyrst og fremst á samstarf og samsköpun með fjölbreyttum hópi listamanna sem koma víðsvegar að. Allt frá stofnun hópsins hefur hann frumflutt hundruði verka og komið fram á fjölda hátíða og tónleika um Evrópu. Í ár er Ensamble Adapter staðarlistahópur tónleikaraðarinnar Hljóðana í Hafnarborg. Gunnhildur Einarsdóttir hörpuleikari og einn stofnandi hópsins verður gestur okkar í dag og segir okkur frá nýja verkinu, Yunge Eylands Varpcast Netwerkið, en það er einskonar lifandi útvarpsleikhús þar sem umfjöllunarefnið er útvarp og þau áhrif sem útvarpsmiðillinn hefur haft á samfélög smærri þjóða í gegnum tíðina. Við fáum heimspekilega hugleiðingu frá Freyju Þórsdóttur. Í pistli dagsins fjallar Freyja um andlega næringu, það er að segja, áhrif þeirra verðmæta sem við sköpum fyrir hvort annað í listrænu og menningarlegu samhengi. Nóvellan Fullorðið fók, Voksne mennesker, eftir Marie Aubert kom út í Noregi árið 2019 og hlaut Ungdommens kritikerpris 2020. Bókin kom nýlega út í íslenskri þýðingu Kari Óskar Grétudóttur í bókaflokknum Sólinni frá Benedikt bókaútgáfu. Fullorðið fólk segir frá Ídu, arkítekt sem er rétt liðlega fertug, einstæð og barnslaus en þráir að eignast fjölskyldu. Ida er á leið í sumarparadís æsku sinnar, þar sem til stendur að fagna 65 ára afmæli móður hennar. Í súmarhúsinu bíður litla systir hennar, Marta, ásamt kærasta sínum og bónusbarni. Þetta er bók um útslitin fjölskyldubönd, eigingirni og afbrýgðissemi. Og í þessari stuttu nóvellu sem Kari ósk þýðandi segir minna margt á eiginleika kammerleikhússins, er heilmikill undirtexti og þemu sem tala sterkt til samtímans. Víðsjá hringdi í Kari Ósk sem búsett er í Noregi.

Sameiginleg ástríða fyrir útvarpi er kveikjan að nýju tónverki kammerhópsins Ensamble Adapter, sem frumflutt verður í Hafnarborg á sunnudag. Hópurinn, sem stofnaður var stofnaður í Berlín 2004, skapar frumsamda nútímatónlist og einblínir fyrst og fremst á samstarf og samsköpun með fjölbreyttum hópi listamanna sem koma víðsvegar að. Allt frá stofnun hópsins hefur hann frumflutt hundruði verka og komið fram á fjölda hátíða og tónleika um Evrópu. Í ár er Ensamble Adapter staðarlistahópur tónleikaraðarinnar Hljóðana í Hafnarborg. Gunnhildur Einarsdóttir hörpuleikari og einn stofnandi hópsins verður gestur okkar í dag og segir okkur frá nýja verkinu, Yunge Eylands Varpcast Netwerkið, en það er einskonar lifandi útvarpsleikhús þar sem umfjöllunarefnið er útvarp og þau áhrif sem útvarpsmiðillinn hefur haft á samfélög smærri þjóða í gegnum tíðina. Við fáum heimspekilega hugleiðingu frá Freyju Þórsdóttur. Í pistli dagsins fjallar Freyja um andlega næringu, það er að segja, áhrif þeirra verðmæta sem við sköpum fyrir hvort annað í listrænu og menningarlegu samhengi. Nóvellan Fullorðið fók, Voksne mennesker, eftir Marie Aubert kom út í Noregi árið 2019 og hlaut Ungdommens kritikerpris 2020. Bókin kom nýlega út í íslenskri þýðingu Kari Óskar Grétudóttur í bókaflokknum Sólinni frá Benedikt bókaútgáfu. Fullorðið fólk segir frá Ídu, arkítekt sem er rétt liðlega fertug, einstæð og barnslaus en þráir að eignast fjölskyldu. Ida er á leið í sumarparadís æsku sinnar, þar sem til stendur að fagna 65 ára afmæli móður hennar. Í súmarhúsinu bíður litla systir hennar, Marta, ásamt kærasta sínum og bónusbarni. Þetta er bók um útslitin fjölskyldubönd, eigingirni og afbrýgðissemi. Og í þessari stuttu nóvellu sem Kari ósk þýðandi segir minna margt á eiginleika kammerleikhússins, er heilmikill undirtexti og þemu sem tala sterkt til samtímans. Víðsjá hringdi í Kari Ósk sem búsett er í Noregi.

Ragnheiður Gestsdóttir, rithöfundur, myndhöfundur og kennari er gestur okkar í Svipmynd dagsins. Ragnheiður hefur bæði skrifað og myndskreytt bækur fyrir börn og unglinga auk þess að vera höfundur þriggja glæpasagna. Unglingasögur hennar hafa vakið mikla athygli og hefur Ragnheiður hlotið bæði Norrænu barnabókaverðlaunin og Íslensku barnabókaverðlaunin fyrir verk sín. Hún hlaut einnig Blóðdropann, íslensku glæpasagnaverðlaunin, fyrir skáldsöguna Farangur árið 2022. Þann 1. maí fagnaði hún sjötugs afmæli og gaf sama dag út sína fyrstu bók sem hvorki hefur orðin barna, unglinga eða glæpa sem forskeyti. Bókin kallast Steinninn og fjallar um konu sem fær gjöf á tímamótum í lífi sínu sem hrindir af stað atburðarrás sem umbreytir lífi hennar.

Ragnheiður Gestsdóttir, rithöfundur, myndhöfundur og kennari er gestur okkar í Svipmynd dagsins. Ragnheiður hefur bæði skrifað og myndskreytt bækur fyrir börn og unglinga auk þess að vera höfundur þriggja glæpasagna. Unglingasögur hennar hafa vakið mikla athygli og hefur Ragnheiður hlotið bæði Norrænu barnabókaverðlaunin og Íslensku barnabókaverðlaunin fyrir verk sín. Hún hlaut einnig Blóðdropann, íslensku glæpasagnaverðlaunin, fyrir skáldsöguna Farangur árið 2022. Þann 1. maí fagnaði hún sjötugs afmæli og gaf sama dag út sína fyrstu bók sem hvorki hefur orðin barna, unglinga eða glæpa sem forskeyti. Bókin kallast Steinninn og fjallar um konu sem fær gjöf á tímamótum í lífi sínu sem hrindir af stað atburðarrás sem umbreytir lífi hennar.

Hönnunarmars er í þann mund að hefjast. Alls eru um 100 sýningar á dagskrá hátíðar í ár og 120 viðburðir svo það er af nægu að taka fyrir alla forvitna um það sem er að gerast í heimi hönnunar, hvort sem það er í formi nytjahluta eða samtali um hugmyndafræðina sem knýr hönnun í dag. Um liðna helgi opnaði sýning í Hönnunarsafni Íslands á verkum textílhönnuðarins Ýrar Jóhannsdóttur, en hún hannar undir nafninu Ýrúrarí. Sýningin kallast Nærvera og þar gefur að líta verur í formi ullarpeysa, sem Ýr endurnýtir úr gömlum afgöngum. Við hittum Ýrúrarí í Hönnunarsafninu. Dimma gaf nýverið út bókina Mæður og synir eftir Thodor Kallifatides í þýðingu Halls Páls Jónssonar, en bókin er sjálfstætt framhald af bókinni Nýtt land utan við gluggann minn. Gréta Sigríður EInarsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Við heyrum líka nýja tónlist þar sem rímnahefðin mætir raftónlist og sellóleik. Tónlistarkonan Kristín Lárusdottir sækir innblástur bæði í íslenskan tónlistararf og náttúruna, leikur á selló og kveður rímur. Þetta blandast saman við raftónlist sem Kristín segir fulla af pönki og tilraunamennsku. Næsta laugardag heldur hún tónleika í Kaldalóni í Hörpu og þá kemur út ný plata sem kallast Kría. Kristín sér um allar tónsmíðarnar, rafhljóðheiminn, útsetningar, sellóleik, kveðanda og upptökur og hún kemur til okkar í heimsókn.

Hönnunarmars er í þann mund að hefjast. Alls eru um 100 sýningar á dagskrá hátíðar í ár og 120 viðburðir svo það er af nægu að taka fyrir alla forvitna um það sem er að gerast í heimi hönnunar, hvort sem það er í formi nytjahluta eða samtali um hugmyndafræðina sem knýr hönnun í dag. Um liðna helgi opnaði sýning í Hönnunarsafni Íslands á verkum textílhönnuðarins Ýrar Jóhannsdóttur, en hún hannar undir nafninu Ýrúrarí. Sýningin kallast Nærvera og þar gefur að líta verur í formi ullarpeysa, sem Ýr endurnýtir úr gömlum afgöngum. Við hittum Ýrúrarí í Hönnunarsafninu. Dimma gaf nýverið út bókina Mæður og synir eftir Thodor Kallifatides í þýðingu Halls Páls Jónssonar, en bókin er sjálfstætt framhald af bókinni Nýtt land utan við gluggann minn. Gréta Sigríður EInarsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Við heyrum líka nýja tónlist þar sem rímnahefðin mætir raftónlist og sellóleik. Tónlistarkonan Kristín Lárusdottir sækir innblástur bæði í íslenskan tónlistararf og náttúruna, leikur á selló og kveður rímur. Þetta blandast saman við raftónlist sem Kristín segir fulla af pönki og tilraunamennsku. Næsta laugardag heldur hún tónleika í Kaldalóni í Hörpu og þá kemur út ný plata sem kallast Kría. Kristín sér um allar tónsmíðarnar, rafhljóðheiminn, útsetningar, sellóleik, kveðanda og upptökur og hún kemur til okkar í heimsókn.

Íslenski dansflokkurinn fagnar um þessar mundir 50 ára afmæli. Flokkurinn var stofnaður árið 1973 eftir þó nokkurn aðdraganda. Það voru svo ballettmeistararnir Alan Carter og Julia Claire sem komu hingað til lands til að vinna að stofnun þessa atvinnu dansflokks 1. júní 1973. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar. Íslenski dansflokkurinn, sem hefur nú aðstöðu í Borgarleikhúsinu, hefur öðlast viðurkenningu á alþjóðlegum vettvangi á undanförnum árum og hefur flokknum verið boðið að sýna í mörgum af helstu leikhúsum og hátíðum erlendis. Við heyrum í Ernu Ómarsdóttur, listdansstjóra dansflokksins hér síðar í þættinum og ræðum um stöðu dansflokksins, áskoranir og framtíð. Dansararnir Valgerður Rúnarsdóttir og Katrín Johnson hafa báðar starfað með Íslenska dansflokknum og hafa einnig reynslu af því að starfa sem dansarar utan landssteinanna. Þær fóru ungar utan til náms, enda bauðst dönsurum ekki framhaldsmenntun hér á landi fyrr en Listaháskólinn kom til sögunnar. Katrín tók frekar ung ákvörðun um að skipta um starfsvettvang á meðan Valgerði finnst það jafnast á við að hætta að anda að hætta að dansa. Við ræðum við þær í þætti dagsins um breytt landslag danssenunnar, ferilinn og líf dansarans. Og Nína Hjálmarsdóttir rýnir í sýningu Sigríðar Soffíu Níelsdóttur Til hamingju með að vera mannleg sem sýnd er í Þjóðleikhúsinu.

Íslenski dansflokkurinn fagnar um þessar mundir 50 ára afmæli. Flokkurinn var stofnaður árið 1973 eftir þó nokkurn aðdraganda. Það voru svo ballettmeistararnir Alan Carter og Julia Claire sem komu hingað til lands til að vinna að stofnun þessa atvinnu dansflokks 1. júní 1973. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar. Íslenski dansflokkurinn, sem hefur nú aðstöðu í Borgarleikhúsinu, hefur öðlast viðurkenningu á alþjóðlegum vettvangi á undanförnum árum og hefur flokknum verið boðið að sýna í mörgum af helstu leikhúsum og hátíðum erlendis. Við heyrum í Ernu Ómarsdóttur, listdansstjóra dansflokksins hér síðar í þættinum og ræðum um stöðu dansflokksins, áskoranir og framtíð. Dansararnir Valgerður Rúnarsdóttir og Katrín Johnson hafa báðar starfað með Íslenska dansflokknum og hafa einnig reynslu af því að starfa sem dansarar utan landssteinanna. Þær fóru ungar utan til náms, enda bauðst dönsurum ekki framhaldsmenntun hér á landi fyrr en Listaháskólinn kom til sögunnar. Katrín tók frekar ung ákvörðun um að skipta um starfsvettvang á meðan Valgerði finnst það jafnast á við að hætta að anda að hætta að dansa. Við ræðum við þær í þætti dagsins um breytt landslag danssenunnar, ferilinn og líf dansarans. Og Nína Hjálmarsdóttir rýnir í sýningu Sigríðar Soffíu Níelsdóttur Til hamingju með að vera mannleg sem sýnd er í Þjóðleikhúsinu.

Kristín Eysteinsdóttir hefur verið ráðin nýr rektor Listaháskóla Íslands. Kristín er auðvitað þjóðkunn kona. Eftir stuttan tónlistarferil fór hún í nám í dramatúrgíu til Árósa, tók svo meistaragráðu í leikstjórn í London og starfaði um árabil sem fastráðinn leikstjóri við Borgarleikhúsið. Hún tók við starfi Borgarleikhússtjóra 2014 og stýrði leikhúsinu við góðan orðstír, sýningar slógu aðsóknarmet og sópuðu til sín verðlaunum. Hún lét af störfum þar 2020 áður en hennar öðru tímabili þar lauk, til að einbeita sér að öðrum verkefnum. Hún var ráðin prófessor og fagstjóri við sviðslistadeild Listaháskóla Íslands í ágúst 2022 og hefur nú verið ráðin rektor skólans. Við ætlum að kynnast Kristínu betur í þætti dagsins, fá að heyra af hennar leið í lífinu og listinni, fá að vita afhverju hún sótti um stöðu rektors og hver hennar sýn á skapandi greinar eru. En við hefjum þáttinn á því að heyra af tilnefningum til Maístjörnunnar, ljóðaverðlaunum sem eru veitt af Rithöfundasambandi Íslands og Landsbókasafni Íslands - Háskólabókasafni í maí ár hvert.

Kristín Eysteinsdóttir hefur verið ráðin nýr rektor Listaháskóla Íslands. Kristín er auðvitað þjóðkunn kona. Eftir stuttan tónlistarferil fór hún í nám í dramatúrgíu til Árósa, tók svo meistaragráðu í leikstjórn í London og starfaði um árabil sem fastráðinn leikstjóri við Borgarleikhúsið. Hún tók við starfi Borgarleikhússtjóra 2014 og stýrði leikhúsinu við góðan orðstír, sýningar slógu aðsóknarmet og sópuðu til sín verðlaunum. Hún lét af störfum þar 2020 áður en hennar öðru tímabili þar lauk, til að einbeita sér að öðrum verkefnum. Hún var ráðin prófessor og fagstjóri við sviðslistadeild Listaháskóla Íslands í ágúst 2022 og hefur nú verið ráðin rektor skólans. Við ætlum að kynnast Kristínu betur í þætti dagsins, fá að heyra af hennar leið í lífinu og listinni, fá að vita afhverju hún sótti um stöðu rektors og hver hennar sýn á skapandi greinar eru. En við hefjum þáttinn á því að heyra af tilnefningum til Maístjörnunnar, ljóðaverðlaunum sem eru veitt af Rithöfundasambandi Íslands og Landsbókasafni Íslands - Háskólabókasafni í maí ár hvert.

Á morgun verður heimildamyndin Horfinn heimur eftir Ólaf Sveinsson forsýnd í Bíó Paradís. Myndin fjallar um gerð Kárahnjúkavirkjunar og hefur verið mörg ár í vinnslu. Hún var að mestu tekin sumarið 2006, skömmu áður en byrjað var að safna vatni í Hálslón Kárahnjúkavirkjunar, en einnig næstu sumur á eftir, og síðast árið 2021 mynduðu kvikmyndagerðarmennirnir þær breytingar sem orðið hafa á svæðinu með tilkomu virkjunarinnar. Við ræðum við höfundinn í þætti dagsins. Svo koma tveir sagnfræðingar í heimsókn til okkar til að ræða ástand og horfur í skjalamálum. Sigurður Gylfi Magnússon prófessor í sagnfræði við HÍ er einn þeirra sem mun taka til máls í framsögu á málþingi sem fer fram í Þjóðarbókhlöðunni á fimmtudagskvöld kl. 20. Yfirskriftin er heimildir á vergangi (spurningamerki bætt við) en þar á að ræða stöðu íslenskra skjalasafna í kjörfar nýlegrar ákvörðunar borgarstjórnar um að leggja niður Borgarskjalasafn. Sigurður kemur til okkar og líka Ása Estar Sigurðardóttir sagnfræðingur sem er stjórnarmaður í Sagnfræðingafélagi Íslands og verður fundarstjóri á fimmtudagskvöld. En við hefjum þáttinn á því að melta nýafstaðna bókmenntahátíð með Birni Halldórssyni rithöfundi. Björn hefur sótt hátíðina frá því hann var unglingur , bæði sem áhorfandi og þátttakandi og hann var hæstánægður með hátíðina í ár.

Á morgun verður heimildamyndin Horfinn heimur eftir Ólaf Sveinsson forsýnd í Bíó Paradís. Myndin fjallar um gerð Kárahnjúkavirkjunar og hefur verið mörg ár í vinnslu. Hún var að mestu tekin sumarið 2006, skömmu áður en byrjað var að safna vatni í Hálslón Kárahnjúkavirkjunar, en einnig næstu sumur á eftir, og síðast árið 2021 mynduðu kvikmyndagerðarmennirnir þær breytingar sem orðið hafa á svæðinu með tilkomu virkjunarinnar. Við ræðum við höfundinn í þætti dagsins. Svo koma tveir sagnfræðingar í heimsókn til okkar til að ræða ástand og horfur í skjalamálum. Sigurður Gylfi Magnússon prófessor í sagnfræði við HÍ er einn þeirra sem mun taka til máls í framsögu á málþingi sem fer fram í Þjóðarbókhlöðunni á fimmtudagskvöld kl. 20. Yfirskriftin er heimildir á vergangi (spurningamerki bætt við) en þar á að ræða stöðu íslenskra skjalasafna í kjörfar nýlegrar ákvörðunar borgarstjórnar um að leggja niður Borgarskjalasafn. Sigurður kemur til okkar og líka Ása Estar Sigurðardóttir sagnfræðingur sem er stjórnarmaður í Sagnfræðingafélagi Íslands og verður fundarstjóri á fimmtudagskvöld. En við hefjum þáttinn á því að melta nýafstaðna bókmenntahátíð með Birni Halldórssyni rithöfundi. Björn hefur sótt hátíðina frá því hann var unglingur , bæði sem áhorfandi og þátttakandi og hann var hæstánægður með hátíðina í ár.

Kona með háan hita vegna veirusýkingar tekur bók eftir Paul Auster úr bókaskápnum heima hjá sér. Á saurblaðinu er áritun frá fyrrverandi kærustu. Minningarnar flæða fram og smátt og smátt kynnumst við fyrrverandi kærustunni betur, en líka sögumanni. Þetta er fyrsta portrettið af fjórum sem myndast í huga sögumannsins í Smáatriðunum eftir sænska rithöfundinn Iu Genberg. Smáatriðin hlaut August-verðalaunin í fyrra fyrir bestu skáldsögu ársins, hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórdísar Gísladóttur og við ræðum við hana hér rétt á eftir. Sundlaugahangs og laufabrauðsgerð, lifandi íslenskar hefðir sem mögulega gætu endað á yfirlitsskrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf mannkyns. Þjóðminjasafn Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum héldu málþing fyrr í mánuðinum um þetta fyrirbæri. Það er heilmikil vinna sem fer í að komast á svona lista og getur skipt miklu máli fyrir menningarvarðveislu og sjálfsmynd þjóða. Við ræðum þessi mál við Vilhelmínu Jónsdóttur hjá Stofnun Árna Magnússonar. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Svartþröst eftir David Harrower sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu.

Kona með háan hita vegna veirusýkingar tekur bók eftir Paul Auster úr bókaskápnum heima hjá sér. Á saurblaðinu er áritun frá fyrrverandi kærustu. Minningarnar flæða fram og smátt og smátt kynnumst við fyrrverandi kærustunni betur, en líka sögumanni. Þetta er fyrsta portrettið af fjórum sem myndast í huga sögumannsins í Smáatriðunum eftir sænska rithöfundinn Iu Genberg. Smáatriðin hlaut August-verðalaunin í fyrra fyrir bestu skáldsögu ársins, hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórdísar Gísladóttur og við ræðum við hana hér rétt á eftir. Sundlaugahangs og laufabrauðsgerð, lifandi íslenskar hefðir sem mögulega gætu endað á yfirlitsskrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf mannkyns. Þjóðminjasafn Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum héldu málþing fyrr í mánuðinum um þetta fyrirbæri. Það er heilmikil vinna sem fer í að komast á svona lista og getur skipt miklu máli fyrir menningarvarðveislu og sjálfsmynd þjóða. Við ræðum þessi mál við Vilhelmínu Jónsdóttur hjá Stofnun Árna Magnússonar. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Svartþröst eftir David Harrower sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu.

Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur kemur í heimsókn með nýútkomna bók sem hann kallar Rimsírams. Þar er að finna alls kyns stutta texta, hugleiðingar um líf og samfélag, lífsreglur sem skipulagðar eru eftir gömlu íslensku mánuðunum, kveðskap, reynslu- og bernskusögur. Guðmundur Andri er gestur Víðsjár í síðari hluta þáttarins. Tíbrá tónleikaröðin heldur áfram í Salnum í Kópavogi í kvöld þar sem tónlistarkonan Berglind María Tómasdóttir kemur fram. Þar leikur hún að stórum hluta verk sem finna má á plötunni Ethereality en fyrir hana hlaut Berglind Íslensku tónlistarverðlaunin í flokki sígildrar og samtímatónlistar árið 2021. Hljóðheimurinn er víðfeðmur, heillandi og jafnvel heilandi. Við ræðum við Berglindi um efnisskrána tónleikanna, tilurð plötunnar Etherreality og heimasmíðuð hljóðfæri. Og Barnamenningarhátíð í Reykjavík er sett í dag, viðburðir verða um allan bæ fram á sunnudag. Rétti staðurinn fyrir allar nánari upplýsingar er vefurinn barnamenningingarhatid.is en við hringjum í Hörpu Rut Hilmarsdóttur verkefnisstjóra í upphafi þáttarins en hún er á hlaupum um allan bæ þessa dagana. Umsjón: Guðni Tómasson

Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur kemur í heimsókn með nýútkomna bók sem hann kallar Rimsírams. Þar er að finna alls kyns stutta texta, hugleiðingar um líf og samfélag, lífsreglur sem skipulagðar eru eftir gömlu íslensku mánuðunum, kveðskap, reynslu- og bernskusögur. Guðmundur Andri er gestur Víðsjár í síðari hluta þáttarins. Tíbrá tónleikaröðin heldur áfram í Salnum í Kópavogi í kvöld þar sem tónlistarkonan Berglind María Tómasdóttir kemur fram. Þar leikur hún að stórum hluta verk sem finna má á plötunni Ethereality en fyrir hana hlaut Berglind Íslensku tónlistarverðlaunin í flokki sígildrar og samtímatónlistar árið 2021. Hljóðheimurinn er víðfeðmur, heillandi og jafnvel heilandi. Við ræðum við Berglindi um efnisskrána tónleikanna, tilurð plötunnar Etherreality og heimasmíðuð hljóðfæri. Og Barnamenningarhátíð í Reykjavík er sett í dag, viðburðir verða um allan bæ fram á sunnudag. Rétti staðurinn fyrir allar nánari upplýsingar er vefurinn barnamenningingarhatid.is en við hringjum í Hörpu Rut Hilmarsdóttur verkefnisstjóra í upphafi þáttarins en hún er á hlaupum um allan bæ þessa dagana. Umsjón: Guðni Tómasson

Í Víðsjá dagsins: samtal um myndlist og tímann og tilfinningar í Íslendingasögum. Í Hverfisgalleríi var opnuð á laugardag sýningin allt er nálægt þar sem finna má ný og nýleg verk eftir Kristinn Hrafnsson. Verkin hafa öll með sjálfan tímann að gera, hvernig hann streymir áfram á sínum skrykkjótta hraða, hvaðan hann kemur og hvert hann fer. Við hittum myndlistarmanninn í galleríinu. Við veltum líka fyrir okkur tilfinningum í Íslendingasögum, að gefnu tilefni. Að springa af stríði: Sorg og sársauki í Íslendingasögunum er yfirskrift erindis sem Sif Ríkharðsdóttir prófessor í almennri bókmenntafræði flytur í Neskirkju á morgun - þar fjallar hún um tilfinningar í þessum sagnaarfi Íslendinga og beinir sjónum sínum sérstaklega að birtingarmynd sorgar og sársauka. Þetta hefur verið rannsóknarefni hennar ásamt fleirum af fræðasviðinu, tilfinningarannsóknir á miðaldatextum þar sem tilfinningar eru skoðaðar í sögulegu samhengi. Umsjón með Víðsjá hafa Jóhannes Ólafsson og Guðni Tómasson. Ath. Rangt var farið með nafn Kristins í þættinum og beðiðst er velvirðingar á því. Tónlist: Tom Waits - Time.

Í Víðsjá dagsins: samtal um myndlist og tímann og tilfinningar í Íslendingasögum. Í Hverfisgalleríi var opnuð á laugardag sýningin allt er nálægt þar sem finna má ný og nýleg verk eftir Kristinn Hrafnsson. Verkin hafa öll með sjálfan tímann að gera, hvernig hann streymir áfram á sínum skrykkjótta hraða, hvaðan hann kemur og hvert hann fer. Við hittum myndlistarmanninn í galleríinu. Við veltum líka fyrir okkur tilfinningum í Íslendingasögum, að gefnu tilefni. Að springa af stríði: Sorg og sársauki í Íslendingasögunum er yfirskrift erindis sem Sif Ríkharðsdóttir prófessor í almennri bókmenntafræði flytur í Neskirkju á morgun - þar fjallar hún um tilfinningar í þessum sagnaarfi Íslendinga og beinir sjónum sínum sérstaklega að birtingarmynd sorgar og sársauka. Þetta hefur verið rannsóknarefni hennar ásamt fleirum af fræðasviðinu, tilfinningarannsóknir á miðaldatextum þar sem tilfinningar eru skoðaðar í sögulegu samhengi. Umsjón með Víðsjá hafa Jóhannes Ólafsson og Guðni Tómasson. Ath. Rangt var farið með nafn Kristins í þættinum og beðiðst er velvirðingar á því. Tónlist: Tom Waits - Time.

Sveinn Einarsson, leikstjóri, rithöfundur og fyrrverandi leikhússtjóri, var einn þeirra heppnu sem fengu að upplifa umbyltingu leikhússins í París um miðja síðustu öld. Leikhús fáránleikans hitti hann beint í hjartastað og verk Samuel Beckets gáfu hans kynslóð rödd sem enn talar til okkar. Á sunnudag flytur Leiklestrarfélagið Beðið eftir Godot í Borgarleikhúsinu og það er Sveinn sem stýrir þar einvala liði leikara. Sveinn verður gestur okkar í þætti dagsins, segir okkur frá uppákomu Leiklestrarfélagsins og reyndar frá ýmsu fleiru, árunum í París og leikhúsástríðunni sem er hvergi nærri farin að kulna. Og svo fáum við heimspekivangaveltur frá Freyju Þórsdóttur, sem í dag fjallar um tilhneigingu mannsins til að gleyma því sem skiptir hann mestu. Og skoðar í því samhengi ólík hlutverk greindar og visku. Við sögu kemur líka Kafka, köttur og mús. En við hefjum þáttinn á því að tengja aðeins, erlenda tónlist sem bar á góma hér í þættinum fyrr í vikunni við íslenska. Magnús Kjartansson tónlistarmaður segir frá því þegar hann fór í hljóðver á áttunda áratugnum í London og Sandy Denny og Linda Thompson sungu fyrir hann bakraddir.

Sveinn Einarsson, leikstjóri, rithöfundur og fyrrverandi leikhússtjóri, var einn þeirra heppnu sem fengu að upplifa umbyltingu leikhússins í París um miðja síðustu öld. Leikhús fáránleikans hitti hann beint í hjartastað og verk Samuel Beckets gáfu hans kynslóð rödd sem enn talar til okkar. Á sunnudag flytur Leiklestrarfélagið Beðið eftir Godot í Borgarleikhúsinu og það er Sveinn sem stýrir þar einvala liði leikara. Sveinn verður gestur okkar í þætti dagsins, segir okkur frá uppákomu Leiklestrarfélagsins og reyndar frá ýmsu fleiru, árunum í París og leikhúsástríðunni sem er hvergi nærri farin að kulna. Og svo fáum við heimspekivangaveltur frá Freyju Þórsdóttur, sem í dag fjallar um tilhneigingu mannsins til að gleyma því sem skiptir hann mestu. Og skoðar í því samhengi ólík hlutverk greindar og visku. Við sögu kemur líka Kafka, köttur og mús. En við hefjum þáttinn á því að tengja aðeins, erlenda tónlist sem bar á góma hér í þættinum fyrr í vikunni við íslenska. Magnús Kjartansson tónlistarmaður segir frá því þegar hann fór í hljóðver á áttunda áratugnum í London og Sandy Denny og Linda Thompson sungu fyrir hann bakraddir.

Sigríður Soffía Níelsdóttir, eða Sigga Soffía, er danshöfundur og dansari sem hefur unnið að fjölbreyttum verkefnum frá því hún útskrifaðist sem dansari frá Listaháskóla Íslands 2009. Hún frumsýnir nýtt leikverk í Þjóðleikhúsinu þann 19.apríl, verkið kallast Til hamingju með að vera mannleg og er unnið upp úr samnefndri ljóðabók. Bókina skrifaði Sigga Soffía þegar hún gekk í gegnum krabbameinsmeðferð, sem leið til að takast á við óttann sem fylgdi óvissunni. Hún segir bókina meðal annars vera vitnisburð manneskju sem tekst á við áfall, sjálfstætt starfandi móður sem þarf að horfast í augu við nýja sjálfsmynd í kapítalísku samfélagi þar sem framleiðni virðist oft skipta meira máli en manneskjur. Við ræðum við Siggu Soffíu í þætti dagsins og heyrum nokkur ljóð úr bókinni Til hamingju með að vera mannleg. Einnig verður rætt við Borgar Magnason kontrabassaleikara um nýútkomna sólóplötu hans, Come closer.

Sigríður Soffía Níelsdóttir, eða Sigga Soffía, er danshöfundur og dansari sem hefur unnið að fjölbreyttum verkefnum frá því hún útskrifaðist sem dansari frá Listaháskóla Íslands 2009. Hún frumsýnir nýtt leikverk í Þjóðleikhúsinu þann 19.apríl, verkið kallast Til hamingju með að vera mannleg og er unnið upp úr samnefndri ljóðabók. Bókina skrifaði Sigga Soffía þegar hún gekk í gegnum krabbameinsmeðferð, sem leið til að takast á við óttann sem fylgdi óvissunni. Hún segir bókina meðal annars vera vitnisburð manneskju sem tekst á við áfall, sjálfstætt starfandi móður sem þarf að horfast í augu við nýja sjálfsmynd í kapítalísku samfélagi þar sem framleiðni virðist oft skipta meira máli en manneskjur. Við ræðum við Siggu Soffíu í þætti dagsins og heyrum nokkur ljóð úr bókinni Til hamingju með að vera mannleg. Einnig verður rætt við Borgar Magnason kontrabassaleikara um nýútkomna sólóplötu hans, Come closer.

Sjálfsalinn heitir nýtt útvarpsleikverk leikhópsins Kriðpleirs sem frumflutt verður um páskana. Kriðpleir er skipaður þeim Ragnari Ísleifi Bragasyni, Friðgeiri Einarssyni, Árna Vilhjálmssyni og Bjarna Jónssyni og þeir vita vel að tilveran er full af reddingum og misvel borguðum giggum. Í Sjálfsalanum hefur Ragnar ráðið sig í fast starf og sagt skilið við félaga sína í harkinu, þá Friðgeir og Árna. En tálsýnir lausamennskunnar lifa og fyrr en varir stefnir hugurinn í eina átt: Beint í næsta gigg. Ragnar Ísleifur og Friðgeir eru gestir Víðsjár í svipmynd og ræða páskapopp, kvikmyndina Bodyguard, sálfræði leikhússins og margt fleira. En við hefjum þáttinn á sviðslistarrýni frá Nínu Hjálmarsdóttur sem fór að sjá verkið Djöfulsins snillingur sem sýnt er í Tjarnarbíó.

Sjálfsalinn heitir nýtt útvarpsleikverk leikhópsins Kriðpleirs sem frumflutt verður um páskana. Kriðpleir er skipaður þeim Ragnari Ísleifi Bragasyni, Friðgeiri Einarssyni, Árna Vilhjálmssyni og Bjarna Jónssyni og þeir vita vel að tilveran er full af reddingum og misvel borguðum giggum. Í Sjálfsalanum hefur Ragnar ráðið sig í fast starf og sagt skilið við félaga sína í harkinu, þá Friðgeir og Árna. En tálsýnir lausamennskunnar lifa og fyrr en varir stefnir hugurinn í eina átt: Beint í næsta gigg. Ragnar Ísleifur og Friðgeir eru gestir Víðsjár í svipmynd og ræða páskapopp, kvikmyndina Bodyguard, sálfræði leikhússins og margt fleira. En við hefjum þáttinn á sviðslistarrýni frá Nínu Hjálmarsdóttur sem fór að sjá verkið Djöfulsins snillingur sem sýnt er í Tjarnarbíó.

Við ræðum við Hallveigu Rúnarsdóttur sópransöngkonu í þætti dagsins, um eitt dáðasta tónverk barrokktímans, Stabat Mater eftir Pergolesi, sem samið var við einn þekktasta sálm kristninnnar. Hallveig mun flytja verkið ásamt Hildigunni Einarsdóttur og Kammersveit Reykjavíkur á Skírdag í Hallgrímskirkju. Hafnarborg, menningarmiðstöð Hafnarfjarðar, verður viðkomustaður okkar í þætti dagsins. Í Sverrissal, einum sýningarsalanna þar, er nú uppi sýningin Ritaðar myndir þar sem gefur að líta nokkuð dularfullar myndir Jóhanns S. Vilhjálmssonar. Þetta eru gríðarflóknar tekningar, form og órætt letur, sem minna jafnt á norrænan myndheim og skreytilist fjarlægra landa. Við hittum Jóhann í dag og ræðum líka við Jón Proppé um listhans, en Jón er sýningarstjóri ásamt Erlingi Klingenberg. Og í dag kynnum við til leiks nýjan pistlahöfund hér í Víðsjá. Tónlistarmaðurinn Teitur Magnússon mun á næstu vikum flytja okkur pistla um Glatað snillinga. Í dag fáum við að heyra um einn helsta frumkvöðul kántrí- og þjóðlagarokktónlistar, Gene Clark.

Við ræðum við Hallveigu Rúnarsdóttur sópransöngkonu í þætti dagsins, um eitt dáðasta tónverk barrokktímans, Stabat Mater eftir Pergolesi, sem samið var við einn þekktasta sálm kristninnnar. Hallveig mun flytja verkið ásamt Hildigunni Einarsdóttur og Kammersveit Reykjavíkur á Skírdag í Hallgrímskirkju. Hafnarborg, menningarmiðstöð Hafnarfjarðar, verður viðkomustaður okkar í þætti dagsins. Í Sverrissal, einum sýningarsalanna þar, er nú uppi sýningin Ritaðar myndir þar sem gefur að líta nokkuð dularfullar myndir Jóhanns S. Vilhjálmssonar. Þetta eru gríðarflóknar tekningar, form og órætt letur, sem minna jafnt á norrænan myndheim og skreytilist fjarlægra landa. Við hittum Jóhann í dag og ræðum líka við Jón Proppé um listhans, en Jón er sýningarstjóri ásamt Erlingi Klingenberg. Og í dag kynnum við til leiks nýjan pistlahöfund hér í Víðsjá. Tónlistarmaðurinn Teitur Magnússon mun á næstu vikum flytja okkur pistla um Glatað snillinga. Í dag fáum við að heyra um einn helsta frumkvöðul kántrí- og þjóðlagarokktónlistar, Gene Clark.

Á laugardaginn opnaði sýning myndlistarkonunnar Unu Bjargar Magnúsdóttur í samkomuhúsinu á Súðavík. Una Björg er fjórði listamaðurinn sem velst til þátttöku í sýningarröð Listasafns ASÍ þar sem skipulagðar eru einkasýningar valinna listamanna á tveimur stöðum á landinu. Víðsjá sendir útsendara af stað og lítur inn í samkomuhúsið á Súðavík og fær að heyra af sýningunni Svikull silfurljómi frá listakonunni sjálfri, en einnig verður rætt við Elísabetu Gunnarsdóttur safnstjóra listasafns ASÍ. Við heyrum einnig af norskri bók, Arfur og umhverfi eftir Vigdis Hjorht, sem nýverið kom út í íslenskri þýðingu Ísaks Harðarsonar. Hjorth er einn fremsti samtímahöfundur Noregs og er Arfur og umhverfi, hennar þekktasta verk. Bókin fjallar um fjölskyldu sem stendur í deilum vegna arfs sem á að skipta milli fjögurra uppkominna systkina. Þegar líður á söguna kemur í ljós aðmeira liggur undir en arfurinn, óuppgert fjölskylduleyndamál sem hefur verið þaggað í hel. Við ræðum við Silje Beite, þýðanda, um Arf og umhverfi. En við hefjum þáttinn á að minnast merks japansks tónlistarmanns sem féll frá um liðna helgi, Ryuichi Sakamoto.

Á laugardaginn opnaði sýning myndlistarkonunnar Unu Bjargar Magnúsdóttur í samkomuhúsinu á Súðavík. Una Björg er fjórði listamaðurinn sem velst til þátttöku í sýningarröð Listasafns ASÍ þar sem skipulagðar eru einkasýningar valinna listamanna á tveimur stöðum á landinu. Víðsjá sendir útsendara af stað og lítur inn í samkomuhúsið á Súðavík og fær að heyra af sýningunni Svikull silfurljómi frá listakonunni sjálfri, en einnig verður rætt við Elísabetu Gunnarsdóttur safnstjóra listasafns ASÍ. Við heyrum einnig af norskri bók, Arfur og umhverfi eftir Vigdis Hjorht, sem nýverið kom út í íslenskri þýðingu Ísaks Harðarsonar. Hjorth er einn fremsti samtímahöfundur Noregs og er Arfur og umhverfi, hennar þekktasta verk. Bókin fjallar um fjölskyldu sem stendur í deilum vegna arfs sem á að skipta milli fjögurra uppkominna systkina. Þegar líður á söguna kemur í ljós aðmeira liggur undir en arfurinn, óuppgert fjölskylduleyndamál sem hefur verið þaggað í hel. Við ræðum við Silje Beite, þýðanda, um Arf og umhverfi. En við hefjum þáttinn á að minnast merks japansks tónlistarmanns sem féll frá um liðna helgi, Ryuichi Sakamoto.

Reykjavík Art Book Fair / Listbókamessa eða Bókverkamessa fer fram um helgina í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi. Þetta er í annað sinn sem listbókamessan fer fram hér á landi en sambærilegar messur eru haldnar um allan heim. Þar koma saman listamenn og hönnuðir sem nota bókverkið sem listform, lítil listbókaforlög, gallerí og söfn sem stunda útgáfu á prentuðu efni af öllum toga, allt frá ljóða- og listaverkabókum yfir í hönnunargripi. Við skreppum í Hafnarhúsið hér á eftir. Alþjóðlegi leikhópurinn Reykjavík Ensemble hefur vakið verðskuldaða athygli frá því að hann var stofnaður árið 2019. Reykja­víkur­borg út­nefndi leikhópinn List­hóp Reykja­víkur 2020 og ný­verið gerði borgin við þau þriggja ára sam­starfs­samning. Hópurinn frumsýnir í kvöld sitt fjórða verk frá stofnun, verk sem kallast Djöfulsins snillingur, en verkið er svört kómedía sem fjallar um árekstra milli sjálfsmyndar listamanns og raunveruleika innflytjanda. Við ræðum við stofendur leikhópsins og höfunda verksins, þær Ewu Marcinek and Pálínu Jónsdóttur. Óbragð eftir Guðrúnu Brjánsdóttur kom út hjá Forlaginu á dögunum. Óbragð er fyrsta skáldsaga höfundarins, en hún vann samkeppni Forlagsins, Nýjar raddir 2020, með nóvellunni Sjálfstýringu. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Óbragð.

Reykjavík Art Book Fair / Listbókamessa eða Bókverkamessa fer fram um helgina í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi. Þetta er í annað sinn sem listbókamessan fer fram hér á landi en sambærilegar messur eru haldnar um allan heim. Þar koma saman listamenn og hönnuðir sem nota bókverkið sem listform, lítil listbókaforlög, gallerí og söfn sem stunda útgáfu á prentuðu efni af öllum toga, allt frá ljóða- og listaverkabókum yfir í hönnunargripi. Við skreppum í Hafnarhúsið hér á eftir. Alþjóðlegi leikhópurinn Reykjavík Ensemble hefur vakið verðskuldaða athygli frá því að hann var stofnaður árið 2019. Reykja­víkur­borg út­nefndi leikhópinn List­hóp Reykja­víkur 2020 og ný­verið gerði borgin við þau þriggja ára sam­starfs­samning. Hópurinn frumsýnir í kvöld sitt fjórða verk frá stofnun, verk sem kallast Djöfulsins snillingur, en verkið er svört kómedía sem fjallar um árekstra milli sjálfsmyndar listamanns og raunveruleika innflytjanda. Við ræðum við stofendur leikhópsins og höfunda verksins, þær Ewu Marcinek and Pálínu Jónsdóttur. Óbragð eftir Guðrúnu Brjánsdóttur kom út hjá Forlaginu á dögunum. Óbragð er fyrsta skáldsaga höfundarins, en hún vann samkeppni Forlagsins, Nýjar raddir 2020, með nóvellunni Sjálfstýringu. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Óbragð.

Melanie Ubaldo fæddist árið 1992 á Filippseyjum en býr nú og starfar í Reykjavík. Hún útskrifaðist með meistaragráðu í myndlist frá Listaháskóla Íslands árið 2022, hefur tekið þátt í fjölda sýninga hérlendis og erlendis og eru verk hennar í eigu helstu safna landsins. Melanie hlaut styrk úr Styrktarsjóði Svavars Guðnasonar og Ástu Eiríksdóttur fyrir efnilega listamenn 2021 og hún hlaut, ásamt félögum sínum í listamannaþríeykinu Lucky 3, Hvatningarverðlaun Íslensku myndlistarverðlaunanna í fyrra. Verk Melanie eru oftast sjálfsævisöguleg og varpa ljósi á heim Íslendinga af erlendum uppruna, á fordóma, misrétti og hatursorðræðu. En einnig kvennamenningu, uppeldi, tengsl, heimili og minningar. Hún notast við fjölbreytta miðla og verkin hennar eru oft stór í sniðum, hún hefur mikið notast við textíl, samansaumuð málverk, texta og arkitektónískar innsetningar. Melanie er pólitísk og beitt í verkum sínum en á sama tíma eru verkin fíngerð og oftar en ekki fögur á að líta, sem er kannski ekki tilviljun því Melanie segir starf listamannsins felast í því að fegra heiminn. Melanie Ubaldo er gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins.

Melanie Ubaldo fæddist árið 1992 á Filippseyjum en býr nú og starfar í Reykjavík. Hún útskrifaðist með meistaragráðu í myndlist frá Listaháskóla Íslands árið 2022, hefur tekið þátt í fjölda sýninga hérlendis og erlendis og eru verk hennar í eigu helstu safna landsins. Melanie hlaut styrk úr Styrktarsjóði Svavars Guðnasonar og Ástu Eiríksdóttur fyrir efnilega listamenn 2021 og hún hlaut, ásamt félögum sínum í listamannaþríeykinu Lucky 3, Hvatningarverðlaun Íslensku myndlistarverðlaunanna í fyrra. Verk Melanie eru oftast sjálfsævisöguleg og varpa ljósi á heim Íslendinga af erlendum uppruna, á fordóma, misrétti og hatursorðræðu. En einnig kvennamenningu, uppeldi, tengsl, heimili og minningar. Hún notast við fjölbreytta miðla og verkin hennar eru oft stór í sniðum, hún hefur mikið notast við textíl, samansaumuð málverk, texta og arkitektónískar innsetningar. Melanie er pólitísk og beitt í verkum sínum en á sama tíma eru verkin fíngerð og oftar en ekki fögur á að líta, sem er kannski ekki tilviljun því Melanie segir starf listamannsins felast í því að fegra heiminn. Melanie Ubaldo er gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins.

Harmonikkuliekarinn Jónas Ásgeir Ásgeirson hlaut á dögunum íslensku tónlistarverðlaunin í flokki sígildrar og samtímatónlistar fyrir plötuna Fikta. Platan er nefnd eftir verkinu Fikta eftir Friðrik Margrétar - Guðmundsson en einnig er á henni að finna verk eftir Atla Heimi Sveinsson, Þorkel Sigurbjörnsson, Atla Ingólfsson og Finn Karlsson. Jónas Ásgeir er einn af fáum íslendingum með framhaldspróf í klassískum harmonikkuleik, en hann heillaðist ungur af hljóðfærinu sem hefur átt hug hans síðan. Jónas býr og starfar í Kaupmannahöfn þar sem hann stundaði nám við konunglega tónlistarskólann þar í borg. Við sláum á þráðinn til Jónasar í þætti dagisns og heyrum af bestu plötu ársins, Fikta. En við hefjum þáttinn á annars konar tónlist, rokkskotnum jazzi af plötunni Gork. Óskar Kjartansson trommuleikari segir frá henni í þætti dagsins. Við heyrum einnig rýni Gauta Kristmannssonar í Vanþakkláta flóttamanninn eftir íranska höfundinn Dinu Neyeri. Bókin kom úthjá Angústúru í fyrra í þýðingu Bjarna Jónssonar, en höfundurinn verður einmitt gestur á bókmenntahátíð í Reykjavík í næsta mánuði.

Harmonikkuliekarinn Jónas Ásgeir Ásgeirson hlaut á dögunum íslensku tónlistarverðlaunin í flokki sígildrar og samtímatónlistar fyrir plötuna Fikta. Platan er nefnd eftir verkinu Fikta eftir Friðrik Margrétar - Guðmundsson en einnig er á henni að finna verk eftir Atla Heimi Sveinsson, Þorkel Sigurbjörnsson, Atla Ingólfsson og Finn Karlsson. Jónas Ásgeir er einn af fáum íslendingum með framhaldspróf í klassískum harmonikkuleik, en hann heillaðist ungur af hljóðfærinu sem hefur átt hug hans síðan. Jónas býr og starfar í Kaupmannahöfn þar sem hann stundaði nám við konunglega tónlistarskólann þar í borg. Við sláum á þráðinn til Jónasar í þætti dagisns og heyrum af bestu plötu ársins, Fikta. En við hefjum þáttinn á annars konar tónlist, rokkskotnum jazzi af plötunni Gork. Óskar Kjartansson trommuleikari segir frá henni í þætti dagsins. Við heyrum einnig rýni Gauta Kristmannssonar í Vanþakkláta flóttamanninn eftir íranska höfundinn Dinu Neyeri. Bókin kom úthjá Angústúru í fyrra í þýðingu Bjarna Jónssonar, en höfundurinn verður einmitt gestur á bókmenntahátíð í Reykjavík í næsta mánuði.

Fyrirbæri kallast rými við Ægisgötu, rekið af listamönnum og hýsir vinnu­stof­ur fjölbreyttra listamanna - vel yfir þrjátíu talsins. Þetta eru listamenn á öllum aldri með ólíkan bakgrunn og ólíka reynslu, sum að taka sín fyrstu skref önnur eiga langan og farsælan feril að baki. Í Fyrirbæri er sýn­ing­ar­sal­ur en þetta er líka vett­vang­ur fyr­ir fólk til að kaupa sam­tíma­list beint af vinnu­stof­um lista­manna. Víðsjá gerði sér ferð á Ægisgötuna og byrjaði á að ræða við manneskjuna sem segja má að hafi opnað gáttir Fyrirbæris. Katrínu Ingu Jóns Hjördísar, en einnig Anton Lyngdal, Önnu Anna Hallin og Olgu Bermann. Á Gerðarsafni stendur nú yfir sýningin Að rekja brot, þar sem erlendir listamenn rannsaka nýlenduhyggju, rasisma, kúgun, yfirtöku og jaðarsetningu. Sýningin flæðir um báða aðalsali safnsins og verkin eru fjölbreytt og ólík þó hugmyndafræðilegur þráður gefi þeim samhljóm. Við ræddum við sýningarstjórann Daríu Sól Andrews í síðustu viku en í dag heyrum við einum listamannanna, Hugo Llanes frá Veracruz í Mexíkó. Hugo flutti hingað til lands árið 2018, býr hér enn og leggur nú stund á umhverfis og auðlindafræði. Í verkum sínum rannsakar hann oftar en ekki sprungur í pólitískum og félagslegum kerfum, og notar til þess ýmsa miðla. Hann skoðar meðal annars fólksflutninga, misnotkun valds og áhrif nýlendustefnu á þróun sjálfsmyndar rómönsku ameríku. Meira um það í þætti dagsins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Prinsessuleikana eftir Elfriede Jelinek sem sýndir eru um þessar mundir í Borgarleikhúsinu. En við hefjum þáttinn á hugleiðingu fra Ólafi Agli Egilssyni í tilefni dagsins, en í dag er alþjóðlegur dagur leiklistarinnar.

Fyrirbæri kallast rými við Ægisgötu, rekið af listamönnum og hýsir vinnu­stof­ur fjölbreyttra listamanna - vel yfir þrjátíu talsins. Þetta eru listamenn á öllum aldri með ólíkan bakgrunn og ólíka reynslu, sum að taka sín fyrstu skref önnur eiga langan og farsælan feril að baki. Í Fyrirbæri er sýn­ing­ar­sal­ur en þetta er líka vett­vang­ur fyr­ir fólk til að kaupa sam­tíma­list beint af vinnu­stof­um lista­manna. Víðsjá gerði sér ferð á Ægisgötuna og byrjaði á að ræða við manneskjuna sem segja má að hafi opnað gáttir Fyrirbæris. Katrínu Ingu Jóns Hjördísar, en einnig Anton Lyngdal, Önnu Anna Hallin og Olgu Bermann. Á Gerðarsafni stendur nú yfir sýningin Að rekja brot, þar sem erlendir listamenn rannsaka nýlenduhyggju, rasisma, kúgun, yfirtöku og jaðarsetningu. Sýningin flæðir um báða aðalsali safnsins og verkin eru fjölbreytt og ólík þó hugmyndafræðilegur þráður gefi þeim samhljóm. Við ræddum við sýningarstjórann Daríu Sól Andrews í síðustu viku en í dag heyrum við einum listamannanna, Hugo Llanes frá Veracruz í Mexíkó. Hugo flutti hingað til lands árið 2018, býr hér enn og leggur nú stund á umhverfis og auðlindafræði. Í verkum sínum rannsakar hann oftar en ekki sprungur í pólitískum og félagslegum kerfum, og notar til þess ýmsa miðla. Hann skoðar meðal annars fólksflutninga, misnotkun valds og áhrif nýlendustefnu á þróun sjálfsmyndar rómönsku ameríku. Meira um það í þætti dagsins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Prinsessuleikana eftir Elfriede Jelinek sem sýndir eru um þessar mundir í Borgarleikhúsinu. En við hefjum þáttinn á hugleiðingu fra Ólafi Agli Egilssyni í tilefni dagsins, en í dag er alþjóðlegur dagur leiklistarinnar.

Myndlistarhúsið á Miklatúni sem í daglegu tali heitir Kjarvalsstaðir og er hluti af Listasafni Rvk er fimmtíu ára. Þetta fallega hús hannað af Hannes Kr. Davíðssyni arkitekt sem var þar m.a. undir áhrifum af japönskum innblæstri í norrænan módernisma, þar sem áhersla var lögð á ómeðhöndluð náttúruefni bygginga ásamt léttleika og einföldun allra drátta. Vígsla hússins fór fram 24. Mars 1973 undir lúðrablæstri. Við rifjum hana upp í þætti dagsins og höldum á Kjarvalsstaði en þar verður opnuð á laugardag sýningin Kviksjá - íslensk myndlist á tuttugustu öld. Sýningarstjórarnir eru þrír, Edda Halldórsdóttir, Markús Þór Andrésson og Ólöf K. Sigurðardóttir safnstjóri Listasafns Reykjavíkur. Við heyrum í Markúsi og Ólöf og Axel Hallkeli Jóhannessyni sem er hönnuður sýningarinnar. Og svo segir Nína Hjálmarsdóttir sína skoðun á splunkunýrri uppfærslu á Íslandsklukkunni, en leik hópurinn Elefant sýnir verkið um þessar mundir í kassanum í þjóðleikhúsinu, undir leiksstjórn Þorleifs Arnar Arnarssonar Á sunnudag verða sýndar í Bíó Paradís kvikmyndir sem hafa verið varðveittar í kvikmyndasafni íslands og í einkasöfnum þar til nýlega. Um er að ræða nokkrar filmur sem hafa að geyma rammpólitískt efni, filmur sem Kolbeinn Rastrick hefur undanfarið verið að skoða og sem eiga það allar sameiginlegt að sýna óeirðirnar við Alþingishúsið sem áttu sér stað þann 30. mars árið 1949 vegna fyrirhugaðrar inngöngu Íslands í Atlantshafsbandalagið. Kolbeinn hefur ekki aðeins skoðað filmurarn sjálfar heldur einnig rýnt í viðbrögðin við þeim, og um leið skoðar hann hvernig sannleikurinn sem þar birtist er háður túlkun stríðandi fylkinga. Við ræðum við Kolbein í þætti dagsins.

Myndlistarhúsið á Miklatúni sem í daglegu tali heitir Kjarvalsstaðir og er hluti af Listasafni Rvk er fimmtíu ára. Þetta fallega hús hannað af Hannes Kr. Davíðssyni arkitekt sem var þar m.a. undir áhrifum af japönskum innblæstri í norrænan módernisma, þar sem áhersla var lögð á ómeðhöndluð náttúruefni bygginga ásamt léttleika og einföldun allra drátta. Vígsla hússins fór fram 24. Mars 1973 undir lúðrablæstri. Við rifjum hana upp í þætti dagsins og höldum á Kjarvalsstaði en þar verður opnuð á laugardag sýningin Kviksjá - íslensk myndlist á tuttugustu öld. Sýningarstjórarnir eru þrír, Edda Halldórsdóttir, Markús Þór Andrésson og Ólöf K. Sigurðardóttir safnstjóri Listasafns Reykjavíkur. Við heyrum í Markúsi og Ólöf og Axel Hallkeli Jóhannessyni sem er hönnuður sýningarinnar. Og svo segir Nína Hjálmarsdóttir sína skoðun á splunkunýrri uppfærslu á Íslandsklukkunni, en leik hópurinn Elefant sýnir verkið um þessar mundir í kassanum í þjóðleikhúsinu, undir leiksstjórn Þorleifs Arnar Arnarssonar Á sunnudag verða sýndar í Bíó Paradís kvikmyndir sem hafa verið varðveittar í kvikmyndasafni íslands og í einkasöfnum þar til nýlega. Um er að ræða nokkrar filmur sem hafa að geyma rammpólitískt efni, filmur sem Kolbeinn Rastrick hefur undanfarið verið að skoða og sem eiga það allar sameiginlegt að sýna óeirðirnar við Alþingishúsið sem áttu sér stað þann 30. mars árið 1949 vegna fyrirhugaðrar inngöngu Íslands í Atlantshafsbandalagið. Kolbeinn hefur ekki aðeins skoðað filmurarn sjálfar heldur einnig rýnt í viðbrögðin við þeim, og um leið skoðar hann hvernig sannleikurinn sem þar birtist er háður túlkun stríðandi fylkinga. Við ræðum við Kolbein í þætti dagsins.

Ágúst Guðmundsson kvikmyndaleikstjóri fékk heiðursverðlaun íslensku kvikmyndaakademíunnar á Eddu verðlaununum. Ágúst er fæddur 1947, gekk í Menntaskólann í Reykjavík, lærði leiklist en fór svo í nám til Bretlands, í The national Film School, þaðan sem hann útskrifaðist 1977. Fjórum árum síðar frumsýndi hann sýna fyrstu kvikmynd í fullri leng, Land og syni. Ágúst tók þátt í því sem hefur verið kallað íslenska kvikmyndavorið upp úr 1980 og hefur allar götur síðan verið í hópi okkar helstu og farsælustu kvikmyndaleikstjóra. Meðal verka hans má nefna Útlagann, Með allt á hreinu, Mávahlátur, Í takt við tímann og Ófeigur gengur aftur. Ágúst Guðmundsson er gestur Víðsjár í svipmynd dagsins.

Ágúst Guðmundsson kvikmyndaleikstjóri fékk heiðursverðlaun íslensku kvikmyndaakademíunnar á Eddu verðlaununum. Ágúst er fæddur 1947, gekk í Menntaskólann í Reykjavík, lærði leiklist en fór svo í nám til Bretlands, í The national Film School, þaðan sem hann útskrifaðist 1977. Fjórum árum síðar frumsýndi hann sýna fyrstu kvikmynd í fullri leng, Land og syni. Ágúst tók þátt í því sem hefur verið kallað íslenska kvikmyndavorið upp úr 1980 og hefur allar götur síðan verið í hópi okkar helstu og farsælustu kvikmyndaleikstjóra. Meðal verka hans má nefna Útlagann, Með allt á hreinu, Mávahlátur, Í takt við tímann og Ófeigur gengur aftur. Ágúst Guðmundsson er gestur Víðsjár í svipmynd dagsins.

Í Gerðarsafni stendur nú yfir sýningin Að rekja brot, þar sem sex erlendir listamenn rannsaka nýlenduhyggju, rasisma og kúgun. Með því að rekja brot sinnar eigin sögu og sjálfsmyndar rannsaka listamennirnir um leið stöðu sína í samfélaginu og setja fram á fjölbreyttan hátt. Daría Sól Andrews er hugmyndasmiður og sýningarstjóri sýningarinnar en hún segir viðfangsefnið hafa verið sér hugleikið til fjölda ára. Henni finnist vanta fjölbreytileika og sýnileika hér á landi, ekki bara í formi sagna og listaverka, heldur einnig í sýningahaldi, og þar að auki tengi hún sterkt við efnið persónulega. Við ræðum við Daríu Sól í þætti dagsins. Við ræðum einnig við Bergsvein Þórsson, safnafræðing og dósent við Háskólann á Bifröst um safnastarf á tímum mannaldar. Er umhverfisvitund fyrst og fremst gluggaskraut til þess létta á mannaldarmóralnum? Getur menningarstarfsemi lagt eitthvað til í umhverfis- og loftslagsmálum? Einnig heyrum við pistil frá Freyju Þórsdóttur sem í dag fjallar um fegurðina í hversdagsleikanum. Það gerir hún meðal annars með hliðsjón af ólíkum hugmyndum um guðleikann og skoðar í því samhengi muninn á transhúmanískri hugsun og heimspeki Simone Weil. Og svo hugum við að ljóðum en í dag er alþjóðlegur dagur ljóðsins.

Í Gerðarsafni stendur nú yfir sýningin Að rekja brot, þar sem sex erlendir listamenn rannsaka nýlenduhyggju, rasisma og kúgun. Með því að rekja brot sinnar eigin sögu og sjálfsmyndar rannsaka listamennirnir um leið stöðu sína í samfélaginu og setja fram á fjölbreyttan hátt. Daría Sól Andrews er hugmyndasmiður og sýningarstjóri sýningarinnar en hún segir viðfangsefnið hafa verið sér hugleikið til fjölda ára. Henni finnist vanta fjölbreytileika og sýnileika hér á landi, ekki bara í formi sagna og listaverka, heldur einnig í sýningahaldi, og þar að auki tengi hún sterkt við efnið persónulega. Við ræðum við Daríu Sól í þætti dagsins. Við ræðum einnig við Bergsvein Þórsson, safnafræðing og dósent við Háskólann á Bifröst um safnastarf á tímum mannaldar. Er umhverfisvitund fyrst og fremst gluggaskraut til þess létta á mannaldarmóralnum? Getur menningarstarfsemi lagt eitthvað til í umhverfis- og loftslagsmálum? Einnig heyrum við pistil frá Freyju Þórsdóttur sem í dag fjallar um fegurðina í hversdagsleikanum. Það gerir hún meðal annars með hliðsjón af ólíkum hugmyndum um guðleikann og skoðar í því samhengi muninn á transhúmanískri hugsun og heimspeki Simone Weil. Og svo hugum við að ljóðum en í dag er alþjóðlegur dagur ljóðsins.

Víðsjá dagsins er tileinkuð þeim listamönnum og sýningum sem hlutu verðlaun á Íslensku myndlistarverðlaunum þann 16.mars síðastliðinn. Við grípum niður í viðtöl við Hrafnkel Sigurðsson sem er myndlistarmaður ársins, Ásgerði Birnu Björnsdóttur sem hlaut hvatningarverðlaunin, Ragnheiði Gestsdóttur sem átti eitt verkanna í samsýningu ársins, Hjólið V: Allt í góðu, og Ragnheiði Jónsdóttur sem hlaut heiðursverðlaun fyrir lífsstarf sitt í þágu íslenskrar myndlistar og menningar. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Víðsjá dagsins er tileinkuð þeim listamönnum og sýningum sem hlutu verðlaun á Íslensku myndlistarverðlaunum þann 16.mars síðastliðinn. Við grípum niður í viðtöl við Hrafnkel Sigurðsson sem er myndlistarmaður ársins, Ásgerði Birnu Björnsdóttur sem hlaut hvatningarverðlaunin, Ragnheiði Gestsdóttur sem átti eitt verkanna í samsýningu ársins, Hjólið V: Allt í góðu, og Ragnheiði Jónsdóttur sem hlaut heiðursverðlaun fyrir lífsstarf sitt í þágu íslenskrar myndlistar og menningar. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Íslensku myndlistarverðlaununum verða afhent í kvöld við hátíðlega athöfn í Iðnó, en þetta er í sjötta sinn sem verðlaunin eru veitt. Í dag stendur svo yfir ráðstefna í Þjóðmenningarhúsinu, þar sem staða myndlistar í íslensku samfélagi er reifuð. Að ráðstefnunni standa Menningar- og viðskiptaráðuneytið og Myndlistarmiðstöð. Af þessu tilefni verður Víðsjá dagsins með öðruvísi sniði, við fáum til okkar gesti sem taka til máls á ráðstefnunni og ræðum myndlistarmenningu og framtíð myndlistarstarfsemi á Íslandi. Gestir okkar verða Dorothee Kirch, Hlynur Hallsson, Ingibjörg Sigurjónsdóttir og Bjarki Bragasonþ Og svo heyrum við einnig í Pari Stave, forstöðukonu Skaftfells. Pari flutti frá New York til Seyðisfjarðar árið 2022 en hún starfaði áður sem sýningarstjóri hjá Metropolitan safninu í New York. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Íslensku myndlistarverðlaununum verða afhent í kvöld við hátíðlega athöfn í Iðnó, en þetta er í sjötta sinn sem verðlaunin eru veitt. Í dag stendur svo yfir ráðstefna í Þjóðmenningarhúsinu, þar sem staða myndlistar í íslensku samfélagi er reifuð. Að ráðstefnunni standa Menningar- og viðskiptaráðuneytið og Myndlistarmiðstöð. Af þessu tilefni verður Víðsjá dagsins með öðruvísi sniði, við fáum til okkar gesti sem taka til máls á ráðstefnunni og ræðum myndlistarmenningu og framtíð myndlistarstarfsemi á Íslandi. Gestir okkar verða Dorothee Kirch, Hlynur Hallsson, Ingibjörg Sigurjónsdóttir og Bjarki Bragason Og svo heyrum við einnig í Pari Stave, forstöðukonu Skaftfells. Pari flutti frá New York til Seyðisfjarðar árið 2022 en hún starfaði áður sem sýningarstjóri hjá Metropolitan safninu í New York. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Jónmundur Grétarsson leikari ólst upp í Vesturbænum í Reykjavík og Garðabæ. Hann sló í gegn í söngleiknum Bugsy Malone sem settur var á svið í Loftkastalanum árið 1997 en ætlaði samt ekkert endilega að verða leikari. Þónokkrum árum síðar, eftir glæstan feril í fótbolta, fór Jónmundur til San Francisco að læra leiklist. Stuttu eftir heimkomu stofnaði hann ásamt félögum sínum leikhópinn Elefant, en hann samanstendur af leikurum sem eiga það sameiginlegt að vera Íslendingar af blönduðum uppruna. Elefant setti á svið leikverkið Smán eftir Ayad Akh­t­ar í Þjóðleikhúsinu 2017, og hópurinn stígur þar á svið á nýjan leik annað kvöld, þegar þau frumsýna Íslandsklukkuna í leikstjórn Þorleifs Arnars Arnarssonar. Jónmundur verður gestur okkar í svipmynd í dag. En við byrjum á bókmenntarýni, Millibilsmaður heitir heimildaskáldsaga Hermanns Stefánssonar sem gerist á fyrstu árum 20. Aldar. Þar eru jöfnum höndum tekin fyrir sjálfstæðismál og spíritsmi. Sölvi Halldórsson bókmenntarýnir Viðsjár segir okkur skoðun sína á verkinu

Jónmundur Grétarsson leikari ólst upp í Vesturbænum í Reykjavík og Garðabæ. Hann sló í gegn í söngleiknum Bugsy Malone sem settur var á svið í Loftkastalanum árið 1997 en ætlaði samt ekkert endilega að verða leikari. Þónokkrum árum síðar, eftir glæstan feril í fótbolta, fór Jónmundur til San Francisco að læra leiklist. Stuttu eftir heimkomu stofnaði hann ásamt félögum sínum leikhópinn Elefant, en hann samanstendur af leikurum sem eiga það sameiginlegt að vera Íslendingar af blönduðum uppruna. Elefant setti á svið leikverkið Smán eftir Ayad Akh­t­ar í Þjóðleikhúsinu 2017, og hópurinn stígur þar á svið á nýjan leik annað kvöld, þegar þau frumsýna Íslandsklukkuna í leikstjórn Þorleifs Arnars Arnarssonar. Jónmundur verður gestur okkar í svipmynd í dag. En við byrjum á bókmenntarýni, Millibilsmaður heitir heimildaskáldsaga Hermanns Stefánssonar sem gerist á fyrstu árum 20. Aldar. Þar eru jöfnum höndum tekin fyrir sjálfstæðismál og spíritsmi. Sölvi Halldórsson bókmenntarýnir Viðsjár segir okkur skoðun sína á verkinu

Rúnar Gunnarsson ljósmyndari er fæddur árið 1944. Hann fékk sína fyrstu myndavél árið 1957 og fór þá beinustu leið út að mynda og hefur verið að mynda síðan. Ljósmyndasýnin á verkum Rúnars opnaði dyr sínar í myndasal Þjóðminjasafns Íslands síðastliðinn laugardag og kallast sýningin Ekki augnablikið heldur eilífðin Rúnar segir drifkraftinn á bak við ævistarfið vera þörfina fyrir að fanga andblæ tímans, eilífðina og mögulega einhvern sannleika, og að á sama tíma hafi hann reynt að forðast fegurðina eins og heitan eldinn. Við heyrum meira af því þegar við skoðum ljósmyndirnar með Rúnari í þætti dagsins. Nýtt íslenskt leikhúsverk var frumsýnt í Þjóðleikhúsinu þann 5.mars síðastliðinn, Draumaþjófurinn. Þetta er fjölskyldusöngleikur eftir Björk Jakobsdóttur sem byggir á bók Gunnars Helgasonar, en Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson semur tónlistina. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. En við hefjum þáttinn á fréttum frá Bandaríkjunum, á stækkunar hugmyndum um eina mestu menningarstofnun þess stóra lands, Smithsonian safnsins.

Rúnar Gunnarsson ljósmyndari er fæddur árið 1944. Hann fékk sína fyrstu myndavél árið 1957 og fór þá beinustu leið út að mynda og hefur verið að mynda síðan. Ljósmyndasýnin á verkum Rúnars opnaði dyr sínar í myndasal Þjóðminjasafns Íslands síðastliðinn laugardag og kallast sýningin Ekki augnablikið heldur eilífðin Rúnar segir drifkraftinn á bak við ævistarfið vera þörfina fyrir að fanga andblæ tímans, eilífðina og mögulega einhvern sannleika, og að á sama tíma hafi hann reynt að forðast fegurðina eins og heitan eldinn. Við heyrum meira af því þegar við skoðum ljósmyndirnar með Rúnari í þætti dagsins. Nýtt íslenskt leikhúsverk var frumsýnt í Þjóðleikhúsinu þann 5.mars síðastliðinn, Draumaþjófurinn. Þetta er fjölskyldusöngleikur eftir Björk Jakobsdóttur sem byggir á bók Gunnars Helgasonar, en Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson semur tónlistina. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. En við hefjum þáttinn á fréttum frá Bandaríkjunum, á stækkunar hugmyndum um eina mestu menningarstofnun þess stóra lands, Smithsonian safnsins.

Í Berg Contemporary við Klapparstíg var opnuð um liðna helgi sýningin Kerfi þar sem ný verk eftir Heklu Dögg Jónsdóttur myndlistarkonu eru til sýnis. Verkin á sýningunni eru þrenns konar: þarna er vídeóverk þar sem þrír litir blandast saman á vatnsyfirborði, í öðru verki rúlla hvítir og svartir textar yfir vegginn á plastrúllum, og svo eru þarna stór pappírs verk, sem ná frá gólfi og upp í loft. Meira um það þegar við göngum um sýninguna með Heklu Dögg í þætti dagsins. Og svo ætlum við að velta fyrir okkur hugmyndinni um prinsessuna. Goðsögnin um hina hreinu og duglegu prinsessu, prúðu og iðnu stúlkuna, sem Grimmsbræður festu á blað, og sem Disney verkmsiðjan festi svo enn betur í sessi í samtíma okkar, lifir enn góðu lífi, en afhverju? Austurríska nóbelskáldið Elfriede Jelinek tekst á við þessar spurningar í Prinsessuleikunum, verki sem Borgarleikhúsið frumsýnir um næstu helgi í leikstjórn Unu Þorleifsdóttur. Una verður gestur okkar í dag. Á fimmtudaginn síðasta var samþykkt á Alþingi að veita 21 ein­stak­lingi rík­is­borg­ara­rétt. Athygli vakti að meðal þeirra er banda­ríska lista­kon­an Roni Horn sem sannarlega má setja í flokk svokallaðra Íslands­vina eft­ir ára­löng tengsl henn­ar við land og þjóð. Af þessu tilefni ætlum við að hverfa aftur til ársins 2007, og rifja upp viðtal við listakonuna, sem ræddi þá meðal annars um áhrif Íslands á list hennar, efnahagsmálin sem þá voru á blússandi siglingu og náttúruvernd svo eitthvað sé nefnt.

Í Berg Contemporary við Klapparstíg var opnuð um liðna helgi sýningin Kerfi þar sem ný verk eftir Heklu Dögg Jónsdóttur myndlistarkonu eru til sýnis. Verkin á sýningunni eru þrenns konar: þarna er vídeóverk þar sem þrír litir blandast saman á vatnsyfirborði, í öðru verki rúlla hvítir og svartir textar yfir vegginn á plastrúllum, og svo eru þarna stór pappírs verk, sem ná frá gólfi og upp í loft. Meira um það þegar við göngum um sýninguna með Heklu Dögg í þætti dagsins. Og svo ætlum við að velta fyrir okkur hugmyndinni um prinsessuna. Goðsögnin um hina hreinu og duglegu prinsessu, prúðu og iðnu stúlkuna, sem Grimmsbræður festu á blað, og sem Disney verkmsiðjan festi svo enn betur í sessi í samtíma okkar, lifir enn góðu lífi, en afhverju? Austurríska nóbelskáldið Elfriede Jelinek tekst á við þessar spurningar í Prinsessuleikunum, verki sem Borgarleikhúsið frumsýnir um næstu helgi í leikstjórn Unu Þorleifsdóttur. Una verður gestur okkar í dag. Á fimmtudaginn síðasta var samþykkt á Alþingi að veita 21 ein­stak­lingi rík­is­borg­ara­rétt. Athygli vakti að meðal þeirra er banda­ríska lista­kon­an Roni Horn sem sannarlega má setja í flokk svokallaðra Íslands­vina eft­ir ára­löng tengsl henn­ar við land og þjóð. Af þessu tilefni ætlum við að hverfa aftur til ársins 2007, og rifja upp viðtal við listakonuna, sem ræddi þá meðal annars um áhrif Íslands á list hennar, efnahagsmálin sem þá voru á blússandi siglingu og náttúruvernd svo eitthvað sé nefnt.

María Mey sem hin hreina mær hefur verið einn helsti innblástur listamanna af öllu tagi frá því að hún kom fram á sjónarsviðið. Hin hreina og óflekkaða mær er þó ekki svo óflekkuð í huga allra og í seinni tíð hafa femínískir guðfræðingar varpað ljósi á allskyns annarskonar útgáfur af Maríu, sem í sumum tilfellum er nærbuxnalaus og dónaleg. Sigríður Guðmarsdóttir guðfræðingur er ein þeirra sem tekur til máls á Hugvísindaþingi Háskóla Íslands á morgun, þar mun hún fjalla um birtingarmyndir Maríu í nýrri sálmabók Þjóðkirkjunnar, með vísan í fræðimenn og myndlisarverk Kristínar Gunnlaugsdóttur. Við ræðum við Sigríði í þætti dagsins. Heimildarmynd um aðstæður hinsegin fólks í Téténíu verður sýnd í Bíó Paradís á sunnudaginn. Lucy Shtein, meðlimur Pussy Riot, segir hinsegin fólk ofsótt á svæðinu og að mikilvægt sé að muna að aðstæður margra séu bágar í Rússlandi. Hún verður gestur okkar í þætti dagsins.

María Mey sem hin hreina mær hefur verið einn helsti innblástur listamanna af öllu tagi frá því að hún kom fram á sjónarsviðið. Hin hreina og óflekkaða mær er þó ekki svo óflekkuð í huga allra og í seinni tíð hafa femínískir guðfræðingar varpað ljósi á allskyns annarskonar útgáfur af Maríu, sem í sumum tilfellum er nærbuxnalaus og dónaleg. Sigríður Guðmarsdóttir guðfræðingur er ein þeirra sem tekur til máls á Hugvísindaþingi Háskóla Íslands á morgun, þar mun hún fjalla um birtingarmyndir Maríu í nýrri sálmabók Þjóðkirkjunnar, með vísan í fræðimenn og myndlisarverk Kristínar Gunnlaugsdóttur. Við ræðum við Sigríði í þætti dagsins. Heimildarmynd um aðstæður hinsegin fólks í Téténíu verður sýnd í Bíó Paradís á sunnudaginn. Lucy Shtein, meðlimur Pussy Riot, segir hinsegin fólk ofsótt á svæðinu og að mikilvægt sé að muna að aðstæður margra séu bágar í Rússlandi. Hún verður gestur okkar í þætti dagsins.

Ingibjörg Jóhannsdóttir hefur verið safnstjóri Listasafns Íslands í rétt rúma viku. Hún var skipuð í starfið í desember af menntamálaráðherra eftir að hafa verið valin úr hópi sex umsækjenda, og tók við starfinu þann fyrsta mars síðastliðinn. Ingibjörg var skólastjóri Myndlistarskólans í Reykjavík og Landskotsskóla samanlagt hátt í þrjá áratugi. Áður hafði hún starfað um þriggja ára skeið við Listasafn Íslands, verið stundakennari við Listaháskóla Íslands og fleiri skóla. Hún stundaði nám við School af Visual Arts og Pratt Institute í New York en þar áður hafði hún lokið námi við grafíkdeild Myndlista- og handíðaskóla Íslands. Ingibjörg verður gestur okkar í svipmynd dagsins. Hver er konan, hvaðan kemur hún, og hvert er hún að fara? En við hefjum þáttinn á pistli frá einum af bókmenntarýnum okkar, Grétu Sigríði Einarsdóttur. Gréta Sigríður ætlar ekki að fjalla um nýútkomna bók að þessu sinni, heldur ætlar hún að velta fyrir sér muninum á ritstjórn og ritskoðun. Eru Laxness og Dahl of flóknir og of gamaldags fyrir unga lesendur?

Ingibjörg Jóhannsdóttir hefur verið safnstjóri Listasafns Íslands í rétt rúma viku. Hún var skipuð í starfið í desember af menntamálaráðherra eftir að hafa verið valin úr hópi sex umsækjenda, og tók við starfinu þann fyrsta mars síðastliðinn. Ingibjörg var skólastjóri Myndlistarskólans í Reykjavík og Landskotsskóla samanlagt hátt í þrjá áratugi. Áður hafði hún starfað um þriggja ára skeið við Listasafn Íslands, verið stundakennari við Listaháskóla Íslands og fleiri skóla. Hún stundaði nám við School af Visual Arts og Pratt Institute í New York en þar áður hafði hún lokið námi við grafíkdeild Myndlista- og handíðaskóla Íslands. Ingibjörg verður gestur okkar í svipmynd dagsins. Hver er konan, hvaðan kemur hún, og hvert er hún að fara? En við hefjum þáttinn á pistli frá einum af bókmenntarýnum okkar, Grétu Sigríði Einarsdóttur. Gréta Sigríður ætlar ekki að fjalla um nýútkomna bók að þessu sinni, heldur ætlar hún að velta fyrir sér muninum á ritstjórn og ritskoðun. Eru Laxness og Dahl of flóknir og of gamaldags fyrir unga lesendur?

