የሱዳን ፈጥኖ ደራሽ ኃይል አዛዥ መሐመድ ሐምዳን ዳጋሎ ኢትዮጵያ እና ኬንያን ጨምሮ አምስት ሀገሮችን ሲጎበኙ የተደረገላቸው አቀባበል የሱዳን ጦር አዛዥ አብደል ፋታኅ አል-ቡርኻንን አስቆጥቷል። ዳጋሎ ከቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብደላ ሐምዶክ የተፈራረሙትን የአዲስ አበባ አዋጅ አል-ቡርኻን እንደማይቀበሉ አስታውቀዋል። ከሀዲ ሲሉም ወርፈዋቸዋል።

የሱዳን ፈጥኖ ደራሽ ኃይል አዛዥ መሐመድ ሐምዳን ዳጋሎ ኢትዮጵያ እና ኬንያን ጨምሮ አምስት ሀገሮችን ሲጎበኙ የተደረገላቸው አቀባበል የሱዳን ጦር አዛዥ አብደል ፋታኅ አል-ቡርኻንን አስቆጥቷል። ዳጋሎ ከቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብደላ ሐምዶክ የተፈራረሙትን የአዲስ አበባ አዋጅ አል-ቡርኻን እንደማይቀበሉ አስታውቀዋል። ከሀዲ ሲሉም ወርፈዋቸዋል።

በአማራ እና በኦሮሚያ ክልሎች የተቀሰቀሰው ግጭት በክረምት ቀዝቀዝ ብሎ የነበረ ቢሆንም ባለፉት ሦስት ወራት በኃይል ተባብሷል። ሰሞኑን ወደ አዲስ አበባ የሚያቀኑት በአፍሪካ ቀንድ የአሜሪካ ልዩ ልዑክ ማይክ ሐመር ግጭቶቹ በድርድር እንዲቋጩ ግፊት ያደርጋሉ። ሐመር ያልተቋጨ ሥምምነት፣ የተቋረጠ የሰላም ንግግር፣ ያልተጀመረ ድርድር ይጠብቃቸዋል።

በአፍሪካ ቀንድ የአሜሪካ ልዩ ልዑክ ማይክ ሐመር የኢትዮጵያ መንግሥት እና ህወሓት የተፈራረሙትን ግጭት የማቆም ሥምምነት ተግባራዊ ማድረግ እንዲቀጥሉ ግፊት ለማድረግ ወደ አዲስ አበባ ይጓዛሉ። ሐመር አዲስ አበባ ሲደርሱ በአማራ እና በኦሮሚያ የበረታው ግጭት በድርድር እንዲፈታ ጭምር ግፊት እንደሚያደርጉ የአሜሪካ ውጭ ጉዳይ መሥሪያ ቤት አስታውቋል።

ሐዋይ በእሳት፣ ካሊፎርኒያ በአዉሎ ነፋስ፣ ሊቢያ በጎርፍ፣ ግሪክ በእሳትም-በጎርፍም፣ ኢትዮጵያ፣ ሶማሊያና ኬንያ ከግጭት ጦርነት ባለፍ በድርቅ ሺዎች እያለቁ፣ ሚሊዮኖች እየተራቡ ወይም እየተፈናቃሉ ነዉ።የተባበሩት መንግስታት በ2015 የነደፈዉ የዘላቂ ልማት ግብ (SDG) እስከ 2030 ድረስ ገቢር ይሆናል ተብሎ ነበር።

ለወትሮዉ የአፍሪቃ ሕብረትንና ሕብረቱ የሰየማቸዉን አደራዳሪዎችን ለኢትዮጵያ መንግስት የሚወግኑ በማለት የሚቃወማዉ፣ በርካታ ቅድመ ሁኔታዎችን ሲደርድር የነበረዉም ሕወሓት ወይም የትግራይ መከላከያ ኃይል በያኔዉ አዲስ ዓመት አዲስ አቋም የያዘዉ በጦር ሜዳዉ ዉጊያ ክፉኛ ሥለተመታ ነዉ የሚሉ ብዙዎች ነበሩ።አሉም

