Hvað er að looksmaxxa? Er dónalegt að mogga? Virkar að mewa? Hvað þýða þessi orð? Við fáum Reyni Ólafsson, 16 ára nema við Fjölbrautarskólann í Breiðholti til að hjálpa okkur að skilja ný hugtök sem hafa náð vinsældum á TikTok. Katrín Helga Ólafsdóttir fjallar um tónlistarmanninn Goodiepal. Hann er ættaður frá Danmörku og Færeyjum og stofnaði nýverið hljóðfærabókasafn í Þórshöfn. Við förum í heimsók til Unnar Andreu Einarsdóttur, listakonu, en hún gefur út tónlist undir nafninu Apex Anima. Hún sendi frá sér sína fyrstu breiðskífu í nóvember á síðasta ári, Elf FO.

Sturla Sigurðarson, myndlistar- og tónlistarmaður, flutti til Berlínar síðasta sumar. Þar varð hann sér úti um sérkennilegt starf: að tæma dánarbú. Við heyrum sögur af vettvangi og veltum fyrir okkur hvað verður um alla hlutina sem við sönkum að okkur, hvort það sé hægt að finna merkingu í handahófskenndum munum af heimilum ókunnugra. Una María Magnúsdóttir er að vinna í því að verða gjaldgeng í samfélagi kvikmyndaáhugafólks. Í dag veltir hún því fyrir sér hvernig við lýsum kvikmyndunum sem við elskum. Jelena Ciric sendi frá sér stuttskífuna Shelters Two síðastliðið haust, í kjölfar Shelters One sem kom út árið 2020. Jelena segist á plötunum tveimur hafa gert tilraun til þess að búa sér til heimili þar sem hún tilheyrir alveg 100 prósent. En Jelena er fædd í Serbíu, uppalin í Kanada og bjó á Spáni og í Mexíkó áður en hún flutti til Íslands. Við ræðum tónlist, blaðamennsku og goðsagnir við Jelenu ?iri?. Lagalisti: Sun City Girls - Black Orchid Stirnir - A.I. Horse Jacob Tanaka - SIP Connie Converse - Chanson Innocent Arthur Russell - I Couldn't Say It To Your Face KUSK, Óviti - Loka augunum Jelena Ciric - Inside Weather Jelena Ciric - Other Girls Jelena Ciric - Rome

Sturla Sigurðarson, myndlistar- og tónlistarmaður, flutti til Berlínar síðasta sumar. Þar varð hann sér úti um sérkennilegt starf: að tæma dánarbú. Við heyrum sögur af vettvangi og veltum fyrir okkur hvað verður um alla hlutina sem við sönkum að okkur, hvort það sé hægt að finna merkingu í handahófskenndum munum af heimilum ókunnugra. Una María Magnúsdóttir er að vinna í því að verða gjaldgeng í samfélagi kvikmyndaáhugafólks. Í dag veltir hún því fyrir sér hvernig við lýsum kvikmyndunum sem við elskum. Jelena Ciric sendi frá sér stuttskífuna Shelters Two síðastliðið haust, í kjölfar Shelters One sem kom út árið 2020. Jelena segist á plötunum tveimur hafa gert tilraun til þess að búa sér til heimili þar sem hún tilheyrir alveg 100 prósent. En Jelena er fædd í Serbíu, uppalin í Kanada og bjó á Spáni og í Mexíkó áður en hún flutti til Íslands. Við ræðum tónlist, blaðamennsku og goðsagnir við Jelenu ?iri?. Lagalisti: Sun City Girls - Black Orchid Stirnir - A.I. Horse Jacob Tanaka - SIP Connie Converse - Chanson Innocent Arthur Russell - I Couldn't Say It To Your Face KUSK, Óviti - Loka augunum Jelena Ciric - Inside Weather Jelena Ciric - Other Girls Jelena Ciric - Rome

Við rennum yfir helstu sigurvegara Golden Globes verðlaunanna, sem fram fóru í Hollywood í gær. Barbie sem hlaut flestar tilnefningar, sópaði fáum verðlaunum að sér. Sigurvegarar gærkvöldsins voru Oppenheimer í leikstjórn Martin Scorsese og Poor Things úr smiðju Yorgos Lanthimos. Um helgina kom fjöldi fólks saman á Austurvelli og talið að á fimmta tug manna hafi varið aðfaranótt sunnudags í tjaldbúðunum sem þar hafa staðið í tæpar tvær vikur. Við höldum áfram að kynnast tjaldbúunum og ræðum við íslenska aðgerðasinna sem hafa tekið þátt í mótmælunum. Svo heyrum við annan þátt úr örseríunni Á samviskunni sem Anna Marsibil Clausen framleiddi 2022. Í þessum þætti verður fjallað um Katrínu Thoroddsen lækni. Hjalti Freyr Ragnarsson valdi bestu íslensku geimveruteknólögin frá árinu sem var að líða.

Við rennum yfir helstu sigurvegara Golden Globes verðlaunanna, sem fram fóru í Hollywood í gær. Barbie sem hlaut flestar tilnefningar, sópaði fáum verðlaunum að sér. Sigurvegarar gærkvöldsins voru Oppenheimer í leikstjórn Martin Scorsese og Poor Things úr smiðju Yorgos Lanthimos. Um helgina kom fjöldi fólks saman á Austurvelli og talið að á fimmta tug manna hafi varið aðfaranótt sunnudags í tjaldbúðunum sem þar hafa staðið í tæpar tvær vikur. Við höldum áfram að kynnast tjaldbúunum og ræðum við íslenska aðgerðasinna sem hafa tekið þátt í mótmælunum. Svo heyrum við annan þátt úr örseríunni Á samviskunni sem Anna Marsibil Clausen framleiddi 2022. Í þessum þætti verður fjallað um Katrínu Thoroddsen lækni. Hjalti Freyr Ragnarsson valdi bestu íslensku geimveruteknólögin frá árinu sem var að líða.

Síðan að Grindavík var rýmd þann 11. Nóvember höfum við flutt regluglega hljóðdagbækur nokkurra íbúa bæjarins hér. Í dag fáum við að heyra hvernig jól og áramót voru hjá þeim Siggeiri, Teresu og Andreu. Í gær var fyrsti þáttur nýrrar þáttarraðar, Nordic Beats eða norrænir rafstraumar, sýndur á Rúv. Þorsteinn Hreggviðsson, eða Þossi, útvarpsmaður á Rás 2, er þulur þáttarins. Davíð Roach, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar, fer skýrt og skilmerkilega yfir árið 2023 í tónlist.

Síðan að Grindavík var rýmd þann 11. Nóvember höfum við flutt regluglega hljóðdagbækur nokkurra íbúa bæjarins hér. Í dag fáum við að heyra hvernig jól og áramót voru hjá þeim Siggeiri, Teresu og Andreu. Í gær var fyrsti þáttur nýrrar þáttarraðar, Nordic Beats eða norrænir rafstraumar, sýndur á Rúv. Þorsteinn Hreggviðsson, eða Þossi, útvarpsmaður á Rás 2, er þulur þáttarins. Davíð Roach, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar, fer skýrt og skilmerkilega yfir árið 2023 í tónlist.

Stirnir Kjartansson hefur verið virkur í íslensku indí-senunni undanfarin ár. Hann er meðlimur í nokkrum fjölda hljómsveita, meðal annars Trailer Todd en gefur einnig út tónlist undir eigin nafni. Sóló-plötur Stirnis eru nú fjórar talsins og hafa aðallega komið út á bandcamp en nýjasta platan hans nefnist Apple pie and <3 the razor. Við höldum áfram að kynnast mótmælendum frá Palestínu sem dvelja um þessar mundir í tjaldbúðum beint á móti Alþingishúsinu við Austurvöll í svokölluðum kyrrsetumótmælum og krefjast þess að fjölskyldumeðlimum þeirra, sem enn eru á Gaza, verði veitt hæli á Íslandi á grundvelli fjölskyldusameiningar. Í kjölfarið heyrum við fyrsta þátt í örseríu Önnu Marsibil Clausen, Á samviskunni, sem var fyrst flutt hér í Lestinni í upphafi 2022 - serían fjallar um þann fjölda fólks á flótta frá Þýskalandi í aðdraganda seinni heimsstyrjaldarinnar sem reyndi að sækja um hæli á Íslandi en fékk iðulega neitun. Lagalisti: stirnir - yureioskdcvnbvcxsodifhdnsdkcmv stirnir - I Don't Know If I'm Gonna Get It Right stirnir - the brick wall Trailer Todd - ég vil ekki stirnir - Skjálfhent stirnir - fucales Riad Awwad, Hanan Awwad and Mahmoud Darwish - Palestinian Riad Awwad, Hanan Awwad and Mahmoud Darwish - Intifada

Stirnir Kjartansson hefur verið virkur í íslensku indí-senunni undanfarin ár. Hann er meðlimur í nokkrum fjölda hljómsveita, meðal annars Trailer Todd en gefur einnig út tónlist undir eigin nafni. Sóló-plötur Stirnis eru nú fjórar talsins og hafa aðallega komið út á bandcamp en nýjasta platan hans nefnist Apple pie and <3 the razor. Við höldum áfram að kynnast mótmælendum frá Palestínu sem dvelja um þessar mundir í tjaldbúðum beint á móti Alþingishúsinu við Austurvöll í svokölluðum kyrrsetumótmælum og krefjast þess að fjölskyldumeðlimum þeirra, sem enn eru á Gaza, verði veitt hæli á Íslandi á grundvelli fjölskyldusameiningar. Í kjölfarið heyrum við fyrsta þátt í örseríu Önnu Marsibil Clausen, Á samviskunni, sem var fyrst flutt hér í Lestinni í upphafi 2022 - serían fjallar um þann fjölda fólks á flótta frá Þýskalandi í aðdraganda seinni heimsstyrjaldarinnar sem reyndi að sækja um hæli á Íslandi en fékk iðulega neitun. Lagalisti: stirnir - yureioskdcvnbvcxsodifhdnsdkcmv stirnir - I Don't Know If I'm Gonna Get It Right stirnir - the brick wall Trailer Todd - ég vil ekki stirnir - Skjálfhent stirnir - fucales Riad Awwad, Hanan Awwad and Mahmoud Darwish - Palestinian Riad Awwad, Hanan Awwad and Mahmoud Darwish - Intifada

Katrín Helga Ólafsdóttir gerði sér ferð á þrenna tónleika milli jóla og nýjárs, hún kíkti í Pipumessu í Tóma rýminu, Vetrarkyrrð á jólum í Landakotskirkju og Kickstart the new year með hljómsveitinni Rask. 'Þetta verður eins og skólaleikrit sem fjallar um vinsælustu krakkana í árganginum og er skrifað af þeim og leikið af þeim,' sagði Jón Trausti Reynisson á Heimildinni í gær. Við hefjum Lestina á nýju ári á fyrstu menningarátökum ársins, sem snúast iðulega um áramótaskaupið. Er nóg að það sé fyndið? Og hvað þarf það að vera annað? Nína Richter og Ásgeir Ingólfsson rýna í skaup ársins 2023, sem og gestir og gangandi á bókasafni Kringlunnar. Lestin heimsækir litlar tjaldbúðir sem reistar voru á Austurvelli milli jóla og nýjárs, beint á móti alþingishúsinu. Í tjöldunum hefur safnast saman flóttafólk frá Palestínu og stuðningsmenn þeirra, fólk sem á það sameiginlegt að hafa búið á Íslandi í einhvern tíma, en á fjölskyldu á Gaza.

Katrín Helga Ólafsdóttir gerði sér ferð á þrenna tónleika milli jóla og nýjárs, hún kíkti í Pipumessu í Tóma rýminu, Vetrarkyrrð á jólum í Landakotskirkju og Kickstart the new year á vegum samlagsins Rask. 'Þetta verður eins og skólaleikrit sem fjallar um vinsælustu krakkana í árganginum og er skrifað af þeim og leikið af þeim,' sagði Jón Trausti Reynisson á Heimildinni í gær. Við hefjum Lestina á nýju ári á fyrstu menningarátökum ársins, sem snúast iðulega um áramótaskaupið. Er nóg að það sé fyndið? Og hvað þarf það að vera annað? Nína Richter og Ásgeir Ingólfsson rýna í skaup ársins 2023, sem og gestir og gangandi á bókasafni Kringlunnar. Lestin heimsækir litlar tjaldbúðir sem reistar voru á Austurvelli milli jóla og nýjárs, beint á móti alþingishúsinu. Í tjöldunum hefur safnast saman flóttafólk frá Palestínu og stuðningsmenn þeirra, fólk sem á það sameiginlegt að hafa búið á Íslandi í einhvern tíma, en á fjölskyldu á Gaza.

Víðsjá og Lest fara saman yfir árið 2023

Bjarni Daníel fer á stúfanna í Kringlunni og veltir fyrir sér vondum jólagjöfum. Viðar Þorsteinsson, heimspekingur, segir frá ítalska heimspekingnum Antonio Negri, sem lést í desember. Hann er einn þeirra hugsuða sem hefur haft hvað mest áhrif á róttækar vinstrihreyfingar á seinni hluta tuttugustu aldar og upp úr aldamótum. Hann var umdeildur, á sér sérstaka sögu, sat í fangelsi og var sendur í útlegð.

Í Lestinni í dag ætlum við að rýna í plötur ársins samkvæmd vefsíðunni Album of the year punktur org. Heyra hvaða plötur skora hæst á listum gagnrýnenda og tónlistartímarita. Við fáum pistil frá Sigríði Þóru Flygenring, listamanni. Hún er að pæla í internetinu, eða kóngulóarvefnum, og velta því fyrir sér hvort internetið sé mögulega einhverskonar framlenging á heilunum okkar. Undir lok þáttar sláumst við svo í för með Önnu Marsibil Clausen, ritstjóra hlaðvarpa hjá RÚV, en hún eyddi nóttinni með fréttastofu RÚV við gosstöðvarnar, nóttina sem eldgosið hófst við Sundhnúgsgíga. Innslagið er hluti af hlaðvarpsþáttaröðinni Grindavík sem er aðgengileg á spilara á RÚV.

Í Lestinni í dag ætlum við að rýna í plötur ársins samkvæmd vefsíðunni Album of the year punktur org. Heyra hvaða plötur skora hæst á listum gagnrýnenda og tónlistartímarita. Við fáum pistil frá Sigríði Þóru Flygenring, listamanni. Hún er að pæla í internetinu, eða kóngulóarvefnum, og velta því fyrir sér hvort internetið sé mögulega einhverskonar framlenging á heilunum okkar. Undir lok þáttar sláumst við svo í för með Önnu Marsibil Clausen, ritstjóra hlaðvarpa hjá RÚV, en hún eyddi nóttinni með fréttastofu RÚV við gosstöðvarnar, nóttina sem eldgosið hófst við Sundhnúgsgíga. Innslagið er hluti af hlaðvarpsþáttaröðinni Grindavík sem er aðgengileg á spilara á RÚV.

Í Lestinni í dag ætlum við að rýna í plötur ársins samkvæmd vefsíðunni Album of the year punktur org. Heyra hvaða plötur skora hæst á listum gagnrýnenda og tónlistartímarita. Við fáum pistil frá Sigríði Þóru Flygenring, listamanni. Hún er að pæla í internetinu, eða kóngulóarvefnum, og velta því fyrir sér hvort internetið sé mögulega einhverskonar framlenging á heilunum okkar. Undir lok þáttar sláumst við svo í för með Önnu Marsibil Clausen, ritstjóra hlaðvarpa hjá RÚV, en hún eyddi nóttinni með fréttastofu RÚV við gosstöðvarnar, nóttina sem eldgosið hófst við Sundhnúgsgíga. Innslagið er hluti af hlaðvarpsþáttaröðinni Grindavík sem er aðgengileg á spilara á RÚV.

Það er hafið eldgos á Reykjanesskaga! Seint í gærkvöldi hófst eldgos rétt fyrir norðaustan Grindavík. Frá því að bærinn var rýmdur höfum við reglulega fengið að fylgjast með tilfinningum og hversdagslífi þriggja Grindvíkinga. Teresa, Siggeir og Andrea sendu okkur hljóðdagbækur eftir að gosið hófst. Kona ælir yfir allan bílinn sinn, önnur byrjar á túr, sú þriðja getur ekki svæft börnin sín. Þetta er aðeins örfá dæmi um þá fyrirboða sem fólk upplifði í gær í aðdraganda eldgossins. Lóa Björk veltir fyrir sér fyrirboðum. Hin goðsagnakennda pönksveit Purrkur Pillnikk kom aftur saman á dögunum og spilaði á tónleikum í Smekkleysu til að fagna útgáfu á heildarsafni sveitarinnar. Sævar Andri Sigurðarson var ekki fæddur þegar hljómsveitin spilaði síðast en fann samt til nostalgíu þegar hann mætti á tónleikana.

Það er hafið eldgos á Reykjanesskaga! Seint í gærkvöldi hófst eldgos rétt fyrir norðaustan Grindavík. Frá því að bærinn var rýmdur höfum við reglulega fengið að fylgjast með tilfinningum og hversdagslífi þriggja Grindvíkinga. Teresa, Siggeir og Andrea sendu okkur hljóðdagbækur eftir að gosið hófst. Kona ælir yfir allan bílinn sinn, önnur byrjar á túr, sú þriðja getur ekki svæft börnin sín. Þetta er aðeins örfá dæmi um þá fyrirboða sem fólk upplifði í gær í aðdraganda eldgossins. Lóa Björk veltir fyrir sér fyrirboðum. Hin goðsagnakennda pönksveit Purrkur Pillnikk kom aftur saman á dögunum og spilaði á tónleikum í Smekkleysu til að fagna útgáfu á heildarsafni sveitarinnar. Sævar Andri Sigurðarson var ekki fæddur þegar hljómsveitin spilaði síðast en fann samt til nostalgíu þegar hann mætti á tónleikana.

IceGuys seldu upp þrenna tónleika í Kaplakrika um helgina og eiga vinsælasta lagið í dag. Er IceGuys markaðsstönt eða brandari sem gekk of langt? Þeir Jón Jónsson og Hannes Þór Helgason, leikstjóri þáttanna um IceGuys voru gestir Lestarinnar í dag. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, veltir fyrir sér letri, sérstöfum og bókakápum. Við förum í heimsókn í Bókina á Hverfisgötu og heyrum hvaða gömlu jólabækur seljast. Og hvort jólabókaflóðið nái inn fyrir dyr fornbókabúða.

IceGuys seldu upp þrenna tónleika í Kaplakrika um helgina og eiga vinsælasta lagið í dag. Er IceGuys markaðsstönt eða brandari sem gekk of langt? Þeir Jón Jónsson og Hannes Þór Helgason, leikstjóri þáttanna um IceGuys voru gestir Lestarinnar í dag. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, veltir fyrir sér letri, sérstöfum og bókakápum. Við förum í heimsókn í Bókina á Hverfisgötu og heyrum hvaða gömlu jólabækur seljast. Og hvort jólabókaflóðið nái inn fyrir dyr fornbókabúða.

Á dögunum gaf Netflix streymisveitan áhorfstölur út í fyrsta sinn. Hrafn Jónsson, kvikmyndagerðarmaður, rýnir í Netflix-tölfræði eða skort á henni. Og við veltum því fyrir okkur hvers vegna það er svona erfitt að nálgast áhorfstölur eftir tilkomu streymisins. Kolbeinn Rastrick rýnir í nýja mynd frá framleiðslufyrirtækinu A24, myndina Dream Scenario í leikstjórn hins norska Kristoffer Borgli.

Á dögunum gaf Netflix streymisveitan áhorfstölur út í fyrsta sinn. Hrafn Jónsson, kvikmyndagerðarmaður, rýnir í Netflix-tölfræði eða skort á henni. Og við veltum því fyrir okkur hvers vegna það er svona erfitt að nálgast áhorfstölur eftir tilkomu streymisins. Kolbeinn Rastrick rýnir í nýja mynd frá framleiðslufyrirtækinu A24, myndina Dream Scenario í leikstjórn hins norska Kristoffer Borgli.

Við vörðum heilum degi um borð í leið 4, strætó sem keyrir úr Mjódd niður á Hlemm um Breiðholtið. Í dag heyrum við sögur fólks sem ferðaðist með vagninum síðastliðin föstudag. Strákur á leið að fá sér drekatattú, stuðningsfulltrúi á leið heim úr vinnu, Venesúelskur söngvari á leið til sálfræðings og danskur kökuskreytingameistari situr undir stýri.

Við vörðum heilum degi um borð í leið 4, strætó sem keyrir úr Mjódd niður á Hlemm um Breiðholtið. Í dag heyrum við sögur fólks sem ferðaðist með vagninum síðastliðin föstudag. Strákur á leið að fá sér drekatattú, stuðningsfulltrúi á leið heim úr vinnu, Venesúelskur söngvari á leið til sálfræðings og danskur kökuskreytingameistari situr undir stýri.

Á föstudag fóru Lóa og Kristján í strætó-rúnt með upptökutæki meðferðis. Hugmyndin var að ræða við farþega strætó, komast að því hvert þau væru að fara, hvaðan þau voru að koma. Meðan sá þáttur verður til rifjum við upp vídjóleiguþáttinn frá því í vor.

Á föstudag fóru Lóa og Kristján í strætó-rúnt með upptökutæki meðferðis. Hugmyndin var að ræða við farþega strætó, komast að því hvert þau væru að fara, hvaðan þau voru að koma. Meðan sá þáttur verður til rifjum við upp vídjóleiguþáttinn frá því í vor.

Á föstudag fóru Lóa og Kristján í strætó-rúnt með upptökutæki meðferðis. Hugmyndin var að ræða við farþega strætó, komast að því hvert þau væru að fara, hvaðan þau voru að koma. Meðan sá þáttur verður til rifjum við upp vídjóleiguþáttinn frá því í vor.

Á föstudag létu mótmælendur rauðu glimmeri rigna yfir Bjarna Benediktsson utanríkisráðherra til að andmæla afstöðuleysi ríkisins gagnvart framferði Ísraelshers á Gaza. Við pælum í glimmeri, eggjum, skóm og öðrum hlutum sem mótmælendur hafa kastað í stjórnmálafólk í gegnum tíðina. Lestin er komin í jólaskap og ætlar að velta fyrir sér nýjum og sígildum jólalögum. Iceguys, Prettyboichocco og Laddi koma meðal annars við sögu. Þungarokkshátíðin Andkristni hefur farið fram í kringum jólin frá árinu 2000. Við ræðum við einn aðstandendanna, Viktor Árna Veigarsson, sem tekur þátt í skipulagningunni í fyrsta skipti ár.

Á föstudag létu mótmælendur rauðu glimmeri rigna yfir Bjarna Benediktsson utanríkisráðherra til að andmæla afstöðuleysi ríkisins gagnvart framferði Ísraelshers á Gaza. Við pælum í glimmeri, eggjum, skóm og öðrum hlutum sem mótmælendur hafa kastað í stjórnmálafólk í gegnum tíðina. Lestin er komin í jólaskap og ætlar að velta fyrir sér nýjum og sígildum jólalögum. Iceguys, Prettyboichocco og Laddi koma meðal annars við sögu. Þungarokkshátíðin Andkristni hefur farið fram í kringum jólin frá árinu 2000. Við ræðum við einn aðstandendanna, Viktor Árna Veigarsson, sem tekur þátt í skipulagningunni í fyrsta skipti ár.

Mikil umræða um sniðgöngu um þessar mundir í tengslum við framferði Ísraelshers á gaza undanfarnar vikur. Stuðningsfólk Palestínu hér á landi hefur reynt að beita þrýstingi á fólk, fyrirtæki og stofnanir til að sniðganga Ísrael eða þá sem styðja árásir ísraelska hersins á Gaza. Þessi krafa nær inn á nánast öll svið samfélagsins: menntakerfið, íþróttir og menningu. Við tileinkum Lestina í dag hugtakinu sniðganga. Við fáum sjónarhorn frá Kristínu Sveinsdóttur, Ásgeiri Brynjari Torfasyni, Tómasi Þór Þórðarsyni, Oddnýju Eir Ævarsdóttur og Boris Grebenschikov.

Mikil umræða um sniðgöngu um þessar mundir í tengslum við framferði Ísraelshers á gaza undanfarnar vikur. Stuðningsfólk Palestínu hér á landi hefur reynt að beita þrýstingi á fólk, fyrirtæki og stofnanir til að sniðganga Ísrael eða þá sem styðja árásir ísraelska hersins á Gaza. Þessi krafa nær inn á nánast öll svið samfélagsins: menntakerfið, íþróttir og menningu. Við tileinkum Lestina í dag hugtakinu sniðganga. Við fáum sjónarhorn frá Kristínu Sveinsdóttur, Ásgeiri Brynjari Torfasyni, Tómasi Þór Þórðarsyni, Oddnýju Eir Ævarsdóttur og Boris Grebenschikov.

Mikil umræða um sniðgöngu um þessar mundir í tengslum við framferði Ísraelshers á gaza undanfarnar vikur. Stuðningsfólk Palestínu hér á landi hefur reynt að beita þrýstingi á fólk, fyrirtæki og stofnanir til að sniðganga Ísrael eða þá sem styðja árásir ísraelska hersins á Gaza. Þessi krafa nær inn á nánast öll svið samfélagsins: menntakerfið, íþróttir og menningu. Við tileinkum Lestina í dag hugtakinu sniðganga. Við fáum sjónarhorn frá Kristínu Sveinsdóttur, Ásgeiri Brynjari Torfasyni, Tómasi Þór Þórðarsyni, Oddnýju Eir Ævarsdóttur og Boris Grebenschikov.

40% fimmtán ára nem­enda á Íslandi búa ekki yfir grunn­hæfni í lesskiln­ingi. Þetta kem­ur fram í niður­stöðum úr PISA-könn­un­inni 2022 sem voru birt­ar í dag. Hvað er OECD? Hvað er PISA? Af hverju fengum við svona lága einkun í PISA? Og hverju er það að kenna? Og hverja erum við að bera okkur saman við og af hverju? Við fáum nokkra Rúvara til að taka PISA-prófið umrædda. Katrín Helga Ólafsdóttir heldur áfram að fjalla um listir og menningu nágrannaþjóða okkar á Norðurslóðum. Að þessu sinni fjallar hún um samíska tónlist. Við heyrum líka um vinsælasta lagið í Ísrael þessa stundina, Charbu Darbu með dúettnum Ness og Stilla. Umfjöllunarefnið er hefnd og hernaður. ?Í landi þar sem tónlistarmenn hafa yfirleitt nálgast átökin með skarpri greiningu, þá er óþægilegt að sjá þennan stríðsæsingasöng á toppi vinsældalistans,? skrifar blaðamaður ísraelska fréttamiðilsins Forward. Aðrir hafa gengið lengra og sagt það hvetja til þjóðarmorðs.

40% fimmtán ára nem­enda á Íslandi búa ekki yfir grunn­hæfni í lesskiln­ingi. Þetta kem­ur fram í niður­stöðum úr PISA-könn­un­inni 2022 sem voru birt­ar í dag. Hvað er OECD? Hvað er PISA? Af hverju fengum við svona lága einkun í PISA? Og hverju er það að kenna? Og hverja erum við að bera okkur saman við og af hverju? Við fáum nokkra Rúvara til að taka PISA-prófið umrædda. Katrín Helga Ólafsdóttir heldur áfram að fjalla um listir og menningu nágrannaþjóða okkar á Norðurslóðum. Að þessu sinni fjallar hún um samíska tónlist. Við heyrum líka um vinsælasta lagið í Ísrael þessa stundina, Charbu Darbu með dúettnum Ness og Stilla. Umfjöllunarefnið er hefnd og hernaður. ?Í landi þar sem tónlistarmenn hafa yfirleitt nálgast átökin með skarpri greiningu, þá er óþægilegt að sjá þennan stríðsæsingasöng á toppi vinsældalistans,? skrifar blaðamaður ísraelska fréttamiðilsins Forward. Aðrir hafa gengið lengra og sagt það hvetja til þjóðarmorðs.

Friedrich Nietzsche er einhver alræmdasti hugsuður vestrænnar nútímasögu og alltaf virðast nýjar kynslóðir heillast af skrifum þessa þýska heimspekings, fólk verður heltekið. Nú á dögunum kom út íslensk þýðing á bókinni Andkristur frá árinu 1888, bók með ógnvænlegan titil, bók sem er skrifuð af knýjandi þörf, jafnvel heift gagnvart kristinni trú, en líka djúpu innsæi og mannskilningi. Andkristur er með því síðasta sem kom frá Nietzsche en aðeins nokkrum mánuðum síðar fékk hann taugaáfall, missti vitið, veiktist á geði. Sigríður Þorgeirsdóttir mætir í Lestina og ræðir um Jesú Krist og Andkrist Nietzsches. Við ræðum við Val Gunnarsson rithöfund sem fékk ánægjuleg skilaboð í gær, en hann fær ritlaun í fyrsta skipti, eftir einhverja tvo áratugi af ritstörfum og sjö útgefnar bækur. Nýlega var tilkynnt um þriðju hópuppsögnina í ár hjá Spotify, framleiðslu virtra hlaðvarpa hefur verið hætt, og greiðslumódeli tónlistarfólks hefur verið breytt. Fyrirtækið virðist nú gera allt til að byrja að skila hagnaði. Við ræðum við Árna Matthíasson um hagnaðarvon og hnignun Spotify.

Friedrich Nietzsche er einhver alræmdasti hugsuður vestrænnar nútímasögu og alltaf virðast nýjar kynslóðir heillast af skrifum þessa þýska heimspekings, fólk verður heltekið. Nú á dögunum kom út íslensk þýðing á bókinni Andkristur frá árinu 1888, bók með ógnvænlegan titil, bók sem er skrifuð af knýjandi þörf, jafnvel heift gagnvart kristinni trú, en líka djúpu innsæi og mannskilningi. Andkristur er með því síðasta sem kom frá Nietzsche en aðeins nokkrum mánuðum síðar fékk hann taugaáfall, missti vitið, veiktist á geði. Sigríður Þorgeirsdóttir mætir í Lestina og ræðir um Jesú Krist og Andkrist Nietzsches. Við ræðum við Val Gunnarsson rithöfund sem fékk ánægjuleg skilaboð í gær, en hann fær ritlaun í fyrsta skipti, eftir einhverja tvo áratugi af ritstörfum og sjö útgefnar bækur. Nýlega var tilkynnt um þriðju hópuppsögnina í ár hjá Spotify, framleiðslu virtra hlaðvarpa hefur verið hætt, og greiðslumódeli tónlistarfólks hefur verið breytt. Fyrirtækið virðist nú gera allt til að byrja að skila hagnaði. Við ræðum við Árna Matthíasson um hagnaðarvon og hnignun Spotify.

Friedrich Nietzsche er einhver alræmdasti hugsuður vestrænnar nútímasögu og alltaf virðast nýjar kynslóðir heillast af skrifum þessa þýska heimspekings, fólk verður heltekið. Nú á dögunum kom út íslensk þýðing á bókinni Andkristur frá árinu 1888, bók með ógnvænlegan titil, bók sem er skrifuð af knýjandi þörf, jafnvel heift gagnvart kristinni trú, en líka djúpu innsæi og mannskilningi. Andkristur er með því síðasta sem kom frá Nietzsche en aðeins nokkrum mánuðum síðar fékk hann taugaáfall, missti vitið, veiktist á geði. Sigríður Þorgeirsdóttir mætir í Lestina og ræðir um Jesú Krist og Andkrist Nietzsches. Við ræðum við Val Gunnarsson rithöfund sem fékk ánægjuleg skilaboð í gær, en hann fær ritlaun í fyrsta skipti, eftir einhverja tvo áratugi af ritstörfum og sjö útgefnar bækur. Nýlega var tilkynnt um þriðju hópuppsögnina í ár hjá Spotify, framleiðslu virtra hlaðvarpa hefur verið hætt, og greiðslumódeli tónlistarfólks hefur verið breytt. Fyrirtækið virðist nú gera allt til að byrja að skila hagnaði. Við ræðum við Árna Matthíasson um hagnaðarvon og hnignun Spotify.

Við ræðum leik Breiðabliks og Maccabi Tel Aviv við Tómas Þór Þórðarson íþróttafréttamann. Hefði Breiðablik getað sniðgengið, hætt við, neitað að keppa? Og hvaða afleiðingar hefði það haft í för með sér? Og hvenær mega íþróttir og pólitík blandast, hvenær ekki? Eiríkur Guðmundsson fór í heimsókn í Skerjafjörðinn árið 2018 og ræddi við Odd F. Helgason, ættfræðing. Oddur og kona hans Unnur Björg Pálsdóttir féllu frá í vikunni, til stóð að fá Odd í Lestina, en við huggum okkur við þetta viðtal sem leyndist í kistu Ríkisútvarpsins. Kristján vill segja upp Audible áskriftinni sinni, en getur það ekki, sama hvað hann reynir. Og Hjalti Freyr Ragnarsson, tónlistarmaður og pistlahöfundur í Lestinni hefur sérstakan áhuga á sjónvarpsþáttunum How To With John Wilson. Þættirnir koma úr smiðju Bandarísku sjónvarpsstöðvarinnar HBO og eru á mörkum þess að vera vídjólist og sjónvarp.

Við ræðum leik Breiðabliks og Maccabi Tel Aviv við Tómas Þór Þórðarson íþróttafréttamann. Hefði Breiðablik getað sniðgengið, hætt við, neitað að keppa? Og hvaða afleiðingar hefði það haft í för með sér? Og hvenær mega íþróttir og pólitík blandast, hvenær ekki? Eiríkur Guðmundsson fór í heimsókn í Skerjafjörðinn árið 2018 og ræddi við Odd F. Helgason, ættfræðing. Oddur og kona hans Unnur Björg Pálsdóttir féllu frá í vikunni, til stóð að fá Odd í Lestina, en við huggum okkur við þetta viðtal sem leyndist í kistu Ríkisútvarpsins. Kristján vill segja upp Audible áskriftinni sinni, en getur það ekki, sama hvað hann reynir. Og Hjalti Freyr Ragnarsson, tónlistarmaður og pistlahöfundur í Lestinni hefur sérstakan áhuga á sjónvarpsþáttunum How To With John Wilson. Þættirnir koma úr smiðju Bandarísku sjónvarpsstöðvarinnar HBO og eru á mörkum þess að vera vídjólist og sjónvarp.

Við ræðum leik Breiðabliks og Maccabi Tel Aviv við Tómas Þór Þórðarson íþróttafréttamann. Hefði Breiðablik getað sniðgengið, hætt við, neitað að keppa? Og hvaða afleiðingar hefði það haft í för með sér? Og hvenær mega íþróttir og pólitík blandast, hvenær ekki? Eiríkur Guðmundsson fór í heimsókn í Skerjafjörðinn árið 2018 og ræddi við Odd F. Helgason, ættfræðing. Oddur og kona hans Unnur Björg Pálsdóttir féllu frá í vikunni, til stóð að fá Odd í Lestina, en við huggum okkur við þetta viðtal sem leyndist í kistu Ríkisútvarpsins. Kristján vill segja upp Audible áskriftinni sinni, en getur það ekki, sama hvað hann reynir. Og Hjalti Freyr Ragnarsson, tónlistarmaður og pistlahöfundur í Lestinni hefur sérstakan áhuga á sjónvarpsþáttunum How To With John Wilson. Þættirnir koma úr smiðju Bandarísku sjónvarpsstöðvarinnar HBO og eru á mörkum þess að vera vídjólist og sjónvarp.

Við heyrum um költ-hasarmyndina Foxtrot frá árinu 1988, en það stendur til að dusta rykið af henni í Bíó Paradís um helgina. Kolbeinn Rastrick fjallar um stórmynd Ridleys Scott um franska keisarann Napóleon, eina umdeildustu persónu evrópskrar sögu. Pabbar og sagnfræðinördar hafa flykkst á myndina og eru mjög mishrifnir. Það hefur verið fundið að ýmsum sagnfræðilegum rangfærslum. En Kolbeinn skemmti sér ágætlega þó að myndin væri langt því frá gallalaus. Katrín Helga Ólafsdóttir, tónlistarkona, hefur í vetur fjallað um tónlist og menningu nokkurra nágrannaþjóða okkar í Lestinni. Grænlenska tónlistarhefð og færeysku grasrótarsenuna. Nú er komið að menningu og tónlist Sama í norður Skandinavíu.

Við heyrum um költ-hasarmyndina Foxtrot frá árinu 1988, en það stendur til að dusta rykið af henni í Bíó Paradís um helgina. Kolbeinn Rastrick fjallar um stórmynd Ridleys Scott um franska keisarann Napóleon, eina umdeildustu persónu evrópskrar sögu. Pabbar og sagnfræðinördar hafa flykkst á myndina og eru mjög mishrifnir. Það hefur verið fundið að ýmsum sagnfræðilegum rangfærslum. En Kolbeinn skemmti sér ágætlega þó að myndin væri langt því frá gallalaus. Katrín Helga Ólafsdóttir, tónlistarkona, hefur í vetur fjallað um tónlist og menningu nokkurra nágrannaþjóða okkar í Lestinni. Grænlenska tónlistarhefð og færeysku grasrótarsenuna. Nú er komið að menningu og tónlist Sama í norður Skandinavíu.

Við heyrum um költ-hasarmyndina Foxtrot frá árinu 1988, en það stendur til að dusta rykið af henni í Bíó Paradís um helgina. Kolbeinn Rastrick fjallar um stórmynd Ridleys Scott um franska keisarann Napóleon, eina umdeildustu persónu evrópskrar sögu. Pabbar og sagnfræðinördar hafa flykkst á myndina og eru mjög mishrifnir. Það hefur verið fundið að ýmsum sagnfræðilegum rangfærslum. En Kolbeinn skemmti sér ágætlega þó að myndin væri langt því frá gallalaus. Katrín Helga Ólafsdóttir, tónlistarkona, hefur í vetur fjallað um tónlist og menningu nokkurra nágrannaþjóða okkar í Lestinni. Grænlenska tónlistarhefð og færeysku grasrótarsenuna. Nú er komið að menningu og tónlist Sama í norður Skandinavíu.

Nú er byrjað að grafa ofan í sprungur í Grindavík, fólk er mætt til vinnu í fiskvinnslunni, bæjarbúar fá meiri tíma heima hjá sér og einhverjir eru farnir að hugsa um að jólaskreyta. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga sem við höfum fylgt eftir í tæpar þrjár vikur eða alveg frá því því að bærinn var rýmdur 10. nóvember. Siggeir Ævarsson, Teresa Bangsa og Andrea Ævarsdóttir leyfa okkur að fylgjast með hversdeginum sínu. Fyrir fimmtíu árum birtist grein Þorsteins Gylfasonar, ?Að hugsa á íslenzku? sem þar sem hann skrifar meðal annars: ?Í fæstum orðum virðist mér eina vonin til þess að Íslendingur geti hugsað og skrifað yfirleitt vera sú að hann geti hugsað og skrifað á íslenzku.? Við ræðum við Loga Gunnarsson, prófessor í heimspeki við Háskólann í Potsdam í Þýskalandi, um þessa klassísku grein Þorsteins, um það að hugsa á íslensku, og það hvernig ensk tunga er farin að móta hugsun heimspekinga um allan heim.

Nú er byrjað að grafa ofan í sprungur í Grindavík, fólk er mætt til vinnu í fiskvinnslunni, bæjarbúar fá meiri tíma heima hjá sér og einhverjir eru farnir að hugsa um að jólaskreyta. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga sem við höfum fylgt eftir í tæpar þrjár vikur eða alveg frá því því að bærinn var rýmdur 10. nóvember. Siggeir Ævarsson, Teresa Bangsa og Andrea Ævarsdóttir leyfa okkur að fylgjast með hversdeginum sínu. Fyrir fimmtíu árum birtist grein Þorsteins Gylfasonar, ?Að hugsa á íslenzku? sem þar sem hann skrifar meðal annars: ?Í fæstum orðum virðist mér eina vonin til þess að Íslendingur geti hugsað og skrifað yfirleitt vera sú að hann geti hugsað og skrifað á íslenzku.? Við ræðum við Loga Gunnarsson, prófessor í heimspeki við Háskólann í Potsdam í Þýskalandi, um þessa klassísku grein Þorsteins, um það að hugsa á íslensku, og það hvernig ensk tunga er farin að móta hugsun heimspekinga um allan heim.

Rauða serían hættir að koma út eftir 38 ár af starfsemi og 2300 titla. Rósa Vestfjörð er konan á bakvið örlagasögurnar, ástarsögurnar og sjúkrasögurnar. Við kíkjum í heimsókn til hennar í Grafarvoginn. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, fer með okkur í skoðunarleiðangur um iðnaðarhverfi á Höfuðborgarsvæðinu og rýnir í skiltin með okkur. Og að lokum fer Kristján Guðjónsson í Kaupaekkertbúðina, þar sem allt er til sölu, og ræðir við Elínu Elísabetu Einarsdóttur og Rán Flygenring, listakonur.

Rauða serían hættir að koma út eftir 38 ár af starfsemi og 2300 titla. Rósa Vestfjörð er konan á bakvið örlagasögurnar, ástarsögurnar og sjúkrasögurnar. Við kíkjum í heimsókn til hennar í Grafarvoginn. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, fer með okkur í skoðunarleiðangur um iðnaðarhverfi á Höfuðborgarsvæðinu og rýnir í skiltin með okkur. Og að lokum fer Kristján Guðjónsson í Kaupaekkertbúðina, þar sem allt er til sölu, og ræðir við Elínu Elísabetu Einarsdóttur og Rán Flygenring, listakonur.

Rauða serían hættir að koma út eftir 38 ár af starfsemi og 2300 titla. Rósa Vestfjörð er konan á bakvið örlagasögurnar, ástarsögurnar og sjúkrasögurnar. Við kíkjum í heimsókn til hennar í Grafarvoginn. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, fer með okkur í skoðunarleiðangur um iðnaðarhverfi á Höfuðborgarsvæðinu og rýnir í skiltin með okkur. Og að lokum fer Kristján Guðjónsson í Kaupaekkertbúðina, þar sem allt er til sölu, og ræðir við Elínu Elísabetu Einarsdóttur og Rán Flygenring, listakonur.

Kristínu Loftsdóttur mannfræðingi leiddist á safni á Kanaríeyjum þangað til hún kom auga á brjóstmyndir sem voru nokkuð kunnuglegar. Gipsafsteypur af Íslendingum og öðrum þjóðarbrotum endurspegla þá kynþáttahyggju sem var forsenda ofbeldis og rányrkju nýlenduveldavelda á 19. öld. Brjóstmyndirnar urðu kveikjan að rannsókn hennar og nýrri bók, Andlit til sýnis, sem er gefin út af Sögufélaginu. Við heyrum um aðra bók sem kemur út fyrir jólin. Goðsögur frá Kóreu og Japan inniheldur 10 goðsögur auk inngangs og skýringa sem setja sögurnar í samhengi við samfélag og menningu Kóreu og Japan. Við ræðum við aðstandendur bókarinnar, en ein þeirra er einmitt stödd í Suður-Kóreu við fornleifauppgröft. Helgi Grímur Hermannsson flytur sinn fyrsta pistil hér í Lestinni um minningar sem renna út í sjó, snjallsíma, samfélagsmiðla og ljósmyndir. ?Notkun ljósmynda á samfélagsmiðlum gerir augnablikið einnota og fljótlega ómerkilegt, miðillinn krefst þess að þú framleiðir meira. Og við njótum, eða innbyrðum öllu heldur, í einrúmi.? sagði Helgi Grímur.

Kristínu Loftsdóttur mannfræðingi leiddist á safni á Kanaríeyjum þangað til hún kom auga á brjóstmyndir sem voru nokkuð kunnuglegar. Gipsafsteypur af Íslendingum og öðrum þjóðarbrotum endurspegla þá kynþáttahyggju sem var forsenda ofbeldis og rányrkju nýlenduveldavelda á 19. öld. Brjóstmyndirnar urðu kveikjan að rannsókn hennar og nýrri bók, Andlit til sýnis, sem er gefin út af Sögufélaginu. Við heyrum um aðra bók sem kemur út fyrir jólin. Goðsögur frá Kóreu og Japan inniheldur 10 goðsögur auk inngangs og skýringa sem setja sögurnar í samhengi við samfélag og menningu Kóreu og Japan. Við ræðum við aðstandendur bókarinnar, en ein þeirra er einmitt stödd í Suður-Kóreu við fornleifauppgröft. Helgi Grímur Hermannsson flytur sinn fyrsta pistil hér í Lestinni um minningar sem renna út í sjó, snjallsíma, samfélagsmiðla og ljósmyndir. ?Notkun ljósmynda á samfélagsmiðlum gerir augnablikið einnota og fljótlega ómerkilegt, miðillinn krefst þess að þú framleiðir meira. Og við njótum, eða innbyrðum öllu heldur, í einrúmi.? sagði Helgi Grímur.

Kristínu Loftsdóttur mannfræðingi leiddist á safni á Kanaríeyjum þangað til hún kom auga á brjóstmyndir sem voru nokkuð kunnuglegar. Gipsafsteypur af Íslendingum og öðrum þjóðarbrotum endurspegla þá kynþáttahyggju sem var forsenda ofbeldis og rányrkju nýlenduveldavelda á 19. öld. Brjóstmyndirnar urðu kveikjan að rannsókn hennar og nýrri bók, Andlit til sýnis, sem er gefin út af Sögufélaginu. Við heyrum um aðra bók sem kemur út fyrir jólin. Goðsögur frá Kóreu og Japan inniheldur 10 goðsögur auk inngangs og skýringa sem setja sögurnar í samhengi við samfélag og menningu Kóreu og Japan. Við ræðum við aðstandendur bókarinnar, en ein þeirra er einmitt stödd í Suður-Kóreu við fornleifauppgröft. Helgi Grímur Hermannsson flytur sinn fyrsta pistil hér í Lestinni um minningar sem renna út í sjó, snjallsíma, samfélagsmiðla og ljósmyndir. ?Notkun ljósmynda á samfélagsmiðlum gerir augnablikið einnota og fljótlega ómerkilegt, miðillinn krefst þess að þú framleiðir meira. Og við njótum, eða innbyrðum öllu heldur, í einrúmi.? sagði Helgi Grímur.

Mörgum aðdáendum rapparans brá í brún þegar þau tóku eftir því að ný plata André 3000 innihélt einungis panflaututónlist. Davíð Roach var einn þeirra, hann rýnir í plötuna New Blue Sun. Við förum yfir kaosið í tækniheiminum, brottrekstur og endurráðningu Sam Altman, forstjóra gervigreindarfyrirtækisins OpenAi. Og að lokum heyrum við hljóðdagbækur þriggja Grindvíkinga, þeirra Teresu Bangsa, Siggeirs Ævarssonar og Andreu Ævarsdóttur.

Mörgum aðdáendum rapparans brá í brún þegar þau tóku eftir því að ný plata André 3000 innihélt einungis panflaututónlist. Davíð Roach var einn þeirra, hann rýnir í plötuna New Blue Sun. Við förum yfir kaosið í tækniheiminum, brottrekstur og endurráðningu Sam Altman, forstjóra gervigreindarfyrirtækisins OpenAi. Og að lokum heyrum við hljóðdagbækur þriggja Grindvíkinga, þeirra Teresu Bangsa, Siggeirs Ævarssonar og Andreu Ævarsdóttur.

Það er dimmt og það er ömurlegt veður. Það er kominn vetur og skammdegi. Lóa fer í Smáralindina og tekur púlsinn á þjóðinni. Er þunglyndið að hellast yfir fólk, eða er það bara farið að hlakka til jólanna? Í dómssal í Atlanta í Georgíuríki Bandaríkjanna er nú réttað yfir einum þekktasta rappara heims. 31 árs grammíverðlaunahafanum og íslandsvininum Yung Thug. Hann er kærður fyrir að standa fyrir skipulagðri glæpastarfsemi í glæpagenginu Young Slime Life. Rapparinn á að hafa notað metsölutónlist sína, útgáfufyrirtæki og samfélagsmiðla til að auglýsa gengið - sem er sakað um ótal glæpi, meðal annars þjófnað, ofbeldi, skotárásir, morð. Nú er tekist á hvort og þá hvernig megi nota textabrot úr lögum rapparans sem sönnunargögn í málinu. Við pælum í rapplögum og lögfræði. Sævar Andri Sigurðarson veltir fyrir sér af hverju við Íslendingar, sem skiljum og elskum að tala ensku, sækjumst ennþá frekar í tónlist á íslensku frekar en ensku. Af hverju listamenn sem notast við íslensku snerta frekar við hjartastrengjum almennings. Við spilum svo nýja and-sjókvíaeldisins frá Björk og Rosaliu.

Það er dimmt og það er ömurlegt veður. Það er kominn vetur og skammdegi. Lóa fer í Smáralindina og tekur púlsinn á þjóðinni. Er þunglyndið að hellast yfir fólk, eða er það bara farið að hlakka til jólanna? Í dómssal í Atlanta í Georgíuríki Bandaríkjanna er nú réttað yfir einum þekktasta rappara heims. 31 árs grammíverðlaunahafanum og íslandsvininum Yung Thug. Hann er kærður fyrir að standa fyrir skipulagðri glæpastarfsemi í glæpagenginu Young Slime Life. Rapparinn á að hafa notað metsölutónlist sína, útgáfufyrirtæki og samfélagsmiðla til að auglýsa gengið - sem er sakað um ótal glæpi, meðal annars þjófnað, ofbeldi, skotárásir, morð. Nú er tekist á hvort og þá hvernig megi nota textabrot úr lögum rapparans sem sönnunargögn í málinu. Við pælum í rapplögum og lögfræði. Sævar Andri Sigurðarson veltir fyrir sér af hverju við Íslendingar, sem skiljum og elskum að tala ensku, sækjumst ennþá frekar í tónlist á íslensku frekar en ensku. Af hverju listamenn sem notast við íslensku snerta frekar við hjartastrengjum almennings. Við spilum svo nýja and-sjókvíaeldisins frá Björk og Rosaliu.

Javier Milei, el loco, el peluca, klikkhausinn og hárkollan, öfga-hægrimaður sem er nýliði í Argentínskum stjórnmálum bar sigur úr býtum í forsetakosningum í vikunni. Felix Woelflin, Argentínumaður búsettur á Íslandi, ræddi þessar niðurstöður við okkur. Davíð Roach rýnir í nýja plötu hljómsveitarinnar Ex.Girls, Verk. Stöðvið þjóðarmorðin, er ákall stuðningsfólks Palestínu. Við ræddum þetta hugtak, þjóðarmorð, við hernaðarsagnfræðinginn Erling Erlingsson.

Javier Milei, el loco, el peluca, klikkhausinn og hárkollan, öfga-hægrimaður sem er nýliði í Argentínskum stjórnmálum bar sigur úr býtum í forsetakosningum í vikunni. Felix Woelflin, Argentínumaður búsettur á Íslandi, ræddi þessar niðurstöður við okkur. Davíð Roach rýnir í nýja plötu hljómsveitarinnar Ex.Girls, Verk. Stöðvið þjóðarmorðin, er ákall stuðningsfólks Palestínu. Við ræddum þetta hugtak, þjóðarmorð, við hernaðarsagnfræðinginn Erling Erlingsson.

Við rýnum í myndina sem fékk Gullpálmann í Cannes í ár, Anatomie d'une chute, Anatomy of a Fall, sem mætti kannski þýða sem Fallið er hátt. Mynd eftir Justine Triet sem inniheldur mögulega best skrifaða hjónarifrildi kvikmyndasögunnar. Kolbeinn Rastrick segir frá. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga sem þurftu að rýma heimili sín fyrir 10 dögum. Reiði, sobril, Skopp, körfubolti og gasmengun koma meðal annars við sögu.

Við rýnum í myndina sem fékk Gullpálmann í Cannes í ár, Anatomie d'une chute, Anatomy of a Fall, sem mætti kannski þýða sem Fallið er hátt. Mynd eftir Justine Triet sem inniheldur mögulega best skrifaða hjónarifrildi kvikmyndasögunnar. Kolbeinn Rastrick segir frá. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga sem þurftu að rýma heimili sín fyrir 10 dögum. Reiði, sobril, Skopp, körfubolti og gasmengun koma meðal annars við sögu. Afsagnir og uppsagnir í listheiminum eru ein birtingamynd átákanna á Gaza. Við förum yfir nokkrar afsagnir og uppsagnir sem hafa gerst í kjölfar yfirlýsinga listamanna eða fólks í menningargeiranum í Evrópu og Bandaríkjunum.

Við förum yfir menningarátökin sem standa nú yfir í bókmenntaheiminum. Þar er verið að ræða hvort rithöfundar eigi að sniðganga Iceland Noir, glæpasagnahátíð í Reykjavík, vegna þátttöku Hillary Clinton, fyrrum forsetaframbjóðanda og fyrrum utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á hátíðinni. Stríðið á Gaza og afstaða Hillary Clinton til vopnahlés er ástæðan fyrir því að nokkrir hafa ákveðið að taka ekki þátt í ár. Er bókmenntahátíð vettvangur fyrir pólitísk átök og er Hillary Clinton meira en bara umdeild? Á morgun hefði Stella Haux, Guðný Stella Hauksdóttir, orðið sjötug. Rauðsokka, verkalýðsbaráttukona, trúbador, Stella var eldheit baráttukona. Á morgun verður hennar minnst á tónleikum á Dillon, í tilefni sjötugsafmælisins. Dagný Krisjtánsdóttir, prófessor emerítus í Íslenskum nútímabókmenntum, var vinkona hennar. Hún kom í Lestina og sagði frá Stellu.

Við förum yfir menningarátökin sem standa nú yfir í bókmenntaheiminum. Þar er verið að ræða hvort rithöfundar eigi að sniðganga Iceland Noir, glæpasagnahátíð í Reykjavík, vegna þátttöku Hillary Clinton, fyrrum forsetaframbjóðanda og fyrrum utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á hátíðinni. Stríðið á Gaza og afstaða Hillary Clinton til vopnahlés er ástæðan fyrir því að nokkrir hafa ákveðið að taka ekki þátt í ár. Er bókmenntahátíð vettvangur fyrir pólitísk átök og er Hillary Clinton meira en bara umdeild? Á morgun hefði Stella Haux, Guðný Stella Hauksdóttir, orðið sjötug. Rauðsokka, verkalýðsbaráttukona, trúbador, Stella var eldheit baráttukona. Á morgun verður hennar minnst á tónleikum á Dillon, í tilefni sjötugsafmælisins. Dagný Krisjtánsdóttir, prófessor emerítus í Íslenskum nútímabókmenntum, var vinkona hennar. Hún kom í Lestina og sagði frá Stellu. Danstónlistarútvarpið Drif hefur haldið út metnaðarfulli dagskrá allar helgar frá því í sumar. Heimili stöðvarinnar er nú í Hljómturninum á Lækjartorgi en þar þeyta plötusnúðar skífum og streymt er beint frá turninum á Yotutube. Atli James, betur þekktur sem Jamesendir, tekur á móti okkur í Hljómturninum og segir frá Drifinu og stöðunni í íslensku raftónlistarlífi.

Við förum yfir menningarátökin sem standa nú yfir í bókmenntaheiminum. Þar er verið að ræða hvort rithöfundar eigi að sniðganga Iceland Noir, glæpasagnahátíð í Reykjavík, vegna þátttöku Hillary Clinton, fyrrum forsetaframbjóðanda og fyrrum utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á hátíðinni. Stríðið á Gaza og afstaða Hillary Clinton til vopnahlés er ástæðan fyrir því að nokkrir hafa ákveðið að taka ekki þátt í ár. Er bókmenntahátíð vettvangur fyrir pólitísk átök og er Hillary Clinton meira en bara umdeild? Á morgun hefði Stella Haux, Guðný Stella Hauksdóttir, orðið sjötug. Rauðsokka, verkalýðsbaráttukona, trúbador, Stella var eldheit baráttukona. Á morgun verður hennar minnst á tónleikum á Dillon, í tilefni sjötugsafmælisins. Dagný Krisjtánsdóttir, prófessor emerítus í Íslenskum nútímabókmenntum, var vinkona hennar. Hún kom í Lestina og sagði frá Stellu. Danstónlistarútvarpið Drif hefur haldið út metnaðarfulli dagskrá allar helgar frá því í sumar. Heimili stöðvarinnar er nú í Hljómturninum á Lækjartorgi en þar þeyta plötusnúðar skífum og streymt er beint frá turninum á Yotutube. Atli James, betur þekktur sem Jamesendir, tekur á móti okkur í Hljómturninum og segir frá Drifinu og stöðunni í íslensku raftónlistarlífi.

Það getur fylgt því ný sjálfsmynd að skilja, það myndast gapandi tóm, sorgin er talin annars flokks, við erum öll að fylgja ósýnilegu handriti. Við ræðum þetta og meira við sviðslistakonurnar Evu Rún Snorradóttur og Vilborgu Ólafsdóttur í Kviss Búmm Bang. Þær eru að hefja rannsóknarvinnu fyrir nýtt sjálfsævisögulegt verk sem fjallar um menningu og arfleið hjónabandsins - og ekki síst algengnan fylgifisk þess, skilnað. Svo rifjum við upp ástarrannsóknir, viðtal við hjónabandsráðgjafa og framsögur frá 1958, þar sem ástæðum hjónaskilnaða var velt fyrir sér. Það er bara eitt mál á dagskrá í Lestinni í dag, algengur fylgifiskur hjónabandsins, skilnaður.

Það getur fylgt því ný sjálfsmynd að skilja, það myndast gapandi tóm, sorgin er talin annars flokks, við erum öll að fylgja ósýnilegu handriti. Við ræðum þetta og meira við sviðslistakonurnar Evu Rún Snorradóttur og Vilborgu Ólafsdóttur í Kviss Búmm Bang. Þær eru að hefja rannsóknarvinnu fyrir nýtt sjálfsævisögulegt verk sem fjallar um menningu og arfleið hjónabandsins - og ekki síst algengnan fylgifisk þess, skilnað. Svo rifjum við upp ástarrannsóknir, viðtal við hjónabandsráðgjafa og framsögur frá 1958, þar sem ástæðum hjónaskilnaða var velt fyrir sér. Það er bara eitt mál á dagskrá í Lestinni í dag, algengur fylgifiskur hjónabandsins, skilnaður.