Smámunir sem þessir eftir írska rithöfundinn Claire Keegan kom út í íslenskri þýðingu Helgu Soffíu Einarsdóttur í síðustu viku. Þetta er fjórða bók höfundarins sem er margverðlaunuð fyrir verk sín. Bókin gerist á Írlandi níunda áratugarins og segir frá kolakaupmanni í smábæ nokkrum þar sem lífið snýst um fjölskylduna, vinnuna, kirkjuna og kannski barinn. Söguhetjan lifir frekar reglubundnu lífi þar til að hann fær óvænt innsýn í það sem er raunverulega að gerast á bak við luktar dyr klaustursins. Sagan snertir á myrkum blett í sögu Írlands, sögu Magdalenu þvottahúsanna og þeirra 30.000 kvenna sem voru þar læstar inni. Meira um það í þætti dagsins. Svo sláum við á þráðinn og heyrum í Einari Guðmundssyni rithöfundi sem hefur stundað ritstörf sín í um hálfa öld, mestan part út í Munchen þar sem hann hefur verið búsettur áratugum saman. Ný bók hans er komin út, í þrjúhundruð tölusettum eintökum sem bókaútgáfan Ars Longa gefur út en hún á sér heimilsfesti austur á Djúpavogi, og starfar í nánu samstarfi við Ars Longa samtímalistasafnið. Það er tilraunarkenndur andi yfir þessari bók sem heitir Þrenna en inniheldur eins og nafnið gefur til kynna i raun þrjárbækur, Ár og sprænur - hulda ráðgátan heitir ein, ranimosk heitir önnur og sú þriðja Litlu sögurnar í hálfa samhenginu. Við hringum til Munchen í þættinum í dag og ræðum við Einar Guðmundsson. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Smámunir sem þessir eftir írska rithöfundinn Claire Keegan kom út í íslenskri þýðingu Helgu Soffíu Einarsdóttur í síðustu viku. Þetta er fjórða bók höfundarins sem er margverðlaunuð fyrir verk sín. Bókin gerist á Írlandi níunda áratugarins og segir frá kolakaupmanni í smábæ nokkrum þar sem lífið snýst um fjölskylduna, vinnuna, kirkjuna og kannski barinn. Söguhetjan lifir frekar reglubundnu lífi þar til að hann fær óvænt innsýn í það sem er raunverulega að gerast á bak við luktar dyr klaustursins. Sagan snertir á myrkum blett í sögu Írlands, sögu Magdalenu þvottahúsanna og þeirra 30.000 kvenna sem voru þar læstar inni. Meira um það í þætti dagsins. Svo sláum við á þráðinn og heyrum í Einari Guðmundssyni rithöfundi sem hefur stundað ritstörf sín í um hálfa öld, mestan part út í Munchen þar sem hann hefur verið búsettur áratugum saman. Ný bók hans er komin út, í þrjúhundruð tölusettum eintökum sem bókaútgáfan Ars Longa gefur út en hún á sér heimilsfesti austur á Djúpavogi, og starfar í nánu samstarfi við Ars Longa samtímalistasafnið. Það er tilraunarkenndur andi yfir þessari bók sem heitir Þrenna en inniheldur eins og nafnið gefur til kynna i raun þrjárbækur, Ár og sprænur - hulda ráðgátan heitir ein, ranimosk heitir önnur og sú þriðja Litlu sögurnar í hálfa samhenginu. Við hringum til Munchen í þættinum í dag og ræðum við Einar Guðmundsson. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Endurvarp kallast sýning Ingunnar Fjólu Ingþórsdóttur í Listvali á Granda. Á sýningunni kannar Ingunn Fjóla mörk málverks og vefnaðar, þar sem verkin verða hugleiðing og tilraun til að fanga óstöðugt ástand lita. Og jafnvel óstöðugt ástand yfirleitt, því Ingunn Fjóla segist að einhverju leyti vera að leita uppi fegurð í heimi sem mætti stundum vera stöðugri, og fallegri. Meira um það í þætti dagsins. Einnig heyrum við rýni Sölva Halldórssonar í skáldsögu Sigurlínar Bjarneyjar Gísladóttur, Sólrúnu. Og við kynnum okkur tónlistarmanninn Wayne Shorter með Eyþóri Gunnarssyni. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Endurvarp kallast sýning Ingunnar Fjólu Ingþórsdóttur í Listvali á Granda. Á sýningunni kannar Ingunn Fjóla mörk málverks og vefnaðar, þar sem verkin verða hugleiðing og tilraun til að fanga óstöðugt ástand lita. Og jafnvel óstöðugt ástand yfirleitt, því Ingunn Fjóla segist að einhverju leyti vera að leita uppi fegurð í heimi sem mætti stundum vera stöðugri, og fallegri. Meira um það í þætti dagsins. Einnig heyrum við rýni Sölva Halldórssonar í skáldsögu Sigurlínar Bjarneyjar Gísladóttur, Sólrúnu. Og við kynnum okkur tónlistarmanninn Wayne Shorter með Eyþóri Gunnarssyni. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Mikilvæg skilaboð að handan eru hvatinn að baki nýrri sýningu GJörningaklúbbsins sem opnar dyr sínar í Gallerí Porti um helgina. Þær Eirún Sigurðardóttir og Jóní Jónsdóttir, sem hafa starfað saman í rúma tvo áratugi að listinni, hafa í auknum mæli nýtt sér sjáendur við upphaf sköpunarferlis, aðferð sem þær kalla miðil-miðil. Sýningin í Gallerí Porti mun hverfast um miðilsfund sem átti sér stað í húsi við Bergstaðarstræti 2019, í húsi Ásgríms Jónssonar listmálara. Á fundinum náðist samband við Ásgrím sem vildi koma mikilvægum skilabopðum á framfæri. Þær Eirún og Jóní hafa hingað til ekki opinberað miðilsfundina sjálfa en í þessu tilfelli vilja þær gefa fólki kost á að komast í þessa frumheimild. Við heyrum upptökur af miðilsfundinum og ræðum við listakonurnar í þætti dagsins. Kammerkór Norðurlands er á faraldsfæti þessa dagana, kórinn hefur starfað í yfir 20 ár og hefur frá stofnun haft að markmiði að flytja nýja íslenska kórtónlist, samhliða ýmsum öðrum verkefnnum og gefið út þrjá hljómdiska, síðast árið 2020, en þar er að finna ljóð Davíðs Stefánssonar við ný og eldri íslensk lög. Nú beinir kórinn sjónum sínum til Bandaríkjanna og flytur nokkur af nýrri kórverkum höfuðtónskálda Bandaríkjanna í bland við dægurlög í kórútsetningum. Meðlimir kórsins eru flestir tónlistarmenntaðir og/eða atvinnufólk í tónlist sem koma víða að af Norðurlandi, búsettir allt frá Kópaskeri að Hrútafirði og kórstjórinn, Við ræðum við Guðmund Óla Gunnarsson í þætti dagsins. Og að gefnu tilefni rifjum við upp umfjöllun um konur sem tengdust hreyfingu súrrealista á fyrri hluta síðustu aldar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir

Mikilvæg skilaboð að handan eru hvatinn að baki nýrri sýningu GJörningaklúbbsins sem opnar dyr sínar í Gallerí Porti um helgina. Þær Eirún Sigurðardóttir og Jóní Jónsdóttir, sem hafa starfað saman í rúma tvo áratugi að listinni, hafa í auknum mæli nýtt sér sjáendur við upphaf sköpunarferlis, aðferð sem þær kalla miðil-miðil. Sýningin í Gallerí Porti mun hverfast um miðilsfund sem átti sér stað í húsi við Bergstaðarstræti 2019, í húsi Ásgríms Jónssonar listmálara. Á fundinum náðist samband við Ásgrím sem vildi koma mikilvægum skilabopðum á framfæri. Þær Eirún og Jóní hafa hingað til ekki opinberað miðilsfundina sjálfa en í þessu tilfelli vilja þær gefa fólki kost á að komast í þessa frumheimild. Við heyrum upptökur af miðilsfundinum og ræðum við listakonurnar í þætti dagsins. Kammerkór Norðurlands er á faraldsfæti þessa dagana, kórinn hefur starfað í yfir 20 ár og hefur frá stofnun haft að markmiði að flytja nýja íslenska kórtónlist, samhliða ýmsum öðrum verkefnnum og gefið út þrjá hljómdiska, síðast árið 2020, en þar er að finna ljóð Davíðs Stefánssonar við ný og eldri íslensk lög. Nú beinir kórinn sjónum sínum til Bandaríkjanna og flytur nokkur af nýrri kórverkum höfuðtónskálda Bandaríkjanna í bland við dægurlög í kórútsetningum. Meðlimir kórsins eru flestir tónlistarmenntaðir og/eða atvinnufólk í tónlist sem koma víða að af Norðurlandi, búsettir allt frá Kópaskeri að Hrútafirði og kórstjórinn, Við ræðum við Guðmund Óla Gunnarsson í þætti dagsins. Og að gefnu tilefni rifjum við upp umfjöllun um konur sem tengdust hreyfingu súrrealista á fyrri hluta síðustu aldar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir

Einn af hápunktum ársins í heimi hönnunar er hönnunarvikan í Stokkhólmi fer fram í febrúar ár hvert. Íslenskir hönnuðir kynntu þar áhugaverkt verkefni í þetta sinn, sem enn er til sýnis í Stokkhólmi, verk sem kallast Knowing the Ropes , eða Öllum hnútum kunnug. Verkefnið er unnið á mörkum hönnunar og myndlistar og skoðar táknræna vídd reipisins í norrænni samtímamenningu, en grunnur þess hverfist um tvær kaðlaverksmiðjur; Hampiðjuna í Reykjavík og Aarhus Possementfabrik í Danmörku. Brynhildur Pálsdóttir hönnuður verður gestur okkar í dag og segir okkur frá verkefninu og því sem hæst bar í Stokkhólmi. Og Freyja Þórsdóttir flytur sinn þriðja pistil á heimspekilum nótum. Að þessu sinni fjallar hún um ímyndunaraflið sem okkar merkilegustu og hættulegustu gjöf og hvaða áhrif það hefur á merkingarbær tengsl okkar við heiminn. En við byrjum í leikhúsinu. Leikhópurinn Alltaf í boltanum stendur að sýningunni Óbærilegur léttleiki knattspyrnunnar sem frumsýnd verður í Tjarnarbíó annað kvöld. Verkið skyggnist inn í hvernig enskir knattspyrnuleikir krydda líf fjögurra íslenskra karlmanna. Tilfinningar þeirra fá lausan tauminn og spennan, innan sem utan vallar, eykst með framvindu leiksins svo úr verður óútreiknanleg atburðarás sem spannar 90 mínútur. Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir leit við á æfingu leikhópsins og ræddi við leikstjórann, Viktoríu Blöndal og einn leikaranna, Albert Halldórsson. Umsjón: Halla Harðardóttir

Einn af hápunktum ársins í heimi hönnunar er hönnunarvikan í Stokkhólmi fer fram í febrúar ár hvert. Íslenskir hönnuðir kynntu þar áhugaverkt verkefni í þetta sinn, sem enn er til sýnis í Stokkhólmi, verk sem kallast Knowing the Ropes , eða Öllum hnútum kunnug. Verkefnið er unnið á mörkum hönnunar og myndlistar og skoðar táknræna vídd reipisins í norrænni samtímamenningu, en grunnur þess hverfist um tvær kaðlaverksmiðjur; Hampiðjuna í Reykjavík og Aarhus Possementfabrik í Danmörku. Brynhildur Pálsdóttir hönnuður verður gestur okkar í dag og segir okkur frá verkefninu og því sem hæst bar í Stokkhólmi. Og Freyja Þórsdóttir flytur sinn þriðja pistil á heimspekilum nótum. Að þessu sinni fjallar hún um ímyndunaraflið sem okkar merkilegustu og hættulegustu gjöf og hvaða áhrif það hefur á merkingarbær tengsl okkar við heiminn. En við byrjum í leikhúsinu. Leikhópurinn Alltaf í boltanum stendur að sýningunni Óbærilegur léttleiki knattspyrnunnar sem frumsýnd verður í Tjarnarbíó annað kvöld. Verkið skyggnist inn í hvernig enskir knattspyrnuleikir krydda líf fjögurra íslenskra karlmanna. Tilfinningar þeirra fá lausan tauminn og spennan, innan sem utan vallar, eykst með framvindu leiksins svo úr verður óútreiknanleg atburðarás sem spannar 90 mínútur. Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir leit við á æfingu leikhópsins og ræddi við leikstjórann, Viktoríu Blöndal og einn leikaranna, Albert Halldórsson. Umsjón: Halla Harðardóttir

Tveir félagar úr hljómsveitinni Ghost Choir verða gestir þáttarins í dag. Sveitina mynda Hannes Halldórsson, Magnús Tryggvason Elíassen, Pétur Hallgrímsson og Jóhannes Birgir Pálmason en þeir Hannes og Magnús kíkja í spjall til okkar. Ný út er komin glæsileg tveggja vínilplatna útgáfa sem heitir Cosmic Cedar, þetta er önnur plata Drauga-kórsins en við þessa fjórmenninga bætast síðan einir sex aðrir tónlistarmenn og úr verður seiður sem ýmist fer með mann eitthvert langt út í geim eða út í snarkandi eyðimörkina. Við heyrum af Ghost Choir og tónlistinni á nýju plötunni sem er innblásin mjög af tónlist miðausturlanda. Við ætlum einnig að kynna okkur í dag mexíkóskan rithöfund sem er einn sá vinsælasti í hinum spænskumælandi heimi. Rithöfund sem hefur mikið velt fyrir sér tengslum mannskepnunnar við dýr og plöntur., og sem er nú loks komin út á íslensku. ?Tengsl dýra og manna geta verið jafn flókin og þau sem sameina okkur mannfólkið,? skrifar Guadalupe Nettel, í smásagnasafninu Hjónaband rauðu fiskanna. Kristín Guðrún Jónsdóttir þýddi nýverið þetta athyglisverða smásagnasafn úr spænsku og hún verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Jarðsetningu eftir Önnu Maríu Bogadóttur, bók sem hlaut nýverið tilnefningu Hagþenkis. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Tveir félagar úr hljómsveitinni Ghost Choir verða gestir þáttarins í dag. Sveitina mynda Hannes Halldórsson, Magnús Tryggvason Elíassen, Pétur Hallgrímsson og Jóhannes Birgir Pálmason en þeir Hannes og Magnús kíkja í spjall til okkar. Ný út er komin glæsileg tveggja vínilplatna útgáfa sem heitir Cosmic Cedar, þetta er önnur plata Drauga-kórsins en við þessa fjórmenninga bætast síðan einir sex aðrir tónlistarmenn og úr verður seiður sem ýmist fer með mann eitthvert langt út í geim eða út í snarkandi eyðimörkina. Við heyrum af Ghost Choir og tónlistinni á nýju plötunni sem er innblásin mjög af tónlist miðausturlanda. Við ætlum einnig að kynna okkur í dag mexíkóskan rithöfund sem er einn sá vinsælasti í hinum spænskumælandi heimi. Rithöfund sem hefur mikið velt fyrir sér tengslum mannskepnunnar við dýr og plöntur., og sem er nú loks komin út á íslensku. ?Tengsl dýra og manna geta verið jafn flókin og þau sem sameina okkur mannfólkið,? skrifar Guadalupe Nettel, í smásagnasafninu Hjónaband rauðu fiskanna. Kristín Guðrún Jónsdóttir þýddi nýverið þetta athyglisverða smásagnasafn úr spænsku og hún verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Jarðsetningu eftir Önnu Maríu Bogadóttur, bók sem hlaut nýverið tilnefningu Hagþenkis. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Í dag kemur út skáldsagan Óbragð. Þetta er fyrsta skáldsaga höfundarins, Guðrúnar Brjánsdóttur, en hún vann samkeppni Forlagsins, Nýjar raddir 2020, með nóvellunni Sjálfstýringu. Óbragð fjallar um verkfræðinemann Hjalta og leit hans að sjálfum sér, en hann virðist hafa misst fótana eftir Covid einangrun, fær kvíðaköst og er með þráhyggju. En líf hans tekur óvæntan snúning þegar hann kynnist Kakófylkingunni, sem er hópur leitandi fólks sem finnur innri ró með hjálp kakós frá Guatemala. Við ræðum við höfund Óbragðs í þætti dagsins. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að fjalla um verkföll, í þessum síðasta pistli sínum teygir Ragnheiður Gyða sig í átt að okkar dögum, en þó ekki alla leið. En við hefjum þáttinn á að líta inn á Listasafnið á Akureyri. Þar er einnig að finna sýningu á verkum Kristínar Jónsdóttur frá Munkaþverá, Vatnið og Landið. VIð ræðum við Hlyn Hallsson um verk Kristínar. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Í dag kemur út skáldsagan Óbragð. Þetta er fyrsta skáldsaga höfundarins, Guðrúnar Brjánsdóttur, en hún vann samkeppni Forlagsins, Nýjar raddir 2020, með nóvellunni Sjálfstýringu. Óbragð fjallar um verkfræðinemann Hjalta og leit hans að sjálfum sér, en hann virðist hafa misst fótana eftir Covid einangrun, fær kvíðaköst og er með þráhyggju. En líf hans tekur óvæntan snúning þegar hann kynnist Kakófylkingunni, sem er hópur leitandi fólks sem finnur innri ró með hjálp kakós frá Guatemala. Við ræðum við höfund Óbragðs í þætti dagsins. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að fjalla um verkföll, í þessum síðasta pistli sínum teygir Ragnheiður Gyða sig í átt að okkar dögum, en þó ekki alla leið. En við hefjum þáttinn á að líta inn á Listasafnið á Akureyri. Þar er einnig að finna sýningu á verkum Kristínar Jónsdóttur frá Munkaþverá, Vatnið og Landið. VIð ræðum við Hlyn Hallsson um verk Kristínar. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Rétt fyrir hádegi í dag var tilkynnt um tilnefningar til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs í ár. Ljóðabók­in Laus blöð eft­ir Ragn­ar Helga Ólafs­son, sem Bjart­ur gef­ur út, og skáld­sag­an Ljós­gildr­an eft­ir Guðna Elís­son, sem Les­stof­an gef­ur út, eru til­nefnd­ar til verðlaunanna fyr­ir Íslands hönd. Dómnefndir Norðurlandanna til­nefna í ár sam­tals 14 verk til verðlaun­anna, en sam­eig­in­leg nor­ræn dóm­nefnd vel­ur vinn­ings­hafa árs­ins og verða verðlaun­in af­hent við hátíðlega at­höfn í tengsl­um við 75. þing Norður­landaráðs í Osló 31. októ­ber. Jórunn Sigurðardóttir, bókmenntasérfræðingur Rásar 1, var í Gunnarshúsi í morgun og við fáum hana til að líta við hér í upphafi þáttar og leggja lauslegt mat á tilnefningarnar. Og við heyrum nánar af verkum hins tilnefnda bókmenntafræðings og rithöfundar, Guðna Elíssonar, því Gréta Sigríður Einarsdóttir, bókmenntarýnir Víðsjár, rýnir í dag í aðra skáldsögu Guðna. Sú heitir Brimhólar og kom út hjá Lesstofunni í nóvember síðastliðnum. Í kvöld mun bresk-ástralski stórpíanistinn Stephen Hough leika hinn tilfinningaþrungna og sívinsæla píanókonsert nr 2 eftir Sergei Rachmaninov á tónleikum með Sinfóníuhljómsveit Íslands í Eldborg. Við tökum aðeins púlsinn á þeim merkilega manni og hitum með því upp fyrir kvöldið sem margir unnendur klassískrar tónlistar hafa beðið eftir með tilhlökkun. Við lítum líka við í safnaðarheimili Neskirkju, þar sem myndlistarmaðurinn Arnar Ásgeirsson var í óða önn við uppsetningu á verkum sínum í morgun, fyrir sýningu sem opnar næsta sunnudag og ber titilinn Hreinsunaraðferðir. Þar fara stæltir karlmannslíkamar í plastflöskuformi, sem minna helst á grískar eða rómverskar styttur, líkama krists eða jafnvel hinu ikonísku Jean Paul Gaultier ilmvatnsflösku sem finna má í mörgum unglingsherbergjum. En í þessum flöskum er ekki að finna ilmvatn eða heilagt vatn, heldur ýmsar hreinsivörur, svo sem klósetthreinsi, spritt, uppþvottasápu og jafnvel klór. Arnar segir okkur nánar af sýningunni og hugmyndafræðinni á bakvið Hreinsunaraðferðirnar. Umsjón: Guðni Tómasson og Melkorka Ólafsdóttir

Rétt fyrir hádegi í dag var tilkynnt um tilnefningar til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs í ár. Ljóðabók­in Laus blöð eft­ir Ragn­ar Helga Ólafs­son, sem Bjart­ur gef­ur út, og skáld­sag­an Ljós­gildr­an eft­ir Guðna Elís­son, sem Les­stof­an gef­ur út, eru til­nefnd­ar til verðlaunanna fyr­ir Íslands hönd. Dómnefndir Norðurlandanna til­nefna í ár sam­tals 14 verk til verðlaun­anna, en sam­eig­in­leg nor­ræn dóm­nefnd vel­ur vinn­ings­hafa árs­ins og verða verðlaun­in af­hent við hátíðlega at­höfn í tengsl­um við 75. þing Norður­landaráðs í Osló 31. októ­ber. Jórunn Sigurðardóttir, bókmenntasérfræðingur Rásar 1, var í Gunnarshúsi í morgun og við fáum hana til að líta við hér í upphafi þáttar og leggja lauslegt mat á tilnefningarnar. Og við heyrum nánar af verkum hins tilnefnda bókmenntafræðings og rithöfundar, Guðna Elíssonar, því Gréta Sigríður Einarsdóttir, bókmenntarýnir Víðsjár, rýnir í dag í aðra skáldsögu Guðna. Sú heitir Brimhólar og kom út hjá Lesstofunni í nóvember síðastliðnum. Í kvöld mun bresk-ástralski stórpíanistinn Stephen Hough leika hinn tilfinningaþrungna og sívinsæla píanókonsert nr 2 eftir Sergei Rachmaninov á tónleikum með Sinfóníuhljómsveit Íslands í Eldborg. Við tökum aðeins púlsinn á þeim merkilega manni og hitum með því upp fyrir kvöldið sem margir unnendur klassískrar tónlistar hafa beðið eftir með tilhlökkun. Við lítum líka við í safnaðarheimili Neskirkju, þar sem myndlistarmaðurinn Arnar Ásgeirsson var í óða önn við uppsetningu á verkum sínum í morgun, fyrir sýningu sem opnar næsta sunnudag og ber titilinn Hreinsunaraðferðir. Þar fara stæltir karlmannslíkamar í plastflöskuformi, sem minna helst á grískar eða rómverskar styttur, líkama krists eða jafnvel hinu ikonísku Jean Paul Gaultier ilmvatnsflösku sem finna má í mörgum unglingsherbergjum. En í þessum flöskum er ekki að finna ilmvatn eða heilagt vatn, heldur ýmsar hreinsivörur, svo sem klósetthreinsi, spritt, uppþvottasápu og jafnvel klór. Arnar segir okkur nánar af sýningunni og hugmyndafræðinni á bakvið Hreinsunaraðferðirnar. Umsjón: Guðni Tómasson og Melkorka Ólafsdóttir

Íslensku þýðingaverðlaunin voru veitt við hátíðlega athöfn á Gljúfrasteini um síðustu helgi. Handhafi þeirra í ár er Pétur Gunnarsson, fyrir þýðingu sína á stórvirki Jean-Jacques Rousseau, Játningunum. Pétur fagnar um þessar mundir fimmtíu ára rithöfundarafmæli og er gestur okkar í svipmynd Víðsjár þessa vikuna. Umsjón: Guðni Tómasson og Melkorka Ólafsdóttir

Íslensku þýðingaverðlaunin voru veitt við hátíðlega athöfn á Gljúfrasteini um síðustu helgi. Handhafi þeirra í ár er Pétur Gunnarsson, fyrir þýðingu sína á stórvirki Jean-Jacques Rousseau, Játningunum. Pétur fagnar um þessar mundir fimmtíu ára rithöfundarafmæli og er gestur okkar í svipmynd Víðsjár þessa vikuna. Umsjón: Guðni Tómasson og Melkorka Ólafsdóttir

Listasafn Reykjavikur heldur áfram að kynna ný verk starfandi listamanna í Ásmundarsafni, þar sem þau kallast á við myndheim Ásmundar Sveinssonar. Nú er það myndlistarkonan Sigga Björg sem á í samtali við Ásmund, og áherslan í þetta sinn er á þjóðsögur, ævintýri og ímyndunarafl. Á sýningunni Andardráttur á glugga sýnir Sigga BJörg teikningar, veggverk og vidjóverk. Meira um það hér undir lok þáttar, þegar við hittum Siggu Björg í Ásmundarsafni. Gauti Kristmannsson heldur áfram að fjalla um nýútkomnar bækur, og að þessu sinni er það þýðing á litháískri bók: Litháarnir við Laptevhaf, eftir Daliu Grinkevitjúte, í þýðingu Geirs Sigurðssonar og Vilmu Kinderyté. En við hefjum þáttinn á heimsókn í eitt af ráðuneytum borgarinnar. Fram eru komin á hinu háa alþingi íslendinga tvö mál er varða umhverfi tónlistarsköpunar í Íslandi: frumvarp til tónlistarlaga og þingsályktunartillaga um tónlistarstefnu fyrir árin 2023 til 2030. Og eitt að því sem ráðgert í þessum plöggum er stofnun nýrrar tónlistarmiðstöðvar. Við ræðum við Bryndísi Jónatansdóttur um framtíðarsýn þegar kemur að umgjörð um íslenska tónlist. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Listasafn Reykjavikur heldur áfram að kynna ný verk starfandi listamanna í Ásmundarsafni, þar sem þau kallast á við myndheim Ásmundar Sveinssonar. Nú er það myndlistarkonan Sigga Björg sem á í samtali við Ásmund, og áherslan í þetta sinn er á þjóðsögur, ævintýri og ímyndunarafl. Á sýningunni Andardráttur á glugga sýnir Sigga BJörg teikningar, veggverk og vidjóverk. Meira um það hér undir lok þáttar, þegar við hittum Siggu Björg í Ásmundarsafni. Gauti Kristmannsson heldur áfram að fjalla um nýútkomnar bækur, og að þessu sinni er það þýðing á litháískri bók: Litháarnir við Laptevhaf, eftir Daliu Grinkevitjúte, í þýðingu Geirs Sigurðssonar og Vilmu Kinderyté. En við hefjum þáttinn á heimsókn í eitt af ráðuneytum borgarinnar. Fram eru komin á hinu háa alþingi íslendinga tvö mál er varða umhverfi tónlistarsköpunar í Íslandi: frumvarp til tónlistarlaga og þingsályktunartillaga um tónlistarstefnu fyrir árin 2023 til 2030. Og eitt að því sem ráðgert í þessum plöggum er stofnun nýrrar tónlistarmiðstöðvar. Við ræðum við Bryndísi Jónatansdóttur um framtíðarsýn þegar kemur að umgjörð um íslenska tónlist. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Víðsjá dagsins hefst á gleðitíðindum úr bókmenntalífinu. Tilkynnt var um það í hádeginu að rithöfundurinn og skáldið, handrits- og textahöfundurinn Sjón, Sigurjón Birgir Sigurðsson fái árið 2023 hin svokölluðu Norrænu verðlaun Sænsku Akademíunnar fyrir framlag sitt til fjölbreyttra bókmennta og texta ýmis konar. Við skjótumst í heimsókn og hittum höfundinn að þessu tilefni. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að rekja sig í gegnum forn verkföll. Ragnheiður Gyða er með hugann við Grikkland, þá miklu lýðræðis og menningarvöggu vesturlanda. Kvennaverkfall úr leiklistarsögunni verður tekið fyrir. Við höldum líka í Hverfisgallerí og spjöllum við Daníel Magnússon myndlistarmann sem þar býður upp á Konstrúktívan vandalisma, eða það er a.m.k. heitið á einkasýningunni hans þar á bæ. Daníel er í verkunum að velta fyrir sér horfinni heimsmynd, þeim tíma þegar jörðin var álitin í miðju sólkerfisins okkar áður en annað kom í ljós. Listin er einræði segir Daníel, við heyrum nánar af því hér í síðari hluta Víðsjár í dag. Við sögu koma út- og innhöf, myndgert blátt hljóð, hárspennur og heiti á klámstjörnum, gömlum og nýjum.

Víðsjá dagsins hefst á gleðitíðindum úr bókmenntalífinu. Tilkynnt var um það í hádeginu að rithöfundurinn og skáldið, handrits- og textahöfundurinn Sjón, Sigurjón Birgir Sigurðsson fái árið 2023 hin svokölluðu Norrænu verðlaun Sænsku Akademíunnar fyrir framlag sitt til fjölbreyttra bókmennta og texta ýmis konar. Við skjótumst í heimsókn og hittum höfundinn að þessu tilefni. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að rekja sig í gegnum forn verkföll. Ragnheiður Gyða er með hugann við Grikkland, þá miklu lýðræðis og menningarvöggu vesturlanda. Kvennaverkfall úr leiklistarsögunni verður tekið fyrir. Við höldum líka í Hverfisgallerí og spjöllum við Daníel Magnússon myndlistarmann sem þar býður upp á Konstrúktívan vandalisma, eða það er a.m.k. heitið á einkasýningunni hans þar á bæ. Daníel er í verkunum að velta fyrir sér horfinni heimsmynd, þeim tíma þegar jörðin var álitin í miðju sólkerfisins okkar áður en annað kom í ljós. Listin er einræði segir Daníel, við heyrum nánar af því hér í síðari hluta Víðsjár í dag. Við sögu koma út- og innhöf, myndgert blátt hljóð, hárspennur og heiti á klámstjörnum, gömlum og nýjum.

Páll Ragnar Pálsson tónskáld, er nýkominn heim frá París þar sem hann var við upptökur á kammerverkinu Lamenta. Það var franska ríkisútvarpið, Radio France, sem pantaði hjá honum verkið eftir að hann hlaut fyrstu verðlaun á alþljóðlega tónskáldaþinginu Rostrum. Við heyrum meira af því ævintýri í þætti dagsins. "Það þarf ekki bara eitthvað eitt leikhúsverk, það þarf mörg leikhúsverk, það þarf margar bækur, margar bíómyndir. Það eru svo ótal margir vinklar og margt sem þarf að skoða, margt sem er óþægilegt og margt erfitt," segir Eva Rún Snorradóttir, sviðshöfundur, en í verkinu Góða ferð inn í gömul sár, sem sýnt er í Borgarleikhúsinu um þessar mundir, freistar hún þess að gera upp HIV faraldurinn á Íslandi með heimilda- og þátttökuleikúsi. Við hittum Evu Rún og fáum að vita meira. Og í dag fáum við pistil frá Freyju Þórsdóttur, heimspekingi, sem steig hér á stokk með sinn fyrsta pistil fyrir 2 vikum síðan og verður hér með okkur fram á vorið. Í dag Freyja fjallar í dag um leiki lífsins og mýkt sem styrk. Í því samhengi skoðar hún m.a. hvaða hvernig auglýsingar stórfyrirtækja geta endurspeglað úreltar hugmyndir um náttúruna, og hvaða áhrif það getur haft þegar umhyggja er ekki metin að verðleikum í samfélagi. Þjáist heimurinn mögulega af lífshættulegum umhyggjuskorti? Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Páll Ragnar Pálsson tónskáld, er nýkominn heim frá París þar sem hann var við upptökur á kammerverkinu Lamenta. Það var franska ríkisútvarpið, Radio France, sem pantaði hjá honum verkið eftir að hann hlaut fyrstu verðlaun á alþljóðlega tónskáldaþinginu Rostrum. Við heyrum meira af því ævintýri í þætti dagsins. "Það þarf ekki bara eitthvað eitt leikhúsverk, það þarf mörg leikhúsverk, það þarf margar bækur, margar bíómyndir. Það eru svo ótal margir vinklar og margt sem þarf að skoða, margt sem er óþægilegt og margt erfitt," segir Eva Rún Snorradóttir, sviðshöfundur, en í verkinu Góða ferð inn í gömul sár, sem sýnt er í Borgarleikhúsinu um þessar mundir, freistar hún þess að gera upp HIV faraldurinn á Íslandi með heimilda- og þátttökuleikúsi. Við hittum Evu Rún og fáum að vita meira. Og í dag fáum við pistil frá Freyju Þórsdóttur, heimspekingi, sem steig hér á stokk með sinn fyrsta pistil fyrir 2 vikum síðan og verður hér með okkur fram á vorið. Í dag Freyja fjallar í dag um leiki lífsins og mýkt sem styrk. Í því samhengi skoðar hún m.a. hvaða hvernig auglýsingar stórfyrirtækja geta endurspeglað úreltar hugmyndir um náttúruna, og hvaða áhrif það getur haft þegar umhyggja er ekki metin að verðleikum í samfélagi. Þjáist heimurinn mögulega af lífshættulegum umhyggjuskorti? Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ragnar Stefánsson, eða Ragnar skjálfti, hefur lengi verið áberandi í íslensku þjóðlífi, allt frá því hann kom heim frá námi og hóf störf á Veðurstofu Íslands fyrir meira en 50 árum. Hann er einn helsti jarðskjálftafræðingur landsins og hefur verið leiðandi í uppbyggingu mælakerfa og rannsóknum sem miða að því að spá fyrir um jarðskjálfta og draga úr hættum af þeirra völdum. Ragnar hefur líka lengi verið áberandi baráttumaður sósíalískra gilda og fyrir andstöðu við hersetu Bandaríkjanna á Íslandi. Ragnar hlaut nýverið íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis, fyrir bókina Hvenær kemur sá stóri? - Bókin er yfir­lits­rit um jarð­skjálfta á Ís­landi, sett fram á aðgengilegan hátt, og er, samkvæmt umsögn dómnefndar, líkleg til að vekja athygli lesenda á vísindum, á sviði sem varðar almenning mikið. Ragnar skjálfti er gestur svipmyndar í Víðsjá dagsins. En áður en við fáum Ragnar til okkar hljóðstofu heyrum við leikhúsrýni frá Evu Halldóru Guðmundsdóttur. Hún lagði leið sína í Tjarnarbíó til að sjá leikverk Matt Bartlett, Samdrætti. Þýðngu leikverksins gerði Kristín Eiríksdóttir og leikstjórn er í höndum Þóru Karítasar Árnadóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ragnar Stefánsson, eða Ragnar skjálfti, hefur lengi verið áberandi í íslensku þjóðlífi, allt frá því hann kom heim frá námi og hóf störf á Veðurstofu Íslands fyrir meira en 50 árum. Hann er einn helsti jarðskjálftafræðingur landsins og hefur verið leiðandi í uppbyggingu mælakerfa og rannsóknum sem miða að því að spá fyrir um jarðskjálfta og draga úr hættum af þeirra völdum. Ragnar hefur líka lengi verið áberandi baráttumaður sósíalískra gilda og fyrir andstöðu við hersetu Bandaríkjanna á Íslandi. Ragnar hlaut nýverið íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis, fyrir bókina Hvenær kemur sá stóri? - Bókin er yfir­lits­rit um jarð­skjálfta á Ís­landi, sett fram á aðgengilegan hátt, og er, samkvæmt umsögn dómnefndar, líkleg til að vekja athygli lesenda á vísindum, á sviði sem varðar almenning mikið. Ragnar skjálfti er gestur svipmyndar í Víðsjá dagsins. En áður en við fáum Ragnar til okkar hljóðstofu heyrum við leikhúsrýni frá Evu Halldóru Guðmundsdóttur. Hún lagði leið sína í Tjarnarbíó til að sjá leikverk Matt Bartlett, Samdrætti. Þýðngu leikverksins gerði Kristín Eiríksdóttir og leikstjórn er í höndum Þóru Karítasar Árnadóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Lítil bók um stóra hluti kallst nýútkomin bók eftir Þórunni Jörlu Valdimarsdóttur. Þar veltir Þórunn vöngum yfir hlutskipti mannanna hér á jörð, samskiptum kynjanna, ástinni, einmanaleikanum, jörð og eilífð og öllu þar á milli. Þórunn verður gestur okkar í dag. Dansverkið Hringrás eftir Þyri Huld Árnadóttur, er sýnt um þessar mundir í samstarfi við Íslenksa dansflokkinn í Borgarleikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Við höldum líka í Norræna húsið og skoðum sýninguna Hvernig ég komst í sprengjubyrgið en þar eiga 7 úkraínskir listamenn, reyndar eitt listamannatvíeyki, verk á öflugri sýningu þar sem verkin hafa öll orðið til á síðasta tæpa ári, eftir að innrás Rússa í Úkraínu hófst. Við heimsækjum norræna húsið og ræðum við úkraínska sýningarstjórann sem heitir Yulia Sapiga og er orðin ein af starfsmönnum safnsins. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Lítil bók um stóra hluti kallst nýútkomin bók eftir Þórunni Jörlu Valdimarsdóttur. Þar veltir Þórunn vöngum yfir hlutskipti mannanna hér á jörð, samskiptum kynjanna, ástinni, einmanaleikanum, jörð og eilífð og öllu þar á milli. Þórunn verður gestur okkar í dag. Dansverkið Hringrás eftir Þyri Huld Árnadóttur, er sýnt um þessar mundir í samstarfi við Íslenksa dansflokkinn í Borgarleikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins. Við höldum líka í Norræna húsið og skoðum sýninguna Hvernig ég komst í sprengjubyrgið en þar eiga 7 úkraínskir listamenn, reyndar eitt listamannatvíeyki, verk á öflugri sýningu þar sem verkin hafa öll orðið til á síðasta tæpa ári, eftir að innrás Rússa í Úkraínu hófst. Við heimsækjum norræna húsið og ræðum við úkraínska sýningarstjórann sem heitir Yulia Sapiga og er orðin ein af starfsmönnum safnsins. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Ólöf Arnalds vinnur að gerð nýrrar plötu þessi dægrin, og er komin vel á veg með hana. Þetta verður fimmta plata Ólafar og mun hún hljóta titillinn Tár í morgunsárið. Síðustu tvær plötur Ólafar, sú síðasta kom út fyrir nær áratug, voru sungnar á ensku en nú, líkt og á hennar fyrstu plötum, syngur hún á íslensku og röddin verður í aðalhlutverki, ásamt gítar. Ólöf er komin vel á veg með plötuna en nú stendur yfir söfnun á Karolina fund til að klára hana, og hún verður með tónleika í vikunni. Meira um það í samtali við Ólöfu í þætti dagsins. Við ræðum einnig við Sigrúnu Ölbu Sigurðardóttur stundakennara við Háskóla Íslands. Hún tekur þátt í málþingi sem fram fer á morgun í Veröld, húsi Vigdísar Finnbogadóttur vestur á svæði Háskóla Íslands. Yfirskriftin er Tráma - áhrif stríðs á menningu og samfélag en málþingið er haldið á vegum svokallaðs Úkraínuverkefnis Háskóla Íslands. Sigrún segir okkur frá sögulegu rofi og úrvinnslu trámatískrar reynslu í listum og menningu. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að fjalla um forn verkföll í þætti dagsins. Í dag er hún með hugann við borgina eilífu Róm og fornar verkalýðs deilur þar fyrir margt löngu. En við byrjum á rödd úr safni Ríkisútvarpsins, mikilvægri rödd í íslensku tónlistarlífi sem nú er fallin frá. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Ólöf Arnalds vinnur að gerð nýrrar plötu þessi dægrin, og er komin vel á veg með hana. Þetta verður fimmta plata Ólafar og mun hún hljóta titillinn Tár í morgunsárið. Síðustu tvær plötur Ólafar, sú síðasta kom út fyrir nær áratug, voru sungnar á ensku en nú, líkt og á hennar fyrstu plötum, syngur hún á íslensku og röddin verður í aðalhlutverki, ásamt gítar. Ólöf er komin vel á veg með plötuna en nú stendur yfir söfnun á Karolina fund til að klára hana, og hún verður með tónleika í vikunni. Meira um það í samtali við Ólöfu í þætti dagsins. Við ræðum einnig við Sigrúnu Ölbu Sigurðardóttur stundakennara við Háskóla Íslands. Hún tekur þátt í málþingi sem fram fer á morgun í Veröld, húsi Vigdísar Finnbogadóttur vestur á svæði Háskóla Íslands. Yfirskriftin er Tráma - áhrif stríðs á menningu og samfélag en málþingið er haldið á vegum svokallaðs Úkraínuverkefnis Háskóla Íslands. Sigrún segir okkur frá sögulegu rofi og úrvinnslu trámatískrar reynslu í listum og menningu. Ragnheiður Gyða Jónsdóttir heldur áfram að fjalla um forn verkföll í þætti dagsins. Í dag er hún með hugann við borgina eilífu Róm og fornar verkalýðs deilur þar fyrir margt löngu. En við byrjum á rödd úr safni Ríkisútvarpsins, mikilvægri rödd í íslensku tónlistarlífi sem nú er fallin frá. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Alvöru ástarbréf eru mögulega innilegustu textar sem fyrirfinnast og langflest þeirra hugsuð til lestrar í einrúmi. En ástarbréf á pappír eru þess eðlis að þau geymast, mörg hver í læstum kistlum innan um ryk og löngu gleymt dót í löngu gleymdum geymslum, allt þar til afkomendur ljúka kistlunum upp og þar með leyndarmálunum. FJöldi slíkra bréfa leynast í skjalasöfnum um allan heim, og það á einnig við um okkar eigið þjóðskjalasafn. Um helgina heldur félag um 18 aldar fræði málþing um ástarjátningar í bréfum og dagbókum. Meðal þeirra sem þar taka til máls er Rakel Adolphsdóttir, fagstjóri Kvennasögusafns íslands, við heimsækjum hana í þætti dagsins, og fáum að kíkja í nokkur ástarbréf, meðal annars frá þjóðþekktum einstaklingum. Einnig segir Nína Hjálmarsdóttir okkur frá sinni upplifun af Chicago, sem Leikfélag Akureyrar sýnir um þessar mundir. En við byrjum á Hugarflugi, árlegri ráðstefnu Listaháskóla Íslands, sem hefst í dag og heldur áfram á morgun með stútfullri dagskrá af áhugaverðum málstofum og fyrirlestrum. Þema Hugarflugs í ár er: Margfeldi framtíða, þar sem hugleiddar verða þær áskoranir sem við stöndum frammi fyrir og sem munu móta sameiginlega framtíð okkar. Steinunn Knúts-Önnudóttir segir okkur frá vídjóesseyju sem hún sýnir og fjallar um á ráðstefnunni, tengslum hennar við áherslur ráðstefnunnar og af pælingum sínum um sjálfbærni í listsköpun. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Alvöru ástarbréf eru mögulega innilegustu textar sem fyrirfinnast og langflest þeirra hugsuð til lestrar í einrúmi. En ástarbréf á pappír eru þess eðlis að þau geymast, mörg hver í læstum kistlum innan um ryk og löngu gleymt dót í löngu gleymdum geymslum, allt þar til afkomendur ljúka kistlunum upp og þar með leyndarmálunum. FJöldi slíkra bréfa leynast í skjalasöfnum um allan heim, og það á einnig við um okkar eigið þjóðskjalasafn. Um helgina heldur félag um 18 aldar fræði málþing um ástarjátningar í bréfum og dagbókum. Meðal þeirra sem þar taka til máls er Rakel Adolphsdóttir, fagstjóri Kvennasögusafns íslands, við heimsækjum hana í þætti dagsins, og fáum að kíkja í nokkur ástarbréf, meðal annars frá þjóðþekktum einstaklingum. Einnig segir Nína Hjálmarsdóttir okkur frá sinni upplifun af Chicago, sem Leikfélag Akureyrar sýnir um þessar mundir. En við byrjum á Hugarflugi, árlegri ráðstefnu Listaháskóla Íslands, sem hefst í dag og heldur áfram á morgun með stútfullri dagskrá af áhugaverðum málstofum og fyrirlestrum. Þema Hugarflugs í ár er: Margfeldi framtíða, þar sem hugleiddar verða þær áskoranir sem við stöndum frammi fyrir og sem munu móta sameiginlega framtíð okkar. Steinunn Knúts-Önnudóttir segir okkur frá vídjóesseyju sem hún sýnir og fjallar um á ráðstefnunni, tengslum hennar við áherslur ráðstefnunnar og af pælingum sínum um sjálfbærni í listsköpun. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Arndís Þórarinsdóttir hlaut nýverið Íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki barna- og ungmennabóka fyrir skáldsöguna Kollhnís. Arndís sendi frá sér sína fyrstu bók, Játningar mjólkurfernuskálds, árið 2011, og síðan eru bækurnar orðnar 12 talsins, auk fjölmargra þýðinga. Arndís hefur hlotið margvísleg verðlaun og tilnefningar fyrir bækur sínar og Blokkin á heimsenda hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin 2020 í flokki barna- og ungmennabóka, auk Barnabókaverðlauna Guðrúnar Helgadóttir. Arndís lærði bókmenntafræði, leikritun og ritlist og starfaði sem blaðamaður og bókasafnsvörður áður en hún helgaði líf sitt ritstörfum. Hún verður gestur í Svipmynd dagsins. Við fáum líka bókarýni frá Sölva Halldórssyni, sem fjallar að þessu sinni um skáldsögu Auðar Övu Ólafsdóttur, Eden. En við byrjum þáttinn í dag á því að fara yfir tilnefningar til Viðurkenningar Hagþenkis. Hagþenkir hefur frá árinu 1986 veitt viðurkenningu fyrir fræðirit, námsgögn eða aðra miðlun fræðilegs efnis til almennings. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Arndís Þórarinsdóttir hlaut nýverið Íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki barna- og ungmennabóka fyrir skáldsöguna Kollhnís. Arndís sendi frá sér sína fyrstu bók, Játningar mjólkurfernuskálds, árið 2011, og síðan eru bækurnar orðnar 12 talsins, auk fjölmargra þýðinga. Arndís hefur hlotið margvísleg verðlaun og tilnefningar fyrir bækur sínar og Blokkin á heimsenda hlaut Íslensku bókmenntaverðlaunin 2020 í flokki barna- og ungmennabóka, auk Barnabókaverðlauna Guðrúnar Helgadóttir. Arndís lærði bókmenntafræði, leikritun og ritlist og starfaði sem blaðamaður og bókasafnsvörður áður en hún helgaði líf sitt ritstörfum. Hún verður gestur í Svipmynd dagsins. Við fáum líka bókarýni frá Sölva Halldórssyni, sem fjallar að þessu sinni um skáldsögu Auðar Övu Ólafsdóttur, Eden. En við byrjum þáttinn í dag á því að fara yfir tilnefningar til Viðurkenningar Hagþenkis. Hagþenkir hefur frá árinu 1986 veitt viðurkenningu fyrir fræðirit, námsgögn eða aðra miðlun fræðilegs efnis til almennings. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Tímamót og kaflaskil, ólíkir kraftar, upphaf og endalok eru eitthvað sem Áslaug Íris Katrín Friðjónsdóttir er að takast á við í nýjum verkum, sem hægt er að sjá í safnaðarheimili Neskirkju um þessar mundir á sýningu sem kallast SKil / Skjól. Verk hennar einkennast meðal annars af mikilli efniskennd en á þessari sýningu vinnur hún í fyrsta sinn heilu verkin með marmara. Við lítum inn í Neskirkju með Áslaugu í þætti dagsins Við hittum líka Æsu Sigurjónsdóttur dósent í listfræði við Háskóla Íslands, en hún ætlar í hádegisfyrirlestri RIKK - Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum sem fer fram í hádeginu á morgun í Þjóðminjasafninu að fjalla um Hvítleikann í íslenskri samtímalist. Hvítleikahugtakið hefur sjaldan verið notað í myndlistargagnrýni á Íslandi þrátt fyrir að fræðimenn hafi um nokkurt skeið beitt því til að afhjúpa kynþáttahyggju og karllægar staðalímyndir tungumáls og íslenskrar menningar. Við spyrjum út í hvítleikann og samtímalistina í þætti dagsins. Góða ferð inn í gömul sár, eftir Evu Rún Snorradóttur, var frumsýnt í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Tímamót og kaflaskil, ólíkir kraftar, upphaf og endalok eru eitthvað sem Áslaug Íris Katrín Friðjónsdóttir er að takast á við í nýjum verkum, sem hægt er að sjá í safnaðarheimili Neskirkju um þessar mundir á sýningu sem kallast SKil / Skjól. Verk hennar einkennast meðal annars af mikilli efniskennd en á þessari sýningu vinnur hún í fyrsta sinn heilu verkin með marmara. Við lítum inn í Neskirkju með Áslaugu í þætti dagsins Við hittum líka Æsu Sigurjónsdóttur dósent í listfræði við Háskóla Íslands, en hún ætlar í hádegisfyrirlestri RIKK - Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum sem fer fram í hádeginu á morgun í Þjóðminjasafninu að fjalla um Hvítleikann í íslenskri samtímalist. Hvítleikahugtakið hefur sjaldan verið notað í myndlistargagnrýni á Íslandi þrátt fyrir að fræðimenn hafi um nokkurt skeið beitt því til að afhjúpa kynþáttahyggju og karllægar staðalímyndir tungumáls og íslenskrar menningar. Við spyrjum út í hvítleikann og samtímalistina í þætti dagsins. Góða ferð inn í gömul sár, eftir Evu Rún Snorradóttur, var frumsýnt í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Bókaútgáfan Skriða var stofnuð á Hvammstanga árið 2019, en hefur síðan flutt sig yfir á Patreksfjörð. Skriða er sennilega eina útgáfa landsins þar sem köttur er titlaður útgáfustjóri en útgáfan er einnig nefnd í höfuðið á kettinum, Skriðu. Það er einn starfsmaður í vinnu hjá Skriðu, og það er ljóðskáldið Birta Ósmann Þórhallsdóttir. Birta hefur gefið út tvær bækur hjá Skriðu, nú síðast ljóðabókina Spádóm fúleggsins, auk þess að hafa þýtt skáldsöguna Snyrtistofan eftir mexíkóska höfundinn Mario Bellantín. Við heyrum í Birtu í þætti dagsins, af hennar nýjustu ljóðabók, samstarfinu við Skriðu og lífinu utan Reykjavíkur. Að gefnu tilefni grípum við líka niður í viðtal sem hljómaði hér í Víðsjá fyrir áratug, árið 2013, en þar sagði Ólafur Gíslason frá hugmyndum sínum um tengsl íslenskrar samtímalistar og fornra goðsagna, eða nánar til tekið hvernig þær, til dæmis sögnin um dauða Adonisar, gríska goðsins og ástmanns Afródítu, tengdist myndlistarverkinu The Visitors eftir Ragnar Kjartansson, en það verk er nú búið að setja upp í Listasafninu á Akureyri og verður hægt að njóta þar næstu mánuði. The Visitors frá árinu 2012 er þekktasta verk Ragnars, rómað að endemum og hefur farið sigurför víða um heim á þeim rúma áratug síðan listamaðurinn vann það með vinum sínum á herragarðinum Rokeby farm í New York fylki. Í síðustu viku hóf Ragnheiður Gyða Jónsdóttir að segja frá fornum verkföllum í pistlaröð sinni og byrjaði á goðsögulegu verkfalli í Mesópótamíu, í dag liggur leiðin suður í Nílardal að fyrsta, skráða, verkfalli sögunnar.

Bókaútgáfan Skriða var stofnuð á Hvammstanga árið 2019, en hefur síðan flutt sig yfir á Patreksfjörð. Skriða er sennilega eina útgáfa landsins þar sem köttur er titlaður útgáfustjóri en útgáfan er einnig nefnd í höfuðið á kettinum, Skriðu. Það er einn starfsmaður í vinnu hjá Skriðu, og það er ljóðskáldið Birta Ósmann Þórhallsdóttir. Birta hefur gefið út tvær bækur hjá Skriðu, nú síðast ljóðabókina Spádóm fúleggsins, auk þess að hafa þýtt skáldsöguna Snyrtistofan eftir mexíkóska höfundinn Mario Bellantín. Við heyrum í Birtu í þætti dagsins, af hennar nýjustu ljóðabók, samstarfinu við Skriðu og lífinu utan Reykjavíkur. Að gefnu tilefni grípum við líka niður í viðtal sem hljómaði hér í Víðsjá fyrir áratug, árið 2013, en þar sagði Ólafur Gíslason frá hugmyndum sínum um tengsl íslenskrar samtímalistar og fornra goðsagna, eða nánar til tekið hvernig þær, til dæmis sögnin um dauða Adonisar, gríska goðsins og ástmanns Afródítu, tengdist myndlistarverkinu The Visitors eftir Ragnar Kjartansson, en það verk er nú búið að setja upp í Listasafninu á Akureyri og verður hægt að njóta þar næstu mánuði. The Visitors frá árinu 2012 er þekktasta verk Ragnars, rómað að endemum og hefur farið sigurför víða um heim á þeim rúma áratug síðan listamaðurinn vann það með vinum sínum á herragarðinum Rokeby farm í New York fylki. Í síðustu viku hóf Ragnheiður Gyða Jónsdóttir að segja frá fornum verkföllum í pistlaröð sinni og byrjaði á goðsögulegu verkfalli í Mesópótamíu, í dag liggur leiðin suður í Nílardal að fyrsta, skráða, verkfalli sögunnar.

Við hefjum þáttinn á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur í leikverkið Ex, sem frumsýnt var í Þjóðleikhúsinu síðastliðna helgi. Heimili segja margt um ábúendur, og uppröðun og munir innan heimila geta sagt margt um tíðarandann. Til að mynda erum við hætt að kalla vinnuherbergi húsbóndaherbergi og eldhúsið, sem áður var vinnuherbergi húsfrúnnar, hefur i nútímasamfélagi öðlast sess sem samverustaður fyrir alla fjölskylduna. Á morgun opnar ný sýning í Hönnunarsafni Íslands sem kallast Hönnunarsafnið sem heimili, þar sem verða til sýnis um 200 ólíkir munir sem tengjast heimilinu. Við lítum inn á safnið í þætti dagsins og ræðum við einn af sýningarstjórunum, Sigríði Sigurjónsdóttur, forstöðumann safnsins. Samkvæmt stjörnuspekingum hefur nú gengið í garð öld vatnsberans, sem á að einkennast af mikilli endurskipulagningu á heimsmynd mannanna, fyrst með niðurbroti og svo með enduruppbyggingu, en einnig af vaxandi víðsýni mannshugans. Af því tilefni heldur kammerhópurinn Cauda Collective tónleika í Norðurljósasal Hörpu nú um helgina, og flytur þar þrjú tónverk sem öll tengjast stjörnumerkjum. Við fáum tvo meðlimi hópsins, þær Þórdísi Gerði Jónsdóttur og Þóru Margréti Sveinsdóttur, til þess að segja okkur nánar af þessu dularfulla verkefni í lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Við hefjum þáttinn á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur í leikverkið Ex, sem frumsýnt var í Þjóðleikhúsinu síðastliðna helgi. Heimili segja margt um ábúendur, og uppröðun og munir innan heimila geta sagt margt um tíðarandann. Til að mynda erum við hætt að kalla vinnuherbergi húsbóndaherbergi og eldhúsið, sem áður var vinnuherbergi húsfrúnnar, hefur i nútímasamfélagi öðlast sess sem samverustaður fyrir alla fjölskylduna. Á morgun opnar ný sýning í Hönnunarsafni Íslands sem kallast Hönnunarsafnið sem heimili, þar sem verða til sýnis um 200 ólíkir munir sem tengjast heimilinu. Við lítum inn á safnið í þætti dagsins og ræðum við einn af sýningarstjórunum, Sigríði Sigurjónsdóttur, forstöðumann safnsins. Samkvæmt stjörnuspekingum hefur nú gengið í garð öld vatnsberans, sem á að einkennast af mikilli endurskipulagningu á heimsmynd mannanna, fyrst með niðurbroti og svo með enduruppbyggingu, en einnig af vaxandi víðsýni mannshugans. Af því tilefni heldur kammerhópurinn Cauda Collective tónleika í Norðurljósasal Hörpu nú um helgina, og flytur þar þrjú tónverk sem öll tengjast stjörnumerkjum. Við fáum tvo meðlimi hópsins, þær Þórdísi Gerði Jónsdóttur og Þóru Margréti Sveinsdóttur, til þess að segja okkur nánar af þessu dularfulla verkefni í lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í síðustu viku var tilkynnt um handhafa Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Verðlaunahafinn í flokki fagurbókmennta er Pedro Gunnlaugur Garcia, sem hlaut verðlaunin fyrir skáldsöguna Lungu. Pedro vakti athygli fyrir fyrstu skáldsögu sína, Málleysingjana, sem kom út árið 2019, og þá þegar var talað um nýjan tón í íslenskri skáldsagnagerð. Í umsögn dómnefndar bókmenntaverðlaunanna um Lungu var sömuleiðis talað um nýjan tón, með töfrandi frá­sagnar­gleði sem fer á­reynslu- og hispurs­laust á milli dýpstu til­finninga og á­taka til ævin­týra­legra gleði­stunda með goð­sagna­kenndu í­vafi. Pedro Gunnlaugur Garcia er gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins. Pedro, sem er að eigin sögn drifinn áfram af samblandi af ótta við fólk og viðleitni til víðsýni, segir okkur frá uppvextinum, áhrifavöldum og aðferðum við að móta sögur og persónur. En við hefjum þáttinn á leikhúsrýni frá Nínu Hjálmarsdóttir, sem segir okkur af upplifun sinni af leikverkinu Venus í feldi, sem frumsýnt var í Tjarnarbíói síðastliðið fimmtudagskvöld. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í síðustu viku var tilkynnt um handhafa Íslensku bókmenntaverðlaunanna. Verðlaunahafinn í flokki fagurbókmennta er Pedro Gunnlaugur Garcia, sem hlaut verðlaunin fyrir skáldsöguna Lungu. Pedro vakti athygli fyrir fyrstu skáldsögu sína, Málleysingjana, sem kom út árið 2019, og þá þegar var talað um nýjan tón í íslenskri skáldsagnagerð. Í umsögn dómnefndar bókmenntaverðlaunanna um Lungu var sömuleiðis talað um nýjan tón, með töfrandi frá­sagnar­gleði sem fer á­reynslu- og hispurs­laust á milli dýpstu til­finninga og á­taka til ævin­týra­legra gleði­stunda með goð­sagna­kenndu í­vafi. Pedro Gunnlaugur Garcia er gestur Víðsjár í Svipmynd dagsins. Pedro, sem er að eigin sögn drifinn áfram af samblandi af ótta við fólk og viðleitni til víðsýni, segir okkur frá uppvextinum, áhrifavöldum og aðferðum við að móta sögur og persónur. En við hefjum þáttinn á leikhúsrýni frá Nínu Hjálmarsdóttir, sem segir okkur af upplifun sinni af leikverkinu Venus í feldi, sem frumsýnt var í Tjarnarbíói síðastliðið fimmtudagskvöld. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í þætti dagsins verður rætt við Benedikt Kristjánsson tenórsöngvara sem segir meðal annars frá þessum forvitnilega Schubert-gjörningi sínum í fyrra á Beethoven hátíðinni í Bonn, sem fór ekki nema sæmilega vel en kenndi söngvaranum margt. Benedikt syngur Vetrarferðina í Salnum í Kópavogi annað kvöld og með honum leikur Mathias Halvorsen á píanó. Og við fáum pistil frá Óskari Arnórssyni í þætti dagsins. Í veltir hann fyrir sér sögu, tilgangi og örlögum forláta kommóðu sem hann erfði frá vinum foreldra sinna. Þessi póstmóderníska kommóða var hönnuð af arkitektinum Pálmari Kristmundssyni á níunda áratug síðaustu aldar. En við byrjum á Austurlandi, nánar tiltekið í Menningarmiðstöðinni Sláturhúsinu, þar sem Gígja Hólmgeirsdóttir var á ferðinni í síðustu viku. Hún leit inn til að forvitnast um starfsemina og ljósmyndasýningu sem opnaði dyr sínar um liðna helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Í þætti dagsins verður rætt við Benedikt Kristjánsson tenórsöngvara sem segir meðal annars frá þessum forvitnilega Schubert-gjörningi sínum í fyrra á Beethoven hátíðinni í Bonn, sem fór ekki nema sæmilega vel en kenndi söngvaranum margt. Benedikt syngur Vetrarferðina í Salnum í Kópavogi annað kvöld og með honum leikur Mathias Halvorsen á píanó. Og við fáum pistil frá Óskari Arnórssyni í þætti dagsins. Í veltir hann fyrir sér sögu, tilgangi og örlögum forláta kommóðu sem hann erfði frá vinum foreldra sinna. Þessi póstmóderníska kommóða var hönnuð af arkitektinum Pálmari Kristmundssyni á níunda áratug síðaustu aldar. En við byrjum á Austurlandi, nánar tiltekið í Menningarmiðstöðinni Sláturhúsinu, þar sem Gígja Hólmgeirsdóttir var á ferðinni í síðustu viku. Hún leit inn til að forvitnast um starfsemina og ljósmyndasýningu sem opnaði dyr sínar um liðna helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Hin fjórtán ára gamla Dalia Grinkevitjúte var á meðal þeirra þúsunda íbúa Eystrasaltsríkjanna sem sovésk yfirvöld fluttu nauðuga til Síberíu í þrælkunarvinnu þann 14. júní árið 1941. Bókin "Litháarnir við Laptevhaf" hefur að geyma minningar hennar frá fyrstu árum útlegðarinnar og eru vitnisburður um það helvíti á jörðu sem sovésktu þrælkunarbúðirnar voru, og það hvernig fólk nær að viðhalda mennsku sinni á slíkum stað. Vilma Kinderyté og Geir Sigurðsson þýddu verkið úr litháísku. Við kynnum okkur sögu Daliu með Geir í þætti dagsins og heyrum lestur úr bókinni. Og við fáum að heyra fyrsta pistil af fjórum frá Ragnheiði Gyðu Jónsdóttur um vinnudeilur og verkföll. Þó ekki þau sem hæst ber um þessar mundir hér á landi, og reyndar víðar, heldur misforn. Í fyrsta pistli hennar liggur leiðin til Mesópótamíu. Við hefjum þáttinn á rýni Gauta Kristmannssonar í skáldsöguna Snuð eftir Brynjólf Þorsteinsson. Umsjón: Halla Harðardóttir

Hin fjórtán ára gamla Dalia Grinkevitjúte var á meðal þeirra þúsunda íbúa Eystrasaltsríkjanna sem sovésk yfirvöld fluttu nauðuga til Síberíu í þrælkunarvinnu þann 14. júní árið 1941. Bókin "Litháarnir við Laptevhaf" hefur að geyma minningar hennar frá fyrstu árum útlegðarinnar og eru vitnisburður um það helvíti á jörðu sem sovésktu þrælkunarbúðirnar voru, og það hvernig fólk nær að viðhalda mennsku sinni á slíkum stað. Vilma Kinderyté og Geir Sigurðsson þýddu verkið úr litháísku. Við kynnum okkur sögu Daliu með Geir í þætti dagsins og heyrum lestur úr bókinni. Og við fáum að heyra fyrsta pistil af fjórum frá Ragnheiði Gyðu Jónsdóttur um vinnudeilur og verkföll. Þó ekki þau sem hæst ber um þessar mundir hér á landi, og reyndar víðar, heldur misforn. Í fyrsta pistli hennar liggur leiðin til Mesópótamíu. Við hefjum þáttinn á rýni Gauta Kristmannssonar í skáldsöguna Snuð eftir Brynjólf Þorsteinsson. Umsjón: Halla Harðardóttir

Leikritið Ex eftir leikskáldið Marius von Mayenburg verður frumsýnt á stóra sviði þjóðleikhússins um helgina. Þetta er annar hluti í þríleik eftir þetta þýska leikskáld en um jólin var fyrsti hlutinn Ellen B frumsýndur þar á bæ og svo verður loka hnykkurinn, Egal, frumsýndur í haust í leikstjórn leikskáldsins sjálfs. Við ræðum við þýðanda allra þessara verka, Bjarna Jónsson, um Meyenburg og glímuna við að koma textanum yfir á íslensku í þætti dagsins. Og í dag kynnir Víðsjá til leiks nýjan pistlahöfund, Freyju Þórsdóttur. Freyja, sem er menntuð í heimspeki, verður með okkur næstu vikurnar á heimspekilegum nótum, og í sínu fyrsta pistli í dag fjallar hún um töfrabrögð tæknikapítalismans og frumkraftinn Eros. Og við veltum fyrir okkur 400 ára gamalli tónlist eftir ítölsku nunnuna Lucreziu Orsina Vizzana. þann 1.janúar 1623 var gefið út í Feneyjum mótettusafn eftir hana sem er einstakt því það er það eina sem hefur varðveist af tónlist eftir konur sem störfuðu innan klaustra í Bologna á 17.öld. Næstkomandi laugardag, flytur Kammerhópurinn ReykjavíkBarokk mótettusafn Lucreziu í Breiðholtskirkju í samvinnu við einsöngvara og tónleikaröðina 15:15. Þær Diljá Sigursveinsdóttir og Anna Hugadóttir verða gestir okkar í dag og segja okkur frá lífi og störfum Lucreziu Orsina Vizzana. Umsjón: Halla Harðardóttir

Leikritið Ex eftir leikskáldið Marius von Mayenburg verður frumsýnt á stóra sviði þjóðleikhússins um helgina. Þetta er annar hluti í þríleik eftir þetta þýska leikskáld en um jólin var fyrsti hlutinn Ellen B frumsýndur þar á bæ og svo verður loka hnykkurinn, Egal, frumsýndur í haust í leikstjórn leikskáldsins sjálfs. Við ræðum við þýðanda allra þessara verka, Bjarna Jónsson, um Meyenburg og glímuna við að koma textanum yfir á íslensku í þætti dagsins. Og í dag kynnir Víðsjá til leiks nýjan pistlahöfund, Freyju Þórsdóttur. Freyja, sem er menntuð í heimspeki, verður með okkur næstu vikurnar á heimspekilegum nótum, og í sínu fyrsta pistli í dag fjallar hún um töfrabrögð tæknikapítalismans og frumkraftinn Eros. Og við veltum fyrir okkur 400 ára gamalli tónlist eftir ítölsku nunnuna Lucreziu Orsina Vizzana. þann 1.janúar 1623 var gefið út í Feneyjum mótettusafn eftir hana sem er einstakt því það er það eina sem hefur varðveist af tónlist eftir konur sem störfuðu innan klaustra í Bologna á 17.öld. Næstkomandi laugardag, flytur Kammerhópurinn ReykjavíkBarokk mótettusafn Lucreziu í Breiðholtskirkju í samvinnu við einsöngvara og tónleikaröðina 15:15. Þær Diljá Sigursveinsdóttir og Anna Hugadóttir verða gestir okkar í dag og segja okkur frá lífi og störfum Lucreziu Orsina Vizzana. Umsjón: Halla Harðardóttir

Guðmundur Oddur Magnússon, oftast kallaður Goddur, er listamaður og fyrrverandi prófessor í grafískri hönnun við Listaháskóla Íslands. Hann stundaði myndlistarnám við nýlistadeild MHÍ og lærði svo grafíska hönnun við Emily Carr University of Art & Design í Kananda. Goddur kom á námi í grafískri hönnun við Myndlistarskólann á Akureyri og varð deildarstjóri í grafískri hönnun við MHÍ 1995 til loka skólans. Síðan vann hann að stofnun hönnunardeildar við Listaháskóla Íslands og var þar deildarstjóri í grafískri hönnun frá upphafi. Opinberlega er Goddur hættur að kenna og sestur í helgan stein en hann situr ekki auðum höndum heldur stundar rannsóknir af kappi og heldur fyrirlestra. Það er aðeins eitt á dagskrá í Víðsjá dagsins, og það er listamaðurinn og kennarinn Goddur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Guðmundur Oddur Magnússon, oftast kallaður Goddur, er listamaður og fyrrverandi prófessor í grafískri hönnun við Listaháskóla Íslands. Hann stundaði myndlistarnám við nýlistadeild MHÍ og lærði svo grafíska hönnun við Emily Carr University of Art & Design í Kananda. Goddur kom á námi í grafískri hönnun við Myndlistarskólann á Akureyri og varð deildarstjóri í grafískri hönnun við MHÍ 1995 til loka skólans. Síðan vann hann að stofnun hönnunardeildar við Listaháskóla Íslands og var þar deildarstjóri í grafískri hönnun frá upphafi. Opinberlega er Goddur hættur að kenna og sestur í helgan stein en hann situr ekki auðum höndum heldur stundar rannsóknir af kappi og heldur fyrirlestra. Það er aðeins eitt á dagskrá í Víðsjá dagsins, og það er listamaðurinn og kennarinn Goddur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Bandaríska myndlistarkonan B. Ingrid Olson er á mála hjá i8 galleríi í Reykjavík. Á föstudag var opnuð sýning með verkum hennar í sýningarrými gallerísins í Marshall húsinu úti á Granda. Um er að ræða langtíma sýningu sem standa mun fram í desember en hún mun umbreytast á sýningartímabilinu og kveikja þannig hugrenningar um tengsl tíma og myndlistar. Við ræðum við Oloson um sýninguna Cast of mind í þætti dagsins. Myrkir músíkdagar hefjast í dag og það er mikið um dýrðir í dagskránni. Meðal annars verður flutt á laugardag ný íslensk kammerópera, byggð á ljóðabók Elísabetar Jökulsdóttur, Ástin ein taugahrúga - Enginn dans við Ufsaklett. Tónlistin er eftir Önnu Halldórsdóttur og flytjendur verksins eru Tinna Þorvalds Önnudóttir, leik-og söngkona og Júlía Mogensen, sellóleikari. Þær Tinna og Anna verða gestir okkar í þætti dagsins. Sölvi Halldórsson, einn bókmenntagagnrýnenda Víðsjár segir okkur skoðun sína á skáldsögu Kristínar Eiríksdóttur sem heitir Tól. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Bandaríska myndlistarkonan B. Ingrid Olson er á mála hjá i8 galleríi í Reykjavík. Á föstudag var opnuð sýning með verkum hennar í sýningarrými gallerísins í Marshall húsinu úti á Granda. Um er að ræða langtíma sýningu sem standa mun fram í desember en hún mun umbreytast á sýningartímabilinu og kveikja þannig hugrenningar um tengsl tíma og myndlistar. Við ræðum við Oloson um sýninguna Cast of mind í þætti dagsins. Myrkir músíkdagar hefjast í dag og það er mikið um dýrðir í dagskránni. Meðal annars verður flutt á laugardag ný íslensk kammerópera, byggð á ljóðabók Elísabetar Jökulsdóttur, Ástin ein taugahrúga - Enginn dans við Ufsaklett. Tónlistin er eftir Önnu Halldórsdóttur og flytjendur verksins eru Tinna Þorvalds Önnudóttir, leik-og söngkona og Júlía Mogensen, sellóleikari. Þær Tinna og Anna verða gestir okkar í þætti dagsins. Sölvi Halldórsson, einn bókmenntagagnrýnenda Víðsjár segir okkur skoðun sína á skáldsögu Kristínar Eiríksdóttur sem heitir Tól. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Sunna Dís Másdóttir tók við Ljóðstaf Jóns úr Vör við hátíðlega athöfn um helgina, og kallast sigurljóð hennar ?Á eftir þegar þú ert búin að deyja?. Ljóðstafurinn, sem hefur verið veittur frá 2001 í minningu skáldsins Jóns úr Vör, er veittur að lokinni samkeppni þar sem öllum er frjálst að senda inn frumsamin ljóð, og undir dulnefni. Hér takast því á reyndari skáld og þau yngri í jöfnum leik. Alls bárust 230 ljóð í keppnina að þessu sinni. Sunna Dís verður gestur okkar í dag. Myrkir músíkdagar hefjast á morgun, tónlistarhátíð sem er eins og vanalega tileinkuð samtímatónlist, bæði innlenri og erlendri. Megnið af hátíðinni fer fram í Hörpu að þessu sinni og margir tónlistarhópanna eru þekktir þátttakendur á þessari rótgrónu hátíð: Caput, Kammersveit Reykjavíkur, Nordic Affect og Sinfóníuhljómsveit Íslands en aðrir koma að henni nú í fyrsta sinn. Ásmundur Jónsson, listrænn stjórnandi hátíðarinnar verður gestur Víðsjár í dag. Leikhópurinn LabLoki, í samstarfi við Borgarleikhúsið, frumsýndi um liðna helgi eitt af öndvegisverkum 20.aldar, Marat/ Sade eftir Peter Weiss. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í uppsetninguna í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Sunna Dís Másdóttir tók við Ljóðstaf Jóns úr Vör við hátíðlega athöfn um helgina, og kallast sigurljóð hennar ?Á eftir þegar þú ert búin að deyja?. Ljóðstafurinn, sem hefur verið veittur frá 2001 í minningu skáldsins Jóns úr Vör, er veittur að lokinni samkeppni þar sem öllum er frjálst að senda inn frumsamin ljóð, og undir dulnefni. Hér takast því á reyndari skáld og þau yngri í jöfnum leik. Alls bárust 230 ljóð í keppnina að þessu sinni. Sunna Dís verður gestur okkar í dag. Myrkir músíkdagar hefjast á morgun, tónlistarhátíð sem er eins og vanalega tileinkuð samtímatónlist, bæði innlenri og erlendri. Megnið af hátíðinni fer fram í Hörpu að þessu sinni og margir tónlistarhópanna eru þekktir þátttakendur á þessari rótgrónu hátíð: Caput, Kammersveit Reykjavíkur, Nordic Affect og Sinfóníuhljómsveit Íslands en aðrir koma að henni nú í fyrsta sinn. Ásmundur Jónsson, listrænn stjórnandi hátíðarinnar verður gestur Víðsjár í dag. Leikhópurinn LabLoki, í samstarfi við Borgarleikhúsið, frumsýndi um liðna helgi eitt af öndvegisverkum 20.aldar, Marat/ Sade eftir Peter Weiss. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í uppsetninguna í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Hafsteinn Gunnar Sigurðsson leikstjóri stimplaði sig rækilega inn árið 2007, með sinni fyrstu kvikmynd í fullri lengd, Á annan veg. Í kjölfarið komu París norðursins 2014 og Undir trénu 2017 og það styttist í hans nýjustu mynd, sem kallast Northern Comfort. Þar að auki hefur Hafsteinn gert stuttmyndir og heimildamyndir og um páskana verður Afturelding, hans fyrsta þáttasería, frumsýnd hér á RÚV. Hafsteinn Gunnar verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á leikhúsrýni. Eitt vinsælasta sviðsverk allra tíma var frumsýnt í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Nína Hjálmarsdóttir sá verkið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Hafsteinn Gunnar Sigurðsson leikstjóri stimplaði sig rækilega inn árið 2007, með sinni fyrstu kvikmynd í fullri lengd, Á annan veg. Í kjölfarið komu París norðursins 2014 og Undir trénu 2017 og það styttist í hans nýjustu mynd, sem kallast Northern Comfort. Þar að auki hefur Hafsteinn gert stuttmyndir og heimildamyndir og um páskana verður Afturelding, hans fyrsta þáttasería, frumsýnd hér á RÚV. Hafsteinn Gunnar verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á leikhúsrýni. Eitt vinsælasta sviðsverk allra tíma var frumsýnt í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Nína Hjálmarsdóttir sá verkið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Þegar kemur að því að velja fallegustu bók í heimi, þá er hönnun kápunnar aðeins einn af þeim þáttum sem vert er að hafa í huga. Horfa þarf í letur, pappír, umbrot, þyngd, hlutföll, áferð og samtal alls þessa við inntak bókarinnar. Þegar allt kemur saman í hárréttu jafnvægi verður til falleg bók sem talar til lesandans. Í 60 ár hefur þýska bókmenntastofnunin Stiftung Buchkunst haldið utan um alþjóðlega keppni um bókahönnun, til að efla samtal um bækur og hönnun. Á föstudag opnar Félag íslenskra teiknara í samstarfi við Hönnunarsafn Íslands sýningu þar sem hægt er að sjá,og lesa og handleika, fallegustu bækur síðasta árs. Við lítum þar inn í þætti dagsins. Ímynd heytir heim í sex þáttum þar sem íslensk ljósmyndun er skoðuð út frá sjónarhorni lista, landslags, samtímans, skrásetningar, fréttaflutnings, fortíðar og framtíðar. Umsjónarkonurnar eru hlustendum Rásar 1 að góðu kunnar: Anna Gyða Sigurgísladóttir og Katrín Ásmundsdóttir sem fjölluðu meðal annars um ljósmyndir út frá ýmsum vinklum í þáttunum Glans hér á Rásinni um árið en stjórn upptöku og framleiðsla er í hönudum Hrafnhildar Gunnarsdóttur. Við tökum Katrínu Ásmundsdóttur tali í þætti dagsins. Og við heyrum pistil frá Óskari Arnórssyni, sem að þessu sinni ætlar að fara yfir árið 2022 í arkitektúr. Hvað er það sem honum finnst einkenna árið sem var að líða og í hvaða átt eru arkitektar að horfa í dag. Hvað ber framtíðin í skauti sér þegar kemur að straumum og stefnum í arkitektúr. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Þegar kemur að því að velja fallegustu bók í heimi, þá er hönnun kápunnar aðeins einn af þeim þáttum sem vert er að hafa í huga. Horfa þarf í letur, pappír, umbrot, þyngd, hlutföll, áferð og samtal alls þessa við inntak bókarinnar. Þegar allt kemur saman í hárréttu jafnvægi verður til falleg bók sem talar til lesandans. Í 60 ár hefur þýska bókmenntastofnunin Stiftung Buchkunst haldið utan um alþjóðlega keppni um bókahönnun, til að efla samtal um bækur og hönnun. Á föstudag opnar Félag íslenskra teiknara í samstarfi við Hönnunarsafn Íslands sýningu þar sem hægt er að sjá,og lesa og handleika, fallegustu bækur síðasta árs. Við lítum þar inn í þætti dagsins. Ímynd heytir heim í sex þáttum þar sem íslensk ljósmyndun er skoðuð út frá sjónarhorni lista, landslags, samtímans, skrásetningar, fréttaflutnings, fortíðar og framtíðar. Umsjónarkonurnar eru hlustendum Rásar 1 að góðu kunnar: Anna Gyða Sigurgísladóttir og Katrín Ásmundsdóttir sem fjölluðu meðal annars um ljósmyndir út frá ýmsum vinklum í þáttunum Glans hér á Rásinni um árið en stjórn upptöku og framleiðsla er í hönudum Hrafnhildar Gunnarsdóttur. Við tökum Katrínu Ásmundsdóttur tali í þætti dagsins. Og við heyrum pistil frá Óskari Arnórssyni, sem að þessu sinni ætlar að fara yfir árið 2022 í arkitektúr. Hvað er það sem honum finnst einkenna árið sem var að líða og í hvaða átt eru arkitektar að horfa í dag. Hvað ber framtíðin í skauti sér þegar kemur að straumum og stefnum í arkitektúr. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Litla-Sandfell er eins og nafnið gefur til kynna ekki stórt fell á íslenskum eða erlendum mælikvarða en það er samt eftirsótt. Við hugum að jarðefnavinnslu og lúðrasveitartónlist hér eftir stutta stund, óvæntum tengslum þarna á milli sem hafa komið fram í fjölmiðlaumfjöllun bara alveg á síðustu dögum. Jazzpíanóleikarinn Sunna Gunnlaugsdóttir segir jazzheiminn vera mjög karllægan, það halli á konur bæði í senunni hér heima og erlendis. Konur hafi í gegnum tíðina ekki þótt eiga erindi og skýrist það að hluta til vegna rótgróinna hefða sem erfitt sé að breyta. Til að taka þátt í að breyta þessari menningu stendur Sunna fyrir alþjóðlegri jazzhátíð í Hörpu um helgina sem hún kallar Freyjufest. Sunna verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýjustu skáldsögur Steinars Braga, Dáin heimsveldi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Litla-Sandfell er eins og nafnið gefur til kynna ekki stórt fell á íslenskum eða erlendum mælikvarða en það er samt eftirsótt. Við hugum að jarðefnavinnslu og lúðrasveitartónlist hér eftir stutta stund, óvæntum tengslum þarna á milli sem hafa komið fram í fjölmiðlaumfjöllun bara alveg á síðustu dögum. Jazzpíanóleikarinn Sunna Gunnlaugsdóttir segir jazzheiminn vera mjög karllægan, það halli á konur bæði í senunni hér heima og erlendis. Konur hafi í gegnum tíðina ekki þótt eiga erindi og skýrist það að hluta til vegna rótgróinna hefða sem erfitt sé að breyta. Til að taka þátt í að breyta þessari menningu stendur Sunna fyrir alþjóðlegri jazzhátíð í Hörpu um helgina sem hún kallar Freyjufest. Sunna verður gestur okkar í dag. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýjustu skáldsögur Steinars Braga, Dáin heimsveldi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Síðastliðinn laugardag, 14.janúar, var opnuð á Kjarvalsstöðum yfirlitssýning á verkum Hildar Hákonardóttur. Sýningin, sem kallast Rauður þráður, er afrakstur rannsóknar sýningarstjórans, Sigrúnar Hrólfsdóttur. Hildur hefur á löngum ferli fjallað um málefni samtíma síns, og nýtt myndlistina, og þá fyrst og fremst vefnað, í pólitíska og femíníska baráttu. Hún hefur einnig fjallað um náttúruna og gildi hennar fyrir manneskjuna. Það er aðeins eitt á dagskrá í Víðsjá í dag, og það er myndlistarkonan, vefarinn, baráttukonan, rauðsokkan, ræktandinn og rithöfundurinn Hildur Hákonardóttir. Umsjón: Halla Harðardóttir

Síðastliðinn laugardag, 14.janúar, var opnuð á Kjarvalsstöðum yfirlitssýning á verkum Hildar Hákonardóttur. Sýningin, sem kallast Rauður þráður, er afrakstur rannsóknar sýningarstjórans, Sigrúnar Hrólfsdóttur. Hildur hefur á löngum ferli fjallað um málefni samtíma síns, og nýtt myndlistina, og þá fyrst og fremst vefnað, í pólitíska og femíníska baráttu. Hún hefur einnig fjallað um náttúruna og gildi hennar fyrir manneskjuna. Það er aðeins eitt á dagskrá í Víðsjá í dag, og það er myndlistarkonan, vefarinn, baráttukonan, rauðsokkan, ræktandinn og rithöfundurinn Hildur Hákonardóttir. Umsjón: Halla Harðardóttir

Næstkomandi laugardag, 14 janúar, opnar á Kjarvalstöðum yfirlitssýning á verkum myndlistarkonunnar Hildar Hákonardóttur. Hildur hefur á löngum ferli fjallað um málefni samtíma síns, kynjapólitík, stéttapólitík, og utanríkispólitík en auk þess um náttúruna og gildi hennar fyrir manneskjuna. Hildur hefur lifað og fjallað um umbreytingartíma, samfélagslega og hugmyndafræðilega en einnig umbreytingartíma í myndlistinni og kennsluaðferðum hennar. Til sköpunar hefur Hildur nýtt sér ýmsa miðla en hennar helsti miðill hefur alltaf verið vefnaðurinn. Sýningin á Kjarvalsstöðum, sem kallast Rauður þráður, veitir innsýn í feril Hildar og starfsaðferðir hennar í gegnum tíðina, en hún er afrakstur rannsóknar sýningarstjórans, Sigrúnar Hrólfsdóttur. Við lítum inn á Kjarvalsstaði og ræðum við Sigrúnu Hrólfsdóttur í þætti dagsins. Og við hugum að manni sem hét Vincente Lusitano og fæddist fyrir fimmhundruð árum suður í Portúgal í litlum bæ, ekki svo langt frá Atlantshafinu. Hann varð tónskáld og hann var það sem kallað var pardo. Og Gauti Kristmannsson fjallar um Tugthúsið, skáldsögu Hauks Más Helgasonar sem kom út fyrir jólin. Þar varpar höfundur ljósi á lífið í Reykjavík á seinni hlusta átjándu aldar og þar er Tukthúsið, Stjórnarráðshús dagsins í dag, í miðpunkti. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Næstkomandi laugardag, 14 janúar, opnar á Kjarvalstöðum yfirlitssýning á verkum myndlistarkonunnar Hildar Hákonardóttur. Hildur hefur á löngum ferli fjallað um málefni samtíma síns, kynjapólitík, stéttapólitík, og utanríkispólitík en auk þess um náttúruna og gildi hennar fyrir manneskjuna. Hildur hefur lifað og fjallað um umbreytingartíma, samfélagslega og hugmyndafræðilega en einnig umbreytingartíma í myndlistinni og kennsluaðferðum hennar. Til sköpunar hefur Hildur nýtt sér ýmsa miðla en hennar helsti miðill hefur alltaf verið vefnaðurinn. Sýningin á Kjarvalsstöðum, sem kallast Rauður þráður, veitir innsýn í feril Hildar og starfsaðferðir hennar í gegnum tíðina, en hún er afrakstur rannsóknar sýningarstjórans, Sigrúnar Hrólfsdóttur. Við lítum inn á Kjarvalsstaði og ræðum við Sigrúnu Hrólfsdóttur í þætti dagsins. Og við hugum að manni sem hét Vincente Lusitano og fæddist fyrir fimmhundruð árum suður í Portúgal í litlum bæ, ekki svo langt frá Atlantshafinu. Hann varð tónskáld og hann var það sem kallað var pardo. Og Gauti Kristmannsson fjallar um Tugthúsið, skáldsögu Hauks Más Helgasonar sem kom út fyrir jólin. Þar varpar höfundur ljósi á lífið í Reykjavík á seinni hlusta átjándu aldar og þar er Tukthúsið, Stjórnarráðshús dagsins í dag, í miðpunkti. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Í desember var tilkynnt að Hildigunnur Birgisdóttir myndlistarkona verður okkar næsti fulltrúi á Feneyjartvíæringnum. Frá því að Hildigunnur útskrifaðist úr Listaháskóla Íslands 2003 hefur hún haldið fjölda samsýninga og einkasýninga, en í dag er hún á mála hjá i8 gallerí. Á ferli sínum hefur Hildigunnur rannsakað hugmyndir okkar um notagildi, fegurð og sannleika og þau kerfi sem liggja að baki öllu okkar gildismati. Með verkum sínum hvetur hún okkur til að sjá hversdagsleikann í nýju ljósi og efast um það sem er á yfirborðinu. Hún nýtir afleggjara neyslusamfélagsins sem efnivið og varpar ljósi á þýðingu og mikilvægi þess fíngerða og smáa. Hildigunnur verður gestur okkar í Svipmynd dagsins. Og HM í handbolta hefst í dag og því væntingarstjórnunar þörf fyrir íslenska þjóð næstu vikurnar. Framlag Víðsjár til þess er að huga að upphafsárum handknattleiks á Íslandi og heyra af leiðsögn Valdimars Sveinbjörnssonar við að kynna íþróttina fyrir landsmönnum á þriðja áratug síðustu aldar.