መንግስት የክልሎችን ልዩ ኃይላት «ዳግም ማደራጀት» ባለዉ ሥልቱ ትጥቅ እንደሚያስፈታ አወጀ።መጋቢት 24 የመንግስት አዋጅና ትጥቅ የማስፈታት ርምጃ ያሰጋዉ የአማራ ክልል ሕዝብ በተለያዩ ከተሞች ታላቅ ሠላማዊ ሰልፍ አደረገ።በማግስቱ ፀጥታ አስከባሪዎች በርካታ የአማራ ጋዜጠኛ፣ የመገናኛ ዘዴ ሰራተኞችና የፖለቲካ አቀንቃኞች ከያሉበት እየሰበሰቡ አሰሩ።

የእስራኤል ጠቅላይ ሚንስትር ቤንያሚን ኔታንያሁ ትናንት ለካቢኔያቸዉ አባላት እንደነገሩት የኤርትራዉያን ድብድብና ረብሻ «ቀይ መስመር ያለፈ ነዉ» ረባሾች ከእስራኤል መባረር አለባቸዉ።

«-----ሥለዚሕ ትልቁና ቁልፉ ነገር የብዙሐን የሕልዉና መሰረት የሆኑትን መሬት፣ምግብ ማግኘት፣መጠለያ፣ የሕይወት ዋስትና የመሳሰሉትን የሕዝብ አጀንዳዎች እንደዋና የመንግስት አጀንዳዎች ይዞ ከመንቀሳቀስ ይልቅ እነዚሕን መስዋዕት በማድረግና ወደ ጎን በመተዉ የጥቂት ሰዎችን ብልፅግና ወይም ቅንጦትን ሊያረጋግጥ በሚችል መንገድ መንግስት በራሱ---

ከጊምቢ እስከ ጂጂጋ የሚገኙ ግዛቶች የመተከል ለም መሬት ሆነ የጋምቤላ ጥቅጥቅ ደን፣ የቡራዩ ነፋሻ አየር ይባል የአፋር በረሐ፣ የሶማሌ ሜዳ ይሁን የትግራይ ጉጥ ስርጉጥጓጥ፣የአማራ ጉብታ ይባል የኦሮሚያ እርሻ ኢትዮጵያዊ-ኢትዮጵያዉያንን የሚገድል፣የሚደፍር፣የሚዘርፍ የሚያባርርባቸዉ የዘር ጥቃት፣ የዉጊያ አዉድ፣የእልቂት-ፍጅት፣ የጭካኔ ማስጪያ ሆነዋል

ከትግራዩ ጦርነት ገና በቅጡ ያላገገመች ሀገር ፤ የደረሰውን ጥፋት መጠን እና ልክ በቅጡ ያልለየች ሀገር ፤ መፍትሔ ማበጀት ስትችል በሌላ ጦርነት፤ ለሌላ ጥፋት እንደገና የዓለምን ቀልብ ስባለች ። በአማራ ክልል የተቀሰቀሰው ግጭት መፍትሔ አግኝቶ ለዘለቄታው ይገታ ይሆን ? ወይስ ለሀገር የሚተርፍ ለሌላ አስከፊ ጥፋት እና እልቂት ይጋብዝ ይሆን?

የኢትዮጵያ መንግሥት የ19.7 ቢሊዮን ዶላር መልሶ ግንባታ ይፋ ሲያደርግ አቶ አሕመድ ሽዴ የአገሪቱን ሰላም "ማዝለቅ እጅግ ወሳኝ" እንደሆነ ገልጸዋል። በኦሮሚያና በአማራ ክልሎች የሚታየው ግጭት በዕቅዱ ላይ ተጽዕኖ እንደሚኖረው የሚስማሙት ዶ/ር ብዙነህ ጌታቸው እና ዶ/ር ቀልቤሳ መገርሳ "ትክክለኛው ጊዜ እስኪመጣ" መጠበቅ አትችልም ሲሉ ይሞግታሉ

ህግደፍ ፤ ወይም የኤርትራ ነጻነት ግንባር ከደፈጣ ተዋጊነት እስከ ነጻ አውጭ ግንባር ደም አፋሳሹን የጦርነት ምዕራፍ በአሸናፊነት ቋጭቶ ፣ ያሰብውንም አሳክቶ የሀገር ባለቤት የሆነበት ያለፈው ግንቦት 16 ቀን 2015 ዓ/ም እነሆ ድፍን ሰላሳ ዓመታትን አስቆጠረ። የያኔው የ48 ዓመቱ ጎልማሳ ዛሬ በ78 ዓመታቸውም የሀገሪቱ ፕሬዚደንት ናቸው።