Við hittum fimm unglinga í Hagaskóla sem sigruðu Skrekk í gær. Þau eru í sigurvímu og ætla að halda hópinn eftir stífar Skrekksæfingar haustsins. Atriðið þeirra fjallaði um símafíkn og heitir 'Líttu upp, taktu eftir'. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga, sem fengu að fara heim til sín í fimm mínútur í gær. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, veltir því fyrir sér hvernig væri hægt að lýsa ljósmynd í útvarpi.

Við hittum fimm unglinga í Hagaskóla sem sigruðu Skrekk í gær. Þau eru í sigurvímu og ætla að halda hópinn eftir stífar Skrekksæfingar haustsins. Atriðið þeirra fjallaði um símafíkn og heitir 'Líttu upp, taktu eftir'. Við höldum áfram að heyra hljóðdagbækur Grindvíkinga, sem fengu að fara heim til sín í fimm mínútur í gær. Una María Magnúsdóttir, grafískur hönnuður, veltir því fyrir sér hvernig væri hægt að lýsa ljósmynd í útvarpi.

Eftir nokkrar vikur af jarðskjálftum og gosóróa á Reykjanesi gáfu Almannavarnir út tilmæli til íbúa Grindavíkur, seint á föstudagskvöld, að rýma bæinn samstundis. Þar með urðu tæplega fjögur þúsund íbúar bæjarins að flóttafólki í eigin landi. Á þrjá daga hafa nokkrir Grindvíkingar skrásett fyrir okkur atburðarásina, hugsanir sínar og tilfinningar: Sigríður Gunnarsdóttir, Siggeir Ævarsson og Teresa Birna Björnsdótir, Teresa Bangsa. Þórdís Nadia Semichat pistlahöfundur fjallaði fyrir stuttu síðan um suður-afrísku tónlistarstefnuna Amapiano. Í dag fáum við að heyra um dauðametal frá Botswana. Í gær setti fréttaljósmyndarinn Kjartan Þorbjörnsson, Golli, færslu inn á samfélagsmiðla, þar sem hann talaði um hlutverk fréttaljósmyndara í tengslum við mögulegt eldgos í Grindavík. Við hringdum í hann og náðum honum á leið til Grindavíkur, og ræddum drónabann Samgöngustofu og aðgengi fréttaljósmyndara.

Eftir nokkrar vikur af jarðskjálftum og gosóróa á Reykjanesi gáfu Almannavarnir út tilmæli til íbúa Grindavíkur, seint á föstudagskvöld, að rýma bæinn samstundis. Þar með urðu tæplega fjögur þúsund íbúar bæjarins að flóttafólki í eigin landi. Á þrjá daga hafa nokkrir Grindvíkingar skrásett fyrir okkur atburðarásina, hugsanir sínar og tilfinningar: Sigríður Gunnarsdóttir, Siggeir Ævarsson og Teresa Birna Björnsdótir, Teresa Bangsa. Þórdís Nadia Semichat pistlahöfundur fjallaði fyrir stuttu síðan um suður-afrísku tónlistarstefnuna Amapiano. Í dag fáum við að heyra um dauðametal frá Botswana. Í gær setti fréttaljósmyndarinn Kjartan Þorbjörnsson, Golli, færslu inn á samfélagsmiðla, þar sem hann talaði um hlutverk fréttaljósmyndara í tengslum við mögulegt eldgos í Grindavík. Við hringdum í hann og náðum honum á leið til Grindavíkur, og ræddum drónabann Samgöngustofu og aðgengi fréttaljósmyndara.

Hljómsveitin Sucks to be you nigel kom með krafti inn í reykvísku grasrótarrokksenuna fyrir tveimur árum með plötunni sinni Tína Blóm. Þetta var hrátt og unggæðingslegt pönk, gítarriff klippt út úr íslensku 80s pönk bylgjunni, og textarnir súrir og hressir brandarar um það að skera börn í tvennt, um þrána eftir raflost og ljót blóm. Fyrir hana fengu þau Kraumsverðlaunin og hlutu einnig viðurkenningu á tónlistarverðlaunum Reykjavík Grapevine. Á morgun kemur svo önnur plata sveitarinnar, Birdnoise, fugla-hávaði. En á þessari plötu hefur hljómsveitin tekið algjörlega nýja stefnu. Kristján Guðjónsson ræðir við meðlimi hljómsveitarinnar. Á dögunum kom út ný íslensk heimildarmynd um kennaraverkföllin á Íslandi fram að aldarmótum. Það er mikill hasar, nokkuð um útskýringar á efnhagslegum hugtökum og Ólafur Ragnar Grímsson útskýrir valdatengsl í Íslensku þjóðfélagi. Leikstjóri og annar handritshöfunda myndarinnar, Einar Þór Gunnlaugsson, ræðir efnistök myndarinnar. Katrín Helga Ólafsdóttir lýkur Airwaves-yfirferð Lestarinnar í ár.

Hljómsveitin Sucks to be you nigel kom með krafti inn í reykvísku grasrótarrokksenuna fyrir tveimur árum með plötunni sinni Tína Blóm. Þetta var hrátt og unggæðingslegt pönk, gítarriff klippt út úr íslensku 80s pönk bylgjunni, og textarnir súrir og hressir brandarar um það að skera börn í tvennt, um þrána eftir raflost og ljót blóm. Fyrir hana fengu þau Kraumsverðlaunin og hlutu einnig viðurkenningu á tónlistarverðlaunum Reykjavík Grapevine. Á morgun kemur svo önnur plata sveitarinnar, Birdnoise, fugla-hávaði. En á þessari plötu hefur hljómsveitin tekið algjörlega nýja stefnu. Kristján Guðjónsson ræðir við meðlimi hljómsveitarinnar. Á dögunum kom út ný íslensk heimildarmynd um kennaraverkföllin á Íslandi fram að aldarmótum. Það er mikill hasar, nokkuð um útskýringar á efnhagslegum hugtökum og Ólafur Ragnar Grímsson útskýrir valdatengsl í Íslensku þjóðfélagi. Leikstjóri og annar handritshöfunda myndarinnar, Einar Þór Gunnlaugsson, ræðir efnistök myndarinnar. Katrín Helga Ólafsdóttir lýkur Airwaves-yfirferð Lestarinnar í ár.

Þau Vaka Agnarsdóttir og Egill Gauti Sigurjónsson úr hljómsveitinni Inspector Spacetime verða lestarstjórar í þætti dagsins ásamt Lóu Björk. Tilefnið er útkoma nýrrar stuttskífu hljómsveitarinnar, Extravaganza, sem kemur út föstudaginn næstkomandi. Við frumflytjum tvö glæný lög með hljómsveitinni, drekkum kaffi og ræðum málin. Er Airwaves komin af léttasta skeiði, eða má hún muna fífil sinn fegurri, einhvern veginn þannig mætti þýði titil skoðanapistil sem birtist í Reykjavík Grapevine í gær. Pistillin er eftir Jón Trausta Sigurðarson, útgefanda og einn stofnenda tímaritsins, en þar rekur hann þróun hátíðarinnar frá frá því að hún var fyrst haldin árið 1999 og til dagsins í dag. Hann veltir fyrir sér æ eldri tónleikagestum, hugmyndafræðinni á bakvið val á tónlistarfólki, og uppröðun þeirra. Kristján ræddi við Jónda um Airwaves og greinina hans Is Iceland Airwaves Past its prime? Þau Katrín Helga Ólafsdóttir og Davíð Roach Gunnarsson voru útsendarar Lestarinnar á Airwaves í ár, við fáum að heyra þeirra yfirferð á hátíðinni í þætti dagsins.

Þau Vaka Agnarsdóttir og Egill Gauti Sigurjónsson úr hljómsveitinni Inspector Spacetime verða lestarstjórar í þætti dagsins ásamt Lóu Björk. Tilefnið er útkoma nýrrar stuttskífu hljómsveitarinnar, Extravaganza, sem kemur út föstudaginn næstkomandi. Við frumflytjum tvö glæný lög með hljómsveitinni, drekkum kaffi og ræðum málin. Er Airwaves komin af léttasta skeiði, eða má hún muna fífil sinn fegurri, einhvern veginn þannig mætti þýði titil skoðanapistil sem birtist í Reykjavík Grapevine í gær. Pistillin er eftir Jón Trausta Sigurðarson, útgefanda og einn stofnenda tímaritsins, en þar rekur hann þróun hátíðarinnar frá frá því að hún var fyrst haldin árið 1999 og til dagsins í dag. Hann veltir fyrir sér æ eldri tónleikagestum, hugmyndafræðinni á bakvið val á tónlistarfólki, og uppröðun þeirra. Kristján ræddi við Jónda um Airwaves og greinina hans Is Iceland Airwaves Past its prime? Þau Katrín Helga Ólafsdóttir og Davíð Roach Gunnarsson voru útsendarar Lestarinnar á Airwaves í ár, við fáum að heyra þeirra yfirferð á hátíðinni í þætti dagsins.

Þau Vaka Agnarsdóttir og Egill Gauti Sigurjónsson úr hljómsveitinni Inspector Spacetime verða lestarstjórar í þætti dagsins ásamt Lóu Björk. Tilefnið er útkoma nýrrar stuttskífu hljómsveitarinnar, Extravaganza, sem kemur út föstudaginn næstkomandi. Við frumflytjum tvö glæný lög með hljómsveitinni, drekkum kaffi og ræðum málin. Er Airwaves komin af léttasta skeiði, eða má hún muna fífil sinn fegurri, einhvern veginn þannig mætti þýði titil skoðanapistil sem birtist í Reykjavík Grapevine í gær. Pistillin er eftir Jón Trausta Sigurðarson, útgefanda og einn stofnenda tímaritsins, en þar rekur hann þróun hátíðarinnar frá frá því að hún var fyrst haldin árið 1999 og til dagsins í dag. Hann veltir fyrir sér æ eldri tónleikagestum, hugmyndafræðinni á bakvið val á tónlistarfólki, og uppröðun þeirra. Kristján ræddi við Jónda um Airwaves og greinina hans Is Iceland Airwaves Past its prime? Þau Katrín Helga Ólafsdóttir og Davíð Roach Gunnarsson voru útsendarar Lestarinnar á Airwaves í ár, við fáum að heyra þeirra yfirferð á hátíðinni í þætti dagsins.

Lóa veltir fyrir hvort hún eigi að pósta eða sleppa því að pósta í story um stríð. Undanfarna þrjá áratugi hafa óvenjulega margir íslenskir popptónlistarmenn notið vinsælda utan landsteinana. Björk ruddi brautina og í kjölfarið komu hljómsveitir eins og Sigur Rós og Múm, seinna Of monsters and Men og Kaleo, og núna síðast Laufey. Þessum listamönnum hefur mörgum hverjum verið troðið inn í ákveðnar þjóðarklisjur en hafa líka notfært sér þær. Við spjöllum við Þorbjörg Daphne Hall og Nína Hjálmarsdóttir um þessar ímyndir Íslands og birtingarmyndir þeirra í samtímalistum. Chanel Björk Sturludóttir horfir aftur á eina af sínum uppáhaldsmyndum úr barnæsku, The Blind Side, i ljósi nýrra upplýsinga Myndin fjallar um hvíta fjölskyldu frá suðurríkjunum í Ameríku sem tekur ungan svartan mann, Michael Oher, og undir sinn verndarvæng og gera hann að yfirburðar íþróttamanni í amerískum fótbolta. Nú hefur Oher kvartað yfir því hvernig saga hans var misnotuð.

Lóa veltir fyrir hvort hún eigi að pósta eða sleppa því að pósta í story um stríð. Undanfarna þrjá áratugi hafa óvenjulega margir íslenskir popptónlistarmenn notið vinsælda utan landsteinana. Björk ruddi brautina og í kjölfarið komu hljómsveitir eins og Sigur Rós og Múm, seinna Of monsters and Men og Kaleo, og núna síðast Laufey. Þessum listamönnum hefur mörgum hverjum verið troðið inn í ákveðnar þjóðarklisjur en hafa líka notfært sér þær. Við spjöllum við Þorbjörg Daphne Hall og Nína Hjálmarsdóttir um þessar ímyndir Íslands og birtingarmyndir þeirra í samtímalistum. Chanel Björk Sturludóttir horfir aftur á eina af sínum uppáhaldsmyndum úr barnæsku, The Blind Side, i ljósi nýrra upplýsinga Myndin fjallar um hvíta fjölskyldu frá suðurríkjunum í Ameríku sem tekur ungan svartan mann, Michael Oher, og undir sinn verndarvæng og gera hann að yfirburðar íþróttamanni í amerískum fótbolta. Nú hefur Oher kvartað yfir því hvernig saga hans var misnotuð.

Það er mánuður frá því að átök blossuðu aftur upp fyrir botni miðjarðarhafs þegar liðsmenn Hamas frömdu fjöldamorð á ísraelskum borgurum og tóku nokkur hundruð gísla sem margir hverjir eru enn í haldi. Í kjölfarið hefur Ísraelsher haldið úti fordæmalausum loftárásum á Gaza-svæðið, sprengt íbúðabyggingar, ráðist á flóttamannabúðir. Lokað er fyrir vatn og rafmagn og heilbrigðisstofnanir geta illa starfað. Tala látinna hækkar hratt og nálgast 10 þúsund. Um helgina fór fram fjölmennur fundur í Háskólabíói þar sem margir komu saman og lýstu yfir stuðningi við Palestínu. Stuðningur við málstað Palestínu virðist vera nokkuð mikill meðal íslensks almennings og mörgum blöskrar að Ísland hafi setið hjá í atkvæðagreiðslu í Sameinuðu þjóðunum þar sem kosið var um ályktun um vopnahlé á svæðinu. Sveinn Rúnar Hauksson mætir og ræðir afstöðu Íslendinga til Ísrael og Palestínu, bæði meðal almennings og stjórnvalda. Tengsl tölvuleikja og jungle-tónlistar eru meiri en marga grunar. Jungle var gríðarlega oft hluti af hljóðmynd tölvuleikja frá árunum 1995-2005. Og tveimur áratugum síðar njóta handvalin mix af þess konar tónlist mikilla vinsælda á Youtube. Hjalti Freyr Ragnarsson pælir í þessum óvæntu tengslum jungle og tölvuleikja. Við endurflytjum líka fyrsta þáttinn í seríunni Gervigreindar-Lestin sem við sendum út í sumar - ævintýralegt ferðalag Kristjáns og Lóu í tilraun til að gera fyrsta gervigreindarsmíðaða útvarpsþátt Íslandssögunnar.

Það er mánuður frá því að átök blossuðu aftur upp fyrir botni miðjarðarhafs þegar liðsmenn Hamas frömdu fjöldamorð á ísraelskum borgurum og tóku nokkur hundruð gísla sem margir hverjir eru enn í haldi. Í kjölfarið hefur Ísraelsher haldið úti fordæmalausum loftárásum á Gaza-svæðið, sprengt íbúðabyggingar, ráðist á flóttamannabúðir. Lokað er fyrir vatn og rafmagn og heilbrigðisstofnanir geta illa starfað. Tala látinna hækkar hratt og nálgast 10 þúsund. Um helgina fór fram fjölmennur fundur í Háskólabíói þar sem margir komu saman og lýstu yfir stuðningi við Palestínu. Stuðningur við málstað Palestínu virðist vera nokkuð mikill meðal íslensks almennings og mörgum blöskrar að Ísland hafi setið hjá í atkvæðagreiðslu í Sameinuðu þjóðunum þar sem kosið var um ályktun um vopnahlé á svæðinu. Sveinn Rúnar Hauksson mætir og ræðir afstöðu Íslendinga til Ísrael og Palestínu, bæði meðal almennings og stjórnvalda. Tengsl tölvuleikja og jungle-tónlistar eru meiri en marga grunar. Jungle var gríðarlega oft hluti af hljóðmynd tölvuleikja frá árunum 1995-2005. Og tveimur áratugum síðar njóta handvalin mix af þess konar tónlist mikilla vinsælda á Youtube. Hjalti Freyr Ragnarsson pælir í þessum óvæntu tengslum jungle og tölvuleikja. Við endurflytjum líka fyrsta þáttinn í seríunni Gervigreindar-Lestin sem við sendum út í sumar - ævintýralegt ferðalag Kristjáns og Lóu í tilraun til að gera fyrsta gervigreindarsmíðaða útvarpsþátt Íslandssögunnar.

Það er mánuður frá því að átök blossuðu aftur upp fyrir botni miðjarðarhafs þegar liðsmenn Hamas frömdu fjöldamorð á ísraelskum borgurum og tóku nokkur hundruð gísla sem margir hverjir eru enn í haldi. Í kjölfarið hefur Ísraelsher haldið úti fordæmalausum loftárásum á Gaza-svæðið, sprengt íbúðabyggingar, ráðist á flóttamannabúðir. Lokað er fyrir vatn og rafmagn og heilbrigðisstofnanir geta illa starfað. Tala látinna hækkar hratt og nálgast 10 þúsund. Um helgina fór fram fjölmennur fundur í Háskólabíói þar sem margir komu saman og lýstu yfir stuðningi við Palestínu. Stuðningur við málstað Palestínu virðist vera nokkuð mikill meðal íslensks almennings og mörgum blöskrar að Ísland hafi setið hjá í atkvæðagreiðslu í Sameinuðu þjóðunum þar sem kosið var um ályktun um vopnahlé á svæðinu. Sveinn Rúnar Hauksson mætir og ræðir afstöðu Íslendinga til Ísrael og Palestínu, bæði meðal almennings og stjórnvalda. Tengsl tölvuleikja og jungle-tónlistar eru meiri en marga grunar. Jungle var gríðarlega oft hluti af hljóðmynd tölvuleikja frá árunum 1995-2005. Og tveimur áratugum síðar njóta handvalin mix af þess konar tónlist mikilla vinsælda á Youtube. Hjalti Freyr Ragnarsson pælir í þessum óvæntu tengslum jungle og tölvuleikja. Við endurflytjum líka fyrsta þáttinn í seríunni Gervigreindar-Lestin sem við sendum út í sumar - ævintýralegt ferðalag Kristjáns og Lóu í tilraun til að gera fyrsta gervigreindarsmíðaða útvarpsþátt Íslandssögunnar.

Þátturinn verður að miklu leyti tekinn undir tónlistarhátíðina Iceland Airwaves sem hefst formlega í dag. Þriggja daga tónlistarhátíð í miðborg reykjavíkur. Við fáum til okkur tvær tónlistarkonur sem spila á hátíðinni í ár, Sölku Valsdóttur úr Cyber og Neonme, og Brynhildi Karlsdóttur úr Kvikindi. Þær ræða um bransa speed-dating, að spila á tónleikum með smábarn, og það að sleikja svitann af bringunni á bassaleikaranum í Vintage Caravan. Við kíkjum lika niður i Kolaport þar sem gestir eru byrjaðir að sækja armböndin sín. Þar rekumst við á Sindra Ástmarsson, dagskrárstjóra hátíðarinnar, hollenska aðdáendur Árnýjar Margrétar og nokkra dúskhúfklædda ameríkana - flesta frá Denver í Colorado. Undir lok þáttar rýnir Kolbeinn Rastrick í nýja kvikmynd Martins Scorcese, Killers of the flower moon.

Þátturinn verður að miklu leyti tekinn undir tónlistarhátíðina Iceland Airwaves sem hefst formlega í dag. Þriggja daga tónlistarhátíð í miðborg reykjavíkur. Við fáum til okkur tvær tónlistarkonur sem spila á hátíðinni í ár, Sölku Valsdóttur úr Cyber og Neonme, og Brynhildi Karlsdóttur úr Kvikindi. Þær ræða um bransa speed-dating, að spila á tónleikum með smábarn, og það að sleikja svitann af bringunni á bassaleikaranum í Vintage Caravan. Við kíkjum lika niður i Kolaport þar sem gestir eru byrjaðir að sækja armböndin sín. Þar rekumst við á Sindra Ástmarsson, dagskrárstjóra hátíðarinnar, hollenska aðdáendur Árnýjar Margrétar og nokkra dúskhúfklædda ameríkana - flesta frá Denver í Colorado. Undir lok þáttar rýnir Kolbeinn Rastrick í nýja kvikmynd Martins Scorcese, Killers of the flower moon.

Við kíkjum á nýjan klúbb sem opnar á morgun í Reykjavík. Staðurinn Radar opnar þar sem skemmtistaðurinn Húrra var áður til húsa. Á Radar verður áherslan á raftónlist, Séra Friðrik Friðriksson, stofandi KFUM og KFUK , er í hálfgerðri dýrlingatölu á Íslandi. Við ræðum við Jón Karl Helgason um eðli og tilgang dýrlinga, en bókin hans Ódáinsakur frá árinu 2013 fjallar um helgifestu þjóðardýrlinga. Heimildaþættirnir Skaginn fjalla um eitt besta fótboltalið íslandssögunnar. Handritshöfundur þáttanna, bolvíska stálið, Kristján Jónsson, kom og ræddi um þættina og vinsældir heimildaþátta um íþróttafólk og afrek þeirra.

Við kíkjum á nýjan klúbb sem opnar á morgun í Reykjavík. Staðurinn Radar opnar þar sem skemmtistaðurinn Húrra var áður til húsa. Á Radar verður áherslan á raftónlist, Séra Friðrik Friðriksson, stofandi KFUM og KFUK , er í hálfgerðri dýrlingatölu á Íslandi. Við ræðum við Jón Karl Helgason um eðli og tilgang dýrlinga, en bókin hans Ódáinsakur frá árinu 2013 fjallar um helgifestu þjóðardýrlinga. Heimildaþættirnir Skaginn fjalla um eitt besta fótboltalið íslandssögunnar. Handritshöfundur þáttanna, bolvíska stálið, Kristján Jónsson, kom og ræddi um þættina og vinsældir heimildaþátta um íþróttafólk og afrek þeirra.

Við kíkjum á nýjan klúbb sem opnar á morgun í Reykjavík. Staðurinn Radar opnar þar sem skemmtistaðurinn Húrra var áður til húsa. Á Radar verður áherslan á raftónlist, Séra Friðrik Friðriksson, stofandi KFUM og KFUK , er í hálfgerðri dýrlingatölu á Íslandi. Við ræðum við Jón Karl Helgason um eðli og tilgang dýrlinga, en bókin hans Ódáinsakur frá árinu 2013 fjallar um helgifestu þjóðardýrlinga. Heimildaþættirnir Skaginn fjalla um eitt besta fótboltalið íslandssögunnar. Handritshöfundur þáttanna, bolvíska stálið, Kristján Jónsson, kom og ræddi um þættina og vinsældir heimildaþátta um íþróttafólk og afrek þeirra.

Lestin er ekki eini þátturinn sem fagnar um þessar mundir. Rauða Borðið, viðtalsþáttur Gunnars Smára Egilssonar á Samstöðinni, hefur núna verið sent út 500 sinnum. Lóa heimsótti Gunnar Smára en hann hafði ekki tíma til að koma í viðtal nema hann mætti taka viðtal við Lóu um leið. Og þannig sameinuðust Lestin og Rauða borðið. Við fáum pistil frá Katrínu Helgu Ólafsdóttur, tónlistarkonunni K.óla, sem heldur áfram að fjalla um tónlistarsenurnar í löndunum í kringum okkur. Hún hefur kynnt okkur fyrir færeysku senunni, en nú færir hún sig til okkar næstu nágranna, Grænlendinga. Þetta er annar pistill af tveimur um grænlenska tónlistarlífið. Við kynnum til leiks nýjan pistlahöfund hér í Lestinni, Sigríður Þóra Flygenring er 24 ára grafiskur hönnuður, og hún er ekki bara með hugan við internetið heldur líka líkamann. Í sínum fyrsta pistli í Lestinni veltir hún fyrir sér hvað verður um líkamann þegar við förum á netið.

Lestin er ekki eini þátturinn sem fagnar um þessar mundir. Rauða Borðið, viðtalsþáttur Gunnars Smára Egilssonar á Samstöðinni, hefur núna verið sent út 500 sinnum. Lóa heimsótti Gunnar Smára en hann hafði ekki tíma til að koma í viðtal nema hann mætti taka viðtal við Lóu um leið. Og þannig sameinuðust Lestin og Rauða borðið. Við fáum pistil frá Katrínu Helgu Ólafsdóttur, tónlistarkonunni K.óla, sem heldur áfram að fjalla um tónlistarsenurnar í löndunum í kringum okkur. Hún hefur kynnt okkur fyrir færeysku senunni, en nú færir hún sig til okkar næstu nágranna, Grænlendinga. Þetta er annar pistill af tveimur um grænlenska tónlistarlífið. Við kynnum til leiks nýjan pistlahöfund hér í Lestinni, Sigríður Þóra Flygenring er 24 ára grafiskur hönnuður, og hún er ekki bara með hugan við internetið heldur líka líkamann. Í sínum fyrsta pistli í Lestinni veltir hún fyrir sér hvað verður um líkamann þegar við förum á netið.

Lestin er ekki eini þátturinn sem fagnar um þessar mundir. Rauða Borðið, viðtalsþáttur Gunnars Smára Egilssonar á Samstöðinni, hefur núna verið sent út 500 sinnum. Lóa heimsótti Gunnar Smára en hann hafði ekki tíma til að koma í viðtal nema hann mætti taka viðtal við Lóu um leið. Og þannig sameinuðust Lestin og Rauða borðið. Við fáum pistil frá Katrínu Helgu Ólafsdóttur, tónlistarkonunni K.óla, sem heldur áfram að fjalla um tónlistarsenurnar í löndunum í kringum okkur. Hún hefur kynnt okkur fyrir færeysku senunni, en nú færir hún sig til okkar næstu nágranna, Grænlendinga. Þetta er annar pistill af tveimur um grænlenska tónlistarlífið. Við kynnum til leiks nýjan pistlahöfund hér í Lestinni, Sigríður Þóra Flygenring er 24 ára grafiskur hönnuður, og hún er ekki bara með hugan við internetið heldur líka líkamann. Í sínum fyrsta pistli í Lestinni veltir hún fyrir sér hvað verður um líkamann þegar við förum á netið.

Lestin brunar af stað í þúsundasta skipti. Lestarþáttur númer nákvæmlega eitt þúsund. Um það bil 55 þúsund mínútum af Lest hefur verið útvarpað hérna á Rás 1, 916 klukkutímar, rúmlega 38 dagar af Kanye West, Netflix, gervigreind, Hegel, Húgó, MeToo, mannöldinni, uppistandi, raunveruleikasjónvarpi, samfélagsmiðlum, poppi og pólitík. Að þessu tilefni höldum við hátíð, litla sjálfshátíð eðða Lestarfestival. Við bjóðum gömlum vinum í partý og gerum það sem fólk gerir í öllum góðum partýum, förum í spurningaleik. Til okkar koma Þröstur Helgason, fyrrverandi dagskrárstjóri Rásar 1, og Anna Marsibil Clausen, ritjstóri hlaðvarpa á Ríkisútvarpinu og fyrrum Lestarstjóri. Við heyrum brot úr gömlum þáttum.

Lestin brunar af stað í þúsundasta skipti. Lestarþáttur númer nákvæmlega eitt þúsund. Um það bil 55 þúsund mínútum af Lest hefur verið útvarpað hérna á Rás 1, 916 klukkutímar, rúmlega 38 dagar af Kanye West, Netflix, gervigreind, Hegel, Húgó, MeToo, mannöldinni, uppistandi, raunveruleikasjónvarpi, samfélagsmiðlum, poppi og pólitík. Að þessu tilefni höldum við hátíð, litla sjálfshátíð eðða Lestarfestival. Við bjóðum gömlum vinum í partý og gerum það sem fólk gerir í öllum góðum partýum, förum í spurningaleik. Til okkar koma Þröstur Helgason, fyrrverandi dagskrárstjóri Rásar 1, og Anna Marsibil Clausen, ritjstóri hlaðvarpa á Ríkisútvarpinu og fyrrum Lestarstjóri. Við heyrum brot úr gömlum þáttum.

Nýjasta tónleikaferð bandarísku poppsöngkonunnar Taylor Swift er nú þegar komin í sögubækur tónlistariðnaðarins. Tekjuhæsta tónleikaferð konu frá upphafi og hún verður að öllum líkindum tekjuhæsta tónleikaferð allra tíma, óháð kyni tónlistarmanns. Kvikmynd unnin upp úr tónleikum hennar í Inglewood, í Kaliforníu í ágúst er orðin vinsælasta tónleikakvikmynd allra tíma. Eldheitir aðdáendur, Swifties, um allan heim, meðal annars hér á Íslandi, flykkjast á myndina, skreyttir glitrandi gervidemöntum og vinaböndum, og öskursyngja með einni allra stærstu poppstjörnu samtímans. Í Lestinni í dag ætlum við ekki að sökkva okkur í lögin eða textana heldur að rýna í markaðsvélina sem hefur spilað stóran þátt í velgengi Taylor Swift með Eydísi Blöndal. Við höldum í ferðalag um tónlistarsenuna í okkar næsta nágrannalandi, Grænlandi. Þar rekumst við meðal annars á sleðahunda, mosuxa, lengsta orð grænlensku og rokksveitin Sumé. Leiðsögumaður okkar er tónlistarkonan Katrín Helga Ólafsdóttir. Ef þú hefur ekki séð Duggholufólkið þá hefur þú ekki lifað, segir Hrönn Sveinsdóttir, en þessi sígilda barnamynd sem gagnrýndi snjallsímafíkn fyrir tíma snjallsímans er ein af þeim sem verður sýnd á Alþjóðlegri barnakvikmyndahátíð í Reykjavík. Við hringjum í Bíó Paradís og heyrum um hátíðina.

Nýjasta tónleikaferð bandarísku poppsöngkonunnar Taylor Swift er nú þegar komin í sögubækur tónlistariðnaðarins. Tekjuhæsta tónleikaferð konu frá upphafi og hún verður að öllum líkindum tekjuhæsta tónleikaferð allra tíma, óháð kyni tónlistarmanns. Kvikmynd unnin upp úr tónleikum hennar í Inglewood, í Kaliforníu í ágúst er orðin vinsælasta tónleikakvikmynd allra tíma. Eldheitir aðdáendur, Swifties, um allan heim, meðal annars hér á Íslandi, flykkjast á myndina, skreyttir glitrandi gervidemöntum og vinaböndum, og öskursyngja með einni allra stærstu poppstjörnu samtímans. Í Lestinni í dag ætlum við ekki að sökkva okkur í lögin eða textana heldur að rýna í markaðsvélina sem hefur spilað stóran þátt í velgengi Taylor Swift með Eydísi Blöndal. Við höldum í ferðalag um tónlistarsenuna í okkar næsta nágrannalandi, Grænlandi. Þar rekumst við meðal annars á sleðahunda, mosuxa, lengsta orð grænlensku og rokksveitin Sumé. Leiðsögumaður okkar er tónlistarkonan Katrín Helga Ólafsdóttir. Ef þú hefur ekki séð Duggholufólkið þá hefur þú ekki lifað, segir Hrönn Sveinsdóttir, en þessi sígilda barnamynd sem gagnrýndi snjallsímafíkn fyrir tíma snjallsímans er ein af þeim sem verður sýnd á Alþjóðlegri barnakvikmyndahátíð í Reykjavík. Við hringjum í Bíó Paradís og heyrum um hátíðina.

Við rýnum í hugtakið Enshittification sem er eitt af orðum ársins í tæknigeiranum. Davíð Roach rýnir í nýja plötu Hipsumhaps og Þórdís Nadia Semichat segir frá suðurafrísku danstónlistarstefnunni Amapiano

Fjölmargar konur leggja niður störf í dag 24. október í kvennaverkfalli. Lestin er því fáliðuð í dag. Við höfum ekki einu sinni mannskap í að skrifa kynningartexta. Kristján þarf að sinna barnavaktinni en Kolbeinn Rastrick mætir og rýnir í pólsku myndina Grænu landamærin. Og svo spilum við tónlist eftir konur og kvára.

Fjölmargar konur leggja niður störf í dag 24. október í kvennaverkfalli. Lestin er því fáliðuð í dag. Við höfum ekki einu sinni mannskap í að skrifa kynningartexta. Kristján þarf að sinna barnavaktinni en Kolbeinn Rastrick mætir og rýnir í pólsku myndina Grænu landamærin. Og svo spilum við tónlist eftir konur og kvára.

Það er stór stund í Lestinni í dag. Kristján fær loksins að hitta átrúnaðargoð sitt, rússneska rokktónlistarmanninn Boris Grebenshchikov úr hljómsveitinni Aquarium. Boris, sem hefur verið kallaður afi rússneskrar rokktónlistar eða hinn sovéski Bob Dylan, er nú í útlegð eftir að hafa talað gegn stríðinu í Úkraínu og hefur verið settur á lista Putins yfir erlenda útsendara. Við ræðum rokk og pólitík við eina mestu goðsögn rússneskrar rokktónlistarsögu. Ástralski hundurinn Bluey, eða Blæja á íslensku, nýtur mikilla vinsælda meðal barna í dag. En það eru ekki síður foreldrarnir sem elska sjónvarpsþættina. Anna Marsibil Clausen rýnir í snilldina við Blæju og útskýrir af hverju þetta er besta barnaefnið í sjónvarpinu í dag. Í nútímanum býðst fólki að eiga stafrænt framhaldslíf. Ættingjar geta varðveitt einkenni ástvina eins og rödd, útlit og persónuleika inn í eilífiðina. Þetta er meðal þess sem María Guðjohnsen skoðar í nýrri sýningu í gallerí Þulu, Stafrænt framhaldslíf. Júlía Margrét Einarsdóttir kíkir við og spjallar við Maríu.

Það er stór stund í Lestinni í dag. Kristján fær loksins að hitta átrúnaðargoð sitt, rússneska rokktónlistarmanninn Boris Grebenshchikov úr hljómsveitinni Aquarium. Boris, sem hefur verið kallaður afi rússneskrar rokktónlistar eða hinn sovéski Bob Dylan, er nú í útlegð eftir að hafa talað gegn stríðinu í Úkraínu og hefur verið settur á lista Putins yfir erlenda útsendara. Við ræðum rokk og pólitík við eina mestu goðsögn rússneskrar rokktónlistarsögu. Ástralski hundurinn Bluey, eða Blæja á íslensku, nýtur mikilla vinsælda meðal barna í dag. En það eru ekki síður foreldrarnir sem elska sjónvarpsþættina. Anna Marsibil Clausen rýnir í snilldina við Blæju og útskýrir af hverju þetta er besta barnaefnið í sjónvarpinu í dag. Í nútímanum býðst fólki að eiga stafrænt framhaldslíf. Ættingjar geta varðveitt einkenni ástvina eins og rödd, útlit og persónuleika inn í eilífiðina. Þetta er meðal þess sem María Guðjohnsen skoðar í nýrri sýningu í gallerí Þulu, Stafrænt framhaldslíf. Júlía Margrét Einarsdóttir kíkir við og spjallar við Maríu.

Það er stór stund í Lestinni í dag. Kristján fær loksins að hitta átrúnaðargoð sitt, rússneska rokktónlistarmanninn Boris Grebenshchikov úr hljómsveitinni Aquarium. Boris, sem hefur verið kallaður afi rússneskrar rokktónlistar eða hinn sovéski Bob Dylan, er nú í útlegð eftir að hafa talað gegn stríðinu í Úkraínu og hefur verið settur á lista Putins yfir erlenda útsendara. Við ræðum rokk og pólitík við eina mestu goðsögn rússneskrar rokktónlistarsögu. Ástralski hundurinn Bluey, eða Blæja á íslensku, nýtur mikilla vinsælda meðal barna í dag. En það eru ekki síður foreldrarnir sem elska sjónvarpsþættina. Anna Marsibil Clausen rýnir í snilldina við Blæju og útskýrir af hverju þetta er besta barnaefnið í sjónvarpinu í dag. Í nútímanum býðst fólki að eiga stafrænt framhaldslíf. Ættingjar geta varðveitt einkenni ástvina eins og rödd, útlit og persónuleika inn í eilífiðina. Þetta er meðal þess sem María Guðjohnsen skoðar í nýrri sýningu í gallerí Þulu, Stafrænt framhaldslíf. Júlía Margrét Einarsdóttir kíkir við og spjallar við Maríu.

Í þættinum í dag ætlum við að skoða leigumarkaðinn út frá sambandsstöðu, skömm, heterónormatívu, tengslarofi og forréttindum. Við ræðum við leigjendur, húseigendur, fólk sem er fætt á Íslandi og aðflutt. Hvers vegna er staða leigjenda svona slæm á Íslandi?

Í þættinum í dag ætlum við að skoða leigumarkaðinn út frá sambandsstöðu, skömm, heterónormatívu, tengslarofi og forréttindum. Við ræðum við leigjendur, húseigendur, fólk sem er fætt á Íslandi og aðflutt. Hvers vegna er staða leigjenda svona slæm á Íslandi?

Í þættinum í dag ætlum við að skoða leigumarkaðinn út frá sambandsstöðu, skömm, heterónormatívu, tengslarofi og forréttindum. Við ræðum við leigjendur, húseigendur, fólk sem er fætt á Íslandi og aðflutt. Hvers vegna er staða leigjenda svona slæm á Íslandi?

Björk Þorgrímsdóttir hefur verið að horfa á sjónvarpsþættina Love is Blind, en síðasti þáttur í fimmtu seríu þáttanna kom nú um helgina. Björk fékk til sín Hauk Inga Jónasson, sálgreini og kennara, til að velta fyrir sér blindri ást fyrir allra augum. Við förum í ferðalag um Færeyjar og spenanndi tónlistarlíf sem blómstrar þar. Fararstjórinn okkar er Katrín Helga Ólafsdóttir. Og að lokum veltum við fyrir okkur stafrænum hugvísindum, með Eiríki Smára Sigurðssyni, heimspeking og formanni miðstöðvar stafrænna hugvísinda og lista.

Björk Þorgrímsdóttir hefur verið að horfa á sjónvarpsþættina Love is Blind, en síðasti þáttur í fimmtu seríu þáttanna kom nú um helgina. Björk fékk til sín Hauk Inga Jónasson, sálgreini og kennara, til að velta fyrir sér blindri ást fyrir allra augum. Við förum í ferðalag um Færeyjar og spenanndi tónlistarlíf sem blómstrar þar. Fararstjórinn okkar er Katrín Helga Ólafsdóttir. Og að lokum veltum við fyrir okkur stafrænum hugvísindum, með Eiríki Smára Sigurðssyni, heimspeking og formanni miðstöðvar stafrænna hugvísinda og lista.

Prófessor í blaðamennsku við Stokkhólmsháskóla er staddur á Íslandi. Tilefnið er erindi hans um kaup Elon Musk á samfélagsmiðlinum Twitter í Háskóla Íslands, 'Elon Musk, goðsagnir um málfrelsið og daður við öfga-hægrið.' Við ræðum allar þær ólíku birtingarmyndir þess hversu lélegt og ömurlegt Twitter er orðið við Christian Christensen, og hvernig það hefur mögulega áhrif á upplifun okkar af stríðinu í Ísrael og Palestínu. Steve Bell hefur starfað í rúmlega 40 ár fyrir The Guardian en hefur núna misst vinnuna eftir að hafa deilt mynd á samfélagsmiðlum sem hann fékk ekki birta í blaðinu, mynd sem ritstjórar blaðsins álitu að notaðist við and-gyðinglegar klisjur. Við fengum Halldór Baldursson, skopmyndateiknara, til að kíkja á myndina með okkur. Í desember 1983 hélt hljómsveitin Talking Heads tónleika í Hollywood?s Pantages Theater. Tónleikarnir voru teknir upp og gefnir út sem tónleikakvikmynd, Stop Making Sense. Myndinni var leikstýrt af Jonathan Demme sem átti síðar eftir að gera The Silence of the Lambs og Philadelphia en myndin er talin sem ein allra besta tónleikamynd sögunnar. Í tilefni af því að 40 ár er frá tónleikunum verður nýuppgerð útgáfa af myndinni sýnd í Bió Paradís í vikunni. Davíð Roach Gunnarsson fjallaði um hana í Lestinni árið 2020 þegar mánuður var liðinn af samkomubanni vegna heimsaraldurs og Davið farinn að sakna lifandi tónleika.

Prófessor í blaðamennsku við Stokkhólmsháskóla er staddur á Íslandi. Tilefnið er erindi hans um kaup Elon Musk á samfélagsmiðlinum Twitter í Háskóla Íslands, 'Elon Musk, goðsagnir um málfrelsið og daður við öfga-hægrið.' Við ræðum allar þær ólíku birtingarmyndir þess hversu lélegt og ömurlegt Twitter er orðið við Christian Christensen, og hvernig það hefur mögulega áhrif á upplifun okkar af stríðinu í Ísrael og Palestínu. Steve Bell hefur starfað í rúmlega 40 ár fyrir The Guardian en hefur núna misst vinnuna eftir að hafa deilt mynd á samfélagsmiðlum sem hann fékk ekki birta í blaðinu, mynd sem ritstjórar blaðsins álitu að notaðist við and-gyðinglegar klisjur. Við fengum Halldór Baldursson, skopmyndateiknara, til að kíkja á myndina með okkur. Í desember 1983 hélt hljómsveitin Talking Heads tónleika í Hollywood?s Pantages Theater. Tónleikarnir voru teknir upp og gefnir út sem tónleikakvikmynd, Stop Making Sense. Myndinni var leikstýrt af Jonathan Demme sem átti síðar eftir að gera The Silence of the Lambs og Philadelphia en myndin er talin sem ein allra besta tónleikamynd sögunnar. Í tilefni af því að 40 ár er frá tónleikunum verður nýuppgerð útgáfa af myndinni sýnd í Bió Paradís í vikunni. Davíð Roach Gunnarsson fjallaði um hana í Lestinni árið 2020 þegar mánuður var liðinn af samkomubanni vegna heimsaraldurs og Davið farinn að sakna lifandi tónleika.

Prófessor í blaðamennsku við Stokkhólmsháskóla er staddur á Íslandi. Tilefnið er erindi hans um kaup Elon Musk á samfélagsmiðlinum Twitter í Háskóla Íslands, 'Elon Musk, goðsagnir um málfrelsið og daður við öfga-hægrið.' Við ræðum allar þær ólíku birtingarmyndir þess hversu lélegt og ömurlegt Twitter er orðið við Christian Christensen, og hvernig það hefur mögulega áhrif á upplifun okkar af stríðinu í Ísrael og Palestínu. Steve Bell hefur starfað í rúmlega 40 ár fyrir The Guardian en hefur núna misst vinnuna eftir að hafa deilt mynd á samfélagsmiðlum sem hann fékk ekki birta í blaðinu, mynd sem ritstjórar blaðsins álitu að notaðist við and-gyðinglegar klisjur. Við fengum Halldór Baldursson, skopmyndateiknara, til að kíkja á myndina með okkur. Í desember 1983 hélt hljómsveitin Talking Heads tónleika í Hollywood?s Pantages Theater. Tónleikarnir voru teknir upp og gefnir út sem tónleikakvikmynd, Stop Making Sense. Myndinni var leikstýrt af Jonathan Demme sem átti síðar eftir að gera The Silence of the Lambs og Philadelphia en myndin er talin sem ein allra besta tónleikamynd sögunnar. Í tilefni af því að 40 ár er frá tónleikunum verður nýuppgerð útgáfa af myndinni sýnd í Bió Paradís í vikunni. Davíð Roach Gunnarsson fjallaði um hana í Lestinni árið 2020 þegar mánuður var liðinn af samkomubanni vegna heimsaraldurs og Davið farinn að sakna lifandi tónleika.

Aðstæður verkafólks í Kína, kolefnisfótspor, barnaþrælar í kóbaltnámum í Kongó. Það er ýmislegt sem hönnuður siðferðilega þolanlegs snjallsíma þarf að hafa í huga. Nú er í fyrsta skipti hægt að kaupa siðlega snjallsímann, snjallsíma góða fólksins, Fairphone, á Íslandi. Við pælum í snjallsímum og siðferði með Bjartmari Oddi Þey Alexanderssyni blaðamanni. Í dag, 16. Október á Disney fyrirtækið 100 ára afmæli. Við ætlum að halda upp á það í þættinum í dag og rifja upp þætti fyrrum lestarstjórans Önnu Marsý frá árinu 2021 - Veröldin hans Walts. Í þriðja þætti í seríunni ræddi hún við Sigríði Jónsdóttur, sérfræðing á leikminjasafni Íslands og leikhúsgagnrýnanda Fréttablaðsins. Þær íhuga Disney illmenni, sem virðast öll, þegar betur er að gáð, meira og minna hinsegin. Við spjöllum við rapparana Suavi Gualla og Lil Lowlife frá Atlanta, höfuðborg rappsins um þessar mundir, um stemninguna þar í borg, borið saman við nýja heimili þeirra Los Angeles. Þórður Ingi Jónsson ræðir við þessa meðlimi tónlistarhópsins Ball Hogg Records sem notið hefur mikillar athygli í heimi neðanjarðarrapps undanfarið.

Aðstæður verkafólks í Kína, kolefnisfótspor, barnaþrælar í kóbaltnámum í Kongó. Það er ýmislegt sem hönnuður siðferðilega þolanlegs snjallsíma þarf að hafa í huga. Nú er í fyrsta skipti hægt að kaupa siðlega snjallsímann, snjallsíma góða fólksins, Fairphone, á Íslandi. Við pælum í snjallsímum og siðferði með Bjartmari Oddi Þey Alexanderssyni blaðamanni. Í dag, 16. Október á Disney fyrirtækið 100 ára afmæli. Við ætlum að halda upp á það í þættinum í dag og rifja upp þætti fyrrum lestarstjórans Önnu Marsý frá árinu 2021 - Veröldin hans Walts. Í þriðja þætti í seríunni ræddi hún við Sigríði Jónsdóttur, sérfræðing á leikminjasafni Íslands og leikhúsgagnrýnanda Fréttablaðsins. Þær íhuga Disney illmenni, sem virðast öll, þegar betur er að gáð, meira og minna hinsegin. Við spjöllum við rapparana Suavi Gualla og Lil Lowlife frá Atlanta, höfuðborg rappsins um þessar mundir, um stemninguna þar í borg, borið saman við nýja heimili þeirra Los Angeles. Þórður Ingi Jónsson ræðir við þessa meðlimi tónlistarhópsins Ball Hogg Records sem notið hefur mikillar athygli í heimi neðanjarðarrapps undanfarið.

Við byrjum niðri í Laugardal þar sem við röltum í vindi og örlítilli snjókomu um íþróttasvæði Þróttar með vallarverðinum Isaac Kwateng, 28 ára Ganamanni. Isaac, sem hefur spilað fótolta með SR, varaliði Þróttar, og verið virkur í starfi félagsins nokkur undanfarin ár, verður að öllu óbreyttu sendur úr landi á mánudag. Við fáum að kíkja í heimsókn í hljóðver glænýrrar hljómsveitar. Hljómsveitin Hreyfing er skipuð þeim Elíasi Geir Óskarssyni (úr Inspector Spacetime) og Baldri Skúlasyni (úr Sameheads) og á fyrstu plötu þeirra herma þeir eftir völdum augnablikum úr danstónlistarsögunni Í dag hefst kvikmyndahátíðin Pigeon International Film Festival, sem fer fram núna um helgina. Júlía Margrét Einarsdóttir ræddi við Steingrím Rúnar Guðmundsson, Denna, sem er einn skipuleggjenda hátíðarinnar.

Við byrjum niðri í Laugardal þar sem við röltum í vindi og örlítilli snjókomu um íþróttasvæði Þróttar með vallarverðinum Isaac Kwateng, 28 ára Ganamanni. Isaac, sem hefur spilað fótolta með SR, varaliði Þróttar, og verið virkur í starfi félagsins nokkur undanfarin ár, verður að öllu óbreyttu sendur úr landi á mánudag. Við fáum að kíkja í heimsókn í hljóðver glænýrrar hljómsveitar. Hljómsveitin Hreyfing er skipuð þeim Elíasi Geir Óskarssyni (úr Inspector Spacetime) og Baldri Skúlasyni (úr Sameheads) og á fyrstu plötu þeirra herma þeir eftir völdum augnablikum úr danstónlistarsögunni Í dag hefst kvikmyndahátíðin Pigeon International Film Festival, sem fer fram núna um helgina. Júlía Margrét Einarsdóttir ræddi við Steingrím Rúnar Guðmundsson, Denna, sem er einn skipuleggjenda hátíðarinnar.

Baráttan um sögu hrunsins hefur staðið yfir í fimmtán ár og heldur áfram. Á sunnudags og mánudagskvöld var frumsýnd ný heimildarmynd um íslenska bankahrunið á RÚV, Baráttan um Ísland. Myndin er framleidd af Sagafilm fyrir erlendan markað - Good banks, bad banks nefnist hún á ensku. Og þeir sem eru skráðir sem leikstjórar eru sænski verðlaunablaðamaðurinn Bosse Lindquist, Margrét Jónasdóttir og Jakob Halldórsson. Eins og flest allt sem tengist hruninu þá hefur myndin vakið sterk viðbrögð á samfélagsmiðlum. Þá birtist grein á sósíalíska fréttamiðlinum Samstöðin.is þar sem því er haldið fram að einn þriggja leikstjóra myndarinnar. Bosse lindqvist og fleiri sem skráðir eru fyrir myndinni, svo sem Þórður Snær Júlíusson, blaðamaður á Heimildinni, sem er titlaður ráðgjafi við gerð myndarinnar, séu ósáttir við að nöfn þeirra séu í kreditlista myndarinnar. Við ræðum við Bosse, Þórð Snæ og Margréti Jónasdóttur leikstjóra myndarinnar. Katrín Helga Ólafsdóttir, tónlistarkona, fjallar um Færeyjar og færeyska grasrótartónlistarsenu í tveimur pistlum.

Baráttan um sögu hrunsins hefur staðið yfir í fimmtán ár og heldur áfram. Á sunnudags og mánudagskvöld var frumsýnd ný heimildarmynd um íslenska bankahrunið á RÚV, Baráttan um Ísland. Myndin er framleidd af Sagafilm fyrir erlendan markað - Good banks, bad banks nefnist hún á ensku. Og þeir sem eru skráðir sem leikstjórar eru sænski verðlaunablaðamaðurinn Bosse Lindquist, Margrét Jónasdóttir og Jakob Halldórsson. Eins og flest allt sem tengist hruninu þá hefur myndin vakið sterk viðbrögð á samfélagsmiðlum. Þá birtist grein á sósíalíska fréttamiðlinum Samstöðin.is þar sem því er haldið fram að einn þriggja leikstjóra myndarinnar. Bosse lindqvist og fleiri sem skráðir eru fyrir myndinni, svo sem Þórður Snær Júlíusson, blaðamaður á Heimildinni, sem er titlaður ráðgjafi við gerð myndarinnar, séu ósáttir við að nöfn þeirra séu í kreditlista myndarinnar. Við ræðum við Bosse, Þórð Snæ og Margréti Jónasdóttur leikstjóra myndarinnar. Katrín Helga Ólafsdóttir, tónlistarkona, fjallar um Færeyjar og færeyska grasrótartónlistarsenu í tveimur pistlum.

Risafréttir úr íslenskum stjórnmálum. Bjarni Benediktsson hefur sagt af sér sem fjármálaráðherra. Snemma í morgun birtist álit umboðsmanns Alþingis á sölu ríkisins á hlut sínum í Íslandsbanka í fyrra. Pabbi Bjarna var meðal þeirra sem keyptu hlut í bankanum. Umboðsmaður segir Bjarna hafa verið vanhæfan. Og Bjarni bregst við með að segja af sér. Sumir hafa túlkað þetta sem snjallan pólitískan leik hjá teflon-Bjarna sem sé núna að setja pressu á Svandísi Svavarsdóttur og ætli svo bara að verða utanríkisráðherra, en margir aðrir hafa hrósað honum fyrir að axla ábyrgð, og fyrir virða lýðræðislegar stofnanir - þó hann sé ósammála þeim. Við ætlum hins vegar að rýna í sjálfa afsagnarræðuna, orðin. Árið 1983 voru haldnir þrennir tónleikar í Mojave eyðimörkinni í Kaliforníu þar sem margar af framsæknustu rokksveitum þess tíma komu fram: Sonic Youth, Einstürzende Neubauten og Minuteman. Þessi goðsagnalegu tónleikar, Mojave Exodus, eru oft sagðir hafa lagt grunninn að tónlistarhátíðum á borð við Burning Man og Coachella. Maðurinn á bakvið tónleikana var Stuart Swezey, en hann er viðfangsefni nýrrar heimildamyndar sem nefnist Desolation Center. Þórður Ingi Jónsson útsendari Lestarinnar í Los Angeles ræddi við Stuart um tónleikahald á pönkárunum. Hildur Maral Hamíðsdóttir fjallar um nýja plötu bandarísku indí-kassagítarsöngkonunnar Julie Byrne, The Greatest Wing. Plötu sem er kláruð í skugga fráfalls hennar helsta samstarfsmanns og kærasta Erics Littman.

Risafréttir úr íslenskum stjórnmálum. Bjarni Benediktsson hefur sagt af sér sem fjármálaráðherra. Snemma í morgun birtist álit umboðsmanns Alþingis á sölu ríkisins á hlut sínum í Íslandsbanka í fyrra. Pabbi Bjarna var meðal þeirra sem keyptu hlut í bankanum. Umboðsmaður segir Bjarna hafa verið vanhæfan. Og Bjarni bregst við með að segja af sér. Sumir hafa túlkað þetta sem snjallan pólitískan leik hjá teflon-Bjarna sem sé núna að setja pressu á Svandísi Svavarsdóttur og ætli svo bara að verða utanríkisráðherra, en margir aðrir hafa hrósað honum fyrir að axla ábyrgð, og fyrir virða lýðræðislegar stofnanir - þó hann sé ósammála þeim. Við ætlum hins vegar að rýna í sjálfa afsagnarræðuna, orðin. Árið 1983 voru haldnir þrennir tónleikar í Mojave eyðimörkinni í Kaliforníu þar sem margar af framsæknustu rokksveitum þess tíma komu fram: Sonic Youth, Einstürzende Neubauten og Minuteman. Þessi goðsagnalegu tónleikar, Mojave Exodus, eru oft sagðir hafa lagt grunninn að tónlistarhátíðum á borð við Burning Man og Coachella. Maðurinn á bakvið tónleikana var Stuart Swezey, en hann er viðfangsefni nýrrar heimildamyndar sem nefnist Desolation Center. Þórður Ingi Jónsson útsendari Lestarinnar í Los Angeles ræddi við Stuart um tónleikahald á pönkárunum. Hildur Maral Hamíðsdóttir fjallar um nýja plötu bandarísku indí-kassagítarsöngkonunnar Julie Byrne, The Greatest Wing. Plötu sem er kláruð í skugga fráfalls hennar helsta samstarfsmanns og kærasta Erics Littman.

Ásdís Sól Ágústsdóttir fór að bera kennsl á rauðan þráð Í bókmenntum, bíómyndum og myndlist, hvalinn, hann virtist vera alls staðar. Hún ákvað að lesa Moby Dick eftir Herman Melville og varð stórhrifin, og prófar að setja hana í samhengi við umræðurnar um hvalveiðar á Íslandi. Bergur Árnason kvikmyndagerðarmaður hlaut verðlaun fyrir bestu íslensku stuttmyndina á RIFF, fyrir myndina Bókaskipti, síðsumar í Reykjavík, en hátíðinni lauk formlega í gær. Hann nefnir Hlyn Pálmason og Rúnar Rúnarsson sem áhrifavalda sína, en langar að gera myndir sem gerast í Reykjavík, frekar en í sveitinni Hljómsveitin Supersport! hefur undanfarin fjögur ár verið einhver mest áberandi sveitin í reykvísku indí-grasrótinni. Síðasta föstudag kom út önnur breiðskífa sveitarinnar, Húsið mitt, hjá Öldu Music. Platan er lágstemmdari en sú síðasta, Tveir Dagar frá 2021. og stuttskífan Dog Run sem kom út ári áður. Þetta er hin fullkomna haustplata, tónlistin melódísk og ljúfsár popptónlist, með þétt ofnum kassagítarfléttum og einkennandi falsettu söngvarans Bjarna Daníels sem syngur íslenska hversdagsljóðrænu um það að vökva blóm, kvöldmat hjá ömmu og hryggð vinnunnar. Við ræðum við Huga, Bjarna og Dag (Þóra var veik) um manifestó, sannleikann í söng, og útgáfusamninginn við Öldu Music

Ásdís Sól Ágústsdóttir fór að bera kennsl á rauðan þráð Í bókmenntum, bíómyndum og myndlist, hvalinn, hann virtist vera alls staðar. Hún ákvað að lesa Moby Dick eftir Herman Melville og varð stórhrifin, og prófar að setja hana í samhengi við umræðurnar um hvalveiðar á Íslandi. Bergur Árnason kvikmyndagerðarmaður hlaut verðlaun fyrir bestu íslensku stuttmyndina á RIFF, fyrir myndina Bókaskipti, síðsumar í Reykjavík, en hátíðinni lauk formlega í gær. Hann nefnir Hlyn Pálmason og Rúnar Rúnarsson sem áhrifavalda sína, en langar að gera myndir sem gerast í Reykjavík, frekar en í sveitinni Hljómsveitin Supersport! hefur undanfarin fjögur ár verið einhver mest áberandi sveitin í reykvísku indí-grasrótinni. Síðasta föstudag kom út önnur breiðskífa sveitarinnar, Húsið mitt, hjá Öldu Music. Platan er lágstemmdari en sú síðasta, Tveir Dagar frá 2021. og stuttskífan Dog Run sem kom út ári áður. Þetta er hin fullkomna haustplata, tónlistin melódísk og ljúfsár popptónlist, með þétt ofnum kassagítarfléttum og einkennandi falsettu söngvarans Bjarna Daníels sem syngur íslenska hversdagsljóðrænu um það að vökva blóm, kvöldmat hjá ömmu og hryggð vinnunnar. Við ræðum við Huga, Bjarna og Dag (Þóra var veik) um manifestó, sannleikann í söng, og útgáfusamninginn við Öldu Music

Helga Ólafsdóttir var 26 ára og vann sem skrifta á Ríkisútvarpinu í október 2008. Hún fékk það hlutverk að færa hina íkonísku ræðu Geirs Haarde af USB-lykli yfir á textaskjáinn, prompterinn. Var beðin um að lesa hana ekki en sá þó þessi orð nokkrum mínútum áður en við hin heyrðum þau: Guð blessi Ísland. Anna Marsibil Clausen ræðir við Helgu um ræðuna dramatísku. RIFF klárast á sunnudag og gagnrýnendur Lestarinnar halda áfram að segja frá því sem þeir hafa séð á hátíðinni í ár. Gunnar Theodór Eggertsson fjallar um þrjár heimildarmyndir á RIFF: mynd um djasstrommuleikarann Max Roach, mynd eftir Jean Lucet um suðurskautslandið: Segulmagnaða heimsálfan, og Knit?s Island eða Eyja Knits sem fjallar um tölvuleikjaspilara sem lifa og hrærast í leiknum Day-Z. Við heyrum um nýja bók blaðakonunnar Naomi Klein sem nefnist Doppelgänger, en þar skoðar hún heim samfélagsmiðla og nútímastjórnmála út frá tvífara-hugtakinu. Jóhannes Ólafsson úr þættinum Bara Bækur kemur og útskýrir hvernig tvífarahugtakið varpar ljósi á samtímann.