Í desember var tilkynnt að Hildigunnur Birgisdóttir myndlistarkona verður okkar næsti fulltrúi á Feneyjartvíæringnum. Frá því að Hildigunnur útskrifaðist úr Listaháskóla Íslands 2003 hefur hún haldið fjölda samsýninga og einkasýninga, en í dag er hún á mála hjá i8 gallerí. Á ferli sínum hefur Hildigunnur rannsakað hugmyndir okkar um notagildi, fegurð og sannleika og þau kerfi sem liggja að baki öllu okkar gildismati. Með verkum sínum hvetur hún okkur til að sjá hversdagsleikann í nýju ljósi og efast um það sem er á yfirborðinu. Hún nýtir afleggjara neyslusamfélagsins sem efnivið og varpar ljósi á þýðingu og mikilvægi þess fíngerða og smáa. Hildigunnur verður gestur okkar í Svipmynd dagsins. Og HM í handbolta hefst í dag og því væntingarstjórnunar þörf fyrir íslenska þjóð næstu vikurnar. Framlag Víðsjár til þess er að huga að upphafsárum handknattleiks á Íslandi og heyra af leiðsögn Valdimars Sveinbjörnssonar við að kynna íþróttina fyrir landsmönnum á þriðja áratug síðustu aldar.

Breski rithöfundurinn Fay Weldon lést í síðustu viku, 91 árs að aldri. Rithöfundurinn sem kafaði í samskipti kynjanna og blæbrigði kynjapólitíkur með beittan stíl að vopni. Weldon talaði með verkum sínum inn í kvennabaráttu sjöunda og áttunda áratugarins, er ein af röddum þess sem kallað hefur verið annarar bylgju femínismi, og hafa bækur hennar stundum verið kallaðar sjálfbjargarbækur fyrir konur, en líka meistarverk og líka kerlingabækur. Weldon var afkastamikill höfundur sem skrifaði yfir 30 skáldsögur, auk smásagnasafna og verka fyrir útvarp og sjónvarp, en hún er sennilega þekktust fyrir tvö verk, Praxis og Ævi og ástir kvendjöfuls. Dagný Kristjánsdóttir þýddi Praxis og las upp í Ríkisútvarpinu 1981 en Elísa Björg þorsteinsdóttir þýddi Kvendjöfulinn 1985. Þær verða gestir okkar í dag. Um liðna helgi var frumsýnt nýtt íslensk leikverk í Borgarleikhúsinu, Hvíta tígrisdýrið eftir Bryndísi Ósk Ingvarsdóttur í samstarfi við leikhópinn Slembilukku. Nína Hjálmarsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins.

Breski rithöfundurinn Fay Weldon lést í síðustu viku, 91 árs að aldri. Rithöfundurinn sem kafaði í samskipti kynjanna og blæbrigði kynjapólitíkur með beittan stíl að vopni. Weldon talaði með verkum sínum inn í kvennabaráttu sjöunda og áttunda áratugarins, er ein af röddum þess sem kallað hefur verið annarar bylgju femínismi, og hafa bækur hennar stundum verið kallaðar sjálfbjargarbækur fyrir konur, en líka meistarverk og líka kerlingabækur. Weldon var afkastamikill höfundur sem skrifaði yfir 30 skáldsögur, auk smásagnasafna og verka fyrir útvarp og sjónvarp, en hún er sennilega þekktust fyrir tvö verk, Praxis og Ævi og ástir kvendjöfuls. Dagný Kristjánsdóttir þýddi Praxis og las upp í Ríkisútvarpinu 1981 en Elísa Björg þorsteinsdóttir þýddi Kvendjöfulinn 1985. Þær verða gestir okkar í dag. Um liðna helgi var frumsýnt nýtt íslensk leikverk í Borgarleikhúsinu, Hvíta tígrisdýrið eftir Bryndísi Ósk Ingvarsdóttur í samstarfi við leikhópinn Slembilukku. Nína Hjálmarsdóttir rýnir í verkið í þætti dagsins.

Talsverð umræða hefur skapast á síðustu mánuðum og misserum um stöðuveitingar og tilfærslur æðstu stjórnenda menningarstofnanna landsmanna og svo er enn. Deilt hefur verið á orðalag í auglýsingum og er nýjasta dæmið auglýsing um rektorsstöðuna við Listaháskóla Íslands. Við reifum þessi mál og ræðum við Þórunni Sigurðardóttur og Karl Ágúst Þorbergsson í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur í nýtt íslenskt leikverk, sem frumsýnt var í Tjarnarbíó um liðna helgi, Ég lifi enn - sönn saga, eftir Rebekku A. Ingimundardóttur, Þórey Sigþórsdóttur, Ásdísi Skúladóttur og leikhópinn Blik.

Talsverð umræða hefur skapast á síðustu mánuðum og misserum um stöðuveitingar og tilfærslur æðstu stjórnenda menningarstofnanna landsmanna og svo er enn. Deilt hefur verið á orðalag í auglýsingum og er nýjasta dæmið auglýsing um rektorsstöðuna við Listaháskóla Íslands. Við reifum þessi mál og ræðum við Þórunni Sigurðardóttur og Karl Ágúst Þorbergsson í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Evu Halldóru Guðmundsdóttur í nýtt íslenskt leikverk, sem frumsýnt var í Tjarnarbíó um liðna helgi, Ég lifi enn - sönn saga, eftir Rebekku A. Ingimundardóttur, Þórey Sigþórsdóttur, Ásdísi Skúladóttur og leikhópinn Blik.

Samskipti barna og fullorðinna, sem og feluleikurinn sem oft á sér stað í fjölskyldum er eitthvað sem hefur lengi verið sviðshöfundinum Bryndís Ósk Ingvarsdóttir hugleikið. Bryndís frumsýnir um helgina nýtt leikverk í Borgarleikhúsinu. Hvíta tígrísdýrið er fantasíuverk fyrir alla fjölskylduna, sem fjallar um þrjú börn sem búa uppi á háalofti undir ógnarstjórn Konunnar með kjólfaldinn. Þeim hefur verið talin trú um að veröldin fyrir utan sé hættuleg og ekki bætir úr skák að Hvíta tígrisdýrið fylgist með hverri hreyfingu úr skuggunum. Bryndís er gestur Víðsjár í dag. Hlustendur heyra tónlistarpistil frá Jelenu Chirich. Að þessu sinni segir hún okkur frá örfáum tónlistarmönnum af frumbyggjaættum sem starfa í Kanada. Þetta eru tónlistarmenn sem eru innblásnir af ólíkum tónlistarstefnum, allt frá kantrý til dubstep, sem þeir svo blanda við hljóðheim og málefni frumbyggjaþjóða til að skapa eitthvað alveg nýtt. En þátturinn hefst á því að rifjuð er um hundrað ára vinnudeilu sem hafði áhrif á fjölmiðlaneyslu íbúa Reykjavíkur. Við rifjum upp prentaraverkfallið árið 1923.

Samskipti barna og fullorðinna, sem og feluleikurinn sem oft á sér stað í fjölskyldum er eitthvað sem hefur lengi verið sviðshöfundinum Bryndís Ósk Ingvarsdóttir hugleikið. Bryndís frumsýnir um helgina nýtt leikverk í Borgarleikhúsinu. Hvíta tígrísdýrið er fantasíuverk fyrir alla fjölskylduna, sem fjallar um þrjú börn sem búa uppi á háalofti undir ógnarstjórn Konunnar með kjólfaldinn. Þeim hefur verið talin trú um að veröldin fyrir utan sé hættuleg og ekki bætir úr skák að Hvíta tígrisdýrið fylgist með hverri hreyfingu úr skuggunum. Bryndís er gestur Víðsjár í dag. Hlustendur heyra tónlistarpistil frá Jelenu Chirich. Að þessu sinni segir hún okkur frá örfáum tónlistarmönnum af frumbyggjaættum sem starfa í Kanada. Þetta eru tónlistarmenn sem eru innblásnir af ólíkum tónlistarstefnum, allt frá kantrý til dubstep, sem þeir svo blanda við hljóðheim og málefni frumbyggjaþjóða til að skapa eitthvað alveg nýtt. En þátturinn hefst á því að rifjuð er um hundrað ára vinnudeilu sem hafði áhrif á fjölmiðlaneyslu íbúa Reykjavíkur. Við rifjum upp prentaraverkfallið árið 1923.

Magnús Jóhann Ragnars­son, píanó­leikari, tón­skáld og upptökustjóri, hefur tekið þátt í að semja og útsetja margt af því vin­sælasta í ís­lensku popp­tón­listar­senunni síðustu ár. Hann hefur gefið út þrjár sólóplötur, Pronto, Without listening og Skissur, og auk þess plötuna Án tillits í samstarfi við Skúla Sverrisson bassaleikara og Tíu íslensk sönglög í samstarfi við GDRN. Þar að auki hefur hann samið tónlist leikhús og kvikmyndir og leikið inn á fjölmargar plötur annara listamanna og stýrt upptökum þeirra. Magnús Jóhann verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á pistli frá Viktoriu Bakshina, sem hefur undanfarnar vikur flutt pistla um listsköpun á stríðstímum. Að þessu sinni fjallar Viktoria um gjörningalist. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Magnús Jóhann Ragnars­son, píanó­leikari, tón­skáld og upptökustjóri, hefur tekið þátt í að semja og útsetja margt af því vin­sælasta í ís­lensku popp­tón­listar­senunni síðustu ár. Hann hefur gefið út þrjár sólóplötur, Pronto, Without listening og Skissur, og auk þess plötuna Án tillits í samstarfi við Skúla Sverrisson bassaleikara og Tíu íslensk sönglög í samstarfi við GDRN. Þar að auki hefur hann samið tónlist leikhús og kvikmyndir og leikið inn á fjölmargar plötur annara listamanna og stýrt upptökum þeirra. Magnús Jóhann verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á pistli frá Viktoriu Bakshina, sem hefur undanfarnar vikur flutt pistla um listsköpun á stríðstímum. Að þessu sinni fjallar Viktoria um gjörningalist. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Upplýsingar og sjálfsmyndir eru fyrirbæri sem skilgreina samtíma okkar, að mati myndlistarmannsins Sigurðar Ámundasonar, en hann sýnir um þessar mundir teikningar á auglýsingaskiltum borgarinnar. Frá því að nýja árið hófst hafa verk Sigurðar yfirtekið ljósaskilti og í stað auglýsinga sjáum við nú merkingarlaus vörumerki sem túlka ekkert og hafa ekki upp á neitt að bjóða nema kannski sjálf sig. Sigurður verður gestur okkar í dag. Bandaríska myndlistarkonan Dorothy Iannone tók á sínum tíma þátt í hræringum fluxus og hugmyndalistarinnar á síðari hluta 20. aldar. Það var síðan með sýningu í New Museum í New York sem stjarna hennar fór að rísa á nýrri öld og hafa litrík og oft sjálfsævisöguleg verk hennar farið víða á undanförnum árum. Dorothy Iannone lést 89 ára nú á jóladag. Við rifjum upp ævi hennar og líka hvernig hún kom skyndilega inn í íslenska myndlist einn vordag árið 1967 þegar hún hitti myndlistarmanninn Dieter Roth í fyrsta sinn á hafnarbakkanum í Reykjavík. Nína Hjálmarsdóttir rýnir í Mátulega, sem frumsýnt var í Borgarleikhúsinu þann 30.desember.

Upplýsingar og sjálfsmyndir eru fyrirbæri sem skilgreina samtíma okkar, að mati myndlistarmannsins Sigurðar Ámundasonar, en hann sýnir um þessar mundir teikningar á auglýsingaskiltum borgarinnar. Frá því að nýja árið hófst hafa verk Sigurðar yfirtekið ljósaskilti og í stað auglýsinga sjáum við nú merkingarlaus vörumerki sem túlka ekkert og hafa ekki upp á neitt að bjóða nema kannski sjálf sig. Sigurður verður gestur okkar í dag. Bandaríska myndlistarkonan Dorothy Iannone tók á sínum tíma þátt í hræringum fluxus og hugmyndalistarinnar á síðari hluta 20. aldar. Það var síðan með sýningu í New Museum í New York sem stjarna hennar fór að rísa á nýrri öld og hafa litrík og oft sjálfsævisöguleg verk hennar farið víða á undanförnum árum. Dorothy Iannone lést 89 ára nú á jóladag. Við rifjum upp ævi hennar og líka hvernig hún kom skyndilega inn í íslenska myndlist einn vordag árið 1967 þegar hún hitti myndlistarmanninn Dieter Roth í fyrsta sinn á hafnarbakkanum í Reykjavík. Nína Hjálmarsdóttir rýnir í Mátulega, sem frumsýnt var í Borgarleikhúsinu þann 30.desember.

Í þætti dagsins endurflytjum við viðtal við Sjón, sem tekið var í tilefni af sextugsafmæli hans á liðnu ári.

Í þætti dagsins endurflytjum við viðtal við Sjón, sem tekið var í tilefni af sextugsafmæli hans á liðnu ári.

Víðsjá er í samfloti með Lestinni í dag. Í þessum fyrri hluta þáttar rifjum við upp umræður um inngildingu og samtal við forsprakka Pussy Riot, Mariu Alyokhina. Einnig heyrum við Nínu Hjálmarsdóttur leikhúsrýni og Guðrúnu Elsu Bragadóttur kvikmyndarýni fara yfir árið. Í seinni hlutanum fáum við til okkar góða gesti, Vigdísi Jakobsdóttur, listrænan stjórnanda Listahátíðar í Reykjavík, Arndísi Þórarinsdóttur, rithöfund, Unnstein Manúel Stefánsson, listamann, og Greip Gislason, ráðgjafa og ritstjóra fréttabréfsins Edda og Greipur mæla með.

Víðsjá er í samfloti með Lestinni í dag. Í þessum fyrri hluta þáttar rifjum við upp umræður um inngildingu og samtal við forsprakka Pussy Riot, Mariu Alyokhina. Einnig heyrum við Nínu Hjálmarsdóttur leikhúsrýni og Guðrúnu Elsu Bragadóttur kvikmyndarýni fara yfir árið. Í seinni hlutanum fáum við til okkar góða gesti, Vigdísi Jakobsdóttur, listrænan stjórnanda Listahátíðar í Reykjavík, Arndísi Þórarinsdóttur, rithöfund, Unnstein Manúel Stefánsson, listamann, og Greip Gislason, ráðgjafa og ritstjóra fréttabréfsins Edda og Greipur mæla með.

Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í jólafrumsýningu Þjóðleikhússins. Ellen B. er nýtt verk eftir þýska leikskáldið Marius von Mayenburg í leikstjórn Benedicts Andrews. Um er að ræða heimsfrumsýningu á fyrsta verkinu í þríleik, sem fjallar um samskipti nútímafólks, ástina og valdið. Einnig verður rifjuð upp umfjöllun frá upphafi árs, en myndlistarárið hófst með stórglæsilegri yfirlitssýningu á verkum Birgis Andréssonar. Eins langt og augað eygir kallaðist þessa umfangsmikla sýning sem tók yfir nær alla Kjarvalstaði. Heill þáttur var lagður undir sýninguna í febrúar, þar sem rætt var við aðstandendur sýningarinnar, og fundið til efni tengt Birgi úr safni Ríkisútvarpsins. VIð flytjum hluta úr umfjölluninni í þætti dagsins.

Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í jólafrumsýningu Þjóðleikhússins. Ellen B. er nýtt verk eftir þýska leikskáldið Marius von Mayenburg í leikstjórn Benedicts Andrews. Um er að ræða heimsfrumsýningu á fyrsta verkinu í þríleik, sem fjallar um samskipti nútímafólks, ástina og valdið. Einnig verður rifjuð upp umfjöllun frá upphafi árs, en myndlistarárið hófst með stórglæsilegri yfirlitssýningu á verkum Birgis Andréssonar. Eins langt og augað eygir kallaðist þessa umfangsmikla sýning sem tók yfir nær alla Kjarvalstaði. Heill þáttur var lagður undir sýninguna í febrúar, þar sem rætt var við aðstandendur sýningarinnar, og fundið til efni tengt Birgi úr safni Ríkisútvarpsins. VIð flytjum hluta úr umfjölluninni í þætti dagsins.

Viðtal við Björk Guðmundsdóttur um tíundu sólóplötu hennar, Fossoru. Endurfluttur þáttur.

Viðtal við Björk Guðmundsdóttur um tíundu sólóplötu hennar, Fossoru. Endurfluttur þáttur.

Á hverju ári biður Ríkisútvarpið íslenskt tónskáld fyrir það hátíðlega verkefni að semja jólalag Ríkisútvarpsins. Nýja jólalagið er frumflutt á jóladag, en við fáum að taka smá forskot á sæluna hér í Víðsjá með forflutningi og viðtali við tónskáldið, sem í ár er Páll Ragnar Pálsson. Lagið sem hann samdi var samstarfsverkefni við tónlistarhópinn Spilmenn Ríkínis og söngkonuna Tui Hirv, samið við sálm frá 5. öld, So vítt um heim sem sólin fer. Við fáum Pál Ragnar Pálsson til okkar í hljóðstofu hér í lok þáttar og fáum að heyra þetta fallega lag, jólalag Ríkisútvarpsins 2022. Victoria Bakshina flytur sinn annan pistil um tónlist á stríðstímum. Að þessu sinni fjallar hún um klofninginn sem hefur átt sér stað meðal rússneskra tónlistarmanna frá því að innrásin í Úkraínu hófst í febrúar á þessu ári, og veltir fyrir sér umfjöllunarefni tónlistarmanna, bæði þeirra sem styðja stríð og þeirra sem sýna andspyrnu. Tónlistarfélag Akureyrar hefur frá upphafi haft mikil áhrif á tónlistarlífið norðan heiða. Nú er nýr formaður tekinn við félaginu og nýju fólki fylgja alltaf nýjar hugmyndir og áherslur. Gígja Hólmgeirsdóttir settist niður með Michel Jóni Clarke og ræddi við hann um starfsemi félagsins og framtíðarsýn hans sem nýs formanns.

Á hverju ári biður Ríkisútvarpið íslenskt tónskáld fyrir það hátíðlega verkefni að semja jólalag Ríkisútvarpsins. Nýja jólalagið er frumflutt á jóladag, en við fáum að taka smá forskot á sæluna hér í Víðsjá með forflutningi og viðtali við tónskáldið, sem í ár er Páll Ragnar Pálsson. Lagið sem hann samdi var samstarfsverkefni við tónlistarhópinn Spilmenn Ríkínis og söngkonuna Tui Hirv, samið við sálm frá 5. öld, So vítt um heim sem sólin fer. Við fáum Pál Ragnar Pálsson til okkar í hljóðstofu hér í lok þáttar og fáum að heyra þetta fallega lag, jólalag Ríkisútvarpsins 2022. Victoria Bakshina flytur sinn annan pistil um tónlist á stríðstímum. Að þessu sinni fjallar hún um klofninginn sem hefur átt sér stað meðal rússneskra tónlistarmanna frá því að innrásin í Úkraínu hófst í febrúar á þessu ári, og veltir fyrir sér umfjöllunarefni tónlistarmanna, bæði þeirra sem styðja stríð og þeirra sem sýna andspyrnu. Tónlistarfélag Akureyrar hefur frá upphafi haft mikil áhrif á tónlistarlífið norðan heiða. Nú er nýr formaður tekinn við félaginu og nýju fólki fylgja alltaf nýjar hugmyndir og áherslur. Gígja Hólmgeirsdóttir settist niður með Michel Jóni Clarke og ræddi við hann um starfsemi félagsins og framtíðarsýn hans sem nýs formanns.

Helga I. Stefánsdóttir leikmynda- og búningahönnuður hefur starfað við ótal mörg verkefni bæði í leikhúsi og kvikmyndum, og hlotið bæði Eddu verðlaun og Grímuna fyrir störf sín. Helga útskrifaðist úr sínu fagi fyrir rúmum þremur áratugum frá leikmyndadeild listaakademínunnar í Róm, og sækir enn innblástur þangað. Þessa dagana er hægt að sjá búninga eftir Helgu í Jólaboði í Þjóðleikhúsinu og í Borgarleikhúsinu sá hún um leikmynd og búninga í gleðileiknum Bara smástund. Helga verður gestur okkar í Svipmynd í þætti dagsins. Hvernig getur það verið að heil tónlistargrein í Bandaríkunum, jólatónlist, hafi verið nær föst í tíma í sjötíu ár? Svarið tengist þekktum gyðingi sem fæddist í fátækt, fyrir löngu síðan, einhversstaðar í austri, og það er ekki Jesú Kristur. Jelena Ciric fjallar um jólatónlist í pistli sínum þessa vikuna, enda jólin rétt handan við hornið. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Gula kafbátinn eftir Jón Kalman Stefánsson.

Helga I. Stefánsdóttir leikmynda- og búningahönnuður hefur starfað við ótal mörg verkefni bæði í leikhúsi og kvikmyndum, og hlotið bæði Eddu verðlaun og Grímuna fyrir störf sín. Helga útskrifaðist úr sínu fagi fyrir rúmum þremur áratugum frá leikmyndadeild listaakademínunnar í Róm, og sækir enn innblástur þangað. Þessa dagana er hægt að sjá búninga eftir Helgu í Jólaboði í Þjóðleikhúsinu og í Borgarleikhúsinu sá hún um leikmynd og búninga í gleðileiknum Bara smástund. Helga verður gestur okkar í Svipmynd í þætti dagsins. Hvernig getur það verið að heil tónlistargrein í Bandaríkunum, jólatónlist, hafi verið nær föst í tíma í sjötíu ár? Svarið tengist þekktum gyðingi sem fæddist í fátækt, fyrir löngu síðan, einhversstaðar í austri, og það er ekki Jesú Kristur. Jelena Ciric fjallar um jólatónlist í pistli sínum þessa vikuna, enda jólin rétt handan við hornið. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Gula kafbátinn eftir Jón Kalman Stefánsson.

Þetta rauða, það er ástin er nýjasta skáldsaga Rögnu Sigurðardóttur. Söguhetju bókarinnar, Elsu, langar að mála og stefnir að því af miklum metnaði þótt fyrirmyndirnar séu fáar um miðja 20. öld. Við ræðum við Rögnu í þætti dagsins, um Elsu og stöðu kvenna á þessum tíma, þögninga sem var fylgifiskur áfalla og ábyrgð listamanna á tímum þegar myndlistin var upp á líf og dauða. Í byrjun desember opnuðu þrjár nýjar sýningar á Listasafninu á Akureyri. Ein þeirra ber titilinn Málverk og er sýning á verkum Kristins G. Jóhannssonar. Ferill Kristins spannar nokkra áratugi en hann hélt sína fyrstu myndlistarsýningu árið 1954. VIð lítum í heimsókn á vinnustofu Kristins í þætti dagsins. Og Sölvi Halldórsson rýnir í Skurn , eftir Arndísi Lóu Magnúsdóttur.

Þetta rauða, það er ástin er nýjasta skáldsaga Rögnu Sigurðardóttur. Söguhetju bókarinnar, Elsu, langar að mála og stefnir að því af miklum metnaði þótt fyrirmyndirnar séu fáar um miðja 20. öld. Við ræðum við Rögnu í þætti dagsins, um Elsu og stöðu kvenna á þessum tíma, þögninga sem var fylgifiskur áfalla og ábyrgð listamanna á tímum þegar myndlistin var upp á líf og dauða. Í byrjun desember opnuðu þrjár nýjar sýningar á Listasafninu á Akureyri. Ein þeirra ber titilinn Málverk og er sýning á verkum Kristins G. Jóhannssonar. Ferill Kristins spannar nokkra áratugi en hann hélt sína fyrstu myndlistarsýningu árið 1954. VIð lítum í heimsókn á vinnustofu Kristins í þætti dagsins. Og Sölvi Halldórsson rýnir í Skurn , eftir Arndísi Lóu Magnúsdóttur.

Saga hrafnsins með íslensku þjóðinni nær samkvæmt rituðum heimildum allt aftur til 9. aldar, þegar krummi leiddi Flóka Vilgerðarsonar upp að ströndum eyjunnar í norðri. Í bréfi frá 19. öld er hann sagður vera "Íslands einkennilegasti fugl, Óðins forni vin og skáldanna eftirlætisgoð, fréttafugl mikill og margkunnugur. Krummi hefur iðulega verið tengdur mykravöldum og göldrum, en hann á sér líka marga vini og það borgar sig að hafa hann með sér í liði. Í nýútkominni bók sem ber titilinn Hrafninn- þjóðin- sagan- þjóðtrúin skoðar Sigurður Ægisson, prestur á Siglufirði, krumma frá mörgum hliðum. Sigurður er gestur Víðsjár í dag Ana Mendieta og Carl André voru eitt heitasta par New York listasenunnar við upphaf áttunda áratugarins. Hún kúbanskur innflytjandi sem gerði framsækna gjörningalist, hann heimsfrægur skúlptúristi. Þau giftu sig 1984 og aðeins nokkrum mánuðum síðar hringdi André á neyðarlínuna frá heimili þeirra. Hann sagði þau hjónin hafa rifist og að konan hans hefði farið út um gluggann. Hlaðvarpið Death of an artist, eftir listfræðinginn og sýningarstjórann Helen Moleswort, fjallar um þennan atburð, afleiðingar dauða Mendieta á bandarísku listasenuna og allar þær spurningar sem dauði hennar vakti þá, og hvernig þær spurningar hafa mögulega breyst eftir Metoo. En við hefjum þáttinn á rýni í eina af bókum jólabókaflóðsins; Hamingju þessa heims eftir Sigríði Hagalín Björnsdóttur.

Saga hrafnsins með íslensku þjóðinni nær samkvæmt rituðum heimildum allt aftur til 9. aldar, þegar krummi leiddi Flóka Vilgerðarsonar upp að ströndum eyjunnar í norðri. Í bréfi frá 19. öld er hann sagður vera "Íslands einkennilegasti fugl, Óðins forni vin og skáldanna eftirlætisgoð, fréttafugl mikill og margkunnugur. Krummi hefur iðulega verið tengdur mykravöldum og göldrum, en hann á sér líka marga vini og það borgar sig að hafa hann með sér í liði. Í nýútkominni bók sem ber titilinn Hrafninn- þjóðin- sagan- þjóðtrúin skoðar Sigurður Ægisson, prestur á Siglufirði, krumma frá mörgum hliðum. Sigurður er gestur Víðsjár í dag Ana Mendieta og Carl André voru eitt heitasta par New York listasenunnar við upphaf áttunda áratugarins. Hún kúbanskur innflytjandi sem gerði framsækna gjörningalist, hann heimsfrægur skúlptúristi. Þau giftu sig 1984 og aðeins nokkrum mánuðum síðar hringdi André á neyðarlínuna frá heimili þeirra. Hann sagði þau hjónin hafa rifist og að konan hans hefði farið út um gluggann. Hlaðvarpið Death of an artist, eftir listfræðinginn og sýningarstjórann Helen Moleswort, fjallar um þennan atburð, afleiðingar dauða Mendieta á bandarísku listasenuna og allar þær spurningar sem dauði hennar vakti þá, og hvernig þær spurningar hafa mögulega breyst eftir Metoo. En við hefjum þáttinn á rýni í eina af bókum jólabókaflóðsins; Hamingju þessa heims eftir Sigríði Hagalín Björnsdóttur.

Kvæðakver Jóhannesar úr Kötlum, Jólin koma, er komið út í fyrsta sinn á pólsku í þýðingu Ninu Smieszek en 90 ár eru nú liðin frá fyrstu útgáfu bókarinnar. Útgáfa þessarar litlu bókar markaði tímamót í íslensku jólahaldi þar sem jólasveinarnir höfðu fram að því verið álitnir tröll en teikningar Tryggva minna meira á íslenska kotbændur. Með ljóðum sínum festi Jóhannes úr Kötlum einnig í sessi í hvaða röð jólasveinarnir koma til byggða og skipaði þrettán bræður í aðalhlutverkin. Við ræðum við þýðandann, Ninu Smieszek í þætti dagsins. Og við fáum að heyra samtal tveggja glæpasagnahöfunda. Yrsa Sigurðardóttir gefur út þessi jólin bókina Gættu þinna handa og Ragnar Jónasson gefur út ásamt Katrínu Jakobsdóttur, bók sem kallast Reykjavík - glæpasaga. Bækur þeirra beggja njóta mikilla vinsælda, bæði hér á landi og utan landssteinanna, Yrsa hefur gefið út 18 glæpasögur en Ragnar 14. Þau settust niður í hljóðstofu Víðsjár í morgun, og ræddu bækur hvers annars og sitthvað annað, svo sem pressu frá umboðsmönnum, verðandi leikhúsverk og glæpasögu í geimnum. Einnig heyrum við fyrsta pistil af þremur frá Victoriu Bakshina, sem veltir fyrir sér listsköpun á stríðstímum, og áhrifum innrásar Rússa í Úkraínu á listsköpun í löndunum tveimur. En við hefjum þátt dagsins á bókarýni, að þessu sinni fjallar Gauti Kristmannsson um skáldsögu Braga Ólafssonar, Gegn gangi leiksins.

Kvæðakver Jóhannesar úr Kötlum, Jólin koma, er komið út í fyrsta sinn á pólsku í þýðingu Ninu Smieszek en 90 ár eru nú liðin frá fyrstu útgáfu bókarinnar. Útgáfa þessarar litlu bókar markaði tímamót í íslensku jólahaldi þar sem jólasveinarnir höfðu fram að því verið álitnir tröll en teikningar Tryggva minna meira á íslenska kotbændur. Með ljóðum sínum festi Jóhannes úr Kötlum einnig í sessi í hvaða röð jólasveinarnir koma til byggða og skipaði þrettán bræður í aðalhlutverkin. Við ræðum við þýðandann, Ninu Smieszek í þætti dagsins. Og við fáum að heyra samtal tveggja glæpasagnahöfunda. Yrsa Sigurðardóttir gefur út þessi jólin bókina Gættu þinna handa og Ragnar Jónasson gefur út ásamt Katrínu Jakobsdóttur, bók sem kallast Reykjavík - glæpasaga. Bækur þeirra beggja njóta mikilla vinsælda, bæði hér á landi og utan landssteinanna, Yrsa hefur gefið út 18 glæpasögur en Ragnar 14. Þau settust niður í hljóðstofu Víðsjár í morgun, og ræddu bækur hvers annars og sitthvað annað, svo sem pressu frá umboðsmönnum, verðandi leikhúsverk og glæpasögu í geimnum. Einnig heyrum við fyrsta pistil af þremur frá Victoriu Bakshina, sem veltir fyrir sér listsköpun á stríðstímum, og áhrifum innrásar Rússa í Úkraínu á listsköpun í löndunum tveimur. En við hefjum þátt dagsins á bókarýni, að þessu sinni fjallar Gauti Kristmannsson um skáldsögu Braga Ólafssonar, Gegn gangi leiksins.

Gleðileikur Dantes þykir með merkustu bókmenntum miðalda, verk sem jafnvel markar upphaf endurreisnar, og er þar að auki talinn grunnur ítölskunnar eins og við þekkjum hana í dag. Bræðurnir Einar og Jón Thor­odd­sen hafa í rúman ára­tug unnið að fyrstu heildar­þýðingunni í bundnu máli á hinu 700 ára gamla sögu­ljóði. Víti kom út 2018, Skírnar­fjallið í fyrra og nú hafa þeir þeir bræður hafist handa við Paradís. Einar og Jón verða gestir okkar í dag, segja frá samstarfinu, og sameiginlegri ástríðu sinni á hinum guðdómlega gleðileik. Melkorka Katrín Ólafsdóttir, sem gengur undir listamannsnafninu Korkimon, gafst upp á því að bíða eftir að verða boðið í strákaklúbbinn sem myndlistarsenan, sérstaklega málverkasenan, á Íslandi er að hennar mati. Hún bjó í New York í tíu ár og lærði þar myndlist en hefur hingað til að mestu fengist við teikningu. Just me and my dragons er hennar fyrsta málverkasýning en þar er kvenlíkaminn settur fram á ögrandi og eilítið ógnvænlegan hátt þar sem drekar og aðrar fígúrur fléttast saman við formið. Við ræðum við Korgimon í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Grétu Sigríðar Einarsdóttir í nýjustu bók Einars Kárasonar, Opið haf.

Gleðileikur Dantes þykir með merkustu bókmenntum miðalda, verk sem jafnvel markar upphaf endurreisnar, og er þar að auki talinn grunnur ítölskunnar eins og við þekkjum hana í dag. Bræðurnir Einar og Jón Thor­odd­sen hafa í rúman ára­tug unnið að fyrstu heildar­þýðingunni í bundnu máli á hinu 700 ára gamla sögu­ljóði. Víti kom út 2018, Skírnar­fjallið í fyrra og nú hafa þeir þeir bræður hafist handa við Paradís. Einar og Jón verða gestir okkar í dag, segja frá samstarfinu, og sameiginlegri ástríðu sinni á hinum guðdómlega gleðileik. Melkorka Katrín Ólafsdóttir, sem gengur undir listamannsnafninu Korkimon, gafst upp á því að bíða eftir að verða boðið í strákaklúbbinn sem myndlistarsenan, sérstaklega málverkasenan, á Íslandi er að hennar mati. Hún bjó í New York í tíu ár og lærði þar myndlist en hefur hingað til að mestu fengist við teikningu. Just me and my dragons er hennar fyrsta málverkasýning en þar er kvenlíkaminn settur fram á ögrandi og eilítið ógnvænlegan hátt þar sem drekar og aðrar fígúrur fléttast saman við formið. Við ræðum við Korgimon í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Grétu Sigríðar Einarsdóttir í nýjustu bók Einars Kárasonar, Opið haf.

Guðmundur Thoroddsen myndlistarmaður segist vera á ákveðnum krossgötum á sínum ferli, og að verkin sem hangi uppi um þessar mundir í Hverfisgalleríi beri þess vitni. Í nýju verkunum sjáum við enn glitta í litapallettu úr fyrri verkum, en Guðmundur hefur sagt skilið við tákn og myndmál sem vísa út fyrir sjálft verkið. Þess í stað tala litir, áferð, form og andrúmsloft sínu máli. Kannski, kannski er hans þriðja einkasýning í Hverfisgalleríi, en hann var tilnefndur til Íslensku Myndlistarverðlaunanna 2019 fyrir sína aðra sýningu þar. Við heyrum í Guðmundi í þætti dagsins. Og við leiðum hugann að vettvangi sígildrar og samtímatónlistar með Þráni Hjálmarssyni. Þráinn fjallar í pistli dagsins um hlutverk sýningarstjóra, listrænna stjórnenda og stofnana þegar kemur að efnisvali og miðlun á tónlist. Okkur bárust þær fréttir í síðustu viku að Hildigunnur BIrgisdóttir verður fulltrúi Íslands á næsta Feneyjartvíæringi, sumarið 2024. Af því tilefni rifjum við upp samtal við Hildigunni frá því í febrúar síðastliðnum, þegar hún hélt sína aðra einkasýningu í gallerí i8. Á sýningunni sem hún kallaði Frið, velti listakonan fyrir sér ekki minni hugtökum en fegurð og sannleika, en einnig því sem henni er oft svo hugleikið: hversdagsleikanum og hinu alltumlykjandi neyslusamfélagi. Umsjón: Halla Harðardóttir

Guðmundur Thoroddsen myndlistarmaður segist vera á ákveðnum krossgötum á sínum ferli, og að verkin sem hangi uppi um þessar mundir í Hverfisgalleríi beri þess vitni. Í nýju verkunum sjáum við enn glitta í litapallettu úr fyrri verkum, en Guðmundur hefur sagt skilið við tákn og myndmál sem vísa út fyrir sjálft verkið. Þess í stað tala litir, áferð, form og andrúmsloft sínu máli. Kannski, kannski er hans þriðja einkasýning í Hverfisgalleríi, en hann var tilnefndur til Íslensku Myndlistarverðlaunanna 2019 fyrir sína aðra sýningu þar. Við heyrum í Guðmundi í þætti dagsins. Og við leiðum hugann að vettvangi sígildrar og samtímatónlistar með Þráni Hjálmarssyni. Þráinn fjallar í pistli dagsins um hlutverk sýningarstjóra, listrænna stjórnenda og stofnana þegar kemur að efnisvali og miðlun á tónlist. Okkur bárust þær fréttir í síðustu viku að Hildigunnur BIrgisdóttir verður fulltrúi Íslands á næsta Feneyjartvíæringi, sumarið 2024. Af því tilefni rifjum við upp samtal við Hildigunni frá því í febrúar síðastliðnum, þegar hún hélt sína aðra einkasýningu í gallerí i8. Á sýningunni sem hún kallaði Frið, velti listakonan fyrir sér ekki minni hugtökum en fegurð og sannleika, en einnig því sem henni er oft svo hugleikið: hversdagsleikanum og hinu alltumlykjandi neyslusamfélagi. Umsjón: Halla Harðardóttir

Ragn­heiður Harpa Leifs­dótt­ir, rithöfundur og sviðslistakona gaf nýverið ljóðabókina Urðarfléttu. Í Urðarfléttu er að finna prósaljóð sem fjalla um náttúruna í öllu sínu veldi, náttúruna innra og ytra. Í ljóðunum lesum við meðal annars um uglur og ungbörn, sár og stjörnur, rætur, mold og mæður. Ástina og óttann sem geta kannski ekki án hvors annars verið. Meira af því í þætti dagsins. Svisslendingar áttu í byrjun nítjándu aldar merkilegt tónskáld, sem þeir hirtu lítið um, Friedrich Theodor Fröhlich. Hann fyrirfór sér árið 1836, vonlaus um sínar framtíðarhorfur og féll að mestu í gleymsku. Fyrir átta árum flutti eðlisfræðingurinn og píanóleikarinn Jóhannes Vigfússon ásamt konu sinn, Barböru, til Brugg, fæðingarbæjar tónskáldsins og fóru hjónin að grafast fyrir um verk hans. Þau ráku upp stór augu, þegar kom í ljós að eftir hann lágu yfir 700 handrit af tónverkum - nær allt óþekkt, óútgefið og óflutt. Við tók ævintýraleg saga sem Jóhannes segir okkur nánar frá í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Sölva Halldórssonar í skáldsöguna Þetta rauða, það er ástin, eftir Rögnu Sigurðardóttur.

Ragn­heiður Harpa Leifs­dótt­ir, rithöfundur og sviðslistakona gaf nýverið ljóðabókina Urðarfléttu. Í Urðarfléttu er að finna prósaljóð sem fjalla um náttúruna í öllu sínu veldi, náttúruna innra og ytra. Í ljóðunum lesum við meðal annars um uglur og ungbörn, sár og stjörnur, rætur, mold og mæður. Ástina og óttann sem geta kannski ekki án hvors annars verið. Meira af því í þætti dagsins. Svisslendingar áttu í byrjun nítjándu aldar merkilegt tónskáld, sem þeir hirtu lítið um, Friedrich Theodor Fröhlich. Hann fyrirfór sér árið 1836, vonlaus um sínar framtíðarhorfur og féll að mestu í gleymsku. Fyrir átta árum flutti eðlisfræðingurinn og píanóleikarinn Jóhannes Vigfússon ásamt konu sinn, Barböru, til Brugg, fæðingarbæjar tónskáldsins og fóru hjónin að grafast fyrir um verk hans. Þau ráku upp stór augu, þegar kom í ljós að eftir hann lágu yfir 700 handrit af tónverkum - nær allt óþekkt, óútgefið og óflutt. Við tók ævintýraleg saga sem Jóhannes segir okkur nánar frá í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni Sölva Halldórssonar í skáldsöguna Þetta rauða, það er ástin, eftir Rögnu Sigurðardóttur.

Í Húslestri, nýútkominni bók Magnúsar Sigurðssonar færir höfundur fornan íslenskan sið í nýjan búning. Textinn dansar á mörkum skáldskapar og veruleika, innblásinn af ritgerðarforminu. Viðfangsefnin eru ofin úr ólíkum áttum og koma lesandanum sífellt á óvart. Hverjum hefði til að mynda dottið í hug að samloka gæti verið smurð með skít þökk sé portúgölskum þýðanda Voltaire? Og hefur þú hlustandi góður spurt þig að því afhverju hundar þefa af rassi hvors annars? Við ræðum við höfundinn í þætti dagsins. Á haustdögum gaf Hið íslenska bókmenntafélag út safn greina sem fjalla um rannsóknir á miðaldatextum með áherslu á nýjar rannsóknir á Völuspá og tengsl kvæðisins við myndræna túlkun og frásagnir sem fjalla um endalok heimsins. Ritstjórar greinasafnsins eru Þórhallur Eyþórsson og Pétur Pétursson og meðal greinahöfunda er geðlæknirinn Haraldur Erlendsson, sem rýnir í táknmál Völuspár útfrá kenningum sálgreiningar og myndmáli ólíkra menningarheima. Víðsjá sótti Harald heim og kafaði með honum í táknfræði dómsdagskveðskaps. En við byrjum á bókmenntarýni frá Gauta Kristmannssyni, sem að þessu sinni fjallar um Lungu eftir Pedro Gunnlaug Garcia. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í Húslestri, nýútkominni bók Magnúsar Sigurðssonar færir höfundur fornan íslenskan sið í nýjan búning. Textinn dansar á mörkum skáldskapar og veruleika, innblásinn af ritgerðarforminu. Viðfangsefnin eru ofin úr ólíkum áttum og koma lesandanum sífellt á óvart. Hverjum hefði til að mynda dottið í hug að samloka gæti verið smurð með skít þökk sé portúgölskum þýðanda Voltaire? Og hefur þú hlustandi góður spurt þig að því afhverju hundar þefa af rassi hvors annars? Við ræðum við höfundinn í þætti dagsins. Á haustdögum gaf Hið íslenska bókmenntafélag út safn greina sem fjalla um rannsóknir á miðaldatextum með áherslu á nýjar rannsóknir á Völuspá og tengsl kvæðisins við myndræna túlkun og frásagnir sem fjalla um endalok heimsins. Ritstjórar greinasafnsins eru Þórhallur Eyþórsson og Pétur Pétursson og meðal greinahöfunda er geðlæknirinn Haraldur Erlendsson, sem rýnir í táknmál Völuspár útfrá kenningum sálgreiningar og myndmáli ólíkra menningarheima. Víðsjá sótti Harald heim og kafaði með honum í táknfræði dómsdagskveðskaps. En við byrjum á bókmenntarýni frá Gauta Kristmannssyni, sem að þessu sinni fjallar um Lungu eftir Pedro Gunnlaug Garcia. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Harpa Arnardóttir er leikkona og leikstjóri að mennt en hefur fengist við fjölbreytt verkefni alla tíð, bæði á sviði lista og ýmissa annara tengdra sviða. Harpa hefur starfað sem leikkona og leikstjóri í Borgarleikhúsinu, Þjóðleikhúsinu og hjá sjálfstæðu leikhópunum og hefur kennt leiklist og spuna hjá Kramhúsinu, Listaháskóla Íslands og víðar. Hún lauk mastersnámi í ritlist í Háskóla Íslands 2014 og frumflutti sitt fyrsta leikrit "Bláklukkur fyrir háttinn" á Listahátíð Reykjavíkur, en verkið var flutt í jurttjaldi á fjórum stöðum á hálendi Íslands sumarið 2019. Harpa hefur líka lært myndlist, jógafræði, og margt fleira en hún en hún er, að eigin sögn, umfram allt, náttúruverndari. Þessi fjölkunnuga listakona er gestur svipmyndar í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Harpa Arnardóttir er leikkona og leikstjóri að mennt en hefur fengist við fjölbreytt verkefni alla tíð, bæði á sviði lista og ýmissa annara tengdra sviða. Harpa hefur starfað sem leikkona og leikstjóri í Borgarleikhúsinu, Þjóðleikhúsinu og hjá sjálfstæðu leikhópunum og hefur kennt leiklist og spuna hjá Kramhúsinu, Listaháskóla Íslands og víðar. Hún lauk mastersnámi í ritlist í Háskóla Íslands 2014 og frumflutti sitt fyrsta leikrit "Bláklukkur fyrir háttinn" á Listahátíð Reykjavíkur, en verkið var flutt í jurttjaldi á fjórum stöðum á hálendi Íslands sumarið 2019. Harpa hefur líka lært myndlist, jógafræði, og margt fleira en hún en hún er, að eigin sögn, umfram allt, náttúruverndari. Þessi fjölkunnuga listakona er gestur svipmyndar í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Við fáum að vera fluga á vegg í þætti dagsins, þegar þau Bragi Ólafsson og Guðrún Eva Mínervudóttir ræða nýútkomin verk sín, Gegn gangi leiksins eftir Braga, og Útsýni, eftir Guðrúnu Evu. Skáldin fara um víðan völl í spjalli sínu, ræða fyrri bækur, þráhyggju, lítil þorp og umbreytingar lífsins, svo eitthvað sé nefnt. Við heimsækjum líka Glerhúsið, lítið og nett heimagallerí við Vesturgötu, og ræðum þar við myndlistarmanninn Harald Jónsson sem þar sýnir verk sín á sýningu sem hann kallar Bráð. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Kákasusgerilinn eftir Jónas Reyni Gunnarsson.

Við fáum að vera fluga á vegg í þætti dagsins, þegar þau Bragi Ólafsson og Guðrún Eva Mínervudóttir ræða nýútkomin verk sín, Gegn gangi leiksins eftir Braga, og Útsýni, eftir Guðrúnu Evu. Skáldin fara um víðan völl í spjalli sínu, ræða fyrri bækur, þráhyggju, lítil þorp og umbreytingar lífsins, svo eitthvað sé nefnt. Við heimsækjum líka Glerhúsið, lítið og nett heimagallerí við Vesturgötu, og ræðum þar við myndlistarmanninn Harald Jónsson sem þar sýnir verk sín á sýningu sem hann kallar Bráð. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Kákasusgerilinn eftir Jónas Reyni Gunnarsson.

Ida Pfeiffer, einhver víðförlasta kona sinnar samtíðar og einn vinsælasti ferðabókahöfundur nítjándu aldar, er líklega fyrsta konan til að ganga á Heklu og taka hér ljósmyndir. Hún kolféll fyrir ægifagurri náttúru Íslands en var hissa sóðaskap, drykkju og dónaskap landans. Ida steig hér á land eftir hræðilega sjóferð frá Kaupmannahöfn vorið 1845 og ritaði bók um ferðir sínar. Bókin Íslandsferð Idu Pfeiffer kom nýverið út í íslenskri þýðingu Guðmundar Jóns Guðmundssonar. Við heyrum brot úr bókinni og ræðum við Guðmund um þessa austurrísku ævintýrakonu. Bókin Þormóður Torfason, Dauðamaður og dáður sagnaritari, eftir Bergsvein Birgisson kom út í Noregi 2020, en kom nýverið út í íslenskri þýðingu Vésteins Ólasonar. Sölvi Halldórsson rýnir í verkið í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á hefðbundum bókatíðindum um þetta leyti árs og bókasöfnun - og höldum ein 65 ár aftur í tímann. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Ida Pfeiffer, einhver víðförlasta kona sinnar samtíðar og einn vinsælasti ferðabókahöfundur nítjándu aldar, er líklega fyrsta konan til að ganga á Heklu og taka hér ljósmyndir. Hún kolféll fyrir ægifagurri náttúru Íslands en var hissa sóðaskap, drykkju og dónaskap landans. Ida steig hér á land eftir hræðilega sjóferð frá Kaupmannahöfn vorið 1845 og ritaði bók um ferðir sínar. Bókin Íslandsferð Idu Pfeiffer kom nýverið út í íslenskri þýðingu Guðmundar Jóns Guðmundssonar. Við heyrum brot úr bókinni og ræðum við Guðmund um þessa austurrísku ævintýrakonu. Bókin Þormóður Torfason, Dauðamaður og dáður sagnaritari, eftir Bergsvein Birgisson kom út í Noregi 2020, en kom nýverið út í íslenskri þýðingu Vésteins Ólasonar. Sölvi Halldórsson rýnir í verkið í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á hefðbundum bókatíðindum um þetta leyti árs og bókasöfnun - og höldum ein 65 ár aftur í tímann. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Í gallerí Stak við Hverfisgötu, er að finna nokkur Svarthol, og inn um eitt þeirra liggja ormagöng alla leið inn í Mengi við Óðinsgötu. Það er myndlistarkonan Sara Riel sem hefur skapað þessi svarthol, í gler, á vegg og á pappír og striga. Við lítum inn í Svartholið með Söru hér rétt á eftir. Í dag er dagur íslenskrar tónlistar. Að því tilefni kynnum við okkur áratugalanga morgunsöngshefð í Laugarnesskóla. Árið 1951 lagði Ingólfur Guðbrandsson það til að nemendur skólans kæmu saman daglega í sal skólans til söngs. Enn þann dag í dag koma allir saman, nemendur og kennarar, og syngja tvö lög eftir fyrsta tíma dagsins. Þessi góða og skemmtilega hefð er fastur punktur í tilveru skólans og sjá stjórnendur og tónmenntakennarar um undirleik og að leiða sönginn. Tveir af aðstandendum morgunsöngsins, saxófónleikarinn og fyrrum aðstoðarskólastjórinn Kristinn Svavarsson og tónlistarkonan og tónmenntakennarinn Harpa Þorvaldsdóttir segja okkur nánar af hefðinni og samstarfi sínu, sem hófst með þeirra kynnum í Laugarnesskóla. Og Gauti Kristmannsson segir okkur frá nýjasta nóbelsverðlaunahafanum, hinni frönsku Annie Ernaux, og einu bók hennar sem komið hefur út í íslenskri þýðingu, Staðurinn í þýðingu Rutar Ingólfsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í gallerí Stak við Hverfisgötu, er að finna nokkur Svarthol, og inn um eitt þeirra liggja ormagöng alla leið inn í Mengi við Óðinsgötu. Það er myndlistarkonan Sara Riel sem hefur skapað þessi svarthol, í gler, á vegg og á pappír og striga. Við lítum inn í Svartholið með Söru hér rétt á eftir. Í dag er dagur íslenskrar tónlistar. Að því tilefni kynnum við okkur áratugalanga morgunsöngshefð í Laugarnesskóla. Árið 1951 lagði Ingólfur Guðbrandsson það til að nemendur skólans kæmu saman daglega í sal skólans til söngs. Enn þann dag í dag koma allir saman, nemendur og kennarar, og syngja tvö lög eftir fyrsta tíma dagsins. Þessi góða og skemmtilega hefð er fastur punktur í tilveru skólans og sjá stjórnendur og tónmenntakennarar um undirleik og að leiða sönginn. Tveir af aðstandendum morgunsöngsins, saxófónleikarinn og fyrrum aðstoðarskólastjórinn Kristinn Svavarsson og tónlistarkonan og tónmenntakennarinn Harpa Þorvaldsdóttir segja okkur nánar af hefðinni og samstarfi sínu, sem hófst með þeirra kynnum í Laugarnesskóla. Og Gauti Kristmannsson segir okkur frá nýjasta nóbelsverðlaunahafanum, hinni frönsku Annie Ernaux, og einu bók hennar sem komið hefur út í íslenskri þýðingu, Staðurinn í þýðingu Rutar Ingólfsdóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Jazzklúbburinn Múlinn var stofnaður formlega árið 1997 og fagnar því 25 ára afmæli í ár. Klúbburinn heitir í höfuðið á helsta jazzgeggjara þjóðarinnar, Jóni Múla Árnasyni, sem jafnframt var heiðursfélagi og verndari Múlans. Múlinn hefur síðustu áratugi haldið utan um vikulega tónleika helstu jazzgeggjara landsins hér og þar um bæinn. Tónleikarnir fóru upphaflega fram á Jómfrúnni, en í dag eru Björtuloft í Hörpu heimili Múlans. Tónleikadagskrá Múlans er bæði metnaðarfull og fjölbreytt og er gott dæmi um þá miklu grósku sem einkennir íslenskt jazzlíf, þar sem allir straumar og stefnur eiga heima. Margir hafa komið að skipulagningu á dagskrá Múlans, en saxófónleikarinn Ólafur Jónsson er einn þeirra sem hefur verið þar í stafni frá upphafi. Hann verður gestur okkar í dag, ásamt trommuleikaranum Erik Qvick. Við fáum líka tónlistarpistil frá Jelenu Ciric um bandarísku hljómsveitina The Mountain Goats og lagahöfundinn og söngvarann John Darnielle. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Jazzklúbburinn Múlinn var stofnaður formlega árið 1997 og fagnar því 25 ára afmæli í ár. Klúbburinn heitir í höfuðið á helsta jazzgeggjara þjóðarinnar, Jóni Múla Árnasyni, sem jafnframt var heiðursfélagi og verndari Múlans. Múlinn hefur síðustu áratugi haldið utan um vikulega tónleika helstu jazzgeggjara landsins hér og þar um bæinn. Tónleikarnir fóru upphaflega fram á Jómfrúnni, en í dag eru Björtuloft í Hörpu heimili Múlans. Tónleikadagskrá Múlans er bæði metnaðarfull og fjölbreytt og er gott dæmi um þá miklu grósku sem einkennir íslenskt jazzlíf, þar sem allir straumar og stefnur eiga heima. Margir hafa komið að skipulagningu á dagskrá Múlans, en saxófónleikarinn Ólafur Jónsson er einn þeirra sem hefur verið þar í stafni frá upphafi. Hann verður gestur okkar í dag, ásamt trommuleikaranum Erik Qvick. Við fáum líka tónlistarpistil frá Jelenu Ciric um bandarísku hljómsveitina The Mountain Goats og lagahöfundinn og söngvarann John Darnielle. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

"Ekki virðist þurfa mörg rök eða sannanir til að sýna hinum menntaða heimi að Ísland er ekki með öllu úr tengslum við hann og því ekki barbaraland" - þannig hljóma upphafsorð bókar sem var skrifuð á latínu af Jóni Þorkelssyni snemma á 18. öld og ber titilinn Sýnisbók þess að Ísland er ekki barbaraland, heldur land bókmennta og menningar. Sýnisbókin er nú loks komin út í íslenskri þýðingu Sigurðar Péturssonar, fyrrum lektors í grísku og latínu, en Hjalti Snær Ægisson bjó hana til prentunar. Hjalti segir okkur nánar af ritinu hér rétt á eftir. Og það verður meira um bókmenntir í þætti dagsins, því Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýlega ljóðabók Gerðar Kristnýjar, Urtu, og rithöfundarnir Pedro Gunnlaugur Garcia og Örvar Smárason setjast niður og ræða sín á milli um nýútkomin ritverk sín, skáldsöguna Lungu, og smásagnasafnið Svefngrímuna. Loks fáum við rýni frá Nínu Hjálmarsdóttur um sýningu andspyrnulistahópsins Pussy Riot, sem fram fór á stóra sviði Þjóðleikhússins síðastliðið föstudagskvöld. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

"Ekki virðist þurfa mörg rök eða sannanir til að sýna hinum menntaða heimi að Ísland er ekki með öllu úr tengslum við hann og því ekki barbaraland" - þannig hljóma upphafsorð bókar sem var skrifuð á latínu af Jóni Þorkelssyni snemma á 18. öld og ber titilinn Sýnisbók þess að Ísland er ekki barbaraland, heldur land bókmennta og menningar. Sýnisbókin er nú loks komin út í íslenskri þýðingu Sigurðar Péturssonar, fyrrum lektors í grísku og latínu, en Hjalti Snær Ægisson bjó hana til prentunar. Hjalti segir okkur nánar af ritinu hér rétt á eftir. Og það verður meira um bókmenntir í þætti dagsins, því Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í nýlega ljóðabók Gerðar Kristnýjar, Urtu, og rithöfundarnir Pedro Gunnlaugur Garcia og Örvar Smárason setjast niður og ræða sín á milli um nýútkomin ritverk sín, skáldsöguna Lungu, og smásagnasafnið Svefngrímuna. Loks fáum við rýni frá Nínu Hjálmarsdóttur um sýningu andspyrnulistahópsins Pussy Riot, sem fram fór á stóra sviði Þjóðleikhússins síðastliðið föstudagskvöld. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Ragnheiður Jónsdóttir er fædd í Reykjavík árið 1933 og fagnar því níutíu árum á næsta ári. Ragnheiður prófaði sig áfram með olíuliti og keramík en vendipunktur varð á hennar ferli þegar hún uppgötvaði grafíkina. Annar vendipunktur varð á hennar ferli þegar hún hélt til Parísar í nám, tuttugu árum eftir að hafa ákveðið að helga sig listinni, og fimm börnum síðar. Víðsjá sótti Ragnheiði heim til að ræða hennar íkoníska verk, Deluxe and delightful, en spjallið fór um víðan völl, til Kaupmannahafnar og Parísar, til æskustöðvanna í Þykkvabæ og upp á hól við Austurvöll með gott útsýni yfir rauðsokkana sem sungu Áfram stelpur. Víðsjá dagsins er tileinkuð Ragnheiði og hennar ævistarfi. Umsjón: Halla Harðardóttir

Ragnheiður Jónsdóttir er fædd í Reykjavík árið 1933 og fagnar því níutíu árum á næsta ári. Ragnheiður prófaði sig áfram með olíuliti og keramík en vendipunktur varð á hennar ferli þegar hún uppgötvaði grafíkina. Annar vendipunktur varð á hennar ferli þegar hún hélt til Parísar í nám, tuttugu árum eftir að hafa ákveðið að helga sig listinni, og fimm börnum síðar. Víðsjá sótti Ragnheiði heim til að ræða hennar íkoníska verk, Deluxe and delightful, en spjallið fór um víðan völl, til Kaupmannahafnar og Parísar, til æskustöðvanna í Þykkvabæ og upp á hól við Austurvöll með gott útsýni yfir rauðsokkana sem sungu Áfram stelpur. Víðsjá dagsins er tileinkuð Ragnheiði og hennar ævistarfi. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í dag opnar í Kling og Bang fyrsta yfirlitssýning sem gerð hefur verið á pólitískum mótmælagjörningum femínísku pönksveitarinnar Pussy Riot. Sýningin kallast Flauelshryðjuverk ? Rússland Pussy Riot og markmið hennar er að varpa ljósi á þá þróun sem hefur átt sér stað í Rússlandi frá því að Pussy Riot hóf sitt andóf fyrir rúmum áratug. Á sýningunni verður einnig sýnt nýtt verk sem tekið var upp í Reykjavík og annað kvöld mun svo Pussy Riot flytja sviðsverkið Riot Days, í Þjóðleikhúsinu. Yfirlitssýningin er gerð með Mariu Alyokhina, lykilmeðlim í Pussy Riot, og hún er einmitt stödd hér á landi. Víðsjá hitti Mariu, eða Möshu, í Kling og Bang, þar sem við ræddum meðal annars andspyrnu sem súrefni, upplýsingar sem andspyrnu og stjórnmál sem hræsni. Við fáum einnig hugleiðingar frá Erni Elvari Arnarssyni skáldi um hversdagslífið á tímum heimsmeistaramóts. Tónlisarhátíðin ErkiTíð 2022 hefst annað kvöld og fer fram um helgina. Erkitíð er fyrsta og elsta raftónlistarhátíð Íslands en hún hóf göngu sína 1994. Íslensk tónlist er sem fyrr í forgrunni á hátíðinni en í ár verður sérstakur fókus settur á verk Þorkels Sigurbjörnssonar, til dæmis verða þrjú gömul raftónlistarverk hans leikin á upphafstónleikum hátíðarinnar annað kvöld í Ásmundarsal. Þar ætlar Bjarki Sveinbjörnsson tónlistarfræðingur að segja aðeins frá Þorkeli og þessu raftónlistar-brölti hans á sínum tíma. Bjarki verður gestur Víðsjár í dag. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í dag opnar í Kling og Bang fyrsta yfirlitssýning sem gerð hefur verið á pólitískum mótmælagjörningum femínísku pönksveitarinnar Pussy Riot. Sýningin kallast Flauelshryðjuverk ? Rússland Pussy Riot og markmið hennar er að varpa ljósi á þá þróun sem hefur átt sér stað í Rússlandi frá því að Pussy Riot hóf sitt andóf fyrir rúmum áratug. Á sýningunni verður einnig sýnt nýtt verk sem tekið var upp í Reykjavík og annað kvöld mun svo Pussy Riot flytja sviðsverkið Riot Days, í Þjóðleikhúsinu. Yfirlitssýningin er gerð með Mariu Alyokhina, lykilmeðlim í Pussy Riot, og hún er einmitt stödd hér á landi. Víðsjá hitti Mariu, eða Möshu, í Kling og Bang, þar sem við ræddum meðal annars andspyrnu sem súrefni, upplýsingar sem andspyrnu og stjórnmál sem hræsni. Við fáum einnig hugleiðingar frá Erni Elvari Arnarssyni skáldi um hversdagslífið á tímum heimsmeistaramóts. Tónlisarhátíðin ErkiTíð 2022 hefst annað kvöld og fer fram um helgina. Erkitíð er fyrsta og elsta raftónlistarhátíð Íslands en hún hóf göngu sína 1994. Íslensk tónlist er sem fyrr í forgrunni á hátíðinni en í ár verður sérstakur fókus settur á verk Þorkels Sigurbjörnssonar, til dæmis verða þrjú gömul raftónlistarverk hans leikin á upphafstónleikum hátíðarinnar annað kvöld í Ásmundarsal. Þar ætlar Bjarki Sveinbjörnsson tónlistarfræðingur að segja aðeins frá Þorkeli og þessu raftónlistar-brölti hans á sínum tíma. Bjarki verður gestur Víðsjár í dag. Umsjón: Halla Harðardóttir

Halldór Baldursson, teiknari, hefur myndskreytt á annað hundrað barna- og kennslubóka og fengið margs konar verðlaun og viðurkenningar fyrir. Flestir þekkja eflaust til hans fyrir skopmyndir sem hann teiknar, bæði í Fréttablaðið og Viðskiptablaðið, myndir sem oftar en ekki fela í sér flugbeitta samfélagsrýni. Halldór kennir teikningu og myndskreytingu við Listaháskóla Íslands og Myndlistaskólann í Reykjavík og nýlega kom út eftir hann myndasaga sem ber titilinn Hvað nú? Sagan er sérstæð fyrir margra hluta sakir, en hana vann Halldór sem lokaverkefni í listkennslu við Listaháskóla Íslands. Halldór Baldursson verður gestur okkar í Svipmynd dagsins. EInnig fáum við pistil frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem tekur saman upplifun sína á Reykjavík Dance Festival, danshátíðinni í Reykjavík, sem lauk á sunnudaginn. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Halldór Baldursson, teiknari, hefur myndskreytt á annað hundrað barna- og kennslubóka og fengið margs konar verðlaun og viðurkenningar fyrir. Flestir þekkja eflaust til hans fyrir skopmyndir sem hann teiknar, bæði í Fréttablaðið og Viðskiptablaðið, myndir sem oftar en ekki fela í sér flugbeitta samfélagsrýni. Halldór kennir teikningu og myndskreytingu við Listaháskóla Íslands og Myndlistaskólann í Reykjavík og nýlega kom út eftir hann myndasaga sem ber titilinn Hvað nú? Sagan er sérstæð fyrir margra hluta sakir, en hana vann Halldór sem lokaverkefni í listkennslu við Listaháskóla Íslands. Halldór Baldursson verður gestur okkar í Svipmynd dagsins. EInnig fáum við pistil frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem tekur saman upplifun sína á Reykjavík Dance Festival, danshátíðinni í Reykjavík, sem lauk á sunnudaginn. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Reynir Vilhjálmsson landslagsarkitekt er fæddur í Reykjavík árið 1934. Þegar hann kom heim úr námi í byrjun sjötta áratugarins var Reykjavík berangursleg borg sem var í þann mund að springa út. Borgin átti eftir að breiða úr sér en einnig verða grænni og skjólríkari. Reynir kom heim til að vinna í nýju aðalskipulagi og taka þátt í uppbyggingu nýrra hverfa, Árbæjar og Breiðholts, en á löngum ferli hefur Reynir komið að óteljandi verkefnum. Leiksvæðum og íbúðahverfum í borginni, grænum svæðum á borð við Elliðaárdalinn, Laugardalinn og Miklatún, sem og snjóflóðavarnargarðinum á Siglufirði. Reynir hlaut í síðustu viku heiðursverðlaun Hönnunarverðlauna Íslands við hátíðlega athöfn í Grósku. Reynir verður gestur Víðsjár í dag og lítur með okkur yfir farinn veg. "Þú ferð einn þíns liðs, berfættur, inn um rauf á skúlptúr sem hefur lífræna lögun og útlit. Augun aðlagast myrkrinu þar inni, mjúk og gróf form birtast þér. Þú finnur vísbendingar um dýr og önnur fyrirbæri, loftið er þrungið krydduðum ilmi, jörðin er mjúk og hreyfanleg." Svona hljómar lýsing á innsetningu sem gestum býðst að upplifa í Hafnarhúsi og hefur titilinn Horse Inside Out, eða Hestur innanverður. Víðsjá skreið fram úr rúminu í morgun og fetaði sig í gegnum morgunmyrkrið inn í þessa dularfullu innsetningu. Við heyrum af því í síðari hluta þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Reynir Vilhjálmsson landslagsarkitekt er fæddur í Reykjavík árið 1934. Þegar hann kom heim úr námi í byrjun sjötta áratugarins var Reykjavík berangursleg borg sem var í þann mund að springa út. Borgin átti eftir að breiða úr sér en einnig verða grænni og skjólríkari. Reynir kom heim til að vinna í nýju aðalskipulagi og taka þátt í uppbyggingu nýrra hverfa, Árbæjar og Breiðholts, en á löngum ferli hefur Reynir komið að óteljandi verkefnum. Leiksvæðum og íbúðahverfum í borginni, grænum svæðum á borð við Elliðaárdalinn, Laugardalinn og Miklatún, sem og snjóflóðavarnargarðinum á Siglufirði. Reynir hlaut í síðustu viku heiðursverðlaun Hönnunarverðlauna Íslands við hátíðlega athöfn í Grósku. Reynir verður gestur Víðsjár í dag og lítur með okkur yfir farinn veg. "Þú ferð einn þíns liðs, berfættur, inn um rauf á skúlptúr sem hefur lífræna lögun og útlit. Augun aðlagast myrkrinu þar inni, mjúk og gróf form birtast þér. Þú finnur vísbendingar um dýr og önnur fyrirbæri, loftið er þrungið krydduðum ilmi, jörðin er mjúk og hreyfanleg." Svona hljómar lýsing á innsetningu sem gestum býðst að upplifa í Hafnarhúsi og hefur titilinn Horse Inside Out, eða Hestur innanverður. Víðsjá skreið fram úr rúminu í morgun og fetaði sig í gegnum morgunmyrkrið inn í þessa dularfullu innsetningu. Við heyrum af því í síðari hluta þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Skáldin og rithöfundarnir Elísabet Jökulsdóttir og Linda Vilhjálmsdóttir hafa þekkst frá því í barnaskóla og lesið yfir hvor fyrir aðra frá því að þær gáfu út sín fyrstu ljóð. Báðar hafa þær nýlega gefið út bækur, Linda ljóðabókina Humm, og Elísabet skáldsöguna Saknaðarilmur. Á milli þeirra er dýrmætur og hreinskilinn vinskapur, sem hlustendur fá innsýn í hér rétt á eftir, þegar þær setjast niður og spjalla um skáldskapinn, mjóar raddir og hummandi konur. Við heimsækjum líka Listasafn Íslands þar sem nú stendur yfir yfirlitssýning á verkum Suður-Afríska ljósmyndarans og aðgerðasinnans Zaneli Muholi. Zanele Muholi er einn virtasti ljósmyndari samtímans, var fulltrúi Suður-Afríku á Feneyjatvíæringnum árið 2019, en Muholi vill frekar nefnast sjónrænn aktívisti en listamaður. Hán ólst upp við aðskilnaðarstefnuna fram að 20 ára aldri og má segja að öll list háns mótist af þessu tvennu; kynja- og kynþáttapólitík. Síðan Muholi útskrifaðist úr námi fyrir rúmum 20 árum síðan hefur hán einbeitt sér að því að skrásetja og miðla tilveru og sögu hinsegin fólks og kynsegin fólks í heimalandinu. Sölvi Halldórsson rýnir einnig í nýja skáldsögu Guðrúnar Evu Mínervudóttur, Útsýni. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Skáldin og rithöfundarnir Elísabet Jökulsdóttir og Linda Vilhjálmsdóttir hafa þekkst frá því í barnaskóla og lesið yfir hvor fyrir aðra frá því að þær gáfu út sín fyrstu ljóð. Báðar hafa þær nýlega gefið út bækur, Linda ljóðabókina Humm, og Elísabet skáldsöguna Saknaðarilmur. Á milli þeirra er dýrmætur og hreinskilinn vinskapur, sem hlustendur fá innsýn í hér rétt á eftir, þegar þær setjast niður og spjalla um skáldskapinn, mjóar raddir og hummandi konur. Við heimsækjum líka Listasafn Íslands þar sem nú stendur yfir yfirlitssýning á verkum Suður-Afríska ljósmyndarans og aðgerðasinnans Zaneli Muholi. Zanele Muholi er einn virtasti ljósmyndari samtímans, var fulltrúi Suður-Afríku á Feneyjatvíæringnum árið 2019, en Muholi vill frekar nefnast sjónrænn aktívisti en listamaður. Hán ólst upp við aðskilnaðarstefnuna fram að 20 ára aldri og má segja að öll list háns mótist af þessu tvennu; kynja- og kynþáttapólitík. Síðan Muholi útskrifaðist úr námi fyrir rúmum 20 árum síðan hefur hán einbeitt sér að því að skrásetja og miðla tilveru og sögu hinsegin fólks og kynsegin fólks í heimalandinu. Sölvi Halldórsson rýnir einnig í nýja skáldsögu Guðrúnar Evu Mínervudóttur, Útsýni. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Mótettukórinn og Listvinafélagið í Reykjavík fagna saman 40 ára afmæli í ár og af því tilefni er efnt til glæsilegra hátíðartónleika í Eldborg, Hörpu, næstkomandi sunnudag, þar sem kórinn flytur óratóríuna Messías eftir Georg Friedrich Händel, ásamt Alþjóðlegu barokksveitin í Reykjavík og fjórum framúrskarandi einsöngvurum. Víðsjá fær til sín góða gesti í tilefni stórafmælisins, þau Hörð Áskellsson, stjórnanda Mótettukórsins, Ingu Rósu Ingólfsdóttur, framkvæmdastjóra Listvinafélagsins og Ragnheiði Þórdísi Gylfadóttur, formann stjórnar Mótettukórsins. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Saknaðarilm, nýjustu bók Elísabetar Jökulsdóttur. Að leggjast í grasið og búa til myndir úr skýjunum er eitthvað sem sennilega hvert mannsbarn á jarðkringlunni hefur gert. En getur þessi ljóðræna athöfn verið einungis saklaus og hrein á tímum mannaldar? Það er spurning sem danshöfundurinn Andrea Gunnlaugsdóttir tekst á við í dansverkinu Cumulus. Reykjavík Dance festival hófst í gær og stendur fram á sunnudag, og Cumulus er eitt þeirra fjölmörgu verka sem sýnd verða á hátíðinni. Höfundurinn verður gestur okkar í dag, segir okkur frá verkinu og danssenunni í Vínarborg þar sem hún býr og starfar. "Ég skil ekki tungumálið sem þú talar, en þegar við höfum sungið saman í tvo klukkutíma þá get ég fundið og skilið sameiginlegar tilfinningar okkar. Í gegnum tónlistina getum við skilið hvert annað betur". Þetta segir stjórnandi Szeczecin Vocal Project, sem er sönghópur frá Póllandi. Þessa dagana stendur yfir fyrsti hluti tveggja ára tónlistarsamstarfs hópsins og tveggja hópa frá Íslandi, Kvæðamannafélagsins Iðunnar og Dúó Funa. Tilgangur samtstarfsins er að kanna þjóðlega tónlistarhefð hvors lands fyrir sig og þá samtímatónlist sem sprottin er úr þeim þjóðlega jarðvegi. Við fáum þau Bára Grímsdóttur, formann Iðunnar, og Pawel Osuchowski, stjórnanda Szeczecin Vocal Project, til okkar hér í síðari hluta þáttar. Umsjónarkonur: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Mótettukórinn og Listvinafélagið í Reykjavík fagna saman 40 ára afmæli í ár og af því tilefni er efnt til glæsilegra hátíðartónleika í Eldborg, Hörpu, næstkomandi sunnudag, þar sem kórinn flytur óratóríuna Messías eftir Georg Friedrich Händel, ásamt Alþjóðlegu barokksveitin í Reykjavík og fjórum framúrskarandi einsöngvurum. Víðsjá fær til sín góða gesti í tilefni stórafmælisins, þau Hörð Áskellsson, stjórnanda Mótettukórsins, Ingu Rósu Ingólfsdóttur, framkvæmdastjóra Listvinafélagsins og Ragnheiði Þórdísi Gylfadóttur, formann stjórnar Mótettukórsins. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir í Saknaðarilm, nýjustu bók Elísabetar Jökulsdóttur. Að leggjast í grasið og búa til myndir úr skýjunum er eitthvað sem sennilega hvert mannsbarn á jarðkringlunni hefur gert. En getur þessi ljóðræna athöfn verið einungis saklaus og hrein á tímum mannaldar? Það er spurning sem danshöfundurinn Andrea Gunnlaugsdóttir tekst á við í dansverkinu Cumulus. Reykjavík Dance festival hófst í gær og stendur fram á sunnudag, og Cumulus er eitt þeirra fjölmörgu verka sem sýnd verða á hátíðinni. Höfundurinn verður gestur okkar í dag, segir okkur frá verkinu og danssenunni í Vínarborg þar sem hún býr og starfar. "Ég skil ekki tungumálið sem þú talar, en þegar við höfum sungið saman í tvo klukkutíma þá get ég fundið og skilið sameiginlegar tilfinningar okkar. Í gegnum tónlistina getum við skilið hvert annað betur". Þetta segir stjórnandi Szeczecin Vocal Project, sem er sönghópur frá Póllandi. Þessa dagana stendur yfir fyrsti hluti tveggja ára tónlistarsamstarfs hópsins og tveggja hópa frá Íslandi, Kvæðamannafélagsins Iðunnar og Dúó Funa. Tilgangur samtstarfsins er að kanna þjóðlega tónlistarhefð hvors lands fyrir sig og þá samtímatónlist sem sprottin er úr þeim þjóðlega jarðvegi. Við fáum þau Bára Grímsdóttur, formann Iðunnar, og Pawel Osuchowski, stjórnanda Szeczecin Vocal Project, til okkar hér í síðari hluta þáttar. Umsjónarkonur: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Bjarni Snæbjörnsson, leikari, söngvari og leikskáld, hefur komið ótrúlega víða við. Hann hefur leikið bæði með sjálfstæðum leikhópum og í stóru leikhúsunum síðustu ár, en líka komið fram sem söngvari og veislustjóri og starfað við kennslu í áraraðir. Bjarni sló rækilega í gegn með söng-og einleiknum Góðan daginn, faggi á liðnu leikári, verk sem hann samdi upp úr eigin reynslu, og sem er hálfgert uppgjör við skömmina yfir því að vera hinsegin. Bjarni verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem lagði leið sína á frumsýningu nýs dansverks í Borgarleikhúsinu. Verkið Geigengeist er afrakstur samstarfs á milli teknófiðludúóisins Geigen og Íslenska dansflokksins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Bjarni Snæbjörnsson, leikari, söngvari og leikskáld, hefur komið ótrúlega víða við. Hann hefur leikið bæði með sjálfstæðum leikhópum og í stóru leikhúsunum síðustu ár, en líka komið fram sem söngvari og veislustjóri og starfað við kennslu í áraraðir. Bjarni sló rækilega í gegn með söng-og einleiknum Góðan daginn, faggi á liðnu leikári, verk sem hann samdi upp úr eigin reynslu, og sem er hálfgert uppgjör við skömmina yfir því að vera hinsegin. Bjarni verður gestur okkar í svipmynd dagsins. En við hefjum þáttinn á rýni frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem lagði leið sína á frumsýningu nýs dansverks í Borgarleikhúsinu. Verkið Geigengeist er afrakstur samstarfs á milli teknófiðludúóisins Geigen og Íslenska dansflokksins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