እንደዚያም ሆኖ ግን አሁን ዓለም ስለ ቱርክ የሚያወራው ስለምርጫ አልያም ስለወቅታዊው ፖለቲካ እሰጥ አገባ አይደለም። አሁን ስለቅድመ ምርጫ የውጤት አንድምታ የሚወራበት ጊዜም አይደለም ። ቱርክ ታማለች። በደቡባዊ ቱርክ የምትገኘው የጋዚያንቴፕ ከተማ የርዕደ መሬቱ ያስከተለባት ሰብአዊ እና ቁሳዊ ውድመቱ አሰቃቂ ነው።

ባለፈው ሳምንት ረቡዕ ፕሪቶሪያ ደቡብ አፍሪቃ ውስጥ በኢትዮጵያ የፌዴራል መንግስት እና በሕዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ መካከል የተደረሰው የሰላም ስምምነት ለሁለት ዓመታት የዘለቀውን ደም አፋሳሽ ግጭት ያስቆማል የሚል ተስፋ ተጥሎበታል። በሌላ በኩል ግን የስምምነቱ ገቢራዊነት ለአፈጻጸም ያስቸግር ይሆን በማለት ስጋታቸውን የገለጹም አልጠፉም።

ሩሲያ አራት የዩክሬን ግዛቶች ገንጥላ ባለፈው ሳምንት ጠቅልላች። ዶኔትስክ፣ ሉሐንስክ፣ ኼርሶን እና ዛፖሬዥያ በተባሉት ግዛቶች የተካሔደውን ሕዝበ ውሳኔ ግን ዩክሬን እና አጋሮቿ ሕገ ወጥ እና የይስሙላ ብለውታል። የሩሲያ እርምጃ፤ ሰባት ወር ለዘለቀው ጦርነት ማብቂያ ወይስ የበለጠ ውድመትና ጥፋት ሊያከትል ለሚችል ትልቅ ጦርነት መቃረቢያ?

በሰሜን ኢትዮጵያ ዳግም ባገረሸው ውጊያ የሞት መቁሰል ዜናው መሰማቱ ቀጥሏል። የደም መፋሰሱ፤ ሰሜን ወሎ ቆቦ ወልድያ ተራራ፣ ጋራ እና ሸንተረሩ በባሩድ ጭስ መታወድ ከጀመረ ለሁለት ሳምንታት አንድ ቀን ብቻ ነው የቀረው። ዋኽምራ፣ ወልቃይት፣ ሱዳን ከኢትዮጵያ አዋሳኝ የድንበር አካባቢም ሌላ የጦር ግንባር ተከፍቶ መገዳደሉ በከፋ ሁኔታ ቀጥሏል።

መቼም ያ የደም መፋሰስ ዳግም እንዲመለስ የሚሻ አይኖርም ። ዉጤቱ ምንም ይሁን ምን በሰላም ማለቁ ለኬንያውያን ብቻ ሳይሆን ለተቀሩት አፍሪቃውያን መልካም ዜና ነው። ። ሁለቱን ጉምቱ ፖለቲከኞች አንገት ለአንገት ያተናነቀው ምርጫ ኬኒያ 2022 በዶሮ ነጋዴው እና ምክትል ፕሬዚደንት ዊሊያም ሩቶ አሸናፊነት ተጠናቋል።

ባለፈው ሳምንት የአፍሪካ ቀን ሲከበር የአኅጉሪቱ መሪዎች እና ፖለቲከኞች መልካም የተመኙባቸውን መልዕክቶች አስተላልፈዋል። ይኸ ቀን የቀድሞው የአፍሪካ አንድነት ድርጅት (አአድ) በተመሠረተበት ግንቦት 25 በየዓመቱ ታስቦ ይውላል። የአኅጉሪቱ መሪዎች በመልካም ምኞት መግለጫቸው የሚያነሱትን አኅጉራዊ አንድነት በመፍጠር ረገድ ግን አልተሳካላቸውም።