Helga Ólafsdóttir var 26 ára og vann sem skrifta á Ríkisútvarpinu í október 2008. Hún fékk það hlutverk að færa hina íkonísku ræðu Geirs Haarde af USB-lykli yfir á textaskjáinn, prompterinn. Var beðin um að lesa hana ekki en sá þó þessi orð nokkrum mínútum áður en við hin heyrðum þau: Guð blessi Ísland. Anna Marsibil Clausen ræðir við Helgu um ræðuna dramatísku. RIFF klárast á sunnudag og gagnrýnendur Lestarinnar halda áfram að segja frá því sem þeir hafa séð á hátíðinni í ár. Gunnar Theodór Eggertsson fjallar um þrjár heimildarmyndir á RIFF: mynd um djasstrommuleikarann Max Roach, mynd eftir Jean Lucet um suðurskautslandið: Segulmagnaða heimsálfan, og Knit?s Island eða Eyja Knits sem fjallar um tölvuleikjaspilara sem lifa og hrærast í leiknum Day-Z. Við heyrum um nýja bók blaðakonunnar Naomi Klein sem nefnist Doppelgänger, en þar skoðar hún heim samfélagsmiðla og nútímastjórnmála út frá tvífara-hugtakinu. Jóhannes Ólafsson úr þættinum Bara Bækur kemur og útskýrir hvernig tvífarahugtakið varpar ljósi á samtímann.

Helga Ólafsdóttir var 26 ára og vann sem skrifta á Ríkisútvarpinu í október 2008. Hún fékk það hlutverk að færa hina íkonísku ræðu Geirs Haarde af USB-lykli yfir á textaskjáinn, prompterinn. Var beðin um að lesa hana ekki en sá þó þessi orð nokkrum mínútum áður en við hin heyrðum þau: Guð blessi Ísland. Anna Marsibil Clausen ræðir við Helgu um ræðuna dramatísku. RIFF klárast á sunnudag og gagnrýnendur Lestarinnar halda áfram að segja frá því sem þeir hafa séð á hátíðinni í ár. Gunnar Theodór Eggertsson fjallar um þrjár heimildarmyndir á RIFF: mynd um djasstrommuleikarann Max Roach, mynd eftir Jean Lucet um suðurskautslandið: Segulmagnaða heimsálfan, og Knit?s Island eða Eyja Knits sem fjallar um tölvuleikjaspilara sem lifa og hrærast í leiknum Day-Z. Við heyrum um nýja bók blaðakonunnar Naomi Klein sem nefnist Doppelgänger, en þar skoðar hún heim samfélagsmiðla og nútímastjórnmála út frá tvífara-hugtakinu. Jóhannes Ólafsson úr þættinum Bara Bækur kemur og útskýrir hvernig tvífarahugtakið varpar ljósi á samtímann.

Undanfarna daga hafa staðið yfir menningarátök um ævintýrið um þægu kóngsdótturina Dimmalimm. Nú í mánuðinum kemur út hjá bókaforlaginu Óðinsauga ný útgáfa af ævintýrinu þar sem hinar klassísku myndir Muggs hafa verið endurgerðar í nýjum stíl og nýjum myndum bætt við við upprunalega textann. Í tilkynningu frá forlaginu segir: Ný útgáfa er óður til sögunnar um Dimmalimm eftir Guðmund Thorsteinsson, bæði textans og myndanna sem þessi stórsnjalli listamaður skóp. Fljótlega eftir að fréttist af útgáfunni sendu ættingjar Muggs frá sér yfirlýsingu þar sem þeir lýstu yfir óánægju sinni með útgáfunni - og sögðu verkið brjóta gegn sæmdarrétti höfundar. í þætti dagsins ræðum við við Geir Rögnvaldsson, dótturson Guðrúnar, systur Muggs, Huginn Þór Grétarsson hjá Óðinsauga og Önnu Magnúsdóttur Eirúnardóttur, sem skilaði BA-ritgerð í vor um Samspil mynda og texta í nokkrum útgáfum Sögunnar af Dimmalimm eftir Mugg. Sigríður Regína Sigurþórsdóttir rýnir í þrjár myndir á RIFF, The Settlers, How To Have Sex og Tilverur, frumraun leikstjórans Ninnu Pálmadóttur. Við fáum að heyra áttunda og seinast þátt Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur, Nokkrir dagar í frjálsu falli, frá árinu 2018. Yfirskrift þessa þáttar er Ræðan.

Undanfarna daga hafa staðið yfir menningarátök um ævintýrið um þægu kóngsdótturina Dimmalimm. Nú í mánuðinum kemur út hjá bókaforlaginu Óðinsauga ný útgáfa af ævintýrinu þar sem hinar klassísku myndir Muggs hafa verið endurgerðar í nýjum stíl og nýjum myndum bætt við við upprunalega textann. Í tilkynningu frá forlaginu segir: Ný útgáfa er óður til sögunnar um Dimmalimm eftir Guðmund Thorsteinsson, bæði textans og myndanna sem þessi stórsnjalli listamaður skóp. Fljótlega eftir að fréttist af útgáfunni sendu ættingjar Muggs frá sér yfirlýsingu þar sem þeir lýstu yfir óánægju sinni með útgáfunni - og sögðu verkið brjóta gegn sæmdarrétti höfundar. í þætti dagsins ræðum við við Geir Rögnvaldsson, dótturson Guðrúnar, systur Muggs, Huginn Þór Grétarsson hjá Óðinsauga og Önnu Magnúsdóttur Eirúnardóttur, sem skilaði BA-ritgerð í vor um Samspil mynda og texta í nokkrum útgáfum Sögunnar af Dimmalimm eftir Mugg. Sigríður Regína Sigurþórsdóttir rýnir í þrjár myndir á RIFF, The Settlers, How To Have Sex og Tilverur, frumraun leikstjórans Ninnu Pálmadóttur. Við fáum að heyra áttunda og seinast þátt Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur, Nokkrir dagar í frjálsu falli, frá árinu 2018. Yfirskrift þessa þáttar er Ræðan.

Ritstjóri nefnist nýr fjölmiðill Snorra Mássonar, en hann hefur verið einn mest áberandi ungi fjölmiðlamaðurinn á Íslandi undanfarin ár. Við ræðum hvort að þetta sé raunverulega nýr fjölmiðill eða bara ný framsetning á Moggabloggi. Við pælum líka í einstaklingsfjölmiðlum og vinsældum þeirra í samtímanum. Gunnar Theodór Eggertsson rýnir í þrjár kvikmyndir sem hann sá á RIFF. Þetta eru heimildarmyndirnar Tógólísa og Belonging, og ný kvikmynd Todd Haynes sem nefnist May December. Við heyrum svo í presti og sálgreini sem fylgdust með sálarheilsu Íslendinga á hrundögunum dramatísku í byrjun október 2008.

Ritstjóri nefnist nýr fjölmiðill Snorra Mássonar, en hann hefur verið einn mest áberandi ungi fjölmiðlamaðurinn á Íslandi undanfarin ár. Við ræðum hvort að þetta sé raunverulega nýr fjölmiðill eða bara ný framsetning á Moggabloggi. Við pælum líka í einstaklingsfjölmiðlum og vinsældum þeirra í samtímanum. Gunnar Theodór Eggertsson rýnir í þrjár kvikmyndir sem hann sá á RIFF. Þetta eru heimildarmyndirnar Tógólísa og Belonging, og ný kvikmynd Todd Haynes sem nefnist May December. Við heyrum svo í presti og sálgreini sem fylgdust með sálarheilsu Íslendinga á hrundögunum dramatísku í byrjun október 2008.

Ritstjóri nefnist nýr fjölmiðill Snorra Mássonar, en hann hefur verið einn mest áberandi ungi fjölmiðlamaðurinn á Íslandi undanfarin ár. Við ræðum hvort að þetta sé raunverulega nýr fjölmiðill eða bara ný framsetning á Moggabloggi. Við pælum líka í einstaklingsfjölmiðlum og vinsældum þeirra í samtímanum. Gunnar Theodór Eggertsson rýnir í þrjár kvikmyndir sem hann sá á RIFF. Þetta eru heimildarmyndirnar Tógólísa og Belonging, og ný kvikmynd Todd Haynes sem nefnist May December. Við heyrum svo í presti og sálgreini sem fylgdust með sálarheilsu Íslendinga á hrundögunum dramatísku í byrjun október 2008.

Í dag, 2. október, klukkan 15:00 rann út frestur hjá Rannís til að sækja um listamannalaun. Dagurinn í dag er því sérstaklega spennuþrunginn fyrir marga listamenn, dagur sem er fyrir flesta aðra ósköp venjulegur. Við ákváðum að trufla listafólk á lokamínútunu og fá innsýn inn í þetta, oft á tíðum, taugatrekkjandi, ferli sem umsóknarskrif eru. Maður var handtekinn á dögunum í tengslum við morðið á bandarísku rappgoðsögninni Tupac. Skotárás sem átti sér stað þann 7. september árið 1996, í Las Vegas, varð kveikja fjölda samsæriskenninga, en enginn morðingi fannst, fyrr en mögulega núna. Sigríður Regína Sigurþórsdóttir fjallar um þrjár kvikmyndir sem hún sá á RIFF seinustu daga. RIFF-yfirferðin hennar hefst á myndunum Queendom, Apolonia Apolonia og Mannvirki, Við flytjum 6. þátt af 8 af örþáttaröðinni Nokkrir dagar í frjálsu falli frá árinu 2018. Þættirnir eru úr smiðju Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur og fjalla um atburðina, dagana, stemminguna í kringum Íslenska bankahrunið. Viðmælendur þáttarins eru þær Fjóla Einarsdóttir og Móeiður Hlíf Geirlaugsdóttir, viðfangsefnið er hjálparsíminn í Hruninu.

Í dag, 2. október, klukkan 15:00 rann út frestur hjá Rannís til að sækja um listamannalaun. Dagurinn í dag er því sérstaklega spennuþrunginn fyrir marga listamenn, dagur sem er fyrir flesta aðra ósköp venjulegur. Við ákváðum að trufla listafólk á lokamínútunu og fá innsýn inn í þetta, oft á tíðum, taugatrekkjandi, ferli sem umsóknarskrif eru. Maður var handtekinn á dögunum í tengslum við morðið á bandarísku rappgoðsögninni Tupac. Skotárás sem átti sér stað þann 7. september árið 1996, í Las Vegas, varð kveikja fjölda samsæriskenninga, en enginn morðingi fannst, fyrr en mögulega núna. Sigríður Regína Sigurþórsdóttir fjallar um þrjár kvikmyndir sem hún sá á RIFF seinustu daga. RIFF-yfirferðin hennar hefst á myndunum Queendom, Apolonia Apolonia og Mannvirki, Við flytjum 6. þátt af 8 af örþáttaröðinni Nokkrir dagar í frjálsu falli frá árinu 2018. Þættirnir eru úr smiðju Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur og fjalla um atburðina, dagana, stemminguna í kringum Íslenska bankahrunið. Viðmælendur þáttarins eru þær Fjóla Einarsdóttir og Móeiður Hlíf Geirlaugsdóttir, viðfangsefnið er hjálparsíminn í Hruninu.

Við sendum út beint frá Háskólabíói þar sem Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík, RIFF, er um það bil að hefjast. Þetta er í 20 skipti sem hátíðin er haldin. Hún stendur yfir næstu 11 dagana. Í þættinum í dag fáum við til okkar kvikmyndaunnendur sem hafa stúderað dagskránna og benda okkur á nokkrar áhugaverðar myndir á hátíðinni. Sigríður Regína og Gunnar Theodór ræða um nýja mynd frá Yorgos Lanthimos, um hinsegin heimildarmyndir og Við grípum Ninnu Pálmadóttur leikstjóra opnunarmyndar Riff í ár: Tilverur eða Solitude. Við heyrum hvernig hún undirbýr sig fyrir frumsýningu með farða og Fleetwood Mac. Við munum pæla í tilgangi og áhrifum Riff á 20 ára afmæli hátíðarinnar með góðum gestum. Hrafnhildur Gunnarsdóttir kvikmyndaframleiðandi segir frá erfiðleikunum við að sitja í dómnefnd og dæma listaverk, og Brúsi Ólason lektor við kvikmyndadeild LHÍ segir frá því þegar hann sá tæplega 40 bíómyndir á einni RIFF-hátíð ásamt félaga sínum.

Við sendum út beint frá Háskólabíói þar sem Alþjóðleg kvikmyndahátíð í Reykjavík, RIFF, er um það bil að hefjast. Þetta er í 20 skipti sem hátíðin er haldin. Hún stendur yfir næstu 11 dagana. Í þættinum í dag fáum við til okkar kvikmyndaunnendur sem hafa stúderað dagskránna og benda okkur á nokkrar áhugaverðar myndir á hátíðinni. Sigríður Regína og Gunnar Theodór ræða um nýja mynd frá Yorgos Lanthimos, um hinsegin heimildarmyndir og Við grípum Ninnu Pálmadóttur leikstjóra opnunarmyndar Riff í ár: Tilverur eða Solitude. Við heyrum hvernig hún undirbýr sig fyrir frumsýningu með farða og Fleetwood Mac. Við munum pæla í tilgangi og áhrifum Riff á 20 ára afmæli hátíðarinnar með góðum gestum. Hrafnhildur Gunnarsdóttir kvikmyndaframleiðandi segir frá erfiðleikunum við að sitja í dómnefnd og dæma listaverk, og Brúsi Ólason lektor við kvikmyndadeild LHÍ segir frá því þegar hann sá tæplega 40 bíómyndir á einni RIFF-hátíð ásamt félaga sínum.

Lag sumarsins var án vafa Hvítt vín með hljómsveitinni Spacestation. Að minnsta að mati Davíðs Roach Gunnarssonar tónlistargagnrýnanda Lestarinnar. Hann segir frá fyrstu EP plötu þeirra, Bæbæ, sem kom út í sumar og veltir fyrir sér hvaða eiturlyf þetta unga fólk er að taka, Northern Comfort er ný íslensk gamanmynd sem fjallar um hóp fólks á flughræðslunámskeiði í London þar sem lokaáfanginn er flugferð til Íslands. Kolbeinn Rastrick kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í þessa nýju grínmynd úr smiðju leikstjórans Hafsteins Gunnars Sigurðssonar. Við megum ekki gleyma að hér varð hrun! Við höldum áfram að rifja upp sögur fólks frá hrundögunum í september 2008. Að þessu sinni eru það trendin í hruninu sem eru til umfjöllunar. Streymisrisinn Spotify er kominn í samstarf við gervigreindarfyrirtækið Open AI og ætla að nota gervigreind til að þýða hlaðvörp. Amerískir þáttarstjórnendur geta farið að tala saman á spænsku eða þýsku eða rússnesku - og öfugt. Að þessu tilefni pælum við í sögu og framtíð döbb-talsetningar.

Lag sumarsins var án vafa Hvítt vín með hljómsveitinni Spacestation. Að minnsta að mati Davíðs Roach Gunnarssonar tónlistargagnrýnanda Lestarinnar. Hann segir frá fyrstu EP plötu þeirra, Bæbæ, sem kom út í sumar og veltir fyrir sér hvaða eiturlyf þetta unga fólk er að taka, Northern Comfort er ný íslensk gamanmynd sem fjallar um hóp fólks á flughræðslunámskeiði í London þar sem lokaáfanginn er flugferð til Íslands. Kolbeinn Rastrick kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í þessa nýju grínmynd úr smiðju leikstjórans Hafsteins Gunnars Sigurðssonar. Við megum ekki gleyma að hér varð hrun! Við höldum áfram að rifja upp sögur fólks frá hrundögunum í september 2008. Að þessu sinni eru það trendin í hruninu sem eru til umfjöllunar. Streymisrisinn Spotify er kominn í samstarf við gervigreindarfyrirtækið Open AI og ætla að nota gervigreind til að þýða hlaðvörp. Amerískir þáttarstjórnendur geta farið að tala saman á spænsku eða þýsku eða rússnesku - og öfugt. Að þessu tilefni pælum við í sögu og framtíð döbb-talsetningar.

Lag sumarsins var án vafa Hvítt vín með hljómsveitinni Spacestation. Að minnsta að mati Davíðs Roach Gunnarssonar tónlistargagnrýnanda Lestarinnar. Hann segir frá fyrstu EP plötu þeirra, Bæbæ, sem kom út í sumar og veltir fyrir sér hvaða eiturlyf þetta unga fólk er að taka, Northern Comfort er ný íslensk gamanmynd sem fjallar um hóp fólks á flughræðslunámskeiði í London þar sem lokaáfanginn er flugferð til Íslands. Kolbeinn Rastrick kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í þessa nýju grínmynd úr smiðju leikstjórans Hafsteins Gunnars Sigurðssonar. Við megum ekki gleyma að hér varð hrun! Við höldum áfram að rifja upp sögur fólks frá hrundögunum í september 2008. Að þessu sinni eru það trendin í hruninu sem eru til umfjöllunar. Streymisrisinn Spotify er kominn í samstarf við gervigreindarfyrirtækið Open AI og ætla að nota gervigreind til að þýða hlaðvörp. Amerískir þáttarstjórnendur geta farið að tala saman á spænsku eða þýsku eða rússnesku - og öfugt. Að þessu tilefni pælum við í sögu og framtíð döbb-talsetningar.

Steindór Grétar Jónsson, útsendari Lestarinnar í Berlín, settist út kvöldblíðuna á svölunum hjá tónlistarmönnunum Haraldi Þrastarsyni og Gunnar Erni Tynes, sem er oft kenndur við múm. Þeir hafa unnið saman að tónlistarvinnslu og hljóðhönnun fyrir kvikmyndir og sjónvarp. Nú síðast þýsku glæpaþættina Tatort, sem eru gríðarlega vinsælir þar í landi. Hálf þjóðin sest fyrir framan sjónvarpið á sunnudagskvöldum og ræðir þá svo á kaffistofunni á mánudögum. Margrét Adamsdóttir, fréttakona RÚV, segir frá grænu landamærunum, landamærum Póllands og Belarús. Á dögunum var kvikmyndin Zielona Granica, Grænu landamærin, frumsýnd í Póllandi. Leikstjóri myndarinnar er Agniezka Holland, sem er þekkt fyrir pólitískar kvikmyndir. Stjórnvöld í Póllandi hafa harðlega gagnrýnt myndina og líkja henni við áróður nasista, og ganga svo langt að hvetja fólk til að sniðganga hana. Það styttist í þingkosningar í Póllandi, og landamærin eru eitt stóru málanna. Við höldum áfram að rifja upp Hrunið, nú þegar fimmtán ár eru komin frá því að Glitnir var þjóðnýttur, neyðarlög voru sett á og Geir H. Haarde bað Guð að blessa Ísland. Guðni Tómasson og Þorgerður E. Sigurðardóttir settu saman þáttinn Nokkrir dagar í frjálsu falli árið 2018 og í þættinum í dag ræða þau við íslenska námsmenn sem staddir voru erlendis þegar Hrunið varð. Þau Ynda Gestsson og Sigríði Gísladóttur.

Steindór Grétar Jónsson, útsendari Lestarinnar í Berlín, settist út kvöldblíðuna á svölunum hjá tónlistarmönnunum Haraldi Þrastarsyni og Gunnar Erni Tynes, sem er oft kenndur við múm. Þeir hafa unnið saman að tónlistarvinnslu og hljóðhönnun fyrir kvikmyndir og sjónvarp. Nú síðast þýsku glæpaþættina Tatort, sem eru gríðarlega vinsælir þar í landi. Hálf þjóðin sest fyrir framan sjónvarpið á sunnudagskvöldum og ræðir þá svo á kaffistofunni á mánudögum. Margrét Adamsdóttir, fréttakona RÚV, segir frá grænu landamærunum, landamærum Póllands og Belarús. Á dögunum var kvikmyndin Zielona Granica, Grænu landamærin, frumsýnd í Póllandi. Leikstjóri myndarinnar er Agniezka Holland, sem er þekkt fyrir pólitískar kvikmyndir. Stjórnvöld í Póllandi hafa harðlega gagnrýnt myndina og líkja henni við áróður nasista, og ganga svo langt að hvetja fólk til að sniðganga hana. Það styttist í þingkosningar í Póllandi, og landamærin eru eitt stóru málanna. Við höldum áfram að rifja upp Hrunið, nú þegar fimmtán ár eru komin frá því að Glitnir var þjóðnýttur, neyðarlög voru sett á og Geir H. Haarde bað Guð að blessa Ísland. Guðni Tómasson og Þorgerður E. Sigurðardóttir settu saman þáttinn Nokkrir dagar í frjálsu falli árið 2018 og í þættinum í dag ræða þau við íslenska námsmenn sem staddir voru erlendis þegar Hrunið varð. Þau Ynda Gestsson og Sigríði Gísladóttur.

Kristján Guðjónsson snýr aftur í Lestina eftir nokkurra mánaða dvöl í höfuðborg leðurstuttbuxna og stórra bjórkrúsa, München. Hann ræðir við þýsk-íslensku myndlistarkonuna Katrínu Agnesi Klar sem búsett í Bæjaralandi þar sem hún starfar við Myndlistarakademíuna, Akadmie der bildende Kunst. Við röltum um skólann með Katrínu og ræðum um listnám og listsköpun á Íslandi og í München, og mismunandi afstöðu til fegurðarinnar á þessum tveimur stöðum. Fjölmiðlamógúllinn Rubert Murdoch hefur stigið til hliðar úr stjórn fjölmiðlaveldis síns. Hann hefur átt og stýrt fjölda fjölmiðlai, The Sun, Fox News, The Times, New York Post, og þannig haft gríðarleg áhrif á þróun fjölmiðla undanfarna áratugi. Veldi Murdochs og barátta barna hans um hver tæki við var viðfangsefni sjónvarpsþáttanna Succession. Við ræðum um brotthvarf Murdochs og erfingja krúnunnar. Hvernig upplifðu börn hrunið? Eftir rétt rúma viku verðaliðin fimmtán ár frá því Glitnir var þjóðnýttur, svo voru sett neyðarlög, Guð átti að blessa Ísland og enginn vissi hvað kæmi næst. Óvissan var í hámarki þarna um mánaðamótin september/október 2008 en 2018 köfuðu þau Guðni Tómasson og Þorgerður E. Sigurðardóttir ofan í þetta tímabil í þáttunum Nokkrir dagar í frjálsu falli. Í þættinum sem við heyrum í dag heyrum við hvernig börn upplifðu þessa afdrifaríku daga.

Við hugum áfram að hruninu í Lestinni, það fara að verða komin 15 ár síðan, og rifjum upp annan þátt úr röðinni Nokkrir dagar í frjálsu falli frá 2018. Í þáttunum eru atburðir daganna í kringum mánaðarmótin september-október árið 2008 rifjaðir upp. Viðmælendur í þáttunum segja frá sýn sinni á hræingarnar og velta vöngum yfir óvissunni sem þá ríkti í samfélaginu. Í öðrum þættinum, Ljósin í Stjórnarráðinu er rætt við Golla og Þórdísi Arnljótsdóttur. Hljómsveitin GRÓA hringir svo út stelpupönk-umfjöllun vikunnar, þegar þær stofnuðu hljómsveitina voru þær unglingar í MH, höfðu varla snert hljóðfærin sem þær spiluðu á en komust í úrslit Músíktilrauna eftir sína fyrstu opinberu framkomu. Það var árið 2017 en síðan þá hafa þær gefið út nokkrar plötur, spilað víða í Evrópu og í vor er von á nýrri útgáfu frá þeim.

Við hugum áfram að hruninu í Lestinni, það fara að verða komin 15 ár síðan, og rifjum upp annan þátt úr röðinni Nokkrir dagar í frjálsu falli frá 2018. Í þáttunum eru atburðir daganna í kringum mánaðarmótin september-október árið 2008 rifjaðir upp. Viðmælendur í þáttunum segja frá sýn sinni á hræingarnar og velta vöngum yfir óvissunni sem þá ríkti í samfélaginu. Í öðrum þættinum, Ljósin í Stjórnarráðinu er rætt við Golla og Þórdísi Arnljótsdóttur. Hljómsveitin GRÓA hringir svo út stelpupönk-umfjöllun vikunnar, þegar þær stofnuðu hljómsveitina voru þær unglingar í MH, höfðu varla snert hljóðfærin sem þær spiluðu á en komust í úrslit Músíktilrauna eftir sína fyrstu opinberu framkomu. Það var árið 2017 en síðan þá hafa þær gefið út nokkrar plötur, spilað víða í Evrópu og í vor er von á nýrri útgáfu frá þeim.

Það er stelpupönk á dagskrá í Lestinni þessa vikuna og í dag kynnumst við hljómsveitinni Sóðaskapur. Hana skipa þær Lára, Sólbjört og Hildur. Í fyrra komust þær í úrslit Músíktilrauna en núna í byrjun September sendu þær frá sér sína fyrstu breiðskífu sem er samnefnd sveitinni. Grýlurnar svífa yfir vötnum sem og David Bowie í lögunum sem fjalla meðal annars um sjálfstæðismenn, loftslagsmál, fórstureyðingar, perra sem elta þær á djamminu og pasta. Bráðum eru 15 ár frá þjónýtingu Glitnis sem markað upphafið að Hruninu og næstu daga munum við rifja upp þáttaröðina Nokkrir dagar í frjálsu falli frá árinu 2008. Þættirnir eru úr smiðju Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur og eru atburðarásin í kringum mánaðamótin september/október 2008 rifjuð upp. Í fyrsta þættinum, fólkið í bönkunum er skyggnst bak við tjöldin og rætt við bankastarfsmenn. Tilrauna- og raftónlistarhátíðin Extreme Chill verður haldin í 14. sinn núna um helgina. Hátíðin byrjaði á Hellissandi, færðist til Víkur í Mýrdal og Berlínar en undanfarin ár hefur hún átt samastað í Reykjavik. Umlykjandi hljóðheimar mæta taktföstum tónum á hátíðinni þar sem íslenskir og erlendir listamenn koma fram á nokkrum stöðum í borginni. Pan Thorarensen skipuleggjandi hátíðarinnar segir okkur upp og ofan af Extreme Chill

Það er stelpupönk á dagskrá í Lestinni þessa vikuna og í dag kynnumst við hljómsveitinni Sóðaskapur. Hana skipa þær Lára, Sólbjört og Hildur. Í fyrra komust þær í úrslit Músíktilrauna en núna í byrjun September sendu þær frá sér sína fyrstu breiðskífu sem er samnefnd sveitinni. Grýlurnar svífa yfir vötnum sem og David Bowie í lögunum sem fjalla meðal annars um sjálfstæðismenn, loftslagsmál, fórstureyðingar, perra sem elta þær á djamminu og pasta. Bráðum eru 15 ár frá þjónýtingu Glitnis sem markað upphafið að Hruninu og næstu daga munum við rifja upp þáttaröðina Nokkrir dagar í frjálsu falli frá árinu 2008. Þættirnir eru úr smiðju Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur og eru atburðarásin í kringum mánaðamótin september/október 2008 rifjuð upp. Í fyrsta þættinum, fólkið í bönkunum er skyggnst bak við tjöldin og rætt við bankastarfsmenn. Tilrauna- og raftónlistarhátíðin Extreme Chill verður haldin í 14. sinn núna um helgina. Hátíðin byrjaði á Hellissandi, færðist til Víkur í Mýrdal og Berlínar en undanfarin ár hefur hún átt samastað í Reykjavik. Umlykjandi hljóðheimar mæta taktföstum tónum á hátíðinni þar sem íslenskir og erlendir listamenn koma fram á nokkrum stöðum í borginni. Pan Thorarensen skipuleggjandi hátíðarinnar segir okkur upp og ofan af Extreme Chill

Það er stelpupönk á dagskrá í Lestinni þessa vikuna og í dag kynnumst við hljómsveitinni Sóðaskapur. Hana skipa þær Lára, Sólbjört og Hildur. Í fyrra komust þær í úrslit Músíktilrauna en núna í byrjun September sendu þær frá sér sína fyrstu breiðskífu sem er samnefnd sveitinni. Grýlurnar svífa yfir vötnum sem og David Bowie í lögunum sem fjalla meðal annars um sjálfstæðismenn, loftslagsmál, fórstureyðingar, perra sem elta þær á djamminu og pasta. Bráðum eru 15 ár frá þjónýtingu Glitnis sem markað upphafið að Hruninu og næstu daga munum við rifja upp þáttaröðina Nokkrir dagar í frjálsu falli frá árinu 2008. Þættirnir eru úr smiðju Guðna Tómassonar og Þorgerðar E. Sigurðardóttur og eru atburðarásin í kringum mánaðamótin september/október 2008 rifjuð upp. Í fyrsta þættinum, fólkið í bönkunum er skyggnst bak við tjöldin og rætt við bankastarfsmenn. Tilrauna- og raftónlistarhátíðin Extreme Chill verður haldin í 14. sinn núna um helgina. Hátíðin byrjaði á Hellissandi, færðist til Víkur í Mýrdal og Berlínar en undanfarin ár hefur hún átt samastað í Reykjavik. Umlykjandi hljóðheimar mæta taktföstum tónum á hátíðinni þar sem íslenskir og erlendir listamenn koma fram á nokkrum stöðum í borginni. Pan Thorarensen skipuleggjandi hátíðarinnar segir okkur upp og ofan af Extreme Chill

Í Lestinni þessa vikuna ætlum við að beina sjónum okkar að íslenskum stelpupönkhljómsveitum, við ræðum við meðlimi hljómsveitanna Sóðaskapur og Gróa, en við Byrjum á Boob Sweat Gang. Hljómsveitin var stofnuð árið 2019 á workshoppi hjá dansaranum og listakonunni Gígju Jónsdóttur, Wikihow to start a punk-band. Árið 2022 gáfu þær út sína fyrstu plötu, The Boob Sweat Gang The Album. Urður, Anna Guðrún og Eyrún komu í Lestina og sögðu sögur af Boob Sweat Gang. Er eðlisfræðin stöðnuð og á villigötum? Of upptekin af fallegum formúlum og furðulegum kenningum um fjölheima og fleiri víddir til að leggja eitthvað nýtt af mörkum? Þetta eru aðeins nokkrar af þeim spurningum sem þýski eðlisfræðingurinn Sabine Hossenfelder veltir upp í bók sem var að koma út í íslenskri þýðingu: Rammvillt í reikningskúnstum: hvernig fegurðin villir um fyrir eðlisfræðinni.

Í Lestinni þessa vikuna ætlum við að beina sjónum okkar að íslenskum stelpupönkhljómsveitum, við ræðum við meðlimi hljómsveitanna Sóðaskapur og Gróa, en við Byrjum á Boob Sweat Gang. Hljómsveitin var stofnuð árið 2019 á workshoppi hjá dansaranum og listakonunni Gígju Jónsdóttur, Wikihow to start a punk-band. Árið 2022 gáfu þær út sína fyrstu plötu, The Boob Sweat Gang The Album. Urður, Anna Guðrún og Eyrún komu í Lestina og sögðu sögur af Boob Sweat Gang. Er eðlisfræðin stöðnuð og á villigötum? Of upptekin af fallegum formúlum og furðulegum kenningum um fjölheima og fleiri víddir til að leggja eitthvað nýtt af mörkum? Þetta eru aðeins nokkrar af þeim spurningum sem þýski eðlisfræðingurinn Sabine Hossenfelder veltir upp í bók sem var að koma út í íslenskri þýðingu: Rammvillt í reikningskúnstum: hvernig fegurðin villir um fyrir eðlisfræðinni.

Þeir Bjargmundur Ingi Kjartansson, Volruptus, og Árni E. Guðmundsson, Skeng, eru í hópi íslenskra listamanna sem búsettir eru í Berlín. Báðir hafa þeir gert það gott á sviði raftónlistar. Steindór Grétar Jónsson kíkir í heimsókn í það sem kalla mætti félagsheimili íslenskra raftónlistarmanna í Berlín, eða íbúð Árna. Myndlistar- og tónlistarmaðurinn Karl Ställborn, sem einnig er söngvari rokksveitarinnar Skrattar, opnaði sýningu sína Kalt Stálbarn í Gallerí 1300° á Bergstaðastræti síðasta föstudag. Myndir Karls eru unnar með trélit á svartan pappír og þar mætast harka og mildi, rafmagn og fígúrur. Lestin leit við hjá honum þar sem hann var í óðaönn við að hengja upp verkin nokkrum tímum fyrir opnun. Við heyrum það hér á eftir. Katrín Guðbjartsdóttir skrifaði lokaritgerðina sína um ofbeldið í Ást Fedru, leikriti Söruh Kane frá árinu 1996. Verkið er í sýningu í Kassanum í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Kolfinnu Nikulásdóttur. Við ræðum ofbeldið og sýninguna við Katrínu.

Þeir Bjargmundur Ingi Kjartansson, Volruptus, og Árni E. Guðmundsson, Skeng, eru í hópi íslenskra listamanna sem búsettir eru í Berlín. Báðir hafa þeir gert það gott á sviði raftónlistar. Steindór Grétar Jónsson kíkir í heimsókn í það sem kalla mætti félagsheimili íslenskra raftónlistarmanna í Berlín, eða íbúð Árna. Myndlistar- og tónlistarmaðurinn Karl Ställborn, sem einnig er söngvari rokksveitarinnar Skrattar, opnaði sýningu sína Kalt Stálbarn í Gallerí 1300° á Bergstaðastræti síðasta föstudag. Myndir Karls eru unnar með trélit á svartan pappír og þar mætast harka og mildi, rafmagn og fígúrur. Lestin leit við hjá honum þar sem hann var í óðaönn við að hengja upp verkin nokkrum tímum fyrir opnun. Við heyrum það hér á eftir. Katrín Guðbjartsdóttir skrifaði lokaritgerðina sína um ofbeldið í Ást Fedru, leikriti Söruh Kane frá árinu 1996. Verkið er í sýningu í Kassanum í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Kolfinnu Nikulásdóttur. Við ræðum ofbeldið og sýninguna við Katrínu.

Þeir Bjargmundur Ingi Kjartansson, Volruptus, og Árni E. Guðmundsson, Skeng, eru í hópi íslenskra listamanna sem búsettir eru í Berlín. Báðir hafa þeir gert það gott á sviði raftónlistar. Steindór Grétar Jónsson kíkir í heimsókn í það sem kalla mætti félagsheimili íslenskra raftónlistarmanna í Berlín, eða íbúð Árna. Myndlistar- og tónlistarmaðurinn Karl Ställborn, sem einnig er söngvari rokksveitarinnar Skrattar, opnaði sýningu sína Kalt Stálbarn í Gallerí 1300° á Bergstaðastræti síðasta föstudag. Myndir Karls eru unnar með trélit á svartan pappír og þar mætast harka og mildi, rafmagn og fígúrur. Lestin leit við hjá honum þar sem hann var í óðaönn við að hengja upp verkin nokkrum tímum fyrir opnun. Við heyrum það hér á eftir. Katrín Guðbjartsdóttir skrifaði lokaritgerðina sína um ofbeldið í Ást Fedru, leikriti Söruh Kane frá árinu 1996. Verkið er í sýningu í Kassanum í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Kolfinnu Nikulásdóttur. Við ræðum ofbeldið og sýninguna við Katrínu.

Borgaraleg óhlýðni er hugtak sem fór lítið fyrir fyrr en upp úr síðustu aldamótum þegar mótmælendur og aðgerðasinnar hlekkjuðu sig við vinnutæki og vélar við Kárahnjúka, eftir hrunið fór aftur að bera á því og nú síðast þegar tvær konur klifu möstur hvalveiðiskipa og komu í veg fyrir að veiðar gætu hafist. Til að átta okkurbetur á hugtakinu og sögu þess sem nær allavega 170 ár aftur í tímann mæltum við okkur mót við Ólaf Pál Jónsson heimspeking. Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar, fór á nýjan íslenskan sálfræðitrylli í bíó. Það er Kuldi í leikstjórn Erlings Thoroddsen en myndin byggir á samnefndri spennusögu Yrsu Sigurðardóttur. Þegar Óðinn fer að rannsaka áratugagömul mál tengd unglingaheimili koma fram dularfull tengsl við sjálfsvíg fyrrum eiginkonu hans og undarlega hegðun táningsdóttur hans. Við heyrum rýni Kolbeins Lestarferðinni lýkur svo á fjórða og síðasta þætti af McBlessi Ísland, örseríu Önnu Marsibilar Clausen frá 2019 um McDonalds á Íslandi. 30 ár eru síðan hamborgararisinn opnaði sitt fyrsta útibú hér á landi, 14 ár síðan það síðasta skellti í lás. En það er ekki þar með sagt að sögunni ljúki endilega þar.

Borgaraleg óhlýðni er hugtak sem fór lítið fyrir fyrr en upp úr síðustu aldamótum þegar mótmælendur og aðgerðasinnar hlekkjuðu sig við vinnutæki og vélar við Kárahnjúka, eftir hrunið fór aftur að bera á því og nú síðast þegar tvær konur klifu möstur hvalveiðiskipa og komu í veg fyrir að veiðar gætu hafist. Til að átta okkurbetur á hugtakinu og sögu þess sem nær allavega 170 ár aftur í tímann mæltum við okkur mót við Ólaf Pál Jónsson heimspeking. Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar, fór á nýjan íslenskan sálfræðitrylli í bíó. Það er Kuldi í leikstjórn Erlings Thoroddsen en myndin byggir á samnefndri spennusögu Yrsu Sigurðardóttur. Þegar Óðinn fer að rannsaka áratugagömul mál tengd unglingaheimili koma fram dularfull tengsl við sjálfsvíg fyrrum eiginkonu hans og undarlega hegðun táningsdóttur hans. Við heyrum rýni Kolbeins Lestarferðinni lýkur svo á fjórða og síðasta þætti af McBlessi Ísland, örseríu Önnu Marsibilar Clausen frá 2019 um McDonalds á Íslandi. 30 ár eru síðan hamborgararisinn opnaði sitt fyrsta útibú hér á landi, 14 ár síðan það síðasta skellti í lás. En það er ekki þar með sagt að sögunni ljúki endilega þar.

McDonalds umfjöllun Önnu Marsibilar Clausen frá 2019 heldur áfram í dag. Við heyrum þriðja þátt örseríunnar McBlessi Íslands en þar er sjálft hamborgarahrunið tekið fyrir, þegar skyndibitarisinn riðaði til falls og íslenski hálfbróðirinn Metro kom í hans stað. Um helgina tekur heimildamyndahátíðin Skjaldborg yfir Bíó Paradís. Skjaldborgarhátíðin er haldin árlega á vorin á Patreksfirði en þeir sem komust ekki á hana gefst tækifæri til að sjá perlur hátíðarinnar um helgina. Við hittum leikstjóra myndarinnar Heimaleikurinn, sem vann Einarinn í ár, áhorfendaverðlaun hátíðarinnar, þá Loga Sigursveinsson og Smára Gunnarsson. Sænski tónlistarmaðurinn Martin Molin varð að óvæntri YouTube stjörnu árið 2016 þegar myndband af sjálfspilandi hljóðfæri hans fór á flug. Eftir hugljómun á spiladósasafni í Hollandi varði hann meira en ári í smíði vélarinnar en þegar hugmyndin um að fara í tónleikaferðalag kviknaði þurfti hann að byrja upp á nýtt, smíða nýja vél. Við heyrum af og heyrum í þessu forvitnilega hljóðfæri hér a eftir.

McDonalds umfjöllun Önnu Marsibilar Clausen frá 2019 heldur áfram í dag. Við heyrum þriðja þátt örseríunnar McBlessi Íslands en þar er sjálft hamborgarahrunið tekið fyrir, þegar skyndibitarisinn riðaði til falls og íslenski hálfbróðirinn Metro kom í hans stað. Um helgina tekur heimildamyndahátíðin Skjaldborg yfir Bíó Paradís. Skjaldborgarhátíðin er haldin árlega á vorin á Patreksfirði en þeir sem komust ekki á hana gefst tækifæri til að sjá perlur hátíðarinnar um helgina. Við hittum leikstjóra myndarinnar Heimaleikurinn, sem vann Einarinn í ár, áhorfendaverðlaun hátíðarinnar, þá Loga Sigursveinsson og Smára Gunnarsson. Sænski tónlistarmaðurinn Martin Molin varð að óvæntri YouTube stjörnu árið 2016 þegar myndband af sjálfspilandi hljóðfæri hans fór á flug. Eftir hugljómun á spiladósasafni í Hollandi varði hann meira en ári í smíði vélarinnar en þegar hugmyndin um að fara í tónleikaferðalag kviknaði þurfti hann að byrja upp á nýtt, smíða nýja vél. Við heyrum af og heyrum í þessu forvitnilega hljóðfæri hér a eftir.

Í kvöld verður grínmyndin Northern Comfort frumsýnd. Leikstjóri myndarinnar er Hafsteinn Gunnar Sigurðsson. Hann skrifaði einnig handritið, ásamt Halldóri Halldórssyni Laxnes og Tobias Munthe. Flughræðsla er meginstef myndarinnar og hana þekkir Dóri Dna, af eigin reynslu. Við höldum áfram að flytja seríuna McBlessi Ísland frá árinu 2019. Anna Marsibil Clausen rekur sögu McDonalds á Íslandi. Og við lítum við í skiltagerðinni Bræðurnir Baldursson en í samstarfi við listasafn Íslands stilltu þeir upp sýningu á textaverkum sem hluta af sýningunni Myndlistin okkar.

Í kvöld verður grínmyndin Northern Comfort frumsýnd. Leikstjóri myndarinnar er Hafsteinn Gunnar Sigurðsson. Hann skrifaði einnig handritið, ásamt Halldóri Halldórssyni Laxnes og Tobias Munthe. Flughræðsla er meginstef myndarinnar og hana þekkir Dóri Dna, af eigin reynslu. Við höldum áfram að flytja seríuna McBlessi Ísland frá árinu 2019. Anna Marsibil Clausen rekur sögu McDonalds á Íslandi. Og við lítum við í skiltagerðinni Bræðurnir Baldursson en í samstarfi við listasafn Íslands stilltu þeir upp sýningu á textaverkum sem hluta af sýningunni Myndlistin okkar.

Við heimsækjum lítið sýningarrými sem stendur við Strandgötu í Hafnarfirði, Litla Gallerý. Þar taka á móti okkur Olivia Kwok, Borghildur Indriðadóttir og Freyja Eilíf en þær eru aðstandendur sýningarinnar Terminal X Tangibility and Waves - áþreifanleiki og bylgjur sem opnaði þann 7. september síðastliðinn. Anna Marsibil Clausen gerði fjögurra þátta seríu um sögu McDonalds, skyndibitakeðjunnar, hér á landi, árið 2019, þegar 10 ár voru liðin frá því að síðasti BicMacinn var framreiddur. Nú eru liðin 30 ár frá því að Davíð Oddson beit í fyrsta BicMacinn, við opnun staðarins í Skeifunni, og að því tilefni flytjum við seríuna Mc'Blessi Ísland á ný. Steindór Grétar Jónsson ræðir við tónlistarkonuna Ásdísi Maríu Viðarsdóttur sem hefur gert það gott í Þýskalandi og víðar upp á síðkastið. Þau ræða meðal annars starf lagahöfundarins en Ásdís María hefur samið fyrir nokkrar af þekktustu poppstjörnum í heimi.

Við heimsækjum lítið sýningarrými sem stendur við Strandgötu í Hafnarfirði, Litla Gallerý. Þar taka á móti okkur Olivia Kwok, Borghildur Indriðadóttir og Freyja Eilíf en þær eru aðstandendur sýningarinnar Terminal X Tangibility and Waves - áþreifanleiki og bylgjur sem opnaði þann 7. september síðastliðinn. Anna Marsibil Clausen gerði fjögurra þátta seríu um sögu McDonalds, skyndibitakeðjunnar, hér á landi, árið 2019, þegar 10 ár voru liðin frá því að síðasti BicMacinn var framreiddur. Nú eru liðin 30 ár frá því að Davíð Oddson beit í fyrsta BicMacinn, við opnun staðarins í Skeifunni, og að því tilefni flytjum við seríuna Mc'Blessi Ísland á ný. Steindór Grétar Jónsson ræðir við tónlistarkonuna Ásdísi Maríu Viðarsdóttur sem hefur gert það gott í Þýskalandi og víðar upp á síðkastið. Þau ræða meðal annars starf lagahöfundarins en Ásdís María hefur samið fyrir nokkrar af þekktustu poppstjörnum í heimi.

Óli Hjörtur Ólafsson rifjar upp ævintýralega heimsókn sína á Burning Man hátíðina í Nevada eyðimörkinni árið 2011. Hátíðin var mikið í fjölmiðlum undanfarnar daga en 72 þúsund hátíðargestir voru innlyksa á hátíðinni sökum rigningar. Rigningin hafði breytt uppþornuðum vatnsbotninum sem kallaður er Playa af hátíðargestum, í forarsvað sem ómögulegt var að keyra í. Þórður Ingi Jónsson ræðir við samkvæmisdansarann Þorkel Jónsson sem búsettur í Los Angeles og við rifjum upp innslag frá því í ágúst í fyrra þegar Kristján Guðjónsson kynnti sér tilgang og virkni kveikjuviðvarana eða trigger warnings.

Óli Hjörtur Ólafsson rifjar upp ævintýralega heimsókn sína á Burning Man hátíðina í Nevada eyðimörkinni árið 2011. Hátíðin var mikið í fjölmiðlum undanfarnar daga en 72 þúsund hátíðargestir voru innlyksa á hátíðinni sökum rigningar. Rigningin hafði breytt uppþornuðum vatnsbotninum sem kallaður er Playa af hátíðargestum, í forarsvað sem ómögulegt var að keyra í. Þórður Ingi Jónsson ræðir við samkvæmisdansarann Þorkel Jónsson sem búsettur í Los Angeles og við rifjum upp innslag frá því í ágúst í fyrra þegar Kristján Guðjónsson kynnti sér tilgang og virkni kveikjuviðvarana eða trigger warnings.

Fiðluteknótvíeykið Geigen sem er skipað þeim Gígju Jónsdóttur og Pétri Eggertssyni, þau fagna útgáfu tveggja platna með tónleikum í Iðnó annað kvöld. Tónlist Geigen verður til inni í skálduðum vísindasagnaheimi úr þeirra eigin ranni og flutningur hennar tekur oftar en ekki á sig mynd gjörnings eða sýningar, nú síðast með Íslenska dansflokknum, en samstarfssýning þeirra Geigengeist sem sett var upp í Borgarleikhúsinu í fyrra vann til þriggja Grímuverðlauna, meðal annars fyrir tónlist ársins. Rauða bókin er ferðalag eins merkasta geðlæknis 20. aldarinnar um eigin dulvitund. Rauða bókin er skrautskrifuð og myndskreytt bók sem Carl Gustav Jung dundaði sér við í 16 ár á fyrri hluta síðustu aldar. Anna Gyða Sigurgísladóttir skoðaði sögu þessa merka verks í Lestinni 2018 og við ræddi við Hallfríði J. Ragnheiðardóttur, sem þekkir vel til verka Jungs. Ný plata er væntanleg frá tónlistarmanninum Matthew Barnes sem kallar sig Forest Swords, sú fyrsta frá árinu 2017. Barnes sver sig í ætt við James Blake, Burial og Four Tet og tónlist hans kallar upp myndir af öllu og engu í senn, það er hægt að hlusta á hana aftur og aftur, í nýju samhengi og nýjum aðstæðum, með athygli eða fjarrænum eyrum. Í lok þáttar heyrum við nokkur lög af plötunni sem heitir Bolted og kemur út í október.

Fiðluteknótvíeykið Geigen sem er skipað þeim Gígju Jónsdóttur og Pétri Eggertssyni, þau fagna útgáfu tveggja platna með tónleikum í Iðnó annað kvöld. Tónlist Geigen verður til inni í skálduðum vísindasagnaheimi úr þeirra eigin ranni og flutningur hennar tekur oftar en ekki á sig mynd gjörnings eða sýningar, nú síðast með Íslenska dansflokknum, en samstarfssýning þeirra Geigengeist sem sett var upp í Borgarleikhúsinu í fyrra vann til þriggja Grímuverðlauna, meðal annars fyrir tónlist ársins. Rauða bókin er ferðalag eins merkasta geðlæknis 20. aldarinnar um eigin dulvitund. Rauða bókin er skrautskrifuð og myndskreytt bók sem Carl Gustav Jung dundaði sér við í 16 ár á fyrri hluta síðustu aldar. Anna Gyða Sigurgísladóttir skoðaði sögu þessa merka verks í Lestinni 2018 og við ræddi við Hallfríði J. Ragnheiðardóttur, sem þekkir vel til verka Jungs. Ný plata er væntanleg frá tónlistarmanninum Matthew Barnes sem kallar sig Forest Swords, sú fyrsta frá árinu 2017. Barnes sver sig í ætt við James Blake, Burial og Four Tet og tónlist hans kallar upp myndir af öllu og engu í senn, það er hægt að hlusta á hana aftur og aftur, í nýju samhengi og nýjum aðstæðum, með athygli eða fjarrænum eyrum. Í lok þáttar heyrum við nokkur lög af plötunni sem heitir Bolted og kemur út í október.

Á dögunum leit bókin Sisters of the brotherhood: Alienation and Inclusion in Learning Philosophy, dagsins ljós hjá Springer forlaginu. Bókin fjallar um feminískar nálganir í heimspekikennslu en höfundur hennar, hin finnska Erika Ruonakoski, vann bókina meðal annars upp úr sumarskólum sem haldnir voru af samstarfsverkefninu Kyn og heimspeki. Elsa Haraldsdóttir, heimspekingur og verkefnastjóri verkefnisins segir frá bókinni og hugmyndunum sem þar koma fram. Heimildarmynd í þremur hlutum um bandaríska saxófónleikarann Wayne Shorter kom út á Amazon Prime á dögunum. Shorter lék meðal annars með seinni kvintett Miles Davis 63-68 og á tímamótaplötunni Bitches Brew frá 1970. En hann átti einnig farsælan sólóferil sem gerð eru skil í heimildaþáttunum Wayne Shorter: Zero Gravity. Shorter lék á Listahátíð í Reykjavík árið 2008 og í tilefni af því ræddi Guðni Tómasson við þá Óskar Guðjónsson og Jóel Pálsson í Víðsjá. Við rifjum upp spjall þeirra félaga. Við heyrum svo af sýningu the Gjörningaklúbbsins í Gallery Guðmundsdóttir í Berlín. Það er Steindór Grétar Jónsson sem mun gera íslensku listafólki í Berlín skil næstu vikurnar, svo fylgist með.

Á dögunum leit bókin Sisters of the brotherhood: Alienation and Inclusion in Learning Philosophy, dagsins ljós hjá Springer forlaginu. Bókin fjallar um feminískar nálganir í heimspekikennslu en höfundur hennar, hin finnska Erika Ruonakoski, vann bókina meðal annars upp úr sumarskólum sem haldnir voru af samstarfsverkefninu Kyn og heimspeki. Elsa Haraldsdóttir, heimspekingur og verkefnastjóri verkefnisins segir frá bókinni og hugmyndunum sem þar koma fram. Heimildarmynd í þremur hlutum um bandaríska saxófónleikarann Wayne Shorter kom út á Amazon Prime á dögunum. Shorter lék meðal annars með seinni kvintett Miles Davis 63-68 og á tímamótaplötunni Bitches Brew frá 1970. En hann átti einnig farsælan sólóferil sem gerð eru skil í heimildaþáttunum Wayne Shorter: Zero Gravity. Shorter lék á Listahátíð í Reykjavík árið 2008 og í tilefni af því ræddi Guðni Tómasson við þá Óskar Guðjónsson og Jóel Pálsson í Víðsjá. Við rifjum upp spjall þeirra félaga. Við heyrum svo af sýningu the Gjörningaklúbbsins í Gallery Guðmundsdóttir í Berlín. Það er Steindór Grétar Jónsson sem mun gera íslensku listafólki í Berlín skil næstu vikurnar, svo fylgist með.

Kolbeinn Rastrick, kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar, fór í bíó á dögunum og sá tvær hrollvekjur, hina áströlsku Talk to me sem fjallar um hóp unglinga sem læra að kalla fram illa anda, en þegar ein í hópnum gengur of langt fer allt úr böndunum. Og svo norður-makedónsku myndina You won?t be alone um unglingsstúlku sem dvalið hefur í helli alla sína ævi en þegar henni er breytt í norn þarf hún að læra að fóta sig í heimi okkar mannanna. Við kíkjum niður á höfn og fylgjumst með aðgerðum hvalveiðiandstæðinga. Tvær konur höfðu komið sér fyrir í möstrunum á Hval 8 og Hval 9 til að hindra að skipin fari út að veiða. Að lokum förum við í nytjamarkaðinn Góða hirðinn, ekki til að finna fjársjóð innan um allt dótaríið heldur til að heyra hvernig allt dótaríið hljómar. Listamaðurinn Halldór Eldjárn dvaldi í Góða hirðinum allan laugardaginn og samdi tónlist á staðnum með hljóðum, hljóðfærum og hlutum sem hann fann í versluninni.

Kolbeinn Rastrick, kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar, fór í bíó á dögunum og sá tvær hrollvekjur, hina áströlsku Talk to me sem fjallar um hóp unglinga sem læra að kalla fram illa anda, en þegar ein í hópnum gengur of langt fer allt úr böndunum. Og svo norður-makedónsku myndina You won?t be alone um unglingsstúlku sem dvalið hefur í helli alla sína ævi en þegar henni er breytt í norn þarf hún að læra að fóta sig í heimi okkar mannanna. Við kíkjum niður á höfn og fylgjumst með aðgerðum hvalveiðiandstæðinga. Tvær konur höfðu komið sér fyrir í möstrunum á Hval 8 og Hval 9 til að hindra að skipin fari út að veiða. Að lokum förum við í nytjamarkaðinn Góða hirðinn, ekki til að finna fjársjóð innan um allt dótaríið heldur til að heyra hvernig allt dótaríið hljómar. Listamaðurinn Halldór Eldjárn dvaldi í Góða hirðinum allan laugardaginn og samdi tónlist á staðnum með hljóðum, hljóðfærum og hlutum sem hann fann í versluninni.

Í Lestinni í dag: Þróun tónlistarstreymiþjónustu, ljósmyndakonan Saga Sig og nýja plata Sigur Rósar, 'Átta' Við skoðum þróun tónlistarstreymiþjónustu og hvernig hún hefur haft áhrif á tónlistariðnaðinn og háttinn sem við njótum tónlistar í dag. Við ræðum bæði jákvæð og neikvæð hliðar þessara áhrifa. Við mælum með sérfræðingum um hvernig þessar þjónustur hafa mótað borgararéttindi listamanna, demókratiseringu tónlistarsköpunar og aðgang að henni, og hvernig þessi umhverfi mótar hlustunarvenjur okkar og menningu í tónlist. Í dag munum við kynna okkur Saga Sig, ljósmyndara sem hefur blandað saman myndlita og ljósmyndalist í sitt eigið, einkennandi verk. Saga lauk námi í London College of Fashion árið 2007, flutti til London frá Íslandi til að skoða heiminn í gegnum linsuna. Verk hennar hafa verið sýnd víðsvegar, frá London til New York, Paris og Tokyo, og hafa þau birtst í blöðum sem Dazed & Confused, i-D, Vogue Italia og The Guardian. Viðtalið mun snúast um Saga, hvernig hennar draumkennda ljósmyndun hefur mótast af bókmenntum, menningu og lífi í erlendum borgum. Hvernig skilja við nýjustu plötu Sigur Rósar, 'Átta'? Stormur Steinþór Sveinsson, tónlistarfræðingur, hefur nokkrar hugmyndir. Í pistli sínum í dag, skoðar Stormur Steinþór ítarlega nýjustu verk Sigur Rósar, veltir fyrir sér áhrifum þeirra á íslenska tónlistarmenningu og útskýrir hvernig Sigur Rós hafa þroskaðst sem listamenn.