"Söfnin á Íslandi eru búin að stunda útilokun á hinsegin fólki, í sínu karllæga veldismunstri, svo lengi sem sögur herma. Og ef að karlar þurfa að vera að kvarta yfir því að einhver hópur ætli að taka sér pláss, þá verða þeir bara að gjöra svo vel að kyngja því." Þetta er skoðun Yndu Eldborgar, sem er ein sýningarstýra sýningarinnar Til sýnis: Hinsegin umfram aðra , sem nú stendur yfir í Nýlistasafninu. Sýningin er sú fyrsta í íslensku safni sem ávarpar stöðu og sýnileika hinsegin myndlistarfólks, nú og í sögulegu samhengi. Í júlí árið 1518 fór af stað sérkennilegur faraldur á svæði sem nú tilheyrir Frakklandi. Faraldurinn upphófst hjá konu sem einn heitan sumardag steig út á stræti Strausburgar og byrjaði að dansa. Enn þann dag í dag leita leiknir og lærðir skýringa á því sem svo gerðist. Í tilefni þess að á morgun hefst nokkurra daga danshátíð í Reykjavík ætlum við að minnast þessa sérkennilega atburðar í sögu Evrópu. En við hefjum þáttinn í leikhúsinu, en nýtt íslenskt verk, Eyja, var frumsýnt um liðna helgi. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í sýninguna í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

"Söfnin á Íslandi eru búin að stunda útilokun á hinsegin fólki, í sínu karllæga veldismunstri, svo lengi sem sögur herma. Og ef að karlar þurfa að vera að kvarta yfir því að einhver hópur ætli að taka sér pláss, þá verða þeir bara að gjöra svo vel að kyngja því." Þetta er skoðun Yndu Eldborgar, sem er ein sýningarstýra sýningarinnar Til sýnis: Hinsegin umfram aðra , sem nú stendur yfir í Nýlistasafninu. Sýningin er sú fyrsta í íslensku safni sem ávarpar stöðu og sýnileika hinsegin myndlistarfólks, nú og í sögulegu samhengi. Í júlí árið 1518 fór af stað sérkennilegur faraldur á svæði sem nú tilheyrir Frakklandi. Faraldurinn upphófst hjá konu sem einn heitan sumardag steig út á stræti Strausburgar og byrjaði að dansa. Enn þann dag í dag leita leiknir og lærðir skýringa á því sem svo gerðist. Í tilefni þess að á morgun hefst nokkurra daga danshátíð í Reykjavík ætlum við að minnast þessa sérkennilega atburðar í sögu Evrópu. En við hefjum þáttinn í leikhúsinu, en nýtt íslenskt verk, Eyja, var frumsýnt um liðna helgi. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í sýninguna í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Kynjatvíhyggja er stórt og flókið fyrirbæri og grundvallarhugtak í okkar samfélagi. Við skilgreinum ótrúlega margt út frá karlkyni og kvenkyni án þess að átta okkur á því. Við erum alltaf að setja hvort öðru hömlur í ljósi þessara hlutverka. Hvaða tilgangi þjóna þessar hugmyndir í dag, eru þær kannski meira til trafala en annars, spyr Elías Rúni sig í spjalli sem við áttum í morgun. Elís Rúni er grafískur hönnuður, myndlýsir og myndasöguhöfundur sem gaf út myndasöguna Kvár í fyrra og fékk tilnefningu til FJöruverðlauna fyrir. Kvár seldist fljótt upp í fyrra en var að koma út í annað sinn. Hann myndlýsir einnig einni af jólabókum ársins, Frankensleikir eftir Eirík Örn Norðdahl. Við ræðum við Elías Rúna í þætti dagsins. ?Samfélagið líkist ísjaka. Aðeins 10% eru sýnileg. Annað er utan seilingar og lítt greinilegt. Tímabundinn gestur verður fljótt grunnhygginn sérfræðingur í yfirborðinu og skautar á því þegar heim er komið án þess að sjá myrkrið í djúpinu." - svo lýsa þau Rósa Sigrún Jónsdóttir, myndlistarkona og Páll Ásgeir Ásgeirsson, leiðsögumaður og skáld, upplifun sinni af listamannadvöl í Oqaatsut á vesturströnd Grænlands. Hjónin opnuðu í síðustu viku sýningu í ArTak galleri í Skipholti, þar sem þau sýna afrakstur dvalarinnar. Víðsjá leit við og forvitnaðist um sýninguna og lífið við Grænlandsstrendur í svartasta skammdeginu. Sölvi Halldórsson rýnir í nýja ljóðabók Hjartar Magnússonar, Land til að sauma rósir í. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Kynjatvíhyggja er stórt og flókið fyrirbæri og grundvallarhugtak í okkar samfélagi. Við skilgreinum ótrúlega margt út frá karlkyni og kvenkyni án þess að átta okkur á því. Við erum alltaf að setja hvort öðru hömlur í ljósi þessara hlutverka. Hvaða tilgangi þjóna þessar hugmyndir í dag, eru þær kannski meira til trafala en annars, spyr Elías Rúni sig í spjalli sem við áttum í morgun. Elís Rúni er grafískur hönnuður, myndlýsir og myndasöguhöfundur sem gaf út myndasöguna Kvár í fyrra og fékk tilnefningu til FJöruverðlauna fyrir. Kvár seldist fljótt upp í fyrra en var að koma út í annað sinn. Hann myndlýsir einnig einni af jólabókum ársins, Frankensleikir eftir Eirík Örn Norðdahl. Við ræðum við Elías Rúna í þætti dagsins. ?Samfélagið líkist ísjaka. Aðeins 10% eru sýnileg. Annað er utan seilingar og lítt greinilegt. Tímabundinn gestur verður fljótt grunnhygginn sérfræðingur í yfirborðinu og skautar á því þegar heim er komið án þess að sjá myrkrið í djúpinu." - svo lýsa þau Rósa Sigrún Jónsdóttir, myndlistarkona og Páll Ásgeir Ásgeirsson, leiðsögumaður og skáld, upplifun sinni af listamannadvöl í Oqaatsut á vesturströnd Grænlands. Hjónin opnuðu í síðustu viku sýningu í ArTak galleri í Skipholti, þar sem þau sýna afrakstur dvalarinnar. Víðsjá leit við og forvitnaðist um sýninguna og lífið við Grænlandsstrendur í svartasta skammdeginu. Sölvi Halldórsson rýnir í nýja ljóðabók Hjartar Magnússonar, Land til að sauma rósir í. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

ÉG BÝÐ MIG FRAM er röð óhefðbundinna örverkasýninga þar sem leikstjórinn Unnur Elísabet Gunnarsdóttir býður listamönnum úr ólíkum áttum til samstarfs. Á morgun verður fjórða sería Ég býð mig fram frumsýnd í Tjarnarbíói og að þessu sinni er útgangspunktur sýningarinnar Nýr heimur. Við lítum við í Tjarnarbíói og tökum púlsinn á leikstjóranum í frumsýningarhasarnum. Þetta er eins og að sitja einn inni í hring þar sem hljóðfæraleikararnir spila allt í kringum þig" Þannig lýsir Hugi Guðmundsson, tónskáld, upplifun hlustenda í hlustunarpartíi sem áhugasömum býðst að mæta í í Bíó Paradís á morgun. Þar verður útgáfu nýrrar hljómplötu með flutningi Kammersveitar Reykjavíkur á tónlist Huga fagnað og tónlistin verður leikin í alltumlykjandi hljóðmynd úr sjö hátölurum. Við sláum á þráðinn til Danmerkur og fáum Huga til að segja okkur nánar af tónsmíðunum og hljómplötunni. Ritið, tímarit hugvísindastofnunar Háskóla Íslands er komið út, og að þessu sinni er Ritið helgað rannsóknum á femínisma. Kynfrelsi og klámvæðing er viðfangsefni Öldu Bjarkar Valdimarsdóttur, sem bendir á hvernig póstfemínisminn er hluti af þriðju bylgju femínisma, og hvernig hinar svokölluðu bylgjur hafa haft áhrif hvor á aðra. Hún fjallar um viðhorf þriðju bylgjunnar til kynfrelsis kvenna, klámvæðingar í poppmenningu og varpar ljósi á hvernig hin feikivinsæla sjónvarpssería Sex and the City er lýsandi fyrir femínisk viðhorf í samtímanum. Alda Björk verður gestur okkar undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

ÉG BÝÐ MIG FRAM er röð óhefðbundinna örverkasýninga þar sem leikstjórinn Unnur Elísabet Gunnarsdóttir býður listamönnum úr ólíkum áttum til samstarfs. Á morgun verður fjórða sería Ég býð mig fram frumsýnd í Tjarnarbíói og að þessu sinni er útgangspunktur sýningarinnar Nýr heimur. Við lítum við í Tjarnarbíói og tökum púlsinn á leikstjóranum í frumsýningarhasarnum. Þetta er eins og að sitja einn inni í hring þar sem hljóðfæraleikararnir spila allt í kringum þig" Þannig lýsir Hugi Guðmundsson, tónskáld, upplifun hlustenda í hlustunarpartíi sem áhugasömum býðst að mæta í í Bíó Paradís á morgun. Þar verður útgáfu nýrrar hljómplötu með flutningi Kammersveitar Reykjavíkur á tónlist Huga fagnað og tónlistin verður leikin í alltumlykjandi hljóðmynd úr sjö hátölurum. Við sláum á þráðinn til Danmerkur og fáum Huga til að segja okkur nánar af tónsmíðunum og hljómplötunni. Ritið, tímarit hugvísindastofnunar Háskóla Íslands er komið út, og að þessu sinni er Ritið helgað rannsóknum á femínisma. Kynfrelsi og klámvæðing er viðfangsefni Öldu Bjarkar Valdimarsdóttur, sem bendir á hvernig póstfemínisminn er hluti af þriðju bylgju femínisma, og hvernig hinar svokölluðu bylgjur hafa haft áhrif hvor á aðra. Hún fjallar um viðhorf þriðju bylgjunnar til kynfrelsis kvenna, klámvæðingar í poppmenningu og varpar ljósi á hvernig hin feikivinsæla sjónvarpssería Sex and the City er lýsandi fyrir femínisk viðhorf í samtímanum. Alda Björk verður gestur okkar undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Guðmundur Ingólfsson er meðal okkar fremstu ljósmyndara. Hann er af 68 kynslóðinni, kynntist ungur ljósmyndun og fór að mynda umhverfi sitt með hinni klassísku Leicu vél áður en hann varð unglingur. Hann fór utan til Þýskalands í ljósmyndanám, upplifði stúdentauppreisnina beint í æð og kom heim með hugmyndir um að verða sinn eigin herra og lifa af ljósmynduninni. Það gekk eftir og síðan hefur hann ekki lagt frá sér vélina, og ætli landslagsmyndir auk mynda úr Reykjavík, fyrst og fremst af arkitektúr, séu ekki hans þekktustu verk. Guðmundur verður gestur okkar í Svipmynd dagsins, og kemur að sjálfsögðu með tónlist undir hendinni. Við fáum líka bókarýni frá Gauta Kristmannssyni, sem fjallar um nýútkomna ljóðsögu Bergþóru Snæbjörnsdóttur, Allt sem rennur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Guðmundur Ingólfsson er meðal okkar fremstu ljósmyndara. Hann er af 68 kynslóðinni, kynntist ungur ljósmyndun og fór að mynda umhverfi sitt með hinni klassísku Leicu vél áður en hann varð unglingur. Hann fór utan til Þýskalands í ljósmyndanám, upplifði stúdentauppreisnina beint í æð og kom heim með hugmyndir um að verða sinn eigin herra og lifa af ljósmynduninni. Það gekk eftir og síðan hefur hann ekki lagt frá sér vélina, og ætli landslagsmyndir auk mynda úr Reykjavík, fyrst og fremst af arkitektúr, séu ekki hans þekktustu verk. Guðmundur verður gestur okkar í Svipmynd dagsins, og kemur að sjálfsögðu með tónlist undir hendinni. Við fáum líka bókarýni frá Gauta Kristmannssyni, sem fjallar um nýútkomna ljóðsögu Bergþóru Snæbjörnsdóttur, Allt sem rennur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á árunum 1959-1962 reis stórhýsi Iðnaðarbankans við Lækjargötu, reisuleg og sérstæð bygging í anda alþjóðlegra framtíðarhugmynda. Hálfri öld síðar fékk byggingin dóm um að víkja. Niðurrif Iðnaðarbankans og jarðsetning hans hefur verið arkitektinum Önnu Maríu Bogadóttur hugleikin. Á síðasta ári var kvikmyndin Jarðsetning frumsýnd á RIFF og í kvöld verður haldið upp á útgáfu nýrrar bókar með sama titil. Bókin er hönnuð af Snæfríði Þorsteins og gefin út af Angústúru. Við hittum höfundinn og arkitektinn Önnu Maríu Bogadóttur á nýju hóteli við Tjarnargötu sem nú er risið þar sem Iðnaðarbankinn stóð áður. Líkamleg nánd, dúfur, konur sem glíma, pepperonipizzur, orkudrykkir og asparlauf eru meðal þess sem kemur fyrir á sýningu Auðar Lóu Guðnadóttur, Be mine í Gallerí Þulu við Hjartartorg. Skúlptúrar Auðar Lóu vísa í söguna og samtímann, hún varpar ljósi á minni úr ólíkum áttum, fundnum jafn á jörðu sem á himni sem á internetinu, og um leið varpar hún ljósi á baksöguna sem flest alþýðuminni geyma. Verkin eru ófullkomin því eins og Auður Lóa bendir á þá er umleikur fullkomleikinn okkur alla daga, og hver hefur svo sem gaman að því. Við hittum Auði Lóu og verkin hennar í þætti dagsins. Við skrifum ekki tónlist fyrir hljóðfæri, heldur fólk, tónlistarfólk sem leikur tónlistina af fágaðri fimi og aga í gegnum hreyfingar lima, andardráttar og raddar. Tónlist er ekkert annað en mannleg samskipti með hljóðum Svo hljóðar upphafið að tónlistarpistli Þráins Hjálmarssonar, sem í dag fjallar um tónlist handan ritunar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á árunum 1959-1962 reis stórhýsi Iðnaðarbankans við Lækjargötu, reisuleg og sérstæð bygging í anda alþjóðlegra framtíðarhugmynda. Hálfri öld síðar fékk byggingin dóm um að víkja. Niðurrif Iðnaðarbankans og jarðsetning hans hefur verið arkitektinum Önnu Maríu Bogadóttur hugleikin. Á síðasta ári var kvikmyndin Jarðsetning frumsýnd á RIFF og í kvöld verður haldið upp á útgáfu nýrrar bókar með sama titil. Bókin er hönnuð af Snæfríði Þorsteins og gefin út af Angústúru. Við hittum höfundinn og arkitektinn Önnu Maríu Bogadóttur á nýju hóteli við Tjarnargötu sem nú er risið þar sem Iðnaðarbankinn stóð áður. Líkamleg nánd, dúfur, konur sem glíma, pepperonipizzur, orkudrykkir og asparlauf eru meðal þess sem kemur fyrir á sýningu Auðar Lóu Guðnadóttur, Be mine í Gallerí Þulu við Hjartartorg. Skúlptúrar Auðar Lóu vísa í söguna og samtímann, hún varpar ljósi á minni úr ólíkum áttum, fundnum jafn á jörðu sem á himni sem á internetinu, og um leið varpar hún ljósi á baksöguna sem flest alþýðuminni geyma. Verkin eru ófullkomin því eins og Auður Lóa bendir á þá er umleikur fullkomleikinn okkur alla daga, og hver hefur svo sem gaman að því. Við hittum Auði Lóu og verkin hennar í þætti dagsins. Við skrifum ekki tónlist fyrir hljóðfæri, heldur fólk, tónlistarfólk sem leikur tónlistina af fágaðri fimi og aga í gegnum hreyfingar lima, andardráttar og raddar. Tónlist er ekkert annað en mannleg samskipti með hljóðum Svo hljóðar upphafið að tónlistarpistli Þráins Hjálmarssonar, sem í dag fjallar um tónlist handan ritunar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Nýverið bárust fregnir af því að bókabíllinn muni aka sína síðustu ferð undir lok þessa árs. Þegar bílnum verður lagt í hinsta sinn mun 53 ára sögu þessa menningarfyrirbærist ljúka, endalok sem lestrarhestar og nostalgískar sálir eflaust syrgja. Ástæðan er viðbragð við hárri niðurskurðarkröfu borgarinnar, en bókabíllinn er fyrir löngu komin til ára sinna og kostar skv borgarbókaverði hátt í 100 milljónir að endurnýja hann. Við lítum inn í bílinn í þætti dagsins. Fyrr í þessum mánuði kom ljóðsaga Bergþóru Snæbjörnsdóttur, Allt sem rennur, út hjá Benedikt forlagi. Á morgun er svo útgáfudagur nýrrar skáldsögu eftir Kristínu Eiríksdóttur, sem ber titilinn Tól. Þær Bergþóra og Kristín lásu yfir handritin hjá hvor annarri og settust niður til að ræða ritferlið, heimildavinnu og mörk skáldskapar og veruleika sín á milli. Við fáum að vera fluga á vegg í því samtali undir lok þáttar. Í Borgarleikhúsinu standa nú yfir sýningar á uppsetningu Leikfélags Akureyrar á Hamingjudögum eftir Samuel Becketts. Það er Harpa Arnardóttir sem leikstýrir uppsetningu á verkinu sem talið er eitt höfuðverka Becketts. Eva Halldóra Guðmundsdóttir segir frá sinni upplifun. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Nýverið bárust fregnir af því að bókabíllinn muni aka sína síðustu ferð undir lok þessa árs. Þegar bílnum verður lagt í hinsta sinn mun 53 ára sögu þessa menningarfyrirbærist ljúka, endalok sem lestrarhestar og nostalgískar sálir eflaust syrgja. Ástæðan er viðbragð við hárri niðurskurðarkröfu borgarinnar, en bókabíllinn er fyrir löngu komin til ára sinna og kostar skv borgarbókaverði hátt í 100 milljónir að endurnýja hann. Við lítum inn í bílinn í þætti dagsins. Fyrr í þessum mánuði kom ljóðsaga Bergþóru Snæbjörnsdóttur, Allt sem rennur, út hjá Benedikt forlagi. Á morgun er svo útgáfudagur nýrrar skáldsögu eftir Kristínu Eiríksdóttur, sem ber titilinn Tól. Þær Bergþóra og Kristín lásu yfir handritin hjá hvor annarri og settust niður til að ræða ritferlið, heimildavinnu og mörk skáldskapar og veruleika sín á milli. Við fáum að vera fluga á vegg í því samtali undir lok þáttar. Í Borgarleikhúsinu standa nú yfir sýningar á uppsetningu Leikfélags Akureyrar á Hamingjudögum eftir Samuel Becketts. Það er Harpa Arnardóttir sem leikstýrir uppsetningu á verkinu sem talið er eitt höfuðverka Becketts. Eva Halldóra Guðmundsdóttir segir frá sinni upplifun. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á sjötta áratugnum dvaldi hópur íslenskra listamanna í París og drakk í sig menningu meginlandsins. Úr varð eitt heilsteyptasta tímabil í íslenskri listasögu, þegar geómetrísk abstraktlist varð ríkjandi meðal listamanna og myndlistin hér á landi varð í fyrsta sinn í raun samstíga því sem var að gerast í norrænni og evrópskri myndlist. Listamenn hættu að skírskota til veruleikans og kusu frekar eintóna litafleti og geómetrískan strangleika í leit sinni að sannri tjáningu innri manns án utanaðkomandi áhrifa. Þessu merkilega tímabili í listasögunni eru gerð ítarleg skil í nýútkominni bók og á viðamikilli sýningu í Gerðarsafni um þessar mundir. Við lítum við í Kópavoginum hér rétt á eftir og hittum sýningastjóra Geometríu, þær Brynju Sveinsdóttur og Cecilie Gaihede. Við förum líka í heimsókn í Bogasal Þjóðminjasafns Íslands og ræðum þar við nokkra aðstandendur sýningar sem heitir Heimsins hnoss: Lúinn kistill, silfurskeið og nærbuxur (með gati). Sýningin miðlar afrakstri stórs rannsóknarverkefnis sem hefur staðið síðustu ár og var unnið af hópi fræðimanna við Háskóla Íslands í samstarfi við erlenda aðila. Á nýju sýningunni fáum við innsýn í það hvað fólk átti fyrr á tíð, hvers virði eigur þess voru og hvernig eigur fólks fyrr á öldum endurspeglast í varðveittum menningararfi þjóðarinnar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir og Guðni Tómasson

Á sjötta áratugnum dvaldi hópur íslenskra listamanna í París og drakk í sig menningu meginlandsins. Úr varð eitt heilsteyptasta tímabil í íslenskri listasögu, þegar geómetrísk abstraktlist varð ríkjandi meðal listamanna og myndlistin hér á landi varð í fyrsta sinn í raun samstíga því sem var að gerast í norrænni og evrópskri myndlist. Listamenn hættu að skírskota til veruleikans og kusu frekar eintóna litafleti og geómetrískan strangleika í leit sinni að sannri tjáningu innri manns án utanaðkomandi áhrifa. Þessu merkilega tímabili í listasögunni eru gerð ítarleg skil í nýútkominni bók og á viðamikilli sýningu í Gerðarsafni um þessar mundir. Við lítum við í Kópavoginum hér rétt á eftir og hittum sýningastjóra Geometríu, þær Brynju Sveinsdóttur og Cecilie Gaihede. Við förum líka í heimsókn í Bogasal Þjóðminjasafns Íslands og ræðum þar við nokkra aðstandendur sýningar sem heitir Heimsins hnoss: Lúinn kistill, silfurskeið og nærbuxur (með gati). Sýningin miðlar afrakstri stórs rannsóknarverkefnis sem hefur staðið síðustu ár og var unnið af hópi fræðimanna við Háskóla Íslands í samstarfi við erlenda aðila. Á nýju sýningunni fáum við innsýn í það hvað fólk átti fyrr á tíð, hvers virði eigur þess voru og hvernig eigur fólks fyrr á öldum endurspeglast í varðveittum menningararfi þjóðarinnar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir og Guðni Tómasson

Gestur okkar í Svipmynd dagsins er hljómsveitarstjórinn og sópransöngkonan Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir. Ragnheiður Ingunn var nýlega valin úr yfir hundrað umsækjendum í tveggja ára prógram fyrir unga hljómsveitarstjóra hjá Útvarpshljómsveitinni í Kaupmannahöfn. Á lokatónleikum Óperudaga á laugardaginn mun hún, að öllum líkindum fyrst kvenna í heiminum, syngja og stjórna samtímis þremur glænýjum tónverkum í Eldborg í Hörpu. Þessi hæfileikaríka unga tónlistarkona tók með sér þrjú tóndæmi og segir okkur aðeins frá þeirri óhefðbundnu leið sem hún hefur valið sér á tónlistarbrautinni. Það er nefnilega þetta með hefðina: Hingað til hefur ekki verið hefð fyrir því að konur stjórni sinfóníuhljómsveitum. Þetta virðist smátt og smátt, mögulega, vera að breytast, þó hægt gangi. En í öllu falli er tilefni til að skoða sérstaklega og fjalla um þær konur sem fetað hafa torfæra brautina á hljómsveitarpallinn, og það gerum við í stuttum pistli í fyrri hluta þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Gestur okkar í Svipmynd dagsins er hljómsveitarstjórinn og sópransöngkonan Ragnheiður Ingunn Jóhannsdóttir. Ragnheiður Ingunn var nýlega valin úr yfir hundrað umsækjendum í tveggja ára prógram fyrir unga hljómsveitarstjóra hjá Útvarpshljómsveitinni í Kaupmannahöfn. Á lokatónleikum Óperudaga á laugardaginn mun hún, að öllum líkindum fyrst kvenna í heiminum, syngja og stjórna samtímis þremur glænýjum tónverkum í Eldborg í Hörpu. Þessi hæfileikaríka unga tónlistarkona tók með sér þrjú tóndæmi og segir okkur aðeins frá þeirri óhefðbundnu leið sem hún hefur valið sér á tónlistarbrautinni. Það er nefnilega þetta með hefðina: Hingað til hefur ekki verið hefð fyrir því að konur stjórni sinfóníuhljómsveitum. Þetta virðist smátt og smátt, mögulega, vera að breytast, þó hægt gangi. En í öllu falli er tilefni til að skoða sérstaklega og fjalla um þær konur sem fetað hafa torfæra brautina á hljómsveitarpallinn, og það gerum við í stuttum pistli í fyrri hluta þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Reykjavík Dance Festival hefst um miðjan mánuðinn og nú þegar má merkja spennu fyrir hátíðinni sem er með glæsilegasta og fjölbreyttasta móti í ár. Meðal verka sem sýnd verða á hátíðinni er nýtt dansverk Láru Stefánsdóttur, sem hún vann í samstarfi við Spinn Danskompaniet í Gautaborg. Lára kemur í hljóðstofu hér rétt á eftir og segir okkur nánar af verkinu. Skammdegið vekur hjá mörgum ugg, enda sveipar það hversdaginn dulúð. Örn Elvar Arnarson færir okkur einn af sínum skáldrænu pistlum í þætti dagsins og honum er skammdegið hugleikið. Guðni Tómasson er líka á dekkri nótunum í dag, en hann segir okkur frá meistara svarta ljóssins, listmálaranum Pierre Soulages, sem lést í hárri elli í síðustu viku. Hann þótti á sínum tíma einn merkasti myndlistarmaður Frakklands og verk hans eru til í söfnum víða um heim. Og við höldum áfram að rýna í norræna tónlist, því í kvöld verður tilkynnt um handhafa Tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs árið 2022. Tólf tónverk norrænna tónskálda eru tilnefnd og í ár spanna þau mjög vítt svið tónlistarstefna. Við kynnum okkur tilnefningarnar tólf í tveimur pistlum hér í Víðsjá, og heyrum þann síðari í lok þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Reykjavík Dance Festival hefst um miðjan mánuðinn og nú þegar má merkja spennu fyrir hátíðinni sem er með glæsilegasta og fjölbreyttasta móti í ár. Meðal verka sem sýnd verða á hátíðinni er nýtt dansverk Láru Stefánsdóttur, sem hún vann í samstarfi við Spinn Danskompaniet í Gautaborg. Lára kemur í hljóðstofu hér rétt á eftir og segir okkur nánar af verkinu. Skammdegið vekur hjá mörgum ugg, enda sveipar það hversdaginn dulúð. Örn Elvar Arnarson færir okkur einn af sínum skáldrænu pistlum í þætti dagsins og honum er skammdegið hugleikið. Guðni Tómasson er líka á dekkri nótunum í dag, en hann segir okkur frá meistara svarta ljóssins, listmálaranum Pierre Soulages, sem lést í hárri elli í síðustu viku. Hann þótti á sínum tíma einn merkasti myndlistarmaður Frakklands og verk hans eru til í söfnum víða um heim. Og við höldum áfram að rýna í norræna tónlist, því í kvöld verður tilkynnt um handhafa Tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs árið 2022. Tólf tónverk norrænna tónskálda eru tilnefnd og í ár spanna þau mjög vítt svið tónlistarstefna. Við kynnum okkur tilnefningarnar tólf í tveimur pistlum hér í Víðsjá, og heyrum þann síðari í lok þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Í dag er Hrekkjavaka, hátíð sem mörg okkar hafa litið á sem ameríska hátíð. En uppruni hrekkjavöku er í raun keltneskur, og rætur hennar ná langt aftur. Hátíðin, sem á írska tungu hét upphaflega Samhain, markaði mót sumars og veturs á tímum þegar árstíðirnar voru aðeins tvær. Þá voru færðar fram þakkir fyrir uppskeru og ýmsir andar, liðnir og leiknir, fóru á kreik. Fornleifafræðingurinn og fréttamaðurinn Þorvaldur Friðriksson gaf nýverið út bókina Keltar, áhrif á íslenska tungu og menningu. Hann kemur í hljóðstofu Víðsjár, segir okkur nánar af Hrekkjavöku og útskýrir mögulegan uppruna Grýlu og jólakattarins. Við fáum líka til okkar nýjan bókarýni, en það er bókmenntafræðingurinn Sölvi Halldórsson. Hann fjallar í dag um skáldsögu Dags Hjartarssonar, Ljósagang. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór á frumsýningu á leikverkinu Síðustu dagar Sæunnar, sem frumsýnd var í Borgarleikhúsinu um liðna helgi og segir okkur af sýningunni. Og við kynnum okkur norræna tónlist, því annað kvöld verður tilkynnt um handhafa Tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs árið 2022. Tólf tónverk norrænna tónskálda eru tilnefnd og í ár spanna þau mjög vítt svið tónlistarstefna. Þar fer heimstónlist, konseptlist og klassík tónlist, óperu-, raftónlist og alþýðutónlist. Við kynnum okkur tilnefningarnar tólf í tveimur pistlum hér í Víðsjá, og heyrum þann fyrri í síðari hluta þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Í dag er Hrekkjavaka, hátíð sem mörg okkar hafa litið á sem ameríska hátíð. En uppruni hrekkjavöku er í raun keltneskur, og rætur hennar ná langt aftur. Hátíðin, sem á írska tungu hét upphaflega Samhain, markaði mót sumars og veturs á tímum þegar árstíðirnar voru aðeins tvær. Þá voru færðar fram þakkir fyrir uppskeru og ýmsir andar, liðnir og leiknir, fóru á kreik. Fornleifafræðingurinn og fréttamaðurinn Þorvaldur Friðriksson gaf nýverið út bókina Keltar, áhrif á íslenska tungu og menningu. Hann kemur í hljóðstofu Víðsjár, segir okkur nánar af Hrekkjavöku og útskýrir mögulegan uppruna Grýlu og jólakattarins. Við fáum líka til okkar nýjan bókarýni, en það er bókmenntafræðingurinn Sölvi Halldórsson. Hann fjallar í dag um skáldsögu Dags Hjartarssonar, Ljósagang. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór á frumsýningu á leikverkinu Síðustu dagar Sæunnar, sem frumsýnd var í Borgarleikhúsinu um liðna helgi og segir okkur af sýningunni. Og við kynnum okkur norræna tónlist, því annað kvöld verður tilkynnt um handhafa Tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs árið 2022. Tólf tónverk norrænna tónskálda eru tilnefnd og í ár spanna þau mjög vítt svið tónlistarstefna. Þar fer heimstónlist, konseptlist og klassík tónlist, óperu-, raftónlist og alþýðutónlist. Við kynnum okkur tilnefningarnar tólf í tveimur pistlum hér í Víðsjá, og heyrum þann fyrri í síðari hluta þáttar. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

SÁL skólinn er merkileg stofnun, leiklistarskóli stofnaður og rekinn af nemendunum sjálfum. Honum var komið á fót haustið 1972, og starfsemi hans spannaði þrjú ár. SÁL stendur fyrir samtök áhugafólks um leiklistarnám. Þar fór mikið hugsjónastarf og barátta leiklistarnemenda fyrir opinberum stuðningi, sem náði lendingu með tilkomu Leiklistarskóla Íslands árið 1975. Í tilefni þess að 50 ár eru liðin frá stofnun skólans hefur Leikminjasafnið blásið til sýningar í Landsbókasafninu og þangað förum við í þætti dagsins. Rithöfundurinn María Elísabet Bragadóttir vakti mikla athygli með smásagnasafninu Herbergi í öðrum heimi, sem kom út hjá Unu útgáfuhúsi árið 2020, og hefur sömuleiðis fengið mikið lof fyrir Sápufuglinn, sem kom út hjá sama forlagi síðasta vor. María Elísabet er með háskólagráðu í heimspeki og hefur síðustu ár skrifað og flutt pistla um ýmis málefni á fjölbreyttum vettvangi. Í lok þáttar færir hún okkur hugleiðingu um nostalgíu. Við skoðum líka hvaða listamenn eru tilnefndir til Turner verðlaunanna en að þessu sinni eru það fjórar myndlistarkonur frá ólíkum hornum breska samveldisins. Sýning á verkum þeirra var opnuð í Tate safninu í Liverpool í síðustu viku. Frá verkamannaborginni á Bretlandseyjum færum við okkur yfir hafið og til verkamanna í smáborgum Bandaríkjanna. Tónlistarkonan Jelena Tjír-ítsj flytur okkur pistil um stéttarbaráttulög 20. aldar og skoðar fyrirbærið "company towns" eða fyrirtækjabæi í því samhengi. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

SÁL skólinn er merkileg stofnun, leiklistarskóli stofnaður og rekinn af nemendunum sjálfum. Honum var komið á fót haustið 1972, og starfsemi hans spannaði þrjú ár. SÁL stendur fyrir samtök áhugafólks um leiklistarnám. Þar fór mikið hugsjónastarf og barátta leiklistarnemenda fyrir opinberum stuðningi, sem náði lendingu með tilkomu Leiklistarskóla Íslands árið 1975. Í tilefni þess að 50 ár eru liðin frá stofnun skólans hefur Leikminjasafnið blásið til sýningar í Landsbókasafninu og þangað förum við í þætti dagsins. Rithöfundurinn María Elísabet Bragadóttir vakti mikla athygli með smásagnasafninu Herbergi í öðrum heimi, sem kom út hjá Unu útgáfuhúsi árið 2020, og hefur sömuleiðis fengið mikið lof fyrir Sápufuglinn, sem kom út hjá sama forlagi síðasta vor. María Elísabet er með háskólagráðu í heimspeki og hefur síðustu ár skrifað og flutt pistla um ýmis málefni á fjölbreyttum vettvangi. Í lok þáttar færir hún okkur hugleiðingu um nostalgíu. Við skoðum líka hvaða listamenn eru tilnefndir til Turner verðlaunanna en að þessu sinni eru það fjórar myndlistarkonur frá ólíkum hornum breska samveldisins. Sýning á verkum þeirra var opnuð í Tate safninu í Liverpool í síðustu viku. Frá verkamannaborginni á Bretlandseyjum færum við okkur yfir hafið og til verkamanna í smáborgum Bandaríkjanna. Tónlistarkonan Jelena Tjír-ítsj flytur okkur pistil um stéttarbaráttulög 20. aldar og skoðar fyrirbærið "company towns" eða fyrirtækjabæi í því samhengi. Umsjón: Melkorka Ólafsdóttir

Nýlega tilkynnti Kynningarmiðstöð íslenskrar myndlistar um val á listamanni sem hlýtur árs vinnustofudvöl í Kunstlerhaus Bethanien í Berlín. Vinnustofudvölin veitir aðgengi að öflugu, alþjóðlegu tengslaneti, auk utanumhalds um sýningarhald, útgáfu og ýmsa viðburði fyrir listamennina sem þar dvelja. Í þetta sinn valdist myndlistarkonan Una Björg Magnúsdóttir til dvalarinnar og hún verður gestur í svipmynd dagsins hér í seinni hluta þáttar. ?Halló! Við erum þrjár konur af íröskum uppruna, búsettar á Íslandi, sem ætlum að fagna persneskri menningu saman í Open sunnudaginn 23. október! Við ætlum að smakka perneskan mat, hlusta á tónlistina sem er bönnuð og gægjast í sögu listarinnar. Með þessu viljum við sýna samstöðu með fólkinu í Íran og sýna að rödd þeirra heyrist víða." Svona hljómaði auglýsing fyrir viðburð sem fór fram í listrýminu Open um liðna helgi. Ein þeirra þriggja myndlistarkvenna af írönskum uppruna sem stóðu að viðburðinum mun flytja okkur pistil í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á söng og ítalskri menningu. Syngjandi í Salnum er yfirskrift tónleikaraðar sem hófst síðasta vor í Salnum í Kópavogi. Í röðina raðast portrettónleikar af íslenskum söngvurum eins og perlur á band, en meðal þeirra sem koma þar fram eru Benedikt Kristjánsson, Hallveig Rúnarsdóttir, Hanna Dóra Sturludóttir, Andri Björn Róbertsson og Oddur Arnþór Jónsson. Í kvöld stígur Gissur Páll Gissurarson á svið, ásamt píanóleikaranum Matthildi Önnu Gísladóttur, og þau bera á borð ítalskt eyrnakonfekt. Gissur Páll leit við hér í Efstaleiti og sagði okkur aðeins af tónleikunum og tengslum sínum við Ítalíu. og til þess að koma okkur í réttu stemninguna heyrum við fyrst smá tóndæmi. Gissur Páll syngur Nessun Dorma úr óperunni Turandot eftir Puccini, með Sinfóníuhljómsveit Íslands. Umsjónarkona: Melkorka Ólafsdóttir

Nýlega tilkynnti Kynningarmiðstöð íslenskrar myndlistar um val á listamanni sem hlýtur árs vinnustofudvöl í Kunstlerhaus Bethanien í Berlín. Vinnustofudvölin veitir aðgengi að öflugu, alþjóðlegu tengslaneti, auk utanumhalds um sýningarhald, útgáfu og ýmsa viðburði fyrir listamennina sem þar dvelja. Í þetta sinn valdist myndlistarkonan Una Björg Magnúsdóttir til dvalarinnar og hún verður gestur í svipmynd dagsins hér í seinni hluta þáttar. ?Halló! Við erum þrjár konur af íröskum uppruna, búsettar á Íslandi, sem ætlum að fagna persneskri menningu saman í Open sunnudaginn 23. október! Við ætlum að smakka perneskan mat, hlusta á tónlistina sem er bönnuð og gægjast í sögu listarinnar. Með þessu viljum við sýna samstöðu með fólkinu í Íran og sýna að rödd þeirra heyrist víða." Svona hljómaði auglýsing fyrir viðburð sem fór fram í listrýminu Open um liðna helgi. Ein þeirra þriggja myndlistarkvenna af írönskum uppruna sem stóðu að viðburðinum mun flytja okkur pistil í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á söng og ítalskri menningu. Syngjandi í Salnum er yfirskrift tónleikaraðar sem hófst síðasta vor í Salnum í Kópavogi. Í röðina raðast portrettónleikar af íslenskum söngvurum eins og perlur á band, en meðal þeirra sem koma þar fram eru Benedikt Kristjánsson, Hallveig Rúnarsdóttir, Hanna Dóra Sturludóttir, Andri Björn Róbertsson og Oddur Arnþór Jónsson. Í kvöld stígur Gissur Páll Gissurarson á svið, ásamt píanóleikaranum Matthildi Önnu Gísladóttur, og þau bera á borð ítalskt eyrnakonfekt. Gissur Páll leit við hér í Efstaleiti og sagði okkur aðeins af tónleikunum og tengslum sínum við Ítalíu. og til þess að koma okkur í réttu stemninguna heyrum við fyrst smá tóndæmi. Gissur Páll syngur Nessun Dorma úr óperunni Turandot eftir Puccini, með Sinfóníuhljómsveit Íslands. Umsjónarkona: Melkorka Ólafsdóttir

Guðjón R. Sigurðsson fæddist árið 1903 í Austur Skaftafellssýslu, en fluttist vestur um haf rúmlega tvítugur að aldri. Guðjón festi aldrei rætur heldur ferðast vítt og breitt um landið og stundaði fjölbreytt farandstörf. Þegar litla vinnu var að fá hafðist Guðjón við í óbyggðum Kanada og veiddi í sig og á. Hann kynntist ótal eftirminnilegum einstaklingum og lenti oft í lífsháska. En römm er taugin heim, og eftir ævintýralegt lífshlaup í Kanada ákvað Guðjón að flytja aftur til Íslands, og stuttu síðar hóf hann að skrifa endurminningar sínar. Þórður Sævar Jónsson tók þær saman og við heyrum í honum í þætti dagsins. Í kvöld fara fram í Hörpu tónleikar í tónleikaröð undir yfirskriftinni Feima. Nafnið Feima er samheiti orðsins kona og tilvísun í stefnu kammerklúbbsins að rétta af hlutföll kynja sem oft sjást á efnisskrám og annars staðar í tónlistarlífinu. Feima sprettur upp úr starfi kammersveitarinnar Elju og á tónleikum FEIMU slást ýmsar tónlistarkonur í hóp með klassískum hljóðfæraleikurum Elju. Á tónleikunum í kvöld leikur tónlistarkonan RAKEL eigin tónlist í útsetningum fyrir kammerhóp, ásamt því að fulltrúar úr Elju flytja verk eftir Veronique Vöku, Fanny Mendelssohn og Kaju Saariaho. Þær Rakel Sigurðardóttir og Björg Brjánsdóttir verða gestir í hljóðstofu hér á eftir og segja okkur nánar af starfi Feimu og tónleikum kvöldsins. Játningarnar eru eitt af lykilverkum heimsbókmenntanna, hreinskilin og opinská sjálfsævisaga eins helsta hugsuðar átjándu aldar, Jeans-Jacques Rousseau. Í tólf bókum rekur Rousseau ítarlega ævintýralegan feril sinn og opinberar bresti sína og tilfinningar. Pétur Gunnarsson rithöfundur hefur nú þýtt þetta gríðarmikla verk úr frönsku og Gauti Kristmannsson hefur nýlokið lestri. Heyrum meira af því í þætti dagsins. En við byrjum á því að forvitnast um íslenska myndlistarkonu í Þýskalandi. Nýlega var tilkynnt um handhafa Albert-Weisgerber heiðursverðlaunanna, sem veitt eru fyrir ævistarf myndlistarmanns sem skapað hefur sér sérstöðu, virðingu og unnið ötullega að list sinni heima og að heiman. Myndlistarkonan Sigrún Ólafsdóttir hlýtur verðlaunin að þessu sinni, en þeim fylgir yfirlitssýning á verkum hennar og bókaútgáfa um listferil hennar. Víðsjá sló á þráðinn til Þýskalands af þessu tilefni. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Guðjón R. Sigurðsson fæddist árið 1903 í Austur Skaftafellssýslu, en fluttist vestur um haf rúmlega tvítugur að aldri. Guðjón festi aldrei rætur heldur ferðast vítt og breitt um landið og stundaði fjölbreytt farandstörf. Þegar litla vinnu var að fá hafðist Guðjón við í óbyggðum Kanada og veiddi í sig og á. Hann kynntist ótal eftirminnilegum einstaklingum og lenti oft í lífsháska. En römm er taugin heim, og eftir ævintýralegt lífshlaup í Kanada ákvað Guðjón að flytja aftur til Íslands, og stuttu síðar hóf hann að skrifa endurminningar sínar. Þórður Sævar Jónsson tók þær saman og við heyrum í honum í þætti dagsins. Í kvöld fara fram í Hörpu tónleikar í tónleikaröð undir yfirskriftinni Feima. Nafnið Feima er samheiti orðsins kona og tilvísun í stefnu kammerklúbbsins að rétta af hlutföll kynja sem oft sjást á efnisskrám og annars staðar í tónlistarlífinu. Feima sprettur upp úr starfi kammersveitarinnar Elju og á tónleikum FEIMU slást ýmsar tónlistarkonur í hóp með klassískum hljóðfæraleikurum Elju. Á tónleikunum í kvöld leikur tónlistarkonan RAKEL eigin tónlist í útsetningum fyrir kammerhóp, ásamt því að fulltrúar úr Elju flytja verk eftir Veronique Vöku, Fanny Mendelssohn og Kaju Saariaho. Þær Rakel Sigurðardóttir og Björg Brjánsdóttir verða gestir í hljóðstofu hér á eftir og segja okkur nánar af starfi Feimu og tónleikum kvöldsins. Játningarnar eru eitt af lykilverkum heimsbókmenntanna, hreinskilin og opinská sjálfsævisaga eins helsta hugsuðar átjándu aldar, Jeans-Jacques Rousseau. Í tólf bókum rekur Rousseau ítarlega ævintýralegan feril sinn og opinberar bresti sína og tilfinningar. Pétur Gunnarsson rithöfundur hefur nú þýtt þetta gríðarmikla verk úr frönsku og Gauti Kristmannsson hefur nýlokið lestri. Heyrum meira af því í þætti dagsins. En við byrjum á því að forvitnast um íslenska myndlistarkonu í Þýskalandi. Nýlega var tilkynnt um handhafa Albert-Weisgerber heiðursverðlaunanna, sem veitt eru fyrir ævistarf myndlistarmanns sem skapað hefur sér sérstöðu, virðingu og unnið ötullega að list sinni heima og að heiman. Myndlistarkonan Sigrún Ólafsdóttir hlýtur verðlaunin að þessu sinni, en þeim fylgir yfirlitssýning á verkum hennar og bókaútgáfa um listferil hennar. Víðsjá sló á þráðinn til Þýskalands af þessu tilefni. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í dag eru liðin 100 ár frá því Ingibjörg H. Bjarnason var kjörin fyrst kvenna á Alþingi í landskjörskosningum árið 1922 af sérstökum kvennalista. Af því tilefni stendur Sagnfræðingafélag Íslands fyrir málþingi í Neskirkju í kvöld, undir yfirskriftinni Ingibjörg, stjórnmálin og kvennahreyfingin. Þar flytja fjórir fróðir frummælendur tölur og við fáum tvær þeirra til okkar hér rétt á eftir. Það eru þær Erla Hulda Halldórsdóttir, sem fjallar um Framagjarnar konur og heiðvirðar húsmæður í þverþjóðlegu samhengi og Íris Ellenberger, sem rýnt hefur í bréfaskriftir milli Ingibjargar og annarra kvenna og fjallar um kvennaástir í samhengi við kvennaskóla og kvennahreyfinguna. Ingibjörg Haraldsdóttir, skáld og þýðandi, hefði orðið áttræð síðastliðinn föstudag. Af því tilefni leituðum við í safn Ríkisútvarpsins þar sem er úr vöndu að velja. Við völdum tvö 20 ára gömul hljóðbrot og rödd Ingibjargar mun því hljóma í þætti dagsins. Hvað það nákvæmlega verður ætlum við að láta koma á óvart hlustendur góðir, þar til um miðbik þáttar. Við hlýðum líka á tónlist við ljóð Ingibjargar, þar á meðal glænýtt lag með tveggja kvenna hljómsveitinni Ingibjargir. Hana skipa þær Ingibjörg Fríða Helgadóttir, söngkona, og Ingibjörg Ýr Skarphéðinsdóttir, tónskáld, sem hafa síðustu ár unnið að sönglagabálk við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Undantekningin frá Ingibjargarreglu dagsins er bókarýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur, sem að þessu sinni fjallar um ljóðabókina Dagsláttu, eftir Ara Jóhannesson. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í dag eru liðin 100 ár frá því Ingibjörg H. Bjarnason var kjörin fyrst kvenna á Alþingi í landskjörskosningum árið 1922 af sérstökum kvennalista. Af því tilefni stendur Sagnfræðingafélag Íslands fyrir málþingi í Neskirkju í kvöld, undir yfirskriftinni Ingibjörg, stjórnmálin og kvennahreyfingin. Þar flytja fjórir fróðir frummælendur tölur og við fáum tvær þeirra til okkar hér rétt á eftir. Það eru þær Erla Hulda Halldórsdóttir, sem fjallar um Framagjarnar konur og heiðvirðar húsmæður í þverþjóðlegu samhengi og Íris Ellenberger, sem rýnt hefur í bréfaskriftir milli Ingibjargar og annarra kvenna og fjallar um kvennaástir í samhengi við kvennaskóla og kvennahreyfinguna. Ingibjörg Haraldsdóttir, skáld og þýðandi, hefði orðið áttræð síðastliðinn föstudag. Af því tilefni leituðum við í safn Ríkisútvarpsins þar sem er úr vöndu að velja. Við völdum tvö 20 ára gömul hljóðbrot og rödd Ingibjargar mun því hljóma í þætti dagsins. Hvað það nákvæmlega verður ætlum við að láta koma á óvart hlustendur góðir, þar til um miðbik þáttar. Við hlýðum líka á tónlist við ljóð Ingibjargar, þar á meðal glænýtt lag með tveggja kvenna hljómsveitinni Ingibjargir. Hana skipa þær Ingibjörg Fríða Helgadóttir, söngkona, og Ingibjörg Ýr Skarphéðinsdóttir, tónskáld, sem hafa síðustu ár unnið að sönglagabálk við ljóð Ingibjargar Haraldsdóttur. Undantekningin frá Ingibjargarreglu dagsins er bókarýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur, sem að þessu sinni fjallar um ljóðabókina Dagsláttu, eftir Ara Jóhannesson. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Að skapa vettvang fyrir óperusenu sem er að springa úr sköpunargleði, er eitt af markmiðum Óperudaga sem hefjast um helgina. Á hátíðinni er boðið upp á um 30 viðburði fyrir alla aldurshópa, í ólíkum rýmum á höfuðborgarsvæðinu, og hátt í 200 listamenn taka þátt í þessari söngveislu. Ópera um áhrifavalda, mjúkur karlakór og Bach fyrir ungu kynslóðina er nokkur dæmi úr fjölbreyttri dagskrá sem sjálfsstæða söngsenan stendur fyrir. Guja Sandholt, listrænn stjórnandi hátíðarinnar og Þórhallur Auður Helgason söngvari verða gestir okkar í dag. Listamannarekna rýmið Mengi á Óðinsgötu verður 10 ára á næsta ári. Margar nýjar hug­myndir og listaverk hafa fæðst í Mengi, sem hefur það meginmarkmið að vera í stöðugu samtali við grasrótina í listalífinu í Reykjavík og fékk á dögunum Hvatningarverðlaun Norræna tónskáldaráðsins fyrir sitt mikilvæga starf. Nú um helgina verður stórviðburður í mengi, þegar píanóleikarinn og spunameistarinn Davíð Þór Jónsson leiðir tónleikagesti í þriggja kvölda óvissuferð um sköpunarlendur sínar. Víðsjá heimsótti þá Davíð Þór og Skúla Sverrisson, listrænan stjórnanda Mengis í mildri morgun-spunastemningu á Óðinsgötu sem hljómar í lok þáttar. Óskar Arnórsson arkitetúrfræðingur veltir fyrir sér sundlaugum og sundlaugamenningu í þætti dagsins. En við byrjum í Tjarnarbíó. Hríma, er ný íslensk leiksýning sem sýnd er í Tjarnarbíó um þessar mundir. Sjónræn, kómísk og harmræn heilgrímusýning, sem flutt er án orða, segir á vef leikhússins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Að skapa vettvang fyrir óperusenu sem er að springa úr sköpunargleði, er eitt af markmiðum Óperudaga sem hefjast um helgina. Á hátíðinni er boðið upp á um 30 viðburði fyrir alla aldurshópa, í ólíkum rýmum á höfuðborgarsvæðinu, og hátt í 200 listamenn taka þátt í þessari söngveislu. Ópera um áhrifavalda, mjúkur karlakór og Bach fyrir ungu kynslóðina er nokkur dæmi úr fjölbreyttri dagskrá sem sjálfsstæða söngsenan stendur fyrir. Guja Sandholt, listrænn stjórnandi hátíðarinnar og Þórhallur Auður Helgason söngvari verða gestir okkar í dag. Listamannarekna rýmið Mengi á Óðinsgötu verður 10 ára á næsta ári. Margar nýjar hug­myndir og listaverk hafa fæðst í Mengi, sem hefur það meginmarkmið að vera í stöðugu samtali við grasrótina í listalífinu í Reykjavík og fékk á dögunum Hvatningarverðlaun Norræna tónskáldaráðsins fyrir sitt mikilvæga starf. Nú um helgina verður stórviðburður í mengi, þegar píanóleikarinn og spunameistarinn Davíð Þór Jónsson leiðir tónleikagesti í þriggja kvölda óvissuferð um sköpunarlendur sínar. Víðsjá heimsótti þá Davíð Þór og Skúla Sverrisson, listrænan stjórnanda Mengis í mildri morgun-spunastemningu á Óðinsgötu sem hljómar í lok þáttar. Óskar Arnórsson arkitetúrfræðingur veltir fyrir sér sundlaugum og sundlaugamenningu í þætti dagsins. En við byrjum í Tjarnarbíó. Hríma, er ný íslensk leiksýning sem sýnd er í Tjarnarbíó um þessar mundir. Sjónræn, kómísk og harmræn heilgrímusýning, sem flutt er án orða, segir á vef leikhússins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Fyrr í þessum mánuði kom nýjasta afsprengi píanóleikarans Víkings Heiðars Ólafsson út hjá Deutsche Gramophone. Frá því upptökur Víkings á píanóverkum Philip Glass komu út hjá þessari virtustu plötuútgáfu heims árið 2017 hefur ferill Víkings náð sífellt hærri hæðum. Í dag er píanistinn á sífelldri ferð og flugi og hann meðal virtustu og vinsælustu píanóleikara í heiminum. Víkingur hefur unnið náið með nokkrum af þekktustu tónskáldum samtímans, og nýjasta platan hans, sem ber titilinn From Afar, er vitnisburður um fleiri en eitt slíkt samtal. Platan er tvöföld, á henni leikur hann safn stuttra verka úr ólíkum áttum og frá ólíkum tímum. Þau vefur hann saman í eina heild, og úr verður eins konar svipmynd af listamanninum sjálfum. Víkingur Heiðar Ólafsson kemur í hljóðstofu Víðsjár í dag, segir okkur af plötunni From afar, frá kynnum sínum af ungverska tónskáldinu György Kurtág, lífi hins annasama konsertpíanista og leitinni að litum og ljóðum í tónlist. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Fyrr í þessum mánuði kom nýjasta afsprengi píanóleikarans Víkings Heiðars Ólafsson út hjá Deutsche Gramophone. Frá því upptökur Víkings á píanóverkum Philip Glass komu út hjá þessari virtustu plötuútgáfu heims árið 2017 hefur ferill Víkings náð sífellt hærri hæðum. Í dag er píanistinn á sífelldri ferð og flugi og hann meðal virtustu og vinsælustu píanóleikara í heiminum. Víkingur hefur unnið náið með nokkrum af þekktustu tónskáldum samtímans, og nýjasta platan hans, sem ber titilinn From Afar, er vitnisburður um fleiri en eitt slíkt samtal. Platan er tvöföld, á henni leikur hann safn stuttra verka úr ólíkum áttum og frá ólíkum tímum. Þau vefur hann saman í eina heild, og úr verður eins konar svipmynd af listamanninum sjálfum. Víkingur Heiðar Ólafsson kemur í hljóðstofu Víðsjár í dag, segir okkur af plötunni From afar, frá kynnum sínum af ungverska tónskáldinu György Kurtág, lífi hins annasama konsertpíanista og leitinni að litum og ljóðum í tónlist. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Miðvikudagskvöldið 19. október, mun kammerkórinn Aurora frumflytja 10 ný sönglög við ljóð þjóðskáldsins Huldu á tónleikum í Fríkirkjunni í Reykjavík. Lögin samdi jazzsöngkonan og tónskáldið Una Stefánsdóttir, sem vildi með þessum nýju tónsmíðum gefa ljóðum Huldu nýtt líf. Þær Una Stefánsdóttir og Sigríður Soffía Hafliðadóttir, kórstjóri kammerkórsins Aurora verða gestir Víðsjár í dag. Á sýningunni No pretending í Gallerí Þulu sýnir Rakel McMahon 70 ný verk sem, alveg óvart, röðuðust upp á vegg eins og Tarot spil. Útgangspunkturinn var þó aldrei að vísa í heim spádómsspila, heldur einmitt að vísa ekki í neitt, heldur leyfa teikningunum að koma ósjálfráðu flæði, án ritskoðunar og efasemda. Verkin eru þó, kannski líka óvart, full af vísunum, í listasöguna, heim trúarbragða og tákna og einnig líf listakonunnar. Verkin eru smágerð því þau eru ekki unnin á vinnustofu, heldur hér og þar, í Reykjavík og á Grikklandi, uppí rúmi eða við eldhúsborðið. Við ræðum við Rakel Mcmahon í þætti dagsins. Á föstudagskvöldum í vetur verður slegið upp kabarettveislu í Þjóðleikhúskjallaranum, þar sem ýmsir hópar munu taka yfir sviðið. Nína Hjálmarsdóttir fór á kjallarakabarett um liðna helgi og segir frá þeirri reynslu í þætti dagsins. En við byrjum á bókmenntunum. Í Gær hlaut Natasha S. Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar fyrir ljóðabókina Máltaka á stríðstímum. Hún flytur þakkarræðuna í þætti dagsins.

Miðvikudagskvöldið 19. október, mun kammerkórinn Aurora frumflytja 10 ný sönglög við ljóð þjóðskáldsins Huldu á tónleikum í Fríkirkjunni í Reykjavík. Lögin samdi jazzsöngkonan og tónskáldið Una Stefánsdóttir, sem vildi með þessum nýju tónsmíðum gefa ljóðum Huldu nýtt líf. Þær Una Stefánsdóttir og Sigríður Soffía Hafliðadóttir, kórstjóri kammerkórsins Aurora verða gestir Víðsjár í dag. Á sýningunni No pretending í Gallerí Þulu sýnir Rakel McMahon 70 ný verk sem, alveg óvart, röðuðust upp á vegg eins og Tarot spil. Útgangspunkturinn var þó aldrei að vísa í heim spádómsspila, heldur einmitt að vísa ekki í neitt, heldur leyfa teikningunum að koma ósjálfráðu flæði, án ritskoðunar og efasemda. Verkin eru þó, kannski líka óvart, full af vísunum, í listasöguna, heim trúarbragða og tákna og einnig líf listakonunnar. Verkin eru smágerð því þau eru ekki unnin á vinnustofu, heldur hér og þar, í Reykjavík og á Grikklandi, uppí rúmi eða við eldhúsborðið. Við ræðum við Rakel Mcmahon í þætti dagsins. Á föstudagskvöldum í vetur verður slegið upp kabarettveislu í Þjóðleikhúskjallaranum, þar sem ýmsir hópar munu taka yfir sviðið. Nína Hjálmarsdóttir fór á kjallarakabarett um liðna helgi og segir frá þeirri reynslu í þætti dagsins. En við byrjum á bókmenntunum. Í Gær hlaut Natasha S. Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar fyrir ljóðabókina Máltaka á stríðstímum. Hún flytur þakkarræðuna í þætti dagsins.

Á laugardaginn opnaði myndlistarsýningin Skynleikar á Hafnartorgi í miðborg Reykjavíkur. Sýningin hefur það metnaðarfulla markmið að brjóta niður stigveldi skynfæranna, með því að virkja skynfæri önnur en sjónina í upplifun á myndlist. Með sýningunni vildu sýningarstjórar Skynleika, þær Ásdís Þula Þorláksdóttir og Björk Hrafnsdóttir, gera listræna upplifun aðgengilega þvert á samfélagið, óháð sjón, þannig að fólk, hvort sem það er full sjáandi, sjónskert eða blint eigi þess kost að upplifa listverk á fullnægjandi hátt. Tove Ditlevsen er einn ástsælasti höfundur Dana og bækur hennar þykja í dag gefa einstaka mynd af reynsluheimi kvenna á síðustu öld. Verkum hennar var strax vel tekið af lesendum en hún fékk oft slæma útreið hjá gagnrýnendum, þá fyrst og fremst fyrir að skrifa of opinskátt um sitt eigið líf. Tove skrifaði meðal annars um fátækt og ástir utan hjónabands, þungunarrof, móðurhlutverkið, fíkn og þunglyndi. Bókin Gift, sem kom nýverið út í þýðingu Þórdísar Gísladóttur, er sjálfsævisöguleg og fjallar um hennar fyrstu skref sem rithöfundur, á sama tíma og hún stofnar til fjögurra hjónabanda og kynnist fíkniefnum í fyrsta sinn, en þau áttu eftir að fylgja henni út lífið. Þórdís verður gestur Víðsjár í dag. Guðbergur Bergsson fagnaði nítíu ára afmæli í gær. Guðbergur hefur verið tíður gestur hér í Ríkisútvarpinu auk þess að hafa stundað hér dagskrárgerð og lesið inn heilu verkin. Við kíkjum í safnið og finnum eitthvað óvænt í tilefni afmælis skáldsins.

Á laugardaginn opnaði myndlistarsýningin Skynleikar á Hafnartorgi í miðborg Reykjavíkur. Sýningin hefur það metnaðarfulla markmið að brjóta niður stigveldi skynfæranna, með því að virkja skynfæri önnur en sjónina í upplifun á myndlist. Með sýningunni vildu sýningarstjórar Skynleika, þær Ásdís Þula Þorláksdóttir og Björk Hrafnsdóttir, gera listræna upplifun aðgengilega þvert á samfélagið, óháð sjón, þannig að fólk, hvort sem það er full sjáandi, sjónskert eða blint eigi þess kost að upplifa listverk á fullnægjandi hátt. Tove Ditlevsen er einn ástsælasti höfundur Dana og bækur hennar þykja í dag gefa einstaka mynd af reynsluheimi kvenna á síðustu öld. Verkum hennar var strax vel tekið af lesendum en hún fékk oft slæma útreið hjá gagnrýnendum, þá fyrst og fremst fyrir að skrifa of opinskátt um sitt eigið líf. Tove skrifaði meðal annars um fátækt og ástir utan hjónabands, þungunarrof, móðurhlutverkið, fíkn og þunglyndi. Bókin Gift, sem kom nýverið út í þýðingu Þórdísar Gísladóttur, er sjálfsævisöguleg og fjallar um hennar fyrstu skref sem rithöfundur, á sama tíma og hún stofnar til fjögurra hjónabanda og kynnist fíkniefnum í fyrsta sinn, en þau áttu eftir að fylgja henni út lífið. Þórdís verður gestur Víðsjár í dag. Guðbergur Bergsson fagnaði nítíu ára afmæli í gær. Guðbergur hefur verið tíður gestur hér í Ríkisútvarpinu auk þess að hafa stundað hér dagskrárgerð og lesið inn heilu verkin. Við kíkjum í safnið og finnum eitthvað óvænt í tilefni afmælis skáldsins.

Við hefjum þáttinn á leikhúsrýni frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem að þessu sinni fjallar um leiksýninguna Nokkur augnablik um nótt. Tríó Akureyrar og hornleikarinn Ella Vala Ármannsdóttir halda þessa dagana upp á haustið, réttir og uppskerutíma með tónleikaferð um Norðurland. Október-réttarfestið er blanda af íslenskum réttarsöngvum og þýskum októberfest-lögum frá Þýskalandi og Austurríki. Hópurinn leikur á vel völdum stöðum á Norðurlandi, í Bergi á Dalvík, í Laugarborg, Hrafnagili, í Skjólbrekku á Skútustöðum og í Listigarðinum á Akureyri. Við heyrum nánar af tónlistarlífinu norðan heiða, og tökum púlsinn á Daniele Basini, klassískum gítarleikara sem býr og starfar á Akureyri. Daniele fékk í fyrra styrk úr Tónskaldasjóði RÚV og STEF til að vinna að nýju tónverki, tónverki sem nú hefur verið flutt á Akureyri og í Róm. Við heyrum af verkinu og í verkinu. Örn Elvar Arnarson flytur okkur í dag einn af sínum skáldlegu pistlum, og heldur að þessu sinni í bílferð inn í lönd ljóðsins. Á hverju ári kallar Hafnarborg eftir tillögum að haustsýningu og í ár var það hugmynd Sigrúnar Ölbu Sigurðardóttur sem varð hlutskörpust. Á sýningunni, flæðir að ? flæðir frá, beinir sýningarstjórinn Sigrún Alba sjónum sínum að strandlengjunni, og um leið brýnum málefnum samtímans. Sigrún skoðar ströndina sem svæði átaka og mögulega birtingarmynd mannaldar í gegnum verk sjö listamanna frá ólíkum löndum. Við lítum inn í Hafnarborg undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Við hefjum þáttinn á leikhúsrýni frá Nínu Hjálmarsdóttur, sem að þessu sinni fjallar um leiksýninguna Nokkur augnablik um nótt. Tríó Akureyrar og hornleikarinn Ella Vala Ármannsdóttir halda þessa dagana upp á haustið, réttir og uppskerutíma með tónleikaferð um Norðurland. Október-réttarfestið er blanda af íslenskum réttarsöngvum og þýskum októberfest-lögum frá Þýskalandi og Austurríki. Hópurinn leikur á vel völdum stöðum á Norðurlandi, í Bergi á Dalvík, í Laugarborg, Hrafnagili, í Skjólbrekku á Skútustöðum og í Listigarðinum á Akureyri. Við heyrum nánar af tónlistarlífinu norðan heiða, og tökum púlsinn á Daniele Basini, klassískum gítarleikara sem býr og starfar á Akureyri. Daniele fékk í fyrra styrk úr Tónskaldasjóði RÚV og STEF til að vinna að nýju tónverki, tónverki sem nú hefur verið flutt á Akureyri og í Róm. Við heyrum af verkinu og í verkinu. Örn Elvar Arnarson flytur okkur í dag einn af sínum skáldlegu pistlum, og heldur að þessu sinni í bílferð inn í lönd ljóðsins. Á hverju ári kallar Hafnarborg eftir tillögum að haustsýningu og í ár var það hugmynd Sigrúnar Ölbu Sigurðardóttur sem varð hlutskörpust. Á sýningunni, flæðir að ? flæðir frá, beinir sýningarstjórinn Sigrún Alba sjónum sínum að strandlengjunni, og um leið brýnum málefnum samtímans. Sigrún skoðar ströndina sem svæði átaka og mögulega birtingarmynd mannaldar í gegnum verk sjö listamanna frá ólíkum löndum. Við lítum inn í Hafnarborg undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Rithöfundurinn, uppreisnarseggurinn og grúskarinn. Súrrealistinn, þekkingarleitarinn og óseðjandi menningarneytandinn. Textahöfundurinn, handritshöfundurinn og skáldið Sjón, er sextugur í ár. Af því tilefni gefur Forlagið út heildarsafn ritverka hans, en frá árinu 1978 og fram til dagsins í dag hefur Sjón gefið út 13 ljóðabækur og tíu skáldsögur. Í hverri bók í þessu nýja safni er eftirmáli eftir fræðimann eða rithöfund; greiningar, skýringar og túlkanir. Sjón hefur hlotið fjölda viðurkenninga fyrir skáldskap, þar á meðal Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs og Íslensku bókmenntaverðlaunin. Auk þeirra ritverka sem finna má í nýútgefnu heildarsafni liggja eftir Sjón leikrit, lagatextar og kvikmyndahandrit. Það er bara einn gestur í Víðsjá dagsins, og það er Sjón.

Rithöfundurinn, uppreisnarseggurinn og grúskarinn. Súrrealistinn, þekkingarleitarinn og óseðjandi menningarneytandinn. Textahöfundurinn, handritshöfundurinn og skáldið Sjón, er sextugur í ár. Af því tilefni gefur Forlagið út heildarsafn ritverka hans, en frá árinu 1978 og fram til dagsins í dag hefur Sjón gefið út 13 ljóðabækur og tíu skáldsögur. Í hverri bók í þessu nýja safni er eftirmáli eftir fræðimann eða rithöfund; greiningar, skýringar og túlkanir. Sjón hefur hlotið fjölda viðurkenninga fyrir skáldskap, þar á meðal Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs og Íslensku bókmenntaverðlaunin. Auk þeirra ritverka sem finna má í nýútgefnu heildarsafni liggja eftir Sjón leikrit, lagatextar og kvikmyndahandrit. Það er bara einn gestur í Víðsjá dagsins, og það er Sjón.

?Ég vona svo innilega að 2023 verði metár í umsóknum fatlaðra hjá Listaháskóla Íslands, af því ég ætla að reyna í þriðja sinn,? sagði Þórir Gunnarsson, öðru nafni Listapúkinn, í samtali okkar, en hann mætti í hljóðstofu Víðsjár í morgun, til að ræða listahátíð fatlaðs fólks, List án landamæra, ásamt listakonunni Hörpu Rut Elísdóttur, og Jóhönnu Ásgeirsdóttur, listrænum stjórnanda hátíðarinnar. Þau sögðu frá hátíðinni, dagskránni framundan og tilgangi hennar, en það sem brann helst á Þóri og Hörpu var aðgengi fatlaðs fólks að listnámi. Það er meiriháttar hátíðarþema í þætti dagsins og við sláum á þráðinn til Póllands, nánar tiltekið til Gdansk, þar sem nú stendur yfir metnaðarfull íslensk sviðslistahátíð. Meðal sýninga og listamanna sem þar koma fram eru Club Romantica, Öland, Hatari, danssýningin Dalurinn og kammeróperan Ekkert er sorglegra en manneskjan. Við kynnum okkur nánar hvað er í gangi í Shakesphere leikhúsinu í Gdansk með því að hringja í listrænan stjórnanda hátíðarinnar, Guðmund Inga Þorvaldsson.. Þráinn Hjálmarsson, tónskáld, flytur okkur í dag sinn annan pistil um málefni samtímatónlistar. Að þessu sinni fjallar hann um gervigreind og svokölluð snjallhljóðfæri, sem tengjast einmitt síðustu hátíð þáttarins, Norrænum músíkdögum. Í dag fer opnunarviðburður Norræna músíkdaga fram í Ráðhúsi Reykjavíkur, samhliða opnun á sýningu á snjallhljóðfærum, sem stendur jafnlengi og hátíðin varir, eða fram yfir næstu helgi. Í lok þáttar fáum við til okkar þær Gunnhildi Einarsdóttur, framkvæmdastjóra Tónskáldafélags Íslands, og Valgerði Halldórsdóttur, framkvæmdastjóra Tónverkamiðstöðvar. Þær segja okkur nánar frá Norrænum músíkdögum, samtímatónlistarsenunni á Íslandi og frá nýrri skýrslu um umhverfi samtímatónlistar á Norðurlöndum.

?Ég vona svo innilega að 2023 verði metár í umsóknum fatlaðra hjá Listaháskóla Íslands, af því ég ætla að reyna í þriðja sinn,? sagði Þórir Gunnarsson, öðru nafni Listapúkinn, í samtali okkar, en hann mætti í hljóðstofu Víðsjár í morgun, til að ræða listahátíð fatlaðs fólks, List án landamæra, ásamt listakonunni Hörpu Rut Elísdóttur, og Jóhönnu Ásgeirsdóttur, listrænum stjórnanda hátíðarinnar. Þau sögðu frá hátíðinni, dagskránni framundan og tilgangi hennar, en það sem brann helst á Þóri og Hörpu var aðgengi fatlaðs fólks að listnámi. Það er meiriháttar hátíðarþema í þætti dagsins og við sláum á þráðinn til Póllands, nánar tiltekið til Gdansk, þar sem nú stendur yfir metnaðarfull íslensk sviðslistahátíð. Meðal sýninga og listamanna sem þar koma fram eru Club Romantica, Öland, Hatari, danssýningin Dalurinn og kammeróperan Ekkert er sorglegra en manneskjan. Við kynnum okkur nánar hvað er í gangi í Shakesphere leikhúsinu í Gdansk með því að hringja í listrænan stjórnanda hátíðarinnar, Guðmund Inga Þorvaldsson.. Þráinn Hjálmarsson, tónskáld, flytur okkur í dag sinn annan pistil um málefni samtímatónlistar. Að þessu sinni fjallar hann um gervigreind og svokölluð snjallhljóðfæri, sem tengjast einmitt síðustu hátíð þáttarins, Norrænum músíkdögum. Í dag fer opnunarviðburður Norræna músíkdaga fram í Ráðhúsi Reykjavíkur, samhliða opnun á sýningu á snjallhljóðfærum, sem stendur jafnlengi og hátíðin varir, eða fram yfir næstu helgi. Í lok þáttar fáum við til okkar þær Gunnhildi Einarsdóttur, framkvæmdastjóra Tónskáldafélags Íslands, og Valgerði Halldórsdóttur, framkvæmdastjóra Tónverkamiðstöðvar. Þær segja okkur nánar frá Norrænum músíkdögum, samtímatónlistarsenunni á Íslandi og frá nýrri skýrslu um umhverfi samtímatónlistar á Norðurlöndum.

Á þessu ári hefði eitt vinsælasta leikskáld allra tíma, Moliere, orðið 400 ára. Af því tilefni verður blásið til afmælisveislu í þremur þáttum sem hefst á miðvikudag í Veröld, húsi Vigdísar. Þar verður mikið um dýrðir, fyrirlestrar og leiklestrar, en dagskráin á að höfða til allra sem hafa áhuga leikhúsi, þýðingum og bara franskri menningu almennt. Guðrún Kristinsdóttir og Sveinn Einarsson hafa staðið í undirbúningi og þau verða gestir okkar hér rétt á eftir. Á dögunum kom út ný íslensk þýðing á rúmlega tvö hundruð ára gamalli bók sem skrifuð var á enska tungu og fjallar um líf og ástir hefðarfólks í útsveitum Lundúna. Þegar skáldsaga Jane Austen, Sense and sensibility, kom fyrst út í Bretlandi árið 1811 var þar ekki getið um höfund, heldur stóð þar aðeins ?by a lady? - eða eftir konu, á titilsíðu bókarinnar. Vinsældir ritverka Jane Austen hafa aukist mjög síðustu áratugi og nú er þetta klassíska skáldverk loksins komið út á íslensku, í þýðingu Silju Aðalsteinsdóttur. Titill sögunnar, Aðgát og örlyndi, vísar í einkennandi og ólíkt lundarfar aðalpersónanna tveggja, systranna Elinor og Marianne. Rithöfundurinn og þýðandinn Silja Aðalsteinsdóttir er gestur okkar í þætti dagsins og segir okkur aðeins frá þýðingunni og skáldskap Jane Austen. RIFF, árlegri kvikmyndaveislu haustsins lauk í gær. Við hér í Víðsjá fórum á nokkrar myndir en ætlum að segja ykkur frá tveimur þeirra: Corsage í leikstjórn hinnar austurrísku Marie Kreutzer, og Veru, í leikstjórn einnig Tizzu Covi og Rainer Frimmel. Og svo heyrum við líka ljúfa tóna í þætti dagsins, af nýjustu hljómplötu Víkings Heiðars Ólafssonar.

Á þessu ári hefði eitt vinsælasta leikskáld allra tíma, Moliere, orðið 400 ára. Af því tilefni verður blásið til afmælisveislu í þremur þáttum sem hefst á miðvikudag í Veröld, húsi Vigdísar. Þar verður mikið um dýrðir, fyrirlestrar og leiklestrar, en dagskráin á að höfða til allra sem hafa áhuga leikhúsi, þýðingum og bara franskri menningu almennt. Guðrún Kristinsdóttir og Sveinn Einarsson hafa staðið í undirbúningi og þau verða gestir okkar hér rétt á eftir. Á dögunum kom út ný íslensk þýðing á rúmlega tvö hundruð ára gamalli bók sem skrifuð var á enska tungu og fjallar um líf og ástir hefðarfólks í útsveitum Lundúna. Þegar skáldsaga Jane Austen, Sense and sensibility, kom fyrst út í Bretlandi árið 1811 var þar ekki getið um höfund, heldur stóð þar aðeins ?by a lady? - eða eftir konu, á titilsíðu bókarinnar. Vinsældir ritverka Jane Austen hafa aukist mjög síðustu áratugi og nú er þetta klassíska skáldverk loksins komið út á íslensku, í þýðingu Silju Aðalsteinsdóttur. Titill sögunnar, Aðgát og örlyndi, vísar í einkennandi og ólíkt lundarfar aðalpersónanna tveggja, systranna Elinor og Marianne. Rithöfundurinn og þýðandinn Silja Aðalsteinsdóttir er gestur okkar í þætti dagsins og segir okkur aðeins frá þýðingunni og skáldskap Jane Austen. RIFF, árlegri kvikmyndaveislu haustsins lauk í gær. Við hér í Víðsjá fórum á nokkrar myndir en ætlum að segja ykkur frá tveimur þeirra: Corsage í leikstjórn hinnar austurrísku Marie Kreutzer, og Veru, í leikstjórn einnig Tizzu Covi og Rainer Frimmel. Og svo heyrum við líka ljúfa tóna í þætti dagsins, af nýjustu hljómplötu Víkings Heiðars Ólafssonar.

-Allt er eitur og ekkert er án eiturs. Aðeins skammtastærðin veldur því að eitthvað er ekki eitur- Með þessari tilvitnun í 16. aldar alkemistann Paracelsus hefst skáldsagan Kákasus gerillinn, eftir Jónas Reyni Gunnarsson. Bókin kemur út í dag, og á sama tíma kemur líka út skáldsaga annars ungs rithöfundar, Dags Hjartarssonar, sem ber titilinn Ljósagangur. Þeir Dagur og Jónas Reynir hafa verið vinir í þónokkur ár og fara samferða í gegnum útgáfuferlið. Það þótti því tilvalið að fá þá félaga hingað í hljóðstofu og hlera samtal þeirra um bækurnar, útgáfuferlið og skáldskap í lífi og starfi. Eftirtektarsamir hlustendur gætu hafa orðið þess varir að þulurinn og jazzgeggjarinn Pétur Grétarson hefur síðustu vikur slætt lögum í dagskrár Rásar 1 af nýrri plötu hljómsveitarinnar ADHD. Platan, sem kemur formlega ekki út fyrr en í næstu viku, ber þann einfalda titil 8, en um áttundu breiðskífu hljómsveitarinnar er að ræða. Hljómsveitina ADHD skipa bræðurnir Óskar og Ómar Guðjónssynir, Tómas Jónsson, og Magnús T. Eliassen, og þeir gleðja hlustendur í lok þáttar. Listfræðafélag Íslands heldur á laugardag málþing í tilefni af 100 ára afmæli BJörns Th Björnssonar, rithöfundar og fræðimanns. Við minnumst Björns í dag með því að fara í smá ferðalag með honum um Rómarborg. En við byrjum auðvitað þáttinn á fréttum dagsins, sem bárust frá Svíðþjóð rétt fyrir hádegi. Handhafi nóbelsverðlaunanna í bókmenntum í ár er franski rithöfundurinn Annie Ernaux. Ernaux er einn ástsælasti og áhrifamesti höfundur Frakklands, hún hefur í sínum verkum tekið á málefnum sem snerta á samfélagsumræðunni, hvort sem það er kyngervi, stétt eða staða. Hún fjallaði um þungunarrof í sinni fyrstu bók Les armoires vides, eða Cleaned out, og aftur 25 árum síðar í l?Evenement, eða Happening, en samnefnd kvikmynd, sem vann gullljónið á Cannes í fyrra, var einmitt byggð á þeirri bók. Ein skáldsaga Ernaux hefur komið út í íslenskri þýðingu. Það er bókin La Place, eða Staðurinn, í þýðingu Rutar Ingólfsdóttur, sem kom út hjá bókaútgáfunni Uglu fyrir fáeinum mánuðum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

-Allt er eitur og ekkert er án eiturs. Aðeins skammtastærðin veldur því að eitthvað er ekki eitur- Með þessari tilvitnun í 16. aldar alkemistann Paracelsus hefst skáldsagan Kákasus gerillinn, eftir Jónas Reyni Gunnarsson. Bókin kemur út í dag, og á sama tíma kemur líka út skáldsaga annars ungs rithöfundar, Dags Hjartarssonar, sem ber titilinn Ljósagangur. Þeir Dagur og Jónas Reynir hafa verið vinir í þónokkur ár og fara samferða í gegnum útgáfuferlið. Það þótti því tilvalið að fá þá félaga hingað í hljóðstofu og hlera samtal þeirra um bækurnar, útgáfuferlið og skáldskap í lífi og starfi. Eftirtektarsamir hlustendur gætu hafa orðið þess varir að þulurinn og jazzgeggjarinn Pétur Grétarson hefur síðustu vikur slætt lögum í dagskrár Rásar 1 af nýrri plötu hljómsveitarinnar ADHD. Platan, sem kemur formlega ekki út fyrr en í næstu viku, ber þann einfalda titil 8, en um áttundu breiðskífu hljómsveitarinnar er að ræða. Hljómsveitina ADHD skipa bræðurnir Óskar og Ómar Guðjónssynir, Tómas Jónsson, og Magnús T. Eliassen, og þeir gleðja hlustendur í lok þáttar. Listfræðafélag Íslands heldur á laugardag málþing í tilefni af 100 ára afmæli BJörns Th Björnssonar, rithöfundar og fræðimanns. Við minnumst Björns í dag með því að fara í smá ferðalag með honum um Rómarborg. En við byrjum auðvitað þáttinn á fréttum dagsins, sem bárust frá Svíðþjóð rétt fyrir hádegi. Handhafi nóbelsverðlaunanna í bókmenntum í ár er franski rithöfundurinn Annie Ernaux. Ernaux er einn ástsælasti og áhrifamesti höfundur Frakklands, hún hefur í sínum verkum tekið á málefnum sem snerta á samfélagsumræðunni, hvort sem það er kyngervi, stétt eða staða. Hún fjallaði um þungunarrof í sinni fyrstu bók Les armoires vides, eða Cleaned out, og aftur 25 árum síðar í l?Evenement, eða Happening, en samnefnd kvikmynd, sem vann gullljónið á Cannes í fyrra, var einmitt byggð á þeirri bók. Ein skáldsaga Ernaux hefur komið út í íslenskri þýðingu. Það er bókin La Place, eða Staðurinn, í þýðingu Rutar Ingólfsdóttur, sem kom út hjá bókaútgáfunni Uglu fyrir fáeinum mánuðum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

"Ég hef mikla trú á getu menningarstarfsemi til þess að byggja upp og styrkja byggðarlög á landsbyggðinni. En í því samhengi tel ég mikilvægt að listafólk búi í raun og veru í þeim samfélögum þar sem þau miðla sinni sköpun. Þannig virkar jákvæð menningardrifin byggðaþróun" Þetta segir Greta Cloff, listrænn stjórnandi brúðuleikhússins Handbendi, sem staðsett er á Hvammstanga í Vestur Húnaþingi. Handbendi er eina starfandi atvinnuleikhúsið á Norðurlandi vestra og hlaut árið 2021 Eyrarrósina, viðurkenningu Listahátíðar til framúrskarandi menningarverkefnis utan höfuðborgarsvæðisins. Greta kemur í hljóðstofu og segir nánar frá brúðuleikhúsinu og brúðuleikhúshátíð sem fram fer á Hvammstanga um helgina. Vöruhönnuðurinn Björn Steinar Blumenstein uppgötvaði á ferðalagi um nýlistarsöfn Evrópu að stefnan yrði tekin á einhverskonar skapandi greinar. Að sjá gjörning þar sem kaktus var rakaður vakti með honum nýjar kenndir sem honum fannst spennandi þó hann vissi ekki hvernig. Nokkrum árum síðar útskrifaðist hann sem vöruhönnuður frá Listaháskóla Íslands með sterka sýn og mikla umhverfismeðvitund. Að leita lausna og gera ferlið á bak við framleiðslu sýnilega er rauður þráður í hans hönnun en í dag rekur hann fyrirtækið Plastplan sem meðal annars býr til nýja hluti úr gömlu plasti. Björn Steinar er gestur okkar í svipmynd dagsins, hann kemur með tónlist með sér og endar á því að svara nokkrum spurningum af Proust-spurningalistanum. Í vor sendi Steinunn Sigurðardóttir frá sér ljóðabókina Tíminn á leiðinni. Þetta er ellefta ljóðabók hennar og meginstefið er sjálfur tíminn, sem getur verið ýmist gjöfull eða grimmur; kynslóðir koma og fara, árstíðir, upphaf og endalok, eins og segir á bókakápu. Gauti Kristmannson rýnir í Tímann á leiðinni í þætti dagsins.

"Ég hef mikla trú á getu menningarstarfsemi til þess að byggja upp og styrkja byggðarlög á landsbyggðinni. En í því samhengi tel ég mikilvægt að listafólk búi í raun og veru í þeim samfélögum þar sem þau miðla sinni sköpun. Þannig virkar jákvæð menningardrifin byggðaþróun" Þetta segir Greta Cloff, listrænn stjórnandi brúðuleikhússins Handbendi, sem staðsett er á Hvammstanga í Vestur Húnaþingi. Handbendi er eina starfandi atvinnuleikhúsið á Norðurlandi vestra og hlaut árið 2021 Eyrarrósina, viðurkenningu Listahátíðar til framúrskarandi menningarverkefnis utan höfuðborgarsvæðisins. Greta kemur í hljóðstofu og segir nánar frá brúðuleikhúsinu og brúðuleikhúshátíð sem fram fer á Hvammstanga um helgina. Vöruhönnuðurinn Björn Steinar Blumenstein uppgötvaði á ferðalagi um nýlistarsöfn Evrópu að stefnan yrði tekin á einhverskonar skapandi greinar. Að sjá gjörning þar sem kaktus var rakaður vakti með honum nýjar kenndir sem honum fannst spennandi þó hann vissi ekki hvernig. Nokkrum árum síðar útskrifaðist hann sem vöruhönnuður frá Listaháskóla Íslands með sterka sýn og mikla umhverfismeðvitund. Að leita lausna og gera ferlið á bak við framleiðslu sýnilega er rauður þráður í hans hönnun en í dag rekur hann fyrirtækið Plastplan sem meðal annars býr til nýja hluti úr gömlu plasti. Björn Steinar er gestur okkar í svipmynd dagsins, hann kemur með tónlist með sér og endar á því að svara nokkrum spurningum af Proust-spurningalistanum. Í vor sendi Steinunn Sigurðardóttir frá sér ljóðabókina Tíminn á leiðinni. Þetta er ellefta ljóðabók hennar og meginstefið er sjálfur tíminn, sem getur verið ýmist gjöfull eða grimmur; kynslóðir koma og fara, árstíðir, upphaf og endalok, eins og segir á bókakápu. Gauti Kristmannson rýnir í Tímann á leiðinni í þætti dagsins.

Elsa E. Guðjónsson, textíl- og búningafræðingur, helgaði meiri hluta starfsævi sinnar því að rannsaka hinn forna íslenska refilsaum. Refilsaumuðu klæðin eru dæmi um þróaða listsköpun fyrri alda á Íslandi en ritheimildir greina frá því að umtalsverður fjöldi textíla prýddi kirkjur og híbýli á fyrri öldum. Öll eru verkin í dag varðveitt á söfnum og hluti þeirra á erlendum söfnum. Elsa féll frá árið 2010, en var þá að vinna í bók sem kemur út á vegum Þjóðminjasafnsins á næstunni. Lilja Árnadóttir, aðstoðaði Elsu með rannsóknina seinustu æviár hennar og hún verður gestur okkar hér á eftir. Haustið er tími breytinga, allt fer á stjá og heldur á rás, ætlar þú að taka þér far með vagninum eða færðu yfir höfuð að fara með? Skáldið og pistlahöfundurinn Örn Elvar Arnarsson flytur okkur hugvekju um haustið í þætti dagsins. Á laugardag opnaði yfirlitssýning um listferil Guðjóns Ketilssonar á Kjarvalsstöðum. Sýningin, sem hefur yfirskriftina Jæja, er fimmta sýningin í sérstakri sýningaröð Listasafns Reykjavíkur sem ætlað er að varpa ljósi á list eins íslensk listamanns á hápunkti ferils síns. Guðjón Ketilsson hefur komið víða við á löngum ferli. Hann hefur sérstaklega lagt rækt við skúlptúr en teikning leikur einnig stórt hlutverk í listsköpun hans. Í verkum Guðjóns er handverk áberandi, enda eru verk hans kunn fyrir listfengi, hugvitsemi og alúð. Manneskjan er þar fyrir miðju, líkaminn og framlenging hans í gegnum föt og verkfæri, sem og híbýli og annað í hennar nánasta umhverfi. Víðsjá hitti Guðjón á Kjarvalsstöðum.

Elsa E. Guðjónsson, textíl- og búningafræðingur, helgaði meiri hluta starfsævi sinnar því að rannsaka hinn forna íslenska refilsaum. Refilsaumuðu klæðin eru dæmi um þróaða listsköpun fyrri alda á Íslandi en ritheimildir greina frá því að umtalsverður fjöldi textíla prýddi kirkjur og híbýli á fyrri öldum. Öll eru verkin í dag varðveitt á söfnum og hluti þeirra á erlendum söfnum. Elsa féll frá árið 2010, en var þá að vinna í bók sem kemur út á vegum Þjóðminjasafnsins á næstunni. Lilja Árnadóttir, aðstoðaði Elsu með rannsóknina seinustu æviár hennar og hún verður gestur okkar hér á eftir. Haustið er tími breytinga, allt fer á stjá og heldur á rás, ætlar þú að taka þér far með vagninum eða færðu yfir höfuð að fara með? Skáldið og pistlahöfundurinn Örn Elvar Arnarsson flytur okkur hugvekju um haustið í þætti dagsins. Á laugardag opnaði yfirlitssýning um listferil Guðjóns Ketilssonar á Kjarvalsstöðum. Sýningin, sem hefur yfirskriftina Jæja, er fimmta sýningin í sérstakri sýningaröð Listasafns Reykjavíkur sem ætlað er að varpa ljósi á list eins íslensk listamanns á hápunkti ferils síns. Guðjón Ketilsson hefur komið víða við á löngum ferli. Hann hefur sérstaklega lagt rækt við skúlptúr en teikning leikur einnig stórt hlutverk í listsköpun hans. Í verkum Guðjóns er handverk áberandi, enda eru verk hans kunn fyrir listfengi, hugvitsemi og alúð. Manneskjan er þar fyrir miðju, líkaminn og framlenging hans í gegnum föt og verkfæri, sem og híbýli og annað í hennar nánasta umhverfi. Víðsjá hitti Guðjón á Kjarvalsstöðum.

Íslenska heimildamyndin Togolísa var nýverið valin besta heimildamyndin á City of Angels hátíðinni, sem er kvikmyndahátíð kvenna í Los Angeles. Togolísa fjallar um rokkbúðir fyrir unglingsstúlkur í Togo, en er fyrst og fremst ástaróður til stúlknasamfélagsins í búðunum og til kvenna almennt, hvar sem er í heiminum, svo vitnað sé í leikstjóra myndarinnar Öldu Lóu Leifsdóttur, sem leit hér við í morgun. Þær Alda Lóa og Rut Sigurðardóttir, sem sá um myndatöku, verða gestir þáttarins Frá Vesturbyggð til Venezúela - Vestfirskar heimsbókmenntir - er yfirskrift bókmenntaviðburðar sem fram fer í menningarhúsinu Edinborg næstkomandi fimmtudagskvöld. Þar mæta til leiks fimm höfundar sem hafa allir ólíka tengingu við svæðið og ólíkan uppruna: Hin finnska Satu , sem hefur nýverið skrifað sinn fyrsta krimma, sem gerist á Ísafirði og rauk beint á topp metsölulistanna í Finnlandi; Helen Cova frá Venesúela, formaður Ós pressunar, rithöfundasambands höfunda af erlendum uppruna á Íslandi, og hin litháíska Greta Letúnínkæte, sem auk þess að kenna ritlist á Ísafirði hefur gefið út vinsæla bók í Litháen. Þá lesa þau Birta Ósmann Þórhallsdóttir, skáld og aðstandandi bókaforlagsins Skriðu á Patreksfirði; og Eiríkur Örn Norðdahl, rithöfundur, úr sínum verkum við tækifærið, en Eiríkur stóð auk þess að skipulagi viðburðarins. Við forvitnumst nánar um fjölbreytt samfélag rithöfunda á Vestfjörðum. Í dag tekur líka til máls nýr pistlahöfundur hér í Víðsjá, tónlistarkonan Jelena Ciric. Jelena mun í pistlum sínum fara með okkur í ferðalög vítt og breitt um strauma og stefnur hinna ýmsu tónlistarstefna, og til ólíkra landa. Að þessu sinni förum við upp á hásléttu í Mexíkó, en Jelena dvaldi í tvö ár í litlu fjallaþorpi þar í landi áður en hún settist að hér við norðurpólinn.

Íslenska heimildamyndin Togolísa var nýverið valin besta heimildamyndin á City of Angels hátíðinni, sem er kvikmyndahátíð kvenna í Los Angeles. Togolísa fjallar um rokkbúðir fyrir unglingsstúlkur í Togo, en er fyrst og fremst ástaróður til stúlknasamfélagsins í búðunum og til kvenna almennt, hvar sem er í heiminum, svo vitnað sé í leikstjóra myndarinnar Öldu Lóu Leifsdóttur, sem leit hér við í morgun. Þær Alda Lóa og Rut Sigurðardóttir, sem sá um myndatöku, verða gestir þáttarins Frá Vesturbyggð til Venezúela - Vestfirskar heimsbókmenntir - er yfirskrift bókmenntaviðburðar sem fram fer í menningarhúsinu Edinborg næstkomandi fimmtudagskvöld. Þar mæta til leiks fimm höfundar sem hafa allir ólíka tengingu við svæðið og ólíkan uppruna: Hin finnska Satu , sem hefur nýverið skrifað sinn fyrsta krimma, sem gerist á Ísafirði og rauk beint á topp metsölulistanna í Finnlandi; Helen Cova frá Venesúela, formaður Ós pressunar, rithöfundasambands höfunda af erlendum uppruna á Íslandi, og hin litháíska Greta Letúnínkæte, sem auk þess að kenna ritlist á Ísafirði hefur gefið út vinsæla bók í Litháen. Þá lesa þau Birta Ósmann Þórhallsdóttir, skáld og aðstandandi bókaforlagsins Skriðu á Patreksfirði; og Eiríkur Örn Norðdahl, rithöfundur, úr sínum verkum við tækifærið, en Eiríkur stóð auk þess að skipulagi viðburðarins. Við forvitnumst nánar um fjölbreytt samfélag rithöfunda á Vestfjörðum. Í dag tekur líka til máls nýr pistlahöfundur hér í Víðsjá, tónlistarkonan Jelena Ciric. Jelena mun í pistlum sínum fara með okkur í ferðalög vítt og breitt um strauma og stefnur hinna ýmsu tónlistarstefna, og til ólíkra landa. Að þessu sinni förum við upp á hásléttu í Mexíkó, en Jelena dvaldi í tvö ár í litlu fjallaþorpi þar í landi áður en hún settist að hér við norðurpólinn.

Í brekkunni rétt neðan við Akureyrarkirkju stendur fallegt gamalt hús, upprunalega byggt fyrir þjóðskáldið Matthías Jochumsson. Húsið ber heitið Sigurhæðir og þar er í dag aðsetur menningarhússins Flóru, sem heldur utan um viðburði og vinnustofur listamanna og skapandi fólks. Þaðan er Pastel ritröðin líka upprunnin, röð listaverka í smáritsformi eftir fjölbreytta flóru listamanna. Í dag koma út fimm ný smárit á vegum Pastel, sem þar með eru orðin 33 talsins. Útgáfunni verður fagnað í Mengi í Reykjavík kl 17 og á Ketilkaffi Akureyri á föstudaginn í næstu viku. Aðstandendur Flóru og Pastel, þau Hlynur Hallsson, safnstjóri Listasafnsins á Akureyri og Kristín Þóra Kjartansdóttir, listrænn stjórnandi og staðarhaldari á Sigurhæðum eru gestir dagsins. Kvikmyndahátíðin RIFF hefst í kvöld. Einn flokkur heimildamynda sem sýndar verða á RIFF samanstendur af myndum um tónlist og tónlistarmenn. Við skoðum hvers kyns myndir það eru og heyrum hljóðbrot úr heimildamyndinni Play and rewind, sem fjallar um tónlistarmanninn Thelonious Monk. Marteinn Sindri Jónsson, doktorsnemi í listheimspeki flytur í dag sinn síðasta pistil í bili frá Kassel í Þýskalandi. Samtímalistahátíðinni Documenta lauk um liðna helgi og Marteinn Sindri tekur fyrir eitt listaverk, úr heilum hafsjó listaverka á Documenta, sem fangaði sérstaklega athygli hans. ?Ég lít á listina í miklu víðara samhengi en það að bara búa til myndlistarverk, gömul verkfæri geta í sjálfu sér verið listaverk, ef þú skoðar þau? svo sagði Gunnar Pálsson, stálsmiður og verkfræðingur, í samtali við Víðsjá morgun. Gunnar er einn þeirra sem rætt er við í þætti dagsins í tengslum við myndlistarsýningu sem verður opin í aðeins 4 klukkustundir næstkomandi laugardag, í vélarsal. Sýningin er á myndlistarsafni Markúsar Ívarssonar annars stofnanda Héðins, en hann var ástríðufullur safnari. Ættingjar Markúsar gáfu Listasafni Íslands verkin og er sýningin í vélarsal Héðins sett upp í samstarfi við safnið. Við heyrum meira af þessu undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í brekkunni rétt neðan við Akureyrarkirkju stendur fallegt gamalt hús, upprunalega byggt fyrir þjóðskáldið Matthías Jochumsson. Húsið ber heitið Sigurhæðir og þar er í dag aðsetur menningarhússins Flóru, sem heldur utan um viðburði og vinnustofur listamanna og skapandi fólks. Þaðan er Pastel ritröðin líka upprunnin, röð listaverka í smáritsformi eftir fjölbreytta flóru listamanna. Í dag koma út fimm ný smárit á vegum Pastel, sem þar með eru orðin 33 talsins. Útgáfunni verður fagnað í Mengi í Reykjavík kl 17 og á Ketilkaffi Akureyri á föstudaginn í næstu viku. Aðstandendur Flóru og Pastel, þau Hlynur Hallsson, safnstjóri Listasafnsins á Akureyri og Kristín Þóra Kjartansdóttir, listrænn stjórnandi og staðarhaldari á Sigurhæðum eru gestir dagsins. Kvikmyndahátíðin RIFF hefst í kvöld. Einn flokkur heimildamynda sem sýndar verða á RIFF samanstendur af myndum um tónlist og tónlistarmenn. Við skoðum hvers kyns myndir það eru og heyrum hljóðbrot úr heimildamyndinni Play and rewind, sem fjallar um tónlistarmanninn Thelonious Monk. Marteinn Sindri Jónsson, doktorsnemi í listheimspeki flytur í dag sinn síðasta pistil í bili frá Kassel í Þýskalandi. Samtímalistahátíðinni Documenta lauk um liðna helgi og Marteinn Sindri tekur fyrir eitt listaverk, úr heilum hafsjó listaverka á Documenta, sem fangaði sérstaklega athygli hans. ?Ég lít á listina í miklu víðara samhengi en það að bara búa til myndlistarverk, gömul verkfæri geta í sjálfu sér verið listaverk, ef þú skoðar þau? svo sagði Gunnar Pálsson, stálsmiður og verkfræðingur, í samtali við Víðsjá morgun. Gunnar er einn þeirra sem rætt er við í þætti dagsins í tengslum við myndlistarsýningu sem verður opin í aðeins 4 klukkustundir næstkomandi laugardag, í vélarsal. Sýningin er á myndlistarsafni Markúsar Ívarssonar annars stofnanda Héðins, en hann var ástríðufullur safnari. Ættingjar Markúsar gáfu Listasafni Íslands verkin og er sýningin í vélarsal Héðins sett upp í samstarfi við safnið. Við heyrum meira af þessu undir lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Sæunn Þorsteinsdóttir er einn fremsti sellóleikari Íslands og hefur hlotið verðskuldaða athygli fyrir innblásinn og tilfinningaþrunginn leik sinn. Sæunn hefur verið búsett í Bandaríkjunum stóran hluta ævinnar, en verður í vetur staðarlistamaður hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands. Sem slíkur kemur hún fram sem einleikari á tvennum tónleikum hljómsveitarinnar, ásamt því að halda einleikstónleika í tvígang. Sæunn verður gestur Víðsjár í svipmynd dagsins, segir okkur frá þessum og fleiri verkefnum framundan og svarar nokkrum spurningum af spurningalista Proust. Og við fáum að heyra vangaveltur arkitektúrs-sagnfræðingsins Óskars Arnórssonar. Pistill Óskars fjallar að þessu sinni um það þegar Homer Simpson hannaði bíl og hvernig við getum ekki öll fengið allt það sem við viljum þegar kemur að hönnun. Við sögu koma einnig þvottaefni á ruslahaug í Japan, Vatnshóllinn í Hlíðunum og nýjar byggingar hannaðar fyrir eldri borgara og miðaldra hvítur karl. Í dag gefur Sögufélagið út bókina Farsótt: Hundrað ár í Þingholtsstræti 25, eftir skáldið og sagnfræðinginn Kristínu Svövu Tómasdóttur. Í bókinni er ekki aðeins sögð 100 ára saga Farsóttarhússins, heldur líka saga af lækningum, saga borgar og velferðarkerfis en ekki síst saga af fólki. Víðsjá hitti Kristínu Svövu í litlu herbergi á fyrstu hæð timburhússins gamla á horni Spítalastígs og Þingholtsstrætis og forvitnaðist um bókina. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Sæunn Þorsteinsdóttir er einn fremsti sellóleikari Íslands og hefur hlotið verðskuldaða athygli fyrir innblásinn og tilfinningaþrunginn leik sinn. Sæunn hefur verið búsett í Bandaríkjunum stóran hluta ævinnar, en verður í vetur staðarlistamaður hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands. Sem slíkur kemur hún fram sem einleikari á tvennum tónleikum hljómsveitarinnar, ásamt því að halda einleikstónleika í tvígang. Sæunn verður gestur Víðsjár í svipmynd dagsins, segir okkur frá þessum og fleiri verkefnum framundan og svarar nokkrum spurningum af spurningalista Proust. Og við fáum að heyra vangaveltur arkitektúrs-sagnfræðingsins Óskars Arnórssonar. Pistill Óskars fjallar að þessu sinni um það þegar Homer Simpson hannaði bíl og hvernig við getum ekki öll fengið allt það sem við viljum þegar kemur að hönnun. Við sögu koma einnig þvottaefni á ruslahaug í Japan, Vatnshóllinn í Hlíðunum og nýjar byggingar hannaðar fyrir eldri borgara og miðaldra hvítur karl. Í dag gefur Sögufélagið út bókina Farsótt: Hundrað ár í Þingholtsstræti 25, eftir skáldið og sagnfræðinginn Kristínu Svövu Tómasdóttur. Í bókinni er ekki aðeins sögð 100 ára saga Farsóttarhússins, heldur líka saga af lækningum, saga borgar og velferðarkerfis en ekki síst saga af fólki. Víðsjá hitti Kristínu Svövu í litlu herbergi á fyrstu hæð timburhússins gamla á horni Spítalastígs og Þingholtsstrætis og forvitnaðist um bókina. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Steingrímur Eyfjörð sýnir þessa dagana ný verk Í Hverfisgalleríi við Hverfisgötuna. ?Syninign kallast Wittgenstein? & Félag um lifandi þjóðtrrú, en þetta er þriðja einkasýning Steingríms hjá galleríinu. Í verkum sýningarinnar á listamaðurinn í samtali við Wittgenstein um listina sjálfa sem fyrirbæri og um skynjun lita. Hann veltir fyirr sér ímyndunaraflinu, þjóðtrúnni og menningararfi sem mögulega er að hverfa. ?Í þessum samræðum öllum leggur listamaðurinn sjálfur línurnar og heilmikla þekkingu til, sem hann safnar að sér á afar opinn máta, laus við allt stigveldi og línulega formfestu,? segir í texta sýningarskrár eftir Birtu Guðjónsdóttur listfræðing. Við lítum inn í Hverfisgallerí með Steingrími Eyfjörð í þætti dagsins. Sjónvarpsþættirnir Orkestret, sem framleiddir eru af Danmarks Radio og áhugasamir geta nálgast í gegnum spilara RÚV, hafa vakið kátínu áhorfenda undanfarið. Þættirnir eru tragikómískir gamanþættir og karakterarnir eftir því ýktir, en þrátt fyrir þann safaríka efnivið sem hin sérstæða félagseining, sinfóníuhljómsveitin, getur talist hefur hingað til lítið verið framleitt af álíka efni. Við skoðum sjónvarpsþættina Orkestret og spáum í samfélag sinfóníuhljómsveita hér á eftir. Jazzsaxófónleikarinn Pharoah Sanders, sem lést 81 árs gamall um síðustu helgi, var goðsögn í jazzheiminum. Hann spilaði stóra rullu í þróun fríjazz og trúarlegrar jazztónlistar frá og með sjöunda áratug síðustu aldar og hafði einkennandi og sérstæða nálgun í saxófónleik sínum. Sanders var þekktur fyrir notkun yfirtóna og hljómtóna, eða multiphonics, ásamt fleiri nýstárlegum aðferðum í spunalist. Hann lék í hljómsveit Johns Coltrane á sjöunda áratugnum og var að sögn Ornette Coleman, ?líklega besti tenórsaxófónleikari heims?. Eftir Sanders liggja yfir 30 plötur þar sem hann leikur leiðandi hlutverk, ásamt fjölmörgum öðrum samstarfsverkefnum. Heyrum annað brot af síðustu hljómplötunni þar sem snilli Pharoah Sanders fær að njóta sín, Promises. Platan var vínyll vikunnar hér á Rás 1 í lok janúar síðastliðins, svo áhugasamir geta hlustað á hana í heild sinni í spilara RÚV. En við hefjum leikinn á leikhúsrýni. Nína Hjálmarsdóttir fór á gamanleikinn Bara smástund, sem frumsýndur var í Borgarleikhúsinu um síðustu helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Steingrímur Eyfjörð sýnir þessa dagana ný verk Í Hverfisgalleríi við Hverfisgötuna. ?Syninign kallast Wittgenstein? & Félag um lifandi þjóðtrrú, en þetta er þriðja einkasýning Steingríms hjá galleríinu. Í verkum sýningarinnar á listamaðurinn í samtali við Wittgenstein um listina sjálfa sem fyrirbæri og um skynjun lita. Hann veltir fyirr sér ímyndunaraflinu, þjóðtrúnni og menningararfi sem mögulega er að hverfa. ?Í þessum samræðum öllum leggur listamaðurinn sjálfur línurnar og heilmikla þekkingu til, sem hann safnar að sér á afar opinn máta, laus við allt stigveldi og línulega formfestu,? segir í texta sýningarskrár eftir Birtu Guðjónsdóttur listfræðing. Við lítum inn í Hverfisgallerí með Steingrími Eyfjörð í þætti dagsins. Sjónvarpsþættirnir Orkestret, sem framleiddir eru af Danmarks Radio og áhugasamir geta nálgast í gegnum spilara RÚV, hafa vakið kátínu áhorfenda undanfarið. Þættirnir eru tragikómískir gamanþættir og karakterarnir eftir því ýktir, en þrátt fyrir þann safaríka efnivið sem hin sérstæða félagseining, sinfóníuhljómsveitin, getur talist hefur hingað til lítið verið framleitt af álíka efni. Við skoðum sjónvarpsþættina Orkestret og spáum í samfélag sinfóníuhljómsveita hér á eftir. Jazzsaxófónleikarinn Pharoah Sanders, sem lést 81 árs gamall um síðustu helgi, var goðsögn í jazzheiminum. Hann spilaði stóra rullu í þróun fríjazz og trúarlegrar jazztónlistar frá og með sjöunda áratug síðustu aldar og hafði einkennandi og sérstæða nálgun í saxófónleik sínum. Sanders var þekktur fyrir notkun yfirtóna og hljómtóna, eða multiphonics, ásamt fleiri nýstárlegum aðferðum í spunalist. Hann lék í hljómsveit Johns Coltrane á sjöunda áratugnum og var að sögn Ornette Coleman, ?líklega besti tenórsaxófónleikari heims?. Eftir Sanders liggja yfir 30 plötur þar sem hann leikur leiðandi hlutverk, ásamt fjölmörgum öðrum samstarfsverkefnum. Heyrum annað brot af síðustu hljómplötunni þar sem snilli Pharoah Sanders fær að njóta sín, Promises. Platan var vínyll vikunnar hér á Rás 1 í lok janúar síðastliðins, svo áhugasamir geta hlustað á hana í heild sinni í spilara RÚV. En við hefjum leikinn á leikhúsrýni. Nína Hjálmarsdóttir fór á gamanleikinn Bara smástund, sem frumsýndur var í Borgarleikhúsinu um síðustu helgi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í síðustu viku opnaði sýning Tilraun-æðarrækt, í Svavarssafni á Höfn í Hornafirði. Þetta er stór og þverfagleg sýning um sjálfbært sambýli æðarfugla og manna. Sýningin var 3 ár í smíðum og var upphaflega var sett upp í Norræna húsinu í vor. Sýningin sem nú hefur flogið á Höfn, er með öðru sniði þar í bæ, dreifir sér um allan bæinn og þar að auki hefur hún fengið áhugaverða viðbót, sem eru verk eftir einn helst fuglalistamann landsins, Höskuld Björnsson. Við ræðum við einn aðstandenda sýningarinnar, Hönnu Dís Whitehead, í þætti dagsins. Næstkomandi miðvikudagskvöld verða upphafstónleikar vetrartónleikaraðar kammerhópsins Nordic Affect í Mengi við Óðinsgötu. Yfirskrift tónleikanna er Ísfrétt og þar munu endalok ástarsambands koma við sögu, með frumflutningi á nýju tónverki Ingibjargar Ýrar Skarphéðinsdóttur við ljóð úr fyrstu ljóðabókar Gerðar Kristnýjar, Ísfrétt. Tónskáldið Ingibjörg Ýr verður gestur Víðsjár hér á eftir og segir okkur frá tilurð tónverksins, sem hún vann upp úr 11 ljóðum úr bókinni. Og í dag flytur tónskáldið Þráinn Hjálmarsson sinn fyrsta pistil um samtímatónlist. Þar tekur hann fyrir afbygginguna á snillingnum og þróunina sem orðið hefur í samtímatónlistarsenunni undanfarin ár í átt að samfélagslegri þátttökulist. - Samtíminn og nýja snilligáfan í pistli Þráins Hjálmarssonar í seinni hluta þáttar hér á eftir. En við byrjum í leikhúsinu. Hið stórfenglega ævintýri um missi, eftir Grímu Kristjánsdóttur, var frumsýnt á fjölum Tjarnarbíós síðastliðinn föstudag. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið.

Í síðustu viku opnaði sýning Tilraun-æðarrækt, í Svavarssafni á Höfn í Hornafirði. Þetta er stór og þverfagleg sýning um sjálfbært sambýli æðarfugla og manna. Sýningin var 3 ár í smíðum og var upphaflega var sett upp í Norræna húsinu í vor. Sýningin sem nú hefur flogið á Höfn, er með öðru sniði þar í bæ, dreifir sér um allan bæinn og þar að auki hefur hún fengið áhugaverða viðbót, sem eru verk eftir einn helst fuglalistamann landsins, Höskuld Björnsson. Við ræðum við einn aðstandenda sýningarinnar, Hönnu Dís Whitehead, í þætti dagsins. Næstkomandi miðvikudagskvöld verða upphafstónleikar vetrartónleikaraðar kammerhópsins Nordic Affect í Mengi við Óðinsgötu. Yfirskrift tónleikanna er Ísfrétt og þar munu endalok ástarsambands koma við sögu, með frumflutningi á nýju tónverki Ingibjargar Ýrar Skarphéðinsdóttur við ljóð úr fyrstu ljóðabókar Gerðar Kristnýjar, Ísfrétt. Tónskáldið Ingibjörg Ýr verður gestur Víðsjár hér á eftir og segir okkur frá tilurð tónverksins, sem hún vann upp úr 11 ljóðum úr bókinni. Og í dag flytur tónskáldið Þráinn Hjálmarsson sinn fyrsta pistil um samtímatónlist. Þar tekur hann fyrir afbygginguna á snillingnum og þróunina sem orðið hefur í samtímatónlistarsenunni undanfarin ár í átt að samfélagslegri þátttökulist. - Samtíminn og nýja snilligáfan í pistli Þráins Hjálmarssonar í seinni hluta þáttar hér á eftir. En við byrjum í leikhúsinu. Hið stórfenglega ævintýri um missi, eftir Grímu Kristjánsdóttur, var frumsýnt á fjölum Tjarnarbíós síðastliðinn föstudag. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið.

Björk Guðmundsdóttir verður gestur Víðsjár í dag. Björk hefur þegar gefið út þrjú lög af væntanlegri plötu, Fossoru. Við ræðum þessi lög í dag, en líka plötuna í heild sinni, hvaða fræ gáfu henni líf, hvaða tilfinningar gáfu henni kjöl og hvaða taktar komu henni á flug. Björk segir okkur frá óendanlega skapandi ferli við hljóð- og myndheim plötunnar, hlátursköstum og náttúrunni á Þingvöllum, hljóminum í sorginni, tengingunni við gabba-taktinn, vindmyllum og vonbrigðum, frægð í æsku, tilfinningahnitum og ástarlögum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Björk Guðmundsdóttir verður gestur Víðsjár í dag. Björk hefur þegar gefið út þrjú lög af væntanlegri plötu, Fossoru. Við ræðum þessi lög í dag, en líka plötuna í heild sinni, hvaða fræ gáfu henni líf, hvaða tilfinningar gáfu henni kjöl og hvaða taktar komu henni á flug. Björk segir okkur frá óendanlega skapandi ferli við hljóð- og myndheim plötunnar, hlátursköstum og náttúrunni á Þingvöllum, hljóminum í sorginni, tengingunni við gabba-taktinn, vindmyllum og vonbrigðum, frægð í æsku, tilfinningahnitum og ástarlögum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Hugarflug, árleg rannsóknarráðstefna Listaháskóla Íslands, er vettvangur fyrir opna, faglega og gagnrýna umræðu um listir, hönnun, og arkitektúr. Þema hátíðarinnar þetta árið er Enginn er eyland. Leitast verður við að greina þá víðsjárverðu tíma sem við lifum, og hugsa hvernig best sé að hlúa að samfélögum okkar og næra grunngildi þeirra. Fjöldi fólks tekur til máls og meðal þeirra er Karl Kvaran arkitekt, en hann opnar Hugarflug með stafrænni innsetningu sem tengir saman franska heimspeki Édouard Glissant og framtíðarsýn bandaríska arkitektsins Richard Buckminister Fuller. Karl Kvaran verður gestur okkar í dag. Í Listasafni Árnesinga í Hveragerði opnaði nýlega metnaðarfull sýning undir yfirskriftinni Summa og sundrung. Sýningin er umfangsmikið samvinnuverkefni sem spannar áratugalanga ferla vi?deo?- og raflistarfrumkvo?ðlanna Garys Hill, Steinu og Woodys Vasulka. Víðsjá brunaði í Hveragerði um helgina og hitti þar einn af þremur sýningarstjórum sýningarinnar, Halldór Björn Runólfsson, ásamt bandaríska vídjólistamanninum Gary Hill, sem sýnir í fyrsta sinn verk sín á Íslandi. Og við fáum fréttir frá Kassel í Þýskalandi. Mikill styr hefur staðið um hátíðina sökum ásakana um gyðingahatur í myndmáli nokkurra verka sem eru til sýnis. Svo mikið fjaðrafok hefur orðið að menningarmálaráðherra Þýskalands tók afstöðu til málsins, framkvæmdastjórn hátíðarinnar sagði af sér og einhverjir listamenn tekið verk sín af svæðinu. Marteinn Sindri Jónsson færir okkur fréttir frá Kassel í þætti dagsins.

Hugarflug, árleg rannsóknarráðstefna Listaháskóla Íslands, er vettvangur fyrir opna, faglega og gagnrýna umræðu um listir, hönnun, og arkitektúr. Þema hátíðarinnar þetta árið er Enginn er eyland. Leitast verður við að greina þá víðsjárverðu tíma sem við lifum, og hugsa hvernig best sé að hlúa að samfélögum okkar og næra grunngildi þeirra. Fjöldi fólks tekur til máls og meðal þeirra er Karl Kvaran arkitekt, en hann opnar Hugarflug með stafrænni innsetningu sem tengir saman franska heimspeki Édouard Glissant og framtíðarsýn bandaríska arkitektsins Richard Buckminister Fuller. Karl Kvaran verður gestur okkar í dag. Í Listasafni Árnesinga í Hveragerði opnaði nýlega metnaðarfull sýning undir yfirskriftinni Summa og sundrung. Sýningin er umfangsmikið samvinnuverkefni sem spannar áratugalanga ferla vi?deo?- og raflistarfrumkvo?ðlanna Garys Hill, Steinu og Woodys Vasulka. Víðsjá brunaði í Hveragerði um helgina og hitti þar einn af þremur sýningarstjórum sýningarinnar, Halldór Björn Runólfsson, ásamt bandaríska vídjólistamanninum Gary Hill, sem sýnir í fyrsta sinn verk sín á Íslandi. Og við fáum fréttir frá Kassel í Þýskalandi. Mikill styr hefur staðið um hátíðina sökum ásakana um gyðingahatur í myndmáli nokkurra verka sem eru til sýnis. Svo mikið fjaðrafok hefur orðið að menningarmálaráðherra Þýskalands tók afstöðu til málsins, framkvæmdastjórn hátíðarinnar sagði af sér og einhverjir listamenn tekið verk sín af svæðinu. Marteinn Sindri Jónsson færir okkur fréttir frá Kassel í þætti dagsins.

Í tilefni haustveðursins er jazzsöngkonuþema í Víðsjá dagsins, og við byrjum á ungri íslenskri söngkonu. Í sumarbyrjun kom út jazzplatan More than you know, en á henni flytja þau Silva Þórðardóttir og Steingrímur Teague jazzstandarda í eigin útsetningum. Platan verður flutt í heild sinni í Salnum í Kópavogi í hádeginu á morgun, jazzunnendum eflaust til mikillar gleði. Silva leit aðeins við í hljóðstofu Víðsjár, sagði okkur frá samstarfi þeirra Steingríms og nýju lagi sem þau munu gefa út á næstu dögum Pistlahöfundurinn og skáldið Örn Elvar Arnarson flytur okkur í dag sinn þriðja pistil, og að þessu sinni er gráturinn, í sínum fjölbreyttu birtingarmyndum, honum hugleikinn. Við fáum líka leikhúsgagnrýni frá sviðshöfundinum Nínu Hjálmarsdóttur, sem sótti síðastliðið föstudagskvöld frumsýningu á söngleiknum Sem á himni í Þjóðleikhúsinu. Á sýningunni Séstey / Hverfey sýnir Þorgerður Ólafsdóttir ný listaverk og aðra muni í Surtseyjarstofu í Vestmannaeyjum. Á sýningunni veltir Þorgerður upp hugmyndum um hvernig nýr staður verður til í menningarlegum skilningi og gerir tilraun til að kortleggja breytileika Surtseyjar út frá náttúrulegum ferlum og þeim sem við mannfólkið ýtum af stað. Við heimsækjum Þorgerði á vinnustofuna í þætti dagsins og fáum að skoða rekaefni, heyra af frökkunum sem vildu gera Surtsey að franskri nýlendu og fótspori í móbergi frá 1965, sem hugsanlega er búið að fá eiganda. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í tilefni haustveðursins er jazzsöngkonuþema í Víðsjá dagsins, og við byrjum á ungri íslenskri söngkonu. Í sumarbyrjun kom út jazzplatan More than you know, en á henni flytja þau Silva Þórðardóttir og Steingrímur Teague jazzstandarda í eigin útsetningum. Platan verður flutt í heild sinni í Salnum í Kópavogi í hádeginu á morgun, jazzunnendum eflaust til mikillar gleði. Silva leit aðeins við í hljóðstofu Víðsjár, sagði okkur frá samstarfi þeirra Steingríms og nýju lagi sem þau munu gefa út á næstu dögum Pistlahöfundurinn og skáldið Örn Elvar Arnarson flytur okkur í dag sinn þriðja pistil, og að þessu sinni er gráturinn, í sínum fjölbreyttu birtingarmyndum, honum hugleikinn. Við fáum líka leikhúsgagnrýni frá sviðshöfundinum Nínu Hjálmarsdóttur, sem sótti síðastliðið föstudagskvöld frumsýningu á söngleiknum Sem á himni í Þjóðleikhúsinu. Á sýningunni Séstey / Hverfey sýnir Þorgerður Ólafsdóttir ný listaverk og aðra muni í Surtseyjarstofu í Vestmannaeyjum. Á sýningunni veltir Þorgerður upp hugmyndum um hvernig nýr staður verður til í menningarlegum skilningi og gerir tilraun til að kortleggja breytileika Surtseyjar út frá náttúrulegum ferlum og þeim sem við mannfólkið ýtum af stað. Við heimsækjum Þorgerði á vinnustofuna í þætti dagsins og fáum að skoða rekaefni, heyra af frökkunum sem vildu gera Surtsey að franskri nýlendu og fótspori í móbergi frá 1965, sem hugsanlega er búið að fá eiganda. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Leikverkið Á eigin vegum var frumsýnt í Borgarleikhúsinu síðastliðið laugardagskvöld. Leikgerðin byggir á skáldsögu metsöluhöfundarins Kristínar Steinsdóttur sem kom út árið 2006, en bókin var tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs og hlaut Fjöruverðlaunin árið 2007. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Hallsteinn Sigurðsson myndhöggvari á að baki langan feril prýddan fjölbreyttum verkum. Frá því hann kom úr námi í byrjun sjöunda áratugarins hefur hann unnið þvívíð verk, fyrst og fremst í steypu, stál, járn og ál. Mörg útiverka hans eru kunnugir félagar í borgarlandslaginu, en þekktust eru sennilega álverkin 16 sem standa í Gufunesi. Listamaðurinn hafði sjálfur frumkvæði að þeim garði og gaf borginni síðar öll verkin. Víðsjá heimsótti Café Pysju í Grafarvogi þar sem nú stendur yfir sýning sem kallast Í Hallsteins nafni. Einn fremsti rithöfundur Spánar, Javier Marías, féll frá í síðustu viku, sjötugur að aldri. Marías, sem lengi hefur verið orðaður við bókmenntaverðlaun Nóbels, gaf út sextán skáldsögur og hafa verk eftir hann verið þýdd á 46 tungumál. Marías var einnig afkastamikill þýðandi, auk þess að vera fastur penni í spænska dagblaðinu El País. Gauti Kristmannsson fjallar um Javier Marias í þætti dagsins. Síðustu átt ár hefur Elvar Örn Kjartansson, ljósmyndari, unnið að umfangsmiklu ljósmyndaverkefni þar sem hann hefur heimsótt fyrirtæki og stofnanir á Íslandi og myndað þar ýmis rými. Um er að ræða sto?rt og flo?kið kerfi sem samanstendur af mannvirkjum, stofnunum og þjónustufyrirtækjum og o?teljandi pörtum sem eru innviðir þess. Hvert og eitt þeirra þjo?nar sínum sérstaka tilgangi og sér til þess að þjo?ðfe?lagið nær að ganga sinn vanagang frá degi til dags og við lifum og hrærumst i? því nánast óafvitandi. Víðsjá heimsótti ljósmyndasýninguna Kerfið og við heyrum af því í lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Leikverkið Á eigin vegum var frumsýnt í Borgarleikhúsinu síðastliðið laugardagskvöld. Leikgerðin byggir á skáldsögu metsöluhöfundarins Kristínar Steinsdóttur sem kom út árið 2006, en bókin var tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs og hlaut Fjöruverðlaunin árið 2007. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í verkið. Hallsteinn Sigurðsson myndhöggvari á að baki langan feril prýddan fjölbreyttum verkum. Frá því hann kom úr námi í byrjun sjöunda áratugarins hefur hann unnið þvívíð verk, fyrst og fremst í steypu, stál, járn og ál. Mörg útiverka hans eru kunnugir félagar í borgarlandslaginu, en þekktust eru sennilega álverkin 16 sem standa í Gufunesi. Listamaðurinn hafði sjálfur frumkvæði að þeim garði og gaf borginni síðar öll verkin. Víðsjá heimsótti Café Pysju í Grafarvogi þar sem nú stendur yfir sýning sem kallast Í Hallsteins nafni. Einn fremsti rithöfundur Spánar, Javier Marías, féll frá í síðustu viku, sjötugur að aldri. Marías, sem lengi hefur verið orðaður við bókmenntaverðlaun Nóbels, gaf út sextán skáldsögur og hafa verk eftir hann verið þýdd á 46 tungumál. Marías var einnig afkastamikill þýðandi, auk þess að vera fastur penni í spænska dagblaðinu El País. Gauti Kristmannsson fjallar um Javier Marias í þætti dagsins. Síðustu átt ár hefur Elvar Örn Kjartansson, ljósmyndari, unnið að umfangsmiklu ljósmyndaverkefni þar sem hann hefur heimsótt fyrirtæki og stofnanir á Íslandi og myndað þar ýmis rými. Um er að ræða sto?rt og flo?kið kerfi sem samanstendur af mannvirkjum, stofnunum og þjónustufyrirtækjum og o?teljandi pörtum sem eru innviðir þess. Hvert og eitt þeirra þjo?nar sínum sérstaka tilgangi og sér til þess að þjo?ðfe?lagið nær að ganga sinn vanagang frá degi til dags og við lifum og hrærumst i? því nánast óafvitandi. Víðsjá heimsótti ljósmyndasýninguna Kerfið og við heyrum af því í lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Myndlistarkonurnar Dóra Emilsdóttir og Kristín Gunnlaugsdóttir hafa verið vinkonur frá því að þær kynntust í Myndlistar- og handíðaskólanum. Þær hafa alla tíð síðan átt ríkt samtal um listina en það var ekki fyrr en kófið skall á sem samtalið varð að samstarfi. Afraksturinn er til sýnis í Listval á Granda, og þangað höldum við í dag. VIð komum líka við í Hörpu og ræðum við skærastu stjörnu stórsveitaheimsins, Mariu Schneider frá New York, en hún stjórnar afmælistónleikum Stórsveitar Reykjavíkur um helgina. Þó að Maria Schneider hafi einkum helgað krafta sína stórsveitaskrifum hefur hún einnig komið að klassískri tónlist og unnið með poppgoðinu David Bowie, svo eitthvað sé nefnt. Maria Schneider hefur hlotið Grammy verðlaunin sjö sinnum og 14 tilnefningar. Einnig fáum við sendingu frá Marteini Sindra Jónssyni um Documenta hátíðina í Kassel, heyrum af skáldskap Þorsteins frá Hamri og fáum pistil frá Óskari Arnórssyni, arkitekt, um París Jean Luc Godards, sem lést í þessari viku. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Myndlistarkonurnar Dóra Emilsdóttir og Kristín Gunnlaugsdóttir hafa verið vinkonur frá því að þær kynntust í Myndlistar- og handíðaskólanum. Þær hafa alla tíð síðan átt ríkt samtal um listina en það var ekki fyrr en kófið skall á sem samtalið varð að samstarfi. Afraksturinn er til sýnis í Listval á Granda, og þangað höldum við í dag. VIð komum líka við í Hörpu og ræðum við skærastu stjörnu stórsveitaheimsins, Mariu Schneider frá New York, en hún stjórnar afmælistónleikum Stórsveitar Reykjavíkur um helgina. Þó að Maria Schneider hafi einkum helgað krafta sína stórsveitaskrifum hefur hún einnig komið að klassískri tónlist og unnið með poppgoðinu David Bowie, svo eitthvað sé nefnt. Maria Schneider hefur hlotið Grammy verðlaunin sjö sinnum og 14 tilnefningar. Einnig fáum við sendingu frá Marteini Sindra Jónssyni um Documenta hátíðina í Kassel, heyrum af skáldskap Þorsteins frá Hamri og fáum pistil frá Óskari Arnórssyni, arkitekt, um París Jean Luc Godards, sem lést í þessari viku. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Líkt og verið hefur síðustu miðvikudaga fær svipmynd af listamanni gott pláss í síðari hluta þáttar. Gestur okkar í dag er Ingibjörg Björnsdóttir, dansari, sem valdi með sér nokkur lög og segir okkur örlítið af viðburðaríkum listamannsferli sínum. Ingibjörg hlaut Fálkaorðuna fyrir brautryðjendastarf á sviði íslenskrar danslistar árið 2012 enda má að stórum hluta þakka ástríðu hennar og eljusemi framgang danslistar hér á landi. Ingibjörg Björnsdóttir hóf ung að árum störf sem dansari við Þjóðleikhús Íslands, þar sem hún steig spor í fjölmörgum leikritum, óperum og söngleikjum. Hún stóð, ásamt fleirum, að stofnun Íslenska Dansflokksins árið 1973 og dansaði með flokknum, þó hún væri ekki formlegur meðlimur. Ingibjörg hefur einnig samið fjölda dansa og dansverka, meðal annars fyrir Íslenska Dansflokkinn, leikhús og óperusýningar. Hún kenndi um árabil við Ballettskóla Sigríðar Ármann og varð fyrsti skólastjóri Listdansskóla Þjóðleikhússins, sem í dag heitir Listdansskóli Íslands. Því starfi gengdi hún í tvo áratugi. Ingibjörg hefur verið virk í félagsmálum listdansara og hún er enn að dansa, því hún er meðal dansara í verðlaunasýningunni Ball. Í dag, Á fæðingardegi dr. Sigurðar Nordals, gengst stofnun árna magnussonar fyrir svokölluðum Sigurðar Nordals fyrirlestri. Fyrirlesari að þessu sinni er Finnur Ulf Dellsén, prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands og gistiprófessor við Høgskolen i Innlandet í Noregi. Rannsóknir Finns hafa að mestu leyti snúist um hvernig við öðlumst skilning og þekkingu á heiminum, sérstaklega í vísindum og með hjálp þeirra. Árið 2019 hlaut Finnur bæði hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs og Nils Klim-verðlaunin sem veitt eru ungum norrænum fræðimanni fyrir framúrskarandi rannsóknir á sviði hugvísinda, félagsvísinda, lögfræði og guðfræði. Fyrirlestur FInns í dag kallast: Fyrir hverja eru fræðin? Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Líkt og verið hefur síðustu miðvikudaga fær svipmynd af listamanni gott pláss í síðari hluta þáttar. Gestur okkar í dag er Ingibjörg Björnsdóttir, dansari, sem valdi með sér nokkur lög og segir okkur örlítið af viðburðaríkum listamannsferli sínum. Ingibjörg hlaut Fálkaorðuna fyrir brautryðjendastarf á sviði íslenskrar danslistar árið 2012 enda má að stórum hluta þakka ástríðu hennar og eljusemi framgang danslistar hér á landi. Ingibjörg Björnsdóttir hóf ung að árum störf sem dansari við Þjóðleikhús Íslands, þar sem hún steig spor í fjölmörgum leikritum, óperum og söngleikjum. Hún stóð, ásamt fleirum, að stofnun Íslenska Dansflokksins árið 1973 og dansaði með flokknum, þó hún væri ekki formlegur meðlimur. Ingibjörg hefur einnig samið fjölda dansa og dansverka, meðal annars fyrir Íslenska Dansflokkinn, leikhús og óperusýningar. Hún kenndi um árabil við Ballettskóla Sigríðar Ármann og varð fyrsti skólastjóri Listdansskóla Þjóðleikhússins, sem í dag heitir Listdansskóli Íslands. Því starfi gengdi hún í tvo áratugi. Ingibjörg hefur verið virk í félagsmálum listdansara og hún er enn að dansa, því hún er meðal dansara í verðlaunasýningunni Ball. Í dag, Á fæðingardegi dr. Sigurðar Nordals, gengst stofnun árna magnussonar fyrir svokölluðum Sigurðar Nordals fyrirlestri. Fyrirlesari að þessu sinni er Finnur Ulf Dellsén, prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands og gistiprófessor við Høgskolen i Innlandet í Noregi. Rannsóknir Finns hafa að mestu leyti snúist um hvernig við öðlumst skilning og þekkingu á heiminum, sérstaklega í vísindum og með hjálp þeirra. Árið 2019 hlaut Finnur bæði hvatningarverðlaun Vísinda- og tækniráðs og Nils Klim-verðlaunin sem veitt eru ungum norrænum fræðimanni fyrir framúrskarandi rannsóknir á sviði hugvísinda, félagsvísinda, lögfræði og guðfræði. Fyrirlestur FInns í dag kallast: Fyrir hverja eru fræðin? Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Við brennum bækur, kerti, geithafra, sinu, teslur og syndaseli. Við brennum í æðum, lungum, við brennum fyrir, við brennum upp og með eld í hjarta kveikjum við elda sem brenna brýr. Á sýningunni Eldskírn veltir myndlistarkonan Sigrún Hlín Sigurðardóttir fyrir sér eldinum í tungumálinu og eldinum í menningarsögu vesturlanda. Handprjónuð textílverk hanga úr loftinu í Listasal Mosfellsbæjar og sýna mismunandi brennandi fyrirbæri. Víðsjá hitti Sigrúnu Hlín og fékk leiðsögn um sýninguna. Í kvöld og næsta sunnudagskvöld verða lokasýningar á dansverkinu Rof í Tjarnarbíói. Danshöfundur Rofs er Sveinbjörg Þórhallsdóttir en tónlistin er eftir Valgeir Sigurðsson. Halla Þórðardóttir, dansari, fékk tilnefningu sem dansari ársins á Grímunni árið 2021, fyrir túlkun sína á þessu sérstæða sólóverki, og kemur í hljóðstofu ásamt danshöfundinum Sveinbjörgu. Getur bakkelsi verið arkitektónískt? Þegar þú velur kanilsnúð, hvernig getur þú verið viss um að hann velji ekki þig? Eru kleinur fagrar listir og ástarpungar harðkjarnamódernistar? Þannig spyr Óskar Arnórsson, arkitekt, í pistli dagsins, sem að þessu sinni veltir fyrir sér muninum á ástarpung og kleinu. Við kynnum okkur að lokum nýja plötu sem kom út í síðustu viku á vegum Sono Luminus. Það er platan Two Sides, með flutningi Barokkbandsins Brák á barokktónlist og nýjum, íslenskum verkum eftir tónskáldin Finn Karlsson, Þráin Hjálmarsson, Bergrúnu Snæbjörsdóttur og Kristinn Kristinsson. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Við brennum bækur, kerti, geithafra, sinu, teslur og syndaseli. Við brennum í æðum, lungum, við brennum fyrir, við brennum upp og með eld í hjarta kveikjum við elda sem brenna brýr. Á sýningunni Eldskírn veltir myndlistarkonan Sigrún Hlín Sigurðardóttir fyrir sér eldinum í tungumálinu og eldinum í menningarsögu vesturlanda. Handprjónuð textílverk hanga úr loftinu í Listasal Mosfellsbæjar og sýna mismunandi brennandi fyrirbæri. Víðsjá hitti Sigrúnu Hlín og fékk leiðsögn um sýninguna. Í kvöld og næsta sunnudagskvöld verða lokasýningar á dansverkinu Rof í Tjarnarbíói. Danshöfundur Rofs er Sveinbjörg Þórhallsdóttir en tónlistin er eftir Valgeir Sigurðsson. Halla Þórðardóttir, dansari, fékk tilnefningu sem dansari ársins á Grímunni árið 2021, fyrir túlkun sína á þessu sérstæða sólóverki, og kemur í hljóðstofu ásamt danshöfundinum Sveinbjörgu. Getur bakkelsi verið arkitektónískt? Þegar þú velur kanilsnúð, hvernig getur þú verið viss um að hann velji ekki þig? Eru kleinur fagrar listir og ástarpungar harðkjarnamódernistar? Þannig spyr Óskar Arnórsson, arkitekt, í pistli dagsins, sem að þessu sinni veltir fyrir sér muninum á ástarpung og kleinu. Við kynnum okkur að lokum nýja plötu sem kom út í síðustu viku á vegum Sono Luminus. Það er platan Two Sides, með flutningi Barokkbandsins Brák á barokktónlist og nýjum, íslenskum verkum eftir tónskáldin Finn Karlsson, Þráin Hjálmarsson, Bergrúnu Snæbjörsdóttur og Kristinn Kristinsson. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á fimmtudaginn síðasta fór fram tvöfalt útgáfuhóf hjónanna Sigrúnar Ölbu Sigurðardóttur, menningarfræðings og Björns Þorsteinssonar, heimspekings. Bók Sigrúnar Ölbu, Snjóflyksur á næturhimni, er í senn persónuleg og heimspekileg umfjöllun um samspil ljósmynda, minninga og veruleika, en í bókinni rýnir höfundur í eigið líf og annarra í gegnum ljósmyndir og fjallar um ljósmyndina sem listmiðil. Verufræði Björns Þorsteinssonar er afrakstur áratuga fræðivinnu, en Björn starfar sem prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands. Í henni tekst höfundurinn á við krefjandi spurningar á sviði verufræði, eins og eðli tilvistarinnar og tengsl skynjunar og skynsemi. Þau Björn og Sigrún Alba eru gestir Víðsjár í þætti dagsins. Í Ásmundarsafni hefur verið í gangi í þónokkurn tíma sýningarröð þar sem fram fer samtal ólíkra listamanna við Ásmund Sveinsson. Að þessu sinni er það Unndór Egill Jónsson sem hefur kafað í veröld Ásmundar og lætur verkin tala á sýningu sem opnaði dyr sínar um helgina. Sýningin kallast Eftir stórhríðina, en titillinn er fengin úr bréfi sem Ásmundur skrifaði móður sinni frá Kaupmannahöfn 1920. Víðsjá heimsótti safnið fyrir helgi og náði að draga Unndór frá undirbúningi í spjall um Ásmund sem innblástur. Nýtt land utan við gluggann minn eftir Theodor Kallifatides kom út í íslenskri þýðingu Halls Páls Jónssonar í vor. Kallifatides yfirgaf Grikkland árið 1964 og fluttist til Svíþjóðar, þá 26 ára gamall. Hann náði fljótt tökum á tungumálinu og örfáum árum síðar gaf hann út sína fyrstu bók og er nú í hópi þekktustu rithöfunda Svía. Í bókinni fjallar hann um uppruna sinn og stöðu eftir áratuga búsetu í nýja landinu. ?Ég hef ekki orðið sænskur, jafnvel þótt ég sé ekki lengur sá Grikki sem ég hélt að ég væri. Ég er ekki einu sinni hundrað prósent útlendingur.? Gauti Kristmannsson fjallar um Nýtt land utan við gluggann minn í þætti dagsins.

Á fimmtudaginn síðasta fór fram tvöfalt útgáfuhóf hjónanna Sigrúnar Ölbu Sigurðardóttur, menningarfræðings og Björns Þorsteinssonar, heimspekings. Bók Sigrúnar Ölbu, Snjóflyksur á næturhimni, er í senn persónuleg og heimspekileg umfjöllun um samspil ljósmynda, minninga og veruleika, en í bókinni rýnir höfundur í eigið líf og annarra í gegnum ljósmyndir og fjallar um ljósmyndina sem listmiðil. Verufræði Björns Þorsteinssonar er afrakstur áratuga fræðivinnu, en Björn starfar sem prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands. Í henni tekst höfundurinn á við krefjandi spurningar á sviði verufræði, eins og eðli tilvistarinnar og tengsl skynjunar og skynsemi. Þau Björn og Sigrún Alba eru gestir Víðsjár í þætti dagsins. Í Ásmundarsafni hefur verið í gangi í þónokkurn tíma sýningarröð þar sem fram fer samtal ólíkra listamanna við Ásmund Sveinsson. Að þessu sinni er það Unndór Egill Jónsson sem hefur kafað í veröld Ásmundar og lætur verkin tala á sýningu sem opnaði dyr sínar um helgina. Sýningin kallast Eftir stórhríðina, en titillinn er fengin úr bréfi sem Ásmundur skrifaði móður sinni frá Kaupmannahöfn 1920. Víðsjá heimsótti safnið fyrir helgi og náði að draga Unndór frá undirbúningi í spjall um Ásmund sem innblástur. Nýtt land utan við gluggann minn eftir Theodor Kallifatides kom út í íslenskri þýðingu Halls Páls Jónssonar í vor. Kallifatides yfirgaf Grikkland árið 1964 og fluttist til Svíþjóðar, þá 26 ára gamall. Hann náði fljótt tökum á tungumálinu og örfáum árum síðar gaf hann út sína fyrstu bók og er nú í hópi þekktustu rithöfunda Svía. Í bókinni fjallar hann um uppruna sinn og stöðu eftir áratuga búsetu í nýja landinu. ?Ég hef ekki orðið sænskur, jafnvel þótt ég sé ekki lengur sá Grikki sem ég hélt að ég væri. Ég er ekki einu sinni hundrað prósent útlendingur.? Gauti Kristmannsson fjallar um Nýtt land utan við gluggann minn í þætti dagsins.

Á Ljósmyndasafni Reykjavíkur stendur nú yfir sýning undir yfirskriftinni Landvörður. Það er sýning á ljósmyndum Jessicu Auer, listakonu sem búsett er á Seyðisfirði og hefur síðustu ár unnið markvisst að myndrænni skrásetningu á áhrifum fjöldaferðamennsku á íslenskt landslag og samfélag. Í dag munu Félagar í Landvarðafélagi Íslands veita innsýn í heim landvarða með erindum á Ljósmyndasafninu. Þær Nína Aradóttir, formaður Landvarðafélags Íslands, og Júlía Björnsdóttir, landvörður í Öskju, munu fjalla um mikilvægi náttúrutúlkunar þegar kemur að náttúruvernd. Víðsjá heimsótti sýninguna og heyrði nánar af viðburðinum og starfi þeirra Júlíu og Nínu sem landverðir. Á laugardag fer fram viðburður í Hörpu undir yfirskriftinni Dagur á mörkum veruleika og ímyndunar í heimi Tove Jansson. Flestir þekkja Jansson sem höfund Múmínálfanna, en hún var stórbrotin persóna og mikill listamaður. Líf hennar og ævistarf kveikir allskyns vangaveltur og spurningar sem verða reifaðar með fjölbreyttum hópi gesta í Hörpu. Gerður Kristný skipulagði dagskrána og hún verður gestur okkar í þætti dagsins ásamt séra Sigríði Guðmarsdóttur, sem tekur þátt í málstofu sem kallast Andspænis halastjörnunni: Trú, fagurfræði og heimspeki í múmíndal Skáldið Örn Elvar Arnarsson flytur okkur sinn annan pistil, sem að þessu sinni snertir á byggingu sem hann tengist sterkum böndum, bensínstöð sem er við það að hverfa úr borgarlandslaginu. Á þriðjudag var borinn til grafar Erlingur Jónsson myndhöggvari, fæddur árið 1930 á Vatnsleysuströnd. Erlingur starfaði að list sinni áratugum saman, meðal annars í Noregi og Reykjanesbæ en fyrst, um miðja 20. öldina, starfaði hann sem nemandi og aðstoðarmaður Sigurjóns Ólafssonar. Í þætti sem var fluttur hér á Rás1 árið 2010 sem hét ?Erlingur minn, hvað ertu nú að gera?? sagði Erlingur frá fyrstu upplifun sinni af myndlistinni og hugmyndinni um rými í henni. Við heyrum þessa lýsingu í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á Ljósmyndasafni Reykjavíkur stendur nú yfir sýning undir yfirskriftinni Landvörður. Það er sýning á ljósmyndum Jessicu Auer, listakonu sem búsett er á Seyðisfirði og hefur síðustu ár unnið markvisst að myndrænni skrásetningu á áhrifum fjöldaferðamennsku á íslenskt landslag og samfélag. Í dag munu Félagar í Landvarðafélagi Íslands veita innsýn í heim landvarða með erindum á Ljósmyndasafninu. Þær Nína Aradóttir, formaður Landvarðafélags Íslands, og Júlía Björnsdóttir, landvörður í Öskju, munu fjalla um mikilvægi náttúrutúlkunar þegar kemur að náttúruvernd. Víðsjá heimsótti sýninguna og heyrði nánar af viðburðinum og starfi þeirra Júlíu og Nínu sem landverðir. Á laugardag fer fram viðburður í Hörpu undir yfirskriftinni Dagur á mörkum veruleika og ímyndunar í heimi Tove Jansson. Flestir þekkja Jansson sem höfund Múmínálfanna, en hún var stórbrotin persóna og mikill listamaður. Líf hennar og ævistarf kveikir allskyns vangaveltur og spurningar sem verða reifaðar með fjölbreyttum hópi gesta í Hörpu. Gerður Kristný skipulagði dagskrána og hún verður gestur okkar í þætti dagsins ásamt séra Sigríði Guðmarsdóttur, sem tekur þátt í málstofu sem kallast Andspænis halastjörnunni: Trú, fagurfræði og heimspeki í múmíndal Skáldið Örn Elvar Arnarsson flytur okkur sinn annan pistil, sem að þessu sinni snertir á byggingu sem hann tengist sterkum böndum, bensínstöð sem er við það að hverfa úr borgarlandslaginu. Á þriðjudag var borinn til grafar Erlingur Jónsson myndhöggvari, fæddur árið 1930 á Vatnsleysuströnd. Erlingur starfaði að list sinni áratugum saman, meðal annars í Noregi og Reykjanesbæ en fyrst, um miðja 20. öldina, starfaði hann sem nemandi og aðstoðarmaður Sigurjóns Ólafssonar. Í þætti sem var fluttur hér á Rás1 árið 2010 sem hét ?Erlingur minn, hvað ertu nú að gera?? sagði Erlingur frá fyrstu upplifun sinni af myndlistinni og hugmyndinni um rými í henni. Við heyrum þessa lýsingu í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Eins og síðustu miðvikudaga verður í þætti dagsins boðið upp á svipmynd af listamanni, sem að þessu sinni er myndlistarkonan Margrét H Blöndal. Margrét stundaði myndlistarnám á Íslandi og í Bandaríkjunum og verk hennar hafa verið sýnd víða, bæði heima og erlendis. Hún sýnir um þessar mundir í Listasafni íslands, sýningu sem kallst Liðamót og i8 er hennar gallerí. Í dag afhendir Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, Alþjóðleg bókmenntaverðlaun Halldórs Laxness í Hátíðarsal Háskóla Íslands, en það er Andrej Kurkov sem hlýtur verðlaunin í þetta sinn. Kurkov er meðal fremstu samtímahöfunda Úkraínu og bækur hans hafa komið út á 42 tungumálum. Hans þekktasta verk er bókin Dauðinn og mörgæsin sem kom út í íslenskri þýðingu Áslaugar Agnarsdóttur hjá Bjarti árið 2005, en bókin var endurútgefin nú í vor. Við hlýðum á upphaf Dauðans og mörgæsarinnar og bendum hlustendum á að áhugasamir geta sótt kvöldlestur þar sem Kúrkov les ásamt vel völdum íslenskum höfundum í kvöld kl 20 í Iðnó. Síðastliðinn laugardag var boðið upp á sjónlýsingu á Árbæjarsafni. Sjónlýsing er aðferð til að færa sjónræna hluti og upplifun í orð og lýsa fyrir þeim sem ekki geta séð með eigin augum. Myndlistarkonurnar Þórunn Hjartardóttir og Guðbjörg H. Leaman hafa unnið saman við sjónlýsingar síðstu tíu árin og sérhæft sig í sjónlýsingum á söfnum. Þær stóðu að sjónlýsingunni á Árbæjarsafni, en viðburðurinn var hluti af samstarfsverkefninu Tökum höndum saman á vegum Borgarsögusafns og Listasafns Reykjavíkur. Víðsjá mætti í sjónlýsingu og spjallaði við Sigþór Hallfreðsson, formann Blindrafélagsins, og dóttur hans Birtu Sigþórsdóttur yfir kaffi og pönnukökum í Dillonshúsi. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Eins og síðustu miðvikudaga verður í þætti dagsins boðið upp á svipmynd af listamanni, sem að þessu sinni er myndlistarkonan Margrét H Blöndal. Margrét stundaði myndlistarnám á Íslandi og í Bandaríkjunum og verk hennar hafa verið sýnd víða, bæði heima og erlendis. Hún sýnir um þessar mundir í Listasafni íslands, sýningu sem kallst Liðamót og i8 er hennar gallerí. Í dag afhendir Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, Alþjóðleg bókmenntaverðlaun Halldórs Laxness í Hátíðarsal Háskóla Íslands, en það er Andrej Kurkov sem hlýtur verðlaunin í þetta sinn. Kurkov er meðal fremstu samtímahöfunda Úkraínu og bækur hans hafa komið út á 42 tungumálum. Hans þekktasta verk er bókin Dauðinn og mörgæsin sem kom út í íslenskri þýðingu Áslaugar Agnarsdóttur hjá Bjarti árið 2005, en bókin var endurútgefin nú í vor. Við hlýðum á upphaf Dauðans og mörgæsarinnar og bendum hlustendum á að áhugasamir geta sótt kvöldlestur þar sem Kúrkov les ásamt vel völdum íslenskum höfundum í kvöld kl 20 í Iðnó. Síðastliðinn laugardag var boðið upp á sjónlýsingu á Árbæjarsafni. Sjónlýsing er aðferð til að færa sjónræna hluti og upplifun í orð og lýsa fyrir þeim sem ekki geta séð með eigin augum. Myndlistarkonurnar Þórunn Hjartardóttir og Guðbjörg H. Leaman hafa unnið saman við sjónlýsingar síðstu tíu árin og sérhæft sig í sjónlýsingum á söfnum. Þær stóðu að sjónlýsingunni á Árbæjarsafni, en viðburðurinn var hluti af samstarfsverkefninu Tökum höndum saman á vegum Borgarsögusafns og Listasafns Reykjavíkur. Víðsjá mætti í sjónlýsingu og spjallaði við Sigþór Hallfreðsson, formann Blindrafélagsins, og dóttur hans Birtu Sigþórsdóttur yfir kaffi og pönnukökum í Dillonshúsi. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Manneskjan virðist vera hönnuð fyrir tónlist og tónlistariðkun dregur fram það besta í okkur. Þetta segir Helga Rut Guðmundsdóttir, prófessor á menntavísindasviði háskóla íslands og við háskólann í Bergen. Nýlegar rannsóknir Helgu Rutar benda einnig til þess að fátt styðji betur við tungumálanám og máltöku barna en tónlistariðkun og að tónlistarnám sé gríðarlega gagnlegt þeim sem glíma við lesblindu eða athyglisbrest. Helga verður gestur okkar í þætti dagsins. Berglind Jóna Hlynsdóttir hefur rannsakað almenningsrými í meira en áratug. Hún hefur meðal annars gert verk sem fjalla um Hljómskálann í Hljómskálagarði, um klukkuna á lækjartorgi, tollhúsið og útvarpsstöðina Hamraborgarrásina. Byggingar sem vitni um sögu og samfélagsgerð eru meginþráðurinn í hennar nýjasta verki sem kallast Hamraborg FJöleignarhús, og sem er hluti af Hamraborgarfestivalinu, þar sem hún er heiðurslistamaður. Verkið veltir upp mörgum spurningum, meðal annars hvernig við ákveðum að byggja samfélög og hvernig við varðeitum minningar, og á sama tíma er það er óður til fólksins sem byggði og dvaldi í Hamraborg, en samfélagið þar skapaðist að miklu leiti í gegnum bílakjallara. VIð förum í ferðalag um Hamraborgina í þætti dagsins. Rússneski einleikarinn Danill Trifonov, einhver merkasti píanóliekari samtímans, leikur á tvennum tónleikum á vegum Sinfóníuhljómsveitar Íslands á fimmtudag og laugardag. Fyrri tónleikarnir verða í beinni útsendingu hér hjá okkur á Rás 1 og Guðni Tómasson ætlar að hita upp fyrir tónleikana hjá okkur í Víðsjá dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Manneskjan virðist vera hönnuð fyrir tónlist og tónlistariðkun dregur fram það besta í okkur. Þetta segir Helga Rut Guðmundsdóttir, prófessor á menntavísindasviði háskóla íslands og við háskólann í Bergen. Nýlegar rannsóknir Helgu Rutar benda einnig til þess að fátt styðji betur við tungumálanám og máltöku barna en tónlistariðkun og að tónlistarnám sé gríðarlega gagnlegt þeim sem glíma við lesblindu eða athyglisbrest. Helga verður gestur okkar í þætti dagsins. Berglind Jóna Hlynsdóttir hefur rannsakað almenningsrými í meira en áratug. Hún hefur meðal annars gert verk sem fjalla um Hljómskálann í Hljómskálagarði, um klukkuna á lækjartorgi, tollhúsið og útvarpsstöðina Hamraborgarrásina. Byggingar sem vitni um sögu og samfélagsgerð eru meginþráðurinn í hennar nýjasta verki sem kallast Hamraborg FJöleignarhús, og sem er hluti af Hamraborgarfestivalinu, þar sem hún er heiðurslistamaður. Verkið veltir upp mörgum spurningum, meðal annars hvernig við ákveðum að byggja samfélög og hvernig við varðeitum minningar, og á sama tíma er það er óður til fólksins sem byggði og dvaldi í Hamraborg, en samfélagið þar skapaðist að miklu leiti í gegnum bílakjallara. VIð förum í ferðalag um Hamraborgina í þætti dagsins. Rússneski einleikarinn Danill Trifonov, einhver merkasti píanóliekari samtímans, leikur á tvennum tónleikum á vegum Sinfóníuhljómsveitar Íslands á fimmtudag og laugardag. Fyrri tónleikarnir verða í beinni útsendingu hér hjá okkur á Rás 1 og Guðni Tómasson ætlar að hita upp fyrir tónleikana hjá okkur í Víðsjá dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Benni Hemm Hemm á að baki farsælan tónlistarferil, innan þess geira sem oftast er kenndur við popp. Hann var þó ekki allskostar ánægður í hlutverki poppstjörnunnar og þurfti um tíma að leita á nýjar slóðir til að finna andagiftina. Á óvæntum slóðum, meðal annars hjá miðli, fann hann nýjar leiðir til að virkja sköpunarkraftinn, sem oft á tíðum er nær, en okkur grunar. Benni Hemm Hemm var að gefa út nýja plötu og ljóðabók og hann verður gestur okkar í dag. Um liðna helgi var frumsýnt nýtt íslensk verk í Tjarnarbíói, Fíflið eftir Karl Ágúst Úlfsson. Á sýningunni eru áhorfendur kynntir fyrir hirðfíflum allra tíma og heimshluta og rýnt er í samband fíflsins og valdsins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir skellti sér á Fíflið og segir frá sinni upplifun. Við fjöllum líka um Riget, eða Lansann, all sérstakar sjónvarpsseríur sem leikstjórinn Lars von Trier gerði á tíunda áratugnum, en er nú haldið áfram með nýrri seríu 25 árum eftir að sú síðasta kom út.

Benni Hemm Hemm á að baki farsælan tónlistarferil, innan þess geira sem oftast er kenndur við popp. Hann var þó ekki allskostar ánægður í hlutverki poppstjörnunnar og þurfti um tíma að leita á nýjar slóðir til að finna andagiftina. Á óvæntum slóðum, meðal annars hjá miðli, fann hann nýjar leiðir til að virkja sköpunarkraftinn, sem oft á tíðum er nær, en okkur grunar. Benni Hemm Hemm var að gefa út nýja plötu og ljóðabók og hann verður gestur okkar í dag. Um liðna helgi var frumsýnt nýtt íslensk verk í Tjarnarbíói, Fíflið eftir Karl Ágúst Úlfsson. Á sýningunni eru áhorfendur kynntir fyrir hirðfíflum allra tíma og heimshluta og rýnt er í samband fíflsins og valdsins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir skellti sér á Fíflið og segir frá sinni upplifun. Við fjöllum líka um Riget, eða Lansann, all sérstakar sjónvarpsseríur sem leikstjórinn Lars von Trier gerði á tíunda áratugnum, en er nú haldið áfram með nýrri seríu 25 árum eftir að sú síðasta kom út.

Á krefjandi tímum er mikilvægt að halda í vonina, bjartsýnina og trúna á mannkynið, samtalið og umbreytingarmátt listarinnar. Nokkurnvegin svona er inntakið í Goethe morph, menningarviðburði fullum af sýningum og málstofum sem hefjast um helgina og fara fram í Norræna húsinu í samstarfi við Goethe Institut. Arnbjörg María Daníelsen, sýningarstjóri, segir frá fjölbreyttri dagskrá í Norræna húsinu næstu tvær vikurnar. Í kvöld verður frumflutt í Gamla bíó ný íslensk ópera eftir gömlu ævintýri, Mærþöll. Þórunn Guðmundsdóttir er höfundur bæði tónlistar og libretto, en hún hefur skrifað fjölda leikrita, söngleikja og ópera síðustu ár. Tónverk eftir Þórunni verður líka frumflutt á tónleikum í Langholtskirkju næstkomandi sunnudag, sem Íslenski flautukórinn heldur utan um og haldnir eru í minningu flautuleikarans Hallfríðar Ólafsdóttur, sem lést fyrir réttum tveimur árum, langt fyrir aldur fram. Þórunn kemur í hljóðstofu og segir okkur frá óperunni og tónverkinu Hafblik. Þegar best tekst til getur hausinn á lesandanum stækkað jafnmikið við að lesa eina örsögu eins og eina skáldsögu. Þessa tilvitnun í Elísabetu Jökulsdóttur er að finna í bók sem kom út í vikunni: Með flugur í höfðinu, sýnisbók íslenskra prósaljóða og örsagna 1922-2012. Safnritið er yfirlit um íslensk prósaljóð og örsögur, eftir tugi skálda sem hafa fengist við þessi heillandi en vandmeðförnu bókmenntaform. Kristín Guðrún Jónsdóttir, prófessor í spænsku, og Óskar Árni Óskarsson, skáld, önnuðust útgáfuna og eru gestir dagsins í Víðsjá. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Á krefjandi tímum er mikilvægt að halda í vonina, bjartsýnina og trúna á mannkynið, samtalið og umbreytingarmátt listarinnar. Nokkurnvegin svona er inntakið í Goethe morph, menningarviðburði fullum af sýningum og málstofum sem hefjast um helgina og fara fram í Norræna húsinu í samstarfi við Goethe Institut. Arnbjörg María Daníelsen, sýningarstjóri, segir frá fjölbreyttri dagskrá í Norræna húsinu næstu tvær vikurnar. Í kvöld verður frumflutt í Gamla bíó ný íslensk ópera eftir gömlu ævintýri, Mærþöll. Þórunn Guðmundsdóttir er höfundur bæði tónlistar og libretto, en hún hefur skrifað fjölda leikrita, söngleikja og ópera síðustu ár. Tónverk eftir Þórunni verður líka frumflutt á tónleikum í Langholtskirkju næstkomandi sunnudag, sem Íslenski flautukórinn heldur utan um og haldnir eru í minningu flautuleikarans Hallfríðar Ólafsdóttur, sem lést fyrir réttum tveimur árum, langt fyrir aldur fram. Þórunn kemur í hljóðstofu og segir okkur frá óperunni og tónverkinu Hafblik. Þegar best tekst til getur hausinn á lesandanum stækkað jafnmikið við að lesa eina örsögu eins og eina skáldsögu. Þessa tilvitnun í Elísabetu Jökulsdóttur er að finna í bók sem kom út í vikunni: Með flugur í höfðinu, sýnisbók íslenskra prósaljóða og örsagna 1922-2012. Safnritið er yfirlit um íslensk prósaljóð og örsögur, eftir tugi skálda sem hafa fengist við þessi heillandi en vandmeðförnu bókmenntaform. Kristín Guðrún Jónsdóttir, prófessor í spænsku, og Óskar Árni Óskarsson, skáld, önnuðust útgáfuna og eru gestir dagsins í Víðsjá. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ari Þór Vilhjálmsson er einn fremsti fiðluleikari þjóðarinnar og verður meðal einleikara á tónleikunum Klassíkin okkar nú á föstudagskvöld. Eftir að hafa starfað í nokkur ár í Fílaharmóníunni í Helsinki dró ævintýraþráin og ástin hann á nýjar slóðir, en í dag býr hann í Tel Aviv og starfar sem leiðari í Fílharmóníuhljómsveit Ísrael. Ari Þór verður gestur okkur í Svipmynd dagsins, segir okkur frá lífi og starfi og svarar nokkrum spurningum af spurningalista Proust. Anton Helgi Jónsson hlaut um liðna helgi ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar og Ingibjargar Sigurðardóttur. Við heyrum ljóðalestur og brot úr viðtali sem tekið var við skáldið í vor, um miðbik þáttar. Þeir eru ófáir, íslensku söngvararnir, sem sungið hafa með píanóleikaranum Jónasi Ingimundarsyni. Nú í vetur fer fram í Salnum í Kópavogi ný tónleikaröð tileinkuð íslenska einsöngslaginu, sem Jónas hefur brunnið fyrir og unnið ötullega að alla sína starfsævi. Við hittum þær Sigríði Ósk Kristjánsdóttur, mezzósópransöngkonu og Hrönn Þráinsdóttur, píanóleikara, sem sögðu okkur nánar frá verkefninu og fyrstu tónleikunum í röðinni, sem eru sérstaklega tileinkaðir Jónasi Ingimundarsyni og fara fram nú á sunnudag. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ari Þór Vilhjálmsson er einn fremsti fiðluleikari þjóðarinnar og verður meðal einleikara á tónleikunum Klassíkin okkar nú á föstudagskvöld. Eftir að hafa starfað í nokkur ár í Fílaharmóníunni í Helsinki dró ævintýraþráin og ástin hann á nýjar slóðir, en í dag býr hann í Tel Aviv og starfar sem leiðari í Fílharmóníuhljómsveit Ísrael. Ari Þór verður gestur okkur í Svipmynd dagsins, segir okkur frá lífi og starfi og svarar nokkrum spurningum af spurningalista Proust. Anton Helgi Jónsson hlaut um liðna helgi ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar og Ingibjargar Sigurðardóttur. Við heyrum ljóðalestur og brot úr viðtali sem tekið var við skáldið í vor, um miðbik þáttar. Þeir eru ófáir, íslensku söngvararnir, sem sungið hafa með píanóleikaranum Jónasi Ingimundarsyni. Nú í vetur fer fram í Salnum í Kópavogi ný tónleikaröð tileinkuð íslenska einsöngslaginu, sem Jónas hefur brunnið fyrir og unnið ötullega að alla sína starfsævi. Við hittum þær Sigríði Ósk Kristjánsdóttur, mezzósópransöngkonu og Hrönn Þráinsdóttur, píanóleikara, sem sögðu okkur nánar frá verkefninu og fyrstu tónleikunum í röðinni, sem eru sérstaklega tileinkaðir Jónasi Ingimundarsyni og fara fram nú á sunnudag. Umsjón: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Hversu djúpt rista hugsjónir okkar þegar virkilega reynir á? Er hægt að vera ein manneskja á samfélagsmiðlum og önnur í raunheimum? Hvernig er hægt að lifa raunverulegu lífi í beinni útsendingu og hver er kraftbirtingarhljómur lífsins á þessum síðustu og verstu? Auðlesin er reykvísk sumarsaga um verkefnastjórann Bjart og ungskáldið Nínu Kristínu, lauflétt skemmtisaga sem þó veltir upp djúpum spurningum um samtíma okkar og vandamál hinnar svokölluðu þúsaldarkynslóðar. Höfundurinn, Adolf Smári Unnarsson, hefur getið sér gott orð sem rithöfundur, leikstjóri og leikskáld og hann verður gestur okkar hér á eftir. Og í dag fáum við til okkar nýjan pistlahöfund Óskar Arnórsson, arkitekt, doktorsnema í arkitektúr við Columbiaháskóla og lektor í arkitektúrfræðum við Listaháskóla Íslands. Á næstu vikum mun Óskar fjalla um heiminn með augum arkitektsins, og í sínum fyrsta pistli í dag mun hann skoða heiminn með gleraugum arkitektsins. Óskar veltir fyrir sér vali á gleraugum, og hvernig form og fúnksjón takast á í gleraugnaumgjörð. Hvert er annars hið fullkomna form á gleraugnaumgjörð? En við hefjum leika á því að hita upp fyrir klassíkina okkar. Umsjón: Halla Harðardóttir

Hversu djúpt rista hugsjónir okkar þegar virkilega reynir á? Er hægt að vera ein manneskja á samfélagsmiðlum og önnur í raunheimum? Hvernig er hægt að lifa raunverulegu lífi í beinni útsendingu og hver er kraftbirtingarhljómur lífsins á þessum síðustu og verstu? Auðlesin er reykvísk sumarsaga um verkefnastjórann Bjart og ungskáldið Nínu Kristínu, lauflétt skemmtisaga sem þó veltir upp djúpum spurningum um samtíma okkar og vandamál hinnar svokölluðu þúsaldarkynslóðar. Höfundurinn, Adolf Smári Unnarsson, hefur getið sér gott orð sem rithöfundur, leikstjóri og leikskáld og hann verður gestur okkar hér á eftir. Og í dag fáum við til okkar nýjan pistlahöfund Óskar Arnórsson, arkitekt, doktorsnema í arkitektúr við Columbiaháskóla og lektor í arkitektúrfræðum við Listaháskóla Íslands. Á næstu vikum mun Óskar fjalla um heiminn með augum arkitektsins, og í sínum fyrsta pistli í dag mun hann skoða heiminn með gleraugum arkitektsins. Óskar veltir fyrir sér vali á gleraugum, og hvernig form og fúnksjón takast á í gleraugnaumgjörð. Hvert er annars hið fullkomna form á gleraugnaumgjörð? En við hefjum leika á því að hita upp fyrir klassíkina okkar. Umsjón: Halla Harðardóttir

Við hugum að nýrri myndlistarbók sem heitir Ævarandi hreyfing og er sýningarskrá fyrir sýningu Sigurðar Guðjónssonar myndlistarmanns á tvíæringnum í Feneyjum. Auður Jörundsdóttir forstöðumaður Kynningarmiðstöðvar íslenskrar myndlistar verður gestur þáttarins. Ómar fortíðar er ný plata sem Ómar Guðjónsson gaf út á dögunum, og frumflutti á nýafstaðinni djazzhátíð í Reykjavík. Ómar og félagar hans, Matthías Hemstock og Tómas Jónsson, leika á plötunni þekkt lög úr þjóðarsál Íslendinga, í nýjum og óvæntum útsetningum, þar sem fetilgítar leikur aðalhlutverk. Við heyrum af sköpunarferlinu undir lok þáttar. Um helgina fór fram, í annað sinn, Hamraborgarfestival. Opnunarverk hátíðarinnar var gjörningurinn Dætur, eftir þær Önnu Kolfinnu Kuran og Elísabetu Birtu Sveinsdóttur. Nína Hjálmarsdóttir segir okkur frá gjörningnum í pistli dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Við hugum að nýrri myndlistarbók sem heitir Ævarandi hreyfing og er sýningarskrá fyrir sýningu Sigurðar Guðjónssonar myndlistarmanns á tvíæringnum í Feneyjum. Auður Jörundsdóttir forstöðumaður Kynningarmiðstöðvar íslenskrar myndlistar verður gestur þáttarins. Ómar fortíðar er ný plata sem Ómar Guðjónsson gaf út á dögunum, og frumflutti á nýafstaðinni djazzhátíð í Reykjavík. Ómar og félagar hans, Matthías Hemstock og Tómas Jónsson, leika á plötunni þekkt lög úr þjóðarsál Íslendinga, í nýjum og óvæntum útsetningum, þar sem fetilgítar leikur aðalhlutverk. Við heyrum af sköpunarferlinu undir lok þáttar. Um helgina fór fram, í annað sinn, Hamraborgarfestival. Opnunarverk hátíðarinnar var gjörningurinn Dætur, eftir þær Önnu Kolfinnu Kuran og Elísabetu Birtu Sveinsdóttur. Nína Hjálmarsdóttir segir okkur frá gjörningnum í pistli dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í Víðsjá dagsins kynnum við okkur nýlega og mjög metnaðarfulla listahátíð í Kópavoginum, Hamraborg Festival. Rithöfundarnir Emil Hjörvar Petersen og Kamilla Einarsdóttir sögðu okkur aðeins frá hátíðinni, endurnýjaðri ímynd Kópavogs og nýútkominni bók, Með Hamraborg á heilanum, sem kemur út í tilefni af hátíðinni. Þá fáum við óvenjulega heimsókn í hljóðstofu: Myndlistarkonan Freyja Eilíf og handarannsakandinn Jana Napoli lásu í lófa Höllu og sögðu okkur frá verkefninu Hendur Íslands, sem felst í því að lesa í lófa og taka myndir af höndum 1% Íslendinga. Lófalestur þeirra Jönu og Freyju verður meðal fjölda viðburða á Hamraborg Festival um helgina. Friðgeir Einarsson hefur síðustu vikur fært okkur pistla um sumarfrí og deilt með okkur áhyggjum og vangaveltum um allt það sem huga þarf að á þessum krefjandi tíma ársins. Í sínum síðasta pistli af fjórum heldur Friðgeir á Hornstrandir í leit að svörum. Og við heyrum smá spuna frá Davíð Þór Jónssyni, píanóleikara, sem tekur á móti gestum á síðustu stofutónleikum sumarsins á Gljúfrasteini á sunnudaginn.