Í Lestinni í dag: Þróun tónlistarstreymiþjónustu, ljósmyndakonan Saga Sig og nýja plata Sigur Rósar, 'Átta' Við skoðum þróun tónlistarstreymiþjónustu og hvernig hún hefur haft áhrif á tónlistariðnaðinn og háttinn sem við njótum tónlistar í dag. Við ræðum bæði jákvæð og neikvæð hliðar þessara áhrifa. Við mælum með sérfræðingum um hvernig þessar þjónustur hafa mótað borgararéttindi listamanna, demókratiseringu tónlistarsköpunar og aðgang að henni, og hvernig þessi umhverfi mótar hlustunarvenjur okkar og menningu í tónlist. Í dag munum við kynna okkur Saga Sig, ljósmyndara sem hefur blandað saman myndlita og ljósmyndalist í sitt eigið, einkennandi verk. Saga lauk námi í London College of Fashion árið 2007, flutti til London frá Íslandi til að skoða heiminn í gegnum linsuna. Verk hennar hafa verið sýnd víðsvegar, frá London til New York, Paris og Tokyo, og hafa þau birtst í blöðum sem Dazed & Confused, i-D, Vogue Italia og The Guardian. Viðtalið mun snúast um Saga, hvernig hennar draumkennda ljósmyndun hefur mótast af bókmenntum, menningu og lífi í erlendum borgum. Hvernig skilja við nýjustu plötu Sigur Rósar, 'Átta'? Stormur Steinþór Sveinsson, tónlistarfræðingur, hefur nokkrar hugmyndir. Í pistli sínum í dag, skoðar Stormur Steinþór ítarlega nýjustu verk Sigur Rósar, veltir fyrir sér áhrifum þeirra á íslenska tónlistarmenningu og útskýrir hvernig Sigur Rós hafa þroskaðst sem listamenn.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Í þessum þætti tekur gervigreindin viðtöl við mennsku viðmælendurnar, Kristján og Lóa reyna að finna tónlist í þáttinn, sem þarf auðvitað að vera samin af gervigreind. Þau fá svör, ekki öll svörin kannski, en einhver svör, við stóru spurningum sínum um gervigreind. Og svo er ekkert eftir nema að senda þáttinn til yfirferðar hjá tæknimanni, Lydíu Grétarsdóttur. Í þessari seríu höfum við verið að nota tónlist eftir íslensku hljómsveitina Konsulat og bandarísku tónlistarkonuna Jlin.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Í þessum þætti tekur gervigreindin viðtöl við mennsku viðmælendurnar, Kristján og Lóa reyna að finna tónlist í þáttinn, sem þarf auðvitað að vera samin af gervigreind. Þau fá svör, ekki öll svörin kannski, en einhver svör, við stóru spurningum sínum um gervigreind. Og svo er ekkert eftir nema að senda þáttinn til yfirferðar hjá tæknimanni, Lydíu Grétarsdóttur. Í þessari seríu höfum við verið að nota tónlist eftir íslensku hljómsveitina Konsulat og bandarísku tónlistarkonuna Jlin.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Vinnan er komin vel á veg þegar þau fá fréttir af því að amerískur hlaðvarspþáttur sé kominn út, þáttur sem er nákvæmlega eins upp byggður og þeirra þáttur. Þau ákveða að reyna að komast að því hvort hugmyndinni hafi verið stolið eða hvort allir séu að fá sömu hugmyndirnar. Vinna hefst við gerð talgervla með þeirra rödd og í kjölfarið vakna margar spurningar.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Vinnan er komin vel á veg þegar þau fá fréttir af því að amerískur hlaðvarspþáttur sé kominn út, þáttur sem er nákvæmlega eins upp byggður og þeirra þáttur. Þau ákveða að reyna að komast að því hvort hugmyndinni hafi verið stolið eða hvort allir séu að fá sömu hugmyndirnar. Vinna hefst við gerð talgervla með þeirra rödd og í kjölfarið vakna margar spurningar.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Það reynist flóknara mál en þau óraði fyrir, bæði hvað framkvæmdina varðar og siðferðislega svo nú eru þau í vandræðum. Getur þátturinn í alvöru orðið að veruleika? Hvað þýðir það að tölva geti talað með röddinni þeirra? Mun tæknin gera þau atvinnulaus? Í þessum fyrsta þætti reyna þau að komast að því hvar þau eiga að byrja. Hver eru fyrstu skrefin? Hvernig gera þau sig óþörf? Þau rekast á hindranir og þurfa að meta stöðuna alveg upp á nýtt.

Kristján og Lóa fengu hugmynd: Að framleiða fyrsta íslenska útvarpsþáttinn sem er alfarið búinn til af gervigreind. Það reynist flóknara mál en þau óraði fyrir, bæði hvað framkvæmdina varðar og siðferðislega svo nú eru þau í vandræðum. Getur þátturinn í alvöru orðið að veruleika? Hvað þýðir það að tölva geti talað með röddinni þeirra? Mun tæknin gera þau atvinnulaus? Í þessum fyrsta þætti reyna þau að komast að því hvar þau eiga að byrja. Hver eru fyrstu skrefin? Hvernig gera þau sig óþörf? Þau rekast á hindranir og þurfa að meta stöðuna alveg upp á nýtt.

Við í Lestinni erum þessa dagana að vinna að því að klára seríu sem kemur út í næstu viku. Við höfum því verið að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds þáttum hér í Lestinni á meðan. Í dag er þátturinn okkar frá því í júní í fyrra sem fjallaði allur um bestu sjónvarpsþætti allra tíma, The Wire.

Við í Lestinni erum þessa dagana að vinna að því að klára seríu sem kemur út í næstu viku. Við höfum því verið að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds þáttum hér í Lestinni á meðan. Í dag er þátturinn okkar frá því í júní í fyrra sem fjallaði allur um bestu sjónvarpsþætti allra tíma, The Wire.

Þessa dagana er Lestin í nokkra daga hléi til að undirbúa seríu sem kemur út í næstu viku. Meðan á þessum undirbúningi stendur höfum við verið að endurflytja nokkra af okkar bestu þáttum. Í dag er það viðtal við nýsjálenska rithöfundinn Chris Kraus um bók hennar I Love Dick, og vangaveltur um sumarmelankólíu.

Þessa dagana er Lestin í nokkra daga hléi til að undirbúa seríu sem kemur út í næstu viku. Meðan á þessum undirbúningi stendur höfum við verið að endurflytja nokkra af okkar bestu þáttum. Í dag er það viðtal við nýsjálenska rithöfundinn Chris Kraus um bók hennar I Love Dick, og vangaveltur um sumarmelankólíu.

Þessa dagana erum við í Lestinni að vinna að nýrri seríu sem fer í loftið í næstu viku. Við viljum ekki segja of mikið um innihald seríunnar, bara að við erum að vinna hörðum höndum og hlökkum til að kynna hlustendur fyrir útkomunni. Þessa vikuna ætlum við því að fá að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds Lestarþáttum, og einbeita okkur alfarið að seríunni. Í dag rifjum við upp þátt sem fjallaði alfarið um strákasveitir, af tilefni komu Backstreet Boys til Íslands fyrr í vor.

Þessa dagana erum við í Lestinni að vinna að nýrri seríu sem fer í loftið í næstu viku. Við viljum ekki segja of mikið um innihald seríunnar, bara að við erum að vinna hörðum höndum og hlökkum til að kynna hlustendur fyrir útkomunni. Þessa vikuna ætlum við því að fá að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds Lestarþáttum, og einbeita okkur alfarið að seríunni. Í dag rifjum við upp þátt sem fjallaði alfarið um strákasveitir, af tilefni komu Backstreet Boys til Íslands fyrr í vor.

Þessa dagana erum við í Lestinni að vinna að nýrri seríu sem fer í loftið í næstu viku. Við viljum ekki segja of mikið um innihald seríunnar, bara að við erum að vinna hörðum höndum og hlökkum til að kynna hlustendur fyrir útkomunni. Þessa vikunna ætlum við því að fá að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds Lestarþáttum, og einbeita okkur alfarið að seríunni. Í dag eru mathallir til umfjöllunar, þáttur frá því í nóvember, þegar að nýjasta mathöllin í Reykjavík opnaði, Pósthús mathöll.

Þessa dagana erum við í Lestinni að vinna að nýrri seríu sem fer í loftið í næstu viku. Við viljum ekki segja of mikið um innihald seríunnar, bara að við erum að vinna hörðum höndum og hlökkum til að kynna hlustendur fyrir útkomunni. Þessa vikunna ætlum við því að fá að endurflytja nokkra af okkar uppáhalds Lestarþáttum, og einbeita okkur alfarið að seríunni. Í dag eru mathallir til umfjöllunar, þáttur frá því í nóvember, þegar að nýjasta mathöllin í Reykjavík opnaði, Pósthús mathöll.

Þessa dagana stendur yfir sýning í Ásmundarsafni þar sem stefnt er saman verkum Ásmundar Sveinssonar, myndhöggvara, og kennara hans, Svíans Carls Milles. Það sem kemur ekki fram í sýningartextanum er að Milles þessi var aðdáandi Adolfs Hitlers. Við pælum í því hvernig við eigum að nálgast verk gamalla listamanna sem höfðu nasískar tilhneigingar, og pælum hvort Milles hafi miðlað viðhorfum sínum til nemans, Ásmundar Sveinssonar, en einmitt núna stendur yfir dómsmál sem tengist verki hans, Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku, en afsteypu verksins var stolið í fyrra og hún notuð í nýtt listaverk sem átti að draga fram innbyggða kynþáttahyggjuna í verkinu. Kolbeinn Rastrick fór að sjá nýjustu mynd úr smiðju framleiðslufyrirtækisins A24, sprennumyndina Bodies Bodies Bodies, í leikstjórn Halina Reijn. Vinahópur ríkra ungmenna kemur sér fyrir í stórri, afskekktri glæsivillu, á meðan þau fara í partíleik gengur fellibylur yfir. Og við pælum í áhrifum Beyonce tónleika á verðbólgutölur í Svíþjóð.

Þessa dagana stendur yfir sýning í Ásmundarsafni þar sem stefnt er saman verkum Ásmundar Sveinssonar, myndhöggvara, og kennara hans, Svíans Carls Milles. Það sem kemur ekki fram í sýningartextanum er að Milles þessi var aðdáandi Adolfs Hitlers. Við pælum í því hvernig við eigum að nálgast verk gamalla listamanna sem höfðu nasískar tilhneigingar, og pælum hvort Milles hafi miðlað viðhorfum sínum til nemans, Ásmundar Sveinssonar, en einmitt núna stendur yfir dómsmál sem tengist verki hans, Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku, en afsteypu verksins var stolið í fyrra og hún notuð í nýtt listaverk sem átti að draga fram innbyggða kynþáttahyggjuna í verkinu. Kolbeinn Rastrick fór að sjá nýjustu mynd úr smiðju framleiðslufyrirtækisins A24, sprennumyndina Bodies Bodies Bodies, í leikstjórn Halina Reijn. Vinahópur ríkra ungmenna kemur sér fyrir í stórri, afskekktri glæsivillu, á meðan þau fara í partíleik gengur fellibylur yfir. Og við pælum í áhrifum Beyonce tónleika á verðbólgutölur í Svíþjóð.

Við skoðum fyrirbærið Girlboss og úr hvaða samhengi það sprettur. Hugtakið nær vinsældum árið 2014, sama ár og félag nokkuð er stofnað hér á landi, Ungar Athafnakonur. Chanel Björk Sturludóttir rakst á færslu á samfélagsmiðlum þar sem fjallað var um hvíld sem aktívisma. Sem er algjör andstæða við það sem við tengjum almennt við pólitískar aðgerðir. En hugmyndin hefur setið í henni. Og í pistli í dag veltir hún fyrir sér gleði og hvíld í baráttunni gegn rasisma. Við heyrum um bókina Óumbeðin ástarbréf sem kemur út á morgun. Þetta er safn ljóða um ástina eftir fimm konur, en birtast nafnlaust. Höfundar bókarinnar eru spunahópur sem kallar sig Eldklárar og eftirsóttar. Við ræðum við tvo meðlimi hópsins.

Við skoðum fyrirbærið Girlboss og úr hvaða samhengi það sprettur. Hugtakið nær vinsældum árið 2014, sama ár og félag nokkuð er stofnað hér á landi, Ungar Athafnakonur. Chanel Björk Sturludóttir rakst á færslu á samfélagsmiðlum þar sem fjallað var um hvíld sem aktívisma. Sem er algjör andstæða við það sem við tengjum almennt við pólitískar aðgerðir. En hugmyndin hefur setið í henni. Og í pistli í dag veltir hún fyrir sér gleði og hvíld í baráttunni gegn rasisma. Við heyrum um bókina Óumbeðin ástarbréf sem kemur út á morgun. Þetta er safn ljóða um ástina eftir fimm konur, en birtast nafnlaust. Höfundar bókarinnar eru spunahópur sem kallar sig Eldklárar og eftirsóttar. Við ræðum við tvo meðlimi hópsins.

Flestir vita að Leifur heppni sigldi til Ameríku í kringum árið 1000 og norrænir menn stofnuðu þar nýlendu í kjölfarið. Þetta landnám varð frekar skammlíft enda lenti innflytjendunum saman við þá sem fyrir voru í landinu. En hvað ef landnámið hefði heppnast, hefðu norrænir menn einangrað sig á nýfundnalandi, blandast frumbyggjum álfunnar eða tekið yfir. Við pælum í þessum með Val Gunnarssyni sagnfræðingi og rithöfundi sem sendi nýlega frá sér hvað-ef-sagnfræðiritið What if Vikings Conquered the world. Við kynnum okkur matarmenningu Eþíópíu. Við höldum ekki til Addis Ababa heldur förum á Blönduós þar sem Liya Yirga Behaga rekur veitingastaðinn Teni. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir kíkir ofan í pottana hjá Liyu. Við ræðum við Auði Jónsdóttur um nýlega grein hennar í Heimildinni sem fjallar um stöðu bókaútgáfu á Íslandi og þá sérstaklega áhrifin sem innkoma streymisveitunnar Storytel hefur haft. Storytel hóf starfsemi hér á landi árið 2018 og mörgum rithöfundum finnst þeir hlunnfarnir af veitunni.

Flestir vita að Leifur heppni sigldi til Ameríku í kringum árið 1000 og norrænir menn stofnuðu þar nýlendu í kjölfarið. Þetta landnám varð frekar skammlíft enda lenti innflytjendunum saman við þá sem fyrir voru í landinu. En hvað ef landnámið hefði heppnast, hefðu norrænir menn einangrað sig á nýfundnalandi, blandast frumbyggjum álfunnar eða tekið yfir. Við pælum í þessum með Val Gunnarssyni sagnfræðingi og rithöfundi sem sendi nýlega frá sér hvað-ef-sagnfræðiritið What if Vikings Conquered the world. Við kynnum okkur matarmenningu Eþíópíu. Við höldum ekki til Addis Ababa heldur förum á Blönduós þar sem Liya Yirga Behaga rekur veitingastaðinn Teni. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir kíkir ofan í pottana hjá Liyu. Við ræðum við Auði Jónsdóttur um nýlega grein hennar í Heimildinni sem fjallar um stöðu bókaútgáfu á Íslandi og þá sérstaklega áhrifin sem innkoma streymisveitunnar Storytel hefur haft. Storytel hóf starfsemi hér á landi árið 2018 og mörgum rithöfundum finnst þeir hlunnfarnir af veitunni.

Við skellum okkur í ferðalag í suðurhluta Kína, til Yunnan héraðsins. Innan um dropasteina sem minna helst á steinaskóg býr Mousou ættbálkurinn þar sem konur hafa sögulega haft valdið ólíkt karllæga Kína nútímans.Ömmur sitja við hásætið, hjónaband þekkist ekki og eldri karlar sjá um ungabörnin. Forlátt teppi og Yunnan te rataði heim til Íslands með Thelmu Hrönn Sigurdórsdóttur sem segir okkur betur frá Steinaskóginum í Kína. Í síðustu viku bárust þær fréttir að kvikmyndasýningum yrði hætt í Háskólabíói í lok mánaðarin, en kvikmyndahús hefur verið starfrækt í húsinu frá opnun þess árið 1961. Við rifjum upp brot úr sögu háskólabíós. Og við heyrum um hryðjuverkamanninn Unabomber, Ted Kazynsky sem lést á dögunum. Hann var and-tæknisinni sem myrti þrjár manneskjur í baráttu sinni gegn iðnsamfélaginu, en í 17 ár var hann eftirsóttur af bandarísku alríkislögreglunni. Við ræðum við Pontus Järvstad, sagnfræðing, um Unabomber.

Við skellum okkur í ferðalag í suðurhluta Kína, til Yunnan héraðsins. Innan um dropasteina sem minna helst á steinaskóg býr Mousou ættbálkurinn þar sem konur hafa sögulega haft valdið ólíkt karllæga Kína nútímans.Ömmur sitja við hásætið, hjónaband þekkist ekki og eldri karlar sjá um ungabörnin. Forlátt teppi og Yunnan te rataði heim til Íslands með Thelmu Hrönn Sigurdórsdóttur sem segir okkur betur frá Steinaskóginum í Kína. Í síðustu viku bárust þær fréttir að kvikmyndasýningum yrði hætt í Háskólabíói í lok mánaðarin, en kvikmyndahús hefur verið starfrækt í húsinu frá opnun þess árið 1961. Við rifjum upp brot úr sögu háskólabíós. Og við heyrum um hryðjuverkamanninn Unabomber, Ted Kazynsky sem lést á dögunum. Hann var and-tæknisinni sem myrti þrjár manneskjur í baráttu sinni gegn iðnsamfélaginu, en í 17 ár var hann eftirsóttur af bandarísku alríkislögreglunni. Við ræðum við Pontus Järvstad, sagnfræðing, um Unabomber.

Gunnar Gunnsteinsson tónlistarmaður gaf út plötuna A Janitor?s Manifesto á dögunum. Þetta er önnur plata Gunnars og hún sprettur upp úr tímabil í lífi hans þegar hann starfaði sem húsvörður í Amsterdam. Platan átti átti upprunalega að vera poppplata um skúringar en þróaðist yfir í eitthvað annað - við ræðum við hann um þessa skemmtilegu plötu sem er full af húmor og vettvangsupptökum sem hann gerði í húsvarðarstarfinu. Og við heyrum um nýjustu vöruna frá Apple, Vision Pro, sýndarveruleika-gleraugunum, 500 þúsund króna skíðagleraugu sem tæknirisinn veðjar á verði næsta stóra byltingin í því hvernig við notum tæknin. En við byrjum á tónlistarhátíð í Bandaríkjunum, við byrjum á Coachella. Þar sem Gunnar Jónsson fann sönnunargögn um það að klúbbamenningin sé æðri poppstjörnumenningunni.

Gunnar Gunnsteinsson tónlistarmaður gaf út plötuna A Janitor?s Manifesto á dögunum. Þetta er önnur plata Gunnars og hún sprettur upp úr tímabil í lífi hans þegar hann starfaði sem húsvörður í Amsterdam. Platan átti átti upprunalega að vera poppplata um skúringar en þróaðist yfir í eitthvað annað - við ræðum við hann um þessa skemmtilegu plötu sem er full af húmor og vettvangsupptökum sem hann gerði í húsvarðarstarfinu. Og við heyrum um nýjustu vöruna frá Apple, Vision Pro, sýndarveruleika-gleraugunum, 500 þúsund króna skíðagleraugu sem tæknirisinn veðjar á verði næsta stóra byltingin í því hvernig við notum tæknin. En við byrjum á tónlistarhátíð í Bandaríkjunum, við byrjum á Coachella. Þar sem Gunnar Jónsson fann sönnunargögn um það að klúbbamenningin sé æðri poppstjörnumenningunni.

Lestin í dag er tileinkuð hvölum. Við ætlum að kynna okkur hvalveiðar og hvalveiðimótmæli hér á Íslandi, í nútíð og fortíð. Við rifjum upp beinar aðgerðir og skemmdarverk, heyrum um miðilsfundi sem ólu af sér hvalafriðunarsinna og uppruna Hvals Hf. Meðal þeirra sem koma við sögu eru útvarpsstjóri, Benedikt Erlingsson, Rán Flygenring, Kristján Loftsson, Kristín Ingvarsdóttir, áhöfnin á Hval 7 og forseti Ungra umhverfissinna.

Lestin í dag er tileinkuð hvölum. Við ætlum að kynna okkur hvalveiðar og hvalveiðimótmæli hér á Íslandi, í nútíð og fortíð. Við rifjum upp beinar aðgerðir og skemmdarverk, heyrum um miðilsfundi sem ólu af sér hvalafriðunarsinna og uppruna Hvals Hf. Meðal þeirra sem koma við sögu eru útvarpsstjóri, Benedikt Erlingsson, Rán Flygenring, Kristján Loftsson, Kristín Ingvarsdóttir, áhöfnin á Hval 7 og forseti Ungra umhverfissinna.

Pálmi Freyr Hauksson veltir fyrir sér Óskarslöðrunginum fræga frá því í fyrra, þegar Will Smith rauk upp á svið og sló grínistann Chris Rock og áhorfendur vissu ekki hvort um væri að ræða þaulæft atriði eða raunverulega árás. Pálmi setur atvikið í samhengi við æsku, bakgrunn og feril þessa heimsfrægu manna. Atvik sem Chris Rock ræddi ekki opinberlega fyrr en hann flutti tíu mínútna langt reiði-rant um Will Smith í uppistandi, ári seinna. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir stendur við suðupottinn í dag, hún mældi sér mót við Evelyn Rodriguez sem rekur Cocina Rodriguez á annarri hæð í Gerðubergi. Í Suðupottinum kynnir Heiða sér veitingastaði á Íslandi sem eru reknir af fólki úr öðrum heimshornum, þar sem Íslendingar geta fengið að kynnast matarmenningu annara þjóða. Í dag er það matur frá Dóminíska lýðveldinu sem verður smakkaður. Við hægjum á okkur og förum aftur til ársins 1957, þegar það sem heyrðist í útvarpinu var í aðeins hægari takti. Þátturinn Um helgina var á dagskrá þann 7. apríl, 1957, í umsjón þeirra Björns Th. Björnssonar og Gests Þorgrímssonar. Gestur hafði með sér segulbandstæki og kíkti á tvo sögufræga staði í Reykjavík. Fyrst fór hann inn í fótstall styttunnar af Ingólfi Arnarssyni og því næst í þvottalaugarnar í Laugardal.

Pálmi Freyr Hauksson veltir fyrir sér Óskarslöðrunginum fræga frá því í fyrra, þegar Will Smith rauk upp á svið og sló grínistann Chris Rock og áhorfendur vissu ekki hvort um væri að ræða þaulæft atriði eða raunverulega árás. Pálmi setur atvikið í samhengi við æsku, bakgrunn og feril þessa heimsfrægu manna. Atvik sem Chris Rock ræddi ekki opinberlega fyrr en hann flutti tíu mínútna langt reiði-rant um Will Smith í uppistandi, ári seinna. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir stendur við suðupottinn í dag, hún mældi sér mót við Evelyn Rodriguez sem rekur Cocina Rodriguez á annarri hæð í Gerðubergi. Í Suðupottinum kynnir Heiða sér veitingastaði á Íslandi sem eru reknir af fólki úr öðrum heimshornum, þar sem Íslendingar geta fengið að kynnast matarmenningu annara þjóða. Í dag er það matur frá Dóminíska lýðveldinu sem verður smakkaður. Við hægjum á okkur og förum aftur til ársins 1957, þegar það sem heyrðist í útvarpinu var í aðeins hægari takti. Þátturinn Um helgina var á dagskrá þann 7. apríl, 1957, í umsjón þeirra Björns Th. Björnssonar og Gests Þorgrímssonar. Gestur hafði með sér segulbandstæki og kíkti á tvo sögufræga staði í Reykjavík. Fyrst fór hann inn í fótstall styttunnar af Ingólfi Arnarssyni og því næst í þvottalaugarnar í Laugardal.

Kolbeinn Rastrick flytur seinni pistil sinn um heimildamyndahátíðina Skjaldborg sem fór fram um hvítasunnuhelgina. Ragnar Kjartansson í Moskvu, eina barnið í Grímsey, ónotaður fótboltavöllur á Hellisandi, eru meðal viðfangsefna myndanna sem voru sýndar á hátíðinni. Við í Lestinni höfum verið í fráhvörfum eftir að sjónvarpsþættirnir Succession og Afturelding luku göngu sinni um hvítasunnuhelgina. Í Aftureldingu voru helstu endar hnýttir en samt ekki nógu fast til að loka fyrir möguleikann á framhaldi. Og Succession hefur fengið nánast einróma lof fyrir vel unninn lokaþátt þar sem áhorfendur fengu einhverskonar úrlausn. Í kjölfarið höfum við verið að velta fyrir okkur eftirminnilegum lokaþáttum og hvernig er best að ljúka sjónvarpsþáttaröðum. Davíð Már Stefánsson handritshöfundur og Elsa María Jakobsdóttir leikstjóri spjalla um það hvernig maður endar sjónvarpsseríu.

Kolbeinn Rastrick flytur seinni pistil sinn um heimildamyndahátíðina Skjaldborg sem fór fram um hvítasunnuhelgina. Ragnar Kjartansson í Moskvu, eina barnið í Grímsey, ónotaður fótboltavöllur á Hellisandi, eru meðal viðfangsefna myndanna sem voru sýndar á hátíðinni. Við í Lestinni höfum verið í fráhvörfum eftir að sjónvarpsþættirnir Succession og Afturelding luku göngu sinni um hvítasunnuhelgina. Í Aftureldingu voru helstu endar hnýttir en samt ekki nógu fast til að loka fyrir möguleikann á framhaldi. Og Succession hefur fengið nánast einróma lof fyrir vel unninn lokaþátt þar sem áhorfendur fengu einhverskonar úrlausn. Í kjölfarið höfum við verið að velta fyrir okkur eftirminnilegum lokaþáttum og hvernig er best að ljúka sjónvarpsþáttaröðum. Davíð Már Stefánsson handritshöfundur og Elsa María Jakobsdóttir leikstjóri spjalla um það hvernig maður endar sjónvarpsseríu.

Kolbeinn Rastrick fór á heimildamyndina Horfinn heimur í Bíó Paradís í leikstjórn Ólafs Sveinssonar og á heimildamyndahátíðina Skjaldborg á Patreksfirði. Við fáum pistil frá honum um rjóma íslenskrar heimildamyndagerðar. Við lítum við á Hjarðarhaga, á Dansverkstæðið og ræðum við Tinnu Grétarsdóttur, framkvæmdastjóra Dansverkstæðisins. Við heyrum um dansdaga sem standa nú yfir og dansmaraþonið sem verður haldið í Borgarleikhúsinu í kvöld. Tónlistarmaðurinn Eva808 hefur getið sér gott orð í heimi teknósins. Hún er íslensk en hefur undanfarin ár verið búsett í Svíþjóð. Á dögunum sendi hún frá sér sína aðra breiðskífu, Öðruvísi, sem er stórt og persónulegt verk. Við ræðum við hana um djúpa bassa og úrvinnslu tilfinninga í gegnum tónlist.

Kolbeinn Rastrick fór á heimildamyndina Horfinn heimur í Bíó Paradís í leikstjórn Ólafs Sveinssonar og á heimildamyndahátíðina Skjaldborg á Patreksfirði. Við fáum pistil frá honum um rjóma íslenskrar heimildamyndagerðar. Við lítum við á Hjarðarhaga, á Dansverkstæðið og ræðum við Tinnu Grétarsdóttur, framkvæmdastjóra Dansverkstæðisins. Við heyrum um dansdaga sem standa nú yfir og dansmaraþonið sem verður haldið í Borgarleikhúsinu í kvöld. Tónlistarmaðurinn Eva808 hefur getið sér gott orð í heimi teknósins. Hún er íslensk en hefur undanfarin ár verið búsett í Svíþjóð. Á dögunum sendi hún frá sér sína aðra breiðskífu, Öðruvísi, sem er stórt og persónulegt verk. Við ræðum við hana um djúpa bassa og úrvinnslu tilfinninga í gegnum tónlist.

Á fyrri hluta síðustu aldar komu allir helstu listamenn þjóðarinnar, róttæklingar og jafnvel útigangsmenn saman í litlu rauðu viðarhúsi við Garðastræti og ræddu heimspeki, trúmál, listir og pólitík. Það var sannkölluð salon-stemning sem skapaðist þegar Þórbergur Þórðarson, Halldór Laxness, Nína Tryggvadóttir og fleiri komu saman, lásu upp úr nýútkomnum erlendum bókum, spiluðu plötur, rökræddu og dönsuðu. Og maðurinn á bak við þetta var Erlendur í Unuhúsi. Sunneva Kristín Sigurðardóttir hefur verið að sökkva sér ofan í ævi og áhrif Erlendar - sem fæddist einmitt á þessum degi fyrir 131 ári síðan. Við setjumst niður með Sunnevu í hægindastólum heima hjá mér, stólum sem voru líklega í Unuhúsi. Við ræðum við Jórunni Sigurðardóttur, sem vann sinn síðasta vinnudag sem fastur starfsmaður Ríkisútvarpsins í dag. Jórunn hefur verið viðloðandi útvarpsins frá 1979 þegar hún sá um umsjón unglingaþáttarins Gagns og gamans en frá árinu 1990 hefur hún verið fastráðinn dagskrárgerðarmaður á menningardeild, verið í Víðsjá, Skorningum og núna undanfarinn áratug séð um Orð um bækur. Jórunn hefur sankað að sér allskonar blöðum og bókum, og við fylgjumst með henni ganga frá bókaskápnum. Við kíkjum í heimsókn á vinnustofu tónlistarfólks sem stendur á bak við plötuútgáfuna Skúlagata. Á laugardaginn halda þau upp á útgáfu Skúlagata 002 í Kornhlöðunni á Bankastræti, sem er önnur safnplata þessarar tónlistarmannareknu plötuútgáfu. Tatjana Dís Aldísar Razoumeenko og Arnljótur Sigurðsson helltu upp á kaffi og ræddu málin.

Á fyrri hluta síðustu aldar komu allir helstu listamenn þjóðarinnar, róttæklingar og jafnvel útigangsmenn saman í litlu rauðu viðarhúsi við Garðastræti og ræddu heimspeki, trúmál, listir og pólitík. Það var sannkölluð salon-stemning sem skapaðist þegar Þórbergur Þórðarson, Halldór Laxness, Nína Tryggvadóttir og fleiri komu saman, lásu upp úr nýútkomnum erlendum bókum, spiluðu plötur, rökræddu og dönsuðu. Og maðurinn á bak við þetta var Erlendur í Unuhúsi. Sunneva Kristín Sigurðardóttir hefur verið að sökkva sér ofan í ævi og áhrif Erlendar - sem fæddist einmitt á þessum degi fyrir 131 ári síðan. Við setjumst niður með Sunnevu í hægindastólum heima hjá mér, stólum sem voru líklega í Unuhúsi. Við ræðum við Jórunni Sigurðardóttur, sem vann sinn síðasta vinnudag sem fastur starfsmaður Ríkisútvarpsins í dag. Jórunn hefur verið viðloðandi útvarpsins frá 1979 þegar hún sá um umsjón unglingaþáttarins Gagns og gamans en frá árinu 1990 hefur hún verið fastráðinn dagskrárgerðarmaður á menningardeild, verið í Víðsjá, Skorningum og núna undanfarinn áratug séð um Orð um bækur. Jórunn hefur sankað að sér allskonar blöðum og bókum, og við fylgjumst með henni ganga frá bókaskápnum. Við kíkjum í heimsókn á vinnustofu tónlistarfólks sem stendur á bak við plötuútgáfuna Skúlagata. Á laugardaginn halda þau upp á útgáfu Skúlagata 002 í Kornhlöðunni á Bankastræti, sem er önnur safnplata þessarar tónlistarmannareknu plötuútgáfu. Tatjana Dís Aldísar Razoumeenko og Arnljótur Sigurðsson helltu upp á kaffi og ræddu málin.

Einkaflug, eðalvagnar, pólitísk refskák, stjórnarfundir, orðfimi, andlegt ofbeldi og miskunnarlaust valdatafl. Bandarísku sjónvarspþættirnir Succession kláruðust um helgina. Lokaþátturinn var rosalegur! Við kryfjum Succession til mergjar með tveimur heitum aðdáendum þáttanna, Ernu Einarsdóttur fatahönnuði og Þórunni Sigurðardóttur leikstjóra. Við tölum um bisnesslingó, tísku, Greg frænda, Shakespeare og lokasenuna. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða. Í Suðupottinum í dag heimsækir hún La poblana, mexíkóskan veitingastað á Laugavegi 2.

Einkaflug, eðalvagnar, pólitísk refskák, stjórnarfundir, orðfimi, andlegt ofbeldi og miskunnarlaust valdatafl. Bandarísku sjónvarspþættirnir Succession kláruðust um helgina. Lokaþátturinn var rosalegur! Við kryfjum Succession til mergjar með tveimur heitum aðdáendum þáttanna, Ernu Einarsdóttur fatahönnuði og Þórunni Sigurðardóttur leikstjóra. Við tölum um bisnesslingó, tísku, Greg frænda, Shakespeare og lokasenuna. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða. Í Suðupottinum í dag heimsækir hún La poblana, mexíkóskan veitingastað á Laugavegi 2.

Sigga Beinteins segir frá einum stærsta áhrifavaldi í sínu lífi, bandarísku söngkonunni Tinu Turner, sem lést nú á dögunum 83 ára að aldri. Ynja Blær, myndlistakona, bíður okkur í Sílóam-húsið á Grundarstíg. Þar hefur hún búið síðastliðið ár og þar lærði hún að biðja. Og stofan hennar í þessu gamla trúboðshúsi varð efniviður að útskriftarverki hennar úr LHÍ, sem var blýantsteikning, í minni kantinum. Tómas Ævar Ólafsson, flutti pistil í Lestinni árið 2018, um dauða illmenna í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, sem við rifjum upp í dag. Alls ótengt fréttum af andláti Tinu Turner.

Sigga Beinteins segir frá einum stærsta áhrifavaldi í sínu lífi, bandarísku söngkonunni Tinu Turner, sem lést nú á dögunum 83 ára að aldri. Ynja Blær, myndlistakona, bíður okkur í Sílóam-húsið á Grundarstíg. Þar hefur hún búið síðastliðið ár og þar lærði hún að biðja. Og stofan hennar í þessu gamla trúboðshúsi varð efniviður að útskriftarverki hennar úr LHÍ, sem var blýantsteikning, í minni kantinum. Tómas Ævar Ólafsson, flutti pistil í Lestinni árið 2018, um dauða illmenna í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum, sem við rifjum upp í dag. Alls ótengt fréttum af andláti Tinu Turner.

Hvernig augum líta íslendingar nýlendutímann? Chanel Björk Sturludóttir flytur pisitl um fegrun nýlendutímans í íslensku menningarllífi, sem á sér ýmsar birtingarmyndir m.a. Í nafni á bar. Hvernig hefur þessi fegrun áhrif á þekkingu og kollektívar minningar okkar? Við ræðum við tónlistarmanninn Þóri Georg, sem gaf á dögunum út tvær plötur, safnplötuna Nokkur góð og blackmetal plötuna The Eternal. Og undir lok þáttar rifjum við upp umfjöllun Önnu Marsbilar Clausen um sögu titrarans, frá árinu 2019.

Hvernig augum líta íslendingar nýlendutímann? Chanel Björk Sturludóttir flytur pisitl um fegrun nýlendutímans í íslensku menningarllífi, sem á sér ýmsar birtingarmyndir m.a. Í nafni á bar. Hvernig hefur þessi fegrun áhrif á þekkingu og kollektívar minningar okkar? Við ræðum við tónlistarmanninn Þóri Georg, sem gaf á dögunum út tvær plötur, safnplötuna Nokkur góð og blackmetal plötuna The Eternal. Og undir lok þáttar rifjum við upp umfjöllun Önnu Marsbilar Clausen um sögu titrarans, frá árinu 2019.

Við kynnum til leiks nýja pistlaröð hér í Lestinni, Suðupottinn. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða, ræðir við kokkana, heyrir sögu þeirra og smakkar matinn. Hún byrjar á Siglufirði, á Hótel Siglunesi, þar sem reiddur er fram marokkóskur matur. Davíð Roach fjallar um nýja íslenska tónlist, nýjar plötur sveitanna Virgin Orchestra og Mukka. Að lokum fáum við okkur kaffibolla með sagnfræðingnum Má Jónssyni og kynnum okkur sögu kaffidrykkju á Íslandi.

Við kynnum til leiks nýja pistlaröð hér í Lestinni, Suðupottinn. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir heimsækir veitingastaði hér á landi sem sérhæfa sig í matarmenningu annara þjóða, ræðir við kokkana, heyrir sögu þeirra og smakkar matinn. Hún byrjar á Siglufirði, á Hótel Siglunesi, þar sem reiddur er fram marokkóskur matur. Davíð Roach fjallar um nýja íslenska tónlist, nýjar plötur sveitanna Virgin Orchestra og Mukka. Að lokum fáum við okkur kaffibolla með sagnfræðingnum Má Jónssyni og kynnum okkur sögu kaffidrykkju á Íslandi.

Föstudaginn næsta verður Skjaldborgarhátíðin sett, í Skjaldborgarbíói á Patreksfirði. Karna Sigurðardóttir, ein skipuleggjenda hátíðarinnar segir frá því sem er á dagskrá á hátíð íslenskra heimildamynda í ár. Kolbeinn Rastrick fór í bíó á tvær myndir í röð, tvær nýlegar íslenskar kvikmyndir sem takast á við Hollywood-mynda formúluna. Hasar og spennumyndina Napóleonsskjölin í leikstjórn Óskars Þórs Axelssonar, og hrollvekjuna Óráð í leikstjórn Arró Stefánssonar. Simone Weil var róttækur heimspekingur, dulspekingur, aðgerðarsinni og raunar ýmislegt fleira, Við skoðum líf hennar og skrif nánar í þætti dagsins. Erla Karlsdóttir, heimspekingur, guðfræðingur og kennari, þekkir vel til verka hennar, en hún var gestur Önnu Gyðu Sigurgísladóttur í Lestinni í Júní 2018. Við rifjum upp viðtalið.

Föstudaginn næsta verður Skjaldborgarhátíðin sett, í Skjaldborgarbíói á Patreksfirði. Karna Sigurðardóttir, ein skipuleggjenda hátíðarinnar segir frá því sem er á dagskrá á hátíð íslenskra heimildamynda í ár. Kolbeinn Rastrick fór í bíó á tvær myndir í röð, tvær nýlegar íslenskar kvikmyndir sem takast á við Hollywood-mynda formúluna. Hasar og spennumyndina Napóleonsskjölin í leikstjórn Óskars Þórs Axelssonar, og hrollvekjuna Óráð í leikstjórn Arró Stefánssonar. Simone Weil var róttækur heimspekingur, dulspekingur, aðgerðarsinni og raunar ýmislegt fleira, Við skoðum líf hennar og skrif nánar í þætti dagsins. Erla Karlsdóttir, heimspekingur, guðfræðingur og kennari, þekkir vel til verka hennar, en hún var gestur Önnu Gyðu Sigurgísladóttur í Lestinni í Júní 2018. Við rifjum upp viðtalið.

Fyrir viku síðan fór í loftið fölsuð heimasíða útgerðarfyrirtækisins Samherja. Á síðunni stendur stórum stöfum We?re sorry! Við biðjumst afsökunar. Þar má lesa formlega afsökunarbeiðni, þar sem útgerðarfyrirtækið axlar ábyrgð á gjörðum sínum í Namibíu, mútum og spillingu. Í dag kom svo í ljós að það er útskriftarnemi við myndlistadeild Listaháskólans sem ber ábyrgð á síðunni, og er hún hluti af lokaverkefni hans úr skólanum. Hann heitir Oddur Eysteinn Friðriksson, kallaður Odee og verður gestur okkar í Lestinni í dag. Hann er einn þeirra fjölmörgu listamanna sem sýna verk sín í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi, á morgun en þar verður útskriftarsýning nemenda á BA stigi í Listaháskóla Íslands. Á sýningunni, sem kallast heilt yfir Rafall, gefur að líta lokaverkefni rúmlega 70 nemenda í myndlist, grafískri hönnun, arkitektúr, fatahönnun og vöruhönnun. Við förum í heimsókn í Hafnarhúsið. Loks fáum við pistil frá Hauki Má Helgasyni, rithöfundi, sem hefur verið með pistla hér vikulega í þættinum um gervigreind og velt fyrir sér áhrifum og merkingu þessarar yfirstandandi tækniþróunar. Hann er að þessu sinni með hugan við heimsenda og þá sem undirbúa sig undir hann.

Fyrir viku síðan fór í loftið fölsuð heimasíða útgerðarfyrirtækisins Samherja. Á síðunni stendur stórum stöfum We?re sorry! Við biðjumst afsökunar. Þar má lesa formlega afsökunarbeiðni, þar sem útgerðarfyrirtækið axlar ábyrgð á gjörðum sínum í Namibíu, mútum og spillingu. Í dag kom svo í ljós að það er útskriftarnemi við myndlistadeild Listaháskólans sem ber ábyrgð á síðunni, og er hún hluti af lokaverkefni hans úr skólanum. Hann heitir Oddur Eysteinn Friðriksson, kallaður Odee og verður gestur okkar í Lestinni í dag. Hann er einn þeirra fjölmörgu listamanna sem sýna verk sín í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi, á morgun en þar verður útskriftarsýning nemenda á BA stigi í Listaháskóla Íslands. Á sýningunni, sem kallast heilt yfir Rafall, gefur að líta lokaverkefni rúmlega 70 nemenda í myndlist, grafískri hönnun, arkitektúr, fatahönnun og vöruhönnun. Við förum í heimsókn í Hafnarhúsið. Loks fáum við pistil frá Hauki Má Helgasyni, rithöfundi, sem hefur verið með pistla hér vikulega í þættinum um gervigreind og velt fyrir sér áhrifum og merkingu þessarar yfirstandandi tækniþróunar. Hann er að þessu sinni með hugan við heimsenda og þá sem undirbúa sig undir hann.

Við ræðum við formann hernaðarandstæðinga, Guttorm Þorsteinsson. Samtök hernaðarandstæðinga stóðu fyrir mótmælum við Reykjavíkurhöfn sem hófust klukkan fimm í dag, Við veltum því fyrir okkur hvort afstaða samtakanna til Nató hafi breyst í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu. Sunna Dís Másdóttir og Sölvi Halldórsson koma og segja frá tveimur nýjum bókum, Ég drekk blekið og Væng við væng, sem eru ljóðasöfn, það besta á íslandi, Svíþjóð og Danmörku 2020 og 2021, að mati ungra ljóðaunnenda á Norðurlöndunum. Markmið Orðskjálfta er að hvetja ungt fólk til þess að taka virkan þátt í bókmenntalífinu og ny?ta bókmenntir og ritlist til tjáningar. Raflistahátíðin Raflost verður haldin í 17. sinn um helgina. Raflistamaðurinn Áki Ásgeirsson, einn stofnanda hátíðarinnar er gestur okkar í dag. Við heyrum um dagskrá hátíðarinnar, sögu hennar og við ræðum raflist í víðara samhengi, stöðu listgreinarinnar í Listaháskólanum og skapandi hakkara.

Við ræðum við formann hernaðarandstæðinga, Guttorm Þorsteinsson. Samtök hernaðarandstæðinga stóðu fyrir mótmælum við Reykjavíkurhöfn sem hófust klukkan fimm í dag, Við veltum því fyrir okkur hvort afstaða samtakanna til Nató hafi breyst í kjölfar innrásar Rússlands í Úkraínu. Sunna Dís Másdóttir og Sölvi Halldórsson koma og segja frá tveimur nýjum bókum, Ég drekk blekið og Væng við væng, sem eru ljóðasöfn, það besta á íslandi, Svíþjóð og Danmörku 2020 og 2021, að mati ungra ljóðaunnenda á Norðurlöndunum. Markmið Orðskjálfta er að hvetja ungt fólk til þess að taka virkan þátt í bókmenntalífinu og ny?ta bókmenntir og ritlist til tjáningar. Raflistahátíðin Raflost verður haldin í 17. sinn um helgina. Raflistamaðurinn Áki Ásgeirsson, einn stofnanda hátíðarinnar er gestur okkar í dag. Við heyrum um dagskrá hátíðarinnar, sögu hennar og við ræðum raflist í víðara samhengi, stöðu listgreinarinnar í Listaháskólanum og skapandi hakkara.

Hafsteinn Gunnar Sigurðsson leikstýrði sinni fyrstu kvikmynd í fullri lengd árið 2011, grínmyndinni Á annan veg. Það var listræn ákvörðun hjá leikstjóranum að hafa enga kvikmyndatónlist eða svo kallað score í myndinni, aðra en þá tónlist sem ómaði úr kasettutæki sögupersónanna. President Bongo, Stephan Stephensen, sá myndina í bíó og bauðst til þess að gera score sem varð síðan aukaefni á DVD-myndinni. Nú á miðvikudaginn, rúmum áratug eftir frumsýninguna, verður myndin sýnd í Bíó Paradís, með þessari eftir-á-gerðu kvikmyndatónlist. Þeir Stephan og Hafsteinn Gunnar eru gestir okkar í Lestinni í dag. Pálmi Freyr Hauksson, hefur verið að flytja pistla hér í Lestinni um sjónvarp frá ýmsum hliðum. Í dag heyrum við hugleiðingar hans um Apple TV þættina Severance, sem eru í leikstjórn Ben Stiller og tengingu þáttanna við bókina Homo Deus. Við gerum upp Eurovision-helgina. Það fór eins og spáð hafði verið, hin sænska Loreen bar sigur úr býtum og það voru atkvæði dómnefndar sem tryggðu henni sigurinn. Margir hafa tjáð skoðun sína á niðurstöðunum, rýnt í allskyns Eurovision tölfræði. Við heyrum í Viktori Orra Valgarðssyni sem bar saman atkvæði dómnefnda og símakosninga í Eurovision keppnum frá 1999-2019.

Hafsteinn Gunnar Sigurðsson leikstýrði sinni fyrstu kvikmynd í fullri lengd árið 2011, grínmyndinni Á annan veg. Það var listræn ákvörðun hjá leikstjóranum að hafa enga kvikmyndatónlist eða svo kallað score í myndinni, aðra en þá tónlist sem ómaði úr kasettutæki sögupersónanna. President Bongo, Stephan Stephensen, sá myndina í bíó og bauðst til þess að gera score sem varð síðan aukaefni á DVD-myndinni. Nú á miðvikudaginn, rúmum áratug eftir frumsýninguna, verður myndin sýnd í Bíó Paradís, með þessari eftir-á-gerðu kvikmyndatónlist. Þeir Stephan og Hafsteinn Gunnar eru gestir okkar í Lestinni í dag. Pálmi Freyr Hauksson, hefur verið að flytja pistla hér í Lestinni um sjónvarp frá ýmsum hliðum. Í dag heyrum við hugleiðingar hans um Apple TV þættina Severance, sem eru í leikstjórn Ben Stiller og tengingu þáttanna við bókina Homo Deus. Við gerum upp Eurovision-helgina. Það fór eins og spáð hafði verið, hin sænska Loreen bar sigur úr býtum og það voru atkvæði dómnefndar sem tryggðu henni sigurinn. Margir hafa tjáð skoðun sína á niðurstöðunum, rýnt í allskyns Eurovision tölfræði. Við heyrum í Viktori Orra Valgarðssyni sem bar saman atkvæði dómnefnda og símakosninga í Eurovision keppnum frá 1999-2019.

Gestur Lestarinnar þennan fimmtudaginn er Gauti Þeyr Másson, Emmsjé Gauti, tónlistarmaður og rappari. Hann heldur upp á 20 ára rappafmæli sitt á tónleikum í Gamla Bíói í næstu viku - rappferill sem hófst á Rímnaflæði í Miðbergi en hefur leitt hann upp á stærstu svið íslenskrar tónlistar. Slagarar eins Reykjavík, Malbik, Silfurskotta og Strákarnir eru orðnir hluti af íslenskri popptónlistarsögu. Gauti ætlar að sitja með okkur í þætti dagsins og fara yfir 20 ára feril í íslensku rappi.

Gestur Lestarinnar þennan fimmtudaginn er Gauti Þeyr Másson, Emmsjé Gauti, tónlistarmaður og rappari. Hann heldur upp á 20 ára rappafmæli sitt á tónleikum í Gamla Bíói í næstu viku - rappferill sem hófst á Rímnaflæði í Miðbergi en hefur leitt hann upp á stærstu svið íslenskrar tónlistar. Slagarar eins Reykjavík, Malbik, Silfurskotta og Strákarnir eru orðnir hluti af íslenskri popptónlistarsögu. Gauti ætlar að sitja með okkur í þætti dagsins og fara yfir 20 ára feril í íslensku rappi.

Eurovision í gær, Eurovision á morgun, og aftur á laugardag. Það eru, að því er virðist, allir að horfa og allir með skoðun. Við gerum okkur ferð niður í Mjódd og ræðum við fólk um Eurovision. Við heyrum um uppáhaldslög, umdeildar skoðanir og spáum í spilin fyrir helgina. Undanfarnar vikur hefur Haukur Már Helgason rithöfundur flutt pistla hér í Lestinni þar sem hann hefur pælt í gervigreind og velt fyrir sér merkingu og áhrifum þessarar yfirstandandi tækniþróunar. Í pistli dagsins beinir hann sjónum sínum að þeirri heimspeki og hugmyndaheimi sem drífur áfram marga af forsvarsmönnum þessarar tækni, langtímahyggju og nýfútúrisma. Listafólk og þau sem starfa í menningartengdum greinum eru ekki beint þekkt fyrir að liggja yfir hagtölum um sínar starfsgreinar og þær hafa hvort sem er lengst af ekki verið til, þar til núna. Erla Rún Guðmundsdóttir sérfræðingur hjá Hagstofu Íslands sérhæfir sig í menningartölfræði og hún heimsækir lestina og útskýrir svokallaðan menningarvísi Hagstofunnar og uppfærðar tölur sem birtust í dag.

Eurovision í gær, Eurovision á morgun, og aftur á laugardag. Það eru, að því er virðist, allir að horfa og allir með skoðun. Við gerum okkur ferð niður í Mjódd og ræðum við fólk um Eurovision. Við heyrum um uppáhaldslög, umdeildar skoðanir og spáum í spilin fyrir helgina. Undanfarnar vikur hefur Haukur Már Helgason rithöfundur flutt pistla hér í Lestinni þar sem hann hefur pælt í gervigreind og velt fyrir sér merkingu og áhrifum þessarar yfirstandandi tækniþróunar. Í pistli dagsins beinir hann sjónum sínum að þeirri heimspeki og hugmyndaheimi sem drífur áfram marga af forsvarsmönnum þessarar tækni, langtímahyggju og nýfútúrisma. Listafólk og þau sem starfa í menningartengdum greinum eru ekki beint þekkt fyrir að liggja yfir hagtölum um sínar starfsgreinar og þær hafa hvort sem er lengst af ekki verið til, þar til núna. Erla Rún Guðmundsdóttir sérfræðingur hjá Hagstofu Íslands sérhæfir sig í menningartölfræði og hún heimsækir lestina og útskýrir svokallaðan menningarvísi Hagstofunnar og uppfærðar tölur sem birtust í dag.

Um helgina kláruðust sýningar á einstaklingsverkum annars árs nema á sviðshöfundabraut Listaháskólans, ég að sjá nokkrar af þeim, þar á meðal söngleik eftir Egil Andrason, söngleikinn Vitfús Blú. Söngleikurinn gerist í fjarlægri dystópískri framtíð þar sem gervigreindinni hefur nánast tekist að útrýma mannkyninu, öll tónlistin í verkinu er frumsamin og að lang mestu leiti í lifandi flutningi 6 manna hljómsveitar. Ég hafði uppi á Agli og spurði hann hvernig honum tókst eiginlega að gera klukkustundarlangan söngleik á fimm vikum. Um þessar mundir stendur yfir verkfall handritshöfunda í Bandaríkjunum, tæplega tólf þúsund handritshöfundar lögðu niður störf sín 2. Maí. Engir daglegir spjallþættir fara í loftið, framleiðslu kvikmynda og sjónvarpsþátta hefur verið frestað og handritshöfundar skrifa ekki neitt nema slagorð á mótmælaskilti þangað til kröfum þeirra hefur verið mætt. Jóhannes Ólafsson segir frá verkfallinu og ræðir við Margréti Örnólfsdóttur handritshöfund, formann félags leikskálda og handritshöfunda. Við heyrum í Hrefnu Sigurðardóttur sem skipar hönnunarteymið Stúdíó Flétta ásamt Birtu Rós Brynjólfsdóttur. En þær stofnuðu pítsustað í gallerí Port um helgina ásamt Ýr Jóhannsdóttur, Ýrúrarí, og seldu um 300 þæfðar pítsur úr ullarafgöngum.

Um helgina kláruðust sýningar á einstaklingsverkum annars árs nema á sviðshöfundabraut Listaháskólans, ég að sjá nokkrar af þeim, þar á meðal söngleik eftir Egil Andrason, söngleikinn Vitfús Blú. Söngleikurinn gerist í fjarlægri dystópískri framtíð þar sem gervigreindinni hefur nánast tekist að útrýma mannkyninu, öll tónlistin í verkinu er frumsamin og að lang mestu leiti í lifandi flutningi 6 manna hljómsveitar. Ég hafði uppi á Agli og spurði hann hvernig honum tókst eiginlega að gera klukkustundarlangan söngleik á fimm vikum. Um þessar mundir stendur yfir verkfall handritshöfunda í Bandaríkjunum, tæplega tólf þúsund handritshöfundar lögðu niður störf sín 2. Maí. Engir daglegir spjallþættir fara í loftið, framleiðslu kvikmynda og sjónvarpsþátta hefur verið frestað og handritshöfundar skrifa ekki neitt nema slagorð á mótmælaskilti þangað til kröfum þeirra hefur verið mætt. Jóhannes Ólafsson segir frá verkfallinu og ræðir við Margréti Örnólfsdóttur handritshöfund, formann félags leikskálda og handritshöfunda. Við heyrum í Hrefnu Sigurðardóttur sem skipar hönnunarteymið Stúdíó Flétta ásamt Birtu Rós Brynjólfsdóttur. En þær stofnuðu pítsustað í gallerí Port um helgina ásamt Ýr Jóhannsdóttur, Ýrúrarí, og seldu um 300 þæfðar pítsur úr ullarafgöngum.

Poppstjarnan Prettyboitjokko sendi frá sér smáskífuna PBT á dögunum og á fjögur efstu lögin á íslenska topp-listanum á Spotify. Hver er þessi fáklædda, tanaða poppstjarna sem hefur náð miklum vinsældum á skömmum tíma? Á fyrri hluta síðustu aldar gerðu sósíalistar meðvitaða tilraun að skapa nýja heimsbókmenntahefð, nýja kanónu, fjarri evrópsku höfuðborgunum - þar sem hin borgaralega skáldsagnahefð átti sitt heimili. Þessar rauðu heimsbókmenntir, asískar, afrískar, suðuramerískar og íslenskar, verða til umfjöllunar á alþjóðlegu málþingi í Háskóla Íslands síðar í vikunni. Benedikt Hjartarson og Anna Björk Einarsdóttir segja frá. Við kíkjum á æfingu hjá Jófríði Ákadóttur og Joshua Wilkinson, sem eru að hefja tónleikaferð um Evrópu, til að fylgja eftir þriðju breiðskífu JFDR, Museum, sem kom út í lok apríl.

Poppstjarnan Prettyboitjokko sendi frá sér smáskífuna PBT á dögunum og á fjögur efstu lögin á íslenska topp-listanum á Spotify. Hver er þessi fáklædda, tanaða poppstjarna sem hefur náð miklum vinsældum á skömmum tíma? Á fyrri hluta síðustu aldar gerðu sósíalistar meðvitaða tilraun að skapa nýja heimsbókmenntahefð, nýja kanónu, fjarri evrópsku höfuðborgunum - þar sem hin borgaralega skáldsagnahefð átti sitt heimili. Þessar rauðu heimsbókmenntir, asískar, afrískar, suðuramerískar og íslenskar, verða til umfjöllunar á alþjóðlegu málþingi í Háskóla Íslands síðar í vikunni. Benedikt Hjartarson og Anna Björk Einarsdóttir segja frá. Við kíkjum á æfingu hjá Jófríði Ákadóttur og Joshua Wilkinson, sem eru að hefja tónleikaferð um Evrópu, til að fylgja eftir þriðju breiðskífu JFDR, Museum, sem kom út í lok apríl.

Á föstudaginn síðastliðinn varð, að mati okkar hér í Lestinni, ein allra svalasta tónlistarkona okkar tíma, Kim Gordon, sjötug. Bassaleikari og söngkona Sonic Youth, brautryðjandi og guðmóðir grunges-ins. Við mælum okkur mót við tónlistarkonuna Heiðu Eiríksdóttur á hárgreiðslustofu í grenndinni, en Kim Gordon er stór áhrifavaldur í hennar lífi. Heiða segir frá fyrstu kynnum sínum af tónlistarkonunni, við veltum fyrir okkur áhrifum Gordon og hvað það sé sem gerir hana svona ofursvala. Við höldum áfram að heimsækja viðburði á Hönnunarmars. Við kíkjum í Mengi þar sem Salóme Hollanders stendur fyrir sýningunni Computeroom. Þar kannar hún hugsjón tölvunnar sinnar um sinn fullkomna samastað og miðlar í skúlptúrum. Halla Þórlaug Óskarsdóttir ræðir við Salóme um tölvuherbergi, forritunartungumál og draumarými tölvunnar. Móri var frumkvöðull í íslensku bófarappi í upphafi aldarinnar, en á breiðskífunni Atvinnukrimmi sem kom út árið 2002 rappaði hann um dóp, spilltar löggur og ofbeldi, á annan og raunsærri hátt en áður hafði heyrst í íslenskri tónlist. Nú er þessi draugur úr íslenskri rappsögu genginn aftur, platan aðgengileg á Spotify og Móri tróð upp á tónleikum á Kex um helgina. Davíð Roach Gunnarsson segir frá tónleikunum og rifjar upp feril rapparans umdeilda.

Á föstudaginn síðastliðinn varð, að mati okkar hér í Lestinni, ein allra svalasta tónlistarkona okkar tíma, Kim Gordon, sjötug. Bassaleikari og söngkona Sonic Youth, brautryðjandi og guðmóðir grunges-ins. Við mælum okkur mót við tónlistarkonuna Heiðu Eiríksdóttur á hárgreiðslustofu í grenndinni, en Kim Gordon er stór áhrifavaldur í hennar lífi. Heiða segir frá fyrstu kynnum sínum af tónlistarkonunni, við veltum fyrir okkur áhrifum Gordon og hvað það sé sem gerir hana svona ofursvala. Við höldum áfram að heimsækja viðburði á Hönnunarmars. Við kíkjum í Mengi þar sem Salóme Hollanders stendur fyrir sýningunni Computeroom. Þar kannar hún hugsjón tölvunnar sinnar um sinn fullkomna samastað og miðlar í skúlptúrum. Halla Þórlaug Óskarsdóttir ræðir við Salóme um tölvuherbergi, forritunartungumál og draumarými tölvunnar. Móri var frumkvöðull í íslensku bófarappi í upphafi aldarinnar, en á breiðskífunni Atvinnukrimmi sem kom út árið 2002 rappaði hann um dóp, spilltar löggur og ofbeldi, á annan og raunsærri hátt en áður hafði heyrst í íslenskri tónlist. Nú er þessi draugur úr íslenskri rappsögu genginn aftur, platan aðgengileg á Spotify og Móri tróð upp á tónleikum á Kex um helgina. Davíð Roach Gunnarsson segir frá tónleikunum og rifjar upp feril rapparans umdeilda.