Í Víðsjá dagsins kynnum við okkur nýlega og mjög metnaðarfulla listahátíð í Kópavoginum, Hamraborg Festival. Rithöfundarnir Emil Hjörvar Petersen og Kamilla Einarsdóttir sögðu okkur aðeins frá hátíðinni, endurnýjaðri ímynd Kópavogs og nýútkominni bók, Með Hamraborg á heilanum, sem kemur út í tilefni af hátíðinni. Þá fáum við óvenjulega heimsókn í hljóðstofu: Myndlistarkonan Freyja Eilíf og handarannsakandinn Jana Napoli lásu í lófa Höllu og sögðu okkur frá verkefninu Hendur Íslands, sem felst í því að lesa í lófa og taka myndir af höndum 1% Íslendinga. Lófalestur þeirra Jönu og Freyju verður meðal fjölda viðburða á Hamraborg Festival um helgina. Friðgeir Einarsson hefur síðustu vikur fært okkur pistla um sumarfrí og deilt með okkur áhyggjum og vangaveltum um allt það sem huga þarf að á þessum krefjandi tíma ársins. Í sínum síðasta pistli af fjórum heldur Friðgeir á Hornstrandir í leit að svörum. Og við heyrum smá spuna frá Davíð Þór Jónssyni, píanóleikara, sem tekur á móti gestum á síðustu stofutónleikum sumarsins á Gljúfrasteini á sunnudaginn.

Í Víðsjá dagsins er hugað að úkraínskum menningargersemum, í tilefni af þjóðhátíðardegi Úkraínu. Litrík og ævintýraleg verk úkraínsku listakonunnar Mariu Primachenko hafa tekið þátt í að móta þjóðarvitund Úkraínu. Það var því mikið áfall þegar rússneski herinn kveikti í safni sem hýsti mikið af verkum hennar í mars síðastliðnum. Við hefjum Víðsjá í dag með því að rifja upp pistil Höllu Harðardóttur um þennan atburð. Á miðvikudögum í Víðsjá fáum við svipmynd af listamanni, og gestur okkar í dag er Hrafnhildur Hagalín, leikskáld, dramatúrg og þýðandi. Hrafnhildur kemur með nokkur lög, segir okkur frá ferlinum og svarar auk þess nokkrum spurningum úr Proust spurningalistanum. Árið 1974 var eitt af okkar ástkærustu útilistaverkum vígt; það er mósaíkverk Gerðar Helgadóttur á Tollhúsi Reykjavíkur. Nú hefur nýtt torg, sem nýlega var prýtt þokuskúlptúr til frekari mögnunar, mótast í samtali við nýjar byggingar á svæðinu, en fyrst og fremst í samtali við verk Gerðar. Við ræðum við landslagsarkitektinn sem hafði umsjón með hönnun torgsins, Áslaugu Traustadóttur. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í Víðsjá dagsins er hugað að úkraínskum menningargersemum, í tilefni af þjóðhátíðardegi Úkraínu. Litrík og ævintýraleg verk úkraínsku listakonunnar Mariu Primachenko hafa tekið þátt í að móta þjóðarvitund Úkraínu. Það var því mikið áfall þegar rússneski herinn kveikti í safni sem hýsti mikið af verkum hennar í mars síðastliðnum. Við hefjum Víðsjá í dag með því að rifja upp pistil Höllu Harðardóttur um þennan atburð. Á miðvikudögum í Víðsjá fáum við svipmynd af listamanni, og gestur okkar í dag er Hrafnhildur Hagalín, leikskáld, dramatúrg og þýðandi. Hrafnhildur kemur með nokkur lög, segir okkur frá ferlinum og svarar auk þess nokkrum spurningum úr Proust spurningalistanum. Árið 1974 var eitt af okkar ástkærustu útilistaverkum vígt; það er mósaíkverk Gerðar Helgadóttur á Tollhúsi Reykjavíkur. Nú hefur nýtt torg, sem nýlega var prýtt þokuskúlptúr til frekari mögnunar, mótast í samtali við nýjar byggingar á svæðinu, en fyrst og fremst í samtali við verk Gerðar. Við ræðum við landslagsarkitektinn sem hafði umsjón með hönnun torgsins, Áslaugu Traustadóttur. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Í þætti dagsins í dag verður farið víða að vanda. Við heyrum pistil frá nýjum pistlahöfundi Víðsjár, Erni Elvari Arnarssyni. Við hittum líka sviðshöfundinn Hákon Örn Helgason, og heyrum af fyrstu frumsýningu haustsins í Tjarnarbíói, Jesú er til og hann spilar á banjó. Þá förum við í heimsókn í Hverfisgallerí neðst á Hverfisgötu, en þar sýnir Edda Jónsdóttir myndlistarkona verk sín á sýningu sem hún kallar Teikningar. Við ræðum við Eddu í galleríinu og líka sýningarstjórann, Hildigunni Birgisdóttur. Í Kakalaskála í Kringlumýri fara reglulega fram merkileg málþing. Á laugardaginn verður eitt slíkt, og hefur yfirskriftina Náttúran. Fundarstjóri málþingsins er Guðrún Ingólfsdóttir en fyrirlesararnir eru fjórir, þau Ásta Kristín Benediktsdóttir, lektor, Skúli Skúlason, prófessor, Astrid Ogilvie, vísindamaður og Viðar Hreinsson, sérfræðingur á Náttúruminjasafni Íslands. Fyrirlestur Viðars ber titilinn 'Þú hafðir ekki skyn á skapara þínum' og Ásta Kristín fjallar um íslenska hálendið sem hinsegin rými. Við fengum þau bæði í viðtal. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Í þætti dagsins í dag verður farið víða að vanda. Við heyrum pistil frá nýjum pistlahöfundi Víðsjár, Erni Elvari Arnarssyni. Við hittum líka sviðshöfundinn Hákon Örn Helgason, og heyrum af fyrstu frumsýningu haustsins í Tjarnarbíói, Jesú er til og hann spilar á banjó. Þá förum við í heimsókn í Hverfisgallerí neðst á Hverfisgötu, en þar sýnir Edda Jónsdóttir myndlistarkona verk sín á sýningu sem hún kallar Teikningar. Við ræðum við Eddu í galleríinu og líka sýningarstjórann, Hildigunni Birgisdóttur. Í Kakalaskála í Kringlumýri fara reglulega fram merkileg málþing. Á laugardaginn verður eitt slíkt, og hefur yfirskriftina Náttúran. Fundarstjóri málþingsins er Guðrún Ingólfsdóttir en fyrirlesararnir eru fjórir, þau Ásta Kristín Benediktsdóttir, lektor, Skúli Skúlason, prófessor, Astrid Ogilvie, vísindamaður og Viðar Hreinsson, sérfræðingur á Náttúruminjasafni Íslands. Fyrirlestur Viðars ber titilinn 'Þú hafðir ekki skyn á skapara þínum' og Ásta Kristín fjallar um íslenska hálendið sem hinsegin rými. Við fengum þau bæði í viðtal. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Víðsjá kynnir sér síðasta sumarlestur Norræna hússins, sem fer fram þriðjudaginn 23. ágúst kl 17. Þema sumarlestursins í þetta sinn er ábyrgð mannsins á sjálfum sér, í samböndum og lífinu öllu. Þessi metnaðarfulla yfirskrift vakti forvitni Víðsjár, sem hitti rithöfundana Ingólf Eiríksson, Natöshu S og Þóru Hjörleifsdóttur í garðskála Norræna hússins. Sviðshöfundurinn Nína Hjálmarsdóttir dvaldi í New York í sumar og sótti þar leiksýningar af því tagi sem óvíða finnast annars staðar. Hún segir okkur frá reynslu sinni af því að fara á innlimunarleiksýninguna Sleep no more. Við skoðum líka nýtt frumvarp til laga um tónlist í landinu og ný drög að tónlistarstefnu sem nú er verið að koma saman í fyrsta sinn. Myndlistarmaðurinn Fritz Hendrik opnaði á dögunum sýningu í Gallerí Þulu, undir yfirskriftinni Regnbogi Hunds. Við tókum titilinn bókstaflega, mættum með hund á sýninguna og lærðum ýmislegt um skynjun hunda. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Víðsjá kynnir sér síðasta sumarlestur Norræna hússins, sem fer fram þriðjudaginn 23. ágúst kl 17. Þema sumarlestursins í þetta sinn er ábyrgð mannsins á sjálfum sér, í samböndum og lífinu öllu. Þessi metnaðarfulla yfirskrift vakti forvitni Víðsjár, sem hitti rithöfundana Ingólf Eiríksson, Natöshu S og Þóru Hjörleifsdóttur í garðskála Norræna hússins. Sviðshöfundurinn Nína Hjálmarsdóttir dvaldi í New York í sumar og sótti þar leiksýningar af því tagi sem óvíða finnast annars staðar. Hún segir okkur frá reynslu sinni af því að fara á innlimunarleiksýninguna Sleep no more. Við skoðum líka nýtt frumvarp til laga um tónlist í landinu og ný drög að tónlistarstefnu sem nú er verið að koma saman í fyrsta sinn. Myndlistarmaðurinn Fritz Hendrik opnaði á dögunum sýningu í Gallerí Þulu, undir yfirskriftinni Regnbogi Hunds. Við tókum titilinn bókstaflega, mættum með hund á sýninguna og lærðum ýmislegt um skynjun hunda. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Eftir tveggja ára dvala snýr menningarnótt aftur nú á laugardag. Víðsjá fjallar um tvær uppákomur menningarnætur, af fjölmörgum, í þætti dagsins. Við Grandagarð í Reykjavík eru 18 listamenn að undirbúa gjörningahátíð sem hefur hlotið yfirskriftina Einnar nætur gaman. Hópurinn, sem kallar sig Laumulistasamsteypuna, hefur síðustu vikuna unnið að listsköpun í Hrísey, en deilir uppskerunni með almenningi á laugardaginn. Að sögn hópsins er gjörningurinn unninn með Hrísey og fjallið Kaldbak í baksýnisspeglinum og orkurannsóknir Erlu Stefánsdóttur, sjáanda, í hanskahólfinu. Víðsjá hitti þrjár myndlistarkonur í galleríinu Open, úti á Granda. Friðgeir Einarsson hefur síðustu vikur fært okkur pistla um sumarfrí og deilt með okkur áhyggjum og vangaveltum um þá fjölmörgu hluti sem huga þarf að á þessum krefjandi tíma ársins. Í pistli dagsins fylgjum við honum loks út úr bænum og finnum fyrirstöðu í hybrid hleðslum og gagnrýni ferðamanna á íslenskar náttúruperlur. Píanóhátíð Vestfjarða er ný hátíð sem var formlega sett í gærkvöld. Við heyrðum aðeins í skipuleggjendum hátíðarinnar í morgun og fengum senda upptöku af verki sem var frumflutt á töfrandi stund í kirkjunni á Tálknafirði í gærkvöldi. Er það tilviljun að við tölum um kónga þegar kemur að því að fiska vel og spila góðan fótbolta? Hvað eiga aflakóngar og markakóngar sameiginlegt. Eru knatthúsin sem fóru að rísa víðsvegar um landið eftir hrun nýjasta birtingarmyndin um samband menningar og auðlinda? Og standa þessar fótboltahallir mögulega sem vitni um lýðræðishalla í litlum bæjarfélögum? Nokkrar spurningar sem komu upp í spjalli við Óskar Arnórsson arkitekt og lektor við arkitetúrfræði við Listaháskóla Íslands og samstarfsfélaga hans Stefán Laxness arkitekt og rannsakanda búsettan í London, á Kex Hostel í morgun. Þeir segja frá sumarskóla sem lýkur um helgina, þar sem samband fiskveiða og fótbolta var rannsakað. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Eftir tveggja ára dvala snýr menningarnótt aftur nú á laugardag. Víðsjá fjallar um tvær uppákomur menningarnætur, af fjölmörgum, í þætti dagsins. Við Grandagarð í Reykjavík eru 18 listamenn að undirbúa gjörningahátíð sem hefur hlotið yfirskriftina Einnar nætur gaman. Hópurinn, sem kallar sig Laumulistasamsteypuna, hefur síðustu vikuna unnið að listsköpun í Hrísey, en deilir uppskerunni með almenningi á laugardaginn. Að sögn hópsins er gjörningurinn unninn með Hrísey og fjallið Kaldbak í baksýnisspeglinum og orkurannsóknir Erlu Stefánsdóttur, sjáanda, í hanskahólfinu. Víðsjá hitti þrjár myndlistarkonur í galleríinu Open, úti á Granda. Friðgeir Einarsson hefur síðustu vikur fært okkur pistla um sumarfrí og deilt með okkur áhyggjum og vangaveltum um þá fjölmörgu hluti sem huga þarf að á þessum krefjandi tíma ársins. Í pistli dagsins fylgjum við honum loks út úr bænum og finnum fyrirstöðu í hybrid hleðslum og gagnrýni ferðamanna á íslenskar náttúruperlur. Píanóhátíð Vestfjarða er ný hátíð sem var formlega sett í gærkvöld. Við heyrðum aðeins í skipuleggjendum hátíðarinnar í morgun og fengum senda upptöku af verki sem var frumflutt á töfrandi stund í kirkjunni á Tálknafirði í gærkvöldi. Er það tilviljun að við tölum um kónga þegar kemur að því að fiska vel og spila góðan fótbolta? Hvað eiga aflakóngar og markakóngar sameiginlegt. Eru knatthúsin sem fóru að rísa víðsvegar um landið eftir hrun nýjasta birtingarmyndin um samband menningar og auðlinda? Og standa þessar fótboltahallir mögulega sem vitni um lýðræðishalla í litlum bæjarfélögum? Nokkrar spurningar sem komu upp í spjalli við Óskar Arnórsson arkitekt og lektor við arkitetúrfræði við Listaháskóla Íslands og samstarfsfélaga hans Stefán Laxness arkitekt og rannsakanda búsettan í London, á Kex Hostel í morgun. Þeir segja frá sumarskóla sem lýkur um helgina, þar sem samband fiskveiða og fótbolta var rannsakað. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ung Nordisk Musik hátíðin fer fram á höfuðborgarsvæðinu í vikunni. UNM er samstarfsvettvangur og uppskeruhátíð tónsmiða frá nyrstu löndum Evrópu, sem í ár telur líka með Eistrasaltslöndin Eistland, Lettland og Litháen. Hátíðin hófst á mánudag og klárast á sunnudagsmorgun og á dagskrá hennar er fjöldinn allur af tónleikum, innsetningum, málþingum, sýningum og vettvangsferðum. Allt þetta og meira til, afsprengi vinnu ungu kynslóðarinnar meðal tónsmiða og kollega þeirra þvert á listgreinar. Við fengum þau Sóleyju Sigurjónsdóttur og Þorkel Nordal til að segja okkur nánar frá hátíðinni. Helga Rakel Rafnsdóttir flytur okkur pistil um bandarísku listakonuna og ljósmyndarann Fransescu Woodman, sem á sinni stuttu ævi skapaði einstök ljósmyndaverk með sterkum höfundareinkennum, þar sem líkami hennar sjálfrar var oftar en ekki í forgrunni. Bergur Þórisson er tónlistarmaður og tónlistarstjóri sem byrjaði snemma að blása í básúnu og fikta við tæki og tól í hljóðverum. Hann er annar tveggja meðlima í Hugum, hljómsveit sem hann stofnaði ásamt æskuvini sínum af Seltjarnarnesi. Hann hefur hlotið Bafta verðlaun og Grammy-tilnefningu, og hefur gert mikið af því að vinna tónlist í samstarfi við aðra. Síðastliðin sex ár hefur hann verið tónlistarstjóri Bjarkar. Bergur verður gestur okkar í nýjum dagskrárlið Víðsjár, Svipmyndinni, kemur með nokkur lög, segir okkur frá ferlinum og svarar auk þess nokkrum spurningum úr Proust spurningalistanum. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Ung Nordisk Musik hátíðin fer fram á höfuðborgarsvæðinu í vikunni. UNM er samstarfsvettvangur og uppskeruhátíð tónsmiða frá nyrstu löndum Evrópu, sem í ár telur líka með Eistrasaltslöndin Eistland, Lettland og Litháen. Hátíðin hófst á mánudag og klárast á sunnudagsmorgun og á dagskrá hennar er fjöldinn allur af tónleikum, innsetningum, málþingum, sýningum og vettvangsferðum. Allt þetta og meira til, afsprengi vinnu ungu kynslóðarinnar meðal tónsmiða og kollega þeirra þvert á listgreinar. Við fengum þau Sóleyju Sigurjónsdóttur og Þorkel Nordal til að segja okkur nánar frá hátíðinni. Helga Rakel Rafnsdóttir flytur okkur pistil um bandarísku listakonuna og ljósmyndarann Fransescu Woodman, sem á sinni stuttu ævi skapaði einstök ljósmyndaverk með sterkum höfundareinkennum, þar sem líkami hennar sjálfrar var oftar en ekki í forgrunni. Bergur Þórisson er tónlistarmaður og tónlistarstjóri sem byrjaði snemma að blása í básúnu og fikta við tæki og tól í hljóðverum. Hann er annar tveggja meðlima í Hugum, hljómsveit sem hann stofnaði ásamt æskuvini sínum af Seltjarnarnesi. Hann hefur hlotið Bafta verðlaun og Grammy-tilnefningu, og hefur gert mikið af því að vinna tónlist í samstarfi við aðra. Síðastliðin sex ár hefur hann verið tónlistarstjóri Bjarkar. Bergur verður gestur okkar í nýjum dagskrárlið Víðsjár, Svipmyndinni, kemur með nokkur lög, segir okkur frá ferlinum og svarar auk þess nokkrum spurningum úr Proust spurningalistanum. Umsjónarmenn: Halla Harðardóttir og Melkorka Ólafsdóttir

Þankar um þögnina, einlægt samtal tveggja jazzara og ópera um uppgjör er meðal þess sem verður boðið upp á í Víðsjá dagsins. Eitt orð getur rofið ævilanga þögn - svo hljóðar undirskrift óperunnar Þögnin, sem sýnd verður í Tjarnarbíó um næstu helgi. Um er að ræða glænýtt íslenskt verk úr smiðju tónskáldsins Helga Rafns Ingvarssonar og handritshöfundarins og leikstjórans Árna Kristjánssonar. Við fáum þá félaga í hljóðstofu til þess að ræða verkið, þögnina, og föðurhlutverkið. Í tilefni af yfirstandandi Jazzhátíð og útkomu nýrrar plötu bauð Pétur jazzpíanóleikaranum, tónhöfundinum og flautuleikaranum Kristjáni Tryggva Martinssyni til sín í þularklefann. Við heyrum spjall þeirra félaga um nýútkomna plötu, Stökk, jazzsenuna í Amsterdam og föðurhlutverkið. Víðsjá tók líka púlsinn á myndlistarkonunni Jónu Hlíf Halldórsdóttur, en sýning hennar, Líking, verður opnuð nú á föstudag í Gallerí Berg á Klapparstíg. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Þankar um þögnina, einlægt samtal tveggja jazzara og ópera um uppgjör er meðal þess sem verður boðið upp á í Víðsjá dagsins. Eitt orð getur rofið ævilanga þögn - svo hljóðar undirskrift óperunnar Þögnin, sem sýnd verður í Tjarnarbíó um næstu helgi. Um er að ræða glænýtt íslenskt verk úr smiðju tónskáldsins Helga Rafns Ingvarssonar og handritshöfundarins og leikstjórans Árna Kristjánssonar. Við fáum þá félaga í hljóðstofu til þess að ræða verkið, þögnina, og föðurhlutverkið. Í tilefni af yfirstandandi Jazzhátíð og útkomu nýrrar plötu bauð Pétur jazzpíanóleikaranum, tónhöfundinum og flautuleikaranum Kristjáni Tryggva Martinssyni til sín í þularklefann. Við heyrum spjall þeirra félaga um nýútkomna plötu, Stökk, jazzsenuna í Amsterdam og föðurhlutverkið. Víðsjá tók líka púlsinn á myndlistarkonunni Jónu Hlíf Halldórsdóttur, en sýning hennar, Líking, verður opnuð nú á föstudag í Gallerí Berg á Klapparstíg. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Fyrirmæli í pósti frá Budapest, kvenfyrirmyndir í listum og 700 ára gamalt handrit á Indlandsskaga er meðal þess sem verður boðið upp á í Víðsjá dagsins. Í Listasafni Árnesinga stendur nú yfir sýning undir sýningarstjórn listfræðingsins Zsoku Leposu. Zsoka hefur síðustu ár rannsakað list og samskipti ungverskra og íslenskra myndlistarmanna á sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar, þegar strangar hömlur voru á ferða- og tjáningarfrelsi í Austur-Evrópu. Listamenn í Ungverjalandi tóku upp á ýmsum hugvitsömum aðferðum til þess að brjóta sér leið til vesturs, og fengu til þess meðal annars dygga aðstoð ungra íslenskra myndlistarnema. Í Tengivagninum þann 27. júlí síðastliðinn spjölluðu þau Melkorka og Gunnar Hansson við bandarísk hjón sem eru nýflutt til Akureyrar. Þau sögðu okkur frá leiksýningu sem þá var í undirbúningi, og fór fram í Tjarnarbíói um helgina. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór á sýninguna The Women who rode away og fjallar um hana í leikhúspistli dagsins. Við hugum líka að fornu indversku, eða pakistönsku handriti, en á miðnætti voru 75 ár liðin frá að þessi tvö nútímaríki, Indland og Pakistan, urðu til við uppskiptingu breska heimsveldisins sem áður réð ríkjum á Indlandsskaga. En við byrjum á að heiðra eina ástsælustu óperusöngkonu þjóðarinnar, Þuríði Pálsdóttur, sem lést fyrir helgi, 95 ára að aldri. Þuríður var af miklu tónlistarfólki komin, dóttir Kristínar Norðmann píanókennara og Páls Ísólfssonar tónskálds og orgelleikara. Þuríður stundaði söng- og tónlistarnám á Ítalíu á sjötta áratugnum og söng fjölmörg óperuhlutverk, bæði hér heima og erlendis. Hún var líka yfirkennari Söngskólans frá stofnun hans árið 1973 og vann ötullega að söng- og tónmenntun í áratugi, meðal annars með því að halda utan um þætti hér í Ríkisútvarpinu seint á sjöunda áratugnum. Heyrum tvö brot úr þættinum Tónlistartími barnanna, í umsjón Þuríðar Pálsdóttur, frá árinu 1969. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Fyrirmæli í pósti frá Budapest, kvenfyrirmyndir í listum og 700 ára gamalt handrit á Indlandsskaga er meðal þess sem verður boðið upp á í Víðsjá dagsins. Í Listasafni Árnesinga stendur nú yfir sýning undir sýningarstjórn listfræðingsins Zsoku Leposu. Zsoka hefur síðustu ár rannsakað list og samskipti ungverskra og íslenskra myndlistarmanna á sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar, þegar strangar hömlur voru á ferða- og tjáningarfrelsi í Austur-Evrópu. Listamenn í Ungverjalandi tóku upp á ýmsum hugvitsömum aðferðum til þess að brjóta sér leið til vesturs, og fengu til þess meðal annars dygga aðstoð ungra íslenskra myndlistarnema. Í Tengivagninum þann 27. júlí síðastliðinn spjölluðu þau Melkorka og Gunnar Hansson við bandarísk hjón sem eru nýflutt til Akureyrar. Þau sögðu okkur frá leiksýningu sem þá var í undirbúningi, og fór fram í Tjarnarbíói um helgina. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór á sýninguna The Women who rode away og fjallar um hana í leikhúspistli dagsins. Við hugum líka að fornu indversku, eða pakistönsku handriti, en á miðnætti voru 75 ár liðin frá að þessi tvö nútímaríki, Indland og Pakistan, urðu til við uppskiptingu breska heimsveldisins sem áður réð ríkjum á Indlandsskaga. En við byrjum á að heiðra eina ástsælustu óperusöngkonu þjóðarinnar, Þuríði Pálsdóttur, sem lést fyrir helgi, 95 ára að aldri. Þuríður var af miklu tónlistarfólki komin, dóttir Kristínar Norðmann píanókennara og Páls Ísólfssonar tónskálds og orgelleikara. Þuríður stundaði söng- og tónlistarnám á Ítalíu á sjötta áratugnum og söng fjölmörg óperuhlutverk, bæði hér heima og erlendis. Hún var líka yfirkennari Söngskólans frá stofnun hans árið 1973 og vann ötullega að söng- og tónmenntun í áratugi, meðal annars með því að halda utan um þætti hér í Ríkisútvarpinu seint á sjöunda áratugnum. Heyrum tvö brot úr þættinum Tónlistartími barnanna, í umsjón Þuríðar Pálsdóttur, frá árinu 1969. Umsjónarmaður: Melkorka Ólafsdóttir

Victoria Bakshina fjallar um Rússland eftir hrun Sovétríkjanna í fimm pistlum hér í Víðsjá. Í sínum fjórða pistli fjallar Victoria um stríð og hugmyndafræðina á bak við það. Einhverjir halda að eftir hrun Sovétríkjanna hafi Rússland ekki tekið þátt í neinum stríðsátökum, en við nánari athugun á sögunni kemur í ljós að stríðið hefur verið óhjákvæmilegur partur af sögu nútíma Rússlands, og innrásin í Úkraínu er rökrétt skref í langvarandi stríðsátökum. Victoria tekur til máls hér seinna í þættinum. Jaðarmenningarhátíð í Reykjavík, Reykjavík Fringe festival hefst á morgun, föstudag. Þetta er í fimmta sinn sem hátíðin er haldin og hefur hún verið að hreiðra um sig sem fastur liður í menningarlífi landsins. Danssýningar eru áberandi á hátíðinni í ár, í bland við ýmislegt spennandi eins og sirkuslistir, kabarett og uppistand. Listrænn stjórnandi hátíðarinnar og einn stofnenda hennar Nanna Gunnars kemur til mín í spjall hér í lok þáttar og fer yfir sögu hátíðarinnar og við ræðum hlutverk hennar, jaðarinn og miðjuna. Langar bækur geta verið afar fráhrindandi. Flest kannast við að hafa sagt, eða heyrt einhvern segja, að ef bókin er löng sé kannski bara best að bíða eftir myndinni. Sem gerir eiginlega lítið úr bæði bókinni og myndinni. Bækur séu erfiðar, kvikmyndir auðmeltar. Ég hef verið að kynna til leiks áskorun sem er blanda af gamni og alvöru um að lesa eingöngu langar bækur, svokallaða doðranta. Að nú sé ár doðrantsins.? Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Victoria Bakshina fjallar um Rússland eftir hrun Sovétríkjanna í fimm pistlum hér í Víðsjá. Í sínum fjórða pistli fjallar Victoria um stríð og hugmyndafræðina á bak við það. Einhverjir halda að eftir hrun Sovétríkjanna hafi Rússland ekki tekið þátt í neinum stríðsátökum, en við nánari athugun á sögunni kemur í ljós að stríðið hefur verið óhjákvæmilegur partur af sögu nútíma Rússlands, og innrásin í Úkraínu er rökrétt skref í langvarandi stríðsátökum. Victoria tekur til máls hér seinna í þættinum. Jaðarmenningarhátíð í Reykjavík, Reykjavík Fringe festival hefst á morgun, föstudag. Þetta er í fimmta sinn sem hátíðin er haldin og hefur hún verið að hreiðra um sig sem fastur liður í menningarlífi landsins. Danssýningar eru áberandi á hátíðinni í ár, í bland við ýmislegt spennandi eins og sirkuslistir, kabarett og uppistand. Listrænn stjórnandi hátíðarinnar og einn stofnenda hennar Nanna Gunnars kemur til mín í spjall hér í lok þáttar og fer yfir sögu hátíðarinnar og við ræðum hlutverk hennar, jaðarinn og miðjuna. Langar bækur geta verið afar fráhrindandi. Flest kannast við að hafa sagt, eða heyrt einhvern segja, að ef bókin er löng sé kannski bara best að bíða eftir myndinni. Sem gerir eiginlega lítið úr bæði bókinni og myndinni. Bækur séu erfiðar, kvikmyndir auðmeltar. Ég hef verið að kynna til leiks áskorun sem er blanda af gamni og alvöru um að lesa eingöngu langar bækur, svokallaða doðranta. Að nú sé ár doðrantsins.? Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Jazzklúbburinn Múlinn hefur sumardagskrá sína í kvöld með tónleikum á Björtuloftum í Hörpu, og það er Tríó jazzsöngkonunnar Marínu Óskar sem opnar dagskrána. Tríó Marínu Óskar hefur komið víða við, nú síðast fyrir fullu húsi á Jazzhátíð Garðabæjar, en tríóið skipa ásamt Marínu Ósk þeir Mikael Máni Ásmundsson á gítar og Andri Ólafsson á kontrabassa. Tónlistin hefur fylgt Marínu Ósk frá barnsaldri í Keflavík, hún lærði snemma að meta jazz og Chet Baker er hennar helsti áhrifavaldur. Listahátíð í Reykjavík lauk um helgina. Hátíðin stóð yfir í nær þrjár vikur í ár enda margt uppsafnað eftir tvö ár af heimsfaraldri. Nína Hjálmarsdóttir þræddi viðburði og sýningar hátíðarinnar og segir að kannski hafi það mikilvægasta á hátíðinni verið það sem gerðist í minni rýmum, í minni hópum. Við kynnum okkur 300 síðna bók sem kom út árið 1981 í Róm. Bókin líkist frekar handriti, er eins og súrrealísk alfræðiorðabók sem útskýrir á óþekktu tungumáli veröld sem þú hefur aldrei kynnst fyrr. Þetta er Codex Serafinianus us eftir ítalska listamanninn Luigi Serafini . Texti og kannski fyrst og fremst myndmál Codex Seraphinianus hefur valdið mörgum miklum heilabrotum. Svo miklum að heilu félögin hafa verið stofnuð til að reyna að lesa merkingu úr textanum. Við fáum líka bókagagnrýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur sem var að lesa nýja íslenska skáldsögu, Getnað eftir Heiðu Vigdísi Sigfúsdóttur.

Jazzklúbburinn Múlinn hefur sumardagskrá sína í kvöld með tónleikum á Björtuloftum í Hörpu, og það er Tríó jazzsöngkonunnar Marínu Óskar sem opnar dagskrána. Tríó Marínu Óskar hefur komið víða við, nú síðast fyrir fullu húsi á Jazzhátíð Garðabæjar, en tríóið skipa ásamt Marínu Ósk þeir Mikael Máni Ásmundsson á gítar og Andri Ólafsson á kontrabassa. Tónlistin hefur fylgt Marínu Ósk frá barnsaldri í Keflavík, hún lærði snemma að meta jazz og Chet Baker er hennar helsti áhrifavaldur. Listahátíð í Reykjavík lauk um helgina. Hátíðin stóð yfir í nær þrjár vikur í ár enda margt uppsafnað eftir tvö ár af heimsfaraldri. Nína Hjálmarsdóttir þræddi viðburði og sýningar hátíðarinnar og segir að kannski hafi það mikilvægasta á hátíðinni verið það sem gerðist í minni rýmum, í minni hópum. Við kynnum okkur 300 síðna bók sem kom út árið 1981 í Róm. Bókin líkist frekar handriti, er eins og súrrealísk alfræðiorðabók sem útskýrir á óþekktu tungumáli veröld sem þú hefur aldrei kynnst fyrr. Þetta er Codex Serafinianus us eftir ítalska listamanninn Luigi Serafini . Texti og kannski fyrst og fremst myndmál Codex Seraphinianus hefur valdið mörgum miklum heilabrotum. Svo miklum að heilu félögin hafa verið stofnuð til að reyna að lesa merkingu úr textanum. Við fáum líka bókagagnrýni frá Grétu Sigríði Einarsdóttur sem var að lesa nýja íslenska skáldsögu, Getnað eftir Heiðu Vigdísi Sigfúsdóttur.

Leikhópurinn Spindrift er eitt af þeim listakollektívum sem taka þátt í Fringe listahátíðinni í ár. Spindrift flytur tvö verk á hátíðinni, Leikverkið Þeir, sem sýnt verður í Tjarnarbíó, og Leikverkið Við dönsum undir öskufalli endalokanna, sem sýnt verður í Iðnó. Spindrift er skipað sex konum frá Íslandi og Finnlandi sem kynntust í Englandi og Eistlandi. Það er ýmislegt sem tengir þessar sviðslistakonur þó þær komi úr ólíkum áttum, með annars viljinn til að breyta starfsandanum og hefðbundnum valdastrúktúr leikhússins. Þær vinna eftir feminískum gildum og leitast við að ýta undir það sem oft eru kallaðir kvenlegir eiginleikar í sinni sköpun. Tveir meðlimir Spindrift, þær Bergdís Júlía Jóhannsdóttir og Tinna Þorvalds Önnudóttir, verða gestir Víðsjár í dag. Og við fáum sendingu frá Snorra Rafni Hallssyni, hans þriðja pistil af fimm sem fjalla um peninga. Í dag segir Snorri Rafn frá hinum leyndardómsfulla Satoshi Nakamoto, upprunalegum tilgangi Bitcoin og hvers vegna líking Bitcoin við gull gengur ekki upp. Þegar allt kemur til alls eru peningar kannski bara ekki neitt. Meira um það hér á eftir. En við byrjum þáttinn á að hefja okkur til flugs. Hvað er svona heillandi við fugla og hvernig birtast þeir okkur í skáldskap? Jóhannes hitti Ragnar Helga Ólafsson, rithöfund og bókaútgefanda, á kaffivagninum til að ræða fugla. Þetta samtal fór fram í júní 2018, en er nokkuð tímalaust og kannski bara viðeigandi, í dag á lengsta degi ársins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Leikhópurinn Spindrift er eitt af þeim listakollektívum sem taka þátt í Fringe listahátíðinni í ár. Spindrift flytur tvö verk á hátíðinni, Leikverkið Þeir, sem sýnt verður í Tjarnarbíó, og Leikverkið Við dönsum undir öskufalli endalokanna, sem sýnt verður í Iðnó. Spindrift er skipað sex konum frá Íslandi og Finnlandi sem kynntust í Englandi og Eistlandi. Það er ýmislegt sem tengir þessar sviðslistakonur þó þær komi úr ólíkum áttum, með annars viljinn til að breyta starfsandanum og hefðbundnum valdastrúktúr leikhússins. Þær vinna eftir feminískum gildum og leitast við að ýta undir það sem oft eru kallaðir kvenlegir eiginleikar í sinni sköpun. Tveir meðlimir Spindrift, þær Bergdís Júlía Jóhannsdóttir og Tinna Þorvalds Önnudóttir, verða gestir Víðsjár í dag. Og við fáum sendingu frá Snorra Rafni Hallssyni, hans þriðja pistil af fimm sem fjalla um peninga. Í dag segir Snorri Rafn frá hinum leyndardómsfulla Satoshi Nakamoto, upprunalegum tilgangi Bitcoin og hvers vegna líking Bitcoin við gull gengur ekki upp. Þegar allt kemur til alls eru peningar kannski bara ekki neitt. Meira um það hér á eftir. En við byrjum þáttinn á að hefja okkur til flugs. Hvað er svona heillandi við fugla og hvernig birtast þeir okkur í skáldskap? Jóhannes hitti Ragnar Helga Ólafsson, rithöfund og bókaútgefanda, á kaffivagninum til að ræða fugla. Þetta samtal fór fram í júní 2018, en er nokkuð tímalaust og kannski bara viðeigandi, í dag á lengsta degi ársins. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í hugum margra er Kjarval fyrst og fremst landslagsmálari, en hann teiknaði andlitsmyndir alla tíð og hóf ferilinn sem portrett málari. En landslagið var þó aldrei langt undan og með tímanum varð fantasían æ sterkari í mannamyndum Kjarvals, og stundum tók hún yfir. Þessi tengsl milli andlitsmynda hans og landslagsmynda virðast hafa blasað við mönnum frá byrjun, líkt og Aðalsteinn Ingólfsson bendir á í sýningartexta á sýningunni Andlit úr skýjum, mannamyndir Kjarvals. VIð ræðum við Aðalstein í þætti dagsins. Í sínum þriðja pistli um sögu Rússlands eftir hrun Sovétríkjanna fjallar Victoria Bakshina um blaðamennsku, eða fjórða valdið. Farið verður yfir sögu rússneskra fjölmiðla, hvernig þeir hurfu frá blómaskeiði tíunda áratugarins yfir í stöðuna sem nú er uppi, en samkvæmt heimildum Fréttamanna án landamæra er Rússland númer 175 í röðinni af 179 löndum þegar kemur að tjáningarfrelsi. Einnig ræðir Victoria við Andrei Menshenin, blaðamann frá Rússlandi, sem veitir innsýn í rússneska blaðamennsku. En við byrjum á því að huga að fuglum. Þessa vikuna erum við að upplifa lengstu daga ársins, og sumarfrí er handan við hornið hjá mörgum okkar. Bjartar nætur og tímaleysi eru eitt af því sem einkennir íslenska sumarið, og félagar okkar í tímaleysinu eru að sjálfsögðu fuglarnir sem toppa sumarnóttina með nærveru sinni. Við skulum rifja upp viðtal um fugla, sem Jóhannes tók við Ragnar Helga Ólafsson um þetta leyti árs, fyrir fjórum árum síðan. Umsjón: Halla Harðardóttir

Í hugum margra er Kjarval fyrst og fremst landslagsmálari, en hann teiknaði andlitsmyndir alla tíð og hóf ferilinn sem portrett málari. En landslagið var þó aldrei langt undan og með tímanum varð fantasían æ sterkari í mannamyndum Kjarvals, og stundum tók hún yfir. Þessi tengsl milli andlitsmynda hans og landslagsmynda virðast hafa blasað við mönnum frá byrjun, líkt og Aðalsteinn Ingólfsson bendir á í sýningartexta á sýningunni Andlit úr skýjum, mannamyndir Kjarvals. VIð ræðum við Aðalstein í þætti dagsins. Í sínum þriðja pistli um sögu Rússlands eftir hrun Sovétríkjanna fjallar Victoria Bakshina um blaðamennsku, eða fjórða valdið. Farið verður yfir sögu rússneskra fjölmiðla, hvernig þeir hurfu frá blómaskeiði tíunda áratugarins yfir í stöðuna sem nú er uppi, en samkvæmt heimildum Fréttamanna án landamæra er Rússland númer 175 í röðinni af 179 löndum þegar kemur að tjáningarfrelsi. Einnig ræðir Victoria við Andrei Menshenin, blaðamann frá Rússlandi, sem veitir innsýn í rússneska blaðamennsku. En við byrjum á því að huga að fuglum. Þessa vikuna erum við að upplifa lengstu daga ársins, og sumarfrí er handan við hornið hjá mörgum okkar. Bjartar nætur og tímaleysi eru eitt af því sem einkennir íslenska sumarið, og félagar okkar í tímaleysinu eru að sjálfsögðu fuglarnir sem toppa sumarnóttina með nærveru sinni. Við skulum rifja upp viðtal um fugla, sem Jóhannes tók við Ragnar Helga Ólafsson um þetta leyti árs, fyrir fjórum árum síðan. Umsjón: Halla Harðardóttir

Sönghátíð í Hafnaborg er orðin árlegur viðburður í tónlistarlífinu. Hún er nú haldin í sjötta sinn undir styrkri stjórn Guðrúnar Jóhönnu Ólafsdóttur og Francisco Javier Jáuregui, sem einnig stofnuðu hátíðina á sínum tíma. Í ár er boðið upp á átta tónleika með framúrskarandi söngvurum, kór og hljóðfæraleikurum sem flytja fjölbreytta tónlist frá ólíkum tímum. Rúmlega fimmtíu íslenskir og erlendir tónlistarmenn taka þátt í hátíðinni, en einnig verða ýmis námskeið í boði. "Teiknimyndir eru ekkert lægri en kúbisminn hjá Picasso," segir myndlistarmaðurinn Einar Lúðvík Ólafsson. Einar er bæði með bakgrunn í myndlist og tölvunarfræði, hann málar á fremur hefðbundinn hátt, með olíulitum og vísar í listasöguna langt aftur í aldir en slær hefðinni saman við skrautlegan og teiknimyndakenndan heim sem skapar nýtt samhengi til að fást við okkar sítengdu, samhengislausu og absúrd daglegu tilvist. Einar Lúðvík opnar sýninguna Sannleikurinn þekkir raunveruleikann í Gallerý Port á nýjum stað á Laugavegi 32. Þar fæst hann við sögu málverksins, goðsagnir og samtímann og við lítum inn á vinnustofu Einars hér í lok þáttar þar sem hann var að leggja lokahönd á sýninguna. Við kynntum hér til leiks í upphafi vikunnar nýjan pistlahöfund: Victoriu Bakshina.Í sínum öðrum pistli fjallar Victoria um menningu í Rússlandi eftir hrun Sovétríkjanna, helstu afrek og áföll tíunda áratugarins. Einnig segir hún frá voninni um breyitngar sem lágu í loftinu fyrstu árin í forsetatíð Pútíns. Og síðast en ekki síst ræðir hún þá slaufun sem rússnesk menning verður að takast á við í kjölfarið innrásar í Úkraínu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Sönghátíð í Hafnaborg er orðin árlegur viðburður í tónlistarlífinu. Hún er nú haldin í sjötta sinn undir styrkri stjórn Guðrúnar Jóhönnu Ólafsdóttur og Francisco Javier Jáuregui, sem einnig stofnuðu hátíðina á sínum tíma. Í ár er boðið upp á átta tónleika með framúrskarandi söngvurum, kór og hljóðfæraleikurum sem flytja fjölbreytta tónlist frá ólíkum tímum. Rúmlega fimmtíu íslenskir og erlendir tónlistarmenn taka þátt í hátíðinni, en einnig verða ýmis námskeið í boði. "Teiknimyndir eru ekkert lægri en kúbisminn hjá Picasso," segir myndlistarmaðurinn Einar Lúðvík Ólafsson. Einar er bæði með bakgrunn í myndlist og tölvunarfræði, hann málar á fremur hefðbundinn hátt, með olíulitum og vísar í listasöguna langt aftur í aldir en slær hefðinni saman við skrautlegan og teiknimyndakenndan heim sem skapar nýtt samhengi til að fást við okkar sítengdu, samhengislausu og absúrd daglegu tilvist. Einar Lúðvík opnar sýninguna Sannleikurinn þekkir raunveruleikann í Gallerý Port á nýjum stað á Laugavegi 32. Þar fæst hann við sögu málverksins, goðsagnir og samtímann og við lítum inn á vinnustofu Einars hér í lok þáttar þar sem hann var að leggja lokahönd á sýninguna. Við kynntum hér til leiks í upphafi vikunnar nýjan pistlahöfund: Victoriu Bakshina.Í sínum öðrum pistli fjallar Victoria um menningu í Rússlandi eftir hrun Sovétríkjanna, helstu afrek og áföll tíunda áratugarins. Einnig segir hún frá voninni um breyitngar sem lágu í loftinu fyrstu árin í forsetatíð Pútíns. Og síðast en ekki síst ræðir hún þá slaufun sem rússnesk menning verður að takast á við í kjölfarið innrásar í Úkraínu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Á plötunni Persian Path frá árinu 2020 renna saman íslensk og írönsk þjóðlagatónlist í útsetningum tónlistarmannsins Ásgeirs Ásgeirssonar. Undanfarin ár hefur Ásgeir sótt sinn tónlistarlega innblástur austur til Balkansskaga og Mið-Austurlanda. En bakgrunnurinn er öllu hefðbundnari vestrænt popp og rokk hér heima. Við ræðum við Ásgeir Ásgeirsson um tónlist þessara ólíku menningarheima í lok þáttar. Aðdráttarafl Verksmiðjunnar á Hjalteyri á listamenn er óumdeilanlegt. Staðsetning hennar á jaðrinum, hvort sem miðað er við íslenskan eða alþjóðlegarn listheim, í rústum gamals síldarævintýris, sveipar hana ákveðnum ljóma. Hún á þátt í að skapa ímynd sem hið fullkomna listamannarekna rými þar sem starfsemin er óháð stigveldi, stofnunum og pólitískum áformum um uppbyggingu. Svo segir í texta listfræðingsins Margrétar Elísabetar Ólafsdóttur í bók sem er nýkomin út; Draumarústir. Útgáfan fagnar 10 ára afmæli Verksmiðjunnar á Hjalteyri, við ræðum við Margréti Elísabetu í þætti dagsins . Einnig fáum við sendingu frá Feneyjum. Hópur nýtúrskrifaðra listfræðinga, listamanna, kvikmyndafræðinga, listheimspekinga og menningarmiðlara dvelja nú í Feneyjum og sjá um íslenska skálann á Feneyjatvíæringnum. Næstu vikur munu Víðsjá berast pistlar frá þessum hópi þar sem þau segja okkur frá tvíæringum og því sem hæst ber í listheiminum um þessar mundir. Fyrsti pistillinn berst frá Eyju Orradóttur kvikmyndafræðingi. Eyja veltir fyrir sér myndbandsverkum á hátíðinni, framsetningu verkanna og miðlinum sjálfum. Á myndbandsmiðillin vel við á hátið þar sem gestir ráfa um og skoða verk tilviljunarkennt og í stutta stund? Heyrum þær vangaveltur hér á eftir. En við byrjum í leikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Heimferð, brúðuleikhús sem fer fram í húsbíl sem ferðast um landið. Það er brúðuleikhúshópurinn Handbendi, sem skapar þessa sýningu, en hópurinn hefur aðsetur á Hvammstanga er er handhafi Eyrarrósarinnar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Á plötunni Persian Path frá árinu 2020 renna saman íslensk og írönsk þjóðlagatónlist í útsetningum tónlistarmannsins Ásgeirs Ásgeirssonar. Undanfarin ár hefur Ásgeir sótt sinn tónlistarlega innblástur austur til Balkansskaga og Mið-Austurlanda. En bakgrunnurinn er öllu hefðbundnari vestrænt popp og rokk hér heima. Við ræðum við Ásgeir Ásgeirsson um tónlist þessara ólíku menningarheima í lok þáttar. Aðdráttarafl Verksmiðjunnar á Hjalteyri á listamenn er óumdeilanlegt. Staðsetning hennar á jaðrinum, hvort sem miðað er við íslenskan eða alþjóðlegarn listheim, í rústum gamals síldarævintýris, sveipar hana ákveðnum ljóma. Hún á þátt í að skapa ímynd sem hið fullkomna listamannarekna rými þar sem starfsemin er óháð stigveldi, stofnunum og pólitískum áformum um uppbyggingu. Svo segir í texta listfræðingsins Margrétar Elísabetar Ólafsdóttur í bók sem er nýkomin út; Draumarústir. Útgáfan fagnar 10 ára afmæli Verksmiðjunnar á Hjalteyri, við ræðum við Margréti Elísabetu í þætti dagsins . Einnig fáum við sendingu frá Feneyjum. Hópur nýtúrskrifaðra listfræðinga, listamanna, kvikmyndafræðinga, listheimspekinga og menningarmiðlara dvelja nú í Feneyjum og sjá um íslenska skálann á Feneyjatvíæringnum. Næstu vikur munu Víðsjá berast pistlar frá þessum hópi þar sem þau segja okkur frá tvíæringum og því sem hæst ber í listheiminum um þessar mundir. Fyrsti pistillinn berst frá Eyju Orradóttur kvikmyndafræðingi. Eyja veltir fyrir sér myndbandsverkum á hátíðinni, framsetningu verkanna og miðlinum sjálfum. Á myndbandsmiðillin vel við á hátið þar sem gestir ráfa um og skoða verk tilviljunarkennt og í stutta stund? Heyrum þær vangaveltur hér á eftir. En við byrjum í leikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir fór að sjá Heimferð, brúðuleikhús sem fer fram í húsbíl sem ferðast um landið. Það er brúðuleikhúshópurinn Handbendi, sem skapar þessa sýningu, en hópurinn hefur aðsetur á Hvammstanga er er handhafi Eyrarrósarinnar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Raddir hverra heyrast ekki í íslensku listalífi? Hver okkar eru ekki meðal áhorfenda? Verk hverra sjáum við ekki og hver sjáum við ekki standa á stóru sviðunum? Hvernig geta lista- og menningarstofnanir spornað gegn mismunun í listum? Þetta eru spurningar sem velt verður upp á Langborðinu, viðburði sem fer fram í Iðnó í hádeginu á morgun, sem hluti af klúbbi Listahátíðar. Langborðið er lokaviðburður verkefnis sem hefur verið í gangi frá því í vetur, sem miðar að því að virkja samfélagslistir og gera menningu og listir aðgengilega fyrir öll. Björg Árnadóttir hjá Reykjavíkurakedemíunni hefur stýrt verkefninu og segir okkur betur frá því hér á eftir. 66 fyrir trúarathafnir, 12 söfn, 28 sögulegar byggingar, 18 byggingar sem hýsa menningartengda starfsemi, 7 bókasöfn og 15 styttur eða minnisvarða. Allt er þetta á lista UNESCO yfir fyrirbæri sem hafa eyðilagst í sprengjuárásum Rússa. Menningarverðmæti eru eins og margt annar afar berskjölduð í stríði. Á fyrstu vikum stríðsins í Úkraínu tóku söfn að hreinsa út allar verðmætustu eignirnar, pakka þeim saman og koma í var. Þetta hefur verið gert í gegnum söguna, líklega í öllum samtímastríðum. Fólk hefur jafnvel hætt lífi sínu við það að bjarga listaverkum frá vígvellinum. Við fjöllum um menningarverðmæti á stríðstímum með Atla Viðari Thorstenssen, sviðsstjóra alþjóðasviðs Rauða krossins. Í kvöld verður nýtt íslenskt verk flutt í Fredriksberg kirkju í Kaupmannahöfn, Guðspjall Maríu eftir Huga Guðmundsson. Verkið var frumflutt á annan í hvítasunnu, þann 6.júní síðastliðinn, í Hallgrímskirkju og var sá flutningur hljóðritaður af Ríkisútvarpinu. Sú hljóðritun verður flutt næstkomandi sunnudag, 19.júní, hér á Rás1. Guðni Tómasson hitti Huga fyrir tónleikana og ræddi við hann um þetta verk, og við heyrum það spjall hér á eftir. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Raddir hverra heyrast ekki í íslensku listalífi? Hver okkar eru ekki meðal áhorfenda? Verk hverra sjáum við ekki og hver sjáum við ekki standa á stóru sviðunum? Hvernig geta lista- og menningarstofnanir spornað gegn mismunun í listum? Þetta eru spurningar sem velt verður upp á Langborðinu, viðburði sem fer fram í Iðnó í hádeginu á morgun, sem hluti af klúbbi Listahátíðar. Langborðið er lokaviðburður verkefnis sem hefur verið í gangi frá því í vetur, sem miðar að því að virkja samfélagslistir og gera menningu og listir aðgengilega fyrir öll. Björg Árnadóttir hjá Reykjavíkurakedemíunni hefur stýrt verkefninu og segir okkur betur frá því hér á eftir. 66 fyrir trúarathafnir, 12 söfn, 28 sögulegar byggingar, 18 byggingar sem hýsa menningartengda starfsemi, 7 bókasöfn og 15 styttur eða minnisvarða. Allt er þetta á lista UNESCO yfir fyrirbæri sem hafa eyðilagst í sprengjuárásum Rússa. Menningarverðmæti eru eins og margt annar afar berskjölduð í stríði. Á fyrstu vikum stríðsins í Úkraínu tóku söfn að hreinsa út allar verðmætustu eignirnar, pakka þeim saman og koma í var. Þetta hefur verið gert í gegnum söguna, líklega í öllum samtímastríðum. Fólk hefur jafnvel hætt lífi sínu við það að bjarga listaverkum frá vígvellinum. Við fjöllum um menningarverðmæti á stríðstímum með Atla Viðari Thorstenssen, sviðsstjóra alþjóðasviðs Rauða krossins. Í kvöld verður nýtt íslenskt verk flutt í Fredriksberg kirkju í Kaupmannahöfn, Guðspjall Maríu eftir Huga Guðmundsson. Verkið var frumflutt á annan í hvítasunnu, þann 6.júní síðastliðinn, í Hallgrímskirkju og var sá flutningur hljóðritaður af Ríkisútvarpinu. Sú hljóðritun verður flutt næstkomandi sunnudag, 19.júní, hér á Rás1. Guðni Tómasson hitti Huga fyrir tónleikana og ræddi við hann um þetta verk, og við heyrum það spjall hér á eftir. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Að hlusta á hið mjúka í sér er gríðarlega mikilvægt, svo segir Katrín Gunnarssdóttir, dansari og danshöfundur. Katrín er höfundur Öldu, innsetningar með hljóði og átta dönsurum, sem dansar á mörkum sviðslita og myndlistar. Katrín sækir í sögu líkamlegrar vinnu kvenna og skoðar sérstaklega endurteknar hreyfingar og söngva. Katrín hefur tekið virkan þátt í að móta danssenuna í Reykjavík síðustu ár og meðal annars unnið að því að byggja upp hreyfitungumál og myndmál þar sem lágstemd mýkt, viðkvæmni og samruni líkama við umhverfi sitt leika lykilhlutverk. Um borð í flugvél. Það er hugguleg stemning, lampar og pottaplöntur. Svona hefst lýsingin á sviðsmynd leikritsins Ókyrrð eftir Brynju Hjálmsdóttur skáld. Leikritið kom út á bók hjá Unu útgáfuhúsi. Þetta er gamanleikur í þremur hlutum og fjallar um dularfulla flugferð, háska í háloftunum. Það geisar heimsfaraldur, þó ekki covid heldur fuglaflensa og um borð eru aðeins tveir farþegar, flugstjóri og flugfreyja og hún er miðpunktur verksins. Það er ókyrrð í lofti í þessu ærslafulla verki sem fjallar um þrána eftir jafnvægi í óstöðugleikanum, stjórn á eigin tilveru og það að fljúga úr hreiðrinu. Árið 1991 leystist 300 milljóna manna stórveldi upp svo gott sem á einni nóttu, ný ríki urðu til á gömlum grunni og íbúarnir þegnar þeirra. Þar á meðal Rússneska sambandsríkið sem hafði lýst því yfir að þar yrði lýðræði og forsetaræði, og nefndi 12. júní sjálfstæðisdag þjóðarinnar. Sá dagur var haldin hátíðlegur um allt Rússlands í gær. Hér í Reykjavík skipulagði hópurinn Rússar gegn stríði viðburð framan við rússneska sendiráðið sem þau kölluðu Sjálfstæði frá Pútín. Victoria Bakshina var ein þeirra sem tók til þar til máls, en hún er einmitt nýr pistlahöfundur hér hjá okkur í Víðjsjá. Victoria mun flytja okkur pistla á næstu vikum um sögu Rússlands eftir hrun Sovétríkjanna, hugmyndafræði og menningarátök. Victoria er menntaður málfræðingur og tungumálakennari frá Rússlandi. Hún hefur búið á Íslandi síðan 2016, starfar sem rússnesku- og íslenskukennari, þýðandi og túlkur, og er einnig fastur penni Lestrarklefans. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Að hlusta á hið mjúka í sér er gríðarlega mikilvægt, svo segir Katrín Gunnarssdóttir, dansari og danshöfundur. Katrín er höfundur Öldu, innsetningar með hljóði og átta dönsurum, sem dansar á mörkum sviðslita og myndlistar. Katrín sækir í sögu líkamlegrar vinnu kvenna og skoðar sérstaklega endurteknar hreyfingar og söngva. Katrín hefur tekið virkan þátt í að móta danssenuna í Reykjavík síðustu ár og meðal annars unnið að því að byggja upp hreyfitungumál og myndmál þar sem lágstemd mýkt, viðkvæmni og samruni líkama við umhverfi sitt leika lykilhlutverk. Um borð í flugvél. Það er hugguleg stemning, lampar og pottaplöntur. Svona hefst lýsingin á sviðsmynd leikritsins Ókyrrð eftir Brynju Hjálmsdóttur skáld. Leikritið kom út á bók hjá Unu útgáfuhúsi. Þetta er gamanleikur í þremur hlutum og fjallar um dularfulla flugferð, háska í háloftunum. Það geisar heimsfaraldur, þó ekki covid heldur fuglaflensa og um borð eru aðeins tveir farþegar, flugstjóri og flugfreyja og hún er miðpunktur verksins. Það er ókyrrð í lofti í þessu ærslafulla verki sem fjallar um þrána eftir jafnvægi í óstöðugleikanum, stjórn á eigin tilveru og það að fljúga úr hreiðrinu. Árið 1991 leystist 300 milljóna manna stórveldi upp svo gott sem á einni nóttu, ný ríki urðu til á gömlum grunni og íbúarnir þegnar þeirra. Þar á meðal Rússneska sambandsríkið sem hafði lýst því yfir að þar yrði lýðræði og forsetaræði, og nefndi 12. júní sjálfstæðisdag þjóðarinnar. Sá dagur var haldin hátíðlegur um allt Rússlands í gær. Hér í Reykjavík skipulagði hópurinn Rússar gegn stríði viðburð framan við rússneska sendiráðið sem þau kölluðu Sjálfstæði frá Pútín. Victoria Bakshina var ein þeirra sem tók til þar til máls, en hún er einmitt nýr pistlahöfundur hér hjá okkur í Víðjsjá. Victoria mun flytja okkur pistla á næstu vikum um sögu Rússlands eftir hrun Sovétríkjanna, hugmyndafræði og menningarátök. Victoria er menntaður málfræðingur og tungumálakennari frá Rússlandi. Hún hefur búið á Íslandi síðan 2016, starfar sem rússnesku- og íslenskukennari, þýðandi og túlkur, og er einnig fastur penni Lestrarklefans. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Á útilverka-sýningunni Hjólinu þræða höggmyndir átta listamanna sig um borgarlandslagið, í grennd við hjóla og göngustíga. Þetta er í fimmta sinn sem þessi sumarsýning stendur yfir, en það er Myndhöggvarafélagið í Reykjavík í samstarfi við Listahátíð í Reykjavík og Norræna húsið stendur að henni. Yfirskrift Hjólsins þetta árið er ALLT Í GÓÐU en Kristín Dagmar Jóhannesdóttir er sýningarstjóri í ár. Víðsjá skellti sér í hjólatúr í morgun og hitti Kristínu Dagmar og þær Ragnheiði Gestsdóttur og Emmu Heiðarsdóttur. Sending frá óþekktum aðila reynist fyrsta skrefið á slóð sem leiðir fólk í gegnum sögu af mannshvarfi í Kaupmannahöfn, munaðarlausri stúlku sem send er í vist árið 1931, starfsmannapartýi á Sölvhólsgötu við stríðslok og hörmulegu sjóslysi. Framhald í næsta bréfi er óvenjulegt leikhúsferðalag þar sem áskrifendur fá send bréf með reglulegu milli bili, umslag með ljósmyndum, símskeytum og dulkóðuðum skilaboðum í bland við hljóðverk. Allt eru þetta litlar vísbendingar í stærri frásögn, svokölluðu bréfaleikhúsi. Það eru þær Salka Guðmundsdóttir og Aðalbjörg Árnadóttir sem standa að verkinu, Salka er höfundur sögunnar, leikritsins og Aðalbjörg hugmyndasmiðurinn - en vinna auðvitað saman að því að láta þetta ganga upp, að bréfin berist á réttum tíma eins og á góðu og stundvísu pósthúsi. Á djassknæpunni Skuggabaldri við Austurvöll ætlar hljómsveitin ADHD að fagna sumrinu með tónleikum í kvöld og kynna um leið fyrirhugaða residensíu á Skuggabaldri sem fram fer í október á þessu ári. Magnús Trygvason Eliassen trommuleikari ADHD er gestur Víðsjár í dag og segir frá. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Á útilverka-sýningunni Hjólinu þræða höggmyndir átta listamanna sig um borgarlandslagið, í grennd við hjóla og göngustíga. Þetta er í fimmta sinn sem þessi sumarsýning stendur yfir, en það er Myndhöggvarafélagið í Reykjavík í samstarfi við Listahátíð í Reykjavík og Norræna húsið stendur að henni. Yfirskrift Hjólsins þetta árið er ALLT Í GÓÐU en Kristín Dagmar Jóhannesdóttir er sýningarstjóri í ár. Víðsjá skellti sér í hjólatúr í morgun og hitti Kristínu Dagmar og þær Ragnheiði Gestsdóttur og Emmu Heiðarsdóttur. Sending frá óþekktum aðila reynist fyrsta skrefið á slóð sem leiðir fólk í gegnum sögu af mannshvarfi í Kaupmannahöfn, munaðarlausri stúlku sem send er í vist árið 1931, starfsmannapartýi á Sölvhólsgötu við stríðslok og hörmulegu sjóslysi. Framhald í næsta bréfi er óvenjulegt leikhúsferðalag þar sem áskrifendur fá send bréf með reglulegu milli bili, umslag með ljósmyndum, símskeytum og dulkóðuðum skilaboðum í bland við hljóðverk. Allt eru þetta litlar vísbendingar í stærri frásögn, svokölluðu bréfaleikhúsi. Það eru þær Salka Guðmundsdóttir og Aðalbjörg Árnadóttir sem standa að verkinu, Salka er höfundur sögunnar, leikritsins og Aðalbjörg hugmyndasmiðurinn - en vinna auðvitað saman að því að láta þetta ganga upp, að bréfin berist á réttum tíma eins og á góðu og stundvísu pósthúsi. Á djassknæpunni Skuggabaldri við Austurvöll ætlar hljómsveitin ADHD að fagna sumrinu með tónleikum í kvöld og kynna um leið fyrirhugaða residensíu á Skuggabaldri sem fram fer í október á þessu ári. Magnús Trygvason Eliassen trommuleikari ADHD er gestur Víðsjár í dag og segir frá. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Einn af fjölmörgum viðburðum sem hafa opnað eða munu opna dyr sínar í tengslum við Listahátið, er sýningin Spor og þræðir, sem opnar á morgun, 9.júní. Þetta er sýning á verkum íslenskra samtímalistamanna sem sauma út eða nýta nál og þráð sem verkfæri við listsköpun sína. Sýningarstjórar eru þau Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir og Birkir Karlsson og Halla hitti þau við undirbúning á Kjarvalstöðum. Einnig hitti hún á Eirúnu Sigurðardóttur og Önnu Andreu Winther. Við heyrum líka af skartgripasmíði myndlistarmannsins Dieters Roth en ný sýning á skartgripum hans var opnuð nú um helgina í Listasafni Íslands. Sýningin er einnig hluti af Listahátíð í Reykjavík og hluti hennar er viðtal Guðna Tómassonar við Björn Roth, son Dieters, um þessa hlið á verkum föðurs síns. Við fáum að hlera það viðtal í dag. Jelena Ciric tónlistarrýnir hér í Víðsjá fjallr um lagið Dalakofinn og flókna upprunasögu þess. Lögin sem við teljum vera mest íslensk eru stundum með alþjóðlegri sögu en við höldum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Einn af fjölmörgum viðburðum sem hafa opnað eða munu opna dyr sínar í tengslum við Listahátið, er sýningin Spor og þræðir, sem opnar á morgun, 9.júní. Þetta er sýning á verkum íslenskra samtímalistamanna sem sauma út eða nýta nál og þráð sem verkfæri við listsköpun sína. Sýningarstjórar eru þau Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir og Birkir Karlsson og Halla hitti þau við undirbúning á Kjarvalstöðum. Einnig hitti hún á Eirúnu Sigurðardóttur og Önnu Andreu Winther. Við heyrum líka af skartgripasmíði myndlistarmannsins Dieters Roth en ný sýning á skartgripum hans var opnuð nú um helgina í Listasafni Íslands. Sýningin er einnig hluti af Listahátíð í Reykjavík og hluti hennar er viðtal Guðna Tómassonar við Björn Roth, son Dieters, um þessa hlið á verkum föðurs síns. Við fáum að hlera það viðtal í dag. Jelena Ciric tónlistarrýnir hér í Víðsjá fjallr um lagið Dalakofinn og flókna upprunasögu þess. Lögin sem við teljum vera mest íslensk eru stundum með alþjóðlegri sögu en við höldum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Einn eftirtektarverðasti viðburður síðstu viku á Listahátíð í Reykjavík voru tvær sýningar dragdrottningarinnar Taylor Mac en hán sýndi fyrir fullum sal Þjóðleikhússins. Taylor Mac nýtir drag, tónlist og húmor til að draga fram kraftmikla samfélagslega gagnrýni. Sviðið og salurinn renna saman í eina sjónræna gleðisprengju þar sem áhorfendur taka virkan þátt. Nína Hjálmarsdóttir var í salnum og flytur okkur ítarlegar hugleiðingar um sína upplifun. Hvað geta fornaldarheimspekingurinn Prótagóras, vegalengdir mældar í hrísgrjónasuðum, Normalbaum og skógrækt í Evrópu á 18. öld sagt okkur um heimssýn okkar í dag? Snorri Rafn Hallsson í Vín, leggur pistil inn á bankareikning Víðsjár í dag þar sem hann veltir þessari spurningu upp og fullyrðir að peningar séu heimskir. "En þetta ekkert, þetta núll, er samt til. Það er áþreifanlegt. Það er hægt að kveikja á því, brenna það niður. Og þá fyrst mögulega er það orðið ekkert. En ég ætla ekki að gera það. Hah! Ég neita að brenna þetta núll. Það fer vel í hendi. Passar í lófann." Við lítum við á myndlistarsýningu Ingibjargar Sigurjónsdóttur, De Rien í lok þáttar. Þar beinir Ingibjörg sjónum sínum að smáatriðum hversdagsleikans og hverfuleikanum. Sem efnivið nýtir hún meðal annars litarefni, texta, skrifstofupappír, gull, loft og óstjórnleg ferli. Víðsjá heimsækir Kling & bang í Marshall húsinu hér á eftir og ræðir við Ingibjörgu Sigurjónsdóttur. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Einn eftirtektarverðasti viðburður síðstu viku á Listahátíð í Reykjavík voru tvær sýningar dragdrottningarinnar Taylor Mac en hán sýndi fyrir fullum sal Þjóðleikhússins. Taylor Mac nýtir drag, tónlist og húmor til að draga fram kraftmikla samfélagslega gagnrýni. Sviðið og salurinn renna saman í eina sjónræna gleðisprengju þar sem áhorfendur taka virkan þátt. Nína Hjálmarsdóttir var í salnum og flytur okkur ítarlegar hugleiðingar um sína upplifun. Hvað geta fornaldarheimspekingurinn Prótagóras, vegalengdir mældar í hrísgrjónasuðum, Normalbaum og skógrækt í Evrópu á 18. öld sagt okkur um heimssýn okkar í dag? Snorri Rafn Hallsson í Vín, leggur pistil inn á bankareikning Víðsjár í dag þar sem hann veltir þessari spurningu upp og fullyrðir að peningar séu heimskir. "En þetta ekkert, þetta núll, er samt til. Það er áþreifanlegt. Það er hægt að kveikja á því, brenna það niður. Og þá fyrst mögulega er það orðið ekkert. En ég ætla ekki að gera það. Hah! Ég neita að brenna þetta núll. Það fer vel í hendi. Passar í lófann." Við lítum við á myndlistarsýningu Ingibjargar Sigurjónsdóttur, De Rien í lok þáttar. Þar beinir Ingibjörg sjónum sínum að smáatriðum hversdagsleikans og hverfuleikanum. Sem efnivið nýtir hún meðal annars litarefni, texta, skrifstofupappír, gull, loft og óstjórnleg ferli. Víðsjá heimsækir Kling & bang í Marshall húsinu hér á eftir og ræðir við Ingibjörgu Sigurjónsdóttur. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Líklega er stærsta einstaka stjarnan sem heimsækir Listahátíð Reykjavíkur að þessu sinni kanadíska sópransöngkonan og hljómsveitarstjórinn Barbara Hannigan sem stjórnar Sinfóníuhljómsveit Íslands á tvennum tónleikum á föstudagskvöld og á laugardag. Sem söngkona þykir Hannigan ekkert minna en undur þegar kemur að tækni og hæfileikum en hún er líka rísandi stjarna í heimi hljómsveitarstjóra á heimsvísu. Efnisskráin er einkar forvitnileg og safarík en Hannigan stjórnar hljómsveitinni og hefur síðan upp rödd sína frá stjórnendapallinum í sumum verkanna. Guðni Tómasson hitti Barböru Hanningan eftir æfingu í vikunni og við helgum henni síðari hluta þáttarins í dag. Víðsjá fer líka á fund við listmálarann Ella Egilsson sem er fæddur og uppalinn í Reykjavík, en hefur starfað síðustu misseri í Los Angeles og Las Vegas, þar sem hann er búsettur. Elli opnaði í Þulu gallerý myndlistarsýninguna NEVADA sem er heimaríki hans þar sem Las Vegas er staðsett í miðri eyðimörkinni. Myndirnar eru unnar eftir ímynduðum myndformum íslenskrar náttúru, eins og hún formast í skapandi hugsun og minningum, pensillinn látinn ráða för og verkin máluð á draumkenndan hátt með heimagerðum olíulitum. Landslagsverkin á sýningunni NEVADA einkennast af nákvæmni í framsetningu áferðar og litameðferðar. Elli leitast við að sýna sterkbyggð form landslagsins, en úr þeim hefur hann þróað samfellda seríu málverka, sem byggir jafnt á stórbrotnu landslagi óbyggða Íslands sem og mýkt og mismunandi áferðum ósnortinnar náttúru. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Líklega er stærsta einstaka stjarnan sem heimsækir Listahátíð Reykjavíkur að þessu sinni kanadíska sópransöngkonan og hljómsveitarstjórinn Barbara Hannigan sem stjórnar Sinfóníuhljómsveit Íslands á tvennum tónleikum á föstudagskvöld og á laugardag. Sem söngkona þykir Hannigan ekkert minna en undur þegar kemur að tækni og hæfileikum en hún er líka rísandi stjarna í heimi hljómsveitarstjóra á heimsvísu. Efnisskráin er einkar forvitnileg og safarík en Hannigan stjórnar hljómsveitinni og hefur síðan upp rödd sína frá stjórnendapallinum í sumum verkanna. Guðni Tómasson hitti Barböru Hanningan eftir æfingu í vikunni og við helgum henni síðari hluta þáttarins í dag. Víðsjá fer líka á fund við listmálarann Ella Egilsson sem er fæddur og uppalinn í Reykjavík, en hefur starfað síðustu misseri í Los Angeles og Las Vegas, þar sem hann er búsettur. Elli opnaði í Þulu gallerý myndlistarsýninguna NEVADA sem er heimaríki hans þar sem Las Vegas er staðsett í miðri eyðimörkinni. Myndirnar eru unnar eftir ímynduðum myndformum íslenskrar náttúru, eins og hún formast í skapandi hugsun og minningum, pensillinn látinn ráða för og verkin máluð á draumkenndan hátt með heimagerðum olíulitum. Landslagsverkin á sýningunni NEVADA einkennast af nákvæmni í framsetningu áferðar og litameðferðar. Elli leitast við að sýna sterkbyggð form landslagsins, en úr þeim hefur hann þróað samfellda seríu málverka, sem byggir jafnt á stórbrotnu landslagi óbyggða Íslands sem og mýkt og mismunandi áferðum ósnortinnar náttúru. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Á fimmtudag var greint frá því að indverski höfundurinn Geetanjali Shree hlýtur alþjóðlegu Booker verðlaunin í bókmenntum í ár. Það er viðurkenning fyrir skáldskap þýddan á ensku. Hún fær verðlaunin fyrir skáldsöguna Tomb of Sand sem kom fyrst út á hindi árið 2018 og í enskri þýðingu 2021. Þetta í fyrsta sinn sem þýðing úr hindi fær verðlaunin. Þýðandi verksins á ensku, Daisy Rockwell, deilir verðlaunafénu með Shree sem hljóðar upp á 50 þúsund pund. Við fjöllum um Geetanjali Shree og ræðum við Öldu Sigurðardóttur sem rekur Gullkistuna miðstöð sköpunar á Laugarvatni en Geetanjali dvaldi þar í júlí 2014. Tvær sýningar standa yfir í Hafnarborg um þessar mundir. Þar mætast þeir Sigurður Ámundason, með sýninguna What?s Up, Ave Maria? og Gunnar Örn Gunnarsson með sýninguna Í undirdjúpum eigin vitundar, en sýningarstjóri hennar er Aldís Arnardóttir, listfræðingur. Víðsjá kíkti í heimsókn suður í Hafnarborg og tók þau Aldísi og Sigurð tali. Björn Halldórsson flytur sjötta og síðasta pistli sinn í Víðsjá. Í dag horfist Björn í augu við takmarkanir sínar sem álitsgjafi og pistlahöfundur og endurnýjar kynnin við ritgerðina Hvers vegna ég skrifa eftir George Orwell, í von um að komast til botns í því hvað það var sem dreif hann sjálfan út á ritvöllinn. Við fáum einnig leikhúsgagnrýni um einleikinn Stelpur og strákar eftir breska leikskáldið Dennis Kelly sem var fyrst settur upp árið 2018 í Royal Court Theatre í London. Það er sviðslistahópurinn Fullorðið fólk sem setur verkið í íslenskri þýðingu Matthíasar Tryggva Haraldssonar. Verkið var frumsýnt í Gaflaraleikhúsinu fyrir skemmstu en er nú á flakki um landið. Nína Hjálmarsdóttir rýnir betur í uppsetninguna. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Á fimmtudag var greint frá því að indverski höfundurinn Geetanjali Shree hlýtur alþjóðlegu Booker verðlaunin í bókmenntum í ár. Það er viðurkenning fyrir skáldskap þýddan á ensku. Hún fær verðlaunin fyrir skáldsöguna Tomb of Sand sem kom fyrst út á hindi árið 2018 og í enskri þýðingu 2021. Þetta í fyrsta sinn sem þýðing úr hindi fær verðlaunin. Þýðandi verksins á ensku, Daisy Rockwell, deilir verðlaunafénu með Shree sem hljóðar upp á 50 þúsund pund. Við fjöllum um Geetanjali Shree og ræðum við Öldu Sigurðardóttur sem rekur Gullkistuna miðstöð sköpunar á Laugarvatni en Geetanjali dvaldi þar í júlí 2014. Tvær sýningar standa yfir í Hafnarborg um þessar mundir. Þar mætast þeir Sigurður Ámundason, með sýninguna What?s Up, Ave Maria? og Gunnar Örn Gunnarsson með sýninguna Í undirdjúpum eigin vitundar, en sýningarstjóri hennar er Aldís Arnardóttir, listfræðingur. Víðsjá kíkti í heimsókn suður í Hafnarborg og tók þau Aldísi og Sigurð tali. Björn Halldórsson flytur sjötta og síðasta pistli sinn í Víðsjá. Í dag horfist Björn í augu við takmarkanir sínar sem álitsgjafi og pistlahöfundur og endurnýjar kynnin við ritgerðina Hvers vegna ég skrifa eftir George Orwell, í von um að komast til botns í því hvað það var sem dreif hann sjálfan út á ritvöllinn. Við fáum einnig leikhúsgagnrýni um einleikinn Stelpur og strákar eftir breska leikskáldið Dennis Kelly sem var fyrst settur upp árið 2018 í Royal Court Theatre í London. Það er sviðslistahópurinn Fullorðið fólk sem setur verkið í íslenskri þýðingu Matthíasar Tryggva Haraldssonar. Verkið var frumsýnt í Gaflaraleikhúsinu fyrir skemmstu en er nú á flakki um landið. Nína Hjálmarsdóttir rýnir betur í uppsetninguna. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Í dag segjum við ykkur af hræringum í pólsku myndlistarlífi en hrókeringar í myndlistarlífi borgarinnar Lodz hafa vakið athygli í myndlistarheiminum langt út fyrir landamæri Póllands. Guðni Tómasson ætlar með okkur til meginlandssins á eftir og segir okkur allt um þetta mál. Flest ættu að kannast við það að lita út fyrir í lífinu, þó það væri ekki nema í litabókum í æsku. Á sýningunni Sporbaugur/Ellipse er upphafspunkturinn þetta fyrirbæri, litabók. Það eru listamennirnir Gabríela Friðriksdóttir og Björn Roth sem opnuðu saman sýninguna á Listasafni Reykjanesbæjar um helgina. Gabríela og Björn eru bæði vel þekkt fyrir ævintýralegan myndheim þó með ólíkum hætti sé. Við skreppum suður með sjó og lítum við á safninu sem sýningin er sérstaklega hönnuð inn í og ræðum litabækur og list við Gabríelu og Helgu Þórsdóttur safnstjóra. Og við beinum sjónum okkar að Listahátíð í Reykjavík sem hefst á morgun með stútfullri dagskrá. Þar á meðal er ljósmyndasýningin Bótaþegi, sem Hrafn Hólmfríðarson Jónsson eða Krummi, eins og hann kallar sig, stendur að. Sýningin er af persónulegum og pólitískum toga, en þar fjallar Krummi um þann veruleika að vera fatlaður og lifa við fátækt í íslensku velferðarkerfi 21. aldarinnar. Melkorka Gunborg Briansdóttir ræðir við Krumma í dag. Umsjón: Jóhannes Ólafsson og Melkorka Gunborg Briansdóttir

Í dag segjum við ykkur af hræringum í pólsku myndlistarlífi en hrókeringar í myndlistarlífi borgarinnar Lodz hafa vakið athygli í myndlistarheiminum langt út fyrir landamæri Póllands. Guðni Tómasson ætlar með okkur til meginlandssins á eftir og segir okkur allt um þetta mál. Flest ættu að kannast við það að lita út fyrir í lífinu, þó það væri ekki nema í litabókum í æsku. Á sýningunni Sporbaugur/Ellipse er upphafspunkturinn þetta fyrirbæri, litabók. Það eru listamennirnir Gabríela Friðriksdóttir og Björn Roth sem opnuðu saman sýninguna á Listasafni Reykjanesbæjar um helgina. Gabríela og Björn eru bæði vel þekkt fyrir ævintýralegan myndheim þó með ólíkum hætti sé. Við skreppum suður með sjó og lítum við á safninu sem sýningin er sérstaklega hönnuð inn í og ræðum litabækur og list við Gabríelu og Helgu Þórsdóttur safnstjóra. Og við beinum sjónum okkar að Listahátíð í Reykjavík sem hefst á morgun með stútfullri dagskrá. Þar á meðal er ljósmyndasýningin Bótaþegi, sem Hrafn Hólmfríðarson Jónsson eða Krummi, eins og hann kallar sig, stendur að. Sýningin er af persónulegum og pólitískum toga, en þar fjallar Krummi um þann veruleika að vera fatlaður og lifa við fátækt í íslensku velferðarkerfi 21. aldarinnar. Melkorka Gunborg Briansdóttir ræðir við Krumma í dag. Umsjón: Jóhannes Ólafsson og Melkorka Gunborg Briansdóttir

Á sýningunni Dýpra kannar Brák Jónsdóttir myndlistarmaður snertifleti blætismenningar og garðyrkju, manns og náttúru, sársauka og unaðar. Sýningin opnaði dyr sínar í Ásmundarsal í liðinni viku og teygir þar myndlistin sig af veggjum kaffistofunnar og út í garð. Í þeim tilgangi að nálgast náttúruna á hátt sem ögrar hefðbundnum hugmyndum um hvernig menning og náttúra mætast. Sýningin byggir á rannsókn listamannsins á sambandi líkama og gróðurs. Inni hanga ýmis verkfæri, eða eru þetta leikföng? Hvort þau eru ætluð til ástarleikja eða garðyrkju er erfitt að sjá, enda þarf annað ef til vill ekki að útiloka hitt. Halla Harðardóttir fór í heimsókn í Ásmundarsal og ræddi við Brák Jónsdóttur. Manneskjan þráir sálarró. Þörf okkar til að ná stjórn á eigin umhverfi afhjúpast í tæknióreiðu sem fyrirfinnst í nútíma samfélagi. Við notum tæknina í einföldustu hluti eins og til að segja okkur hvernig er best að vökva pottaplönturnar, hlaupa, hugleiða, eða jafnvel anda. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í leikverkið Room 4.1 LIVE sem nú er sýnt í Borgarleikhúsinu. Sýningin gerist við tökur á Room 4.1 sem segir frá manni sem á við geðræn vandamál að stríða og innlögn hans inn á spítala. Þetta er samstarfsverkefni Kristján Ingimarsson Company, Íslenska dansflokksins og Borgarleikhússins. Við fjöllum líka aðeins um fugla, aldrei þessu vant þegar sumarið nær flugi, farfuglarnir eru mættir og varptíminn stendur sem hæst. Árið 2018 var ár fuglsins í bandaríska tímaritinu National Geographic og er það kannski alltaf, öll ár? Gamlir skór, plastdallar, bobbingar og netadræsur. Þetta allt saman finnst ásamt heilu skógunum af rekaviði við Íslandsstrendur og margar vinnustundir fara í að hreinsa þetta upp en aðrir gera gott betur og finna í þessu listaverk. Í Pop Up Gallery við Hafnartorg opnaði um helgina myndlistarsýningin Arctic Creatures og um leið kom út bók með sama nafni. Þetta er samtarfsverkefni þriggja listamannanna sem eru líka æskuvinir; Hrafnkell Sigurðsson, Stefán Jónsson og Óskar Jónasson. Þeir eiga sameiginlega fortíð í pönki og performansi og í Arctic Creatures vinna þeir ljósmyndaverk og skúlptúra úr hinu óvænta. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Á sýningunni Dýpra kannar Brák Jónsdóttir myndlistarmaður snertifleti blætismenningar og garðyrkju, manns og náttúru, sársauka og unaðar. Sýningin opnaði dyr sínar í Ásmundarsal í liðinni viku og teygir þar myndlistin sig af veggjum kaffistofunnar og út í garð. Í þeim tilgangi að nálgast náttúruna á hátt sem ögrar hefðbundnum hugmyndum um hvernig menning og náttúra mætast. Sýningin byggir á rannsókn listamannsins á sambandi líkama og gróðurs. Inni hanga ýmis verkfæri, eða eru þetta leikföng? Hvort þau eru ætluð til ástarleikja eða garðyrkju er erfitt að sjá, enda þarf annað ef til vill ekki að útiloka hitt. Halla Harðardóttir fór í heimsókn í Ásmundarsal og ræddi við Brák Jónsdóttur. Manneskjan þráir sálarró. Þörf okkar til að ná stjórn á eigin umhverfi afhjúpast í tæknióreiðu sem fyrirfinnst í nútíma samfélagi. Við notum tæknina í einföldustu hluti eins og til að segja okkur hvernig er best að vökva pottaplönturnar, hlaupa, hugleiða, eða jafnvel anda. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í leikverkið Room 4.1 LIVE sem nú er sýnt í Borgarleikhúsinu. Sýningin gerist við tökur á Room 4.1 sem segir frá manni sem á við geðræn vandamál að stríða og innlögn hans inn á spítala. Þetta er samstarfsverkefni Kristján Ingimarsson Company, Íslenska dansflokksins og Borgarleikhússins. Við fjöllum líka aðeins um fugla, aldrei þessu vant þegar sumarið nær flugi, farfuglarnir eru mættir og varptíminn stendur sem hæst. Árið 2018 var ár fuglsins í bandaríska tímaritinu National Geographic og er það kannski alltaf, öll ár? Gamlir skór, plastdallar, bobbingar og netadræsur. Þetta allt saman finnst ásamt heilu skógunum af rekaviði við Íslandsstrendur og margar vinnustundir fara í að hreinsa þetta upp en aðrir gera gott betur og finna í þessu listaverk. Í Pop Up Gallery við Hafnartorg opnaði um helgina myndlistarsýningin Arctic Creatures og um leið kom út bók með sama nafni. Þetta er samtarfsverkefni þriggja listamannanna sem eru líka æskuvinir; Hrafnkell Sigurðsson, Stefán Jónsson og Óskar Jónasson. Þeir eiga sameiginlega fortíð í pönki og performansi og í Arctic Creatures vinna þeir ljósmyndaverk og skúlptúra úr hinu óvænta. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

?Ég hef oftar en einu sinni orðið vitni að því hve fólk verður hvumsa þegar því er sagt að það megi ekki taka myndir þar inni. Það er greinilega alls óvant því að vera í rými þar sem slíkt er ekki leyft. Sumir bregðast jafnvel við eins og það sé hálfgert mannréttindabrot að eiga sér stað.? Björn Halldórsson rifjar upp feril sinn sem dyravörður á skemmtistað í Reykjavík, í grárri fornöld þegar hluti starfsins sneri að því að áminna fólk fyrir að virða ekki myndatökubann staðarins, og veltir fyrir sér hvort að slíkar reglur séu marklausar núna þegar myndavélarnar á símunum okkar eru orðnar órjúfanlegur hluti af því hvernig við upplifum heiminn. Við heyrum líka af einu forvitnilegasta verkefni Listahátíðar í Reykjavík sem standa mun dagana 1. til 19. júní næstkomandi, en helgina fjórða og fimmta júní verður sýnt í Hafnarhúsi Listasafns Reykjavíkur litháíska listaverkið Sun & Sea. Þar er á ferðinni óperugjörningur, gestir á sýningunni horfa ofan frá og niður á strandgesti sem liggja á handklæðum á ströndinni og sóla sig, en ekki bara það heldur syngja þau líka. Í söngvunum segja þau sögur úr eigin lífi en á bakvið alltsaman býr stærri og þyngri sannleikur. Í sérstökum þætti hér á Rás 1 sem verður á dagskrá á morgun kl. 13 mun Guðni Tómasson velta fyrir sér þessu listaverki sem hlaut Gullna ljónið á myndlistartvíæringnum í Feneyjum árið 2019 og hefur farið víða síðan og mun fara enn víðar. Við heyrum textahöfund verksins lýsa nokkrum einstaklingunum sem liggja á ströndinni í þætti dagsins. Nýtt leikverk verður frumsýnt í Miðbæjarskólanum við Tjörnina á morgun. Það er leikhópurinn Slembilukka sem þar sýnir verkið ?Sjáið mig?. Þetta er þátttökusýning, þar sem sviðslistir sameinast eiginleikum borðspila og keppnisíþróttum. Þar fá áhorfendur að sýna hvað í þeim býr, þau fá úthlutað verkefnum sem þarf að leysa - allt í leit að svari við hinum ýmsum spurningum tilverunnar, er þetta allt bara einhver keppni? Einkunnirnar, atvinnuviðtölin og fasteignakaupin. Er loddaralíðan að plaga okkur öll innst inni? Höfundar verksins, Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir og Laufey Haraldsdóttir, kíkja til mín í lok þáttar og útskýra þetta og við heyrum smá brot úr tónlist sýningarinnar sem er í umsjá Eyglóar Höskuldsdótturr Viborg tónskálds sem kemur einnig fram í verkinu. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

?Ég hef oftar en einu sinni orðið vitni að því hve fólk verður hvumsa þegar því er sagt að það megi ekki taka myndir þar inni. Það er greinilega alls óvant því að vera í rými þar sem slíkt er ekki leyft. Sumir bregðast jafnvel við eins og það sé hálfgert mannréttindabrot að eiga sér stað.? Björn Halldórsson rifjar upp feril sinn sem dyravörður á skemmtistað í Reykjavík, í grárri fornöld þegar hluti starfsins sneri að því að áminna fólk fyrir að virða ekki myndatökubann staðarins, og veltir fyrir sér hvort að slíkar reglur séu marklausar núna þegar myndavélarnar á símunum okkar eru orðnar órjúfanlegur hluti af því hvernig við upplifum heiminn. Við heyrum líka af einu forvitnilegasta verkefni Listahátíðar í Reykjavík sem standa mun dagana 1. til 19. júní næstkomandi, en helgina fjórða og fimmta júní verður sýnt í Hafnarhúsi Listasafns Reykjavíkur litháíska listaverkið Sun & Sea. Þar er á ferðinni óperugjörningur, gestir á sýningunni horfa ofan frá og niður á strandgesti sem liggja á handklæðum á ströndinni og sóla sig, en ekki bara það heldur syngja þau líka. Í söngvunum segja þau sögur úr eigin lífi en á bakvið alltsaman býr stærri og þyngri sannleikur. Í sérstökum þætti hér á Rás 1 sem verður á dagskrá á morgun kl. 13 mun Guðni Tómasson velta fyrir sér þessu listaverki sem hlaut Gullna ljónið á myndlistartvíæringnum í Feneyjum árið 2019 og hefur farið víða síðan og mun fara enn víðar. Við heyrum textahöfund verksins lýsa nokkrum einstaklingunum sem liggja á ströndinni í þætti dagsins. Nýtt leikverk verður frumsýnt í Miðbæjarskólanum við Tjörnina á morgun. Það er leikhópurinn Slembilukka sem þar sýnir verkið ?Sjáið mig?. Þetta er þátttökusýning, þar sem sviðslistir sameinast eiginleikum borðspila og keppnisíþróttum. Þar fá áhorfendur að sýna hvað í þeim býr, þau fá úthlutað verkefnum sem þarf að leysa - allt í leit að svari við hinum ýmsum spurningum tilverunnar, er þetta allt bara einhver keppni? Einkunnirnar, atvinnuviðtölin og fasteignakaupin. Er loddaralíðan að plaga okkur öll innst inni? Höfundar verksins, Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir og Laufey Haraldsdóttir, kíkja til mín í lok þáttar og útskýra þetta og við heyrum smá brot úr tónlist sýningarinnar sem er í umsjá Eyglóar Höskuldsdótturr Viborg tónskálds sem kemur einnig fram í verkinu. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Rufus Wainwright hefur átt viðburðaríka ævi, alinn upp af þekktu listafólki í New York, lærði snemma á hljóðfæri og skar sig fljótlega úr fjöldanum með einstökum tónlistarhæfileikum sínum. Hann hefur gefið út tíu plötur af frumsömdu efni en hefur auk þess samið tvær klassískar óperur og tekið þátt í fjölmörgum samstarfsverkefnum með öðrum listamönnum, samið kvikmyndatónlist og snarað sonettum Shakepears yfir í tónlist. Síðasta plata hans kom út 2020, Unfollow the rules, sem fékk Grammy tilnefningu sem besta popp plata ársins. Rufus heldur tónleika á sunnudag í Hörpu og þar verður Jelena Ciric tónlistarpistlahöfundur Víðsjár. Hún ætlar í dag að fræða okkur um þennan merkilega tónlistarmann og spila nokkur vel valin tóndæmi. Við lifum á sjálfsævisögulegum tímum og það mætti tengja þá við skyndileg og ef til vill örlítið óvænta enduruppgötvun danska skáldsins Tove Ditlevsen, sér í lagi í hinum enskumælandi heimi. Tove Ditlevsen lést árið 1976, þá aðeins 59 ára gömul, en vinsældir verka hennar að henni látinni eru að springa út. Árið 2019 kom út í fyrsta sinn ensk þýðing sjálfsævisöguþríleiks hennar, svokallaðs Kaupmannahafnar þríleiks og sú bók rauk upp á metsölulistum þekktu dagblaða á borð við New York Times. Upp frá því hefur hálfgert Tove æði gripið um sig meðal enskumælandi bókmenntaunnenda og enskar þýðingar halda áfram að streyma úr prentsmiðjum. Við spyrjum Þórdísi Gísladóttur rithöfund og þýðanda nánar út í Tove Ditlevsen í lok þáttar. En við hefjum okkar ferðlag í Víðsjá í dag í Hátíðarsal Háskóla íslands í gær þar sem skáldin Hannes Pétursson og Steinunn Sigurðardóttir voru sæmd heiðursdoktorsnafnbót frá Íslensku- og menningardeild skólans, fyrir framlag til rannsókna á hinum ýmsu sviðum hugvísinda. Steinunn og Hannes eru meðal okkar merkustu samtímahöfunda og við athöfnina í gær voru flutt erindi um skáldin tvö auk tónlistar og ljóðalesturs. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Konur í hópi frumkvöðla á sviði ljósmyndunar eru í forgrunni tveggja sýninga sem opnuðu dyr sínar um liðna helgi í Þjóðminjasafni Íslands. Sýningin Í skugganum varpar ljósi á tíu konur sem lögðu stund á ljósmyndun í Danmörku, Íslandi og Færeyjum á síðari hluta 19. aldar. Yfirskrift sýningarinnar vísar til þess að konurnar stunduðu ljósmyndun í skugganum í tvenns konar skilningi: Þær stóðu bak við myndavélina og utan sviðsljóssins, en líka í skugga karlkyns ljósmyndara síns samtíma. Í tengslum við þessa sýningu, sem kemur frá Danmörku, var svo sett upp sérsýning á verkum fyrsta íslenska kvenljósmyndarans, Nicoline Weywadt. Nicoline bjó alla tíð á Austurlandi, og myndaði fyrst og fremst fólk en eftir hana eru einnig útimyndir sem sýna upphaf þéttbýlismyndunar Austurlandi. Við lítum inn á þessar sýningar í þætti dagsins. Stafsetning, sögufölsun og þjóðnýting skáldverka heitir grein sem birtist í nýju Tímariti máls og menningar sem kom út nú í maí. Þar veltir eftir Elmar Geir Unnsteinsson prófessor í heimspeki fyrir sér endurútgefnum bókum eldri höfunda og hvaða áhrif það hefur að breyta stafsetningu eða orðalagi. Endurútgáfa á verkum Halldórs Laxness á til að mynda að auka aðgengi lesenda en er hugmyndafræðilega ástæða þar á bak við? Við ræðum um réttritun og hlutdeild þjóðar í þjóðargersemum bókmenntanna með Elmari Geir hér í lok þáttar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Í síðustu viku var vígður nýr skúlptur við Hörpu, sem er gjöf frá ríki og borg til tónlistar og ráðstefnuhúss borgarinnar. Verkið vann hugmyndasamkeppni þegar Harpa var enn í byggingu, en svo kom Hrun og tíminn leið og það var ekki fyrr en fyrir tveimur árum síðan að höfundurinn var beðin um að draga hugmyndina fram á nýjan leik. Verkið kallast Himinglæva og höfundurinn er Elín Hansdóttir. "Auðvitað förum við öll í gegnum sama ferlið, við erum miklu líkari en við þykjumst vera," segir Ferdinand Jónsson sem gaf út sína þriðju ljóðabók á dögunum, Af djúpum straumi. Ljóðin eru knöpp og áköf, þar er tekist á við ýmis efni svo sem sorg og veikindi en líka kyrrðina í göngutúrum úti í guðsgrænni náttúru. Ferdinand starfar sem geðlæknir í London, en við opnuðum skilaboðaskjóðu hér í hljóðveri, heyrum í höfundinum og forvitnuðumst um þessi ljóð og tilurð þeirra. Á sýningunni Iðkun / Practice, sem nú stendur yfir í Listaval, sýnir Nína Óskarsdóttir röð nýrra skúlptúra þar sem hún veltir fyrir sér hugmyndum um heilagleika. Hvernig er heimili okkar heilagt og hvaða merkingu hefur heilagleiki fyrir okkur í nútíma samfélagi? Skúlptúrana vinnur Nína úr steinleir og keramík og sækir innblástur í fagurfræði vestrænna trúarbragða. Við lítum inn í hátíðlegt og heimilislegt rými Nínu í Listval hér undir lok þáttar. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir var að lesa bókina Ísland pólerað sem er safn örsagna og ljóða eftir Ewu Marcinek, pólskan rithöfund sem búsett er í Reykjavík. Með húmor og kaldhæðni að vopni lýsir hún raunveruleika ungrar konu sem flytur til Íslands til þess að hefja nýtt líf á nýju tungumáli. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Við dettum ofan í Kanínuholu í þætti dagsins. Í bílskúr í Holtunum er að finna óvænta ævintýraveröld bókaunnenda, fornbókaveröld sem opnaði dyr sínar fyrir tveimur árum og sem tekur á sig sífellt sterkara yfirbragð eiganda síns, hennar Móheiðar Geirlaugsdóttur. Móheiður er heimspekingur og þýðandi sem starfar flesta daga á bókasafni, en sem stofnaði þessa smágerðu ástríðubókaverslun upp úr bókasafninu sem hún erfði eftir föður sinn, Geirlaug Magnússon. Við fáum okkur kaffi í kanínuholunni undir lok þáttar. Í mars á þessu ári hefði dansk-íslenski sellóleikarinn Erling Blöndal Bengtsson orðið 90 ára. Af því tilefni halda Henrik Brendstrup sellókennari við Konunglega tónlistarháskólann í Árósum og Sigurgeir Agnarsson sellókennari við Listaháskóla Íslands, ásamt sellónemendum skólanna beggja, tónleika til heiðurs þessum merka tónlistarmanni og kennara. Tónleikarnir fara fram í Norðurljósasal Hörpu þann 19. maí kl. 20 og eru haldnir í samstarfi við Sinfóníuhljómsveit Íslands. Við ræðum við Sigurgeir Agnarsson um tónleikana hér rétt á eftir og finnum nokkra gullmola úr safni ríkisútvarpsins. Eva Halldóra Guðmundsdóttir, annar tveggja leikhúsrýna okkar hér í Víðsjá, segir frá sinni upplifun af nýju íslensku leikverki: Prinsinum, eftir þau Kára Viðarsson og Maríu Reyndal, sem einnig leikstýrir. Sýningin, sem er samstarfsverkefni Frystiklefans á Rifi og Þjóðleikhússins, er á ferð um landið um þessar mundir en kemur á fjalir Þjóðleikhússins í haust. En við byrjum á nýjustu tíðindum úr veröld ljóðanna því nú fyrir skemmstu var tilkynnt hvaða ljóðskáld hlýtur Maístjörnuna þetta árið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Óvænt stefnumót á flugvelli leiðir af sér ákaft, ástríðufullt, sjóðandi heitt ástarsamband. Fljótlega tekur hið eðlilega fjölskyldulíf við, þar til heimurinn þeirra fer að molna í sundur. Einleikurinn Stelpur og strákar, Girls and boys, eftir Dennis Kelly var fyrst settur upp árið 2018 í Royal Court Theatre í London. Það er sviðslistahópurinn Fullorðið fólk sem setur upp verkið í Gaflaraleikhúsinu. Við skreppum í Hafnarfjörðinn og ræðum við Önnulísu Hermannsdóttur leikstjóra verksins og Björk Guðmundsdóttur leikkonu. Við kíkjum í heimsókn í vinnustofu úti á Granda þar sem vefstóll er í aðalhlutverki. Myndlistarkonan Arna Óttarsdóttir útskrifaðist úr Listaháskóla Íslands 2009 og hefur síðan þá haldið fjölda sýninga hér á landi og erlendis, og hún hefur frá 2015 verið yngsti listamaðurinn hjá i8 gallerí. Vefstóllinn er hennar aðalvinnutæki, en einnig photoshop, blað og pennar. Vefstólinn fékk hún frá móður sinni en það var samt ekki fyrr en eftir útskrift að hún fór að vinna verk í vefnað. Við heyrum meira af sköpunarferli og hugmyndum Örnu hér á eftir. ?Manneskjan er úrræðagóð. Þannig hefur okkur tekist að finna lausnir á flestum okkur vandamálum. Við saumum föt og reisum hús til að verjast náttúruöflunum, finnum upp vélar, tæki, tól og aðferðir til að auðvelda okkur störf og erum einhvern veginn alltaf að leita leiða til að gera hvað svo sem það er sem við tökum okkur fyrir hendur auðveldara og þægilegra.? segir Snorri Rafn Hallsson pistlahöfundur í Vín. Hann mætir aftur til leiks hér með nýja pistlaröð. Í þeim fyrsta veltir hann fyrir sér uppruna peninga, hvorki meira né minna. Hvers konar uppfinning eru þeir og hvaða tilgangi þjóna þeir? Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Hvað er það minnsta sem þú getur ímyndað þér, kæri hlustandi? Og hvað er það stærsta? Telur þú þig skilja hvernig alheimurinn virkar eða skiptir það kannski ekki höfuðmáli, að skilja. Frekar að skynja? Bókin Þar sem skilningi okkar á heiminum sleppir eftir síleska rithöfundinn Benjamin Labatut hefur vakið heimsathygli undanfarin 2 ár og var á skammlista hinna alþjóðlegu Booker bókmenntaverðlauna árið 2021. Þar er fjallað um stærstu vísindauppgötvanir 20. aldar, aðallega eðlisfræðinnar, hvernig þær hafa mótað heimsmynd okkar og takmarkað skilning mannsins á heiminum. Við köfum ofan í skilning og skammtafræði í lok þáttar með Viðari Guðmundssyni eðlisfræðingi. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir myndlistargagnrýnandi Víðsjár lagði leið sína í Listasafn Árnesinga í Hveragerði, en fjórar sýningar standa nú yfir í safninu. Listamennirnir vinna í ólíka miðla en taka allir skemmtilegan snúning á skynvitunum. Við erum með hugann við opin rými borgarinnar í dag í kjölfar sveitastjórnakosninga. Af því tilefni er vert að rifja upp innslag Höllu Harðardóttur frá því í byrjun mars. Högna Sigurðardóttir var nýútskrifaður arkitekt frá París vorið 1960 fékk hún hendur sitt fyrsta verkefni. Hulda Jakobsdóttir, þáverandi bæjarstjóri Kópavogs, fól henni að hanna sundlaug og almenningsgarð fyirr bæjarfélagið. Tillaga Högnu er nútímaleg, ekki bara í íslensku samhengi, heldur einnig alþjóðlegu, hún er framúrstefnuleg og kjarkmikil, segir Guja Dögg Hauksdóttir arkitekt, sem hefur rannsakað verk Högnu. Og Nína Hjálmarsdóttir rýnir í sýninguna Ball í Borgarleikhúsinu. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Við segjum frá handhafa Nýrra radda handritasamkeppni Forlagsins sem tilkynnt var um í dag. Þetta er fimmta árið sem keppnin er haldin, alls bárust 22 handrit í keppnina í ár og við segjum allt um það hér í lok þáttar og vinningshafinn kemur hingað í hljóðver, Heiða Vigdís Sigfúsdóttir. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir myndlistargagnrýnandi hér í Víðsjá ætlar að fara með okkur á sýninguna Snert á landslagi sem er vinnutitill yfirstandandi doktorsverkefnis Tinnu Gunnarsdóttur og sýningar í Hafnarborg, þar sem áhersla er lögð á að virkja fagurferðilega upplifun í landslagi sem afl til umbóta. Hugtökin landslag og fagurfræði eru mun dýpri og yfirgripsmeiri en þau virðast við fyrstu sýn. Og við fjöllum líka um tónlist, við heyrum líka af Drónmessu Jóhanns heitins Jóhanssonar tónskálds, en þetta verk Jóhanns, sem var frumflutt í New York árið 2015, er nú loksins komið út á nýrri útgáfu frá útgáfufyrirtækinu Deutsche Gramófón. Þar eru það strengjakvartett úr bandaríska tónlistarhópnum Acme og kórinn Theatre of Voices sem flytja verkið undir stjórn Pauls Hillier sem flytja verkið. Við heyrum af drónamessunni í dag sem er að hljóta góðar viðtökur í þessari nýju hljóðritun. En við ætlum að hefja þennan þátt á nýjum pistlahöfundi hér í víðsjá. Tónlistarkonan Jelena Ciric er serbnesk að uppruna en hefur búið um víða veröld, í Kanada, Mexíkó, á Spáni og nú á Íslandi. Hún ætlar að vera með okkur á næstu vikum og fjalla um tónlist af ýmsum toga. Og hún er með hugann við Eurovision, eins og fleiri, enda er keppnin fyrirferðamikil þessa vikuna, úrslitakvöldið fer fram á laugardaginn næsta en í kvöld er seinni undankeppnin þar sem Serbía tekur þátt og Jelena ætlar nú að rýna fyrir okkur í texta og myndmál sviðssetningarinnar. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Í gær var tilkynnt hver hljóta tilnefningar til tónlistarverðlauna Norðurlandaráðs árið 2022 og þar á blaði eru þær Bára Gísladóttir og Sóley Stefánsdóttir. Bára fyrir tónverkið Víddir og Sóley fyrir plötuna Mother Melancolia. Alls voru tólf listamenn tilnefndir en þau verða veitt 1. nóvember í Helsinki í tengslum við þing Norðurlandaráðs. Verðlaunin hafa verið veitt frá árinu 1965 og er ætlað að vekja athygli á tónlistarsköpun og tónlistarflutningi norrænna tónlistarmanna sem telst hafa mikið listrænt gildi en annaðhvert ár eru þau veitt núlifandi tónskáldi til skiptis við tónlistarhóp eða flytjanda. Bára og Sóley eru gestir í Víðsjá í dag. Þóri Baldursson hammond-orgelleikara þarf ekki að kynna sérstaklega fyrir áhugafólki um íslenska tónlist. Hann var valinn heiðurslistamaður Kópavogs fyrir skemmstu og nú í kvöld stendur hann fyrir tónleikum í Salnum á sjálfum afmælisdegi Kópavogsbæjar. Þórir á stórmerkilegan feril að baki og hefur bæði sungið og leikið á ýmis hljóðfæri sem og samið lög og útsett fyrir fjölda listamanna, bæði hér heima og víða erlendis. Hann stofnaði sína fyrstu hljómsveit aðeins 12 ára gamall í Keflavík og hefur síðan þá leikið með fjölmörgum hljómsveitum. Hann á langan feril sem upptökustjóri og útsetjari og hefur starfað meðal annars með Donnu Summer, ABBA, Elton John, Grace Jones og Giorgio Moroder. Þórir sest hjá okkur og við ræðum tónleikana og hið meðfærilega hljóðfæri, orgelið. ?Hvenær er eitthvað kafkaískt og hvenær ekki?? spyr Björn Halldórsson rithöfundur sem tekur til máls í þættinum og veltir fyrir sér sögum og sögusögnum. Hvernig þær eru háðar vilja, túlkunum og fordómum lesandans eða áheyrandans, og fer þaðan óhjákvæmilega að hugsa um verk rithöfundarins Franz Kafka. Ef til vill þurfum við að skerpa aðeins á noktun okkar á þessu margtogaða orði, að hitt og þetta sé kafkaískt. Björn fer betur með okkur í gegnum þetta hér á eftir. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Dimma útgáfa fagnar um þessar mundir 30 ára afmæli. Hún var stofnuð árið 1992 í þeim tilgangi að gefa út tónlist og bókmenntir. Þar kennir ýmissa grasa, undir merkjum Dimmu hafa komið út ljóð og ljóðaþýðingar, vísnatónlist, þjóðlög og jazz, auk barnaefnis. Nú nýlega opnaði Dimmubúð við Óðinsgötu 7 þar sem þetta allt saman er til sölu og Víðsjá brá sér í Þingholtin í morgun og hitti þar fyrir manninn á bak við útgáfuna Aðalstein Ásberg Sigurðsson. Hann ætlar að hjálpa okkur að bregða birtu á Dimmuna og segja okkur frá útgáfunni. "Ætlum við Íslendingar að vera þjóð á meðal þjóða í náttúruvernd eða ætlum við að ganga gegn alþjóðlegum viðmiðum náttúruverndar og sitja eftir sem siðlaust eyland?" spyr Dalrún Kaldakvísl sagnfræðingur í þrumupistli hér á eftir um langreyðar og hvalveiðar við Ísland. En fyrir liggur að stórhvalaveiðar munu hefjast næsta mánuði hér við land. Dalrún segir okkur í dag frá forsögu hvalveiða, stöðu þeirra í dag og horfur. Við fjöllum líka um nýja íslenska djasstónlist. Pétur Grétarsson þulur hér á Rás 1 rakst á tónlistarmanninn Andrés Þór hér nú á dögunum og tók hann aðeins á tal um nýútkomna plötu, Hereby. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

?Leikurinn blundar í okkur öllum,? segir nýr handhafi Guðmunduverðlaunanna í myndlist sem afhent voru fyrir nokkrum vikum, myndlistarverðlaun sem stofnuð voru af Erró árið 1997 til minningar um móðursystur sína, Guðmundu S. Kristinsdóttur frá Miðengi. Þetta er í 22. sinn sem þau eru veitt og í ár var það Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir myndlistarkona sem tók við þeim. Í listsköpun sinni fæst Ingunn við ýmsa miðla eins og málverk, vefnað og innsetningar þar sem þátttaka áhorfanda leikur gjarnan hlutverk. Framundan er einkasýning í Listasafni Íslands nú í maí og samstarfssýning með Þórdísi Jóhannesdóttur í Sláturhúsinu, Menningarmiðstöð Fljótdalshéraðs á Egilsstöðum sem opnar í júlí, svo eitthvað sé nefnt. Við förum í göngutúr með Ingunni Fjólu hér síðar og röbbum um myndlist. Ásta Soffía Þorgeirsdóttir harmonikkuleikari og Ásbjörg Jónsdóttir tónskáld kynntust í listaháskólanum fyrir áratug síðan og fengu strax áhuga á því að starfa saman. Nokkrum árum, meira tónlistarnámi og hellingi af ljóðalestri síðar, hafa tónlistarkonurnar leitt saman krafta sína í samstarfi við Sölva Kolbeinsson saxafónleikara og Heiðu Árnadóttur sönkonu. Hópurinn heldur tónleika og gefur út nýja plötu laugardaginn næstkomandi sem er innblásinn af ljóðum Gerðar Kristnýjar og Ingibjargar Haraldsdóttur. Þær Ásta og Ásbjörg verða gestir Víðsjár í dag. En við byrjum í Feneyjum. Nína Hjálmarsdóttir fjallar um þau verk sem stóðu upp úr að hennar mati á Feneyjartvíæringnum. Umsjón: Jóhannes Ólafsson og Halla Harðardóttir

Við Ásvallagötu í Reykjavík rak Karólína Guðmundsdóttir um áratugaskeið vefstofu þar sem hún hannaði og óf húsgagnaáklæði, gluggatjöld og fleira í metravís fyrir stofnanir og heimili í Reykjavík. Karólína fór utan til Kaupmannahafnar 1920 þar sem hún lærði vefnað og kynntist nýjustu tískustraumum í heimi myndlistar og hönnunar. Eftir nám kom Karólína heim með þekkinguna og hafði mikil áhrif á smekk landsmanna auk þess að breyta viðhorfum til íslensku ullarinnar, handverks og hannyrða. Karólína var brautryðjandi sem tók virkan þátt í að færa módernismannn í hönnun og arkitektúr til landsins. Hún er ein þessara kvenna sem gerði listiðnað á síðustu öld að ævistarfi og nú hefur framlagi hennar og mikilvægi verið gefinn staður á sýningu í Árbæjarsafni. VIð hittum Gerði Róbertsdóttur, höfund sýningarinnar í þætti dagsins. ReykjavíkurAkademían, samfélag sjálfstætt starfandi fræðimanna var stofnuð árið 1997 og fagnar því 25 ára afmæli um þessar mundir. Þar starfa einkum fræðimenn á hug- og félagsvísindum ásamt fólki af ýmsum öðrum fræðasviðum. Í tilefni afmælisins verður haldið hátíðarmálþing - Dútlað við þjóðarsálina - næstkomandi laugardag í Safnahúsinu við Hverfisgötu. Formaður Reykjavíkur Akademíunnar, Ingunn Ásdísardóttir, og Lilja Hjartardóttir, formaður afmælisnefndar líta til okkar og segja frá. Hlustendur heyra líka brot úr viðtali við bandaríska tónskáldið John Adams sem stjórnar verkum sínum á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í kvöld en þar leikur Víkingur Heiðar Ólafsson einleik í píanókonserti tónskáldsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Tilraun - æðarrækt er þverfagleg sýning um sjálfbært sambýli æðarfugla og manna sem opnar dyr sínar í tengslum við Hönnunarmars í Norræna húsinu á laugardag. Sýningin er byggð á rannsókn á fuglinum og umhverfi hans, á sambandi hans við manninn, hefðinni, æðardúni og því hvernig dýrmæt sjálfbær hlunnindi eru nýtt á Norðurslóðum. Markmiðið er að vekja okkur til vitundar um þetta stórmerkilega samband og stuðla að nýjum verkefnum sem byggja á æðarrækt. Við ræðum við sýningarstjórana í þætti dagsins, þær Rúnu Thors, vöruhönnuð og lektor við Listaháskóla Íslands, og Hildi Steinþórsdóttur arkitekt. Hvort kom á undan eggið eða ískyggilegi andarunginn? Nú á föstudag kom gestur á Jorn-safnið í Danmörku sem tileinkað er danska listamanninum Asger Jorn sem hafði svolítið annað í hyggju en að virða fyrir sér myndlist. Þessi gestur vatt sér að einu verka Jorns, sem ber heitið Ískyggilegi andarunginn frá árið 1959 - og vann á því skemmdarverk. Málið hefur vakið nokkra athygli og gjörningurinn og listamaðurinn á bak við hann verið bendlaður við hægri væng stjórnmálanna í Danmörku. Við ræðum við Jón Proppé listheimspeking í lok þáttar um málið, yfirtökulist og menningarstríð. Næturlilja er blóm sem vex fyrir stelpur á djamminu, það teigir anga sína með tyggjókúlum og varalit, stendur keikt á bleikum plaströrum, og hjarta þess slær á bakka, tilbúið að sigra heiminn, eða bara skella sér á dansgólfið og finna annað hjarta slá í takt. Næturliljan er ekki til í alvöru en hún ilmar samt í alvöru. Næturliljan er hluti af Hliðarheimi plantna sem er safn skáldaðra blóma sem Svikasskáld í samstarfi við ilmgerðarhúsið Fischer hafa skapað saman og sýna nú í tengslum við Hönnunarmars. Á sýningunni leika listamennirnir sér með mörk hins raunverulega og hins óraunverulega þar sem blöndun hinnar tilbúnu lyktar og ímyndaðra blóma vekur spurningar um hvað sé ekta og óekta, eða réttara sagt hvað sé náttúrulegt og hvað ónáttúrulegt. VIð litum við í Fichersundi í morgun og ræddum þar við Ingibjörgu Birgisdóttur vidjólistakonu og Þórdísi Helgadóttur skáld. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Sviðslistafólkið Alexander Roberts og Ásrún Magnúdsóttir hafa í áratug unnið saman að verkefnum þar sem þau færa dansinn nær hversdeginum og hversdaginn nær dansinum. Þau hafa unnið með röddum og líkömum sem vanalega stíga ekki fram í sviðsljósið og fært til mörkin sem skilgreina vanalega atvinnudansara og áhugadansara. Á föstudag frumsýna þau nýtt verk í samstarfi við Íslenska dansflokkinn og níu gesta dansara. Verkið kallast Ball og þar stíga á svið Íslandsmeistari í breikdansi frá níunda áratugnum, ballerína á eftirlaunum, dansarar Íslenska dansflokksins og gó-gó dansari, svo eitthvað sé nefnt, en öll eiga þau sameiginlegt að elska dansinn .Höfundarnir segja dansinn ekki bara eiga að snúast um afburðartækni eða ómælda hæfileika hvers og eins heldur einnig um upplifunina á því að dansa ólíka dansa saman. Við kíkjum á ball í þætti dagsins. Þegar við stingum okkur á kaf ferðumst við að inn í aðra vídd, skynjun okkar breytist og við lokum okkur frá umheiminum. Í sundi upplifa einhverjir sig berskjaldaða; í kafi erum við súrefnislaus og á bakkanum klæðalítil. Í dag 3 maí opnar í Hönnunarsafni Íslands í Garðabæ sýndarveruleika verk eftir Hrund Atladóttur. Verkið er hluti af HönnunarMars og er gert í tengslum við sýninguna Sund sem nú stendur yfir í safninu . Við heimsækjum Hrund Atladóttur á Hönnunarsafninu og ræðum um sýndarveruleika, sundlaugar, nft og vatnadísir. Nína Hjálmarsdóttir leikhúsrýnir okkar hér í Víðsjá er nýkomin heim frá Feneyjum þar sem hún drakk í sig stemninguna á tvíæringnum, fegurð borgarinnar, fjölskrúðugt mannlífið og listaverkin sem hafa yfirtekið borgina. Hún hefur tekið saman það sem stóð upp úr á hátíðinni að hennar mati. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

?Jörðin er að reka okkur burt út úr þessum fallega garði sem við búum í sem gæti verið unaðslegur en er orðinn svolítið skelfilegur. Áður var það Eden en nú er það Jörðin.? segir Alda Björk Valdimarsdóttir um efni nýrrar ljóðabókar sinnar, Við lútum höfði fyrir því sem fellur. Þetta er önnur ljóðabók Öldu Bjarkar sem nýlega kom út undir merkjum JPV. Þar er að finna stórsögulegar vangaveltur um uppruna mannsins, trú og tilvist okkar litlu tegundar gagnvart alheiminum. Ástin kemur einnig við sögu en það er ást á tímum fellibylja. Við fáum Öldu Björk í heimsókn í lok þáttar, ræðum bókina og hlýðum á nokkur ljóð. Nordic Folk Alliance er ráðstefna um þjóðlagatónlist sem haldin er ár hvert. Þar koma saman listamenn sem fást við það sem flokka má sem þjóðlagatónlist, í víðum skilningi, kynnir sig og ber saman bækur sínar. Að þessu sinni var hátíðin haldin í Gautaborg og það vill svo vel til að Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir, dagskrárgerðarkona hér á Rás1, var á staðnum. Hún færir okkur fréttir og upptökur af hátíðnni hér á eftir, þar á meðal í samískum barkasöng, og í íslenskum listamönnum sem þar stigu á svið. Við fáum líka pistil frá Birni Halldórssyni - í dag veltir hann fyrir sér tímanum sem líður og reynir að setja fingur á hvenær það var sem hans eigin tími breyttist úr einhverju sem þurfti að eyða í takmarkaða auðlind sem hann átti aldrei nóg af. En við hefjum þáttinn á fréttum af vinningshöfum á Feneyjartvíæringnum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Þann 9. maí er ein af stærstum hátíðum í Rússlandi - Sigurdagurinn. Þetta er dagur þegar Sovétríkin ?björguðu heiminum frá fasistum?. Á þessu ári eru 77 ár liðin frá því að seinni heimstyrjöldinni lauk en þrátt fyrir stríð sem rússar hófu fyrir tveimum mánuðum í Úkraínu verður hátíðin haldin í ár. Stríðið og sigurdagurinn hefur verið lengi hluti af menningu í Rússlandi og gjarnan notað til að gera fólkið að föðurlandsvinum. Rithöfundurinn Natasha flytur okkur fjórða og síðasta pistil um sína upplifun af stríðinu í Úkraínu. ?Ég elska sköpun meira en lífið, og ég verð að tjá mig áður en ég hverf? Sonia Delaunay var frumkvöðull á sviði framúrstefnulegrar abstraktlistar á fyrri hluta 20. aldar og teygði hún möguleikana langt út fyrir strigann. Hún hannaði einnig klæðilega list eins og kjóla og búninga fyrir leiksýningar, fékkst við auglýsingagerð og myndskreytti einnig óvæntari fyrirbæri eins og bíla. Dýnamísk notkun bjartra lita var kjarninn í sköpun hennar ? hún var innblásinn af hefðbundnum aðferðum sem hún lærði í Rússlandi í bland við framúrstefnu Parísarborgar sem sprottin úr hringiðu listasenunnar þar, straumhvörfum í tækni, list, bókmenntum, leiklist, tísku og viðurkenndum venjum um hlutverk kynjanna. Við rekum aðeins nefið inn á Louisiana safnið í Danmörku þar sem yfirlitssýning um Soniu Delaunay stendur nú yfir. Kordo kvartettinn heldur tónleika í Salnum í Kópavogi næstkomandi laugardagskvöld, 30. apríl undir yfirskriftinni Frændur í norðri. Kvartettinn er nýkominn heim úr sinni fyrstu tónleikaferð, til norður-Spánar þar sem hann lék á þrennum tónleikum við góðar undirtektir. Á dagskrá verða tvö af höfuðverkum norrænnar kammertónlistar, fyrstu strengjakvartettar Carls Nielsen og Edwards Grieg sem báðir eru í g-moll. Þá verður einnig frumflutt glænýtt verk eftir Huga Guðmundsson, Redshift sem hann samdi sérstaklega fyrir Kordo kvartettinn. Við fáum til okkar helming kvartettsins, þá Hrafnkel Orra Egilsson og Þórarinn Má Baldursson og kynnumst þessari sveit betur. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Það er loksins komið að því, Listahátíð í Reykjavík er handan við hornið, og dagskráin hefur verið tilkynnt. Hægt er að kynna sér alla viðburði á netinu og miðar á alla viðburði komnir í sölu. Vigdís Jakobsdóttir listrænn stjórnandi hátíðarinnar verður með okkur og segir frá áherslunum í ár og gleðinni sem hátíðin mun færa okkur í þá nítjan daga sem hún stendur, frá 1-19 júní. Afnýlenduvæðing, birtingarmyndir hvítleika, íslenski bananinn, loftslagsbreytingar, og saltfiskur - þetta og meira til er viðfangsefni stórrar samsýningar sem til sýnis er í Nýlistasafninu í Marshall húsinu á Grandanum. Sýningin heitir IMMUNE/ÓNÆM og er afrakstur tveggja ára rannsóknar- og samstarfsverkefnis 11 alþjóðlegra listamanna, hönnuða, fræðimanna og sýningarstjóra sem öll vinna út frá sameiginlegum upphafspunkti: Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar og myndinni sem þar er dregin fram af náttúru Íslands. Við höldum í Nýlistasafnið hér um miðbik þáttar og ræðum við sýningarstjórann, Bryndísi Björnsdóttur. Graduale Nobili kórinn var stofnaður árið 2000 af Jóni Stefánssyni. Kórinn er skipaður stúlkum á aldrinum 18-24 ára sem allar hafa stundað eða lokið tónlistarnámi. Kórinn á að baki sér farsælan feril og komið fram víða um heim, á eigin tónleikum og með öðrum flytjendum, ferðaðasti til að mynda um heiminn með Björk Guðmundsdóttur. Sunna Karen Einarsdóttir er nýtekin við sem kórstjóri af Þorvaldi Erni Davíðssyni, en hann hefur samt ekki alveg sleppt tökunum af kórnum og stýrir honum á útgáfutónleikum næstkomanid sunnudag. Vökuró kallast platan sem kórinn er að gefa út, en það er í samstarfi við Universal útgáfurisann svo það má segja að kórinn sé í útrás. Við heyrum í Þorvaldi Erni Davíssyni í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Módel af gamla hverfinu í Kvosinni, þar sem stafrænn viðbættur veruleiki mun glæða rýmið lífi, verður hluti af nýrri sýningu sem Borgarsögusafn opnar í næstu viku. Nýja Sýningin er framhald af Landnámssýningunni og rekur sögu byggðar í Reykjavík, allt frá landnáminu til samtímans, hún teygir sig neðan jarðar frá Aðalstræti 16 yfir í elsta hús Kvosarinnar, Aðalstræti 10. Hugmyndin er að nýja sýningin undirstriki mikilvægi Aðalstrætis sem sögumiðju Reykjavíkur enn frekar. Við litum inn í elsta hús borgarinnar í þætti dagsins og hittum starfsfólk Borgarsögusafns. Steypa og djass eru kannski ekki fyrirbæri sem oft eiga samleið en sextettinn Concrete Jazz Orchestra gerir tilraunir með það á nýrri plötu, Concrete Abstracts sem er sjálfstætt framhald af plötunni Concrete sem kom út 2011. Sveitina skipa þeir Ari Bragi Kárason, Andrés Þór Gunnlaugsson, Birgir Steinn Theodórsson, Einar Scheving, Hilmar Jensson, ásamt leiðtoganum og lagahöfundinum Magnúsi Rafnssyni. Hann er menntaður verkfræðingur og sérsvið hans er mannvirkjagerð og steinsteypa. Og sú þekking blandast á forvitnilegan hátt við tónlistina, hin harða steypa við mjúkan djass. Við fengum Magnús til okkar í heimsókn og spurðum hann út í þessa tvo heima, hvernig þeir tala saman og heyrum nokkur brot úr nýju tónlistinni. ?Endurminningar fólks um mæður sínar fela í sér úrvinnslu og framsetningu kvenna og karla á umfangsmiklum minningum um mæður sínar. Lífssaga mæðranna er mismunandi og minningarnar ótalmargar sem til samans kortleggja ævi þeirra kvenna,? segir Dalrún Kaldakvísl en hún fjallar í pistli dagsins um endurminningar fólks af mæðrum sínum. Í endurminningum af mæðrum og feðrum var meðal annars algengt að fjallað væri um stjórn mæðra og feðra á tilfinningum sínum; tilfinningastjórn sem nútímamaðurinn myndi eflaust skilgreina sem tilfinningabælingu. Meira um það í pistli Dalrúnar. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Frá og með næstu mánaðarmótum verður veitinga og tónlistarstaðurinn Skuggabaldur lokaður á mánudögum, sem og hugsanlega fleiri daga vikunnar. Staðurinn hefur verið heimavöllur lifandi tónlistar, og tónleikaröð Skuggabaldurs fékk fyrir það íslensku tónlistarverðlaunin nýverið í flokki tónlistarviðburða ársins. Þessi mánudagslokun þýðir þó að Mánudjass, sem hefur verið fastur liður í Reykjavík undanfarið, heyri sögunni til eða í bili að minnsta kosti. Og í kvöld hann þess vegna kvaddur með viðhöfn. Víðsjá brá sér niður á Austurvöll fyrr í dag og leit við á æfingu fyrir tónleikana. 17 ára menntaskólastrákur er staddur á Laugaveginum ásamt vini sínum þegar síminn hringir. Sæta stelpan sem vinnur á Prinsinum er í símanum. ?Ég er ólétt. Þú ert að verða pabbi.? Hvernig getur maður orðið pabbi sautján ára, og mamman bara sextán? Er framtíðin í rúst? Þessar og fleiri spurningar koma upp í nýju íslensku leikverki sem frumsýnt verður í Frystiklefanum á Rifi næstkomandi miðvikudag, 27.apríl. Höfundar verksins eru þau María Reyndal og Kári Viðarsson, en verkið byggir á sönnum atburðum úr lífi Kára. Kári verður gestur okkar í dag. ?Að uppgötva að ég læsi ekki konur var í alla staði óskiljanlegt. Það var eins og að uppgötva að ég læsi ekki bækur sem væru með oddatölufjölda af blaðsíðum; fáránlegt skilyrði sem ég hafði enga hugmynd um og gat ekki gefið neina rökrétta ástæðu fyrir.? Þegar Björn Halldórsson fékk í fyrsta sinn tækifæri til að kenna ritlist í erlendum háskóla gerði hann óþægilega uppgötvun sem neyddi hann til að horfast í augu við sína eigin ómeðvituðu fordóma. Meira um það í pistli dagsins. En við hefjum þáttinn í dag á umfjöllun um Stöðufund í Gerðarsafni. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir sá þessa samsýningu tíu myndlistarmanna og rithöfunda, sem leggja fram hugleiðingar sínar um fortíð, samtíð og framtíð. Sýningin vakti Ólöfu til umhugsunar um fyrirbærið ?stöðutékk?, sem virðist vera að færast í aukana í dagskrá listasafna hér á landi á undanförnum misserum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Það er eitthvað við tónlist Puccinis sem á greiða leið að hjarta okkar, líka þeirra sem hluta ekki á óperu að staðaldri. Þetta er allavega skoðun þeirra Bernadettu Hegji sópransöngkonu og Marton Wirth, hljómsveitarstjóra og organista í Landakotskirkju, en þau skipa óperu-dúóið Opera2gether. Bernadetta og Marton störfuðu saman við tónlist í heimalandi sínu Ungverjalandi, og hafa nú aftur tekið upp samstarf á íslandi, eftir að leiðir þeirra lágu hér óvænt saman. Í kvöld kl 19, og um helgina flytja þau lifandi óperutónlist Puccinis við þöglu kvikmyndina um Madame Butterfly í Bíó Paradís. Marton verður gestur okkar hér á eftir. Og við kynnum til leiks nýjan pistlahöfund í Víðsjá. Björn Halldórsson rithöfundur mun flytja okkur vikulega pistla fram á sumar um allt milli himins og jarðar. Að þessu sinni er það blaðagrein um Angelu Merkel fyrrverandi kanslara Þýskalands sem fékk Björn til að velta fyrir sér sorgum og sigrum á samfélagsmiðlum. Jazzhátíð Garðabæjar hefst á morgun og stendur yfir fram á sunnudag - 24. apríl. Fjölbreytt dagskrá, þar sem konur eru í aðalhlutverkum, er á þessari 16. jazzhátíð Garðabæjar. Sigurður Flosason hefur verið listrænn stjórnandi hátíðarinnar frá upphafi og hann verður með okkur í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á pistli frá Natöshu. Natasha er rússnesk, skáld og fyrrverandi blaðakona, en hefur búið hér á landi í áratug. Þetta er hennar þriðji pistill um upplifun hennar af stríðinu í Úkraínu.

Orðið Ru þýðir á frönsku lítill lækur, eða í óeiginlegri merkingu eitthvað sem rennur á borð við tár eða blóð. Á víetnömsku þýðir orðið vögguvísa eða sú sem svæfir og huggar. Ru er skáldlega innblásin sjálfsævisaga eftir Kim Thúy sem fædd er í Víetnam árið 1968, sama ár og sagan hefst. Thúy, ásamt fjölskyldu sinni, flúði hörmungar hins langa stríðs í Víetnam alla leið til Kanada með viðkomu í flóttamannabúðum í Malasíu. Mikill fjöldi fólks freistaði þess að flýja land í von um betra líf og Ru segir sögu ellefu ára stúlka sem flýr yfirstéttarlíf í Saigon. Þar verður hún bátaflóttamaður sem svo var nefnt í smábæ í Kanada og þarf að laga sig að nýjum lifnaðarháttum og nýju tungumáli. Íslensk þýðing bókarinnar er nú nýkomin út, þýdd úr frönsku af Arndísi Lóu Magnúsdóttur. Víðsjá kom sér í skriflegt samband við Arndísi og fékk að vita meira um þessa merkilegu bók. Feneyjartvíæringurinn opnar með pompi og prakt dyr sínar fyrir almennum gestum laugardaginn næstkomandi, 23.apríl. Mikið er um dýrðir í borginni fögru sem er yfirfull af myndlistarmönnum, fjölmiðlafólki og áhugasömum gestum sem fá að berja dýrðina augum í allskyns foropnunum þessa vikuna. Hópur Íslendinga er auðvitað þegar mættur til að setja upp verk Sigurðar Guðjónssonar, sem sýnir þetta árið fyrir hönd Íslands. Við hér í Víðjsá tókum smá forskot á sæluna í síðustu viku þegar við sóttum Sigurð heim, áður en hann hélt út til Feneyja. Þar sagði hann okkur frá fyrri verkum sínum og hvernig þau hafa þróast og svo auðvitað af Perpetual Motion, verkinu sem hann hefur gert sérstaklega fyrir íslenska skálann á Arsenale svæðinu í Feneyjum, verk sem hann kallar fjölskynjandi skúlptúr.

Á þessu ári eru liðin 70 ár frá stofnun Listdansskóla Íslands, elsta slíka skóla hér á landi en hann var stofnaður haustið 1952 í Þjóðleikhúsinu. Í Borgarleikhúsinu í kvöld verður litið um öxl á sérstakri hátíðarsýningu skólans þar sem ýmsir hápunktar frá danssýningum í gegnum tíðina, verk sem skólinn setti upp á eigin sýningum auk verka sem nemendur tóku þátt í með Íslenska dansflokknum og Sinfóníuhljómsveit Íslands. Fyrrum nemendur dansa líka á þessum tímamótum en einnig verður horft fram á veginn og spurningum velt upp um danskennslu framtíðar. Guðmundur Helgason skólastjóri Listdansskólans kemur í heimsókn hér rétt á eftir. ?Útjaðarinn er ekki bara geymslustaður fyrir óæskilegar hugsanir heldur er þar líka að finna fegurð og ró ef við drögum okkur aðeins út úr hringiðu lífsins og látum - þó ekki nema andartak - eins og amstrið komi okkur ekki við.? Sýningin Útjaðar opnaði nú á dögunum í gallerí Portfolio við Hverfisgötu 71. Þar sýnir Sigga Björg Sigurðardóttir myndlistarkona ný verk, teikningar á pappír og vegg, auk stop motion vídeóverks. Útjaðarinn vísar til þess sem er alltaf á mörkunum og við sjáum aldrei skýrt heldur bara eins og útundan okkur eða í svip - kannski bara missýning. Við heimsækjum Siggu Björg í Porfolio í Víðsjá í dag og spyrjum hana út í þetta ferðalag sitt með blýant og vatnsliti. Og við fáum hér líka hugleiðingar Snorra Rafns Hallssonar, pistlahöfundar og dagskrárgerðarmanns í Vín. Kafka, skrifræði og draumaland reglnanna er honum hugleikið í pistli í dag þar sem hann grípur niður í Réttarhöldin og gluggar í bók anarkistans David Graeber. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Skömmin hefur lengi verið hugðarefni heimspekinga. Þannig segir Platón í Lögunum að skömmin sé óttinn við slæmt orðspor. Hún kenni okkur háttvísi, virðingu fyrir öðrum og geti leitt okkur á rétta braut. Snorri Rafn Hallson, pistlahöfundur í Vín, veltir í dag fyrir sér hlutverki skammarinnar í samfélaginu og heimspeki skammarinnar, eftir að hafa lesið nýja bók um efnið, The Shame Machine - Skammarvélin - eftir gagnasérfræðingin Cathy O'Neil. Heyrum nánar af því hér rétt á eftir. Sovéski kvikmyndagerðamaðurinn sagði kvikmyndina vera skúlptúr af tímanum. Dalrún Kaldakvísl fjallar í dag um slíka skúlptúra, kvikmyndað líf einsetufólks á Íslandi á síðari hluta 20. aldar, nefnilega heimildarþáttarröð Ómars Ragnarssonar, Stiklur. Í aldanna rás hafa Íslendingar skráð sögur af einsetufólki, þær sögur einkennast oftar en ekki af vangaveltum sögumanna um ævi og kjör einbúa sem oftast voru látnir þegar saga þeirra var sett á blað. Stiklur breyttu þessu með kvikmyndaformið að vopni og Dalrún rýnir í þessa merkilegu þætti Þetta er eiginlega samfélagsmiðlasaga síns tíma. Elísa Björg Þorsteinsdóttir segir okkur frá þýsku skáldsögunni Farþeginn eftir Ulrich Alexander Boschwitz sem kom út á dögunum undir merkjum Dimmu útgáfu. Sagan var skrifuð skömmu eftir Kristalsnóttina í nóvember 1938 og segir frá gyðingi í Berlín, kaupsýslumanninum Otto Silbermann, sem hefur flúið heimili sitt og reynir eftir bestu getu að sleppa frá heimalandi sínu. Þótt Farþeginn væri skrifaður á þýsku fékkst bókin á sínum tíma ekki útgefin í Þýskalandi. En eftir að upprunalegt handrit kom í leitirnar árið 2018 var ekki eftir neinu að bíða og bókin hefur nú hlotið endurnýjun lífdaga. Elísa Björg Þorsteinsdóttir þýðandi verður gestur okkar í lok þáttar og segir frá Farþeganum. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Listahópurinn Kunningjar dvaldi fyrr á árinu í litlu slóvakísku þorpi, Batovce, (Batoff tse) þar sem þau settu sig í spor verkfræðinga náttúrunnar, bjóra. Afraksturinn dvalarinnar verður sýndir á Miracles hátíðinni sem fram fer á næsta ári, en þar ganga áhorfendur 60 kílómetra leið á þremur dögum, og verða fyrir hinum ýmsu uppákomum á leiðinni. Snorri Rafn Hallsson ræðir við Hallveigu Kristínu Eiríksdóttur og Arnar Geir Gústafson. Vinir hittast til að kryfja málin í ?symposium?; samræðum með víni, þar sem allt er undir; samböndin, samlífið, draumarnir, áföllin, sjálfshjálparnámskeiðin, samskiptin við tengdó og stjúpbörnin og síðast en ekki síst fyrrverandi! Leiksýningin fyrrverandi var frumsýnt um helgina, Eva Halldóra Guðmundsdóttir. Um helgina hófst söfnun eða hópfjármögnun á Karolinafund fyrir syrpuna Kyndilbera sem dregur fram í dagsljósið persónulegan flutning á kvæðum og tvísöngvum og fangar hina lifandi hefð í náttúrulegu umhverfi. Þegar ljóst varð að ekki væri mögulegt skipuleggja tónleika eða aðra viðburði vegna faraldursins ákvað Vökufélagið að framleiða myndskeiði til þess að halda uppi og varðveita lifandi hefð íslenska sönghefða. Við hringjum í Línus Orra Gunnarsson Cederborg, leikstjóri verkefnisins Kyndilberar og hann segir okkur betur frá. ?Gefðu verkinu tíma, horfðu inn í verkið og þá sér verkið þig? segir myndlistarkonan Elísabet Olka Guðmundsdóttir um nýja sýningu sem opnaði á föstudaginn í Norr 11, Hverfisgötu. Sýningin heitir Auga mitt er lauf, þar mætast ólíkir miðlar, teikningar, skúlptúr og málverk. Myndirnar eru margar unnar úr litlum gifssteypum sem hver og ein er máluð og raðað saman í eina heild, dálítið eins og mósaík. Samhliða sýnir Elísabet Olka draumkenndar abstrakt teikningar þar sem hún leitast við að fanga hughrif skynjunar og hverfulleika hennar. Við hittum Elísabetu í sólinni fyrir utan Norr11. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Listin er samtal, hún er til þess að tengja fólk saman segja listamennirnir Juanjo Ivaldi og Tessa Rivarola sem nú sýna ljósmyndir sínar og ljóð í sýningarsal í Herðubreið á Seyðisfirði. Þau eru frá Paragvæ en hafa verið búsett á Seyðisfirði síðustu 3 ár. Sýningin byggist á reynslu þeirra frá því að flytja úr suðrænu fjölmennu landi í einangrað fámenni í mikilli nánd við óútreiknanlega náttúruna. Hluti af ferlinu er vinnustofa þar sem þau ræða umfjöllunarefni eins og loftslagsbreytingar, ferðalög og einangrun við íbúa staðarins þar sem sýningin er sett upp. VIð hringjum austur á Seyðisfjörð og ræðum við listamennina hér á eftir. Hljómsveitin Umbra hefur um árabil rannsakað víddir þjóðlaga- og miðaldatónlistar með spuna, útsetningum og lagasmíðum. Sveitina skipa þær Alexandra Kjeld, Arngerður María Árndóttir, Guðbjörg Hlín Guðmundsdóttir og Lilja Dögg Gunnarsdóttir. Þær gefa út nýtt lag á morgun, og innan skammst kemur fjórða platan þeirra út, en hún kallast Bjargrúnir. Platan hefur að geyma þjóðlagatónlist þar sem er dregin er fram staða og raunir kvenna aftur í aldir. Þær Alexandra og Arngerður verða gestir okkar hér á eftir. Sjö ævintýri um skömm, er nýtt verk eftir Tyrfing Tyrfingsson sem frumsýnt var í Þjóðleikhúsinu um liðna helgi. Nína Hjálmarsdóttir segir okkur sýna skoðun á því í þætti dagsins. En við byrjum á Barnamenningarhátíð Kópavogs. Það kannast flestir við ævintýrið um Búkollu, en nú á laugardag verður það sett í nýjan búning. Búkolla með nýrri, frumsamdri tónlist eftir tónskáldið Gunnar Andreas Kristinsson verður frumflutt í Salnum á laugardag. Gunnar segir frá Búkollu í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Þegar Valur Freyr Einarsson, leikari og höfundur, fór um miðjan aldur að upplifa fjölda skilnaða í sínu nánasta umhverfi, varð honum ljóst hversu mikil umpólun og dramatísk bylting þetta ferli getur verið í lífi fólks. Kannski ekki síst þegar fyrrum makar halda áfram að vera hluti af nýju lífi. Valur fór að skoða hjónabandið í öllum sínum víddum, taka viðtöl við fólk sem hafði upplifað skilnað og allt sem því umbreytandi ferli fylgir. Útkoman er nýtt leikverk, Fyrrverandi, sem frumsýnt verður um næstu helgi í Borgarleikhúsinu. Við ræðum við samstarfsmennina og hjónin, Val Frey og Ilmi Stefánsdóttur, sem er leikmyndahönnuður sýningarinnar, í þætti dagsins. -Nostalgía er hugsanlega tilfinning okkar tíma, mögulega hefðum við átt að hætta að telja árin eftir 2020, tortryggni gagnvart líðandi stundu og Ikea-líkkistur? Þetta og miklu meira er efni sýningarinnar Stöðufundur sem opnaði um helgina í Gerðarsafni í Kópavogi þar sem veitt er innsýn í hugarheim og væntingar fimm skálda og fimm myndlistarmanna sem eru í fararbroddi sinnar kynslóðar. sem eiga það sameiginlegt að fjalla um samtímann sinn og stöðu ungs fólks í nútímasamfélagi. Við spyrjum sýningarstjóra Stöðufundar nánar út í þetta hér á eftir þau Kristínu Aðalsteinsdóttur og Þorvald Sigurbjörn Helgason. -Ég trúi því samt ekki að Rússar muni rísa upp. Það eru svo margir sem eru undir áhrifum áróðurs. Þeir eru vanir að þola, það er ekkert svo slæmt, þetta eru bara ein óþægindin enn. Sem betur fer erum við enn með heiðan himinn yfir hausnum.- Svo segir Natasha, í sínum öðrum Víðsjárpistli. Pistill Natöshu í dag kallast Járntjaldið. Í honum fjallar Natasha um breytingarnar í Rússlandi frá því að stríðið hófst, ofstæki stjórnavalda, lokun frjálsra fjölmiðla, hækkun á sölu þunglyndsilyfja, verðbólgu, matarskort og fleira. En við byrjum þáttinn í dag á því að líta inn á æfingu í heimahúsi. Herdís Anna Jónasdóttir, sópransöngkona, var tilnefnd til nokkurra verðlauna fyrir störf sín á Íslensku Tónlistarverðlaununum, meðal annars fyrir söng ársins. Hún heldur í tónleika á Ísafirði í dag, í Mývatnssveit 8.apríl, og í Hörpu 10.apríl, ásamt Simon Skigin píanóleikara og Grími Helgasyni klarinettuleikara.

Bókmenntasagan er uppfull af eyjum, sem sögusvið, sem táknmynd, sem hugarástand. Í fyrirlestri sem haldinn var í Háskóla Íslands í hádeginu í dag fjallaði Ástráður Eysteinsson prófessor í almennri bókmenntafræði um eyjafræði og bókmenntir. Þar fjallaði hann um þetta þverfræðilega rannsóknasvið, eyjafræðina og hvernig það birtist í bókmenntum, bæði erlendum og íslenskum. Ástráður verður gestur víðsjár hér í lok þáttar og segir okkur betur frá þessu forvitnilega fræðasviði. Snorri Rafn Hallsson, heimspekingur og dagskrárgerðarmaður í Vín, heldur áfram með pistla sína um atvinnumál hér í Víðsjá. Í dag fer Snorri Rafn á örlítið tilraunakenndari slóðir en áður. Í pistli dagsins tengir hann heimspeki Hönnuh Arendt við söngtifur, lítil skordýr sem dvelja ofan í jörðinni mestan hluta ævinnar. Hvað ætli þær geti sagt okkur um stöðu vinnunnar í tilveru okkar? En við byrjum á að taka á móti góðum gesti hér í Víðsjá. Dísella Lárusdóttir sópran söngkona er nýkomin til landsins eftir að hafa tekið á móti Grammy-verðlaunum í Las Vegas. Dísella tók við verðlaunum fyrir bestu óperu-upptöku af óperunni Akhnaten eftir Philip Glass, þar sem Dísella fer með eitt af burðarhlutverkunum. Dísella lenti í morgun og mætti nánast beint til okkar í afar frjálslegt spjall, ásamt dóttur sinni Snædísi Lind. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Anthony J. Hardy var kjörræðismaður Íslands í Hong Kong, þar sem hann starfaði um áratugaskeið í þágu íslendinga. Hardy heimsótti Ísland margoft og féll fyrir landi og þjóð, en fyrst og fremst kolféll hann fyrir íslenskri myndlist. Verandi langreyndur safnari, setti hann sig í samband við Gallerí Fold og sagðist vilja koma sér upp safni og þar með hófst ástríðufull söfnun hans á íslenskri myndlist. Þetta safn er nú til sýnis og til sölu á uppboði sem stendur yfir til 11.apríl. Við lítum inn í heimsókn í Gallerí Fold í þætti dagsins og ræðum við Jóhann Ágúst Hansen um safnið og manninn á bak við söfnunina, Anthony J. Hardy. við fáum líka bókagagnrýni. Skáldsagan Drag plóg þinn yfir bein hinna dauðu eftir pólska nóbelsverðlaunahöfundinn Olgu Tokarczuk kom nýverið út í þýðingu Árna Óskarssonar. Gréta Sigríður Einarsdóttir rýnir betur í verkið í dag. Og við hitum upp fyrir þrjátíu ára afmælistónleika Voces Thules í Salnum í kópavogi annað kvöldfagna. Það verða jafnframt síðustu tónleikar vetrarins í tónleikaröð Tíbrá þar sem flutt verður hluti af því kirkjulega og veraldlega efni sem tengist rannsóknum þeirra á íslenskum tónlistararfi í bland við miðaldatónlist frá öðrum löndum. Sigurður Halldórsson einn liðsmanna Voces thules verður gestur víðsjár hér seinna í þættinum og við hlýðum á tónlist. Við fáum líka myndlistarrýni frá Ólöfu Gerði Sigfúsdóttur en hún kíkti í Nýlistasafnið á áhugaverða samsýningu fjölþjóðlegs listahóps, Ónæm, sem tekur til endurskoðunar samband okkar og umgengni við náttúruna. Sýningin notar Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar sem útgangspunkt og sprengir hana upp í ólíkar og ögrandi áttir. Umsjón: Jóhannes Ólafsson

Hverfisgallerí í miðbæ reykjavíkur er nú í þann mund að opna sínar dyr fyrir gestum, þar er Davíð Örn Halldórsson búinn að setja upp sýninguna Mitt litla líf - pappír eða plast. Í Stofunni hefur Davíð Örn 58 myndir til sýnis, af fundnum fyrirbærum sem hann hefur átt við og dregið fram síkadelíska fantasíu út úr hversdagslegum hlutum eins og afklippum af pappakössum og póstkortum. Verkin eru flestöll unnin síðastliðin þrjú ár en Davíð býr og starfar í Stuttgart í Þýskalandi. Við lítum inn í Hverfisgallerí og tökum smá forskot á sæluna með listamanninum sjálfum. P-tungumál er leynitungumál sem notað var af börnum þegar þau vildu ekki að fullorðnir skildu sig. Regla p-tungumálsins er sú að innan hvers atkvæðis, á undan sérhljóða, er bætt inn péi með sama sérhljóða á undan. Þannig breytist td orði gassi, í gapassipi. Gapassipi er einmitt nafn á innsetningu sem Magnús Pálsson sýndi í Ráðhúsi Reykjavíkur árið 1995, þar sem p-tungumál kom við sögu. Hljóðverkið var nýverið gefið út ásamt textum í bók sem Mumbling Eye gefur út, en það er nýtt útgáfuhús sem stefnir á að gefa út hljóðinnsetningar og gjörninga. Framhlið Ísskápa er vinsælt sýningarými hversdagsins. Stundum er hún fagurlega skreytt en hún getur líka verið eins og vel útsett óreiðuinnsetning. Sumir vilja hafa ísskápana sína án allra skreytinga, aðrir setja á þá örfáa hluti. Hvað segja þessir máttarstólpar eldhússins um eigendur sína og hvað er það sem endar á ísskápnum og hversvegna? Spæjarastofa Hversdagssafnsins á Ísafirði fer á stúfana og skoðar ísskáp í dag. Og Selma Reynisdóttir flytur okkur sinn síðasta pistil um Dans á tímum dansbanns. Pistlarnir skoða dans þegar ekki má dansa og hafa meðal annars skoðað hliðstæður samkomutakmarkana og óbeit kirkjunnar á dansi fyrr á öldum og kjarabaráttu dansara. Í dag segir Selma frá því hvernig er að finna aftur taktinn og innblásturinn eftir tveggja ára dansbann. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Síleskir kvikmyndadagar hefjast hefst í Veröld húsi Vigdísar á morgun. Í Auðarsal verður úrval nýrra kvikmynda frá Síle á hvíta tjaldinu og verða sýnigar fram á laugardag. Markmiðið að sýna það besta úr kvikmyndagerð Síle undan farin ár og Hólmfríður Garðarsdóttir prófessor um málefni Rómönsku-Ameríku segir okkur allt um þessar myndir hér síðar í þættinum. Rithöfundurinn Natasha er frá Rússlandi en hefur verið búsett hér á landi um árabil. Natasha ætlar að vera með okkur reglulega hér í Víðsjá næstu vikurnar, og lýsa fyrir okkur upplifun sinni af stríðinu í Úkraínu. Hvernig tilfinning er að vera rússnesk og fylgjast með innrásinni í Úkraínu úr fjarlægð? Natasha mun í pistlum fjalla um það sem hrærist innra með henni. Í dag fjallar Natasha um reynslu fólks sem flýr frá Úkraínu og þarf að horfast í augu við það að hafa skyndilega öðlast nýtt hlutverk, hlutverk flóttamannsins. Og við höldum líka út á hákarlamið. Íslendingar hafa stundað veiðar á hákörlum um aldanna rás, á 19. öld voru afurðir hákarla afar mikilvægur þáttur í efnahagslífi þjóðarinnar. Þeir sem sóttu á hákarlamiðin voru oft kallaðir hákarlamenn og var lýst sem görpum sem áttu í stríði við ægivald hafsins, hákarla og aðra krafta náttúrunnar á borð við hafís. Dalrún Kaldakvísl segir okkur betur frá þessu hér á eftir. Þar beinir hún einnig sjónum sínum að karllægri menningu hákarlamanna eins og hún kemur fyrir sjónir í skrifum Theodórs Friðrikssonar í bók hans Hákarlalegur og hákarlamenn frá . Söngshópurinn Manam er skipaður átta körlum frá Íslandi og Írlandi og leitast við að tengja saman menningarheima beggja landa. Þeir sækja sér innblástur í náttúru landanna, sögu og ljóð, og nýta sér aldagamlar norrænar hefðir til að skapa hljóðheim sem vill brjótast undan hefðbundnu karlakóramynstri. Manam heldur tónleika annað kvöld í Iðnó og tveir liðsmenn, þeir Þórhallur Auður Helgason og Pétur Oddbergur Heimisson, koma í spjall til okkar á , með tónlist í farteskinu. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Fyrir gamla súrrealista var covid-tíminn áhugaverður, sagði Sjón þegar Víðsjá mælti sér mót við hann í Hólavallakrikjugarði í nótt. Við hittumst til að ræða Næturverk, þrettándu ljóðabók skáldsins, marglaga og draumkennda bók sem hefur verið nokkurn tíma í smíðum eins og margar aðrar ljóðabækur Sjóns. Ljóðin takast á við hið innra og hið ytra, ljós og myrkur. Eftir stórkostlegar breytingar á heimsmyndinni, tvö ár af heimsplágu hefur það meðal annars leitt til þess að fólk dreymir meira. Við erum verur sem höfum innri og ytri sýn segir skáldið, og í þessari bók mætast þessar sýnir einhversstaðar í nóttinni. Og það var ekkert annað í stöðunni en að ræða Næturverk við Sjón um miðja nótt. Smárit Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum er ný ritröð sem gefin er út af Háskólaútgáfunni, en ritstjórar hennar eru Ásdís Rósa Magnúsdóttir og Kristín Guðrún Jónsdóttir. Í fyrstu þremur smáritunum er að finna þýddar ritgerðir eftir þrjá höfunda. Fyrsta ritið er eftir Kínafræðinginn Simon Leys, annað ritið er eftir danska heimspekinginn og guðfræðinginn Dorthe Jørgensen og það þriðja eftir fransk-marokkóska rithöfundinn og blaðakonuna Leïlu Slimani. Hér er á ferðinni einstaklega áhugaverð ritröð sem miðlar til okkar ólíkum menningarheimum á aðgengilegan hátt. Við ætlum að kynna okkur fyrsta ritið í þætti dagsins, greinasafn SImon Leys, The hall of Uselessness, eða Úr Gagnleysisskálanum í þýðingu Kínafræðingsins Geirs Sigurðssonar. Geir verður gestur okkar í þætti dagsins. En við byrjum í leikhúsinu. Barnasýningin Þoka var frumsýnd á Litla sviði Borgarleihússins um helgina. Þoka er íslensk/færeysk leiksýning fyrir börn sem leikur á mörkum vísinda og þjóðsagna. Heyrum hvað Nínu Hjálmarsdóttur fannst um verkið. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Destination Mars heitir einkasýning listakonunnar Söru Riel sem opnaði í Ásmundarsal um helgina. Þar veltir Sara fyrir sér ferðalögum mannsins út fyrir plánetuna jörð, blæti til þess að kanna hið ókannaða og drauma okkar um að fara til Mars. Þar byggir listakonan á geimvísindum og fréttum af geimferðum undanfarin ár. Geimferðir sem sýna okkur jörðina í nýju ljósi en þekja hana smám saman geimrusli, svo hætt er við að við lokumst inni. Destination mars samanstendur af málverkum, teikningum, grafík, ljósmyndum, og veggverkum. Sýningin tekur yfir öll rými Ásmundarsalar, bæði að innan sem utan. Við fljúgum til Mars og heim aftur með Söru Riel hér síðar í þættinum. Um liðna helgi var frumsýning í Þjóðleikhúsinu á verkinu Ást og upplýsingar eftir eitt virtasta leikskáld breta, Caryll Churchill. Það er Una Þorleifsdóttir sem leikstýrir og við heyrum hér um miðbik þáttar hvað leikhúsrýni okkar, Evu Halldóru Guðmundsdóttur, fannst um uppfærsluna. Félag íslenskra myndlistarmanna fagnaði 80 ára afmæli í fyrra og af því tilefni ákvað félagið að láta skrásetja sögu þess. Kristín G. Guðnadóttir, listfræðingur var fengið í verkið og niðurstaðan er bókin Að finna listinni samastað - þættir úr sögu íslenskra myndlistarmanna. Við vorum að fá verkið í hendur, þessa glæsilegu bók sem grafíski hönnuðurinn Hildigunnur Gunnarsdóttir hannaði. Saga FÍM er í senn saga mikilla átaka um hverskyns hugðarefni listamanna og þess samtakamáttar sem átökin leiddu um leið af sér. Við förum yfir sögu félagsins með höfundi bókarinnar í þætti dagsins. En við hefjum þáttinn á þvi að gefa sviðslistakonunni Sveinbjörgu Þórhallsdóttur orðið. Hún flytur ávarp í tilefni af alþjóðlegum leiklistardegi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Snertifletir íþrótta og myndlistar, leikgleði, tilviljanir, blóm og afbyggt píluspjald eru meðal hráefna Hrafnhildar Helgadóttur á sýningunni Take Care Give Care Don?t Care sem opnar í OPEN á morgun. Tveir gestir og áhrifavaldar í lífi Hrafnhildar eru einnig með innkomu á sýningunni; í einu horninu má sjá svartan fegurðarblett Hreins Friðfinnssonar, en annarsstaðar hefur Rúna Þorkelsdóttir raðað þurrkuðum laufum í mandölu. Hrafnhildur býr og starfar í Amsterdam,og hefur á síðustu árum helst fengist við internetlist. Hún tekur þó allt aðra stefnu í OPEN, á sinni fyrstu einkasýningu í Reykjavík. Við hittum Hrafnhildi í þætti dagsins. ?Við segjum hvert öðru sögur til þess að lifa.? segir á einum stað í bók eftir bandaríska rithöfundinn og blaðamanninn Joan Didion sem lést rétt fyrir jólin 2021. Hún var meðal frumkvöðla í blaðamennsku, tilheyrði hreyfingu sem kallaðist nýblaðamennska - á mörkum skáldskapar og fréttamennsku. Didion skrifaði um umbrotatíma vestanhafs, andófið og hippakúltúrinn af þvílíkri næmni og innsæi. Við förum yfir feril Didion, stíl og afrek með Maríu Elísabetu Bragadóttur rithöfundi. Nýtt íslenskt barnaleikrit, Umskiptingurinn, var frumsýnt í Þjóðleikhúsinu um síðustu helgi. Verkið er eftir Sigrúnu Eldjárn og var valið úr 150 leikverkum sem bárust þegar Þjóðleikhúsið kallaði eftir leikritum og hugmyndum að leikritum fyrir börn. Nína Hjálmarsdóttir fór á frumsýningu og segir frá þeirri upplifun. Umsjón: Halla Harðardóttir

Guðrún Helgadóttir rithöfundur og fyrrverandi þingmaður, er látin 86 ára að aldri. Guðrún starfaði í stjórnmálum, en er ekki síst minnst fyrir bækur sínar fyrir börn. Bækurnar um Jón Odd og Jón Bjarna urðu þrjár talsins en auk þeirra má nefna þríleikinn Sitji guðs englar, Saman í hring og Sænginni yfir minni, auk Óvita og bókina um brúðuna Pál Vilhjálmsson. Merkileg kona hefur kvatt okkar, en sem skilur eftir sig sögur og persónur sem munu lifa í hjörtum allra sem þeim kynnast. Við ætlum að hefja þáttinn í dag á því að rifja upp viðtal sem tekið var við Guðrúnu, hér í Víðsjá, fyrir fimm árum síðan. Myndlistarmennirnir Bryndís Snæbjörnsdóttir og Mark Wilson hljóta myndlistarverðlaun ársins 2022 fyrir sýninguna Vísitasíur sem sýnt var í vetur í Listasafninu á Akureyri og sýningarstjóri verksins var Æsa Sigurjónsdóttir. Sýningin er afrakstur margra ára rannsóknarvinnu í samstarfi íslenskra og alþjóðlegra háskóla og listasafna. Markmið verkefnisins er að auka þekkingu á fjölþættum tengslum dýra, manna og umhverfis á tímum heimsvæddrar loftslagshlýnunar og hækkandi sjávarmáls. Áhersla verður lögð á að rannsaka ferðir ísbjarna til Íslands í sögulegu og samtímalegu samhengi. Við lítum við á vinnustofu Bryndísar Snæbjörnsdóttur og ræðum um þessa yfirgripsmiklu rannsókn, samband manna og dýra og þverfagleg vinnubrögð myndlistarinnar. Og árlegur hátíðarfyrirlestur ritlistarnámsins í Háskóla Íslands var haldinn í gær Í Árnagarði. Þar flutti Kristín Svava Tómasdóttir ljóðskáld og sagnfræðingur fyrirlestur kenndan við Jónas Hallgrímsson en hún hefur gegnt starfi Jónasar Hallgrímssonar við ritlistardeildina í vetur, þar talaði Kristín um aðferðir og markmið við enduvinnslu texta í samhengi við ljóðabókina Hetjusögur sem kom út 2020 en textinn í hana er sóttur í verkið Íslenzkar ljósmæður I-III, sem kom út á árunum 1962-1964. Við sláum á þráðinn til Kristínar Svövu seinna í þættinum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Hákon Pálsson kvikmyndagerðamaður og ljósmyndari ætlaði að gera heimildamyndaseríu um Hótel Sögu þegar hann komst að því, nýfluttur til landsins eftir langa dvöl erlendis, að byggingin hafði verið mannlaus í marga mánuði. Eftir að hafa eitt þar heilum degi með myndavél komst Hákon að því að hann er mögulega lélegur heimildaljósmyndari. Eitthvað annað en skrásetningu sögunnar var að finna á myndunum, eitthvað óræðara. Og sú útkoma er nú til sýnis í Gallerí Port, undir nafninu Hótel Saga: Óstaður í tíma. Við ræðum við Hákon í þætti dagsins. Skáldsagan Miðnæturbókasafnið eftir breska rithöfundinn Matt Haig segir frá Noru Seed, ungri konu sem er komin að bjargbrúninni í lífinu. Hún hefur misst atvinnuna og köttinn sinn, slitnað hefur upp úr sambandi við hennar nánustu fjölskyldu og vini og Nora er á fremsta hlunn með að velja dauðann þegar til sögunnar kemur bókasafn sem snýr öllum hennar hugsunum á hvolf. Á safninu, sem er einhversstaðar milli tilvistarstiga, gefst Noru að lesa sér til um allar þær ótal útgáfur af sinni eigin ævi sem hefðu orðið. Miðnæturbókasafnið kom út í ágúst 2020 og var vel tekið. Hún náði fljótlega á lista margra af stærstu dagblaða heims yfir metsölubækur og hefur tilnefnd til hinna ýmsu bókmenntaverðlauna. Bókin kom út hér á landi fyrir aðeins örfáum vikum, í íslenskri þýðingu Valgerðar Bjarnadóttur og hún verður gestur Víðsjár hér á eftir. Snorri Rafn Hallsson, pistlahöfundur í Vín, býður okkur aftur velkomin á skrifstofuna. Í viðtali um helgina sagði Helgi S Gunnarsson, forstjóri fasteignafélagsins Regins, að þörfin fyrir skrifstofuhúsnæði hafi ekkert minnkað eftir faraldurinn, fólk muni ekki halda áfram að vinna heima í stórum stíl. En átti heimavinna ekki að vera framtíðin? Hvers vegna breyttist ekki neitt? spyr Snorri og segir okkur frá bókinni Out of Office - the big problems and bigger promise of working from home, eftir Anne Helen Peterson og Charlie Warzel. En við hefjum þáttinn í dag á því að fá til okkar ungan einleikara sem er með tónleika í Salnum í kvöld. Ernu Völu Arnardóttur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Vínylplatan er ekki af baki dottin. Á Háaleitisbraut opnaði Plötumarkaður Óla um helgina. Þar er Ólafur Sigurðsson að selja safnið sitt, sem telur hvorki meira né minna en 40 þúsund plötur. Víðsjá fór í heimsókn til Óla og fékk að heyra hvað væri svona töfrandi við vínylplötuna og hlýðir á vel valda tónlist. Hvernig tekst karlmönnum að kljást við þau fjölbreyttu vandamál sem lífið býður upp á? Sviðslistahópurinn Toxic Kings tekst á við þessar spurningar í verkinu How to make Love to a Man sem nú er sýnt í Borgarleikhúsinu. Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í uppfærsluna í þætti dagsins. Um þessar mundir stendur yfir sýningin Sund í Hönnunarsafni Íslands. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir lagði leið sína í Garðabæinn og kynnti sér ólíkar hliðar þessa stórmerkilega fyrirbæris sem sundið er. Manndýr er þátttökusýning um hlutverk mannsins út frá sjónarhorni barna. Í sýningunni er samband barna og fullorðinna skoðað og spurningunni um hlutverk þeirra innan heimsins velt upp. Af hverju er maðurinn til? Af hverju er barn til? Hvað gera þau og til hvers? Sýningin, sem er á mörkum þess að vera leikverk og innsetning, er fyrir börn frá 4 ára aldri og uppúr, en gestum er boðið inn í heim þar sem hægt er að upplifa með eyrum, augum og höndum, sjálf eða í samvinnu. Við hittum Aude Besson, höfund, leikstjóra og flytjanda verksins á sviði Tjarnarbíós í þættinum. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Bjargey Kristjánsdóttir, sem vanalega gekk undir nafninu Bíbí í Berlín,var fædd á kotbýlinu Berlín rétt fyrir utan Hofsós árið 1927 og var úrskurðuð fljótlega á fyrsta ári ?fáviti? eins og það var nefnt á fyrri hluta 20. aldar. Eftir lát móður sinnar, þegar Bíbí var um þrítugt, var hún flutt gegn vilja sínum á elliheimilið á Blöndósi. Þar dvaldi hún í tæp 20 ár eða þar til að hún flutti inn í þorpið þar sem hún bjó í skjóli vina um hríð en endaði ævi sína á elliheimilinu þar sem hún lést árið 1999. Bíbí lét eftir sig sjálfsævisöguhandrit, handrit sem þær Guðrún Valgerður Stefánsdóttir prófessor í fötlunarfræði og Sólveig Ólafsdóttir sagnfræðingur, hafa ásamt öðrum stúderað síðustu misseri, en handritið verður gefið út í vor, í ritröðinni Sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar Þær Sólveig og Guðrún verða gestir okkar hér á eftir. Borgarbókasafnið Spönginni í Grafarvogi sýnir nú þennan mánuðinn myndlistarsýninguna Endurkast. Í litlum sal og um allt bókasafnið hanga olíumyndir af mannslíkömum, draumkenndar myndir sem bjóða fólki á stefnumót við fjölbreytta flóru fólks. Listamaðurinn er Camilla Reuter, hún á rætur sínar að rekja til Finnlands. Hún hefur verið búsett hér í mörg ár, útskrifaðist frá myndlistardeild LHÍ árið 2017. Camilla vinnur tilfinningaleg verk út frá persónulegu lífi sínu og notar gjarnan vini og fjölskyldu sem myndrænan innblástur fyrir verkin. Víðsjá lítur inn á sýninguna Endurkast og ræðir við listamanninn. Og Selma Reynisdóttir flytur okkur þriðja pistilinn af fjórum um Dans á tímum dansbanns. Pistlarnir skoða dans þegar ekki má dansa og hafa meðal annars skoðað hliðstæður samkomutakmarkana og óbeit kirkjunnar á dansi í kringum siðbót Íslendinga á 16.öld. Í þessum pistli snýr Selma sér að stöðu danslistar og kjarabaráttu dansara síðastliðin tvö ár.