Bálfarir hafa aukist undanfarin ár og áratugi og eru orðnar meira en helmingur af öllum útförum á Reykjavíkursvæðinu, og gera má ráð fyrir að aukningin eigi eftir að verða meiri á næstu áratugum. Á hönnunarmars sýnir íslenska fyrirtækið Aska Bio Urns nýja hönnun sína, á vistvænum niðurbrjótanlegum duftkerum úr endurunnum pappa. Við kíkjum í Epal og ræðum við stofnanda fyrirtækisins. Getur það verið unaðslegt að bjarga náttúrunni? Hvað ef við hugsuðum um jörðina sem elskhuga fremur en móður? Þær Antónía Bergþórsdóttir og Elín Margot hafa undanfarið ár verið að vinna að því að búa til unaðstæki úr íslenskum hráefnum. Í dag á fyrsta degi Hönnunarmars bjóða þær gesti velkomna inn í ferlið að skoða frumgerðir slíkra tækja og pæla með þeim hvernig slík unaðstæki gætu litið út. Verkefnið heitir Fró(u)n og er hluti af Hönnunarmars í ár - Við fáum vikulegan pistil frá Hauki Má Helgassyni rithöfundi, sem er þessa dagana, eins og svo margir með hugann við gervigreind. Í dag heyrum við um slóttugar vélar og sálfræðinginn og tölvunarfræðinginn Geoffry Hinton sem sagði starfi sínu lausu frá Google til þess að geta varað við þróun gervigreindar án þess að skaða fyrirtækið.

Bálfarir hafa aukist undanfarin ár og áratugi og eru orðnar meira en helmingur af öllum útförum á Reykjavíkursvæðinu, og gera má ráð fyrir að aukningin eigi eftir að verða meiri á næstu áratugum. Á hönnunarmars sýnir íslenska fyrirtækið Aska Bio Urns nýja hönnun sína, á vistvænum niðurbrjótanlegum duftkerum úr endurunnum pappa. Við kíkjum í Epal og ræðum við stofnanda fyrirtækisins. Getur það verið unaðslegt að bjarga náttúrunni? Hvað ef við hugsuðum um jörðina sem elskhuga fremur en móður? Þær Antónía Bergþórsdóttir og Elín Margot hafa undanfarið ár verið að vinna að því að búa til unaðstæki úr íslenskum hráefnum. Í dag á fyrsta degi Hönnunarmars bjóða þær gesti velkomna inn í ferlið að skoða frumgerðir slíkra tækja og pæla með þeim hvernig slík unaðstæki gætu litið út. Verkefnið heitir Fró(u)n og er hluti af Hönnunarmars í ár - Við fáum vikulegan pistil frá Hauki Má Helgassyni rithöfundi, sem er þessa dagana, eins og svo margir með hugann við gervigreind. Í dag heyrum við um slóttugar vélar og sálfræðinginn og tölvunarfræðinginn Geoffry Hinton sem sagði starfi sínu lausu frá Google til þess að geta varað við þróun gervigreindar án þess að skaða fyrirtækið.

Pálmi Freyr Hauksson heldur áfram að fjalla um sjónvarp frá ýmsum hliðum hér í Lestinni. Að þessu sinni fjallar hann um það hvernig nýstárlegir hlutir geta virst algjörlega óskiljanlegir, hvort sem það eru tónverk, menn á hestum eða grínþættir. Fóstbræður, The Office, Ali G og The Rehearsal koma meðal annars við sögu. Krakkaveldi eru samtök barna sem vilja breyta heiminum. Samtökin voru stofnuð árið 2019 og voru útskriftarverkefni Salvarar Gullbrár Þórarinsdóttur frá Listaháskóla Íslands. Síðan þá hafa krakkarnir í Krakkaveldi tekið sér margt fyrir hendur, æft sig í borgaralegri óhlýðni, tattúverað fullorðna og ögrað valdasambandi barna og fullorðinna. Þeirra nýjasta verkefni var að ritstýra apríl tölublaði Reykjavík Grapevine. Við ræðum við Brynju og Yrsu, meðlimi Krakkaveldis. Chanel Björk Sturludóttir var beðin um að lýsa íslenskri menningu þar sem hún var stödd á pöbb í London nýverið. Það fyrsta sem kom upp í huga hennar var hvít menning. En hvað er hvít menning?

Pálmi Freyr Hauksson heldur áfram að fjalla um sjónvarp frá ýmsum hliðum hér í Lestinni. Að þessu sinni fjallar hann um það hvernig nýstárlegir hlutir geta virst algjörlega óskiljanlegir, hvort sem það eru tónverk, menn á hestum eða grínþættir. Fóstbræður, The Office, Ali G og The Rehearsal koma meðal annars við sögu. Krakkaveldi eru samtök barna sem vilja breyta heiminum. Samtökin voru stofnuð árið 2019 og voru útskriftarverkefni Salvarar Gullbrár Þórarinsdóttur frá Listaháskóla Íslands. Síðan þá hafa krakkarnir í Krakkaveldi tekið sér margt fyrir hendur, æft sig í borgaralegri óhlýðni, tattúverað fullorðna og ögrað valdasambandi barna og fullorðinna. Þeirra nýjasta verkefni var að ritstýra apríl tölublaði Reykjavík Grapevine. Við ræðum við Brynju og Yrsu, meðlimi Krakkaveldis. Chanel Björk Sturludóttir var beðin um að lýsa íslenskri menningu þar sem hún var stödd á pöbb í London nýverið. Það fyrsta sem kom upp í huga hennar var hvít menning. En hvað er hvít menning?

Í gær var tilkynnt að stuttmyndin Fár verður frumsýnd á kvikmyndahátíðinni í Cannes í næsta mánuði, en það er fyrsta mynd leikstjórans og leiklistarnemans Gunnar Martinsdóttur Schlüter. Við fáum Gunni í heimsókn í Lest dagsins. Kolbeinn Rastrick rýnir í nýjustu mynd leikstjórans Ari Aster - sem hefur þótt einn sá framsæknasti og mest spennandi í bandaríkjunum undanfarin ár. Myndin nefnist Beau is afraid og skartar Joaquin Phoenix í titilhlutverkinu. Myndin þykir einstaklega skrítin og það er mjöög skiptar skoðanir á henni. Við heyrum hvað Kolbeinn segir um Beau. Um þessar mundir halda húsfélög aðalfundi sína með tilheyrandi átökum. Leikfélagið Hugleikur sem fagnar 40 ára afmæli sínu um þessar mundir gerir átök innan húsfélaga að viðfangsefni sínu í nýju gamanverki sem er sýnt í Kópavogi. Við forvitnumst um Húsfélagið og Hugleik síðar í þættinum.

Í gær var tilkynnt að stuttmyndin Fár verður frumsýnd á kvikmyndahátíðinni í Cannes í næsta mánuði, en það er fyrsta mynd leikstjórans og leiklistarnemans Gunnar Martinsdóttur Schlüter. Við fáum Gunni í heimsókn í Lest dagsins. Kolbeinn Rastrick rýnir í nýjustu mynd leikstjórans Ari Aster - sem hefur þótt einn sá framsæknasti og mest spennandi í bandaríkjunum undanfarin ár. Myndin nefnist Beau is afraid og skartar Joaquin Phoenix í titilhlutverkinu. Myndin þykir einstaklega skrítin og það er mjöög skiptar skoðanir á henni. Við heyrum hvað Kolbeinn segir um Beau. Um þessar mundir halda húsfélög aðalfundi sína með tilheyrandi átökum. Leikfélagið Hugleikur sem fagnar 40 ára afmæli sínu um þessar mundir gerir átök innan húsfélaga að viðfangsefni sínu í nýju gamanverki sem er sýnt í Kópavogi. Við forvitnumst um Húsfélagið og Hugleik síðar í þættinum.

Heimspekingarnir Sigríður Þorgeirsdóttir og Guðbjörg R. Jóhannesdóttir mæta í Lestina og segja frá nýjum nálgunum í fyrirbærafræði, en þing norræna fyribærafræðifélagsins hefst í Háskóla Íslands á morgun. Við kíkjum í heimsókn til Jóhannesar Hauks, leikara, en hann fer með hlutverk í fjórðu seríu HBO sjónvarpsþáttanna Succession. Þættirnir, sem fjalla um valdabaráttu innan ofurríkrar fjölskyldu sem stýrir bandarísku fjölmiðlaveldi, hafa notið mikilla vinsælda. Jóhannes Haukur, sem var sjálfur mikill aðdáandi þáttanna, segir okkur sögur af tökustað. Haukur Már Helgason flytur pistil í áframhaldi af umfjöllun sinni um tækniþróun og gervigreind, um orðin sem við notum of mikið, sem lýsa fyrirbærum sem eru svo alltumlykjandi að þau verða óþörf, þau þjóna engum tilgangi lengur.

Heimspekingarnir Sigríður Þorgeirsdóttir og Guðbjörg R. Jóhannesdóttir mæta í Lestina og segja frá nýjum nálgunum í fyrirbærafræði, en þing norræna fyribærafræðifélagsins hefst í Háskóla Íslands á morgun. Við kíkjum í heimsókn til Jóhannesar Hauks, leikara, en hann fer með hlutverk í fjórðu seríu HBO sjónvarpsþáttanna Succession. Þættirnir, sem fjalla um valdabaráttu innan ofurríkrar fjölskyldu sem stýrir bandarísku fjölmiðlaveldi, hafa notið mikilla vinsælda. Jóhannes Haukur, sem var sjálfur mikill aðdáandi þáttanna, segir okkur sögur af tökustað. Haukur Már Helgason flytur pistil í áframhaldi af umfjöllun sinni um tækniþróun og gervigreind, um orðin sem við notum of mikið, sem lýsa fyrirbærum sem eru svo alltumlykjandi að þau verða óþörf, þau þjóna engum tilgangi lengur.

Hver má nota hvaða hárvörur? Eiga svartar konur einkarétt á hárvörum sem henta þeirra hári? Chanel Björk Sturludóttir verður með pistla hér í Lestinni næstu vikurnar og hún ætlar að byrja á því að fjalla um hárvörur svartra kvenna sem hafa orðið vinsælar eftir að hvítir áhrifavaldar uppgötvuðu þær. Ný aðferðafræði er að ryðja sér rúms í íslensku tónleikalíf. Þekktir erlendir tónlistarmenn koma og spila á tónleikum í Hörpu, en tónleikarnir eru ekki fyrst og fremst hugsaðir fyrir heimamenn heldur harða aðdáendur sem vilja gera sér ferð til Íslands og fá að sjá uppáhaldshljómsveitina sína nokkur kvöld í röð. Wilco, Pavement, Elvis Costello og svo hljómsveitir sem fáir Íslendingar þekkja. Við hringjum í tónleikahaldarana Ethan Schwarz og Larry Siegel sem hafa flutt inn nokkrar hljómsveitir og nokkur þúsund tónleikagesti með þeim. Tucker Carlson er langvinsælastur bandarískra þáttastjórnenda, en samt var hann rekinn á dögunum frá Fox news. Við veltum fyrir okkur mögulegum ástæðum þess og hvaða áhrif þetta hefur á bandarískt fjölmiðlalandslag og stjórnmál. Hallgrímur Indriðason, fréttamaður RÚV, hefur sett sig inn í málið.

Hver má nota hvaða hárvörur? Eiga svartar konur einkarétt á hárvörum sem henta þeirra hári? Chanel Björk Sturludóttir verður með pistla hér í Lestinni næstu vikurnar og hún ætlar að byrja á því að fjalla um hárvörur svartra kvenna sem hafa orðið vinsælar eftir að hvítir áhrifavaldar uppgötvuðu þær. Ný aðferðafræði er að ryðja sér rúms í íslensku tónleikalíf. Þekktir erlendir tónlistarmenn koma og spila á tónleikum í Hörpu, en tónleikarnir eru ekki fyrst og fremst hugsaðir fyrir heimamenn heldur harða aðdáendur sem vilja gera sér ferð til Íslands og fá að sjá uppáhaldshljómsveitina sína nokkur kvöld í röð. Wilco, Pavement, Elvis Costello og svo hljómsveitir sem fáir Íslendingar þekkja. Við hringjum í tónleikahaldarana Ethan Schwarz og Larry Siegel sem hafa flutt inn nokkrar hljómsveitir og nokkur þúsund tónleikagesti með þeim. Tucker Carlson er langvinsælastur bandarískra þáttastjórnenda, en samt var hann rekinn á dögunum frá Fox news. Við veltum fyrir okkur mögulegum ástæðum þess og hvaða áhrif þetta hefur á bandarískt fjölmiðlalandslag og stjórnmál. Hallgrímur Indriðason, fréttamaður RÚV, hefur sett sig inn í málið.

Fyrstu 6 þættirnir af nýjum sjónvarpsþáttum sem heita Skúrinn eru nú aðgengilegir inni á Vísi.is. Um er að ræða einhverskonar raunveruleikaþátt og lagasmíðakeppni. Til þess að eiga möguleika á því að vera með í þættinum var tónlistarfólk beðið um að senda inn nýtt, frumsamið lag en einnig nýja útgáfu af SS-pylsulaginu. Dómnefnd hlustar svo á allar ólíku útgáfurnar af SS-pylsulögunum og áhorfendur kjósa síðan sitt eftirlætislag. Og eins góðum raunveruleikaþætti sæmir eru peningaverðlaun í boði. En hvort er þetta sjónvarpsþáttur eða auglýsing? Af hverju er það svona óljóst og fyrir hvern eru þessir þættir? Þórður Ingi Jónsson ræddi við þrjá aðstandendur ilmvatnsfyrirtækisins og listahópsins Fischersund, þau Lilju Birgisdóttur, Sindra Má Sigfússon og Jón Þór Birgisson, sem er sagður vera nef hópsins. Áður en kenningar um 11. september, bóluefni og QAnon grasseruðu á netinu veltu samsæriskenningasmiðir í Bandaríkjunum sér mikið upp úr Oklahóma-sprengingunni sem Timothy McVeigh stóð fyrir í apríl 1995 og myrti á annað hundrað manns. Við ræðum um The Debutante, nýja hlaðvarpsþáttaröð þar sem velski rithöfundurinn Jon Ronson sökkvir sér ofan í málið. Aðalsöguhetjan er forrík og falleg glamúrgella, Carole Howe, sem varð sanntrúaður nýnasisti og svo síðar uppljóstrari - sem bjó mögulega yfir mikilvægum upplýsingum um þetta mannskæðasta hryðjuverk 20. aldarinnar í Bandaríkjunum.

Fyrstu 6 þættirnir af nýjum sjónvarpsþáttum sem heita Skúrinn eru nú aðgengilegir inni á Vísi.is. Um er að ræða einhverskonar raunveruleikaþátt og lagasmíðakeppni. Til þess að eiga möguleika á því að vera með í þættinum var tónlistarfólk beðið um að senda inn nýtt, frumsamið lag en einnig nýja útgáfu af SS-pylsulaginu. Dómnefnd hlustar svo á allar ólíku útgáfurnar af SS-pylsulögunum og áhorfendur kjósa síðan sitt eftirlætislag. Og eins góðum raunveruleikaþætti sæmir eru peningaverðlaun í boði. En hvort er þetta sjónvarpsþáttur eða auglýsing? Af hverju er það svona óljóst og fyrir hvern eru þessir þættir? Þórður Ingi Jónsson ræddi við þrjá aðstandendur ilmvatnsfyrirtækisins og listahópsins Fischersund, þau Lilju Birgisdóttur, Sindra Má Sigfússon og Jón Þór Birgisson, sem er sagður vera nef hópsins. Áður en kenningar um 11. september, bóluefni og QAnon grasseruðu á netinu veltu samsæriskenningasmiðir í Bandaríkjunum sér mikið upp úr Oklahóma-sprengingunni sem Timothy McVeigh stóð fyrir í apríl 1995 og myrti á annað hundrað manns. Við ræðum um The Debutante, nýja hlaðvarpsþáttaröð þar sem velski rithöfundurinn Jon Ronson sökkvir sér ofan í málið. Aðalsöguhetjan er forrík og falleg glamúrgella, Carole Howe, sem varð sanntrúaður nýnasisti og svo síðar uppljóstrari - sem bjó mögulega yfir mikilvægum upplýsingum um þetta mannskæðasta hryðjuverk 20. aldarinnar í Bandaríkjunum.

Litrík, loðin, lífleg, ósamhverf. Einhvernveginn þannig mætti lýsa listaverkum Tótu Van Helzing, einstökum prjónuðum peysum. Tóta lést í desember 2021 úr krabbameini rétt rúmlega þrítug, en verk hennar eru nú til sýnis í sýningarýminu Slökkvistöðunni í Gufunesi. Við ræðum við Valgerði Önnu Einarsdóttur, Völu, sýningarstjóra House of van Helzing og systur Tótu. Pálmi Freyr Hauksson flytur okkur sinn fyrsta pistil í Lestinni. Hann verður með okkur núna í vor og mun fjalla um sjónvarp frá ýmsum hliðum. Að þessu sinni fjallar hann um makleg málagjöld, martraðakennd örlög og ofurríka fólkið sem birtist okkur svo víða í sjónvarpi og bíómyndum um þessar mundir. Undanfarnar vikur höfum við fengið rithöfunduinn og heimspekinginn Hauk Má Helgason til að pæla upphátt í tækniþróun og gervigreind hér í útvarpinu. Í dag eru Hauki sársauki og sálar véla hugleiknar. Og hann segir frá Blake Lemoine, gaurnum sem Google rak fyrir að tala um sál -

Litrík, loðin, lífleg, ósamhverf. Einhvernveginn þannig mætti lýsa listaverkum Tótu Van Helzing, einstökum prjónuðum peysum. Tóta lést í desember 2021 úr krabbameini rétt rúmlega þrítug, en verk hennar eru nú til sýnis í sýningarýminu Slökkvistöðunni í Gufunesi. Við ræðum við Valgerði Önnu Einarsdóttur, Völu, sýningarstjóra House of van Helzing og systur Tótu. Pálmi Freyr Hauksson flytur okkur sinn fyrsta pistil í Lestinni. Hann verður með okkur núna í vor og mun fjalla um sjónvarp frá ýmsum hliðum. Að þessu sinni fjallar hann um makleg málagjöld, martraðakennd örlög og ofurríka fólkið sem birtist okkur svo víða í sjónvarpi og bíómyndum um þessar mundir. Undanfarnar vikur höfum við fengið rithöfunduinn og heimspekinginn Hauk Má Helgason til að pæla upphátt í tækniþróun og gervigreind hér í útvarpinu. Í dag eru Hauki sársauki og sálar véla hugleiknar. Og hann segir frá Blake Lemoine, gaurnum sem Google rak fyrir að tala um sál -

Strákasveitin Backstreet Boys er væntanleg til landsins í næstu viku eins og mörgum er orðið kunnugt enda verða þeir með tónleika í Nýju Laugardalshöllinni þann 28. apríl. Brian Littrell, meðlimur sveitarinnar ræddi við Lestina símleiðis um uppruna Backstreet Boys, hugtakið 'Boy Band' og fyrstu ár hans í hljómsveitinni. Við heyrum einnig í forföllnum aðdáendum ýmissa strákasveita, m.a. í Binna Glee fyrrum K-Pop ofuraðdáanda og Klöru Elias, sem rekur áhuga sinn á lagasmíð til Backstreet Boys og sænska lagasmiðsins Max Martin.

Strákasveitin Backstreet Boys er væntanleg til landsins í næstu viku eins og mörgum er orðið kunnugt enda verða þeir með tónleika í Nýju Laugardalshöllinni þann 28. apríl. Brian Littrell, meðlimur sveitarinnar ræddi við Lestina símleiðis um uppruna Backstreet Boys, hugtakið 'Boy Band' og fyrstu ár hans í hljómsveitinni. Við heyrum einnig í forföllnum aðdáendum ýmissa strákasveita, m.a. í Binna Glee fyrrum K-Pop ofuraðdáanda og Klöru Elias, sem rekur áhuga sinn á lagasmíð til Backstreet Boys og sænska lagasmiðsins Max Martin.

Við heimsækjum listamanninn Egil Loga Jónasson í Gallerí Portfolio við Hverfisgötu. Sýningin hans 'Við erum vont fólk. Ég er vondur maður' opnaði í dag klukkan fimm. Egill, sem kemur reglulega fram sem hliðarsjálfið Drengurinn Fengurinn, er að þessu sinni ekki að flytja tónlist eða fremja gjörning, heldur sýnir hann einungis olíumálverk, sem mörg hver kallast á við lagatexta Drengsins. Kolbeinn Rastrick segir frá þremur kvikmyndum sem hann sá á Stockfish-hátíðinni, Medusa Deluxe og Close sem báðar verða sýndar áfram í Bíó Paradís og myndina Will-O'-the-Wisp. Það var sólríkur vordagur í dag, Kristján Guðjónsson nýtt tækifærið og gekk niður í Fossvogsdal og spurði vegfarendur, gangandi og hjólandi, hvernig vorverkin gengu og hvort þau væru nokkuð komin í vorskap.

Við heimsækjum listamanninn Egil Loga Jónasson í Gallerí Portfolio við Hverfisgötu. Sýningin hans 'Við erum vont fólk. Ég er vondur maður' opnaði í dag klukkan fimm. Egill, sem kemur reglulega fram sem hliðarsjálfið Drengurinn Fengurinn, er að þessu sinni ekki að flytja tónlist eða fremja gjörning, heldur sýnir hann einungis olíumálverk, sem mörg hver kallast á við lagatexta Drengsins. Kolbeinn Rastrick segir frá þremur kvikmyndum sem hann sá á Stockfish-hátíðinni, Medusa Deluxe og Close sem báðar verða sýndar áfram í Bíó Paradís og myndina Will-O'-the-Wisp. Það var sólríkur vordagur í dag, Kristján Guðjónsson nýtt tækifærið og gekk niður í Fossvogsdal og spurði vegfarendur, gangandi og hjólandi, hvernig vorverkin gengu og hvort þau væru nokkuð komin í vorskap.

Einn athyglisverðasti kvikmyndagerðarmaður Evrópu um þessar mundir er Úkraínumaðurinn Sergei Loznitsa. Hann hefur jafnt vakið athygli fyrir leiknar myndir sínar og heimildarmyndir, sem unnar eru upp úr gömlu myndefni frá Sovétríkjunum - myndefni sem oftar en ekki var hugsað í áróðurstilgangi fær nýtt hlutverk til að varpa ljósi á líf og dauða í landinu. Við heyrum meira um þennan kvikmyndagerðarmann sem nú er staddur á Íslandi og mun koma fram á meistaraspjalli á föstudag. Helga Brekkan segir frá. Haukur Már Helgason rithöfundur flytur sinn þriðja pistil um tækniþróunina sem hótar núna að gjörbylta samfélaginu, gervigreind og vitvélar, og málverk. Að þessu sinni veltir hann fyrir breyskum vélum. Af einhverri ástæðu hefur fjöldi fólks tekið upp á því að endurhorfa á þættina Girls frá árinu 2012. Við nýtum tækifærið og rifjum upp þessa þætti sem sýndir voru á HBO á árunum 2012-2017. Höfundur, leikstjóri og aðalleikkona þáttanna Lena Dunham hvarf úr sviðsljósinu um nokkurra ára skeið, en hún var af mörgum talin snillingur og kyndilberi nýrrar bylgju femínisma, af öðrum frekar sjálfhverf forréttindakona. Við veltum fyrir okkur upplifun kvenna af ólíkum kynslóðum af þessum þáttum sem fjalla um vinkonuhóp í stórborginni New York, Sex and the City aldamótakynslóðarinnar. Þó allt öðruvísi þættir, óheflaðri, gróteskari og umdeildari. Una Ragnarsdóttir, nemi í MH og Auður Jónsdóttir, rithöfundur spjalla um Girls.

Einn athyglisverðasti kvikmyndagerðarmaður Evrópu um þessar mundir er Úkraínumaðurinn Sergei Loznitsa. Hann hefur jafnt vakið athygli fyrir leiknar myndir sínar og heimildarmyndir, sem unnar eru upp úr gömlu myndefni frá Sovétríkjunum - myndefni sem oftar en ekki var hugsað í áróðurstilgangi fær nýtt hlutverk til að varpa ljósi á líf og dauða í landinu. Við heyrum meira um þennan kvikmyndagerðarmann sem nú er staddur á Íslandi og mun koma fram á meistaraspjalli á föstudag. Helga Brekkan segir frá. Haukur Már Helgason rithöfundur flytur sinn þriðja pistil um tækniþróunina sem hótar núna að gjörbylta samfélaginu, gervigreind og vitvélar, og málverk. Að þessu sinni veltir hann fyrir breyskum vélum. Af einhverri ástæðu hefur fjöldi fólks tekið upp á því að endurhorfa á þættina Girls frá árinu 2012. Við nýtum tækifærið og rifjum upp þessa þætti sem sýndir voru á HBO á árunum 2012-2017. Höfundur, leikstjóri og aðalleikkona þáttanna Lena Dunham hvarf úr sviðsljósinu um nokkurra ára skeið, en hún var af mörgum talin snillingur og kyndilberi nýrrar bylgju femínisma, af öðrum frekar sjálfhverf forréttindakona. Við veltum fyrir okkur upplifun kvenna af ólíkum kynslóðum af þessum þáttum sem fjalla um vinkonuhóp í stórborginni New York, Sex and the City aldamótakynslóðarinnar. Þó allt öðruvísi þættir, óheflaðri, gróteskari og umdeildari. Una Ragnarsdóttir, nemi í MH og Auður Jónsdóttir, rithöfundur spjalla um Girls.

Síðasta tölublað Fréttablaðsins kom út í lok síðasta mánaðar, þar með er aðeins eitt dagblað prentað hér á landi, Morgunblaðið. Eru þetta endalok íslenskrar dagblaðaútgáfu? Er öllum alveg sama? Eru hlaðvörp með sterkri afstöðu, Tiktok-fréttir og algóryþminn framtíð fjölmiðlunar? Við ætlum að velta fyrir okkur dauða Fréttablaðsins og framtíð fjölmiðlunar, með þremur gestum, sem öll eru undir þrítugu en hafa engu að síður öll starfað í fjölmiðlum um nokkurra ára skeið. Þetta eru Snorri Másson, blaðamaður á Vísi og Íslandi í dag, Jón Þór Stefánsson, sem er atvinnulaus eftir að Fréttablaðið fór í þrot og Svanhildur Gréta Kristjánsdóttir, sem hefur starfað á Fréttatímanum, 101 útvarpi auk þess sem hún stofnaði veftímaritið Blæ fyrir tæpum áratug.

Síðasta tölublað Fréttablaðsins kom út í lok síðasta mánaðar, þar með er aðeins eitt dagblað prentað hér á landi, Morgunblaðið. Eru þetta endalok íslenskrar dagblaðaútgáfu? Er öllum alveg sama? Eru hlaðvörp með sterkri afstöðu, Tiktok-fréttir og algóryþminn framtíð fjölmiðlunar? Við ætlum að velta fyrir okkur dauða Fréttablaðsins og framtíð fjölmiðlunar, með þremur gestum, sem öll eru undir þrítugu en hafa engu að síður öll starfað í fjölmiðlum um nokkurra ára skeið. Þetta eru Snorri Másson, blaðamaður á Vísi og Íslandi í dag, Jón Þór Stefánsson, sem er atvinnulaus eftir að Fréttablaðið fór í þrot og Svanhildur Gréta Kristjánsdóttir, sem hefur starfað á Fréttatímanum, 101 útvarpi auk þess sem hún stofnaði veftímaritið Blæ fyrir tæpum áratug.

Síðasti Lestarþáttur fyrir páskafrí og ekki seinna vænna að ákveða hvað á að fara á fóninn um helgina. Kristján og Lóa velta fyrir sér páskatónlist. Mikið er til af klassískri páskatónlist en minna af popptónlist - eða hvað? Kanye West, Guðný María og Johnny Cash koma meðal annars við sögu Við heyrum líka viðtal frá því í fyrra við Graveslime, sem er að gefa út meistaraverk sitt, Roughness and Toughness, á vínyl - 20 árum eftir að hún kom út. Plata sem hefur öðlast költstatus í íslensku þungarokki. En við ætlum að byrja á pistli frá Hauki Má Helgasyni, rithöfundi. Í síðustu viku byrjaði hann pistlaröð sína um þá tækniþróun sem nú ryður sér rúms í samfélaginu, gervigreind og vitvélar. Þá fjallaði hann um lögmál Moores og sérstæðuna svokölluðu, singularity, en nú er hann með hugann við bók - sem strangt til tekið er ekki til - bókin um vélarnar, ímynduð bók inni í annarri gamalli bók.

Síðasti Lestarþáttur fyrir páskafrí og ekki seinna vænna að ákveða hvað á að fara á fóninn um helgina. Kristján og Lóa velta fyrir sér páskatónlist. Mikið er til af klassískri páskatónlist en minna af popptónlist - eða hvað? Kanye West, Guðný María og Johnny Cash koma meðal annars við sögu Við heyrum líka viðtal frá því í fyrra við Graveslime, sem er að gefa út meistaraverk sitt, Roughness and Toughness, á vínyl - 20 árum eftir að hún kom út. Plata sem hefur öðlast költstatus í íslensku þungarokki. En við ætlum að byrja á pistli frá Hauki Má Helgasyni, rithöfundi. Í síðustu viku byrjaði hann pistlaröð sína um þá tækniþróun sem nú ryður sér rúms í samfélaginu, gervigreind og vitvélar. Þá fjallaði hann um lögmál Moores og sérstæðuna svokölluðu, singularity, en nú er hann með hugann við bók - sem strangt til tekið er ekki til - bókin um vélarnar, ímynduð bók inni í annarri gamalli bók.

Við heimsækjum HafnarHaus, nýtt skapandi rými í Hafnarhúsinu við Tryggvagötu. Gestgjafinn Arnar Sigurðsson tekur á móti okkur og sýnir okkur þetta rými sem áður hýsti ráðuneyti en er nú undirlagt skrifstofum skapandi fólks. Hvað gerist þegar óskað er eftir því að hlé verði gert á tækniþróun? Í síðustu viku sendu málsmetandi menn úr tæknigeiranum frá sér opið bréf þar sem þeir vöruðu við þeim hraða sem þróun gervigreindar er á. Er hægt að stöðva tækniþróun? Hefur það verið gert áður. Við ræðum við Stefán Pálsson, sagnfræðing. Patrekur Björgvinsson er nýfluttur til Hollands. Hann upplifði visst menningarsjokk þegar hann kom að klósettsiðum þar í landi og rifjar við tilefnið upp orð slóvenska heimspekingsins, Slavoj Zizkek.

Við heimsækjum HafnarHaus, nýtt skapandi rými í Hafnarhúsinu við Tryggvagötu. Gestgjafinn Arnar Sigurðsson tekur á móti okkur og sýnir okkur þetta rými sem áður hýsti ráðuneyti en er nú undirlagt skrifstofum skapandi fólks. Hvað gerist þegar óskað er eftir því að hlé verði gert á tækniþróun? Í síðustu viku sendu málsmetandi menn úr tæknigeiranum frá sér opið bréf þar sem þeir vöruðu við þeim hraða sem þróun gervigreindar er á. Er hægt að stöðva tækniþróun? Hefur það verið gert áður. Við ræðum við Stefán Pálsson, sagnfræðing. Patrekur Björgvinsson er nýfluttur til Hollands. Hann upplifði visst menningarsjokk þegar hann kom að klósettsiðum þar í landi og rifjar við tilefnið upp orð slóvenska heimspekingsins, Slavoj Zizkek.

Sigurhljómsveit Músíktilrauna í ár kemur frá Hornafirði og Selfossi. Hljómsveitin Fókus var stofnuð síðasta haust og er skipuð Hornfirðingunum Amylee Trindade, Alexöndru Hernandez, Önnu Láru Grétarsdóttur, Pia Wrede, skiptinema frá Þýskalandi og Selfyssingnum Arnbjörg Ýr Sigurðardóttir. Til að hljómsveitin geti æft þurfa þær iðulega að taka langar strætóferðir, 6-7 klukkustundalangar, til að komast á milli Selfoss og Hafnar. Kvikmyndin Tár hefur vakið töluverða athygli, enda viðfangsefni myndarinnar mikið til umræðu í samfélaginu eftir vitundarvakninguna #MeToo. Hljómsveitarstjóri sinfóníuhljómsveitar, Lydia Tár, verður uppvís að kynferðisofbeldi, misnotar valdastöðu sína og brýtur á ungum og efnilegum tónlistarkonum. Höfundur og leikstjóri myndarinnar er Todd Field og aðalleikonan, Cate Blanchett, er sannfærandi Maestra. Við ræðum kvikmyndina og hliðstæður hennar í klassíska tónlistarheiminum við manneskjur sem þekkja til, tónlistarkonurnar Unu Sveinbjarnardóttur og Þórdísi Gerði Jónsdóttur. Bandaríski dúettinn 100 gecs hefur vakið athygli undanfarin ár fyrir brjálæðislega blöndu sína af fjölmörgum ólíkum tónlistarstefnum í yfirgengilegan hyper-pop hrærigraut. Fyrsta platan þeirra hét 1000 gecs og nýja platan bætir við enn öðru núlli, tíu þúsund gecs. Davíð Roach segir frá tíu þúsund gecs.

Sigurhljómsveit Músíktilrauna í ár kemur frá Hornafirði og Selfossi. Hljómsveitin Fókus var stofnuð síðasta haust og er skipuð Hornfirðingunum Amylee Trindade, Alexöndru Hernandez, Önnu Láru Grétarsdóttur, Pia Wrede, skiptinema frá Þýskalandi og Selfyssingnum Arnbjörg Ýr Sigurðardóttir. Til að hljómsveitin geti æft þurfa þær iðulega að taka langar strætóferðir, 6-7 klukkustundalangar, til að komast á milli Selfoss og Hafnar. Kvikmyndin Tár hefur vakið töluverða athygli, enda viðfangsefni myndarinnar mikið til umræðu í samfélaginu eftir vitundarvakninguna #MeToo. Hljómsveitarstjóri sinfóníuhljómsveitar, Lydia Tár, verður uppvís að kynferðisofbeldi, misnotar valdastöðu sína og brýtur á ungum og efnilegum tónlistarkonum. Höfundur og leikstjóri myndarinnar er Todd Field og aðalleikonan, Cate Blanchett, er sannfærandi Maestra. Við ræðum kvikmyndina og hliðstæður hennar í klassíska tónlistarheiminum við manneskjur sem þekkja til, tónlistarkonurnar Unu Sveinbjarnardóttur og Þórdísi Gerði Jónsdóttur. Bandaríski dúettinn 100gecs hefur vakið athygli undanfarin ár fyrir brjálæðislega blöndu sína af fjölmörgum ólíkum tónlistarstefnum í yfirgengilegan hyper-pop hrærigraut. Fyrsta platan þeirra hét 1000 gecs og nýja platan bætir við enn öðru núlli, tíu þúsund gecs. Davíð Roach segir frá tíu þúsund gecs.

Lestin í dag er tileinkuð vídjóleigum. Nú um mánaðarmót lokar Aðalvídjóleigan á Klapparstíg og þar með lýkur 45 ára sögu vídjóleigunnar á Íslandi. Við heyrum í fastagestum, eigendum og fyrrum starfsfólki vídjóleiga í tilraun til þess að kortleggja söguna og heiðra minningu vídjóleigunnar, sem var í senn menningarstofnun, félagsmiðstöð og kvikmyndaskóli.

Lestin í dag er tileinkuð vídjóleigum. Nú um mánaðarmót lokar Aðalvídjóleigan á Klapparstíg og þar með lýkur 45 ára sögu vídjóleigunnar á Íslandi. Við heyrum í fastagestum, eigendum og fyrrum starfsfólki vídjóleiga í tilraun til þess að kortleggja söguna og heiðra minningu vídjóleigunnar, sem var í senn menningarstofnun, félagsmiðstöð og kvikmyndaskóli.

Reykjavíkurskákmótið hófst í Hörpu í dag klukkan þrjú. Við veltum fyrir okkur vinsældum skáks og ræðum við ungan stórmeistara í skák. Vignir Vatnar Stefánsson er 16. stórmeistari Íslands í skák, og er þar með kominn á launaskrá hjá ríkinu, nýorðinn tvítugur. Eþíópíska nunnan Emahoy Tsegué-Maryam Guèbrou var orðin 99 ára gömul þegar hún lést á dögunum. Hún var menntuð í klassískri tónlist en snerist svo til trúar seinna á ævinni. Við kynnum okkur líf þessarar áhugaverðu konu. Haukur Már Helgason er nýr pistlahöfundur í Lestinni. Hann mun koma til með að fjalla um tækniþróun, ekki endilega tækniframfarir. Fyrsti pistill Hauks fjallar um sérstæðuna og lögmál Moore's.

Reykjavíkurskákmótið hófst í Hörpu í dag klukkan þrjú. Við veltum fyrir okkur vinsældum skáks og ræðum við ungan stórmeistara í skák. Vignir Vatnar Stefánsson er 16. stórmeistari Íslands í skák, og er þar með kominn á launaskrá hjá ríkinu, nýorðinn tvítugur. Eþíópíska nunnan Emahoy Tsegué-Maryam Guèbrou var orðin 99 ára gömul þegar hún lést á dögunum. Hún var menntuð í klassískri tónlist en snerist svo til trúar seinna á ævinni. Við kynnum okkur líf þessarar áhugaverðu konu. Haukur Már Helgason er nýr pistlahöfundur í Lestinni. Hann mun koma til með að fjalla um tækniþróun, ekki endilega tækniframfarir. Fyrsti pistill Hauks fjallar um sérstæðuna og lögmál Moore's.

Við pælum í ástæðum þess að gervigreindar spjallmenni á borð við ChatGPT skálda nýjar staðreyndir ef þær vita ekki þær réttu. Við ræðum við Stefán Ólafsson, lektor í HR, um bullandi spjallmenni. Davíð Roach Gunnarsson fjallar um nýjustu plötuna frá sænska tónlistarkvárnum Fever Ray, Radical Romantics. Í gær var dagur listdansskólanna, og fyrrum og núverandi dansnemendur minntu á mikilvægi þess að á Íslandi væri metnaðarfull danskennsla. Í byrjun mars tilkynnti Listdansskóli Íslands að öllu starfsfólki skólans hefði verið sagt upp og framtíð skólans í óvissu. Við ætlum í tíma í fullorðinsballett og ræða ballett og allt það góða og slæma sem honum fylgir við fyrrum og núverandi dansnemendur.

Við pælum í ástæðum þess að gervigreindar spjallmenni á borð við ChatGPT skálda nýjar staðreyndir ef þær vita ekki þær réttu. Við ræðum við Stefán Ólafsson, lektor í HR, um bullandi spjallmenni. Davíð Roach Gunnarsson fjallar um nýjustu plötuna frá sænska tónlistarkvárnum Fever Ray, Radical Romantics. Í gær var dagur listdansskólanna, og fyrrum og núverandi dansnemendur minntu á mikilvægi þess að á Íslandi væri metnaðarfull danskennsla. Í byrjun mars tilkynnti Listdansskóli Íslands að öllu starfsfólki skólans hefði verið sagt upp og framtíð skólans í óvissu. Við ætlum í tíma í fullorðinsballett og ræða ballett og allt það góða og slæma sem honum fylgir við fyrrum og núverandi dansnemendur.

Við pælum í ástæðum þess að gervigreindar spjallmenni á borð við ChatGPT skálda nýjar staðreyndir ef þær vita ekki þær réttu. Við ræðum við Stefán Ólafsson, lektor í HR, um bullandi spjallmenni. Davíð Roach Gunnarsson fjallar um nýjustu plötuna frá sænska tónlistarkvárnum Fever Ray, Radical Romantics. Í gær var dagur listdansskólanna, og fyrrum og núverandi dansnemendur minntu á mikilvægi þess að á Íslandi væri metnaðarfull danskennsla. Í byrjun mars tilkynnti Listdansskóli Íslands að öllu starfsfólki skólans hefði verið sagt upp og framtíð skólans í óvissu. Við ætlum í tíma í fullorðinsballett og ræða ballett og allt það góða og slæma sem honum fylgir við fyrrum og núverandi dansnemendur.

Við sökkvum okkur ofan í sagnaheim bandarísku tónlistarkonunnar Lönu Del Rey en nú fyrir helgi kom út níunda breiðskífa hennar, sem ber hinn langa titil Did you know there is a tunnel under ocean blvd. Karítas Mörtu Bjarkadóttir forpantaði plötuna og hefur legið yfir þessari nýjustu plötu Lönu. Kristlín Dís er á ferðalagi í Kenýa þessa dagana. Hún leit inn á barnaheimili í Nairobi og ræddi við forstöðukonuna, rúmlega þrítuga íslenska konu, Önnu Þóru Baldursdóttur. Anna Marsibil Clausen fyrrum lestarstjóri hefur áður fjallað um svokallaða persónulega fjölmiðlun í hlaðvörpum hér í þættinum, til að mynda þegar Sölvi Tryggvason brást við ásökunum um ofbeldi með því að taka viðtal við sjálfan sig í hlaðvarpsþætti sínum. Anna Marsý flytur okkur pistil um nýjustu vendingar í máli Eddu Falak. Anna Marsý talar um hvernig hin persónulega fjölmiðlun Eddu - þar sem persóna hennar er vörumerkið - gerir óskaddaðan trúverðugleika hennar enn mikilvægari.

Við sökkvum okkur ofan í sagnaheim bandarísku tónlistarkonunnar Lönu Del Rey en nú fyrir helgi kom út níunda breiðskífa hennar, sem ber hinn langa titil Did you know there is a tunnel under ocean blvd. Karítas Mörtu Bjarkadóttir forpantaði plötuna og hefur legið yfir þessari nýjustu plötu Lönu. Kristlín Dís er á ferðalagi í Kenýa þessa dagana. Hún leit inn á barnaheimili í Nairobi og ræddi við forstöðukonuna, rúmlega þrítuga íslenska konu, Önnu Þóru Baldursdóttur. Anna Marsibil Clausen fyrrum lestarstjóri hefur áður fjallað um svokallaða persónulega fjölmiðlun í hlaðvörpum hér í þættinum, til að mynda þegar Sölvi Tryggvason brást við ásökunum um ofbeldi með því að taka viðtal við sjálfan sig í hlaðvarpsþætti sínum. Anna Marsý flytur okkur pistil um nýjustu vendingar í máli Eddu Falak. Anna Marsý talar um hvernig hin persónulega fjölmiðlun Eddu - þar sem persóna hennar er vörumerkið - gerir óskaddaðan trúverðugleika hennar enn mikilvægari.

Systurnar Magga og Ragga setjast um borð í Lestina og segja frá væntanlegum sjónvarpsþáttum um íslenska samtímalist, sem verða sýndir í Ríkisjónvarpinu. Þættirnir heita Opnun og er önnur þáttarröð, sú fyrsta fór í loftið árið 2017, með öðrum þáttastjórnendum. Að þessu sinni eru það systurnar sem hafa umsjón með Opnun en þær hafa haldið úti veftímaritinu Hús og Hillbilly um nokkura ára skeið. Hús og Hillbilly hefur tekið á sig margar ólíkar myndir, sem veftímarit, hlaðvarp og blaðadálkur hjá Heimildinni. Stefna systranna er að fjalla um íslenska samtímalist útfrá sjónarhorni sveitalubbans, þ.e.a.s. á alþýðlegan hátt, þess vegna nafnið: Hús og Hillbilly. Kolbeinn Rastrick fór í bíó á Volaða land, nýja íslenska/danska kvikmynd í leikstjórn Hlyns Pálmasonar, hann rýnir í verkið. Og það er meira bíó í Lestinni, við stökkvum niður í Bíó Paradís og ræðum við Ragnar Bragason um Stockfish kvikmyndahátíð sem hefst í dag. Ein af þeim sem var tilnefnd sem besti söngvari á íslensku tónlistarverðlaununum var Ylfa Þöll Ólafsdóttir, söngkona harðkjarnapönksveitarinnar Dead Herring. Við ræðum við Ylfu um growl, rymjandi öskur og þungarokkssöng.

Systurnar Magga og Ragga setjast um borð í Lestina og segja frá væntanlegum sjónvarpsþáttum um íslenska samtímalist, sem verða sýndir í Ríkisjónvarpinu. Þættirnir heita Opnun og er önnur þáttarröð, sú fyrsta fór í loftið árið 2017, með öðrum þáttastjórnendum. Að þessu sinni eru það systurnar sem hafa umsjón með Opnun en þær hafa haldið úti veftímaritinu Hús og Hillbilly um nokkura ára skeið. Hús og Hillbilly hefur tekið á sig margar ólíkar myndir, sem veftímarit, hlaðvarp og blaðadálkur hjá Heimildinni. Stefna systranna er að fjalla um íslenska samtímalist útfrá sjónarhorni sveitalubbans, þ.e.a.s. á alþýðlegan hátt, þess vegna nafnið: Hús og Hillbilly. Kolbeinn Rastrick fór í bíó á Volaða land, nýja íslenska/danska kvikmynd í leikstjórn Hlyns Pálmasonar, hann rýnir í verkið. Og það er meira bíó í Lestinni, við stökkvum niður í Bíó Paradís og ræðum við Ragnar Bragason um Stockfish kvikmyndahátíð sem hefst í dag. Ein af þeim sem var tilnefnd sem besti söngvari á íslensku tónlistarverðlaununum var Ylfa Þöll Ólafsdóttir, söngkona harðkjarnapönksveitarinnar Dead Herring. Við ræðum við Ylfu um growl, rymjandi öskur og þungarokkssöng.

Þær fréttir bárust í dag að tónlistarhátíðinni Eistnaflug verður aflýst í ár, sorgarfréttir fyrir þungarokkssamfélagið á Íslandi. Í tilkynningu sem birtist á facebook síðu hátíðarinnar í dag segir ?Þó að faraldrinum sé lokið, þá hefur COVID ennþá áhrif á framtíð okkar. Við reyndum allt sem við gátum en það dugði ekki til því miður. Ástæðurnar er nokkrar og flestar bein eða óbein afleiðing af COVID.? Við ræðum Svan Má Snorrason, sem að hefur velt fyrir sér sjónvarpsþættinum Kiljan og áhrifum hans á íslenskt bókmenntalíf. Svanur skrifaði um þessi áhrif í lokaritgerð sinni í bókmenntafræði sem hann kynnti á hugvísindaþingi fyrr í mánuðinum. Við heyrum um samstarf tónlistarfólks sem varð til á mjög nútímalegan hátt. Jóhannes Ólafsson ræðir við Ellu McRobb og Ólaf Arnalds um samstarf sem varð til á Tiktok og skilaði sér í nýju lagi sem við heimsfrumflytjum í dag.

Þær fréttir bárust í dag að tónlistarhátíðinni Eistnaflug verður aflýst í ár, sorgarfréttir fyrir þungarokkssamfélagið á Íslandi. Í tilkynningu sem birtist á facebook síðu hátíðarinnar í dag segir ?Þó að faraldrinum sé lokið, þá hefur COVID ennþá áhrif á framtíð okkar. Við reyndum allt sem við gátum en það dugði ekki til því miður. Ástæðurnar er nokkrar og flestar bein eða óbein afleiðing af COVID.? Við ræðum Svan Má Snorrason, sem að hefur velt fyrir sér sjónvarpsþættinum Kiljan og áhrifum hans á íslenskt bókmenntalíf. Svanur skrifaði um þessi áhrif í lokaritgerð sinni í bókmenntafræði sem hann kynnti á hugvísindaþingi fyrr í mánuðinum. Við heyrum um samstarf tónlistarfólks sem varð til á mjög nútímalegan hátt. Jóhannes Ólafsson ræðir við Ellu McRobb og Ólaf Arnalds um samstarf sem varð til á Tiktok og skilaði sér í nýju lagi sem við heimsfrumflytjum í dag.

Lestarþáttur dagsins í dag verður helgaður kvikmyndinni Volaða land. Við ræðum við leikstjóra og handritshöfund myndarinnar, Hlyn Pálmason. Myndin er nú í kvikmyndahúsum hér landi næstum ári eftir að hún var frumsýnd á Cannes í maí í fyrra. Myndin sem öll er tekin upp á filmu segir sögu danska prestsins Lúkasar, sem fer í háskaför um hálendið undir lok 19. aldar. Ætlun hans er að reisa kirkju og mynda íbúa og náttúru Íslands. Það er hægt að lesa ýmislegt í myndina um samband nýlenduherra og hjálendu, manns og náttúru, um valdið sem felst í ljósmyndatækninni, því hvernig við horfum og skrásetjum. Við ræðum við Hlyn um allt þetta og meira í þætti dagsins.

Lestarþáttur dagsins í dag verður helgaður kvikmyndinni Volaða land. Við ræðum við leikstjóra og handritshöfund myndarinnar, Hlyn Pálmason. Myndin er nú í kvikmyndahúsum hér landi næstum ári eftir að hún var frumsýnd á Cannes í maí í fyrra. Myndin sem öll er tekin upp á filmu segir sögu danska prestsins Lúkasar, sem fer í háskaför um hálendið undir lok 19. aldar. Ætlun hans er að reisa kirkju og mynda íbúa og náttúru Íslands. Það er hægt að lesa ýmislegt í myndina um samband nýlenduherra og hjálendu, manns og náttúru, um valdið sem felst í ljósmyndatækninni, því hvernig við horfum og skrásetjum. Við ræðum við Hlyn um allt þetta og meira í þætti dagsins.

Uppvakningaþættirnir Last of Us hafa notið mikilla vinsælda undanfarna mánuði, þættir sem byggja á samnefndum tölvuleik sem gerist 20 árum eftir heimsslit verða vegna óhugnalegrar farsóttar sem breytir fólki í blóðþyrsta zombía. Jóhannes Ólafsson ræðir við Hildi Knútsdóttur, rithöfund, og Baldvin Albertsson, hjá Vitar games um ástina í Last of Us. Kristlín Dís Ingilínardóttir er stödd á ferðalagi og hún sendi okkur pistil frá gömlu heimaborg sinni, París. Hún segir okkur frá kynnum sínum af Pompidou safninu. Mun gervigreind bjarga íslenskunni? Í Grósku í dag fór fram kynningarfundurinn 'Framtíðin svarar á íslensku'. Lestin kíkti á svæðið og ræddi við Jóhönnu Vigdísi Guðmundsdóttur, framkvæmdarstjóra Almannaróms og Angelu Jiang, vörustjóra hjá OpenAi. Við fáum að heyra hvernig það kom til að íslenska varð annað tungumálið sem spjallmennið ChatGPT lærði, á eftir ensku.

Uppvakningaþættirnir Last of Us hafa notið mikilla vinsælda undanfarna mánuði, þættir sem byggja á samnefndum tölvuleik sem gerist 20 árum eftir heimsslit verða vegna óhugnalegrar farsóttar sem breytir fólki í blóðþyrsta zombía. Jóhannes Ólafsson ræðir við Hildi Knútsdóttur, rithöfund, og Baldvin Albertsson, hjá Vitar games um ástina í Last of Us. Kristlín Dís Ingilínardóttir er stödd á ferðalagi og hún sendi okkur pistil frá gömlu heimaborg sinni, París. Hún segir okkur frá kynnum sínum af Pompidou safninu. Mun gervigreind bjarga íslenskunni? Í Grósku í dag fór fram kynningarfundurinn 'Framtíðin svarar á íslensku'. Lestin kíkti á svæðið og ræddi við Jóhönnu Vigdísi Guðmundsdóttur, framkvæmdarstjóra Almannaróms og Angelu Jiang, vörustjóra hjá OpenAi. Við fáum að heyra hvernig það kom til að íslenska varð annað tungumálið sem spjallmennið ChatGPT lærði, á eftir ensku.

Lestin í dag verður tileinkuð hinum ofurríku, eina prósentinu, sem ferðast um á einkaþotum og snekkjum, borða á flottustu Michelin-veitingastöðunum, drekka fínustu vínin, eru rannsökuð af efnahagsbrotadeildum lögreglunnar? en komast alltaf undan. Við ætlum að skoða þrjá vinsæla og verðlaunaða sjónvarpsþætti sem eiga það allir sameiginlegt að fjalla um ævintýralega ríkt fólk, þættina White Lotus, um morð á lúxus-hóteli, Succession sem fjalla um fjölskyldu sem stýrir fjölmiðlaveldinu Waystar Royco og norsku þættina Exit, sem eru byggðir á frásögnum norskra manna úr fjármálalífinu.

Lestin í dag verður tileinkuð hinum ofurríku, eina prósentinu, sem ferðast um á einkaþotum og snekkjum, borða á flottustu Michelin-veitingastöðunum, drekka fínustu vínin, eru rannsökuð af efnahagsbrotadeildum lögreglunnar? en komast alltaf undan. Við ætlum að skoða þrjá vinsæla og verðlaunaða sjónvarpsþætti sem eiga það allir sameiginlegt að fjalla um ævintýralega ríkt fólk, þættina White Lotus, um morð á lúxus-hóteli, Succession sem fjalla um fjölskyldu sem stýrir fjölmiðlaveldinu Waystar Royco og norsku þættina Exit, sem eru byggðir á frásögnum norskra manna úr fjármálalífinu.

Það eru komin þrjátíu ár síðan söngva- og grínmyndin, Karlakórinn Hekla var frumsýnd í Háskólabíói. Leikstjóri og handritshöfundur myndarinnar, Guðný Halldórsdóttir, segir okkur frá því hvernig gekk að leikstýra 30 manna karlakór um borð í skipi í Svíþjóð. Við veltum því fyrir okkur hvers vegna svona fáar grínmyndir eru gerðar á Íslandi og hvernig kvenkyns grínleikstjóra var tekið á sínum tíma. Ásdís Sól Ágústsdóttir, segir frá einum af sínum eftirlætishöfundum, heimspekingnum og rithöfundinum, Írisi Murdoch. Hvernig skáldsögur skrifar siðfræðingur og hvernig fjallar hún um muninn á góðu og illu? Og hvar liggja mörkin milli heimspeki og skáldskapar? Frey Sævarsson, gagnaverkfræðingur sem starfaði áður hjá Spotify og nýsköpunarkempan Stefanía Bjarney Ólafsdóttir, ræða þættina The Playlist. The playlist eru nokkuð nýlegir Netflix-þættir sem rekja sögu tónlistarveitunnar Spotify, út frá nokkrum ólíkum sjónarhornum.

Það eru komin þrjátíu ár síðan söngva- og grínmyndin, Karlakórinn Hekla var frumsýnd í Háskólabíói. Leikstjóri og handritshöfundur myndarinnar, Guðný Halldórsdóttir, segir okkur frá því hvernig gekk að leikstýra 30 manna karlakór um borð í skipi í Svíþjóð. Við veltum því fyrir okkur hvers vegna svona fáar grínmyndir eru gerðar á Íslandi og hvernig kvenkyns grínleikstjóra var tekið á sínum tíma. Ásdís Sól Ágústsdóttir, segir frá einum af sínum eftirlætishöfundum, heimspekingnum og rithöfundinum, Írisi Murdoch. Hvernig skáldsögur skrifar siðfræðingur og hvernig fjallar hún um muninn á góðu og illu? Og hvar liggja mörkin milli heimspeki og skáldskapar? Frey Sævarsson, gagnaverkfræðingur sem starfaði áður hjá Spotify og nýsköpunarkempan Stefanía Bjarney Ólafsdóttir, ræða þættina The Playlist. The playlist eru nokkuð nýlegir Netflix-þættir sem rekja sögu tónlistarveitunnar Spotify, út frá nokkrum ólíkum sjónarhornum.

Þegar kynnt var að Ríkissjónvarpið ætlaði að sýna átta þátta heimildasjónvarpsseríu um kórónaveirufaraldurinn á Íslandi þá voru margir sem hváðu. Er þetta nú tímabært? Heimildaþættirnir Stormur á RÚV hafa hins vegar notið mikilla vinsælda enda veita þeir einstaka innsýn, bæði bakvið tjöldin hjá valdaaðilum og inn í líf og dauða almennra borgara á fordæmalausum tímum. Við ræðum við framleiðendur og leikstjóra þáttana, Jóhannes Kr. Kristjánsson og Sævar Guðmundsson, um línudansinn milli blaðamennsku og kvikmyndagerðar. Við heyrum framhald af pistli Jakub Shachowiak sem við fluttum í Lestinni í gær. Þar rifjar hann upp minningar og mótandi augnablik í lífi sínu, æsku sína í Póllandi, þegar hann sagði frá því í skólanum að hann hafi lesið Brokeback mountain í sumarfríinu, þegar hann játaði ást sína á besta vini sínum. Jakub heldur áfram að rifja upp augnablik sem leiddu hann að því að finna röddina sína á íslensku.

Þegar kynnt var að Ríkissjónvarpið ætlaði að sýna átta þátta heimildasjónvarpsseríu um kórónaveirufaraldurinn á Íslandi þá voru margir sem hváðu. Er þetta nú tímabært? Heimildaþættirnir Stormur á RÚV hafa hins vegar notið mikilla vinsælda enda veita þeir einstaka innsýn, bæði bakvið tjöldin hjá valdaaðilum og inn í líf og dauða almennra borgara á fordæmalausum tímum. Við ræðum við framleiðendur og leikstjóra þáttana, Jóhannes Kr. Kristjánsson og Sævar Guðmundsson, um línudansinn milli blaðamennsku og kvikmyndagerðar. Við heyrum framhald af pistli Jakub Shachowiak sem við fluttum í Lestinni í gær. Þar rifjar hann upp minningar og mótandi augnablik í lífi sínu, æsku sína í Póllandi, þegar hann sagði frá því í skólanum að hann hafi lesið Brokeback mountain í sumarfríinu, þegar hann játaði ást sína á besta vini sínum. Jakub heldur áfram að rifja upp augnablik sem leiddu hann að því að finna röddina sína á íslensku.