Loftskurður kallast sýning Rósu Gísladóttur sem nú stendur yfir í Ásmundarsafni. Rósa hefur á löngum ferli skapað höggmyndir, einkum úr gipsi, þar sem formin tala sínu máli, oft á tíðum með vísun í tungumál byggingalistarinnar. Rósa vinnur einmitt með safnið sjálft sem skúlptúr á sýningunni í Ásmundarsafni, auk þess að undirstrika sína sýn á verk Ásmundar með eigin höggmyndum. Rósa segist að einhverju sjá sýninguna sem tónverk með upphafi og endi, og við fáum að heyra betur af því hér undir lok þáttar. 19. febrúar síðastliðinn opnaði sýning á verkum Ásmundar Ásmundssonar í nýtilkomnu myndlistargallerí í Grafarvogi - Café Pysja. Ásmundur hefur verið búsettur í Osló síðustu ár, en snýr nú til Íslands með sína fyrstu sýningu hér á landi í 10 ár. Í Pysju gefur að líta teikningar Ásmundar þar sem koma við sög ýmis tákn sem vísa bæði í samtímann og söguna og undir tifar heimsendaklukkan. Við lítum inn í Pysju í Víðsjá í dag. Við fáum að heyra umsögn Grétu Sigríðar Einarsdóttur á seinni hluta nýrrar bókmenntasögu sem hið íslenska bókmenntafélag gaf nýverið út: Íslenskar bókmenntir - saga og samhengi. Við byrjum þáttinn á því að hringja í Gallerí Open við Grandagarð í Reykjavík, þar sem forvitnileg sýning fer fram um helgina, á verki eftir Terre Taemlitz. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Tónlistarhátíðin WindWorks fer fram dagana 13.-20. mars í Byggðasafni Hafnarfjarðar en það er tónlistarhátíð helguð blásturshljóðfærum. Flytjendur verða m.a. Hafdís Vigfúsdóttir flautuleikari, Ármann Helgason, Helga Björg Arnardóttir og Grímur Helgason klarinettleikarar en hjarta hátíðarinnar verður Aulos Flute Ensemble. Rætt verður við þær Karen Karólínudóttur, flautuleikara og Pamelu De Sensi listrænan stjórnanda Windworks hátíðarinnar. Í Ásmundarsal þenja um þessar mundir þrjár listakonur út hugtökin myndlist, handverk og hönnun. Þær Guðlaugar Míu Eyþórsdóttur, Hönnu Dísar Whitehead og Steinunnar Önnudóttur, kalla samsýningu sína Í öðru húsi. Við lítum inn í Ásmundarsal og ræðum við þær Guðlaugu Míu, Steinunni og Hönnu. Sögur af mönnum dýrum og öðrum þáttum náttúrunnar vitna um það að Íslendingar fyrri alda báru skynbragð á það að gjörðir þeirra höfðu áhrif á umhverfi þeirra. Þetta segir Dalrún Kaldakvísl sagnfræðingur, sem heldur áfram pistlaröð sinni um samband Íslendinga fyrri alda við náttúruna. Í dag fjallar Dalrún um viðhorf manna til náttúrunnar, eins og þau koma fyrir í þjóðsögum Jóns Árnasonar. En við byrjum þáttinn á ljóðalestri. Það er ekki á hverjum degi sem þættinum berast ný ljóð á upptöku en það er einmitt tilfellið í dag. Ljóðið var frumflutt síðastliðinn sunnudag í Veröld húsi Vigdísar á fjörutíu ára afmæli Kvennaframboðsins. Ljóðið kallast Víðátta og er eftir Gerði Kristnýju. Með þessu ljóði þakkaði hún Kvennalistakonum fyrir atlætið og uppeldið, kraftinn og kynngin. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Þetta er tónverk um ekkert, segir Hjálmar H. Ragnarsson um nýtt verk sem hann frumflytur í Landakotskirkju annað kvöld. Tónleikarnir eru hluti af tónleikaröð sem Sif Margrét Tulinius stendur fyrir í Landakotskirkju, Bach og nútíminn, þar sem hún flytur allar þrjár sónötur J.S. Bach ásamt því að frumflytja þrjú íslensk einleiksverk fyrir fiðlu eftir tónskáldin Huga Guðmundsson, Hjálmar H. Ragnarsson og Viktor Orra Árnason. Fyrstu tónleikar Þríleiksins hafa þegar farið fram en annað kvöld verður verk Hjálmars frumflutt. Við litum inn á æfingu hjá þeim Sif og Hjálmari í kirkjunni í morgun, þar sem við ræddum samtalið við Bach og tónlist sem hreina fegurð sem þarf ekkert að segja út fyrir sjálfa sig. Eins langt og augað eygir er stór yfirlitssýning á verkum myndlistarmannsins Birgis Andréssonar sem tekur yfir nær alla Kjarvalsstaði um þessar mundir. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir myndlistargagnrýnandi lagði leið sína á Kjarvalsstaði og ætlar að segja betur frá þessari sýningu í Víðsjá í dag. Við ræðum í Víðsjá dagsins við myndlistarmennina Ragnar Kjartansson og Ingibjörgu Sigurjónsdóttur og kvikmyndaleikstjórann Ásu Helgu Hjörleifsdóttur um lokunina á sýningum þeirra í GES-2 mynlistarmiðstöðinni í Moskvu á dögunum. Daginn sem Rússar réðust inn í Úkraínu var hinum stóra lifandi skúlptúr Ragnars, Santa Barbara, hætt og í kjölfarið var samsýningu hans og stórs hóps listamanna þar í miðstöðinni einnig lokað. Við heyrum af þessum ákvörðunum og samskiptunum þeirra þangað austur í þætti dagsins. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Í Hallgrímskirkju á laugardagskvöld verður flutt tónverkið Víddir eftir Báru Gísladóttur. Víddir er samið fyrir níu flautur, rafbassa, kontrabassa og þrjá slagverksleikara og í lýsingu segir að það skarti hugmyndum um áferð og víddir þar sem mismunandi efni renna saman í eitt. Bára verður gestur Víðsjár í dag. Í síðustu viku ræddum við hér í Víðsjá við Guðrúnu Sveinbjarnardóttur, fornleifafræðing, um íslenskar fornleifar sem hafa í gefnum tíðina ratað á söfn í Bretlandi. Meðal þeirra gripa sem við Guðrún ræddum var brúðarbúningur sem er í geymslu í Victoria & Albert safninu í London. Til er nákvæm eftirlíking af þessum búning á saumastofu sem einnig er safn, sem áður var vélaverkstæði, í Hafnafirði. Meira um það hér undir lok þáttar þegar við hittum hjónin Guðrúnu Hildi Rosenkjær, klæðskera og safnfræðing, og Ásmund Kristjánsson, vélvirkja og gullsmið. Og við fáum sendingu frá Hversdagssafninu á Ísafirði. Frá því Spæjarastofa Hverdagssafnsins flutti síðasta pistil fyrir tveimur vikum hefur heimurinn eins og við þekkjum hann tekið stakkaskiptum. Vanmáttug horfum við á stríð í Evrópu og vitum varla okkar rjúkandi ráð. Í aðstæðum sem þessum finnst meðlimum Spæjarastofunnar eins og orðin verði ómerkileg, en á sama tíma segjast þær vita að orðin skipta máli - því þögnin éti málstaði og þjáningar. Í þetta sinn fjalla viðmælendur þeirra um vonir, stríð og huggun í fjölradda hljóðbæn handa hrjáðum heimi. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Við veltum fyrir okkur hvort og þá hvernig rithöfundar skrifa um covid-faraldurinn, eru sögur af þessum síðustu tveimur árum farnar að lita bókmenntir? Hér á Íslandi hófst úrvinnslan strax í jólabókaflóðinu 2020. Þekktir erlendir rithöfundar eru líka byrjaðir að gera þetta upp en þessu fylgja ýmis vandkvæði, hvort of snemmt sé að skrifa um þessa hluti og hvort fólk sé tilbúið að lesa það. Við fjöllum um vandamál farsóttarfléttunnar hér á eftir með Sigþrúði Silju Gunnarsdóttur ritstjóra. Nadya Tolokonnikova, rússnesk listakona og meðlimur Pussy Riot, sat tvö ár í rússnesku fangelsi fyrir að syngja and-pútínska pönkbæn í dómkirkju Moskvu árið 2012. Í dag notar hún rafmynt og sölu NFT-listaverka á netinu til að berjast gegn ofríki Pútíns. Við kíkjum í viðtal við Tolokonnikovu sem birtist í breska dagblaðinu The Guardian í gær. Íslenskar bókmenntir: saga og samhengi er tveggja binda verk um sögu íslenskra bókmennta frá upphafi Íslandsbyggðar til vorra daga, sem hið íslenska bókmenntafélag gaf nýverið út. Gréta Sigríður EInarsdóttir fjallar um fyrra bindið í þætti dagsins. Hvað ef framtíðin býr yfir viðgerðarkjörnum í stað verslunarmiðstöðva? spyr Birnir Jón Sigurðsson í pistli sínum í dag. Í þessum síðasta pistli sínum um loftslagsmál í stærra samhengi veltir Birnir fyrir sér ímyndunaraflinu, draumum og von. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson

Nýtt tónleikhúsverk um píanóleikarann og tónskáldið Clöru Schumann verður frumsýnt í Salnum í Kópavogi í kvöld. Sýningin er hluti af Tíbrá tónleikaröð Salarins og er samstarfsverkefni Caudu Collective og Miðnættis. Handrit verksins byggist á bréfaskriftum og öðrum heimildum um líf og störf Clöru en höfundarnir taka sér líka skáldaleyfi endrum og eins til þess að glæða söguna lífi auk tónlistarinnar sem er eins og gefur að skilja rauði þráður sýningarinnar. Víðsjá skreppur í heimsókn í Salinn í þætti dagsins. Snorri Rafn Hallsson fjallar um örvinnu og varpar ljósi á hvernig eðli hennar minni um margt á vélmenni sem spilaði skák á 18.öld. Vélmenni sem ferðaðist um Evrópu og spilaði meðal annars við Napóleon, undir nafninu Skáktyrkinn. Meira um skáktyrkjann og örvinnu í þætti dagsins. Þegar Högna Sigurðardóttir var nýútskrifaður arkitekt frá París vorið 1960 fékk hún hendur sitt fyrsta verkefni. Hulda Jakobsdóttir, þáverandi bæjarstjóri Kópavogs, fól henni að hanna sundlaug og almenningsgarð fyirr bæjarfélagið. Tillaga Högnu er nútímaleg, ekki bara í íslensku samhengi, heldur einnig alþjóðlegu, hún er framúrstefnuleg og kjarkmikil, að sögn Guju Daggar Hauksdóttur arkitekts, sem hefur rannsakað verk Högnu. Guja Dögg leit við hjá okkur hér í Víðsjá og ég fékk að spyrja hana út í hugmyndir Högnu um verkið, þróun þess og endalok. Umsjón: Halla Harðardóttir og Jóhannes Ólafsson.

Langt að komnar - Sögur kvenna frá Mið-Ameríku er safn verka eftir konur frá Mið-Ameríku, sem Háskólaútgáfan gaf nýverið út. Í bókinni er að finna safn þýðinga á örsögum, smásögum og reynslusögum kvenna, verk sem veita innsýn í líf og aðstæður kvenna í heimshluta sem er okkur flestum hér á landi fjarlægur og framandi. Sögurnar eru fjölbreyttar að formi en hverfast margar um samskipti og árekstra á milli kynja, stétta, þjóðfélagshópa og trúarhópa. Hólmfríður Garðarsdóttir er meðal þriggja þýðenda að verkinu og ritstýrir því jafnframt, og hún verður gestur okkar hér á eftir. Við hugum líka að tónleikum sem sýndir verða í sjónvarpinu í kvöld að loknum tíu fréttum, en þar verður leikin upptaka af tónleikum Frelsisveitar Íslands sem fram fór á djasshátíð Reykjavíkur árið 2020. Þar flutti 10 manna frelsissveitin tónverkið Frumefnin fjögur (loft, jörð, vatn og eld) eftir Hauk Gröndal. Haukur verður gestur þáttarins ásamt öðrum liðsmanni Frelsissveitarinnar Sverri Guðjónssyni sem notar röddina með fjölbreyttum hætti í verkinu sem sjónvarpsáhorfendur geta notið í kvöld. Um helgina var Framúrskarandi vinkona frumsýnd á stóra sviði Þjóðleikhússins, en leikverkið er byggt á hinum geysivinsælu Napólísögum Elenu Ferrante. Við heyrum hvað leikhúsrýni okkar, Evu Halldóru Guðmundsdóttur, fannst um uppsetningu suður-afríska leikstjórans Yael Farber á Framúrskarandi vinkonu.

Aðal­heiður Guðmunds­dótt­ir hlaut í gær viður­kenn­ingu Hagþenk­is fyr­ir framúrsk­ar­andi rit á ár­inu 2021. Viður­kenn­ing­una fær hún fyr­ir fyrstu tvö bind­in í verk­inu Arf­ur ald­anna sem Há­skóla­út­gáf­an gaf út, en bind­in tvö nefn­ast Hand­an hind­ar­fjalls og Norðveg­ur. Í ritinu Arfur aldanna setur Aðalheiður sér það metnaðarfulla markmið að fjalla á heildstæðan hátt um uppruna fornaldasagna, efnivið þeirra, útbreiðslu og bókmenntaleg einkenni. Við heyrum brot úr viðtali við Aðalheiði frá því fyrr í vetur í þætti dagsins. Yfir litla á sem rennur til sjávar í Héðinsfirði fyrir norðan er að finna 5 óvenjulega steina, of reglulega, greinilega manngerða sem eru stiklur fyrir göngufólk til að komast þurrum fótum yfir vatnsfallið. Tinna Gunnarsdóttir vöruhönnuður ber ábyrgð á steinunum en þeir eru bæði hluti af yfirstandandi doktorsverkefni Tinnu og sýningu sem opnuð var um síðustu helgi í Hafnarborg í Hafnarfirði. Við höldum í Hafnarfjörð í dag og ræðum við Tinnu Gunnarsdóttur um landslag, fagurfræði og verkin hennar. Selma Reynisdóttir heldur áfram að skoða það tímabil Íslandssögunnar þegar Íslendingum var gert erfitt fyrir að dansa, og tala sumir um dansbann. Í þessum þætti spjallar hún við þjóðfræðingin Atla Frey Hjaltason og spyr ?Af hverju bönnuðu kirkjan og yfirvöld Íslendingum að dansa?? En við byrjum í leikhúsinu í dag. Nína Hjálmarsdóttir fór í Borgarleikhúsið og sá sýninguna Tu jest za drogo, eða Úff hvað allt er dýrt hérna. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Eru okkar mikilvægustu almannagæði falin í heita vatninu? er spurt á sýningunni SUND sem opnuð var í Hönnunarsafni Íslands í byrjun febrúar. Sýningarstjórar eru Brynhildur Pálsdóttir hönnuður og Valdimar Tr. Hafstein prófessor í þjóðfræði. Víðsjá leit inn á sýninguna á opnunardaginn og ræddi þar við Brynhildi um það sem snýr að hönnun sundlauga en við þar sem Valdimar var í einangrun ákváðum við að hittast síðar og ræða þá hlið sýningarinnar sem snýr að þjóðfræðirannsókninni, en sýningin er unnin í samstarfi þjóðfræðideild Háskóla Íslands. Við Valdimar hittumst í laugardalslauginni í morgun og ræddum þróun baðmenningar á Íslandi, hugmyndir okkar um hreina líkama, rasisma, félagslegar mælistikur og fleira og fleira. En svo er það meiri samtímatónlist, sem við vorum að tala um hér í Víðsjá í gær vegna Myrkra músíkdaga sem nú eru hafnir. En það er meira á seyði í samtímatónlistinni. Í kvöld eru forvitnilegir tónleikar hjá Sinfóníuhljómsveit Íslands þar sem Daníel Bjarnason stjórnar flutningi á þremur verkum, eitt þeirra er eftir Maríu Huld Markan Sigfúsdóttur en annað eftir John Adams og það þriðja er glænýr píanókonsert Daníels sjálfs sem tileinkaður er einleikaranum Víkingi Heiðari Ólafssyni. Um er að ræða pöntun frá SÍ og LA Phil og frumflutt í Disney salnum glæsta í Los Angeles á dögunum. Við rifjum upp hvað gagnrýnadi LA Times hafði um verkið að segja og heyrum brot úr verkinu af aðaæfingu fyrr í dag. Það er áskorun fyrir kynslóðina mína að horfast í augu við brostin loforð um þægilega framtíð, líkt og það er erfitt fyrir eldri kynslóðir að horfast í augu við að gildi vestrænna þjóðfélaga, gildi okkar, sköpuðu veruleika sem er að valda hruni vistkerfa heimsins. Auðveldara er að ríghalda í gömlu gildin og gömlu draumana? svo segir Birnir Jón Sigurðsson í sínum þriðja pistli um loftslagsmál. Að þessu sinni skoðar Birnir Jón Sigurðsson afstöðu okkar gagnvart loftslagsaðgerðum. Til umfjöllunar er línulegt hagkerfi, velsældarmælikvarðar, veruleiki kulnunarkynslóðarinnar og Monty Python.

Tónlistarhátíðin Myrkir músíkdagar hefst í dag. Hátíðin, sem á sér langa sögu á að veita gott yfirlit yfir það helsta sem er á seyði í íslenskri samtímatónlist í dag. Síðustu ár hefur illa gengið að halda hátíðina, en henni hefur verið frestað í þrígang, það er því gleðilegt að í dag verður rætt við Ásmund Jónsson, listrænan stjórnanda hátíðarinnar. Í Svavarssafni á Höfn í Hornafirði sýnir Hlynur Pálmason ný ljósmyndaverk á sýningu sem hann kallar Harmljóð um hest. Hlynur hefur hlotið lof og viðurkenningar hérlendis og erlendis fyrir kvikmyndir sínar: Vetrarbræður og Hvítur, hvítur dagur. En Hlynur vinnur auk þess með ljósmyndun sem miðil til að skapa. Við hringjum í Svavarssafn í þætti dagsins og heyrum í Hlyni og sýningarstjóranum, Ástríði Magnúsdóttur Sagnfræðingurinn Dalrún Kaldakvísl heldur áfram að fjalla um konur fyrri alda. Og í dag fjallar hún um ráðskonur sem störfuðu utan heimila. Þar komu meðal annars við sögu selráðskonur, verbúðaráðskonur og vegavinnuráðskonur. En við byrjum þáttinn á fréttum frá Úkraínu. Í gær bárust okkur fregnir af alþýðulistasafni í Ivankiv, þorpi á milli Tjernobyl og höfuðborgarinnar, Kyiv. Rússneski herinn kveikti í safninu og meðal þess sem þar brann til kaldra kola var safn verka eftir Mariu Prymachenko, sem er ein dáðasta listakona Úkraínu. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Áhugi erlendra ferðamanna á Íslandi ágerðist mikið á 18. og 19. öld þegar leiðangrar komu til landsins, ekki síst frá Bretlandi, til þess að kanna sögu þess og náttúru. Dagbækur voru skrifaðar þar sem m.a. kemur fram að leiðangursmenn höfðu heim með sér gripi sem þeir keyptu af heimamönnum. Þó nokkuð magn íslenskra gripa var flutt úr landi á þessum tíma, sumir hafa ratað heim aftur en aðrir ekki. Guðrún Sveinbjarnardóttir fornleifafræðingur, mun fjalla um íslenska gripi í söfnum í Bretlandi á fyrirlestri í ÞJóðminjasafninu á morgun, en hún hefur í mörg ár unnið aðverkefni sem hefur það markmið að hafa uppá, og skrá muni af íslenskum uppruna sem hafa lent á söfnum í Bretlandseyjum. Við ræðum við Guðrúnu í þætti dagsins. Við segjum ykkur líka frá uppruna og afdrifum svokallaðrar Spouge tónlistar frá Barbados. Þar var stofnað lýðveldi í fyrra, en eyjan er fyrrum nýlenda Breta og þar búa eitthvað um 300 þúsund manns á 440 ferkílómetrum. Við segjum frá tónlistarmanninum Jacky Opel í þættinum. Við heyrum í ungum listamanni sem býr og sýnir um þessar mundir í Austurríki. Hallgrímur Árnason lærði upphaflega vöruhönnun en í útgöngubanninnu sem reið yfir Evrópu fór hann að fikra sig áfram í tvívíðri abstraktlist með góðum árangri og er þetta hans fyrsta myndlistarsýning. Og við heyrum hvað öðrum af tveimur leiklistarrýnum okkar hér í Víðsjá, Evu Halldóru Guðmundsdóttur, fannst um verkið Ég hleyp, sem frumsýnt var í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Dagar ljóðsins er heilmikil ljóðlistahátíð sem nú fer fram í Kópavogi. Hún hófst um síðustu helgi í með afhendingu Ljóðstafs Jóns úr Vör og heldur áfram til næsta laugardags. Meðal þess sem er á dagskrá er flutningur á dansverki í Smáralind, en Saga Sigurðardóttir, dansari og danshöfundur, ásamt danshópnum FORWARD mun flytja verkið The Mall, á laugardag. Við förum í Smáralindina í þætti dagsins. Við rifjum líka upp upphaf áttatíu ára gamallar útvarpsstöðvar, sem enn er á lífi, en er reyndar meira en útvarpsstöð í dag. 79 dögum eftir að Bandaríkin drógust inn í seinni heimsstyrjöldina með árásinni á Perluhöfn hófust útsendingar Voice of America til Þýskalands þar sem átti, með áherslu á sannleikann og bandarísk gildi, að hafa áhrif á samtöðuna hjá óvinaþjóðinni. Síðar blandaðist Voice of America inn í dagskrárgerð þessarar stofnunar, Ríkisútvarpsins, á meðan bandarískt herlið var í landinu. Að gefnu tilefni ætlum við að fjalla um rauðar varir. Á miðnætti verður öllum samkomutakmörkunum aflétt og nú er ekki lengur skylda að nota andlitsgrímur. Þetta þýðir auðvitað margt, og meðal þess er sú staðreynd að við getum aftur farið að mála á okkur varirnar. Varalitir hafa verið læstir ofan í skúffu síðan grímur yfirtóku líf okkar, en ekki lengur, nú getum tekið varalitina fram á ný. Við förum yfir sögu varalitsins í þætti dagsins. Og við fáum sendingu frá Spæjarastofu Hversdagssafnsins í dag, en að þessu sinni fjallar þær Björg Sveinbjörnsdóttir, Vaida Bra?i?nait? og Anna Sigríður Ólafsdóttir á spæjarastofunni, um svokölluð þröskuldarrými. Rými sem þjóna þeim tilgangi að færa mann frá einum stað á annan. Og þær ætla að skoða andlegu þröskuldarrými í hversdeginum. Biðstofu hugans: sem getur t.d. verið bið eftir barni, bið eftir áfanga, bið eftir nýju hlutverki og biðin sem margir kannast við um þessar mundir: biðin eftir Covid. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Fölleitir þingmenn, hæstaréttardómarar, namibískir stjórnmálamenn og skuttogarar eru meðal þess sem finna má á sýningu Birgis Snæbjörns Birgissonar sem opnuð verður í Listasafni Íslands á laugardag. Sýningin heitir Í hálfum hljóðum / Careless Whispers og á henni er að finna málverk eftir Birgi Snæbjörn Birgisson sem unnin eru á árunum 2015?2022. Birgir hvíslar í sínum fölu verkum eins og oft áður, en skilaboð margra verkanna eru rammpólitísk og tala beint inn í okkar samtíma. Við röbbum við Birgi Snæbjörn í þætti dagsins. Taming the Garden, eða Beisluð náttúra, er ný heimildamynd eftir georgíska leikstjórann Salomé Jashi. Myndin ferðast þessa dagana um hátiðir en einnig er hægt er að sjá hana á streymistveitunni MUBI. Heimildamyndin segir frá um aldagömlum trjám sem ferðast siglandi um Svarta hafið og vilja og getu ríkasta manns Georgíu til að gera allt sem honum dettur í hug. Bidzina Ivanishvili er fyrrverandi forsætisráðherra Georgíu og einn af mörgum sem auðgaðist gífurlega þegar Sovétríkin féllu. Honum datt í hug að gera skrúðgarð með aldagömlum trjám og hiemildamyndin Taming the Garden fjallar um þessa hugdettu og þýðingu hennar. Birnir Jón Sigurðsson heldur áfram pistlaröð sinni um loftslagsbreytingar út frá stærra samhengi heldur en það samhengi úrlausna og hindrana sem þær birtast oftast í. Að þessu sinni mun Birnir fjalla um jarðefnaeldsneytisfyrirtækið Beyond Petroleum og kolefnissporsherferð þess, en árið 2005 hóf breska olíusamsteypan BP oil markaðsherferð þar sem svokallað kolefnisfótspor var kynnt til leiks. Markaðsherferðin sló í gegn en varð til þess að einstaklingurinn hefur axlað ábyrgðina af loftslagsbreytingum á meðan valdhafar og ábyrgðaraðilar firra sig henni. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Við heimsækjum í dag Gunnar Kvaran sellóleikara sem vitanlega er einn þekktasti sellóleikari landsins, fæddur á lýðveldisárinu, og margreyndur við flutning og kennslu sígildrar tónlistar. Undir lok síðasta árs kom út bókin Tjáning, sem er fyrsta bók Gunnars og geymir hugleiðingar hans um tónlist, trú og tilveruna auk nokkurra ljóða. Við heimsækjum Gunnar Kvaran í þætti dagsins. Í leikverkinu Ég hleyp, sem frumsýnt verður um næstu helgi í Borgarleikhúsinu, er leitast við að svara við því hvernig við getum lifað áfram eftir barnsmissi. Maður á ónefndum stað byrjar að hlaupa eftir þá óbærilegu lífsreynslu, og hann hættir ekki að hlaupa því á hlaupunum hefur hann einhverja stórn, verður frjálsari og léttari. Í þessum einleik tekst leikarinn ekki aðeins á við krefjandi umjföllunarefni, heldur einnig krefjandi aðstæður á sviðinu því leikarinn er allan tímann á hlaupum í verkinu, á hlaupabretti. Það er Gísli Örn Garðarsson sem tekst á við verkið, sem hann segir að sé fyrst og fremst óður til líkamans og getu okkur til að lifa af, óður til lífsins. Og svo er það vinnan og þróun hennar. Í pistli sínum í dag fer Snorri Rafn Hallsson með okkur til Vínarborgar og víðar þar sem við kynnumst Skáktyrkjanum, örvinnu og manninum í vélinni. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Í gallerí Port sýnir Hildur Ása Henrýsdóttir skúlptúr, olíuverk og vatnslitaverk á sýningu sem hún kallar Marga hildi háð. Á sýningunni er að finna sjálfsævisöguleg verk þar sem listakonan veltir fyrir sér áhrifum áfalla, vonlausra stefnumóta og pressu neyslusamfélagsins á sjálfmyndina. Líkamar togna og bogna og leysast upp í verkum Hildar, kannski sem viðbragð við kerfum sem gera lífið flóknara en það þyrfti að vera. Meira um verk Hildar hér undir lok þáttar. Við hittum líka í þættinum Friðrik Friðriksson sem er framkvæmdastjóri nýrrar Sviðslistamiðstöðvar Íslands sem stofnsett var í fyrra, en í um það bil áratug hefur verið kallað eftir stofnun hennar. Sviðslistamiðstöð er ætlað að starfa að vexti og viðgangi íslenskra sviðslista innanlands og utan, skapa tengsl, áhuga og umræðu um sviðslistir. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir lagði leið sína í Hafnarfjörðinn að skoða sýningu Hallgerðar Hallgrímsdóttur, ?Fáeinar vangaveltur um ljósmyndun ? III. hluti?, sem nú stendur yfir í Hafnarborg. Sýningin er hluti af Ljósmyndahátíð Íslands og býður áhorfendum upp í athyglisverðan könnunarleiðangur um ljósmyndamiðilinn. Og annar af tveimur leikhúsrýnum okkar hér í Víðsjá, Eva Halldóra Guðmundsdóttir, brá sér norður í Vetrarfríinu og skellti sér að sjálfsögðu á frumsýningu á uppfærslu Leikfélags Akureyrar á Skugga-Sveini. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Hildigunnur Birgisdóttir opnar sýninguna Friður í i8 gallerí í dag. Á sýningunni er að finna ný verk eftir Hildigunni, skúlptúra, innsetningu og prentverk, sett saman úr hlutum sem við fyrstu sýn viðrast fábrotnir og hversdagslegir en sem verða stórbrotnir og íbyggnir í meðförum Hildigunnar. Ég hitti Hildigunni í morgun þar sem hún var að leggja lokahönd á sýninguna. VIð ræddum derhúfur, sannleika, fegurð, lauk í netasokkabuxum og aðra hluti, hluti sem varpa ljósi á það hversu falleg en líka kannski uggvænleg mennskan getur verið. Við kynnum okkur líka nýtt verkefni Bíó Paradísar og Kvikmyndasafns Íslands. Það heitir bíótek, en fram á vor á að sýna á fyrsta sunnudegi í hverjum mánuði sérvaldar íslenskrar og norrænar kvikmyndir í bíóinu góða við Hverfisgötu en vegna samkomutakmarkanna að undnaförnu verður fyrsta slíka bíótekið núna á sunnudag, á þriðja slíkum í mánuðinum. Estar Bíbi Ásgeirsdóttir, verkefnastjóri hjá Kvikmyndasafninu segir okkur frá eftir stutta stund. Selma Reynisdóttir, er dansari og danshöfundur sem býr og starfar um þessar mundir í Helsinki. Selma hefur undanfarið verið að rannsaka það tímabil Íslandssögunnar þegar landsmönnum var bannað að dansa. Bannið var sett á af kirkjunni um siðaskiptin og ætlar Selma að skoða í nokkrum pistlum hér í Víðsjá, hvaða áhrif bannið hafði á íslenskt samfélag. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Hvar áttir þú síðast í óvæntu samtali við manneskju sem þú hittir fyrir einskæra tilviljun? Hefur þú gaman af slíkum samtölum? Ef svo er þá ættir þú að skella þér í Borgarbókasafnið í Grófinni, setjast niður við borðstofuborð sem þar hefur verið komið fyrir, og ræða við myndlistarkonuna Guðnýju Söru Birgisdóttur. Guðný Sara hefur verið valin til að taka þátt í Stofunni þennan mánuðinn, en stofan er tímabundið og tilraunakennt samfélagsrými þar sem velt er upp spurningum um hlutverk og tilgang safnsins. Við förum í Grófina í þætti dagsins og fáum okkur sæti í stofunni með Guðný Söru og Dögg Sigmanrsdóttur, vekrefnastjóra borgaralegrar þátttöku hjá Borgarbóksafninu. Við rifjum upp millilendingu í þætti dagsins. Eftir þátttöku sína á friðarráðstefnu á Waldorf Astoria hótelinu fræga í New York, millilenti sovéska tónskáldið Dimitri Shostakovich á Keflavíkurflugvelli í byrjun apríl árið 1949. Við rifjum upp sérstætt viðtal sem tekið var við tónskáldið á vellinum, tilefnið er flutningur á níundu sinfóníu tónskáldsins á tónleikum sinfóníuhljómsveitar Íslands annað kvöld, en tónleikahald sveitarinnar er hægt og rólega að leita í eðlilegan farveg. Leikskáldið Birnir Jón Sigurðsson sendir okkur pistil í þætti dagsins frá Helsinki þar sem hann er staddur. Næstu vikurnar ætlar Birnir Jón að fjalla í nokkrum pistlum um loftslagsbreytingar og þá jafnvel út frá nokkuð stærra samhengi en því samhengi úrlausna og hindrana sem þær birtast oftast í. Og Birnir byrjar þessar hugleiðingar sínar á nokkuð stórum skala enda hafa loftslagsbreytingar meiri áhrif og afleiðingar í samhengi jarðarinnar en nokkuð annað sem mannkyn hefur reynt, þó þær gerist nú á ótrúlega skömmum tíma út frá jarðsögulegu samhengi. Hann spyr: getum við sem einstaklingar náð utan um loftslagsbreytingar? Og þurfum við þess? Ólöf Gerður Sigfúsdóttir sjónmenningar-rýnir Víðsjár skoðaði sýninguna Ad Infinitum, sem nú stendur yfir í Gerðarsafni og er hluti af Ljósmyndahátíð í Reykjavík. Gúmmíteygjur, fimmblaðasmári og seiðandi hljóðskúlptur vöktu forvitni Ólafar, sem segir frá upplifun sinni í safninu. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Við flettum í Viðsjá glænýrri bók sem kemur bara út í dag. Hún heitir Veðurskeyti frá Ásgarði og er eins konar ferðahandbók um söngverk Atla Ingólfssonar tónskálds sem heitir Elsku Borga mín og frumflutt var árið 2009. Upp úr því hefur líka sprottið myndbandsverk sem Jeannette Castioni gerði við það. Verkin byggjast á sendibréfum sem Lilja Magnúsdóttir, bóndakona í Ásgarði í Dölum, skrifaði dóttur sinni um miðja 20. öldina. Saman mynda listaverkin tvö sérstakan og oft nokkuð framandlegan heim og því varð úr að safna saman ýmsum hugleiðingum fyrir þá sem vilja dvelja þar um stund. Atli Ingólfsson verður gestur þáttarins í dag. Myndlistarkonana Carmen Herrera féll frá um liðna helgi. Herrera fæddist í Havana en bjó mest alla sína ævi í New York. Hún er þekkt fyrir geómetrískar abstraksjónir sínar en það sem vekur kannski mesta athygli við feril hennar er að hún seldi sitt fyrsta verk á níræðisaldri. Og það má segja að hún hafi verið á hátindi ferils síns þegar hún lést síðastliðinn sunnudag, 106 ára gömul. Við kynnum okkur ævi hennar í þætti dagsins. Og sagnfræðingurinn Dalrún Kaldavísl fjallar í pistli sínum í dag um samband íslenskra kvenna og hafsins fyrr á öldum, en tengsl kvenna við hafið fyrr á öldum eru oft fjölbreyttari en mann kann að gruna í fyrstu. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Við rifjum upp kvikmynd sem er fímmtíu ára um þessar mundir, kvikmyndina Cabarett frá 1972, sem á kannski ágætlega vel við núna þrátt fyrir að gerast í Berlín á millistríðsárunum. Myndin hlaut 8 óskarsverðlaun á sínum tíma, en var samt ekki valin besta myndin það ár. Við lítum inn í Þjóðminjasafnið og hittum þar fyrir Steinunni Kristjánsdóttur, fornleifafræðing, en hún flytur fyrirlestur í safninu á morgun, þar sem hún segir frá vangaveltum sínum varðandi textílgerð á miðöldum og rannsóknum á þeim klæðum sem enn eru varðveitt. Margt hefur komið Steinunni á óvart í þessu grúski, meðal annars það, að svo virðist sem heilmikil framleiðsla á textíl hafi farið fram hér á landi, en að áhugi og rannsóknir á efninu hafi alltaf lotið í lægra haldi fyrir handritunum. Blóðuga kanínan var frumsýnd í Tjarnarbíó um helgina. Um er að ræða verk eftir Elísabetu Jökulsdóttur sem er nú á fjölunum í fyrsta sinn. Nína Hjálmarsdóttir fjallar um verkið í þætti dagsins. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Við heimsækjum Nýlistasafnið í þætti dagsins en þar sýnir Ásdís Sif Gunnarsdóttir Stefnumót við sjálfið. Vídeóverk, ljósmyndir og gjörningar, augnablik frá litríkum ferli Ásdísar Sifjar fléttast þar saman í eina heild. Félag um átjándu aldar fræði heldur málþing í Þjóðarbókhlöðu þar ungir sagnfræðingar kynna nýjar rannsóknir í sagnfræði á sögu Íslands á átjándu og nítjándu öld. Meðal þeirra sem taka tli máls eru þær Ása Ester Sigurðardóttir, en erindi hennar kallast Út fyrir mörk kvenleikans á nítjándu öld, og Kristjana Vigdís Ingvadóttir, sem mun fjalla um notkun dönsku og erlend áhrif á íslensku. Þær verða gestir í þætti dagsins. Við fáum líka sendingu frá Ísafirði, frá Hversdagssafninu þar í bæ sem rannsakar það hversdagslega og venjulega, kemur auga á skáldskapinn sem birtist þegar enginn er að fylgjast með. Safnstýrur Hversdagssafnsins, þær Björg Sveinbjörnsdóttir og Vaida Bra?i?nait?, hafa stofnað Spæjarastofu Hversdagssafnsins ásamt Önnu Sigríði Ólafsdóttur. Og í dag rannsakar Spæjarastofan tilfinningu táningsáranna með aðstoð bæjarbúa á Ísafirði. Viðmælendur þeirra eru Svanhildur Þórðardóttir, Svavar Þór Guðmundsson og Jóna Sigríður Írisardóttir. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Fimbulvetur í samstarfi við Murmur frumsýna næstkomandi föstudag Blóðugu kanínuna, súrrealíska kómedíu eftir Elísabetu Jökulsdóttur. Verkið fjallar um áföll og afleiðingar þeirra, það er skrifað innan úr áfalli, af konu sem reynir að skilja sín eigin áföll og afleiðingar þeirra. Þetta er "ljóðrænn og kærleiksríkur bjartsýnistexti um viðbjóð", sagði Þóra Karítas Árnadóttir leikkona í morgun, þegar Víðsjá hitti þau Guðmund Inga Þorvaldsson í Tjarnarbíói. Í kvöld hefur djassklúbburinn Múlinn vordagskrá sína í Hörpu. Tónleikahald hjá þeim ágæta klúbbi fer fram í Flóa á jarðhæð tónlistarhússins okkar. Fyrstu tónleikar í kvöld eru tileinkaðir tveimur merkum tónlistarmönnum klarinettuleikaranum Benny Goodman og samverkamanni hans, gítarleikaranum Charlie Christian. Við heyrum í Hauki Gröndal klarinettuleikara í þætti dagsins. Og sviðslistarýnir þáttarins, Nína Hjálmarssdóttir, segir okkur skoðun sína á nýju íslensku dansverki. Hvíla sprungur eftir Ingu Maren Rúnarsdóttur, flutt í samstarfi við Íslenska dansflokkinn. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Líkt og við fjölluðum um hér í síðustu viku, þá fer nú fram yfirgripsmikil sýning á ævistarfi Birgis Andréssonar á KJarvalstöðum. Sýningin tekur yfir stærstan hluta safnsins en í einum salnum er að finna sýningu á verkum Kjarvals sem á í einskonar samtali við verk Birgis. Kjarval í íslenskum litum kallast sýningin en á henni er leitast við að kanna hvernig Kjarval notaði og hugsaði liti. Við lítum inn á Kjarvalstaði og ræðum þar við Eddu Halldórsdóttur, sýningarstjóra hjá Listasafni Reykjavíkur. Og Snorri Rafn Hallsson heldur áfram að fjalla um vinnu og vinnustaðamenningu í pistlaröð sinni. Að þessu sinni fjallar Snorri um sögu skrifstofunnar, hvernig múrar eru reistir og brotnir niður, og hvað ræður för við hönnun vinnurýma. 97 ára gamall píanisti, Ruth Slenczynska, er nú að fara að gefa út nýja plötu hjá útgáfu fyrirtækninu Decca. Ruth var barnastjarna fyrir 9 áratugum, átti erfiða æsku en er enn að. Við heyrum af henni og annarri tónlistarkonu, franska naumhyggju tónskáldinu Éliane Radigue, sem stendur á níræðu. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Í Listasafni Árnesinga í Hveragerði var opnuð stór sýning um liðna helgi, þar sem fjórir listamenn sýna í fjórum sölum hússins, þau Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir, Magnús Helgason, Þórdís Helga Zoega og Lóa Hjálmtýsdóttir. Sýningar þessa fjögurra listamanna eru ólíkar, en eiga það þó sameiginlegt að fjalla á einhvern hátt um yfirborðið, sem er ekki alltaf það sem það sýnist. Sýningarnar eiga það líka sameiginlegt að vera litríkar og fullar af leikgleði. Við ræðum við listamenninga og Erin Honeycutt sýningarstjóra í þætti dagsins. Við fjöllum líka um bandaríska tónskáldið George Crumb sem var eitt þekktasta tónskáld Bandaríkjanna á síðari hluta 20. aldar. Crumb var frumkvöðull í því að stækka notkunarmöguleika hefðbundinna hljóðfæra og leit svo á að að lokum myndi öll tónlist veraldar renna saman í einn straum. George Crumb lést í hárri elli í gær, við segjum frá honum í þætti dagsins. Gréta Sigríður Einarsdóttir fjallar um Bærinn brennur, eftir Þórunni Jörlu Valdimarsdóttur og Eva Halldóra Guðmundsdóttir fjallar um leiksýninguna Ein komst undan, sem frumsýnd var í Borgarleikhúsinu um liðna helgi. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Eins langt og augað eygir kallast umfangsmikil yfirlitssýning á verkum Birgis Andréssonar sem tekur yfir nær alla Kjarvalstaði. Birgir var leiðandi afl í myndlistarsenu Reykjavíkur í áratugi og skapar stóran sess í listasögu Íslands, en hann lést langt fyrir aldur fram, árið 2007. Birgir hélt fjölda sýninga hérlendis og erlendis á litríkum ferli sínum og var valinn til að taka þátt í Feneyjatvíæringnum árið 1995 fyrir hönd Íslands. Í Víðsjá dagsins verður rætt við aðstandendur yfirlitssýningarinnar; sýningarstjórann Robert Hobbs, hönnuðinn Ásmund Hrafn Sturluson, Aldísi Snorradóttur verkefnastjóra sýninga hjá Listasafni Reykjavíkur og Börk Arnarsson eiganda i8 gallerí. Þar að auki verða viðtöl við Birgi sjálfan sótt í safn Ríkisútvarpsins. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir.

Á föstudag frumsýnir Inga Maren Rúnarsdóttir í samstarfi við Íslenska dansflokkinn verkið Hvíla sprungur í Borgarleikhúsinu. Í verkinu dansa fjórir dansarar í sviðsmynd sem unnin er af Júlíönnu Láru Steingrímsdóttur upp úr stærðarinnar ljósmyndum eftir RAX. Höfundurinn lýsir verkinu sem mjög persónulegu en hún semur það í samstarfi við dansarana á eigin lífsreynslu. Við heyrum af verkinu og vinnuaðferðum höfundar hér undir lok þáttar. Við förum líka í bíltúr með Kristínu Gunnlaugsdóttur myndlistarkonu. Hún sýnir neon-abstrakt málverk í myrkvuðu Y-galeríi í Hamraborg í Kópavogi og sú sýning er reyndar líka spegluð niður í glugga í húsi við Hverfisgötu í Reykjavík. Og Gauti Kristmannsson segir sína skoðun á ljóðabók sem kom út í desember, Á asklimum ernir sitja, eftir Matthías Johannessen. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Við höldum í Marshall húsið vestur á Granda en þar hafa nokkrar breytingar orðið. Við heimsækjum sýningarsal i8 og ræðum við Börk Arnarson eiganda i8, en í þessu sýningarrými er nú komin upp sýning á verkum pólsku listakonunnar Aliciu Kwade, sem i8 á orðið langt og gott samstarf við. Dalrún Kaldakvísl sagnfræðingur heldur áfram að fjalla um konur og náttúruvernd. Í dag segir Dalrún okkur frá frelsi kvenna á heiðum og öræfum fyrr á tíð, út frá svipmyndum úr lífi tveggja kvenna sem bjuggu þar stóran hluta ævi sinnar. Í dag opnar sýningin SUND í Hönnunarsafni Íslands. Það má með sanni segja að sundlaugarmenning okkar sé einstök og að henni koma mörg svið hönnunar. Arkitektúr, grafísk hönnun, vöruhönnun, fatahönnun og upplifunarhönnun eru brot af þeirri menningu sem skapar sundið en laugarnar eru ekki síst ein stór samfélagshönnun. Á bak við sýninguna standa Brynhildur Pálsdóttir hönnuður og Valdimar Tr. Hafstein prófessor í þjóðfræði en við uppsetningu sýningarinnar er stuðst við rannsóknir hóps þjóðfræðinga við HÍ sem varpa skýru og skemmtilegu ljósi á sundmenningu okkar. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Víðsjá lítur inn í D-sal Listasafns Reykjavíkur þar sem Ásgerður Birna Björnsdóttir opnaði nýverið sýninguna Snertitaug. Ásgerður Birna býr og starfar í HOllandi en hefur sterka tengingu við íslensku myndlistarsenuna, hefur tekið þátt í samsýningum og rekstri á sýningarrýmum, en þetta er hennar fyrsta einkasýning hér á landi. Á sýningunni er Ásgerður Birna að velta fyrir sér sambandi náttúru og tækni og notar til þess meðal annars sólarrafhlöður, kartöflur, valhnetur og rafmagnssnúrur. Eva Halldóra Guðmundsdóttir, nýr leikhúsrýnir Viðsjár, fjallar um Það sem er eftir Peter Asmussen í Tjarnarbíói, einleik í flutningi Maríu Ellingsen. Og við heyrum af málverki sem á sér ansi merkilega sögu, Blá drengnum, eftir breska málarann Thomas Gainsborough. Málverkið er nú komið heim til Bretlands í stutt stopp eftir hundrað ár í Kaliforníu þar sem blái drengurinn býr, en hann varð að merkilegu tákni í réttindabaráttu samkynhneigðra. En við byrjum þáttinn í dag á að láta hugann reika á heitari slóðir, og inn í hvíta villu sem hefur að geyma forvitnilegt safn málverka af börnum. Umsjón: Guðni Tómasson og Halla Harðardóttir

Í Víðsjá dagsins verður meðal annars rætt við listamennina Harald Jónsson og Ástu Fanneyju Sigurðardóttur um ?Langa helgi? sem er heiti á samsýningu myndlistarmanna sem framundan er á Hótel Hafnarfjalli við Borgarnes. Víðsjá fær jafnframt sendingu frá spæjarastofu Hversdagssafnsins sem starfrækt er á Ísafirði en þaðan berst hlustendum lítil rannsókn á áhrifum skuggans á manneskjuna. Og Ólöf Gerður Sigfúsdóttir fjallar í sjónmenningar-rýni sinni um sýningahald í Listasafninu á Akureyri þessa dagana. Og myndlistarsýning inn í tölvuleik kemur við sögu.

Rætt við Brynju Cortez Andrésdóttur Sælureit agans eftir svissneska rithöfundinn Fleur Jeaggy. Hlustendur heyra ræður verðlaunahafa á íslensku bókmenntaverðlaunum sem afhent voru á Bessastöðum í gærkvöld. Hlustendur heyra jafnfram brot úr þætti þætti Guðbergs Bergssonar um Málfríði Einarsdóttur sem hét "Í þessu herbergi hefur búið doktor" og var sendur út árið 1989 en nú er skáldsaga Málfríðar, Samanstaður í tilverunni, kvöldsaga sem hlustendur geta notið á síðkvöldum á Rás 1. Umsjón: Guðni Tómasson

Í Víðsjá dagsins verður m.a. haldið í Þjóðminjasafn Íslands við Suðurgötu þar sem Marinó Thorlacius sýnir ljósmyndir sínar á sýningu sem hann kallar Straumnes. Snorri Rafn Hallsson, pistlahöfundur í Vín heldur áfram að fjalla um vinnu. Í dag býður Snorri Rafn hlustendum á sýningu í leikhúsi framleiðninnar, sýningu sem við tökum öll þátt í með einum eða öðrum hætti. Og að gefnu tilefni verður í þætti dagsins fjallað um verk rússneska listmálarans Vasilys Vereshchagin. Umsjón: Guðni Tómasson

Í Víðsjá dagsins verður haldið í heimsókn í Listasafn Íslands en sýningin Sviðsett augnablik var opnuð þar um síðustu helgi. Sýningin hefur að geyma verk úr safneign safnsins þar sem ljósmyndin er notuð við listsköpun og er hluti Ljósmyndahátíðar Íslands sem nú stendur yfir. Víðsjá ræðir við sýningarstjórann Vigdísi Rún Jónsdóttur um sýninguna. Í þættinum verður jafnframt hugað að Valgerði Jónsdóttur biskupsfrú en sýning um lífshlaup hennar er nú uppi í Þjóðarbókhlöðu vegna þess að í fyrra voru 250 ár eru liðin frá fæðingu þessarar merku konu. Og í Víðsjá hljómar líka pistill frá Birni Jóni Sigurðssyni, leikhúsmanni, sem hann kallar innviðir hugans. Umsjón: Guðni Tómasson.

Víðsjá heimsækir Hafnarborg í dag og ræðir við Hallgerði Hallgrímsdóttur sem þar er að setja upp ljósmyndasýningu sem tekst á við ljósmyndamiðilinn sjálfan og tæknilegar og fagurfræðilegar hliðar hans. Sýninguna kallar Hallgerður Fáeinar vangaveltur um ljósmyndun ? III. Hluti Væntanlegt barnarými á jarðhæð Hörpu gefur börnum tækifæri til að upplifa tónlist á margvíslegan hátt. Kyrrð og mýkt í bland við leyndardóma og uppgötvanir einkenna rýmið. Skynjun mannseyrans á hljóðum og tónar náttúrunnar er meðal þess sem gestir fá að kynnast í þessu notalega rými. Hönnunarteymið Þykjó stendur að verkefninu og leyfði Víðsjá að taka stöðuna á ferlinu. Einn starfsmanna Hörpu, Melkorka Ólafsdóttir, og Sigríður Sunna Reynisdóttir, verða fyrir svörum. Og Víðsjá hittir líka Gjörningaklúbbinn, en hann skipa myndlistarkonurnar Jóní Jónsdóttir og Eirún Sigurðardóttir. Við hittum þær stöllur í versluninni Norr á Hverfisgötu, en þar sýna þær feminísk verk á sýningu sem heitir Seigla. Umsjón: Guðni Tómasson

Í Víðsjá dagsins verður rætt við Einar Fal Ingólfsson ljósmyndara um sýningu hans Um tíma ? dagbók 20 mánaða sem nú er hægt að skoða í Berg Contemporary galleríinu við Klapparstíg. Tveir prófessorar við Háskóla Íslands, þau Gunnar Þór Jóhannesson og Katrín Anna Lund segja frá ritinu Áfangastaðir ? í stuttu máli sem nýlega kom út og fjallar um uppbyggingu ferðamannastaða og tengsl náttúru og menningar, ekki síst á Ströndum. Víðsjá ferðast líka í huganum aftur í tímann og lítur inn á Hótel Borg við Austurvöll sem opnað var á þessum degi, 19. Janúar, árið 1930. Umsjón: Guðni Tómasson og Þorgerður Ása Aðalsteinsdóttir.

Rætt við Sigurborgu Stefánsdóttur myndlistarkonu en hún heldur úti sýningunni 'Hjáleiðir' á því góða og gamalgróna kaffihúsi Mokka á Skólavörðustíg. Út er komin frá Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur ritið Fríða og Dýrið - franskar sögur og ævintýuri fyrri alda. Safnið, þýtt af Ásdísi Rósu Magnúsdóttur, hefur að geyma stuttar sögur sem gefa góða mynd af smásögum og ævintýrum Frakklands frá síðari hluta 12. aldar og fram á 18. öld. Við ræðum við Ásdísi í þættinum. Fyrir hálfum mánuði hóf sagnfræðingurinn Dalrún Kaldavísl að velta fyrir sér sambandi íslenskra kvenna fyrri alda við náttúruna. Í dag veltir hún upp áhugaverðum hliðum á sambandi íslenskra föru- og einsetu kvenna við blessuð dýrin í gamla bændasamfélaginu.

Í Víðsjá í dag verður rætt við myndlistarmanninn Santiago Mostyn, hann býr og starfar í Stokkhólmi en verk hans má nú sjá á sýningu sem opnuð var í Gerðarsafn um helgina. Santiago fæddist í San Francisco en hefur búið bæði í Afríku og í Karabíahafinu og er innblásin í verkum sínum af menningarstraumum beggja vegna hins svarta Atlantshafs. Forvitnast verður um nýja vefþætti sem Listasafn Reykjavíkur hefur látið gera en þeir heita Ab-ra-ka-da-bra og fjalla um samtímamyndlist. Fyrsti slíki þátturinn kemur fyrir almenningssjónir á morgun en það er tónlistarmaðurinn og hönnuðurinn KrassaSig sem hefur umsjón með þáttunum sem sérstaklega er hugsaðir fyrir unga fólkið. Við ræðum við Ingunni Fjólu Ingþórsdóttur verkefnisstjóra þessa verkefnis um þættina en þeir tengjast sýningu í Listasafni Reykjavíkur sem hugsuð er sértaklega fyrir ungt fólk. Og Gauti Kristmannsson flytur hlustendum Víðsjár einnig bókmenntapistil og fjallar í honum um nýtt smásagnasafn Ísaks Harðarsonar sem kom út fyrir jólin og heitir Sjö nútíma kraftaverkasögur.

Víðsjá í dag er helguð Ljósmyndahátíð Íslands sem hefst í dag en á næstu vikum verður hægt að sjá forvitnilegar sýningar víða þar sem listræn ljósmyndun er í fyrirrúmi. Forsvarsmenn hátíðarinnar, ljósmyndararnir Pétur Thomsen og Katrín Elvarsdóttir, verða gestir þáttarins en jafnframt verður litið við bæði í Gerðarsafni og Ásmundarsal þar sem uppsetning stendur yfir. Í Gerðarsafni heyra hlustendur í systkinunum Elínu Hansdóttur og Úlfi Hanssyni sem eru að ganga frá nýrri innsetningu á sýningu sem opnuð verður á morgun og heitir Ad Infinitum og í Ásmundarsal verða frændurnir Klængur Gunnarsson og Hrafn Hólfríðarson Jónsson teknir tali um sýninguna Loftþétt sem verður opnuð á laugardag í Ásmundarsal. Umsjón: Guðni Tómasson

Franska leikritaskáldið Moliere á víst afmæli um helgina, 400 ár frá því að þessi mikli leikhúsmaður kom í heiminn í París þar sem hann átti síðar eftir að gera garðinn frægan og sitja í ljóma Loðvíks konungs fjórtánda. Við rifjum kallinn upp í tilefni þessa í þættinum. Til hnífs og skeiðar er ný bók um íslenska matarmenningu, sem Háskólaútgáfan gaf út á liðnu ári. Í bókinni er að finna ffjölbreyttar greinar um allt frá kornbyltingunni sem olli straumhvörfum í mataræði landsmanna, aðra um áhrif heimsstyrjaldanna tveggja á mataræði og erlend áhrif á íslenska matarmenningu og enn aðra um skyramisú og Brodd Brulee, svo eitthvað sé nefnt. Örn Daníel Jónsson og Brynhildur Ingvarsdóttir eru ritstjórar bókarinnar og Örn verður gestur okkar hér á eftir. Og Gréta Sigríður Einarsdóttir um Verði ljós, elskan, eftir Soffíu Bjarnadóttur. En við þáttinn á komandi ári, ofurafli kapitalismans yfir listunum og varnaðarorðum listamanns í þeim efnum.

Mánudagur til mæðu og þriðjudagur til þrautar, en við lok vinnuvikunnar munum við uppskera með lukku og sælu, eða hvað? Snorri Rafn Hallsson, heimspekingur staðsettur í Vínarborg, fjallaði hér í pistlaseríu á haustmánuðum um áhrif tæknivæddrar veraldar á líf okkar. Nú á vormánuðum mun hann taka fyrir fyrirbærið ATVINNU. Hvenær varð þetta hugtak til og hvernig hefur fyrirbærið þróast í gegnum tíðina. Það má segja að í dag sé vinnan ekki aðeins nauðsyn heldur líka umbun í sjálfu sér, miðpunktur lífisins og mögulega sjálfsins. En til hvers erum við að þessu og viljum við hafa þetta svona? Heyrum hugleiðingar Snorra Rafns um vinnu hér á eftir. Við tökum okkur líka merkilega bók í hönd, hún heitir Sögur Belkíns og er þekkt safn smásagna eftir Alexander Pushkin sem nú er komið út í nýrri íslenskri þýðingu Rebekku Þráinsdóttur. Sögurnar komu út fyrst árið 1831, á látlausan en meitlaðan máta er þar sagt frá einvígum, draugasamkomu, misskilningi í ástum og óvæntum endalokum. Við ræðum við Rebekku um Puskin og sögur Belkíns í síðari hluta víðsjár. Bréfalúgan, er hún á hverfandi hveli? Hver veit, hún er allavega uppspretta skemmtilegra pælinga sem urðu að lágmyndum í bronsi í höndum listamannsins Baldvins Einarssonar. Við kíkjum niður í bæ.

Víðsjá slær á þráðinn í Listasafn Íslands til að forvitnast um vinnu við að taka á móti nýrri glæsilegri listaverkagjöf í safneignina, en tilkynnt var um það á dögunum að verk sem áður voru í eigu hjónanna Ingibjargar Guðmundsdóttur og Þorvaldar Guðmundssonar muni fljótlega bætast við safnið. Hlustendur heyra brot úr gömlum viðtölum við Þorvald sem var alltaf kenndur við fyrirtæki sitt Síld og fisk og Harpa Þórsdóttir safnstjóri Listasafns Íslands og Dagný Heiðdal varðveislu og skráningarstjóri safnins verða teknar tali. Fyrir nokkrum dögum var sýndur hér á RÚV fyrsti þáttur af þremur í þáttaröðinni Stolin list. Í þáttunum er fjallað um hverjir eru réttmætir eigendur menningarlegra listmuna, en stór hluti menningararfs margra fyrrum nýlenduþjóða er til sýnis á söfnum fyrrum nýlenduherra. Mörg landanna hafa sóst eftir að endurheimta minjarnar en í flestum tilvikum krefst það áralangrar baráttu, líkt og við þekkjum úr okkar eigin sögu, í tilfelli handritanna. Við ræðum við höfunda þáttann í dag, þá Þorkell S. Harðarson og Örn Marinó Arnarson Um hátíðarnar þurftum við óvænt að brjóta heilann um það hvers vegna ekki væri verið að mata okkur á auglýsingum á rafrænum auglýsingaskiltum borgarinnar, en skiltin birtu mynstur sem ekkert áttu skylt við neysluvörur. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir fjallar um upplifun sína af hinu dularfulla auglýsingahléi fyrstu fimm daga þessa árs, sem kom á daginn að var áhrifaríkur myndlistargjörningur.

Víðsjá dagsins, nú á þrettánda, er með öðru sniði en vanalega. Við heyrum í þættinum hver hlýtur viðurkenningu úr rithöfundasjóði RÚV, ræðum um þann stóra hóp sem hlýtur styrki úr Tónskáldasjóði Ríkisútvarpsins og Stefs á árinu og í þættinum verður kunngert hvert orð ársins 2021 var. Útvarpsstjóri verður gestur þáttarins, ráðherra viðskipta- og menningar ávarpar hlustendur og bæði verður rætt við nýjan handahafa viðurkenningar úr rithöfundasjóði og hann ávarpar hlustendur. Umsjón: Halla Harðardóttir og Guðni Tómasson

Í Víðsjá dagsins fjöllum við um þrjár listakonur: Málfríði Einarsdóttur, bandaríska ljósmyndarann Francescu Woodman og fjöllum um nýja bók um verk myndlistarkonunnar Jónu Hlífa Halldórsdóttur Við hugum að ný útkominni bók um myndlist sem heitir Brim Hvít Sýn en þar er fjallað um myndlist Jónu Hlífar Halldórsdóttur, innsetningar og textaverk hennar. Jóna Hlíf hefur verið iðin við myndlist sína á undanförnum árum jafnframt því sem hún hefur brunnið fyrir baráttumálum myndlistarmanna og stýrt Gerðarsafni í Kópavogi um tíma. Auður Aðalsteinsdóttir er ritstjóri þessarar nýju bókar og jafnframt útgefandi hennar undir merkjum Ástríkis, Auður verður gestur Víðsjár undir lok þáttar og ræðir við okkur um Jónu Hlif og verk hennar. Í gærkvöldi hófst fyrsti lestur á nýrri kvöldsögu hér á Rás1. Um er að ræða Samastað í tilverunni eftir Málfríði EInarsdóttur. Samastaður í tilverunni er fyrsta bók Málfríðar, að stofni til sjálfsævisögulegt verk, og kom út þegar Málfríður var 78 ára. Hún hafði skrifað verkið ártugum fyrr og reynt að fá það útgefið án árangurs þar til árið 1977. En Víðsjá hefst á umfjöllun um bandaríska ljósmyndarann Francesca Woodman sem lést aðeins 22 ára árið 1981.

Í dag kynnum við til leiks nýjan pistlahöfund hér í Víðsjá. Dalrún Kaldakvísl Eygerðardóttir sagnfræðingur hefur einbeitt sér að því að horfa til baka frá sjónarhorni femínisma og skoðað meðal annars sögu kvenna sem voru á jaðri gamla bændasamfélagsins, förukonur og einsetukonur. Einnig hefur hún skrifað um kynferðisofbeldi gegn vinnukonum og um skyggnar konur sem stunduðu miðilsstörf á uppgangstíma andatrúar á Íslandi. Hér í Víðsjá á næstu vikum mun Dalrún fjalla um viðhorf íslenskra kvenna fyrr á öldum til íslenskrar náttúru. Í pistli dagsins fjallar hún um framlag tveggja fyrri alda kvenna til náttúruverndar á Íslandi og beinir sjónum að aðgerðarsinnunum Sigríði frá Brattholti og Þorbjörgu Sveinsdóttur, sem lögðu mikið í sölurnar til að vernda straumvötn og lífríki þeirra. Halldór Bjarki Arnarson spilar jöfnum höndum á sembal, orgel, píanó og horn en er þar að auki liðtækur á ýmis konar íslensk þjóðlagahljóðfæri sem liðsmaður í fjölskylduhljómsveitinni Spilmenn Ríkínís. Hann hefur einnig fengist við tónsmíðar - samið raftónlist og hljóðfæratónlist, en í dag stundar Halldór Bjarki framhaldsnám í semballeik í Sviss. Á morgun heldur hann hádegistónleika í Slanum í Kópavogi þar sem hann hyggst kanna þær andstæður sem einkenna sembaltónlist barrokktímans. VIð lítum í heimsókn til Halldórs Bjarka hér á eftir. Og við hefjum þáttinn á nýárshugleiðingum eftir sófagláp hátíðanna. Við sögu kemur sjónvarpsserían Verbúð og ameríska Netflix myndin Dont look up.

Í Víðsjá dagsins verður rætt við Hrafnkel Sigurðsson myndlistarmann um óvenjulega myndlistarsýningu hans sem heitir Upplausn og er á auglýsingaskiltum víða um borgina. Einnig er gripið niður í ljóðalestur sem fór fram í Gröndalshúsi á nýársdag og einnig gripið niður í efni úr safni RÚV sem tengist áramótum. Umsjón: Guðni Tómasson

Lestin og Víðsjá slá saman í spjall um menninguna árið 2021. Gestir í fyrri hluta þáttarins eru: Einar Falur Ingólfsson, Gunnar Ragnarsson, Guðrún Sóley Gestsdóttir og Halla Helgadóttir. Guðni Tómasson og Kirstján Guðjónsson stýra fyrri hlutanum.

Í þætti dagsins heyrum við aðeins örfá brot úr Víðsjár árinu 2021, viðtals- og pistlabrot. Umsjón: Guðni Tómasson

Í Víðsjá í dag verður kíkt inn á jólabasar Listvals í Hörpu og þar rætt við þær Elísabetu Ölmu Svendsen og Helgu Björg Kjerúlf. Gripið er niður í dagskrá Rásar 1 og hlustendur heyra af Sonju de Zorrila og Guðmundi Páli Ólafssyni í þættinum. Gauti Kristmannsson bókarýnir segir hlustendum skoðun sína á Kóperníku, nýrri skáldsögu Sölva Björns Sigurðssonar. Og hlustendur heyra pistil frá Ragnheiði Hörpu Leifsdóttur. Hún hefur verið með hugann við líkamleika ýmiskonar hér í Víðsjá undanfarnar vikur og mánuði en í dag fjallar hún um magann, sem verður að teljast við hæfi núna rétt fyrir jól.

Ein bókanna sem streyma á markað þessa dagana kallast Ævintýri frá Kóreu og Japan, en hún er gefin út af nýstofnuðu forlagi sem kallast Bókaútgáfan Asía. Unnur Bjarnadóttir, japönsku-og menningarfærðingur ákvað að stofna forlagið stuttu eftir nám til að færa þennan menningarheim nær Íslendingum. Heyrum af ævintýrum Unnar hér undir lok þáttar. Snorri Rafn Hallsson, pistlahöfundur í Vín, sendir okkur í dag sinn síðasta pistil um möguleika og ómöguleika tækninnar. Að þessu sinni veltir Snorri Rafn því fyrir sér hvers konar mannsmynd blasir við okkur þegar við speglum okkur í tækninni. En við hefjum þáttinn í dag með því að huga að nýrri tónlistarútgáfu. Guðni fór í göngutúr og hitti Herdísi Önnu Jónasdóttur í Hólavallakirkjugarði í morgun, en Herdís Anna og Bjarni Frímann Bjarnason voru að gefa út plötu með íslensku sönglögum, Nýir vængir kallast hún. Og svo endum við þáttinn á að huga að jóladagskrá Rásar1.

Er hægt að gera þoku að heimili? Heldur þú að bylgjur farandsfólks hætti einn daginn? Hver er munurinn á lífi og tilvist? Hefur þú einhvertíman hugsað: ég verð aldrei flóttamaður? þetta eru meðal þeirra spurninga sem velt er upp á sýningunni Skráp sem nú stendur yfir í Listasafni Reykjanesbæjar. Sýningin fjallar um eitt mest aðkallandi mál samtímans; fólksflutninga og flóttamannastraum. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir kynnti sér hvernig listamennirnir tveir, Ráðhildur Ingadóttir og Igor Anti?, nálgast þetta aðkallandi málefni í list sinni. Ein af bókunum í jólaflóðinu þetta árið er ungmennabókin Akam, ég og Annika. Þessi fyrsta bók höfundar, Þórunnar Rakelar Gylfadóttur, hefur vakið mikla athygli og verið tilnefnd bæði til íslensku bókmenntaverðlaunanna í flokki barna og ungmennabóka og Fjöruverðlauna í sama flokki. Þetta er fyrsta bók höfundar en hún hefur u márabil starfað sem gagnfræðaskólakennari og þjálfari í frjálsum íþróttum. Heyrum af því hvernig þessi saga braust fram eins og hraunkvika inn í líf Þórunnar og líka af áhyggjum hennar af stöðu bókasafna, sem hún segir vera föst í fátæktarskömm. Guðni veltir fyrir sér dansbanni og Gréta Sigríður Einarsdóttir fjallar um Skáldlega afbrotafræði eftir Einar Má Guðmundsson

Berglind María Tómasdóttir tónlistarkona verður gestur Víðsjár í dag, en hún hefur staðið í stórræðum undanfarnar vikur, bæði sent frá sér bók sem heitir Tvísöngur, kvikmynd og tónlist á geisladiski og kasettu. Í heild hverfist verkefnið um tvö hljóðfæri sem Berglind hefur þróað á undanförnum árum sem heita Hrokkur og Lokkur. Berglind segir frá þessari nýsköpun og ræðir einnig tilbúinn og ekta menningararf, ef eitthvað slíkt er þá til. Út er komið 28. Bindi í sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar, en það kallast Þættir af sérkennilegu fólki. Bókin fjallar um fólk sem var á einhvern hátt hornreka íslensku samfélagi fyrri tíðar. Hvernig þetta fólk náði að lifa af og hvernig það hafði áhrif á samtíma fólk sitt. Í greinum bókarinnar er að finna texta sem tengjast mannlýsingum á eftirlýstu fólki, fátæku fólki, einstaklingum með andlegar eða líkamlegar skerðingar, auk úrskurða og meðferð yfirvalda á jaðarsettu fólki. Sólveig Ólafsdóttir og Atli Þór Kristinsson, tveir greinahöfundanna í bókinni koma í þátt dagsins og segja frá menningu fátækar á Íslandi. Og Dagur Hjartarson flytur hlustendum pistil í þættinum, sinn síðasta að sinni og er Dagur í dag með hugann við aðgengi almennings að textum í fjölbreyttu formi. Og loks er Gréta Sigríður Einarsdóttir, einn bókarýna Víðsjár, búin að lesa eina af sjóðheitum skáldsögum sem leynast í einhverjum jólapökkum landsmanna. Gréta fjallar í dag um nýja skáldsögu Friðgeirs Einarssonar sem heitir Stórfiskur.

Í gær var tilkynnt að smíði og notkun súðbyrðingsins, hins dæmigerða norræna trébáts, sem fylgt hefur Norðurlandabúum um árþúsundir, hefði eftir langa bið verið samþykkt inn á lista UNESCO óáþreifanlegan menningararf mannkyns. Að þessu tilefni tekur Víðsjá hús á mönnum sem kunna til verka þegar kemur að bátasmíðum og ræðir við þá Einar Jóhann Lárusson nema og Hafliða Aðalsteinsson meistara um slíkar smíðar. VIð ræðum einnig við Þórdísi Helgadóttur skáldkonu, en hún var nýverið tilnefnd til Fjöruverðlauna fyrir sína fyrstu ljóðabók, Tanntöku. Þórdís hefur áður gefið frá sér smásagnasafnið Keisaramörgæsir, og svo er hún hluti af Svikaskáldum sem voru nýverið tilnefndar til Íslensku bókmenntaverðlaunanna fyrir skáldsöguna Olíu. Og við heyrum dóm um nýja bók Kristínar Ómarsdóttur, Borg bróður míns.