Við kynnum okkur Óskarsverðlaunahátíðina sem fór fram í nótt og ræðum sigurmyndina, fjölheima-sýruna Everything, Everywhere, All at once. Í síðustu viku kynnti stofnandi Spotify, Daniel Ek, mestu nýjungarnar á notendaviðmóti og möguleikum Spotify í áratug - að eigin sögn. Spotify mun núna bjóða upp á skrunandi vegg með lifandi myndefni, í anda þess sem flestir tengja við samfélagsmiðilinn TikTok. Þar munu notendur fá ábendingar um tónlist, hlaðvörp, hljóðbækur sem gæti verið þeim að skapi með stuttum hljóðbrotum og myndskeiðum. Við ræðum um þessar og fleiri fyrirhuguðar breytingar á Spotify spjöllum við við ritstjóra hlaðvarpsins Tæknivarpið, Gunnlaug Sverri Reynisson. Jakub Stachowiak, skáld, flutti sinn fyrsta pistil í Lestinni síðastliðin mánudag þar sem hann sagði frá heimsókn sinni til Abú Dabí á tímum Covid, þar sem blasti við honum raunveruleiki sem minnti helst á vísindaskáldskap. Í dag og á morgun flytjum við pistil frá honum í tveimur hlutum þar sem hann segir frá því hvernig hann fann rödd sína á íslensku.

Við kynnum okkur Óskarsverðlaunahátíðina sem fór fram í nótt og ræðum sigurmyndina, fjölheima-sýruna Everything, Everywhere, All at once. Í síðustu viku kynnti stofnandi Spotify, Daniel Ek, mestu nýjungarnar á notendaviðmóti og möguleikum Spotify í áratug - að eigin sögn. Spotify mun núna bjóða upp á skrunandi vegg með lifandi myndefni, í anda þess sem flestir tengja við samfélagsmiðilinn TikTok. Þar munu notendur fá ábendingar um tónlist, hlaðvörp, hljóðbækur sem gæti verið þeim að skapi með stuttum hljóðbrotum og myndskeiðum. Við ræðum um þessar og fleiri fyrirhuguðar breytingar á Spotify spjöllum við við ritstjóra hlaðvarpsins Tæknivarpið, Gunnlaug Sverri Reynisson. Jakub Stachowiak, skáld, flutti sinn fyrsta pistil í Lestinni síðastliðin mánudag þar sem hann sagði frá heimsókn sinni til Abú Dabí á tímum Covid, þar sem blasti við honum raunveruleiki sem minnti helst á vísindaskáldskap. Í dag og á morgun flytjum við pistil frá honum í tveimur hlutum þar sem hann segir frá því hvernig hann fann rödd sína á íslensku.

Á dögunum vakti Laura Liu, fiðluleikari Sinfóníuhljómsveit Íslands, athygli á uppsetningu íslensku óperunnar á Madama Butterfly eftir Puccini. Þar spurði hún hvort ?yellowface? væri að eiga endurkomu á Íslandi. Yellowface vísar til þess að klæða sig upp sem manneskja af asískum uppruna á hátt sem ýtir undir staðalímyndir. Óperuhús víða um heim hafa ýmist farið nýstárlegar leiðir í að setja Madama Butterfly upp eða forðast að setja verkið upp yfir höfuð. Í kjölfar sýningarinnar í Hörpu, sér í lagi vegna ljósmynda af leikurum og sviðsmynd sem fóru í dreifingu á samfélagsmiðlum, hafa fjölmargir hafa lagt orð í belg og mikið rætt um menningarnám, rasisma og orientalisma. Lestin ræddi við Guðna Tómasson um baksögu þessarar rúmlega aldagömlu óperu. Einnig er rætt við Lauru Liu um hennar upplifun af atvikum og Jovönu Pavlovi? mannfræðing um þau fræðilegu hugtök sem hefur verið fleytt fram í umræðunni. Fyrir skemmstu kom út áttunda hljóðversplata teiknimyndarsveitarinnar Gorillaz, Cracker Island. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í plötuna.

Á dögunum vakti Laura Liu, fiðluleikari Sinfóníuhljómsveit Íslands, athygli á uppsetningu íslensku óperunnar á Madama Butterfly eftir Puccini. Þar spurði hún hvort ?yellowface? væri að eiga endurkomu á Íslandi. Yellowface vísar til þess að klæða sig upp sem manneskja af asískum uppruna á hátt sem ýtir undir staðalímyndir. Óperuhús víða um heim hafa ýmist farið nýstárlegar leiðir í að setja Madama Butterfly upp eða forðast að setja verkið upp yfir höfuð. Í kjölfar sýningarinnar í Hörpu, sér í lagi vegna ljósmynda af leikurum og sviðsmynd sem fóru í dreifingu á samfélagsmiðlum, hafa fjölmargir hafa lagt orð í belg og mikið rætt um menningarnám, rasisma og orientalisma. Lestin ræddi við Guðna Tómasson um baksögu þessarar rúmlega aldagömlu óperu. Einnig er rætt við Lauru Liu um hennar upplifun af atvikum og Jovönu Pavlovi? mannfræðing um þau fræðilegu hugtök sem hefur verið fleytt fram í umræðunni. Fyrir skemmstu kom út áttunda hljóðversplata teiknimyndarsveitarinnar Gorillaz, Cracker Island. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í plötuna.

Hvernig lítur hin fullkomna móðir út? Er hún hvít, ófötluð, gagnkynhneigð? Tilheyrir hún millistétt? Efri millistétt? Sendir hún öll börnin sín í Hjallastefnuna og fiðlunám? Heldur hún alltaf augnsambandi? Við ræðum við fræðikonurnar Auði Magndísi Auðardóttur og Önnudís Gretu Rúdólfsdóttur fræðikonur á menntavísindasviði Háskóla Íslands um hugtakið áköf mæðrun. Það sem þú þráir er ný skáldsaga eftir Sjöfn Asare sem kom út á hljóð- og rafbók hjá Storytel á dögunum. Sagan fjallar um unga konu á krossgötum, ástina, ranghugmyndir og þráhyggju en líka ljót leyndarmál og hið ósagða. Í upphafi er þetta saga af Gunnlöðu sem gerist au-pair á heimili Perlu og Sölva í London. Út á við eru þau farsæl, rík og hamingjusöm, eiga dásamleg börn og búa við vellystingar. Gunnlöð er leitandi, forvitin manneskja, hrifnæm - hún á flókið samband við sína fjölskyldu heima á Íslandi og byrja upp á nýtt en samt svona ung - held bara að flest rétt rúmlega tvítug tengi við það að vilja stöðugt endurnýja og prófa. En að sjálfsögðu er ekki allt sem sýnist. Við segjum líka frá nýju lagi Lönu Del Rey, A&W en söng- og tónlistarkonan gefur út nýja plötu í lok mars.

Hvernig lítur hin fullkomna móðir út? Er hún hvít, ófötluð, gagnkynhneigð? Tilheyrir hún millistétt? Efri millistétt? Sendir hún öll börnin sín í Hjallastefnuna og fiðlunám? Heldur hún alltaf augnsambandi? Við ræðum við fræðikonurnar Auði Magndísi Auðardóttur og Önnudís Gretu Rúdólfsdóttur fræðikonur á menntavísindasviði Háskóla Íslands um hugtakið áköf mæðrun. Það sem þú þráir er ný skáldsaga eftir Sjöfn Asare sem kom út á hljóð- og rafbók hjá Storytel á dögunum. Sagan fjallar um unga konu á krossgötum, ástina, ranghugmyndir og þráhyggju en líka ljót leyndarmál og hið ósagða. Í upphafi er þetta saga af Gunnlöðu sem gerist au-pair á heimili Perlu og Sölva í London. Út á við eru þau farsæl, rík og hamingjusöm, eiga dásamleg börn og búa við vellystingar. Gunnlöð er leitandi, forvitin manneskja, hrifnæm - hún á flókið samband við sína fjölskyldu heima á Íslandi og byrja upp á nýtt en samt svona ung - held bara að flest rétt rúmlega tvítug tengi við það að vilja stöðugt endurnýja og prófa. En að sjálfsögðu er ekki allt sem sýnist. Við segjum líka frá nýju lagi Lönu Del Rey, A&W en söng- og tónlistarkonan gefur út nýja plötu í lok mars.

Við hefjum þáttinn á því að huga að íslenskum arkítektúr en höldum samt út í heim. Fjöldi íslenskra arkitekta hafa getið sér gott orð erlendis fyrir framúrskarandi hönnun og húsagerðarlist. Í nýjum þáttum í sjónvarpi Símans, Að heiman, heimsækir Freyr Eyjólfsson fjölmiðlamaður valda íslenska arkítekta víðsvegar í heiminum, spjallar við þau, virðir fyrir sér byggingar þeirra og þau velta fyrir sér stílum, áherslum og áskorunum, ekki síst áskorunum framtíðar. Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar fór að sjá myndina Á ferð með mömmu. Á ferð með mömmu er samkvæmt Kolbeini vegamynd með þurran húmor sem heldur í gegn og dregur fram nostalgíu á sannfærandi hátt. Við veltum fyrir okkur íslenskum hrunbókmenntum og kreppukvenhetjum. Á föstudag og laugardag fer fram hugvísindaþing Háskóla Íslands. Dagskráin er fjölbreytt í ár og á föstudaginn verður málstofa haldin í Árnagarði þar sem hetjur í samtímabókmenntum verða skoðaðar. Rósa Hjörvar og Gunnþórunn Guðmundsdóttir flytja þar erindi ásamt Veru Knútsdóttur, bókmenntafræðingi sem sagði okkur frá kreppukvenhetjum.

Við hefjum þáttinn á því að huga að íslenskum arkítektúr en höldum samt út í heim. Fjöldi íslenskra arkitekta hafa getið sér gott orð erlendis fyrir framúrskarandi hönnun og húsagerðarlist. Í nýjum þáttum í sjónvarpi Símans, Að heiman, heimsækir Freyr Eyjólfsson fjölmiðlamaður valda íslenska arkítekta víðsvegar í heiminum, spjallar við þau, virðir fyrir sér byggingar þeirra og þau velta fyrir sér stílum, áherslum og áskorunum, ekki síst áskorunum framtíðar. Kolbeinn Rastrick, kvikmyndarýnir Lestarinnar fór að sjá myndina Á ferð með mömmu. Á ferð með mömmu er samkvæmt Kolbeini vegamynd með þurran húmor sem heldur í gegn og dregur fram nostalgíu á sannfærandi hátt. Við veltum fyrir okkur íslenskum hrunbókmenntum og kreppukvenhetjum. Á föstudag og laugardag fer fram hugvísindaþing Háskóla Íslands. Dagskráin er fjölbreytt í ár og á föstudaginn verður málstofa haldin í Árnagarði þar sem hetjur í samtímabókmenntum verða skoðaðar. Rósa Hjörvar og Gunnþórunn Guðmundsdóttir flytja þar erindi ásamt Veru Knútsdóttur, bókmenntafræðingi sem sagði okkur frá kreppukvenhetjum.

Þann 6. mars árið 1973 fyrir sléttum fimmtíu árum kom út fyrsta plata tónlistarmannsins Tom Waits, Closing time. Barnum var þá auðvitað ekkert að loka á ferli söngvaskáldsins. Waits er enn sprækur, 73 ára og á að baki ógrynni af plötum og bíómyndir en hann hefur reglulega sýnt sig á hvíta tjaldinu í gegnum tíðina. Á þessari frumraun sinni frá 1973 var Waits bara 23 ára en hljómar eins og maður sem hefur lifað heila mannsævi og jafnvel nokkrar. Jóhannes Ólafsson ræddi við tónlistarmanninn og leikstjórann Eyvind Karlsson um þessa merkilegu plötu. Jakub Stachowiak er nýr pistlahöfundur í Lestinni. Að þessu sinni fer hann með okkur í ferðalag til Abú Dabí þar sem PCR-próf og rakningarúr koma við sögu. Ferðalag sem minnir á vísindaskáldskap. Við ætlum að kynna okkur nánar fyrirbærið steypiboð, eða svokölluð baby shower. Um er að ræða nýjan sið á Íslandi þar sem ófrískum mæðrum eru haldnar óvæntar veislur stuttu fyrir fæðingu. Við ræðum við Hugrúnu Snorradóttur, sem skrifaði BA-ritgerð sína í mannfræði um upptöku þessarar hefðar hér á landi, en steypiboð eiga rætur sínar að rekja til Bandaríkjanna.

Þann 6. mars árið 1973 fyrir sléttum fimmtíu árum kom út fyrsta plata tónlistarmannsins Tom Waits, Closing time. Barnum var þá auðvitað ekkert að loka á ferli söngvaskáldsins. Waits er enn sprækur, 73 ára og á að baki ógrynni af plötum og bíómyndir en hann hefur reglulega sýnt sig á hvíta tjaldinu í gegnum tíðina. Á þessari frumraun sinni frá 1973 var Waits bara 23 ára en hljómar eins og maður sem hefur lifað heila mannsævi og jafnvel nokkrar. Jóhannes Ólafsson ræddi við tónlistarmanninn og leikstjórann Eyvind Karlsson um þessa merkilegu plötu. Jakub Stachowiak er nýr pistlahöfundur í Lestinni. Að þessu sinni fer hann með okkur í ferðalag til Abú Dabí þar sem PCR-próf og rakningarúr koma við sögu. Ferðalag sem minnir á vísindaskáldskap. Við ætlum að kynna okkur nánar fyrirbærið steypiboð, eða svokölluð baby shower. Um er að ræða nýjan sið á Íslandi þar sem ófrískum mæðrum eru haldnar óvæntar veislur stuttu fyrir fæðingu. Við ræðum við Hugrúnu Snorradóttur, sem skrifaði BA-ritgerð sína í mannfræði um upptöku þessarar hefðar hér á landi, en steypiboð eiga rætur sínar að rekja til Bandaríkjanna.

Frestur er að renna út til að skrá sig í Músíktilraunir. Við heyrum í Árna Matthíassyni, gamla manninum í Músíktilraunum. Við veltum einnig fyrir okkur þróun mannslíkamanum með Arnari Pálssyni prófessor í lífupplysingafræði og pælum svo í nýjasta Daddy internetsins.

Frestur er að renna út til að skrá sig í Músíktilraunir. Við heyrum í Árna Matthíassyni, gamla manninum í Músíktilraunum. Við veltum einnig fyrir okkur þróun mannslíkamanum með Arnari Pálssyni prófessor í lífupplysingafræði og pælum svo í nýjasta Daddy internetsins.

Þórður Ingi Jónsson horfir til himins í Kaliforníu með íslensku ljósmyndurunum Bergdísi Guðnadóttur og Önnu Grímsdóttur. Þær hafa verið að kanna fljúgandi furðuhluti þar vestra þar sem hugtakið UFO hefur verið mikið í deiglunni eins og endranær en hefur víst fengið nýja skammstöfun, UAP. Brynja Hjálmsdóttir flytur okkur lokapistil sinn í Lestinni. Í dag fjallar hún um fegrunar eða útlitslækningar, sögu þeirra og vandamál. Þær kosta víst bara sama og nokkrar klippingar, nokkur skipti út að borða, ekki meira en nokkrir fullir tankar á bílinn? Sumir eiga svo mikla peninga að þeir vita ekki hvað á að eyða þeim í, sumir eyða þeim í undirbúning fyrir það sem óljóst er hvort sé á leiðinni. Í tilefni af Lestarþætti gærdagsins, þar sem farið var rækilega ofan í saumana á heimsendafrásögnum þá og nú rifjum við um innslag Lóu Bjarkar Björnsdóttur um undirbúning hinna offurríka fyrir dómsdag. Við endum á að hlusta á smá brot úr plötunni Cracker Island, áttundu hljóðversplötu teiknihljómsveitinnar Gorillaz sem kom út fyrir helgi.

Þórður Ingi Jónsson horfir til himins í Kaliforníu með íslensku ljósmyndurunum Bergdísi Guðnadóttur og Önnu Grímsdóttur. Þær hafa verið að kanna fljúgandi furðuhluti þar vestra þar sem hugtakið UFO hefur verið mikið í deiglunni eins og endranær en hefur víst fengið nýja skammstöfun, UAP. Brynja Hjálmsdóttir flytur okkur lokapistil sinn í Lestinni. Í dag fjallar hún um fegrunar eða útlitslækningar, sögu þeirra og vandamál. Þær kosta víst bara sama og nokkrar klippingar, nokkur skipti út að borða, ekki meira en nokkrir fullir tankar á bílinn? Sumir eiga svo mikla peninga að þeir vita ekki hvað á að eyða þeim í, sumir eyða þeim í undirbúning fyrir það sem óljóst er hvort sé á leiðinni. Í tilefni af Lestarþætti gærdagsins, þar sem farið var rækilega ofan í saumana á heimsendafrásögnum þá og nú rifjum við um innslag Lóu Bjarkar Björnsdóttur um undirbúning hinna offurríka fyrir dómsdag. Við endum á að hlusta á smá brot úr plötunni Cracker Island, áttundu hljóðversplötu teiknihljómsveitinnar Gorillaz sem kom út fyrir helgi.

Heimsendir er okkur hugleikinn í dag og við sökkvum okkur ofan í gullkistu Ríkisútvarpsins, þar sem ýmislegt fróðlegt mátti finna um dómsdag. Við veltum fyrir okkur hugmyndum fortíðar um heimsendi en einnig nútíðar. Hugmyndir um heimsslit hafa fylgt okkur frá örófi alda. Í textum allt aftur í fornöld er að finna sögur um það hver endalok þessa heims eða tilvistar okkar manna gæti orðið. En hvað er átt við með heimsendi? Endalokalýsingar í hinum ýmsu textum, bókmenntum og trúarritum, eru fjölbreyttar og misróttækar. Þær spanna allt frá tortímingu alls lífs á jörðinni, yfir í eyðingu þeirrar veraldar sem við þekkjum og lýsing á gjörbreyttum heimi. Við heyrum brot úr þættinum Í dag frá árinu 1971 þar sem Jökull Jakobsson spyr fólk á förnum vegi hvernig það myndi verja sínum síðasta degi ef dómsdagur kæmi á morgun. Í þeim efnum hefur lítið breyst og við berum það saman við svör fólks við sömu spurningu í Kringlunni árið 2023. Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki velti heimsendi fyrir sér í nokkrum pistlum í Víðsjá árið 2020. Það er nokkuð ljóst að einhvers konar heimsendir hangir yfir okkur. Ógnin er í það minnsta mikil og hvað gerum við þá? Gæti verið að í heimsendi felist ekki bara takmarkalaus eyðilegging heldur líka tækifæri til að skapa heiminn á ný?

Heimsendir er okkur hugleikinn í dag og við sökkvum okkur ofan í gullkistu Ríkisútvarpsins, þar sem ýmislegt fróðlegt mátti finna um dómsdag. Við veltum fyrir okkur hugmyndum fortíðar um heimsendi en einnig nútíðar. Hugmyndir um heimsslit hafa fylgt okkur frá örófi alda. Í textum allt aftur í fornöld er að finna sögur um það hver endalok þessa heims eða tilvistar okkar manna gæti orðið. En hvað er átt við með heimsendi? Endalokalýsingar í hinum ýmsu textum, bókmenntum og trúarritum, eru fjölbreyttar og misróttækar. Þær spanna allt frá tortímingu alls lífs á jörðinni, yfir í eyðingu þeirrar veraldar sem við þekkjum og lýsing á gjörbreyttum heimi. Við heyrum brot úr þættinum Í dag frá árinu 1971 þar sem Jökull Jakobsson spyr fólk á förnum vegi hvernig það myndi verja sínum síðasta degi ef dómsdagur kæmi á morgun. Í þeim efnum hefur lítið breyst og við berum það saman við svör fólks við sömu spurningu í Kringlunni árið 2023. Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki velti heimsendi fyrir sér í nokkrum pistlum í Víðsjá árið 2020. Það er nokkuð ljóst að einhvers konar heimsendir hangir yfir okkur. Ógnin er í það minnsta mikil og hvað gerum við þá? Gæti verið að í heimsendi felist ekki bara takmarkalaus eyðilegging heldur líka tækifæri til að skapa heiminn á ný?

Lestin er á götunni í dag. Við kíkjum á uppruna hipphoppsins og Jungle tónlistar sem rekja má aftur til sex sekúndna trommusólós frá árinu 1969. Við hugum einnig að málefnum líðandi stundar. Vargur herjaði á vesturbæinn um helgina, fullorðinn maður fór um með spreybrúsa, merkti hús, verslanir og bílskúra, hlífði engu og engum. Þetta er auðvitað algjör vitleysa, en ekki er öll vitleysan eins og af því tilefni rifjum við upp pistil Tómasar Ævar Ólafssonar um veggjakrot. Og að lokum veltum við fyrir okkur fyrirbæri sem er ekki beint til íslenskt hugtak yfir en tilraunir hafa verið gerðar með, leifturlýður, skyndiskríll, skyndihópun og förum 20 ár aftur aftur í tímann til fyrsta flash mobsins.

Lestin er á götunni í dag. Við kíkjum á uppruna hipphoppsins og Jungle tónlistar sem rekja má aftur til sex sekúndna trommusólós frá árinu 1969. Við hugum einnig að málefnum líðandi stundar. Vargur herjaði á vesturbæinn um helgina, fullorðinn maður fór um með spreybrúsa, merkti hús, verslanir og bílskúra, hlífði engu og engum. Þetta er auðvitað algjör vitleysa, en ekki er öll vitleysan eins og af því tilefni rifjum við upp pistil Tómasar Ævar Ólafssonar um veggjakrot. Og að lokum veltum við fyrir okkur fyrirbæri sem er ekki beint til íslenskt hugtak yfir en tilraunir hafa verið gerðar með, leifturlýður, skyndiskríll, skyndihópun og förum 20 ár aftur aftur í tímann til fyrsta flash mobsins.

Við fjöllum um samlíðan í upphafi þáttar. Alda Björk Valdimarsdóttir birti greinina Ég heyri það sem þú segir í Ritinu, tímariti hugvísindasviðs Háskóla Íslands. Þar fjallar Alda um samlíðan sem valdatæki, skort á samlíðan og muninum á henni og samúð. Við förum í bíó með Kolbeini Rastrick kvikmyndarýni þáttarins sem segir okkur frá kvikmyndinni Holy Spider, skuggalega kvikmynd um voðaverk raðmorðingja í heilögu borginni Mashhad í Íran. Við lítum líka á björtu hliðarnar, hlæjum aðeins og veljum vellíðan. Sýningin VHS: velur vellíðan er að fara af stað í Tjarnarbíó og Lestin fylltist af grínistum. Vilhelm Neto, Stefán Ingvar Vigfússon og Hákon Örn Helgason komu í heimsókn og sögðu frá kjaraviðræðum grínista við áhorfendur og vali sínu á vellíðun fram yfir að krefjast og biðja.

Við fjöllum um samlíðan í upphafi þáttar. Alda Björk Valdimarsdóttir birti greinina Ég heyri það sem þú segir í Ritinu, tímariti hugvísindasviðs Háskóla Íslands. Þar fjallar Alda um samlíðan sem valdatæki, skort á samlíðan og muninum á henni og samúð. Við förum í bíó með Kolbeini Rastrick kvikmyndarýni þáttarins sem segir okkur frá kvikmyndinni Holy Spider, skuggalega kvikmynd um voðaverk raðmorðingja í heilögu borginni Mashhad í Íran. Við lítum líka á björtu hliðarnar, hlæjum aðeins og veljum vellíðan. Sýningin VHS: velur vellíðan er að fara af stað í Tjarnarbíó og Lestin fylltist af grínistum. Vilhelm Neto, Stefán Ingvar Vigfússon og Hákon Örn Helgason komu í heimsókn og sögðu frá kjaraviðræðum grínista við áhorfendur og vali sínu á vellíðun fram yfir að krefjast og biðja.

Við veltum fyrir okkur rithöfundunum J.K. Rowling og Roald Dahl í Lestinni í dag því allhressilega hefur gustað um þessa frægu barnabókahöfunda undanfarna daga. Endurútgáfur á nokkrum af ástsælustu verkum Dahls hafa vakið verulegt umtal undanfarið. Svo mikið að höfundar á borð við Salman Rushdie hafa fordæmt útgáfurnar og forsætisráðherra Bretlands, Rishi Sunak hefur einnig komið á framfæri gagnrýni. Í nýju útgáfunum hefur stórum textabrotum verið breytt og móðgandi orðalag fjarlægt eða mýkt all verulega. Barnabókaútgefandinn Puffin, undirforlag Penguin útgáfurisans stendur að þessum nýju útgáfum og er tilgangurinn sagður vera að gera sögurnar aðgengilegri nútímalesendum. Þetta er þó ekki í fyrsta sinn sem Roald Dahl hefur verið milli tannanna á fólki á gagnrýninn hátt - í seinni tíð hefur borið á umræðu um flókinn og oft vafasamann bakgrunn höfundarins. Ímynd J.K. Rowling, höfundar bókanna um galdrastrákinn hefur tekið miklum breytingum síðastliðin þrjú ár. Fram til ársins 2020 var hennar saga hetjusaga, eiginlega upprisa. Árið 1990 var hún ritari hjá Amnesty International þegar hún fékk hugmyndina að Harry Potter um borð í seinkaðri lest frá Manchester til London. Næstu sjö árin sat hún ekki eingöngu við skrif, hún missti móður sína, fæddi sitt fyrsta barn, skildi við eiginmannin sinn og bjó í frekar mikilli fátækt þar til fyrsta bókin kom ít 1997, og sló svona líka heldur betur í gegn. Síðan þá hefur Rowling gefið út fjöldann allan af bókum sem gerast bæði innan og utan Harry Potter heimsins, en sá heimur hefur einnig blásið út, ratað á hvíta tjaldið, orðið að skemmtigarði, viðskiptaveldi og nú síðast tölvuleik. En svo fór JK Rowling að tísta transfóbískum hugmyndum sínum og skoðunum á Twitter, og kveikti með því bál sem hún hefur ekkert reynt að slökkva í. Sumir segja jafnvel að henni skuli slaufað.

Við veltum fyrir okkur rithöfundunum J.K. Rowling og Roald Dahl í Lestinni í dag því allhressilega hefur gustað um þessa frægu barnabókahöfunda undanfarna daga. Endurútgáfur á nokkrum af ástsælustu verkum Dahls hafa vakið verulegt umtal undanfarið. Svo mikið að höfundar á borð við Salman Rushdie hafa fordæmt útgáfurnar og forsætisráðherra Bretlands, Rishi Sunak hefur einnig komið á framfæri gagnrýni. Í nýju útgáfunum hefur stórum textabrotum verið breytt og móðgandi orðalag fjarlægt eða mýkt all verulega. Barnabókaútgefandinn Puffin, undirforlag Penguin útgáfurisans stendur að þessum nýju útgáfum og er tilgangurinn sagður vera að gera sögurnar aðgengilegri nútímalesendum. Þetta er þó ekki í fyrsta sinn sem Roald Dahl hefur verið milli tannanna á fólki á gagnrýninn hátt - í seinni tíð hefur borið á umræðu um flókinn og oft vafasamann bakgrunn höfundarins. Ímynd J.K. Rowling, höfundar bókanna um galdrastrákinn hefur tekið miklum breytingum síðastliðin þrjú ár. Fram til ársins 2020 var hennar saga hetjusaga, eiginlega upprisa. Árið 1990 var hún ritari hjá Amnesty International þegar hún fékk hugmyndina að Harry Potter um borð í seinkaðri lest frá Manchester til London. Næstu sjö árin sat hún ekki eingöngu við skrif, hún missti móður sína, fæddi sitt fyrsta barn, skildi við eiginmannin sinn og bjó í frekar mikilli fátækt þar til fyrsta bókin kom ít 1997, og sló svona líka heldur betur í gegn. Síðan þá hefur Rowling gefið út fjöldann allan af bókum sem gerast bæði innan og utan Harry Potter heimsins, en sá heimur hefur einnig blásið út, ratað á hvíta tjaldið, orðið að skemmtigarði, viðskiptaveldi og nú síðast tölvuleik. En svo fór JK Rowling að tísta transfóbískum hugmyndum sínum og skoðunum á Twitter, og kveikti með því bál sem hún hefur ekkert reynt að slökkva í. Sumir segja jafnvel að henni skuli slaufað.

Við kíkjum í heimsókn til Gunnars Árnasonar, hljóðmanns, og ræðum við hann um þróun hljóðmynda í kvikmyndagerð og hvers vegna fólk þarf í auknum mæli að styðjast við texta í bíó og sjónvarpi. Guðrún Svavarsdóttir, doktorsnemi við Hagfræðideild Háskóla Íslands flytur okkur seinni pistil sinn af tveimur um hvernig hagfræðin sér hamingjuna. Að lokum sökkvum við okkur í heim spunaspila með Ólafi Birni Tómassyni, bóksala.

Við kíkjum í heimsókn til Gunnars Árnasonar, hljóðmanns, og ræðum við hann um þróun hljóðmynda í kvikmyndagerð og hvers vegna fólk þarf í auknum mæli að styðjast við texta í bíó og sjónvarpi. Guðrún Svavarsdóttir, doktorsnemi við Hagfræðideild Háskóla Íslands flytur okkur seinni pistil sinn af tveimur um hvernig hagfræðin sér hamingjuna. Að lokum sökkvum við okkur í heim spunaspila með Ólafi Birni Tómassyni, bóksala.

Við hefjum þáttinn á að rýna í BAFTA verðlaunin sem veitt voru um helgina. Ótvíræður sigurvegari hátíðarinnar, All Quiet on the Western Front átti litlu fylgi að fagna á heimaslóðunum í Þýskalandi en sópaði að sér verðlaunum í London. Guðrún Svavarsdóttir, doktorsnemi við Hagfræðideild Háskóla Íslands flytur okkur nú fyrsta pistil af tveimur um hvernig hagfræðin sér hamingjuna. Stone Maidens eftir Lloyd Devereux Richards trónir nú á toppi metstölulista Amazon. Þetta er 11 ára gömul bók sem rauk upp í sölu eftir að dóttir Richards, setti myndband um skrif pabba síns á TikTok. Stella Soffía Jóhannesdóttir verkefnastjóri útgáfu hjá Storytel og framkvæmdastjóri Bókmenntahátíðar í Reykjavík sem kíkir við hjá okkur og ræðir þetta athyglisverða svæði þar sem samfélagsmiðlar mæta bókmenntum.

Við hefjum þáttinn á að rýna í BAFTA verðlaunin sem veitt voru um helgina. Ótvíræður sigurvegari hátíðarinnar, All Quiet on the Western Front átti litlu fylgi að fagna á heimaslóðunum í Þýskalandi en sópaði að sér verðlaunum í London. Guðrún Svavarsdóttir, doktorsnemi við Hagfræðideild Háskóla Íslands flytur okkur nú fyrsta pistil af tveimur um hvernig hagfræðin sér hamingjuna. Stone Maidens eftir Lloyd Devereux Richards trónir nú á toppi metstölulista Amazon. Þetta er 11 ára gömul bók sem rauk upp í sölu eftir að dóttir Richards, setti myndband um skrif pabba síns á TikTok. Stella Soffía Jóhannesdóttir verkefnastjóri útgáfu hjá Storytel og framkvæmdastjóri Bókmenntahátíðar í Reykjavík sem kíkir við hjá okkur og ræðir þetta athyglisverða svæði þar sem samfélagsmiðlar mæta bókmenntum.

Minnstu mátti muna að einn þekktasti samkvæmisdansari okkar Íslendinga, Þorkell Jónsson hefði verið á svæðinu þegar ellefu voru skotin til bana í dansstúdíói þar sem Þorkell kennir samkvæmisdans. Þórður Ingi Jónsson útsendari Lestarinnar í Los Angeles hitti Þorkel og ræddi við hann um þennan örlagaríka dag. Gervigreindin er víðar en mann grunar og hún er farin að framleiða fyrir okkur hluti. María Óskarsdóttir og Bragi Valdimar Skúlason koma í heimsókn til að ræða stöðuna, nýjustu hreyfingar, framtíðina og hvernig fara skuli með þetta.

Minnstu mátti muna að einn þekktasti samkvæmisdansari okkar Íslendinga, Þorkell Jónsson hefði verið á svæðinu þegar ellefu voru skotin til bana í dansstúdíói þar sem Þorkell kennir samkvæmisdans. Þórður Ingi Jónsson útsendari Lestarinnar í Los Angeles hitti Þorkel og ræddi við hann um þennan örlagaríka dag. Gervigreindin er víðar en mann grunar og hún er farin að framleiða fyrir okkur hluti. María Óskarsdóttir og Bragi Valdimar Skúlason koma í heimsókn til að ræða stöðuna, nýjustu hreyfingar, framtíðina og hvernig fara skuli með þetta.

Platan Cosmic Cedar með hljómsveitinni The Ghost Choir er bara rétt ókomin í búðir en við fáum að heyra aðeins um pælingarnar á bak við plötuna og samstarf þessara ólíku tónlistarmanna. Hannes Helgason hljómborðsleikari sem segir okkur frá spunatónlist, frídjassi og áhrifum frá fornum menningarheimum. Kolbeinn Rastrick flytur pistil um kvikmyndina Decision to Leave í leikstjórn Park Chan-wook sem er hvað þekktastur fyrir Hefndarþríleikinn og kvikmyndina Oldboy. Við kíkjum líka á bókina The Chaos Machine eftir Max Fisher og fáum Gauk Úlfarsson til okkar til að ræða djúpstæð áhrif samfélagsmiðla á heiminn.

Platan Cosmic Cedar með hljómsveitinni The Ghost Choir er bara rétt ókomin í búðir en við fáum að heyra aðeins um pælingarnar á bak við plötuna og samstarf þessara ólíku tónlistarmanna. Hannes Helgason hljómborðsleikari sem segir okkur frá spunatónlist, frídjassi og áhrifum frá fornum menningarheimum. Kolbeinn Rastrick flytur pistil um kvikmyndina Decision to Leave í leikstjórn Park Chan-wook sem er hvað þekktastur fyrir Hefndarþríleikinn og kvikmyndina Oldboy. Við kíkjum líka á bókina The Chaos Machine eftir Max Fisher og fáum Gauk Úlfarsson til okkar til að ræða djúpstæð áhrif samfélagsmiðla á heiminn.

Rihanna tróð upp í hálfleik á Ofurskálinni um helgina, það er úrslitaleikurinn í ameríska fótboltanum og einn stærsti sjónvarpsviðburður vestanhafs á hverju ári. Til að ræða þetta mikla sjónarspil fengum við sviðslistagagnrýnanda Víðsjár yfir til okkar, hana Nínu Hjálmarsdóttir. Eyrún Lóa Eiríksdóttir segir Suður-kóresku sjónvarpsbylgjunni sem teygir anga sína alla leið hingað í gegnum Netflix og fjallar um þættina Crash Course in Romance sem eru um margt merkilegir. Að lokum er ekki annað hægt en að velta ástinni fyrir sér á valentínusardegi, hvaða form hún tekur og hvort hún sé kannski svolítið ill í eðli sínu.

Rihanna tróð upp í hálfleik á Ofurskálinni um helgina, það er úrslitaleikurinn í ameríska fótboltanum og einn stærsti sjónvarpsviðburður vestanhafs á hverju ári. Til að ræða þetta mikla sjónarspil fengum við sviðslistagagnrýnanda Víðsjár yfir til okkar, hana Nínu Hjálmarsdóttir. Eyrún Lóa Eiríksdóttir segir Suður-kóresku sjónvarpsbylgjunni sem teygir anga sína alla leið hingað í gegnum Netflix og fjallar um þættina Crash Course in Romance sem eru um margt merkilegir. Að lokum er ekki annað hægt en að velta ástinni fyrir sér á valentínusardegi, hvaða form hún tekur og hvort hún sé kannski svolítið ill í eðli sínu.

Í dag er alþjóðlegur dagur útvarpsins og af því tilefni leiðum við hugann að frægum útvarpsmanni, útvarpsmanni sem fæstir kannski vita að hafi unnið í útvarpinu, gefa því allavega ekki mikinn gaum. Sá sem um ræðir er þýski heimspekingurinn og menningarfræðingurinn Walter Benjamin. Við hugum líka að óperunni, aldrei þessu vant. Þó ekki óperum í stórum sal með flúruðum svölum og demantsskreyttum ljósakrónum heldur í dimmum kjallara Þjóðleikhússins. Don Pasquale, gamanópera eftir ítalska tónskáldið Gaetano Donizetti er sýnd af sviðslistarhópnum Óði í Þjóðleikhúskjallaranum um þessar mundir. Þau Sólveig Sigurðardóttir, Áslákur Ingvarsson og Þórhallur Auður Helgason úr hópnum komu til okkar og ræddu verkið og pönk og óformlegheit óperunnar. Patrekur Björgvinsson var með pistla hér í Lestinni á síðasta ári þar sem hann velti fyrir sér fyrirbærum í alþýðumenningu Íslendinga. Í ljósi þess að það er mánudagur og veðrið er eins og ætlum við að rifja upp pistil Patreks um listina að kvarta.

Í dag er alþjóðlegur dagur útvarpsins og af því tilefni leiðum við hugann að frægum útvarpsmanni, útvarpsmanni sem fæstir kannski vita að hafi unnið í útvarpinu, gefa því allavega ekki mikinn gaum. Sá sem um ræðir er þýski heimspekingurinn og menningarfræðingurinn Walter Benjamin. Við hugum líka að óperunni, aldrei þessu vant. Þó ekki óperum í stórum sal með flúruðum svölum og demantsskreyttum ljósakrónum heldur í dimmum kjallara Þjóðleikhússins. Don Pasquale, gamanópera eftir ítalska tónskáldið Gaetano Donizetti er sýnd af sviðslistarhópnum Óði í Þjóðleikhúskjallaranum um þessar mundir. Þau Sólveig Sigurðardóttir, Áslákur Ingvarsson og Þórhallur Auður Helgason úr hópnum komu til okkar og ræddu verkið og pönk og óformlegheit óperunnar. Patrekur Björgvinsson var með pistla hér í Lestinni á síðasta ári þar sem hann velti fyrir sér fyrirbærum í alþýðumenningu Íslendinga. Í ljósi þess að það er mánudagur og veðrið er eins og ætlum við að rifja upp pistil Patreks um listina að kvarta.

Eftirvæntingin var mikil þegar LeBron James og félagar í Los angeles Lakers mættu Oklahoma City Thunder í NBA deildinni í gær. Þó var eftirvæntingin hvað mest vegna þess að líklega myndi LeBron James, langstærsta stjarna deildarinnar, skrá sig í sögubækurnar. Með tveggja stiga körfu í lok þriðja leikhluta skaut hann sér fram úr stigameti Kareem Abdul Jabbar. James hefur nú skorað 38,390 stig í venjulegum deildarleikjum. Leikurinn var stöðvaður, salurinn ærðist og hver einasti sími í húsinu á lofti. Fjölskylda LeBron fór inn á völlinn í fögnuði og fyrrum methafinn stóð upp og klappaði. Við ræðum við Hörð Unnsteinsson körfuboltaþjálfara um þetta augnablik og merkingu þess, tölfræðiblæti í íþróttum vestanhafs og pródúseruð söguleg augnablik. Drag sem listform verður sífellt meira áberandi í dægurmenningunni, ekki síst fyrir tilstilli raunveruleikaþáttanna RuPaul?s Drag Race. 15. þáttaröð stendur nú yfir, vinsældirnar fara síður en svo dvínandi en það er munur á því sem áhorfendum birtist á skjánum og því sem fram fer á dragsýningum um allan heim. Íslenska dragfjölskyldan House of Heart heldur mánaðarlega sýningu á skemmtistaðnum Kíkí og sú næsta fer fram núna á Laugardaginn, við tókum stöðuna á þeim Glóeyju Þóru Eyjólfsdóttur, eða Chardonnay Bublée og Magnúsi Degi Gottskálkssyni, eða Úllu la Delish. Seyðfirðingar fagna komu sólarinnar með hátíðinni List í ljósi sem fram fer dagana 10. og 11. febrúar. Þetta hefur verið árlegur viðburður frá árinu 2016 og tilefnið er eins og nafnið gefur til kynna endurkoma langþráðs sólarljóss inn í fjörðinn. Fjöldi gesta víða að sýnir listaverk, innsetningar og gjörninga um allan bæ þar sem ljósið er í lykilhlutverki. Lestin hringdi austur til Seyðisfjarðar í Sesselju Hlín Jónasardóttur og fékk að vita aðeins meira um hátíðina í ár.

Eftirvæntingin var mikil þegar LeBron James og félagar í Los angeles Lakers mættu Oklahoma City Thunder í NBA deildinni í gær. Þó var eftirvæntingin hvað mest vegna þess að líklega myndi LeBron James, langstærsta stjarna deildarinnar, skrá sig í sögubækurnar. Með tveggja stiga körfu í lok þriðja leikhluta skaut hann sér fram úr stigameti Kareem Abdul Jabbar. James hefur nú skorað 38,390 stig í venjulegum deildarleikjum. Leikurinn var stöðvaður, salurinn ærðist og hver einasti sími í húsinu á lofti. Fjölskylda LeBron fór inn á völlinn í fögnuði og fyrrum methafinn stóð upp og klappaði. Við ræðum við Hörð Unnsteinsson körfuboltaþjálfara um þetta augnablik og merkingu þess, tölfræðiblæti í íþróttum vestanhafs og pródúseruð söguleg augnablik. Drag sem listform verður sífellt meira áberandi í dægurmenningunni, ekki síst fyrir tilstilli raunveruleikaþáttanna RuPaul?s Drag Race. 15. þáttaröð stendur nú yfir, vinsældirnar fara síður en svo dvínandi en það er munur á því sem áhorfendum birtist á skjánum og því sem fram fer á dragsýningum um allan heim. Íslenska dragfjölskyldan House of Heart heldur mánaðarlega sýningu á skemmtistaðnum Kíkí og sú næsta fer fram núna á Laugardaginn, við tókum stöðuna á þeim Glóeyju Þóru Eyjólfsdóttur, eða Chardonnay Bublée og Magnúsi Degi Gottskálkssyni, eða Úllu la Delish. Seyðfirðingar fagna komu sólarinnar með hátíðinni List í ljósi sem fram fer dagana 10. og 11. febrúar. Þetta hefur verið árlegur viðburður frá árinu 2016 og tilefnið er eins og nafnið gefur til kynna endurkoma langþráðs sólarljóss inn í fjörðinn. Fjöldi gesta víða að sýnir listaverk, innsetningar og gjörninga um allan bæ þar sem ljósið er í lykilhlutverki. Lestin hringdi austur til Seyðisfjarðar í Sesselju Hlín Jónasardóttur og fékk að vita aðeins meira um hátíðina í ár.

Konunglegi Ballettinn í Birmingham vinnur nú að ballett byggðum á lögum þungarokkssveitarinnar Black Sabbath. Nýr listrænn stjórnandi Ballettsins leggur upp með að vinna með menninguna á svæðinu og hefur áður sett upp City of a Thousand Trades, sem fjallar um innflytjenda- og iðnarsögu borgarinnar. Hugarflug, ráðstefna Listaháskóla Íslands fer fram á föstudag 10. febrúar en opnunarhátíð er á fimmtudag. Yfirskrift ráðstefnunnar eða hátíðarinnar í ár er ?Margfeldi framtíða??. Í einum þessara fyrirlestra fjallar hópurinn Artists in Iceland Visa Action Group (AIVAG) um beitingu reglugerða varðandi vegabréfsáritanir og dvalarleyfi og áhrif þess á listræna starfsemi, menningarstofnanir og stöðu listamanna af erlendum uppruna á Íslandi. Bryndís Björnsdóttir og Megan Auður í AIVAG halda fyrirlesturinn en einnig verða einnig hvor með sína vinnustofu. Við heimsækjum Megan Auði á kaffistofu Höggmyndafélagsins. Við lítum svo við í Gallerí Þulu á Hjartatorgi, þar stendur yfir sýning myndlistarmannsins Þorvalds Jónssonar, Hringiða. Þetta er skemmtileg og svolítið skrípó sýning þar sem fylgst er með sjö fígúrum, ævintýrum þeirra og lífshlaupi.

Konunglegi Ballettinn í Birmingham vinnur nú að ballett byggðum á lögum þungarokkssveitarinnar Black Sabbath. Nýr listrænn stjórnandi Ballettsins leggur upp með að vinna með menninguna á svæðinu og hefur áður sett upp City of a Thousand Trades, sem fjallar um innflytjenda- og iðnarsögu borgarinnar. Hugarflug, ráðstefna Listaháskóla Íslands fer fram á föstudag 10. febrúar en opnunarhátíð er á fimmtudag. Yfirskrift ráðstefnunnar eða hátíðarinnar í ár er ?Margfeldi framtíða??. Í einum þessara fyrirlestra fjallar hópurinn Artists in Iceland Visa Action Group (AIVAG) um beitingu reglugerða varðandi vegabréfsáritanir og dvalarleyfi og áhrif þess á listræna starfsemi, menningarstofnanir og stöðu listamanna af erlendum uppruna á Íslandi. Bryndís Björnsdóttir og Megan Auður í AIVAG halda fyrirlesturinn en einnig verða einnig hvor með sína vinnustofu. Við heimsækjum Megan Auði á kaffistofu Höggmyndafélagsins. Við lítum svo við í Gallerí Þulu á Hjartatorgi, þar stendur yfir sýning myndlistarmannsins Þorvalds Jónssonar, Hringiða. Þetta er skemmtileg og svolítið skrípó sýning þar sem fylgst er með sjö fígúrum, ævintýrum þeirra og lífshlaupi.

Við kíkjum á Grammy-verðlaunahátíðina sem fram fór um helgina og rifjum upp viðtal við plötusnúðinn Natalie Gunnarsdóttur um house tónlist og Renaissance, nýjustu plötu Beyoncé. Beyoncé hefur nú hlotið flest Grammy-verðlaun allra listamanna. Hallgrímur Árnason myndlistarmaður sem búsettur er í Vín opnar sína fyrstu einkasýningu um helgina þar sem hann sýnir abstrakt verk á óhefðbundinn hátt þar sem bakhlið málverkanna leikur jafnstórt hlutverk og framhliðin. Við sláum á þráðinn til Vinar til að forvitnast um sýninguna, sem hann kallar fehlerhaft [k?tl?ð]. Að lokum leit Vigdís Hafliðadóttir við í Lestinni, hún er söngkona hljómsveitarinnar FLOTT sem sendi frá sér lagið Hún ógnar mér á dögunum. Þura Stína Kristleifsdóttir, Reykjavíkurdóttir og leikstjóri tónlistarmyndbandsins við lagið var á línunni frá Mílan.

Við kíkjum á Grammy-verðlaunahátíðina sem fram fór um helgina og rifjum upp viðtal við plötusnúðinn Natalie Gunnarsdóttur um house tónlist og Renaissance, nýjustu plötu Beyoncé. Beyoncé hefur nú hlotið flest Grammy-verðlaun allra listamanna. Hallgrímur Árnason myndlistarmaður sem búsettur er í Vín opnar sína fyrstu einkasýningu um helgina þar sem hann sýnir abstrakt verk á óhefðbundinn hátt þar sem bakhlið málverkanna leikur jafnstórt hlutverk og framhliðin. Við sláum á þráðinn til Vinar til að forvitnast um sýninguna, sem hann kallar fehlerhaft [k?tl?ð]. Að lokum leit Vigdís Hafliðadóttir við í Lestinni, hún er söngkona hljómsveitarinnar FLOTT sem sendi frá sér lagið Hún ógnar mér á dögunum. Þura Stína Kristleifsdóttir, Reykjavíkurdóttir og leikstjóri tónlistarmyndbandsins við lagið var á línunni frá Mílan.

Við pælum í Pamela: A Love Story, heimildarmynd um Pamelu Anderson sem kom út á Netflix á dögunum sem nokkurs konar svar við þáttunum Pam & Tommy sem komu út í fyrra í óþökk Pamelu. Fyrir nokkrum árum hófst doktorsrannsókn hér á landi þar sem markmiðið var að rannsaka málnotkun Íslendinga á samfélagsmiðlum. Í desember í fyrra fór fram doktorsvörn Vanessu Isenmann við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Doktorsritgerð hennar í íslenskri málfræði fjallar um notkun íslenskunnar í óformlegum samskiptum á Facebook. Og Brynja Hjálmsdóttir flytur okkur pistil um einkennisbúninga og merkingu þeirra.

Við pælum í Pamela: A Love Story, heimildarmynd um Pamelu Anderson sem kom út á Netflix á dögunum sem nokkurs konar svar við þáttunum Pam & Tommy sem komu út í fyrra í óþökk Pamelu. Fyrir nokkrum árum hófst doktorsrannsókn hér á landi þar sem markmiðið var að rannsaka málnotkun Íslendinga á samfélagsmiðlum. Í desember í fyrra fór fram doktorsvörn Vanessu Isenmann við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Doktorsritgerð hennar í íslenskri málfræði fjallar um notkun íslenskunnar í óformlegum samskiptum á Facebook. Og Brynja Hjálmsdóttir flytur okkur pistil um einkennisbúninga og merkingu þeirra.

Vetrarhátíð opnar í dag og stendur fram á laugardag, 150 viðburðir eru í boði fyrir fólk að kostnaðarlausu þar sem mikill fjöldi listamanna sýnir list sína. Einn viðburðurinn heitir Stríðið er raunverulegt / The struggle is real. Þar sýnir Curver Thoroddsen kvikmyndaverk í Höggmyndagarðinum við Nýlendugötu sem hann vann í samstarfi við rússneska kvikmyndagerðamenn. Ísskápurinn eru miðpunktur verksins og Curver sjálfur en hann er ekki í matarleit heldur bograr hann inn í skápinn vopnaður tusku og hreinsiefni. Verkið var gert í Moskvu skömmu fyrir Úkraínustríðið í kjölfar ritskoðunar á öðru verki listamannsins. Curver mætir um borð í Lestina í dag og segir betur frá. Ásdís Sól Ágústsdóttir hefur verið að horfa á raunveruleikasjónvarp um fólk í leit að ástinni og í pistli dagsins fjallar hún um það hvernig ástin birtist í slíkum þáttum, sem nóg er af á streymisveitum þessi misserin. Eftir 21 ár af æsingaráðgjöf um allt á milli himins og jarðar; megrun, vandræðaunglinga, missi, vímuefnanotkun, framhjáhald, og svo framvegis, hefur hinn vinalegi en strangi suðurríkjasálfræðingur Phil McGraw ákveðið að hætta með hina geysivinsælu þætti Dr. Phil. Við ræðum arfleifð þáttanna og sálgæslu í sjónvarpi við Salvöru Gullbrá Þórarinsdóttur og Ragnheiði Thorsteinsson.

Vetrarhátíð opnar í dag og stendur fram á laugardag, 150 viðburðir eru í boði fyrir fólk að kostnaðarlausu þar sem mikill fjöldi listamanna sýnir list sína. Einn viðburðurinn heitir Stríðið er raunverulegt / The struggle is real. Þar sýnir Curver Thoroddsen kvikmyndaverk í Höggmyndagarðinum við Nýlendugötu sem hann vann í samstarfi við rússneska kvikmyndagerðamenn. Ísskápurinn eru miðpunktur verksins og Curver sjálfur en hann er ekki í matarleit heldur bograr hann inn í skápinn vopnaður tusku og hreinsiefni. Verkið var gert í Moskvu skömmu fyrir Úkraínustríðið í kjölfar ritskoðunar á öðru verki listamannsins. Curver mætir um borð í Lestina í dag og segir betur frá. Ásdís Sól Ágústsdóttir hefur verið að horfa á raunveruleikasjónvarp um fólk í leit að ástinni og í pistli dagsins fjallar hún um það hvernig ástin birtist í slíkum þáttum, sem nóg er af á streymisveitum þessi misserin. Eftir 21 ár af æsingaráðgjöf um allt á milli himins og jarðar; megrun, vandræðaunglinga, missi, vímuefnanotkun, framhjáhald, og svo framvegis, hefur hinn vinalegi en strangi suðurríkjasálfræðingur Phil McGraw ákveðið að hætta með hina geysivinsælu þætti Dr. Phil. Við ræðum arfleifð þáttanna og sálgæslu í sjónvarpi við Salvöru Gullbrá Þórarinsdóttur og Ragnheiði Thorsteinsson.

Við verðum á gráa svæðinu, á mörkum hins löglega og hins ólöglega, þess sem er leynilegt en samt uppi á borðinu, í njósnaborginni Vín. Brian Jonestown Massacre heldur tónleika á Íslandi í mars. Davíð Roach Gunnarsson flytur okkur pistil um hljómsveitina sem hann segir síðasta vígi sækadelíunnar. Tónlistarkonan Nína Solveig Andersen sem gengur undir listamannanafninu Lúpína hefur gefið frá sér sína fyrstu sólóplötu sem kallast Ringluð. Nína er búsett í Osló þar sem hún stundaði nám og vinnur að tónlist, Lestin sló á þráin til hennar og fékk að vita meira um plötuna.

Við verðum á gráa svæðinu, á mörkum hins löglega og hins ólöglega, þess sem er leynilegt en samt uppi á borðinu, í njósnaborginni Vín. Brian Jonestown Massacre heldur tónleika á Íslandi í mars. Davíð Roach Gunnarsson flytur okkur pistil um hljómsveitina sem hann segir síðasta vígi sækadelíunnar. Tónlistarkonan Nína Solveig Andersen sem gengur undir listamannanafninu Lúpína hefur gefið frá sér sína fyrstu sólóplötu sem kallast Ringluð. Nína er búsett í Osló þar sem hún stundaði nám og vinnur að tónlist, Lestin sló á þráin til hennar og fékk að vita meira um plötuna.

Myndlistarsýningin Snúrusúpa opnar á Vetrarhátíð í Tjarnarsal Ráðhúss Reykjavíkur á fimmtudag. Sjö listamenn taka þátt og fást við sama efniviðinn, rafmagn, sem er alltumlykjandi þáttur í lífi manna. Tilvistin er snúrusúpa, eins og segir í kynningu. Tveir úr listamannahópnum líta við í Lestina, þau Atli Bollason og Una Sigtryggsdóttir. Við förum líka til Írlands og veltum fyrir okkur húsnæðismarkaðinum, stéttavitund og menningarauðmagni í bókum írska rithöfundarins Sally Rooney. Við ræðum við Ingunni Snædal, þýðanda bókarinnar Fagri heimur, hvar ert þú, eftir Sally Rooney, sem kom út í íslenskri þýðingu árið 2022.

Myndlistarsýningin Snúrusúpa opnar á Vetrarhátíð í Tjarnarsal Ráðhúss Reykjavíkur á fimmtudag. Sjö listamenn taka þátt og fást við sama efniviðinn, rafmagn, sem er alltumlykjandi þáttur í lífi manna. Tilvistin er snúrusúpa, eins og segir í kynningu. Tveir úr listamannahópnum líta við í Lestina, þau Atli Bollason og Una Sigtryggsdóttir. Við förum líka til Írlands og veltum fyrir okkur húsnæðismarkaðinum, stéttavitund og menningarauðmagni í bókum írska rithöfundarins Sally Rooney. Við ræðum við Ingunni Snædal, þýðanda bókarinnar Fagri heimur, hvar ert þú, eftir Sally Rooney, sem kom út í íslenskri þýðingu árið 2022.

Við verðum með hugann við bandarískar bókmenntir og tónlist í dag. Tom Verlaine, söngvari, gítarleikari og lagasmiður bandarísku rokksveitarinnar Television lést um helgina 73 ára. Sveitin spratt upp úr pönksenu í New York á áttunda áratugnum í kringum staðinn CBGB ásamt hljómsveitum eins og Talking Heads, Patti Smith, Blondie og Ramones. Television var ekki langlíf en gríðarlega áhrifamikil, og fyrsta plata þeirra Marquee moon ratar á flesta lista yfir bestu og áhrifamestu plötur allra tíma. Við ræðum um þessa merkilegu hljómsveit og höfuðpaur hennar við Gunnar Jónsson tónlistarmann. Við kynnumst bandaríska rithöfundinum Nellu Larsen, sem skrifaði bækur og smásögur á þriðja áratug tuttugustu aldar. Larsen ólst upp í Chicago hjá danskri móður en faðir hennar var frá Jómfrúareyjum, fyrrum þrælanýlendu Dana. Bækur hennar lýsa þeirri upplifun að vera dökk, ekki hvít en ekki nógu svört til að tilheyra samfélagi svartra. Sólveig Ásta Sigurðardóttir, bókmenntafræðingur heimsækir Lestina og segir frá þessum áhugaverða höfundi.

Við verðum með hugann við bandarískar bókmenntir og tónlist í dag. Tom Verlaine, söngvari, gítarleikari og lagasmiður bandarísku rokksveitarinnar Television lést um helgina 73 ára. Sveitin spratt upp úr pönksenu í New York á áttunda áratugnum í kringum staðinn CBGB ásamt hljómsveitum eins og Talking Heads, Patti Smith, Blondie og Ramones. Television var ekki langlíf en gríðarlega áhrifamikil, og fyrsta plata þeirra Marquee moon ratar á flesta lista yfir bestu og áhrifamestu plötur allra tíma. Við ræðum um þessa merkilegu hljómsveit og höfuðpaur hennar við Gunnar Jónsson tónlistarmann. Við kynnumst bandaríska rithöfundinum Nellu Larsen, sem skrifaði bækur og smásögur á þriðja áratug tuttugustu aldar. Larsen ólst upp í Chicago hjá danskri móður en faðir hennar var frá Jómfrúareyjum, fyrrum þrælanýlendu Dana. Bækur hennar lýsa þeirri upplifun að vera dökk, ekki hvít en ekki nógu svört til að tilheyra samfélagi svartra. Sólveig Ásta Sigurðardóttir, bókmenntafræðingur heimsækir Lestina og segir frá þessum áhugaverða höfundi.

Þátturinn í dag verður helgaður kvikmyndum. Guðrún Elsa Bragadóttir flytur gagnrýni um kvikmyndina Villibráð sem hefur verið að gera það gott í kvikmyndahúsum landsins undanfarið og við fáum til okkar Ásgrím Sverrisson, ritstjóra vefmiðilsins Klapptrés. Það eru fáir fróðari en Ásgrímur um íslenskar kvikmyndir, og hann ræðir við okkur um Klapptré, fagmiðil um íslenskar kvikmyndir og sjónvarp, sem stofnaður var haustið 2013 og fagnar 10 ára afmæli á árinu.

Þátturinn í dag verður helgaður kvikmyndum. Guðrún Elsa Bragadóttir flytur gagnrýni um kvikmyndina Villibráð sem hefur verið að gera það gott í kvikmyndahúsum landsins undanfarið og við fáum til okkar Ásgrím Sverrisson, ritstjóra vefmiðilsins Klapptrés. Það eru fáir fróðari en Ásgrímur um íslenskar kvikmyndir, og hann ræðir við okkur um Klapptré, fagmiðil um íslenskar kvikmyndir og sjónvarp, sem stofnaður var haustið 2013 og fagnar 10 ára afmæli á árinu.

Mikil umræða hefur skapast um nýja leikna mynd sem fjallar um líf Amy Winehouse. Myndin, sem nýbyrjuð er í tökum, er nú þegar orðin umdeild. Eins og oft áður er tekist á um hvernig leikarar líta út og hver má segja söguna, og hvort það sé einfaldlega of snemmt að gera mynd um Amy Winehouse. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir fjallar um sýninguna Grímur manneskjunnar, sem tveir ungir norskir listamenn komu með hingað til lands fyrir 40 árum. Til stóð að halda sýninguna í Norræna húsinu en listamennirnir héldu á brott skömmu áður en sýningin opnaði. Málið olli fjaðrafoki og rataði í fjölmiðla, en það var greint frá atburðum á afar ólíkan hátt í norskum fjölmiðlum. Við fáum Áslaugu Dungal í heimsókn í Lestina. Hún gaf út sína fyrstu plötu í fyrra, 6 laga plötuna Óviss. Við ræðum við hana um mýktina í tónlistinni og mýktina í glímunni, sem er önnur ástríða í lífi hennar.

Mikil umræða hefur skapast um nýja leikna mynd sem fjallar um líf Amy Winehouse. Myndin, sem nýbyrjuð er í tökum, er nú þegar orðin umdeild. Eins og oft áður er tekist á um hvernig leikarar líta út og hver má segja söguna, og hvort það sé einfaldlega of snemmt að gera mynd um Amy Winehouse. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir fjallar um sýninguna Grímur manneskjunnar, sem tveir ungir norskir listamenn komu með hingað til lands fyrir 40 árum. Til stóð að halda sýninguna í Norræna húsinu en listamennirnir héldu á brott skömmu áður en sýningin opnaði. Málið olli fjaðrafoki og rataði í fjölmiðla, en það var greint frá atburðum á afar ólíkan hátt í norskum fjölmiðlum. Við fáum Áslaugu Dungal í heimsókn í Lestina. Hún gaf út sína fyrstu plötu í fyrra, 6 laga plötuna Óviss. Við ræðum við hana um mýktina í tónlistinni og mýktina í glímunni, sem er önnur ástríða í lífi hennar.

Sunna Svavarsdóttir myndlistarkona opnaði sýninguna Weight Serie í Gallerí Port á Laugavegi síðustu helgi - þar sem hún rannsakar hreyfiorku líkamans. Sunna er frá Akureyri og lærði við Konunglegu listaakademíuna í Den Haag og útskrifaðist þaðan árið 2019 en flutti svo til Íslands þegar Covid skall á. Við lítum inn á Gallerí Port í dag. Smá smár er nýtt lag frá leikaranum og tónlistarmanninum Ara Ísfeld Óskarssyni. Lagið var upphaflega hluti af sýningunni How to make love to a man sem sýnt var í Borgarleikhúsinu í fyrra, sem leikhópurinn Toxic kings setti upp. Þar glímdu þeir við ýmsa fleti karlmennskuhugmyndarinnar og í þessu lagi syngur Ari Ísfeld um hvað það er gott að fá að vera lítill í sér og sýna tilfinningar. Og Melkorka Gunborg Briansdóttir fjallar um sýningu Pussy Riot í Þjóðleikhúsinu út frá hugmyndum Foucault um alsæi.

Sunna Svavarsdóttir myndlistarkona opnaði sýninguna Weight Serie í Gallerí Port á Laugavegi síðustu helgi - þar sem hún rannsakar hreyfiorku líkamans. Sunna er frá Akureyri og lærði við Konunglegu listaakademíuna í Den Haag og útskrifaðist þaðan árið 2019 en flutti svo til Íslands þegar Covid skall á. Við lítum inn á Gallerí Port í dag. Smá smár er nýtt lag frá leikaranum og tónlistarmanninum Ara Ísfeld Óskarssyni. Lagið var upphaflega hluti af sýningunni How to make love to a man sem sýnt var í Borgarleikhúsinu í fyrra, sem leikhópurinn Toxic kings setti upp. Þar glímdu þeir við ýmsa fleti karlmennskuhugmyndarinnar og í þessu lagi syngur Ari Ísfeld um hvað það er gott að fá að vera lítill í sér og sýna tilfinningar. Og Melkorka Gunborg Briansdóttir fjallar um sýningu Pussy Riot í Þjóðleikhúsinu út frá hugmyndum Foucault um alsæi.

Í fyrra kom út enn ein Gosa myndin, Guillermo Del Toro's Pinocchio á Netflix. Endurgerðir og aðlaganir af þessari frægu ítölsku barnasögu frá síðari hluta 19. aldar eru óteljandi en það er kannski ekki skrýtið að það sé dekkri og dularfyllri tónn en venjulega í þessari mynd furðusagnaleikstjórans Del Toro. Við ræðum um Gosa, dauðann, fasisma og völd við Hildi Ýr Ísberg. Við gerum upp þátttöku Íslands á HM í handbolta en lítum um leið til fortíðar á annað stórmót, þegar Ísland lék á HM í Austur-Þýskalandi 1958. Við tölum við afa Lóu, Val Benediktsson, fyrrum landsliðskappa í handbolta og heyrum hans hugleiðingar um sigrana, töpin, þjóðarhöllina og handboltann.

Í fyrra kom út enn ein Gosa myndin, Guillermo Del Toro's Pinocchio á Netflix. Endurgerðir og aðlaganir af þessari frægu ítölsku barnasögu frá síðari hluta 19. aldar eru óteljandi en það er kannski ekki skrýtið að það sé dekkri og dularfyllri tónn en venjulega í þessari mynd furðusagnaleikstjórans Del Toro. Við ræðum um Gosa, dauðann, fasisma og völd við Hildi Ýr Ísberg. Við gerum upp þátttöku Íslands á HM í handbolta en lítum um leið til fortíðar á annað stórmót, þegar Ísland lék á HM í Austur-Þýskalandi 1958. Við tölum við afa Lóu, Val Benediktsson, fyrrum landsliðskappa í handbolta og heyrum hans hugleiðingar um sigrana, töpin, þjóðarhöllina og handboltann.

Á morgun frumsýnir Lab Loki, leikritið Marat/Sade í leiksjtórn Rúnars Guðbrandssonar. Leikhópurinn er skipaður leikurum á aldrinum 70-90 ára. Við ræðum við leikstjórann og leikkonu í verkinu, Júlíu Hannan, um ferlið, verkið og erindi þess í samtímanum. Brynja Hjálmsdóttir, skáld, flytur hugleiðingu um tanntöku, tanntúrisma og tannlæknaótta. Post-dreifing er listahópur eða hreyfing, sem skipuð er ungu listafólki, úr ólíkum áttum grasrótarlistastarfs Reykjavíkur. Samkvæmt aðstandendum Post-dreifingar er markmiðið að tryggja sýnileika og sjálfsnægtir listamanna með samstarfinu. Á morgun kemur út fjórða safnplata undir merkjum Postdreifingar sem kallast drullumall, síðasta Drullumall plata kom út fyrir tæpum þremur árum þar sem haldið er áfram þar sem frá var horfið; að safna saman grasrótartónlistarfólki á einn stað og gefa pláss og sýna með því fjölbreytni tónlistarinnar sem ómar undir yfirborðinu. Rætt er við Einar Karl Pétursson og Simon Hirt.

Á morgun frumsýnir Lab Loki, leikritið Marat/Sade í leiksjtórn Rúnars Guðbrandssonar. Leikhópurinn er skipaður leikurum á aldrinum 70-90 ára. Við ræðum við leikstjórann og leikkonu í verkinu, Júlíu Hannan, um ferlið, verkið og erindi þess í samtímanum. Brynja Hjálmsdóttir, skáld, flytur hugleiðingu um tanntöku, tanntúrisma og tannlæknaótta. Post-dreifing er listahópur eða hreyfing, sem skipuð er ungu listafólki, úr ólíkum áttum grasrótarlistastarfs Reykjavíkur. Samkvæmt aðstandendum Post-dreifingar er markmiðið að tryggja sýnileika og sjálfsnægtir listamanna með samstarfinu. Á morgun kemur út fjórða safnplata undir merkjum Postdreifingar sem kallast drullumall, síðasta Drullumall plata kom út fyrir tæpum þremur árum þar sem haldið er áfram þar sem frá var horfið; að safna saman grasrótartónlistarfólki á einn stað og gefa pláss og sýna með því fjölbreytni tónlistarinnar sem ómar undir yfirborðinu. Rætt er við Einar Karl Pétursson og Simon Hirt.

Fúskið er viðburðarrými og aðsetur listamanna í Gufunesi. Á dögunum birtist tilkynning þess efnis að þau hygðust leggja árar í bát, allavega í bili, allavega í núverandi mynd. Eftir tveggja ára starfsemi, eftir reiv, tónleika, rusl-fest og myndlistarsýningar sem hafa blásið lífi í reykvískt menningar og listalíf. Elsa Jónsdóttir, myndlistarkona, ein upphafsmanna Fúsksins, kom í Lestina til að segja frá þeirri ákvörðun að kveðja Gufunesið. Við rifjum upp reivið Buxur, sem haldið var í annað sinn í Fúskinu. Davíð Roach flutti pistil í Tengivagninum í júlí síðastliðið sumar, sem við endurflytjum. Annar þáttur af örséríunni Þegar Ísland hélt stórmót, frá árinu 2020. Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson skoða umgjörð HM í handbolta sem haldið var á Íslandi árið 1995.

Fúskið er viðburðarrými og aðsetur listamanna í Gufunesi. Á dögunum birtist tilkynning þess efnis að þau hygðust leggja árar í bát, allavega í bili, allavega í núverandi mynd. Eftir tveggja ára starfsemi, eftir reiv, tónleika, rusl-fest og myndlistarsýningar sem hafa blásið lífi í reykvískt menningar og listalíf. Elsa Jónsdóttir, myndlistarkona, ein upphafsmanna Fúsksins, kom í Lestina til að segja frá þeirri ákvörðun að kveðja Gufunesið. Við rifjum upp reivið Buxur, sem haldið var í annað sinn í Fúskinu. Davíð Roach flutti pistil í Tengivagninum í júlí síðastliðið sumar, sem við endurflytjum. Annar þáttur af örséríunni Þegar Ísland hélt stórmót, frá árinu 2020. Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson skoða umgjörð HM í handbolta sem haldið var á Íslandi árið 1995.

Um helgina verður Frönsk kvikmyndahátíð haldin í 23. sinn. Ása Baldursdóttir, dagskrárstjóri í Bío Paradís, kom í Lestina og sagði frá dagskránni. Auk þess fáum við fréttir af blómlegum rekstri bíósins, sem stóð til að loka fyrir skömmu. Breski söngarinn Johnny Rotten með hljómsveitinni Public image ltd hefur ákveðið að taka þátt í Eurovision í ár, með laginu Hawaii. Jóhannes Ólafsson fjallar um þessa ákvörðun gamla pönkarans. Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá ljóðum tónlistarkonunnar PJ Harvey, sem gaf út ljóðabókina Orlam í fyrra.

Um helgina verður Frönsk kvikmyndahátíð haldin í 23. sinn. Ása Baldursdóttir, dagskrárstjóri í Bío Paradís, kom í Lestina og sagði frá dagskránni. Auk þess fáum við fréttir af blómlegum rekstri bíósins, sem stóð til að loka fyrir skömmu. Breski söngarinn Johnny Rotten með hljómsveitinni Public image ltd hefur ákveðið að taka þátt í Eurovision í ár, með laginu Hawaii. Jóhannes Ólafsson fjallar um þessa ákvörðun gamla pönkarans. Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá ljóðum tónlistarkonunnar PJ Harvey, sem gaf út ljóðabókina Orlam í fyrra.

Á föstudag var Shakespeare-leikritið Macbeth frumsýnt á stóra sviði Borgarleikhússins. Leikstjórn annast Ur?ul? Barto, ungur og upprennandi leikstjóri frá Litháen sem leiðir yngsta listræna teymi sem hefur komið að slíkri sýningu á stóra sviði Borgarleikhússins. Macbeth þarf vart að kynna úr höfundaverki Williams Shakespeare, hin blóði drifna saga um skoska konunginn Macbeth. Ur?ul? Barto er gestur Lestarinnar í dag. Dune eftir bandaríska rithöfundinn Frank Herbert kom út í nýrri íslenskri þýðingu í lok síðasta árs og ber heitið Dúna. Dúna er einhver vinsælasta og áhrifamesta vísindaskáldsaga allra tíma og frá útgáfu hennar árið 1965 hefur þessi stórbrotni doðrantur sett svip sinn á vísindaskáldskap. Frásögnin er uppfull af afar sértækum orðaforða sem ramma inn þennan framtíðarheim. Með því skapaði Herbert einstaka veröld sem vísar til ýmissa trúarrita, og er einnig full af pælingum um vist- og mannfræði og stjórnmálaheimspeki. Í viðauka bókarinnar er langur hugtakalisti úr Keisaradæminu, þar sem farið er ítarlega ofan í hvert orð og hugtak sem nauðsynlegt er að þekkja við lesturinn. Þýðingu Dúnu unnu þau Kári Emil Helgason og Dýrleif Bjarnadóttir. Lestin ræðir við Kára um bókina og áhrif hennar.

Á föstudag var Shakespeare-leikritið Macbeth frumsýnt á stóra sviði Borgarleikhússins. Leikstjórn annast Ur?ul? Barto, ungur og upprennandi leikstjóri frá Litháen sem leiðir yngsta listræna teymi sem hefur komið að slíkri sýningu á stóra sviði Borgarleikhússins. Macbeth þarf vart að kynna úr höfundaverki Williams Shakespeare, hin blóði drifna saga um skoska konunginn Macbeth. Ur?ul? Barto er gestur Lestarinnar í dag. Dune eftir bandaríska rithöfundinn Frank Herbert kom út í nýrri íslenskri þýðingu í lok síðasta árs og ber heitið Dúna. Dúna er einhver vinsælasta og áhrifamesta vísindaskáldsaga allra tíma og frá útgáfu hennar árið 1965 hefur þessi stórbrotni doðrantur sett svip sinn á vísindaskáldskap. Frásögnin er uppfull af afar sértækum orðaforða sem ramma inn þennan framtíðarheim. Með því skapaði Herbert einstaka veröld sem vísar til ýmissa trúarrita, og er einnig full af pælingum um vist- og mannfræði og stjórnmálaheimspeki. Í viðauka bókarinnar er langur hugtakalisti úr Keisaradæminu, þar sem farið er ítarlega ofan í hvert orð og hugtak sem nauðsynlegt er að þekkja við lesturinn. Þýðingu Dúnu unnu þau Kári Emil Helgason og Dýrleif Bjarnadóttir. Lestin ræðir við Kára um bókina og áhrif hennar.

Þann 10. Janúar kom út ævisaga Harry bretaprins, sem ber titilinn Spare, sem mætti þýða sem Varaskeifa. Um miðjan desember komu út heimildarþættirnir Harry & Meghan á Netflix, sem hafa fengið mikið áhorf. Og nú er eins og önnur hver fyrirsögn fjalli um þessi hjón. Sylvía Hall, laganemi og fyrrum blaðamaður á Vísi, kom í Lestina til að ræða þessi umdeildu hjón. Brynja Hjálmsdóttir, skáld, sem rifjar upp plágu sem hún komst í kynni við árið 2020, svokallaðan mannkláðamaur sem er algenga plága um alla veröld. Við endurflytjum fyrsta þátt örseríunnar Þegar Ísland hélt stórmót, sem var flutt í janúar árið 2020 í Lestinni. Í henni rifjuðu Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson upp sögu HM á Íslandi árið 1995.

Þann 10. Janúar kom út ævisaga Harry bretaprins, sem ber titilinn Spare, sem mætti þýða sem Varaskeifa. Um miðjan desember komu út heimildarþættirnir Harry & Meghan á Netflix, sem hafa fengið mikið áhorf. Og nú er eins og önnur hver fyrirsögn fjalli um þessi hjón. Sylvía Hall, laganemi og fyrrum blaðamaður á Vísi, kom í Lestina til að ræða þessi umdeildu hjón. Brynja Hjálmsdóttir, skáld, sem rifjar upp plágu sem hún komst í kynni við árið 2020, svokallaðan mannkláðamaur sem er algenga plága um alla veröld. Við endurflytjum fyrsta þátt örseríunnar Þegar Ísland hélt stórmót, sem var flutt í janúar árið 2020 í Lestinni. Í henni rifjuðu Anna Marsibil Clausen og Kristján Guðjónsson upp sögu HM á Íslandi árið 1995.

Golden Globes - sjónvarps og kvikmyndaverðlaun samtaka erlendra blaðamanna í Hollywood, Hollywood Foreign Press - fóru fram í áttugasta skipti í gær. Í Beverly Hills á Beverly Hilton hótelinu. Nokkrar þakkarræður vöktu mikla athygli og við rýnum í þær. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í sjónvarpsþættina Kaleidoscope sem sýndir eru á Netflix. Við hugum líka að hinu karnívalíska. Það fór eflaust ekki framhjá neinum að þrettándahátíð í Vestmannaeyjum síðastliðinn föstudag rataði í sviðsljósið fyrir umdeild tröllalíkneski sem þar gengu um. Hátíðarhöld tengd þrettándanum eiga sér langa og ríka hefð í Eyjum og lengi hefur það þekkst að skapa ófrýnilegar verur sem tákna þjóðþekktar persónur sem tengjast tíðarandanum, fólk sem gert er stólpagrín að. Við fengum til okkar þjóðfræðing sem segir okkur hvernig þessi hátíð tengist öðrum svokölluðum búninga- og heimsóknarhátíðum og hvernig karnívalið getur hjálpað okkur að setja atburðina í Vestmannaeyjum í skýrara samhengi.

Golden Globes - sjónvarps og kvikmyndaverðlaun samtaka erlendra blaðamanna í Hollywood, Hollywood Foreign Press - fóru fram í áttugasta skipti í gær. Í Beverly Hills á Beverly Hilton hótelinu. Nokkrar þakkarræður vöktu mikla athygli og við rýnum í þær. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í sjónvarpsþættina Kaleidoscope sem sýndir eru á Netflix. Við hugum líka að hinu karnívalíska. Það fór eflaust ekki framhjá neinum að þrettándahátíð í Vestmannaeyjum síðastliðinn föstudag rataði í sviðsljósið fyrir umdeild tröllalíkneski sem þar gengu um. Hátíðarhöld tengd þrettándanum eiga sér langa og ríka hefð í Eyjum og lengi hefur það þekkst að skapa ófrýnilegar verur sem tákna þjóðþekktar persónur sem tengjast tíðarandanum, fólk sem gert er stólpagrín að. Við fengum til okkar þjóðfræðing sem segir okkur hvernig þessi hátíð tengist öðrum svokölluðum búninga- og heimsóknarhátíðum og hvernig karnívalið getur hjálpað okkur að setja atburðina í Vestmannaeyjum í skýrara samhengi.

Það styttist í frumsýningu sjónvarpsþáttanna The Last of us sem framleiddir eru af HBO. Þeir byggja á vinsælum hrollvekjutölvuleik frá 2013 og mikil spenna ríkir meðal aðdáenda, sérstaklega yfir því hvort þáttunum muni takast að aflétta vissri bölvun sem hvílir á mörgum aðlögunum tölvuleikja að kvikmynda- og sjónvarpsforminu. Við ræðum við Ingólf Guðmundsson hjá RVX, en fyrirtækið kemur að gerð þáttana. René Redzepi, yfirkokkur á Noma, tilkynnti á dögunum að margverðlaunaða, þriggja Michelin-stjörnu staðnum, besta veitingastað í heimi, verði lokað árið 2024. Eða að minnsta kosti í þeirri mynd sem hann er í núna. Ekki verður hægt að panta borð en þar verður tilraunastarfsemi og þróun, og hinir einstaka pop-up viðburðir. Noma, var opnaður árið 2003 í Kaupmannahöfn og þar er aðaláherslan á nýsköpun og hráefni úr nærumhverfinu. Það mætti kalla staðinn vöggu matargerðar sem kallast New Nordic cuisine. Veitingamaðurinn Ólafur Örn Ólafsson, mætti í Lestina til að ræða þessa lokunartilkynningu, Noma og yfirkokkinn heimsfræga, René Redzepi.

Það styttist í frumsýningu sjónvarpsþáttanna The Last of us sem framleiddir eru af HBO. Þeir byggja á vinsælum hrollvekjutölvuleik frá 2013 og mikil spenna ríkir meðal aðdáenda, sérstaklega yfir því hvort þáttunum muni takast að aflétta vissri bölvun sem hvílir á mörgum aðlögunum tölvuleikja að kvikmynda- og sjónvarpsforminu. Við ræðum við Ingólf Guðmundsson hjá RVX, en fyrirtækið kemur að gerð þáttana. René Redzepi, yfirkokkur á Noma, tilkynnti á dögunum að margverðlaunaða, þriggja Michelin-stjörnu staðnum, besta veitingastað í heimi, verði lokað árið 2024. Eða að minnsta kosti í þeirri mynd sem hann er í núna. Ekki verður hægt að panta borð en þar verður tilraunastarfsemi og þróun, og hinir einstaka pop-up viðburðir. Noma, var opnaður árið 2003 í Kaupmannahöfn og þar er aðaláherslan á nýsköpun og hráefni úr nærumhverfinu. Það mætti kalla staðinn vöggu matargerðar sem kallast New Nordic cuisine. Veitingamaðurinn Ólafur Örn Ólafsson, mætti í Lestina til að ræða þessa lokunartilkynningu, Noma og yfirkokkinn heimsfræga, René Redzepi.

Fréttir af gervigreindartækni virðast vera næstum daglegt brauð um þessar mundir. Í síðustu viku tilkynnti tæknirisinn Apple nýja þjónustu, hljóðbækur sem lesnar eru með gervigreind Í frétt breska blaðsins The Guardian er talað um endalok mennskra sögumannaradda - sem er kannski full vel í lagt og óvíst hvort eftirspurn hlustenda eftir svona gervilestri sé svona mikil. Við heyrum í Jóni Guðnasyni dósent við verkfræðideild Háskólans í Reykjavík og einn forstöðumanna mál og raddtækni seturs skólans og einnig Sólu Þorsteinsdóttur framleiðslustjóra hjá Storytel. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir flytur sinn fjórða og síðasta pistil um samspil tækni og fötlunar og veltir fyrir sér raddstýringu og rafrænum skilríkjum, fyrirbærum sem einfalda sumum lífið en eru ekki aðgengileg öllum hópum. Elsa María Jakobsdóttir, leikstjóri, frumsýndi þann 6. janúar myndina Villibráð, sína fyrstu kvikmynd í fullri lengd. Myndin sem er endurgerð ítalskrar kvikmyndar, eftir Paulo Genovese, sem á heimsmet í fjölda endurgerða. Handritið að myndinni skrifaði hún ásamt Tyrfingi Tyrfingssyni leikskáldi, og þau staðfærðu og gerðu söguna að sinni. Lestin heimsækir tökustað í Mosfellsbæ, þar sem Elsa María er að vinna að gerð nýrra íslenskra þátta. Við ræðum við hana um Villibráð og þættina Aftureldingu, sem eru í bígerð um þessar mundir. Við náum einnig stuttu tali af Hafsteini Gunnari Sigurðssyni, höfundi og leikstjóra þáttanna.

Fréttir af gervigreindartækni virðast vera næstum daglegt brauð um þessar mundir. Í síðustu viku tilkynnti tæknirisinn Apple nýja þjónustu, hljóðbækur sem lesnar eru með gervigreind Í frétt breska blaðsins The Guardian er talað um endalok mennskra sögumannaradda - sem er kannski full vel í lagt og óvíst hvort eftirspurn hlustenda eftir svona gervilestri sé svona mikil. Við heyrum í Jóni Guðnasyni dósent við verkfræðideild Háskólans í Reykjavík og einn forstöðumanna mál og raddtækni seturs skólans og einnig Sólu Þorsteinsdóttur framleiðslustjóra hjá Storytel. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir flytur sinn fjórða og síðasta pistil um samspil tækni og fötlunar og veltir fyrir sér raddstýringu og rafrænum skilríkjum, fyrirbærum sem einfalda sumum lífið en eru ekki aðgengileg öllum hópum. Elsa María Jakobsdóttir, leikstjóri, frumsýndi þann 6. janúar myndina Villibráð, sína fyrstu kvikmynd í fullri lengd. Myndin sem er endurgerð ítalskrar kvikmyndar, eftir Paulo Genovese, sem á heimsmet í fjölda endurgerða. Handritið að myndinni skrifaði hún ásamt Tyrfingi Tyrfingssyni leikskáldi, og þau staðfærðu og gerðu söguna að sinni. Lestin heimsækir tökustað í Mosfellsbæ, þar sem Elsa María er að vinna að gerð nýrra íslenskra þátta. Við ræðum við hana um Villibráð og þættina Aftureldingu, sem eru í bígerð um þessar mundir. Við náum einnig stuttu tali af Hafsteini Gunnari Sigurðssyni, höfundi og leikstjóra þáttanna.

Leikritið Eyja var frumsýnt í Þóðleikhúsinu í nóvember sem sett er upp af sviðslistahópnum O.N. Hópurinn setur upp tvítyngdar sýningar, á íslensku og íslensku táknmáli. Þetta er fyrsta verk hópsins og jafnframt fyrsta sýning af þessu tagi sem sett er upp í þjóðleikhúsinu, sýning sem flutt er á íslenskri tungu til jafns við táknmál. Þetta er verk um tengsl og tengslaleysi, sorgarferli, samskipti og löngunina eftir því að öðlast hlutverk í lífi sinna nánustu. Tveir af aðstandendum sýningarinnar, Adda Rut Jónsdóttir og Hjördís Anna Haraldsdóttir eru gestir Lestarinnar. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í nýjustu plötu tónlistarkonunnar Gugusar sem kom út í nóvember síðastliðinn, 12:48. Davíð segir hana eina allra bestu íslensku plötu síðasta árs og með henni hafi Gugusar farið úr því að vera stórkostlega hæfileikaríkt og efnilegt ungstirni yfir í að vera fullskapaður listamaður með sína eigin sýn, á alþjóðlegan mælikvarða.

Leikritið Eyja var frumsýnt í Þóðleikhúsinu í nóvember sem sett er upp af sviðslistahópnum O.N. Hópurinn setur upp tvítyngdar sýningar, á íslensku og íslensku táknmáli. Þetta er fyrsta verk hópsins og jafnframt fyrsta sýning af þessu tagi sem sett er upp í þjóðleikhúsinu, sýning sem flutt er á íslenskri tungu til jafns við táknmál. Þetta er verk um tengsl og tengslaleysi, sorgarferli, samskipti og löngunina eftir því að öðlast hlutverk í lífi sinna nánustu. Tveir af aðstandendum sýningarinnar, Adda Rut Jónsdóttir og Hjördís Anna Haraldsdóttir eru gestir Lestarinnar. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í nýjustu plötu tónlistarkonunnar Gugusar sem kom út í nóvember síðastliðinn, 12:48. Davíð segir hana eina allra bestu íslensku plötu síðasta árs og með henni hafi Gugusar farið úr því að vera stórkostlega hæfileikaríkt og efnilegt ungstirni yfir í að vera fullskapaður listamaður með sína eigin sýn, á alþjóðlegan mælikvarða.

Á dögunum bárust fréttir af fráfalli fatahönnuðarins Vivienne Westwood, sem var undir lok ævi sinnar orðin jafn mikill aktívisti og hún var fatahönnuður, þó að færa megi rök fyrir því að hún hafi kannski alltaf verið það. Westwood, sem stundum var kölluð guðmóðir pönksins, hóf feril sinn sem fatahönnuður á því að hanna föt á pönkhljómsveitina Sex Pistols. Við ræðum við Signýju Þórhallsdóttur, sem starfaði sem hönnuður hjá Vivienne Westwood í nokkur ár. Langstærsti hluti landsmanna settist niður fyrir framan sjónvarpið á gamlárskvöld í von um að skemmta sér og fara hlæjandi inn í nýtt ár. Fyrir og eftir eru sýndar auglýsingar í dýru plássi og ef það var eitthvað sem einkenndi þær í ár þá var það nostalgía. Mikið var um auglýsingar sem rifjuðu upp afrek fortíðar eða sviðsettu liðna tíð til að vekja minningar. Fróðar manneskjur segja jafnvel að nostalgía sé hugmynd okkar samtíma, Þorvaldur Sigurbjörn Helgason og Lóa Hjálmtýsdóttir velta fyrir sér nostalgíu í Lestinni í dag.

Á dögunum bárust fréttir af fráfalli fatahönnuðarins Vivienne Westwood, sem var undir lok ævi sinnar orðin jafn mikill aktívisti og hún var fatahönnuður, þó að færa megi rök fyrir því að hún hafi kannski alltaf verið það. Westwood, sem stundum var kölluð guðmóðir pönksins, hóf feril sinn sem fatahönnuður á því að hanna föt á pönkhljómsveitina Sex Pistols. Við ræðum við Signýju Þórhallsdóttur, sem starfaði sem hönnuður hjá Vivienne Westwood í nokkur ár. Langstærsti hluti landsmanna settist niður fyrir framan sjónvarpið á gamlárskvöld í von um að skemmta sér og fara hlæjandi inn í nýtt ár. Fyrir og eftir eru sýndar auglýsingar í dýru plássi og ef það var eitthvað sem einkenndi þær í ár þá var það nostalgía. Mikið var um auglýsingar sem rifjuðu upp afrek fortíðar eða sviðsettu liðna tíð til að vekja minningar. Fróðar manneskjur segja jafnvel að nostalgía sé hugmynd okkar samtíma, Þorvaldur Sigurbjörn Helgason og Lóa Hjálmtýsdóttir velta fyrir sér nostalgíu í Lestinni í dag.

Það er möllet-æði í Ástralíu. Allir og amma þeirra eru með sítt að aftan og ekkert lát á þessari tískubylgju. Þessi klipping, stutt að framan sítt að aftan er mjög einkennandi og í dag stendur hún út því gullöld þessarar greiðslu var fyrir 30-40 árum. En nýlega rakst ég á umfjöllun breska ríkisútvarpsins sem birt var milli jóla og nýárs. Það var stutt umfjöllun um þessi athyglisverðu hártísku í Ástralíu. Tísku sem hefur hreiðrað um sig þar, aftur, en eins og Ailsa Weaver tískusérfræðingur segir í umfjöllun BBC: 'Tísku möllet er klipping, ástralskt möllet er lífsstíll.' Hlaðvarpið BíóTvíó hóf göngu sína á Alvarpinu og er nú gefið út af Stundinni. Hlaðvarpinu er stjórnað af Andreu Björk Andrésdóttur og Steindóri Grétar Jónssyni, í þáttunum fara þau yfir eina íslenska kvikmynd í senn. Árið 2016 settu þau sér það metnaðarfulla markmið að horfa á allar íslenskar kvikmyndir í fullri lengd. Nú hafa þau horft á alls 220 myndir. Ásdís Sól Ágústsdóttir fjallar um nýjárstöfra og tímaflakk og rifjar í leiðinni upp bókina Sláturhús fimm eftir Kurt Vonnegut.

Það er möllet-æði í Ástralíu. Allir og amma þeirra eru með sítt að aftan og ekkert lát á þessari tískubylgju. Þessi klipping, stutt að framan sítt að aftan er mjög einkennandi og í dag stendur hún út því gullöld þessarar greiðslu var fyrir 30-40 árum. En nýlega rakst ég á umfjöllun breska ríkisútvarpsins sem birt var milli jóla og nýárs. Það var stutt umfjöllun um þessi athyglisverðu hártísku í Ástralíu. Tísku sem hefur hreiðrað um sig þar, aftur, en eins og Ailsa Weaver tískusérfræðingur segir í umfjöllun BBC: 'Tísku möllet er klipping, ástralskt möllet er lífsstíll.' Hlaðvarpið BíóTvíó hóf göngu sína á Alvarpinu og er nú gefið út af Stundinni. Hlaðvarpinu er stjórnað af Andreu Björk Andrésdóttur og Steindóri Grétar Jónssyni, í þáttunum fara þau yfir eina íslenska kvikmynd í senn. Árið 2016 settu þau sér það metnaðarfulla markmið að horfa á allar íslenskar kvikmyndir í fullri lengd. Nú hafa þau horft á alls 220 myndir. Ásdís Sól Ágústsdóttir fjallar um nýjárstöfra og tímaflakk og rifjar í leiðinni upp bókina Sláturhús fimm eftir Kurt Vonnegut.

Við endurflytjum þátt frá því í nóvember um samfélagsmiðilinn Goodreads. Jólabókaflóðið er farið í gang og rithöfundar og útgefendur keppast við að sannfæra íslendinga um að þeirra bók sé einmitt sú sem þeir eigi að kaupa lesa og gefa í jólagjöf. Þeir setja andlit rithöfunda á strætóskýli, setja auglýsingar í blöðin, vonast til þess að gagnrýnendur Kiljunnar dásami verkið, það hljóti tilnefningu til verðlauna, eða að almennir lesendur hrósi henni á netinu, á samfélagsmiðlum eða sérstökum bókasíðum eins og Goodreads. Þátturinn er helgaður vefsíðunni Goodreads, þar sem notendur geta haldið utan um bókalestur sinn, skrifað ummæli og gefið bókum stjörnur, líkt og bókagagnrýnendur. Við heyrum í notendum Goodreads, bæði lesendum og höfundum, en milli þessara tveggja hópa getur skapast óþægileg spenna þegar dómar eru neikvæðir.

Við endurflytjum þátt frá því í nóvember um samfélagsmiðilinn Goodreads. Jólabókaflóðið er farið í gang og rithöfundar og útgefendur keppast við að sannfæra íslendinga um að þeirra bók sé einmitt sú sem þeir eigi að kaupa lesa og gefa í jólagjöf. Þeir setja andlit rithöfunda á strætóskýli, setja auglýsingar í blöðin, vonast til þess að gagnrýnendur Kiljunnar dásami verkið, það hljóti tilnefningu til verðlauna, eða að almennir lesendur hrósi henni á netinu, á samfélagsmiðlum eða sérstökum bókasíðum eins og Goodreads. Þátturinn er helgaður vefsíðunni Goodreads, þar sem notendur geta haldið utan um bókalestur sinn, skrifað ummæli og gefið bókum stjörnur, líkt og bókagagnrýnendur. Við heyrum í notendum Goodreads, bæði lesendum og höfundum, en milli þessara tveggja hópa getur skapast óþægileg spenna þegar dómar eru neikvæðir.

Í sameiginlegum þætti Lestarinnar og Víðsjá í árslok förum við yfir menningarneysluna á árinu með góðum gestum. Þetta er árið sem samkomutakmörkunum var aflétt, styttum var stolið, drottningin dó og mathallir opnuðu. Þau Vigdís Jakobsdóttir, listrænn stjórnandi Listahátíðar í Reykjavík, Unnsteinn Manuel Stefánsson, listamaður, Greipur Gíslason, ráðgjafi og Arndís Þórarinsdóttir, rithöfundur ræða hápunkta ársins og menningarumræðuna, velta fyrir sér spurningum um hvað einkenndi árið sem er að líða.

Í sameiginlegum þætti Lestarinnar og Víðsjá í árslok förum við yfir menningarneysluna á árinu með góðum gestum. Þetta er árið sem samkomutakmörkunum var aflétt, styttum var stolið, drottningin dó og mathallir opnuðu. Þau Vigdís Jakobsdóttir, listrænn stjórnandi Listahátíðar í Reykjavík, Unnsteinn Manuel Stefánsson, listamaður, Greipur Gíslason, ráðgjafi og Arndís Þórarinsdóttir, rithöfundur ræða hápunkta ársins og menningarumræðuna, velta fyrir sér spurningum um hvað einkenndi árið sem er að líða.

Við lítum til baka yfir farinn veg í Lestinni í dag og rifjum upp þrjú innslög sem öll eiga það sameiginlegt að vera innlegg í menningarumræðuna. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir rýndi í raunveruleikaþættina LXS og velti fyrir sér hvort að um branded entertainment, svokallað markað skemmtiefni, væri að ræða. Í apríl bárust fréttir af stolinni bronsstyttu, styttunni af Guðríði Þorbjarnardóttur og syni hennar Snorra, sem ber heitið Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku. Kristján Guðjónsson hitti listakonurnar Bryndísi Björnsdóttur og Steinunni Gunnlaugsdóttur og ræddi við þær um verk þeirra fyrsta hvíta móðirin í geimnum. Styttuþjófnaðurinn og verkið voru sennilega með umdeildari listgjörningum á árinu sem er að líða. Davíð Roach flutti pistil í október um Fossora, nýjustu plötu Bjarkar Guðmundsdóttur. Davíð var ekki hrifinn af plötunni og í kjölfarið spruttu upp umræður um tónlistargagnrýni og hvort þetta flokkaðist yfirhöfuð sem slík.

Við lítum til baka yfir farinn veg í Lestinni í dag og rifjum upp þrjú innslög sem öll eiga það sameiginlegt að vera innlegg í menningarumræðuna. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir rýndi í raunveruleikaþættina LXS og velti fyrir sér hvort að um branded entertainment, svokallað markað skemmtiefni, væri að ræða. Í apríl bárust fréttir af stolinni bronsstyttu, styttunni af Guðríði Þorbjarnardóttur og syni hennar Snorra, sem ber heitið Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku. Kristján Guðjónsson hitti listakonurnar Bryndísi Björnsdóttur og Steinunni Gunnlaugsdóttur og ræddi við þær um verk þeirra fyrsta hvíta móðirin í geimnum. Styttuþjófnaðurinn og verkið voru sennilega með umdeildari listgjörningum á árinu sem er að líða. Davíð Roach flutti pistil í október um Fossora, nýjustu plötu Bjarkar Guðmundsdóttur. Davíð var ekki hrifinn af plötunni og í kjölfarið spruttu upp umræður um tónlistargagnrýni og hvort þetta flokkaðist yfirhöfuð sem slík.

Við endurflytjum viðtal við tónlistar og myndlistarmanninn Svavar Pétur Eysteinsson, sem féll frá í september eftir baráttu við krabbamein. Svavar Pétur, Prins Póló kom í viðtal í Lestina þann 25.ágúst síðastliðinn, en þá var sýningin Hvernig ertu? í Gerðubergi að klárast og samhliða henni hafði hann gefið út samnefnda 6 laga stuttskífu. Við ræddum fortíð, nútíð og framtíð Prinsins, inn á milli þess sem við heyrðum lög sem hann valdi.

Við endurflytjum viðtal við tónlistar og myndlistarmanninn Svavar Pétur Eysteinsson, sem féll frá í september eftir baráttu við krabbamein. Svavar Pétur, Prins Póló kom í viðtal í Lestina þann 25.ágúst síðastliðinn, en þá var sýningin Hvernig ertu? í Gerðubergi að klárast og samhliða henni hafði hann gefið út samnefnda 6 laga stuttskífu. Við ræddum fortíð, nútíð og framtíð Prinsins, inn á milli þess sem við heyrðum lög sem hann valdi.

Stysti dagur ársins var í gær og, vetrarsólhvörf, hin forna hátíð ljóssins. Alda Vala Ásdísardóttir Hvammsverjagoði lét sig að sjálfsögðu ekki vanta á Jólablót Ásatrúarfélagsins sem fór fram í gær, hún kom í Lestina og við byrjuðum á því að fá hana til að útskýra hvernig þetta virkar með með goðana og goðorðin. Á sunnudaginn fögnuðu íbúar Argentínu, og heimsbyggðin með þeim, er þeir tryggðu sér sigur á heimsmeistaramóti karla í knattspyrnu. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir, var stödd í Argentínu meðan mótið stóð yfir. Hún lýsir ógleymanlegum stundum frá mótinu og óþrjótandi fótboltaást íbúa Argentínu. Anna Gyða Sigurgísladóttir er með hugann við mergð sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Viðmælendi hennar að þessu sinni er Áróra Sif Sigurðardóttir.

Stysti dagur ársins var í gær og, vetrarsólhvörf, hin forna hátíð ljóssins. Alda Vala Ásdísardóttir Hvammsverjagoði lét sig að sjálfsögðu ekki vanta á Jólablót Ásatrúarfélagsins sem fór fram í gær, hún kom í Lestina og við byrjuðum á því að fá hana til að útskýra hvernig þetta virkar með með goðana og goðorðin. Á sunnudaginn fögnuðu íbúar Argentínu, og heimsbyggðin með þeim, er þeir tryggðu sér sigur á heimsmeistaramóti karla í knattspyrnu. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir, var stödd í Argentínu meðan mótið stóð yfir. Hún lýsir ógleymanlegum stundum frá mótinu og óþrjótandi fótboltaást íbúa Argentínu. Anna Gyða Sigurgísladóttir er með hugann við mergð sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Viðmælendi hennar að þessu sinni er Áróra Sif Sigurðardóttir.

Bókin Allt sem við misstum í eldinum, smásagnasafn argentínska rithöfundarins Mariana Enriquez, kom út hjá Angústúru á þessu ári. Í bókinni er að finna lýsingar á argentínsku lífi, sögur sem varpa ljósi fátækt, stéttaskiptingu, neyslu og heimilisleysi. Í bakgrunni eru ofbeldisverk fyrri kynslóða, og það liggur alltaf eitthvað drungalegt í loftinu. Ungt fólk glímir við óhugnanlegan innri og ytri veruleika, sér sýnir og verður vitni að hryllingi, ímynduðum eða raunverulegum, það er aldrei alveg víst hvort það er. Við sláum á þráðinn til þýðanda bókarinnar, rithöfundarins og útvarpsmannsins, Jóns Halls Stefánssonar. Hljómsveitin Mæðraveldið leikur grúvaða hip hop tónlist þar sem ýmislegt blandast saman, meðal annars suðræn áhrif og textar sem taka á mikilvægum málefnum. Meðlimir sveitarinnar eru rapparinn og taktasmiðurinn Eyjólfur Eyvindarson, betur þekktur sem Sesar A, Margrét Thoroddsen, söngkona og hljómborðsleikari og Þórdís Claessen sem leikur á bassa. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í ítalska jólaþætti Ég hata jólin, Odio il Natale, þar sem viðfangið jólakærasti er í brennidepli.

Bókin Allt sem við misstum í eldinum, smásagnasafn argentínska rithöfundarins Mariana Enriquez, kom út hjá Angústúru á þessu ári. Í bókinni er að finna lýsingar á argentínsku lífi, sögur sem varpa ljósi fátækt, stéttaskiptingu, neyslu og heimilisleysi. Í bakgrunni eru ofbeldisverk fyrri kynslóða, og það liggur alltaf eitthvað drungalegt í loftinu. Ungt fólk glímir við óhugnanlegan innri og ytri veruleika, sér sýnir og verður vitni að hryllingi, ímynduðum eða raunverulegum, það er aldrei alveg víst hvort það er. Við sláum á þráðinn til þýðanda bókarinnar, rithöfundarins og útvarpsmannsins, Jóns Halls Stefánssonar. Hljómsveitin Mæðraveldið leikur grúvaða hip hop tónlist þar sem ýmislegt blandast saman, meðal annars suðræn áhrif og textar sem taka á mikilvægum málefnum. Meðlimir sveitarinnar eru rapparinn og taktasmiðurinn Eyjólfur Eyvindarson, betur þekktur sem Sesar A, Margrét Thoroddsen, söngkona og hljómborðsleikari og Þórdís Claessen sem leikur á bassa. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í ítalska jólaþætti Ég hata jólin, Odio il Natale, þar sem viðfangið jólakærasti er í brennidepli.

Auður Jónsdóttir og Eiríkur Örn Norðdahl rithöfundar ræða kúltúrbörn, menningarauðmagn og bókaútgáfu. Í vikunni hafa líflegar umræður átt sér stað á netinu í kjölfar bloggfærslu Berglindar Óskar, rithöfundar, sem gagnrýndi Bókablað Stundarinnar sem Auður ritstýrir. Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá bresk-mexíkósku listakonunni Leonora Carrington og bók hennar The Hearing Trumpet.

Auður Jónsdóttir og Eiríkur Örn Norðdahl rithöfundar ræða kúltúrbörn, menningarauðmagn og bókaútgáfu. Í vikunni hafa líflegar umræður átt sér stað á netinu í kjölfar bloggfærslu Berglindar Óskar, rithöfundar, sem gagnrýndi Bókablað Stundarinnar sem Auður ritstýrir. Ásdís Sól Ágústsdóttir segir frá bresk-mexíkósku listakonunni Leonora Carrington og bók hennar The Hearing Trumpet.

Lið Argentínu stóð uppi sem sigurvegarar eftir æsispennandi leik á móti Frökkum og í leiðinni var ferill argentínska fótboltamannsins, Lionel Messi fullkomnaður. Við ræðum Messi og svörtu skikkjuna sem hann var klæddur í er hann tók á móti bikarnum við Viðar Halldórsson, prófessor í félagsfræði. Assa Borg Þórðardóttir veltir því fyrir sér hvað það kosti að halda jól hátíðleg á Íslandi, nú þegar aðventudagatölum fer ört fjölgandi, 13 jólasveinar gefa í skóinn og glæný fígúra hefur bæst í hópinn, Elf on the shelf. Íslendingar hafa tekið upp bandarískan sið, þar sem lítill jólaálfur gerir prakkarastrik meðan börnin sofa. Og jólaundirbúningurinn verður fyrir vikið, flóknari fyrir foreldra. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir flytur sinn þriðja pistil um fötlun og tækni. Að þessu sinni skoðar hún áhrif gagnabjögunar á mannréttindi.

Lið Argentínu stóð uppi sem sigurvegarar eftir æsispennandi leik á móti Frökkum og í leiðinni var ferill argentínska fótboltamannsins, Lionel Messi fullkomnaður. Við ræðum Messi og svörtu skikkjuna sem hann var klæddur í er hann tók á móti bikarnum við Viðar Halldórsson, prófessor í félagsfræði. Assa Borg Þórðardóttir veltir því fyrir sér hvað það kosti að halda jól hátíðleg á Íslandi, nú þegar aðventudagatölum fer ört fjölgandi, 13 jólasveinar gefa í skóinn og glæný fígúra hefur bæst í hópinn, Elf on the shelf. Íslendingar hafa tekið upp bandarískan sið, þar sem lítill jólaálfur gerir prakkarastrik meðan börnin sofa. Og jólaundirbúningurinn verður fyrir vikið, flóknari fyrir foreldra. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir flytur sinn þriðja pistil um fötlun og tækni. Að þessu sinni skoðar hún áhrif gagnabjögunar á mannréttindi.

Hringadróttinssaga eftir J.R.R. Tolkien hefur ekki verið fáanleg í íslenskri þýðingu um árabil. Í þætti dagsins reynum við að komast að því hvað veldur því að þessar geysivinsælu bækur eru horfnar úr bókabúðum hér á Íslandi. Guðrún Elsa Bragadóttir, kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar lá andvaka yfir nýjum lista, frá Sight and Sound yfir bestu myndir allra tíma. Hún veltir fyrir sér tilgangi slíkra lista, fyrir hvern þeir eru gerðir og hvaða hugmyndum, fagurfræði og hópum þeir hampa. Listinn hefur komið út með 10 ára fresti frá því árið 1952, þannig að þetta er alltaf svolítill viðburður. Nýi listinn hefur vakið miklar umræður vegna þess að það eru óvenju miklar breytingar á honum síðan síðast, meiri fjölbreytileiki og mynd eftir konu í fyrsta sæti. Bandaríska tónlistarkonan SZA hefur látið aðdáendur sína bíða lengi eftir nýrri plötu en komin eru 5 ár síðan platan CTRL kom út. Platan SOS kom út þann 9. desember síðastliðinn, og SZA syngur einlægt og opinskátt um mótsagnakenndan veruleika ungra sjálfstæðra kvenna.

Hringadróttinssaga eftir J.R.R. Tolkien hefur ekki verið fáanleg í íslenskri þýðingu um árabil. Í þætti dagsins reynum við að komast að því hvað veldur því að þessar geysivinsælu bækur eru horfnar úr bókabúðum hér á Íslandi. Guðrún Elsa Bragadóttir, kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar lá andvaka yfir nýjum lista, frá Sight and Sound yfir bestu myndir allra tíma. Hún veltir fyrir sér tilgangi slíkra lista, fyrir hvern þeir eru gerðir og hvaða hugmyndum, fagurfræði og hópum þeir hampa. Listinn hefur komið út með 10 ára fresti frá því árið 1952, þannig að þetta er alltaf svolítill viðburður. Nýi listinn hefur vakið miklar umræður vegna þess að það eru óvenju miklar breytingar á honum síðan síðast, meiri fjölbreytileiki og mynd eftir konu í fyrsta sæti. Bandaríska tónlistarkonan SZA hefur látið aðdáendur sína bíða lengi eftir nýrri plötu en komin eru 5 ár síðan platan CTRL kom út. Platan SOS kom út þann 9. desember síðastliðinn, og SZA syngur einlægt og opinskátt um mótsagnakenndan veruleika ungra sjálfstæðra kvenna.

Við förum í ferðalag með Önnu Gyðu Sigurgísladóttur sem er um þessar mundir með hugann við mergð sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Í dag lítur hún inn á nytjamarkað í Austurveri og ræðir við forstöðumanninn þar, Karl Jónas Gíslason. Á dögunum fundust um 4000 blaðsíður af glósum nemanda við Heidelberg háskóla frá árunum 1816-1818. Nemi þessi sat fyrirlestra þýska heimspekingsins G. W. F. Hegel sem eru taldir vera með þeim fyrstu sem hann hélt. Hegel er einn nafntogaðasti heimspekingur evrópskrar hugmyndasögu, sennilega sá áhrifamesti og oft sagður sá torskildasti líka. Við ræðum við Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands, um þessar ný-uppgötvuðu glósur og hvað þær gætu þýtt fyrir skilning okkar á Hegel.

Við förum í ferðalag með Önnu Gyðu Sigurgísladóttur sem er um þessar mundir með hugann við mergð sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Í dag lítur hún inn á nytjamarkað í Austurveri og ræðir við forstöðumanninn þar, Karl Jónas Gíslason. Á dögunum fundust um 4000 blaðsíður af glósum nemanda við Heidelberg háskóla frá árunum 1816-1818. Nemi þessi sat fyrirlestra þýska heimspekingsins G. W. F. Hegel sem eru taldir vera með þeim fyrstu sem hann hélt. Hegel er einn nafntogaðasti heimspekingur evrópskrar hugmyndasögu, sennilega sá áhrifamesti og oft sagður sá torskildasti líka. Við ræðum við Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki við Háskóla Íslands, um þessar ný-uppgötvuðu glósur og hvað þær gætu þýtt fyrir skilning okkar á Hegel.

Í gær bárust fréttir af andláti tónskáldsins Angelo Badalamenti sem átti afar langan og farsælan feril að baki. Við förum yfir feril hans og ræðum við tónlistarmanninn Úlf Eldjárn, sem er með hljómborðið með í för, og útskýrir hvers vegna Twin Peaks tónlistin, þemalag Lauru Palmer, er svona drungalegt. Við rifjum upp viðtal sem Kristján Guðjónsson tók í janúar fyrr á þessu ári ræðir við tölvunarfræðinginn Hafstein Einarsson, um gervigreindarlist, en nú hefur nánast önnur hver manneskja á samfélagsmiðlum sótt sér forritið Lensa AI og látið gervigreind teikna af sér andlitsmyndir í fantasíu-stíl.

Í gær bárust fréttir af andláti tónskáldsins Angelo Badalamenti sem átti afar langan og farsælan feril að baki. Við förum yfir feril hans og ræðum við tónlistarmanninn Úlf Eldjárn, sem er með hljómborðið með í för, og útskýrir hvers vegna Twin Peaks tónlistin, þemalag Lauru Palmer, er svona drungalegt. Við rifjum upp viðtal sem Kristján Guðjónsson tók í janúar fyrr á þessu ári ræðir við tölvunarfræðinginn Hafstein Einarsson, um gervigreindarlist, en nú hefur nánast önnur hver manneskja á samfélagsmiðlum sótt sér forritið Lensa AI og látið gervigreind teikna af sér andlitsmyndir í fantasíu-stíl.

Við kynnum okkur þýska kvikmyndaleikstjórann Margarethe von Trotta sem fékk á laugardag heiðursverðlaun evrópsku kvikmyndaakademíunnar á evrópsku kvikmyndahátíðinni sem haldin var í Hörpu. Von Trotta á langan og merkan feril í þýskri kvikmyndagerð og er þekkt fyrir femínískan undirtón í verkum sínum og fyrir að skapa sterkar kvenpersónur í þeim. Guðni Tómasson segir frá. Gígja Jónsdóttir og Pétur Eggertsson skipa fiðluteknó-gjörninga tvíeykið Geigen. Geigen hefur verið starfandi síðan 2018 og staðið fyrir fjölda tónleika og sýninga, en það nýjasta er samstarfsverkefni með Íslenska dansflokknum. Í Borgarleikhúsinu má sjá Litla sviðið umbreytast í dansklúbb í þáttökuverkinu Geigengeist sem var sýnt í haust, og verður sýnt einu sinni enn í lok vikunnar. Við förum til fundar við þau Gígju og Pétur í vinnurými þeirra í Skeljanesi. Ásdís Sól Ágústsdóttir setur Parsley, Sage, Rosemary and Thyme, með Simon & Garfunkel á fóninn og veltir fyrir sér jólalögum sem eru ekki jólalög.

Við kynnum okkur þýska kvikmyndaleikstjórann Margarethe von Trotta sem fékk á laugardag heiðursverðlaun evrópsku kvikmyndaakademíunnar á evrópsku kvikmyndahátíðinni sem haldin var í Hörpu. Von Trotta á langan og merkan feril í þýskri kvikmyndagerð og er þekkt fyrir femínískan undirtón í verkum sínum og fyrir að skapa sterkar kvenpersónur í þeim. Guðni Tómasson segir frá. Gígja Jónsdóttir og Pétur Eggertsson skipa fiðluteknó-gjörninga tvíeykið Geigen. Geigen hefur verið starfandi síðan 2018 og staðið fyrir fjölda tónleika og sýninga, en það nýjasta er samstarfsverkefni með Íslenska dansflokknum. Í Borgarleikhúsinu má sjá Litla sviðið umbreytast í dansklúbb í þáttökuverkinu Geigengeist sem var sýnt í haust, og verður sýnt einu sinni enn í lok vikunnar. Við förum til fundar við þau Gígju og Pétur í vinnurými þeirra í Skeljanesi. Ásdís Sól Ágústsdóttir setur Parsley, Sage, Rosemary and Thyme, með Simon & Garfunkel á fóninn og veltir fyrir sér jólalögum sem eru ekki jólalög.

Efir fráfall leikkonunnar bandarísku Kirstie Alley í byrjun viku voru þættirnir Staupasteinn eflaust ofarlega í huga margra. Kirstie Alley lék framakonunna Rebeccu Howe sem er kynnt til sögunnar í sjöttu seríu Cheers, og margir telja þessa innkomu hennar í þættina hafa gert það að verkum að þeir lifðu svo lengi í viðbót. Við fengum dyggan Cheers aðdáanda, Bjarna Gaut Tómasson, til að segja frá Alley og þáttunum, sem hann kallaði vináttu-hermi. Við áhorf á Staupasteini líði manni eins og maður sé staddur á bar með vinum sínum. Við veltum fyrir okkur list og dreifingarleiðum listar og einokunarstöðu fyrirtækja á borð við Amazon. Jóhannes Ólafsson segir frá. Patrekur Björgvinsson býður okkur á rúntinn með sér á Akranesi og veltir því fyrir sér menningarfyrirbærinu, og manndómsvígslunni sem rúnturinn er. Viðar Freyr Guðmundsson segir söguna af William Shockley, manninum sem fann upp transistorinn og bjó óvart til Kísildalinn.

Efir fráfall leikkonunnar bandarísku Kirstie Alley í byrjun viku voru þættirnir Staupasteinn eflaust ofarlega í huga margra. Kirstie Alley lék framakonunna Rebeccu Howe sem er kynnt til sögunnar í sjöttu seríu Cheers, og margir telja þessa innkomu hennar í þættina hafa gert það að verkum að þeir lifðu svo lengi í viðbót. Við fengum dyggan Cheers aðdáanda, Bjarna Gaut Tómasson, til að segja frá Alley og þáttunum, sem hann kallaði vináttu-hermi. Við áhorf á Staupasteini líði manni eins og maður sé staddur á bar með vinum sínum. Við veltum fyrir okkur list og dreifingarleiðum listar og einokunarstöðu fyrirtækja á borð við Amazon. Jóhannes Ólafsson segir frá. Patrekur Björgvinsson býður okkur á rúntinn með sér á Akranesi og veltir því fyrir sér menningarfyrirbærinu, og manndómsvígslunni sem rúnturinn er. Viðar Freyr Guðmundsson segir söguna af William Shockley, manninum sem fann upp transistorinn og bjó óvart til Kísildalinn.

Listamennirnir Halldór Eldjárn og Sigga Soffía eru bæði innblásin af plöntum og blómum í sinni sköpun. Halldór á sýningunni Flora Inorganica í gallerý STAK við Hverfisgötu og Sigga Soffía í verkinu Eldblóm - dansverk fyrir flugelda og flóru sem leiðir saman flugelda og blóm. Við ræðum við þau um plöntur, listsköpun og umhverfismál í Lest dagsins. Anna Gyða Sigurgísladóttir er með hugann við mergð þeirra sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Í dag kemur Anna við á á N1 Stóragerði og ræðir hún við Pétur Guðmundsson slöngutemjara, eins og hann kallar sig sjálfur. Og við heyrum upplestur úr bókinni Greni, jóla-örsögur ritlistarnema.

Listamennirnir Halldór Eldjárn og Sigga Soffía eru bæði innblásin af plöntum og blómum í sinni sköpun. Halldór á sýningunni Flora Inorganica í gallerý STAK við Hverfisgötu og Sigga Soffía í verkinu Eldblóm - dansverk fyrir flugelda og flóru sem leiðir saman flugelda og blóm. Við ræðum við þau um plöntur, listsköpun og umhverfismál í Lest dagsins. Anna Gyða Sigurgísladóttir er með hugann við mergð þeirra sagna og sjónarhorna sem sveima í kringum okkur allan liðlangan daginn. Hún fer á stúfana og spyr gesti og gangandi: Hvað ertu að hugsa einmitt núna? Í dag kemur Anna við á á N1 Stóragerði og ræðir hún við Pétur Guðmundsson slöngutemjara, eins og hann kallar sig sjálfur. Og við heyrum upplestur úr bókinni Greni, jóla-örsögur ritlistarnema.

Erum við öll í sértrúarsöfnuði? Við fjöllum um bókina Cultish: The Language of Fanaticism (Sértrúartal - Tungumál öfga) eftir Amöndu Montell frá 2021. Montell er rithöfundur og menntuð í málvísindum, búsett í LA. Hefur gert það mjög gott á ritvellinum í flokki óskáldaðra bóka. Bækurnar hennar Wordslut og Cultish hafa getið sér gott orð. Þar dregur Montell fram það sem einkennir költ eða sértrúarhóp, allt frá þeim hrikalegustu yfir í líkamsræktarhreyfingar. Grunnurinn að þessu öllu, segir Montell er tungumálið. Orðræða, kóðar og frasar sem heilla fólk í leit að einhversskonar griðarstað, í leit að samfélagi. Ef til vill býr þetta í okkur öllum og költ-myndun er sammannleg reynsla, bæði til góðs og ills. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í hina vinsælu Netflix-þætti Wednesday, sem fjalla um Wednesday Addams, persónu í söguheim Addams fjölskyldunnar. Wednesday er í mennntaskóla. Wednesday þáttunum er lýst á Netflix sem gamanhrollvekju og eru skrifaðir inn í ákveðna satíru sem hefur einkennt Addams fjölskylduna frá upphafi. Það kveður við nýjan og nokkuð alvarlegri tón þar sem talað er undir rós um samfélagsástandið í Bandaríkjunum, þ.e. stöðu ungmenna á jaðrinum, fordóma, útskúfun, ofbeldi og einelti gagnvart þeim sem víkja frá því sem telst eðlilegt. Við kynnum okkur orð ársins samkvæmt Oxford-orðabókinni, goblin mode sem tilkynnt var um í gær, og ræðum val á orði ársins við málfarsráðunaut Ríkisútvarpsins, Önnu Sigríði Þráinsdóttur.

Erum við öll í sértrúarsöfnuði? Við fjöllum um bókina Cultish: The Language of Fanaticism (Sértrúartal - Tungumál öfga) eftir Amöndu Montell frá 2021. Montell er rithöfundur og menntuð í málvísindum, búsett í LA. Hefur gert það mjög gott á ritvellinum í flokki óskáldaðra bóka. Bækurnar hennar Wordslut og Cultish hafa getið sér gott orð. Þar dregur Montell fram það sem einkennir költ eða sértrúarhóp, allt frá þeim hrikalegustu yfir í líkamsræktarhreyfingar. Grunnurinn að þessu öllu, segir Montell er tungumálið. Orðræða, kóðar og frasar sem heilla fólk í leit að einhversskonar griðarstað, í leit að samfélagi. Ef til vill býr þetta í okkur öllum og költ-myndun er sammannleg reynsla, bæði til góðs og ills. Eyrún Lóa Eiríksdóttir rýnir í hina vinsælu Netflix-þætti Wednesday, sem fjalla um Wednesday Addams, persónu í söguheim Addams fjölskyldunnar. Wednesday er í mennntaskóla. Wednesday þáttunum er lýst á Netflix sem gamanhrollvekju og eru skrifaðir inn í ákveðna satíru sem hefur einkennt Addams fjölskylduna frá upphafi. Það kveður við nýjan og nokkuð alvarlegri tón þar sem talað er undir rós um samfélagsástandið í Bandaríkjunum, þ.e. stöðu ungmenna á jaðrinum, fordóma, útskúfun, ofbeldi og einelti gagnvart þeim sem víkja frá því sem telst eðlilegt. Við kynnum okkur orð ársins samkvæmt Oxford-orðabókinni, goblin mode sem tilkynnt var um í gær, og ræðum val á orði ársins við málfarsráðunaut Ríkisútvarpsins, Önnu Sigríði Þráinsdóttur.

Saga Garðarsdóttir, leikkona og Þórdís Gísladóttir, rithöfundur, skrifuðu jóladagatalið, Randalín og Mundi: Dagar í desember, ásamt Ilmi Kristjánsdóttur. Silja Hauksdóttir leikstýrði þessu fyrsta íslenska jóladagatali síðan 2008. Saga og Þórdís komu í heimsókn í Lestina og ræddu muninn á því að skrifa fyrir fullorðna og börn, jólaboðskapinn og prakkarastrik. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir mun flytja pistla næstu vikurnar sem fjalla um tækni og fötlun. Að þessu sinni veltir hún fyrir sér gervigreind, Amazon fyrirtækinu, vinnumarkaði framtíðarinnar og stöðu fatlaðs fólks á honum. Kvikmyndahátíðin Tallinn Black Nights Film Festival, eða Pöff, í Eistlandi fór fram á dögunum og hlaut íslensk kvikmynd aðalverðlaunin, Á ferð með mömmu í leikstjórn Hilmars Oddssonar. Með kvikmyndinni Á ferð með mömmu snýr Hilmar Oddsson aftur í leikstjórastólinn eftir langt hlé en síðasta kvikmynd sem hann sendi frá sér var Desember sem kom út árið 2009. Á ferð með mömmu er svört kómedía sem fjallar um umskipti í lífi manns eftir að móðir hans fellur frá. Hilmar kíkti í Lestina ásamt aðalleikara myndarinnar, Þresti Leó Gunnarssyni.

Saga Garðarsdóttir, leikkona og Þórdís Gísladóttir, rithöfundur, skrifuðu jóladagatalið, Randalín og Mundi: Dagar í desember, ásamt Ilmi Kristjánsdóttur. Silja Hauksdóttir leikstýrði þessu fyrsta íslenska jóladagatali síðan 2008. Saga og Þórdís komu í heimsókn í Lestina og ræddu muninn á því að skrifa fyrir fullorðna og börn, jólaboðskapinn og prakkarastrik. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir mun flytja pistla næstu vikurnar sem fjalla um tækni og fötlun. Að þessu sinni veltir hún fyrir sér gervigreind, Amazon fyrirtækinu, vinnumarkaði framtíðarinnar og stöðu fatlaðs fólks á honum. Kvikmyndahátíðin Tallinn Black Nights Film Festival, eða Pöff, í Eistlandi fór fram á dögunum og hlaut íslensk kvikmynd aðalverðlaunin, Á ferð með mömmu í leikstjórn Hilmars Oddssonar. Með kvikmyndinni Á ferð með mömmu snýr Hilmar Oddsson aftur í leikstjórastólinn eftir langt hlé en síðasta kvikmynd sem hann sendi frá sér var Desember sem kom út árið 2009. Á ferð með mömmu er svört kómedía sem fjallar um umskipti í lífi manns eftir að móðir hans fellur frá. Hilmar kíkti í Lestina ásamt aðalleikara myndarinnar, Þresti Leó Gunnarssyni.

Við heyrum fyrstu tvær jóla-örsögur ritlistarnema, sem verða fluttar í Lestinni fram að jólum. Assa Borg Þórðardóttir kynnti sér samsæriskenningarnar sem hafa sprottið upp í sambandi við tískurisann Balenciaga. Þar sem koma fyrir börn, BDSM og bangsar. Þann 2. desember verður doktor Anna Guðrún Jónasdóttir áttræð. Af því tilefni flytur Berglind Rós Magnúsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands pistil og les úr doktorsritgerð þessarar merku konu, sem fjallar um ástarkraftinn. Davíð Roach hlustaði á Ungfrú Ísland, nýju plötu hljómsveitarinnar Kvikindi.

Við heyrum fyrstu tvær jóla-örsögur ritlistarnema, sem verða fluttar í Lestinni fram að jólum. Assa Borg Þórðardóttir kynnti sér samsæriskenningarnar sem hafa sprottið upp í sambandi við tískurisann Balenciaga. Þar sem koma fyrir börn, BDSM og bangsar. Þann 2. desember verður doktor Anna Guðrún Jónasdóttir áttræð. Af því tilefni flytur Berglind Rós Magnúsdóttir, prófessor við Háskóla Íslands pistil og les úr doktorsritgerð þessarar merku konu, sem fjallar um ástarkraftinn. Davíð Roach hlustaði á Ungfrú Ísland, nýju plötu hljómsveitarinnar Kvikindi.

Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í tvær kvikmyndir, hrollvekjuna Hatching og blaðamennskudramað She Said. Við kynnum okkur forritið Telegram og rýnum í það með tilliti til auglýsingagerðar og fagurfræði. Rætt er við Sigurð Oddson, grafískan hönnuð og Kristján Hjálmarsson, framkvæmdastjóra H:N markaðssamskipta. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir segir frá bjórsölum fyrri alda.

Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í tvær kvikmyndir, hrollvekjuna Hatching og blaðamennskudramað She Said. Við kynnum okkur forritið Telegram og rýnum í það með tilliti til auglýsingagerðar og fagurfræði. Rætt er við Sigurð Oddson, grafískan hönnuð og Kristján Hjálmarsson, framkvæmdastjóra H:N markaðssamskipta. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir segir frá bjórsölum fyrri alda.

Ljósmyndarinn Viðar Logi er búsettur í London um þessar mundir. Hann hefur vakið athygli fyrir listrænar og skemmtilegar myndir, sem hafa margar ratað á síður þekktra tískutímarita á borð við Vogue. Hann tók ljósmyndina sem prýðir plötuumslag nýjustu plötu Bjarkar, Fossora og leikstýrði tónlistarmyndbandi fyrir hana við lagið Atopos, af sömu plötu. Það er óhætt að segja að hann sé með tilkomumikla ferilskrá þrátt fyrir ungan aldur, við hringjum til London. Viktoría Blöndal flytur sinn síðasta pistil um fótboltaást, og veltir því fyrir sér hver megi taka pláss í umræðum um fótbolta. Við heyrum nýja tónlist með rapparanum breska Stormzy, sem sendi frá sér nýja plötu á dögunum, This is what I mean.

Ljósmyndarinn Viðar Logi er búsettur í London um þessar mundir. Hann hefur vakið athygli fyrir listrænar og skemmtilegar myndir, sem hafa margar ratað á síður þekktra tískutímarita á borð við Vogue. Hann tók ljósmyndina sem prýðir plötuumslag nýjustu plötu Bjarkar, Fossora og leikstýrði tónlistarmyndbandi fyrir hana við lagið Atopos, af sömu plötu. Það er óhætt að segja að hann sé með tilkomumikla ferilskrá þrátt fyrir ungan aldur, við hringjum til London. Viktoría Blöndal flytur sinn síðasta pistil um fótboltaást, og veltir því fyrir sér hver megi taka pláss í umræðum um fótbolta. Við heyrum nýja tónlist með rapparanum breska Stormzy, sem sendi frá sér nýja plötu á dögunum, This is what I mean.

Rætt er við myndlistarmanninn Sigurð Ámundason sem frumsýnir nýtt leikrit, Hið ósagða, í Tjarnarbíó þann 1. desember, og einn leikara í verkinu, Ólaf Ásgeirsson. Leikritið er óvenjulegt að því leiti að leikarar leika látbragðsleik á sviðinu meðan hljóðupptaka af texta þeirra er flutt. Leikmyndinni er varpað á stórt tjald fyrir aftan leikarana og er útkoman einskonar blanda af gjörningi, leikriti og kvikmynd. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, listfræðingur og starfsmaður Þroskahjálpar, flytur sinn fyrsta pistil í pistlaröð um tækni og fötlun. Að þessu sinni segir hún frá upplifun sinni af pósthúsinu. Við endurflytjum innslag frá apríl 2021 þar sem Kristján Guðjónsson kannar sögu sovésku neðanjarðarrokksenunnar og tilurð safnplötunnar Red Wave. Til að platan gæti orðið að veruleika smyglaði Bandaríska söngkonan Joanna Stingray hljóðfærum, græjum og upptökum yfir landamærin.

Rætt er við myndlistarmanninn Sigurð Ámundason sem frumsýnir nýtt leikrit, Hið ósagða, í Tjarnarbíó þann 1. desember, og einn leikara í verkinu, Ólaf Ásgeirsson. Leikritið er óvenjulegt að því leiti að leikarar leika látbragðsleik á sviðinu meðan hljóðupptaka af texta þeirra er flutt. Leikmyndinni er varpað á stórt tjald fyrir aftan leikarana og er útkoman einskonar blanda af gjörningi, leikriti og kvikmynd. Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, listfræðingur og starfsmaður Þroskahjálpar, flytur sinn fyrsta pistil í pistlaröð um tækni og fötlun. Að þessu sinni segir hún frá upplifun sinni af pósthúsinu. Við endurflytjum innslag frá apríl 2021 þar sem Kristján Guðjónsson kannar sögu sovésku neðanjarðarrokksenunnar og tilurð safnplötunnar Red Wave. Til að platan gæti orðið að veruleika smyglaði Bandaríska söngkonan Joanna Stingray hljóðfærum, græjum og upptökum yfir landamærin.

Þakkargjörðarhátíðin haldin hátíðleg í dag og önnur innflutt amerísk hátíð haldin hátíðleg á morgun, neysluhátíðin Black Friday, eða Svörtudagur eins og einhverjir eru farnir að kalla hana á íslensku. Við hefjum þáttinn í Smáralindinni. Ný ljósmyndabók Orra Jónssonar "Fangið þitt er svo mjúkt það er eins og lambaull? er fjölskyldusaga, sögð í óræðum, innilegum, stundum abstrakt ljósmyndum, náttúra, borgarlandslag og portrettmyndir frá 30 ára tímabili. Við kíkjum í eldhúsið til Orra og ræðum nýstárlegar tilraunir með frásagnir í ljósmyndabókum. Derek Piotr er bandarískur tilraunatónlistarmaður sem hefur ferðast um heimaland sitt undanfarin ár til að taka upp gömul þjóðlög sem eru aðeins varðveitt í munnlegri geymd. Nú er hann að skipuleggja vinnuferð til Íslands því nú vill hann leggja sitt af mörkum til að varðveita íslenskar rímur og söngva. Þórður Ingi Jónsson jaðarfréttaritari Lestarinnar ræddi við Derek.

Þakkargjörðarhátíðin haldin hátíðleg í dag og önnur innflutt amerísk hátíð haldin hátíðleg á morgun, neysluhátíðin Black Friday, eða Svörtudagur eins og einhverjir eru farnir að kalla hana á íslensku. Við hefjum þáttinn í Smáralindinni. Ný ljósmyndabók Orra Jónssonar "Fangið þitt er svo mjúkt það er eins og lambaull? er fjölskyldusaga, sögð í óræðum, innilegum, stundum abstrakt ljósmyndum, náttúra, borgarlandslag og portrettmyndir frá 30 ára tímabili. Við kíkjum í eldhúsið til Orra og ræðum nýstárlegar tilraunir með frásagnir í ljósmyndabókum. Derek Piotr er bandarískur tilraunatónlistarmaður sem hefur ferðast um heimaland sitt undanfarin ár til að taka upp gömul þjóðlög sem eru aðeins varðveitt í munnlegri geymd. Nú er hann að skipuleggja vinnuferð til Íslands því nú vill hann leggja sitt af mörkum til að varðveita íslenskar rímur og söngva. Þórður Ingi Jónsson jaðarfréttaritari Lestarinnar ræddi við Derek.

Þegar myndir á öðrum tungumálum en ensku þykja vel heppnaðar er gjarnan farið í það að endurgera myndina á ensku í Hollywood. Ítalska kvikmyndin Perfetti sconosciuti sem kom út árið 2016 hefur hins vegar farið allt aðra leið, á aðeins sex árum hefur hún verið endurgerð á tugum tungumála og er nú orðin mest endurgerða mynd kvikmyndasögunnar. Eftir áramót verður frumsýnd íslensk endurgerð myndarinnar og nefnist hún Villibráð. Við endurflytjum viðtal við leikstjórann Elsu Maríu Jakobsdóttur og Tyrfing Tyrfingsson sem skrifa handritið. Ásdís Sól Ágústsdóttir rýnir í texta á nýrri plötu tónlistarkonunnar Ethel Cain, Preachers daughter. Salvör Gullbrá flytur hugleiðingu um mótmælaaðgerðir sem eru plat, í tengslum við HM í Katar og tómatsúpugjörning samtakanna Just Stop Oil.

Þegar myndir á öðrum tungumálum en ensku þykja vel heppnaðar er gjarnan farið í það að endurgera myndina á ensku í Hollywood. Ítalska kvikmyndin Perfetti sconosciuti sem kom út árið 2016 hefur hins vegar farið allt aðra leið, á aðeins sex árum hefur hún verið endurgerð á tugum tungumála og er nú orðin mest endurgerða mynd kvikmyndasögunnar. Eftir áramót verður frumsýnd íslensk endurgerð myndarinnar og nefnist hún Villibráð. Við endurflytjum viðtal við leikstjórann Elsu Maríu Jakobsdóttur og Tyrfing Tyrfingsson sem skrifa handritið. Ásdís Sól Ágústsdóttir rýnir í texta á nýrri plötu tónlistarkonunnar Ethel Cain, Preachers daughter. Salvör Gullbrá flytur hugleiðingu um mótmælaaðgerðir sem eru plat, í tengslum við HM í Katar og tómatsúpugjörning samtakanna Just Stop Oil.

Við skoðum pólitískar afstöður og afstöðuleysi, og siðferðislegar spurningar sem vakna þegar horft er á og fjallað um HM í fótbolta karla sem hófst í Katar þann 20. nóvember síðastliðinn. Tónlistar- og myndlistarkonan Berglind Ágústsdóttir hefur gefið út tilraunakennt diskó popp undir eigin nafni í árabil. Í september kom ný plata frá henni, Lost at war, sem hún tileinkar vinum sínum Hauki Hilmarssyni og Jóhanni Jóhannssyni. Við gerð plötunnar vann hún úr erfiðum tilfinningum, sorg og missi, og það kveður við nýjan tón. Lost at war er fyrsta plata Berglindar sem hún gefur út undir listamannsnafninu Siggi Ólafsson, sem er alter-egó listakonunnar. Viktoría Blöndal ræðir við fyrrum atvinnumann í fótbolta, sem glímdi við meiðlsi á ferli sínum, Garðar Gunnlaugsson. Hvað gera fótboltamenn þegar þeir mega ekki og geta ekki spilað. Innslagið er þriðja í röð fjögurra innslaga um fótboltaást.

Við skoðum pólitískar afstöður og afstöðuleysi, og siðferðislegar spurningar sem vakna þegar horft er á og fjallað um HM í fótbolta karla sem hófst í Katar þann 20. nóvember síðastliðinn. Tónlistar- og myndlistarkonan Berglind Ágústsdóttir hefur gefið út tilraunakennt diskó popp undir eigin nafni í árabil. Í september kom ný plata frá henni, Lost at war, sem hún tileinkar vinum sínum Hauki Hilmarssyni og Jóhanni Jóhannssyni. Við gerð plötunnar vann hún úr erfiðum tilfinningum, sorg og missi, og það kveður við nýjan tón. Lost at war er fyrsta plata Berglindar sem hún gefur út undir listamannsnafninu Siggi Ólafsson, sem er alter-egó listakonunnar. Viktoría Blöndal ræðir við fyrrum atvinnumann í fótbolta, sem glímdi við meiðlsi á ferli sínum, Garðar Gunnlaugsson. Hvað gera fótboltamenn þegar þeir mega ekki og geta ekki spilað. Innslagið er þriðja í röð fjögurra innslaga um fótboltaást.

Þóra Tómasdóttir segir frá þáttum sem eiga það allir sameiginlegt að fjalla um mormóna í Bandaríkjunum, Keep Sweet: Pray and Obey, Three Wives, One Husband og Under the Banner of Heaven. Patrekur Björgvinsson hefur verið að pæla í listinni í nærumhverfi sínu, veggjakrotinu á Skipaskaga, sígildum skilaboðum á borð við "Look like Barbie, smoke like Marley". Við ræðum óhefðbundna markaðsherferð rapparanna Drake og 21 savage fyrir plötuna Her Loss. Og við kynnum okkur rómansk-ameríska kvikmyndahátíð í Bíó Paradís.

Þóra Tómasdóttir segir frá þáttum sem eiga það allir sameiginlegt að fjalla um mormóna í Bandaríkjunum, Keep Sweet: Pray and Obey, Three Wives, One Husband og Under the Banner of Heaven. Patrekur Björgvinsson hefur verið að pæla í listinni í nærumhverfi sínu, veggjakrotinu á Skipaskaga, sígildum skilaboðum á borð við "Look like Barbie, smoke like Marley". Við ræðum óhefðbundna markaðsherferð rapparanna Drake og 21 savage fyrir plötuna Her Loss. Og við kynnum okkur rómansk-ameríska kvikmyndahátíð í Bíó Paradís.

Lestin Mathöll hefur opnað. Við kynnnum okkur sögu mathallar-fyrirbærisins á Íslandi. Við ræðum við einn stofnanda mathallarinnar á Hlemmi, sem opnaði á Menningarnótt 2017, sagnfræðiprófessor í Háskóla Íslands sem hefur rannsakað neysluhætti og matarsögu íslendinga, kokk sem hefur rekið veitingastað í mathöll og arkitekt. Við veltum þessu fyrirbæri fyrir okkur útfrá hugmyndum um almenningsrými, millistéttarvæðingu og matarmenningu.

Lestin Mathöll hefur opnað. Við kynnnum okkur sögu mathallar-fyrirbærisins á Íslandi. Við ræðum við einn stofnanda mathallarinnar á Hlemmi, sem opnaði á Menningarnótt 2017, sagnfræðiprófessor í Háskóla Íslands sem hefur rannsakað neysluhætti og matarsögu íslendinga, kokk sem hefur rekið veitingastað í mathöll og arkitekt. Við veltum þessu fyrirbæri fyrir okkur útfrá hugmyndum um almenningsrými, millistéttarvæðingu og matarmenningu.

Gunnar Vilhjálmsson, grafískur hönnuður rekur indversk-íslenska leturhönnunarfyrirtækið Universal Thirst. Fyrirtækið er tilnefnt til Íslensku Hönnunarverðlaunanna sem verða afhent á morgun. Ásrún Magnúsdóttir, danshöfundur, hefur oft sýnt verk á alþjóðlegu danshátíðinni, Reykjavík Dance Festival. Við hringdum í Ásrúnu, sem er stödd erlendis að leikstýra dansverki, og spurðum út í Litlu Systur, hóp ungmenna sem mun stýra dagskrá í Iðnó á RDF, sem hefst í dag og stendur fram á sunnudag. Við rennum yfir Grammy-tilnefningar sem voru tilkynntar í gær og kynnum okkur íranska klifurkonu, Nasim Eshqi, en heimildarmyndin Climbing Iran frá árinu 2020 verður sýnd í Bíó Paradís á fimmtudag.

Gunnar Vilhjálmsson, grafískur hönnuður rekur indversk-íslenska leturhönnunarfyrirtækið Universal Thirst. Fyrirtækið er tilnefnt til Íslensku Hönnunarverðlaunanna sem verða afhent á morgun. Ásrún Magnúsdóttir, danshöfundur, hefur oft sýnt verk á alþjóðlegu danshátíðinni, Reykjavík Dance Festival. Við hringdum í Ásrúnu, sem er stödd erlendis að leikstýra dansverki, og spurðum út í Litlu Systur, hóp ungmenna sem mun stýra dagskrá í Iðnó á RDF, sem hefst í dag og stendur fram á sunnudag. Við rennum yfir Grammy-tilnefningar sem voru tilkynntar í gær og kynnum okkur íranska klifurkonu, Nasim Eshqi, en heimildarmyndin Climbing Iran frá árinu 2020 verður sýnd í Bíó Paradís á fimmtudag.

Skáldsagan I love dick eftir nýsjálenska rithöfundinn Chris Kraus kom út fyrir 25 árum og er skrifuð að stærstum hluta í formi bréfa - öll stíluð á sama manninn, Dick. Sögumaður bókarinnar Chris Kraus verður ástfangin af prófessornum Dick - sem hún þekkir varla. Ásamt eiginmanni sínum að skrifa ástarbréf til hans. Þetta er skáldsaga um þrá, ást, samskipti konur og karla, gagnkynhneigð, jaðarsetningu og list, völd og höfnun, þráhyggju og útrás. Bókin er umdeild enda er hún byggð á raunverulegu fólki og raunverulegum aðstæðum. Í Lestinni í dag hringjum við til Los Angeles og ræðum við uppáhalds rithöfund Lóu, Chris Kraus, um feminisma, ástina og Dick. Og í seinni hluta þáttar heldur Viktoría Blöndal áfram að fjalla um fótboltaást í samtímanum. Að þessu sinni pælir hún í Fantasy-fótbolta.

Skáldsagan I love dick eftir nýsjálenska rithöfundinn Chris Kraus kom út fyrir 25 árum og er skrifuð að stærstum hluta í formi bréfa - öll stíluð á sama manninn, Dick. Sögumaður bókarinnar Chris Kraus verður ástfangin af prófessornum Dick - sem hún þekkir varla. Ásamt eiginmanni sínum að skrifa ástarbréf til hans. Þetta er skáldsaga um þrá, ást, samskipti konur og karla, gagnkynhneigð, jaðarsetningu og list, völd og höfnun, þráhyggju og útrás. Bókin er umdeild enda er hún byggð á raunverulegu fólki og raunverulegum aðstæðum. Í Lestinni í dag hringjum við til Los Angeles og ræðum við uppáhalds rithöfund Lóu, Chris Kraus, um feminisma, ástina og Dick. Og í seinni hluta þáttar heldur Viktoría Blöndal áfram að fjalla um fótboltaást í samtímanum. Að þessu sinni pælir hún í Fantasy-fótbolta.

Við Lækjartorg stendur reisulegt hvítkalkað hús með gráu þaki, ein elsta og mest einkennandi bygging Reykjavíkurborgar. Þar fyrir utan stendur leiðsögumaður með hóp túrista og útskýrir, þetta er stjórnarráðshúsið, aðsetur æðsta ráðamanns íslensku þjóðarinnar, þarna á ríkisvaldið heima. En saga hússins er undarlegri og blóðugri en túristahópurinn fær að heyra, en það var upphaflega byggt sem fangelsi, fyrsta fangelsi á íslandi. Þessi saga er rakin í n+yrri skáldsögu eftir Hauk Má Helgason, Tugthúsið. Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar fjallar um tvær ólíkar kvikmyndir, Band eftir Álfrúnu Örnólfsdóttur og hinsegin rómantísku gamanmyndina Bros. Svanhvít Júlíusdóttir er ein þeirra listamanna sem munu sýna verk á sviðslistahátíð RDF og Lókal sem hefst á miðvikudag og er fram á sunnudag. Í verkinu sínu Practicing Love gerir hún tilraun til þess að skapa heim byggðan á kærleik og gagnkvæmni í sambandi manns og kjúklings.

Við Lækjartorg stendur reisulegt hvítkalkað hús með gráu þaki, ein elsta og mest einkennandi bygging Reykjavíkurborgar. Þar fyrir utan stendur leiðsögumaður með hóp túrista og útskýrir, þetta er stjórnarráðshúsið, aðsetur æðsta ráðamanns íslensku þjóðarinnar, þarna á ríkisvaldið heima. En saga hússins er undarlegri og blóðugri en túristahópurinn fær að heyra, en það var upphaflega byggt sem fangelsi, fyrsta fangelsi á íslandi. Þessi saga er rakin í n+yrri skáldsögu eftir Hauk Má Helgason, Tugthúsið. Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar fjallar um tvær ólíkar kvikmyndir, Band eftir Álfrúnu Örnólfsdóttur og hinsegin rómantísku gamanmyndina Bros. Svanhvít Júlíusdóttir er ein þeirra listamanna sem munu sýna verk á sviðslistahátíð RDF og Lókal sem hefst á miðvikudag og er fram á sunnudag. Í verkinu sínu Practicing Love gerir hún tilraun til þess að skapa heim byggðan á kærleik og gagnkvæmni í sambandi manns og kjúklings.

Rapparinn Bassi Maraj gaf á dögunum út fimm laga plötu, Fake Bitch. Við ræðum við Bassa um gerð plötunnar, hvernig hann upplifir það að vera hinsegin rappari og meðferð íslenska ríkisins á hælisleitendum, en í laginu Áslaug Arna af plötunni er skotið fast á fyrrum dómsmálaráðherra. Davíð Roach Gunnarsson fór á Airwaves og segir frá því sem hann þar sá, heyrði og upplifði. Þann 12. September síðastliðinn heimsótti Lestin tökustað nýrra íslenskra sjónvarpsþátta. Þetta eru þættir skrifaðir af Aníta Briem auk þess fer hún með aðalhlutverk í þáttunum. Þættirnir eru sambandsdrama um langtímasamband og nefnist Svo lengi sem við lifum. Við fengum að labba um settið, skoða leikmyndina og spjalla við Anítu og leikstjórann Katrínu Björgvinsdóttur.

Rapparinn Bassi Maraj gaf á dögunum út fimm laga plötu, Fake Bitch. Við ræðum við Bassa um gerð plötunnar, hvernig hann upplifir það að vera hinsegin rappari og meðferð íslenska ríkisins á hælisleitendum, en í laginu Áslaug Arna af plötunni er skotið fast á fyrrum dómsmálaráðherra. Davíð Roach Gunnarsson fór á Airwaves og segir frá því sem hann þar sá, heyrði og upplifði. Þann 12. September síðastliðinn heimsótti Lestin tökustað nýrra íslenskra sjónvarpsþátta. Þetta eru þættir skrifaðir af Aníta Briem auk þess fer hún með aðalhlutverk í þáttunum. Þættirnir eru sambandsdrama um langtímasamband og nefnist Svo lengi sem við lifum. Við fengum að labba um settið, skoða leikmyndina og spjalla við Anítu og leikstjórann Katrínu Björgvinsdóttur.

Jólabókaflóðið er farið í gang og rithöfundar og útgefendur keppast við að sannfæra íslendinga um að þeirra bók sé einmitt sú sem þeir eigi að kaupa lesa og gefa í jólagjöf. Þeir setja andlit rithöfunda á strætóskýli, setja auglýsingar í blöðin, vonast til þess að gagnrýnendur Kiljunnar dásami verkið, það hljóti tilnefningu til verðlauna, eða að almennir lesendur hrósi henni á netinu, á samfélagsmiðlum eða sérstökum bókasíðum eins og Goodreads. Þátturinn er helgaður vefsíðunni Goodreads, þar sem notendur geta haldið utan um bókalestur sinn, skrifað ummæli og gefið bókum stjörnur, líkt og bókagagnrýnendur. Við heyrum í notendum Goodreads, bæði lesendum og höfundum, en milli þessara tveggja hópa getur skapast óþægileg spenna þegar dómar eru neikvæðir.

Jólabókaflóðið er farið í gang og rithöfundar og útgefendur keppast við að sannfæra íslendinga um að þeirra bók sé einmitt sú sem þeir eigi að kaupa lesa og gefa í jólagjöf. Þeir setja andlit rithöfunda á strætóskýli, setja auglýsingar í blöðin, vonast til þess að gagnrýnendur Kiljunnar dásami verkið, það hljóti tilnefningu til verðlauna, eða að almennir lesendur hrósi henni á netinu, á samfélagsmiðlum eða sérstökum bókasíðum eins og Goodreads. Þátturinn er helgaður vefsíðunni Goodreads, þar sem notendur geta haldið utan um bókalestur sinn, skrifað ummæli og gefið bókum stjörnur, líkt og bókagagnrýnendur. Við heyrum í notendum Goodreads, bæði lesendum og höfundum, en milli þessara tveggja hópa getur skapast óþægileg spenna þegar dómar eru neikvæðir.

Á streymisveitunni Spotify er að finna EP-plötuna Reif í dæluna með listamanninum Atlantsolía , sem sagt olíufyrirtækinu og bensínstöðinni. Þessi fjögurra laga plata frá árinu 2021 inniheldur lögin Bið ekki um meira, Bensínhetjuna, Bensínlaus og Dælur víða. Það er Saga Garðarsdóttir, leikkona og grínisti, sem syngur og semur textana og Helgi Sæmundur Guðmundsson úr hljómsveitinni Úlfur Úlfur sem semur tónlistina. Um miðjan október birtist frétt á vef fréttablaðsins með fyrirsögninni 'Olíufélag fær gullplötu fyrir pirrandi heilaorma,' en það var plötuútgáfan Alda Music sem veitti Atlantsolíu gullplötu, í tilefni þess að lögin af plötunni Reif í dæluna eru komin með yfir 60 þúsund spilanir á Spotify. Við skoðum íslenska tónlist sem er samin fyrir auglýsingar, en ná stundum vinsældum. Nú eru tæpar tvær vikur í heimsmeistaramótið í knattspyrnu karla hefjist í Katar og margir með hugan við boltann. Meðal annars Viktoría Blöndal, skáld og sviðshöfundur, sem hefur spilað fótbolta frá barnsaldri og verið að skoða þessa vinsælu íþrótt. Hún mun flytja innslög í Lestinni næstu þriðjudaga í nóvember um fótboltann sem er elskaður og hataður en aldrei hunsaður. Kvikmyndaskóli Íslands fagnar 30 ára afmæli í mánuðinum. Að því tilefni fengum við að rölta um skólann með Berki Gunnarssyni sem hefur gegnt embætti rektors undanfarna mánuði frá því að Friðrik Þór Friðriksson hætti. Við kíktum niður á Suðurlandsbraut 18 í húsnæði kvikmyndaskólans.

Á streymisveitunni Spotify er að finna EP-plötuna Reif í dæluna með listamanninum Atlantsolía , sem sagt olíufyrirtækinu og bensínstöðinni. Þessi fjögurra laga plata frá árinu 2021 inniheldur lögin Bið ekki um meira, Bensínhetjuna, Bensínlaus og Dælur víða. Það er Saga Garðarsdóttir, leikkona og grínisti, sem syngur og semur textana og Helgi Sæmundur Guðmundsson úr hljómsveitinni Úlfur Úlfur sem semur tónlistina. Um miðjan október birtist frétt á vef fréttablaðsins með fyrirsögninni 'Olíufélag fær gullplötu fyrir pirrandi heilaorma,' en það var plötuútgáfan Alda Music sem veitti Atlantsolíu gullplötu, í tilefni þess að lögin af plötunni Reif í dæluna eru komin með yfir 60 þúsund spilanir á Spotify. Við skoðum íslenska tónlist sem er samin fyrir auglýsingar, en ná stundum vinsældum. Nú eru tæpar tvær vikur í heimsmeistaramótið í knattspyrnu karla hefjist í Katar og margir með hugan við boltann. Meðal annars Viktoría Blöndal, skáld og sviðshöfundur, sem hefur spilað fótbolta frá barnsaldri og verið að skoða þessa vinsælu íþrótt. Hún mun flytja innslög í Lestinni næstu þriðjudaga í nóvember um fótboltann sem er elskaður og hataður en aldrei hunsaður. Kvikmyndaskóli Íslands fagnar 30 ára afmæli í mánuðinum. Að því tilefni fengum við að rölta um skólann með Berki Gunnarssyni sem hefur gegnt embætti rektors undanfarna mánuði frá því að Friðrik Þór Friðriksson hætti. Við kíktum niður á Suðurlandsbraut 18 í húsnæði kvikmyndaskólans.

Kaup suðurafríska auðkýfingsins Elon Musk gekk í gegn á dögunum. Hann hefur nú þegar sagt upp um helmingi starfsfólks og boðar miklar breytingar á samfélagsmiðlunum. Við kíkjum á forritið. Við ræðum við Ásdísi Thoroddsen kvikmyndagerðarkonu um heimildarmyndina hennar Tímar tröllanna sem er sýnd í Bíó Paradís um þessar mundir. Gunnar Jónsson fjallar um fjögur mögnuð augnablik í tónlistarsögunni, fjögur augnablik þegar fegurðin hefur virkað sem andóf. Og við minnumst Mimi Parker úr hljómsveitinni Low.

Kaup suðurafríska auðkýfingsins Elon Musk gekk í gegn á dögunum. Hann hefur nú þegar sagt upp um helmingi starfsfólks og boðar miklar breytingar á samfélagsmiðlunum. Við kíkjum á forritið. Við ræðum við Ásdísi Thoroddsen kvikmyndagerðarkonu um heimildarmyndina hennar Tímar tröllanna sem er sýnd í Bíó Paradís um þessar mundir. Gunnar Jónsson fjallar um fjögur mögnuð augnablik í tónlistarsögunni, fjögur augnablik þegar fegurðin hefur virkað sem andóf. Og við minnumst Mimi Parker úr hljómsveitinni Low.

Í dag fimmtudaginn 3. nóvember hefst tónlistarhátíðin Iceland Airwaves sem snýr nú aftur eftir tveggja ára covid-hlé. Sex tónleikastaðir og eitthvað í kringum 80 hljómsveitir koma fram, auk fjölda hliðarviðburða - það sem er kallað off-venue. Við sendum þáttinn út beint frá Airwaves-miðstöðinni í Kolaportinu. Við heyrum meðal annars í tónlistarkonunum Sóleyju Stefánsdóttur og Kolbrúnu Óskarsdóttur, sem kallar sig Kusk. Við ræðum við Eldar Ástráðsson og Þorbjörgu Roach Gunnarsdóttur fastagesti, og tökum púlsinn á Sindra Ástmarssyni, bókunar- og dagskrástjóra hátíðarinnar.

Í dag fimmtudaginn 3. nóvember hefst tónlistarhátíðin Iceland Airwaves sem snýr nú aftur eftir tveggja ára covid-hlé. Sex tónleikastaðir og eitthvað í kringum 80 hljómsveitir koma fram, auk fjölda hliðarviðburða - það sem er kallað off-venue. Við sendum þáttinn út beint frá Airwaves-miðstöðinni í Kolaportinu. Við heyrum meðal annars í tónlistarkonunum Sóleyju Stefánsdóttur og Kolbrúnu Óskarsdóttur, sem kallar sig Kusk. Við ræðum við Eldar Ástráðsson og Þorbjörgu Roach Gunnarsdóttur fastagesti, og tökum púlsinn á Sindra Ástmarssyni, bókunar- og dagskrástjóra hátíðarinnar.

Í þætti dagsins munum fjalla um rapparann Takeoff úr hljómsveitinni Migos, en hann lést í skotárás á dögunum - aðeins 28 ára gamall. Logi Pedro ræðir við Lóu um áhrif Migos á rapptónlist samtímans. Við ræðum við Snorra Hallgrímsson sem semur tónlistina í einni vinsælustu myndinni á Netflix þessa dagana, spænsku hrollvekjunni Jaula. Svo heyrum við um sigurför Dýrsins til Helsinki og minnumst Ryan Karazija forsprakka hljómsveitarinnar Low Roar sem lést á dögunum.

Í þætti dagsins munum fjalla um rapparann Takeoff úr hljómsveitinni Migos, en hann lést í skotárás á dögunum - aðeins 28 ára gamall. Logi Pedro ræðir við Lóu um áhrif Migos á rapptónlist samtímans. Við ræðum við Snorra Hallgrímsson sem semur tónlistina í einni vinsælustu myndinni á Netflix þessa dagana, spænsku hrollvekjunni Jaula. Svo heyrum við um sigurför Dýrsins til Helsinki og minnumst Ryan Karazija forsprakka hljómsveitarinnar Low Roar sem lést á dögunum.

Salka Valsdóttir er meðlimur tónlistartvíeykisins Cyber, stofnmeðlimur RVK DTR og tónskáld í leikhúsi. Nýlega fór hún að gefa út tónlist undir listamannsnafninu Neonme. Við hlustum á nýju lögin hennar og heyrum söguna á bak við tónlistina. Patrekur Björgvinsson hefur verið með pistla í Lestinni undanfarnar vikur þar sem hann veltir fyrir sér fyrirbærum í alþýðumenningu Íslendinga. Í þætti dagsins veltir hann fyrir sér listinni að kvarta. Við lítum suður á bóginn og heyrum hvað er að frétta í dægurmenningunni í Venesúela. Kristján Guðjónsson ræddi við Helen Cova, venesúelskan rithöfund sem búsett er hér á landi. Viðtalið var fyrst flutt í Lestinni þann 17. maí fyrr á þessu ári.

Salka Valsdóttir er meðlimur tónlistartvíeykisins Cyber, stofnmeðlimur RVK DTR og tónskáld í leikhúsi. Nýlega fór hún að gefa út tónlist undir listamannsnafninu Neonme. Við hlustum á nýju lögin hennar og heyrum söguna á bak við tónlistina. Patrekur Björgvinsson hefur verið með pistla í Lestinni undanfarnar vikur þar sem hann veltir fyrir sér fyrirbærum í alþýðumenningu Íslendinga. Í þætti dagsins veltir hann fyrir sér listinni að kvarta. Við lítum suður á bóginn og heyrum hvað er að frétta í dægurmenningunni í Venesúela. Kristján Guðjónsson ræddi við Helen Cova, venesúelskan rithöfund sem búsett er hér á landi. Viðtalið var fyrst flutt í Lestinni þann 17. maí fyrr á þessu ári.

Heimildamyndin Band verður frumsýnd síðar í vikunni. Myndin er meiksaga óþekktrar íslenskrar hljómsveitar. The Post Performance Blues Band sest um borð í Lestina. *TW* Við skoðum nokkra útvarpsþætti og seríur sem hlutu verðlaun á Prix Europa, evrópsku ljósvakaverðlaununum sem fóru fram í síðustu viku: belgískt verk um umskurð kvenna, írskt verk um dauðann, sænsk sería um svindlara og þýsk sería um fyrirgefningu. Við vörum við innihaldi þessa innslags þar sem brot úr þáttunum heyrast. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í nýjustu plötu Bjarkar, Fossora, sem kom út á haustmánuðum. Davíð beið spenntur eftir plötunni en varð fyrir vonbrigðum - vægast sagt.

Heimildamyndin Band verður frumsýnd síðar í vikunni. Myndin er meiksaga óþekktrar íslenskrar hljómsveitar. The Post Performance Blues Band sest um borð í Lestina. *TW* Við skoðum nokkra útvarpsþætti og seríur sem hlutu verðlaun á Prix Europa, evrópsku ljósvakaverðlaununum sem fóru fram í síðustu viku: belgískt verk um umskurð kvenna, írskt verk um dauðann, sænsk sería um svindlara og þýsk sería um fyrirgefningu. Við vörum við innihaldi þessa innslags þar sem brot úr þáttunum heyrast. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í nýjustu plötu Bjarkar, Fossora, sem kom út á haustmánuðum. Davíð beið spenntur eftir plötunni en varð fyrir vonbrigðum - vægast sagt.

Í lok vikunnar verður rómantíska gamanmyndin Bros, sem við gætum kannski þýtt sem ?fellar.? frumsýnd. Myndin þykir nýstárleg vegna þess að hinar ástföngnu aðalpersónur eru ekki karl og kona, gagnkynhneigt par, heldur hommar. Þetta er í fyrsta skipti sem slík mynd er framleidd fyrir meginstrauminn af stóru Hollywood-kvikmyndafyrirtæki. Myndin hefur fengið nokkuð góða dóma en aðsóknin hefur hins vegar frekar dræm í Bandaríkjunum. Felix Bergsson var hins vegar einn af þeim sem mættu á myndina. Brauðhleifur beint frá miðjarðarhafi. Þannig var maturinn sem borinn var á borð meðal annars auglýstur þegar veitingastaðurinn Pítan, var opnaður á vetrarmánuðum 1982. Steinunn Sigþrúðar-Jónsdóttir rekur sögu Pítunnar, sem er í seinni tíð kennd við Skipholt. Innslagið var fyrst flutt í Lestinni 16. maí fyrr á árinu. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir, pistlahöfundur, veltir fyrir sér hugmyndafræði pönkkynslóðarinnar, sem virðast vera einu eftirlifandi virku notendur samfélagsmiðilsins Facebook.

Í lok vikunnar verður rómantíska gamanmyndin Bros, sem við gætum kannski þýtt sem ?fellar.? frumsýnd. Myndin þykir nýstárleg vegna þess að hinar ástföngnu aðalpersónur eru ekki karl og kona, gagnkynhneigt par, heldur hommar. Þetta er í fyrsta skipti sem slík mynd er framleidd fyrir meginstrauminn af stóru Hollywood-kvikmyndafyrirtæki. Myndin hefur fengið nokkuð góða dóma en aðsóknin hefur hins vegar frekar dræm í Bandaríkjunum. Felix Bergsson var hins vegar einn af þeim sem mættu á myndina. Brauðhleifur beint frá miðjarðarhafi. Þannig var maturinn sem borinn var á borð meðal annars auglýstur þegar veitingastaðurinn Pítan, var opnaður á vetrarmánuðum 1982. Steinunn Sigþrúðar-Jónsdóttir rekur sögu Pítunnar, sem er í seinni tíð kennd við Skipholt. Innslagið var fyrst flutt í Lestinni 16. maí fyrr á árinu. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir, pistlahöfundur, veltir fyrir sér hugmyndafræði pönkkynslóðarinnar, sem virðast vera einu eftirlifandi virku notendur samfélagsmiðilsins Facebook.

LungA skólinn hefur verið starfræktur á Seyðisfirði í tíu ár. Lýðskólanum fylgir líf og fjör og nemar við skólann kærkomin viðbót við bæjarlífið, enda fá ungmenni búsett þar yfir veturinn. Signý Jónsdóttir er í hópi fólks sem hefur unnið að þróun nýrrar námsleiðar við skólann sem verður prófuð í fyrsta sinn í Janúar. Þar munu nemendur fá kennslu í því að kynnast landinu, eins og þeir væru landnámsmenn á Seyðisfirði árið 2022. Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í tvær kvikmyndir, Triangle of sadness, þríhyrning sorgar, í leikstjórn Ruben Östlund og nýja íslenska kvikmynd, Sumarljós og svo kemur nóttin, mynd í leikstjórn Elfars Aðalsteinssonar. Guðni Tómasson menningarsagnfræðingur skoðar endalok sápuóperunnar, sem sumir segja yfirvofandi. Við byrjum þáttinn á því að hringja austur á Egilsstaði og heyra um residensíu pólskra tónlistamanna, Ragnhildur Ásvalsdóttir, Sláturhússtjóri, segir frá.

LungA skólinn hefur verið starfræktur á Seyðisfirði í tíu ár. Lýðskólanum fylgir líf og fjör og nemar við skólann kærkomin viðbót við bæjarlífið, enda fá ungmenni búsett þar yfir veturinn. Signý Jónsdóttir er í hópi fólks sem hefur unnið að þróun nýrrar námsleiðar við skólann sem verður prófuð í fyrsta sinn í Janúar. Þar munu nemendur fá kennslu í því að kynnast landinu, eins og þeir væru landnámsmenn á Seyðisfirði árið 2022. Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í tvær kvikmyndir, Triangle of sadness, þríhyrning sorgar, í leikstjórn Ruben Östlund og nýja íslenska kvikmynd, Sumarljós og svo kemur nóttin, mynd í leikstjórn Elfars Aðalsteinssonar. Guðni Tómasson menningarsagnfræðingur skoðar endalok sápuóperunnar, sem sumir segja yfirvofandi. Við byrjum þáttinn á því að hringja austur á Egilsstaði og heyra um residensíu pólskra tónlistamanna, Ragnhildur Ásvalsdóttir, Sláturhússtjóri, segir frá.

Sturla Atlas er sama um rapp. Tónlistarmennirnir Ísleifur Eldur Illugason og Sigurbjartur Sturla Atlason gáfu út fjögurra laga stuttskífuna Dag eftir dag þann 14. október. Við ræðum við þá um útþvæld umfjöllunarefni rapptexta, stöðu rappsins og pródúsentatögg. Assa Borg Þórðardóttir er í fæðingarorlofi og til að drepa tíman milli bleyjuskipta og göngutúra skoðar hún gamlar myndir. Hún veltir fyrir sér tímanum og aðgerðarleysi í loftslagsmálum. Rokkhjómsveitin Vintage Caravan nýtur stöðugt meiri vinsælda víða um heim. Hún hefur verið á stöðugu tónleikaferðalagi undanfarinn mánuð og spilað á tónleikum í nýrri borg á nánast hverju einasta kvöldi. Kristján hringdi í Óskar Loga Ágústsson söngvara sveitarinnar í lok síðustu viku og forvitnaðist hvernig tónleikaferðina.

Sturla Atlas er sama um rapp. Tónlistarmennirnir Ísleifur Eldur Illugason og Sigurbjartur Sturla Atlason gáfu út fjögurra laga stuttskífuna Dag eftir dag þann 14. október. Við ræðum við þá um útþvæld umfjöllunarefni rapptexta, stöðu rappsins og pródúsentatögg. Assa Borg Þórðardóttir er í fæðingarorlofi og til að drepa tíman milli bleyjuskipta og göngutúra skoðar hún gamlar myndir. Hún veltir fyrir sér tímanum og aðgerðarleysi í loftslagsmálum. Rokkhjómsveitin Vintage Caravan nýtur stöðugt meiri vinsælda víða um heim. Hún hefur verið á stöðugu tónleikaferðalagi undanfarinn mánuð og spilað á tónleikum í nýrri borg á nánast hverju einasta kvöldi. Kristján hringdi í Óskar Loga Ágústsson söngvara sveitarinnar í lok síðustu viku og forvitnaðist hvernig tónleikaferðina.

Ný plata Taylor Swift kom út síðastliðinn föstudag. Þetta er platan Midnights og útgáfunni fylgdi önnur plata með sjö lögum til viðbótar. Ásdís Sól Ágústsdóttir er svokallaður Swiftie en það er nafn yfir þá sem teljast dyggir aðdáendur tónlistarkonunnar. Ásdís Sól segir frá Midnights. Í næstu viku verður allrasálnamessa haldin hátíðleg víða um heim. Í Mexíkó nefnist hátíðin dagur hinna dauða og minnast landsmenn þá ástvina sem fallnir eru frá, reisa þeim altari, segja sögur og rifja upp líf þeirra og uppáhaldsmat og drykki. Söngkonan Svanlaug Jóhannsdóttir hefur mikið velt fyrir sér því hvernig við minnumst þeirra látnu og í matar og tónlistarveislunni Líf og dauði í Gamlabíói seinna í vikunni mun hún í anda mexíkóska hefða, segja sögur og syngja suðurameríska tónlist um líf og dauða. Fróði Jónsson dýraatferlisfræðingur flytur pistil um menningarsamfélög dýra, að þessu sinni skoðar hann makaval ávaxtafluga.

Ný plata Taylor Swift kom út síðastliðinn föstudag. Þetta er platan Midnights og útgáfunni fylgdi önnur plata með sjö lögum til viðbótar. Ásdís Sól Ágústsdóttir er svokallaður Swiftie en það er nafn yfir þá sem teljast dyggir aðdáendur tónlistarkonunnar. Ásdís Sól segir frá Midnights. Í næstu viku verður allrasálnamessa haldin hátíðleg víða um heim. Í Mexíkó nefnist hátíðin dagur hinna dauða og minnast landsmenn þá ástvina sem fallnir eru frá, reisa þeim altari, segja sögur og rifja upp líf þeirra og uppáhaldsmat og drykki. Söngkonan Svanlaug Jóhannsdóttir hefur mikið velt fyrir sér því hvernig við minnumst þeirra látnu og í matar og tónlistarveislunni Líf og dauði í Gamlabíói seinna í vikunni mun hún í anda mexíkóska hefða, segja sögur og syngja suðurameríska tónlist um líf og dauða. Fróði Jónsson dýraatferlisfræðingur flytur pistil um menningarsamfélög dýra, að þessu sinni skoðar hann makaval ávaxtafluga.

Hlaðvarpsþættirnir Mother Country Radicals fjalla um meðlimi hópsins The Weather Underground. Veðurmennirnir voru róttækir aðgerðarsinnar í baráttu gegn Víetnamstríðinu, heimsvaldastefnu Bandaríkjanna og kynþáttaofbeldi svo eitthvað sé nefnt. Við höfum verið að hlusta á þættina og það hefur doktorsneminn í sagnfræði, Pontus Järvstad, líka verið að gera. Pontus hefur sérhæft sig í andfasisma og vinstrihreyfingum. Gunnar Jónsson flytur pistil um ástandið í tónlistarbransanum, streymisveitur og spilunarlistagerðamenn virðast ráða örlögum listamanna. Eftir að hafa rekist stöðugt á bullsíður með óskiljanlegum texta sem virtist skrifaður af einhverri gallaðri gervigreind leituðum við svara hjá sérfræðing í markaðsmálum, algrímum og Google, Tryggva Frey Elínarsyni.

Hlaðvarpsþættirnir Mother Country Radicals fjalla um meðlimi hópsins The Weather Underground. Veðurmennirnir voru róttækir aðgerðarsinnar í baráttu gegn Víetnamstríðinu, heimsvaldastefnu Bandaríkjanna og kynþáttaofbeldi svo eitthvað sé nefnt. Við höfum verið að hlusta á þættina og það hefur doktorsneminn í sagnfræði, Pontus Järvstad, líka verið að gera. Pontus hefur sérhæft sig í andfasisma og vinstrihreyfingum. Gunnar Jónsson flytur pistil um ástandið í tónlistarbransanum, streymisveitur og spilunarlistagerðamenn virðast ráða örlögum listamanna. Eftir að hafa rekist stöðugt á bullsíður með óskiljanlegum texta sem virtist skrifaður af einhverri gallaðri gervigreind leituðum við svara hjá sérfræðing í markaðsmálum, algrímum og Google, Tryggva Frey Elínarsyni.

Sjónvarpsþættirnir The Bear, sýndir á Disney+ hafa slegið í gegn nýlega og vakið mikið umtal og þykja sýna raunsanna mynd af starfi kokka og rekstri veitingastaða. Þættirnir fjalla um ungan mann, verðlaunakokkinn Carmy, sem erfir samlokustað í Chicago sem hefur verið í eigu fjölskyldu hans í áratugi. Meðan hann vinnur úr bróðurmissi reynir hann að greiða úr rekstrinum, borga skuldir og koma skipulagi á starfsemi eldhússins. Við ræðum við kokk sem hefur horft á þættina, Tómas Aron Jóhannsson, sem er vanur því að starfa í allskonar eldhúsum. Salvör Bergmann fjallar um House of the dragon, nýja þætti úr sagnaheimi Game of thrones. Hún segir að þættirnir séu ferskir en einnig kunnuglegir og ættu þannig að gleðja hvern þann sem notið hefur söguheimsins frá upphafi. Við veltum fyrir okkur hinni miklu fornsögulegu Gyðju og hvernig hún birtist í ljóðlist með Berglindi Gunnarsdóttur. Tónlist frá Van Morrison og Little Simz.

Sjónvarpsþættirnir The Bear, sýndir á Disney+ hafa slegið í gegn nýlega og vakið mikið umtal og þykja sýna raunsanna mynd af starfi kokka og rekstri veitingastaða. Þættirnir fjalla um ungan mann, verðlaunakokkinn Carmy, sem erfir samlokustað í Chicago sem hefur verið í eigu fjölskyldu hans í áratugi. Meðan hann vinnur úr bróðurmissi reynir hann að greiða úr rekstrinum, borga skuldir og koma skipulagi á starfsemi eldhússins. Við ræðum við kokk sem hefur horft á þættina, Tómas Aron Jóhannsson, sem er vanur því að starfa í allskonar eldhúsum. Salvör Bergmann fjallar um House of the dragon, nýja þætti úr sagnaheimi Game of thrones. Hún segir að þættirnir séu ferskir en einnig kunnuglegir og ættu þannig að gleðja hvern þann sem notið hefur söguheimsins frá upphafi. Við veltum fyrir okkur hinni miklu fornsögulegu Gyðju og hvernig hún birtist í ljóðlist með Berglindi Gunnarsdóttur. Tónlist frá Van Morrison og Little Simz.

Faðir ambient tónlistar Brian Eno sendi frá sér nýja plötu á dögunum, foreverandevernomore. Hann syngur djúpraddaður, fullur trega og framkallar gervifuglahljóð með hljóðgervlum á þessari nýju plötu sem fjallar um loftslagsvánna. Patrkur Björgvinsson fjallar um myrka tíma í matarsögu íslensku þjóðarinnar, þegar Púrrulaukssúpan frá norska fyrirtækinu Toro var tekin úr framleiðslu árið 2015. Sem betur fer varði þetta tímabil aðeins hálft ár, en mótmæli neytenda leiddu til þess að súpan sneri aftur í verslanir. Orðið ?maður? er algengasta nafnorðið í íslensku máli, orð sem hefur bæði almenna merkingu sem nær yfir allt mannfólk, en einnig þrengri merkingu og nær þá aðeins yfir karlmenn. Þessi tvöfalda merking hefur orðið til þess að orðið hefur verið gagnrýnt undanfarin ár af konum og kynsegin fólki, sem upplifir ekki að það nái yfir sig. Í viðleitni til að þróa tungumálið frá því að taka karlkyn og karlmenn sem normið hafa sum reynt að finna ný orð sem geta komið í stað orðsins maður: fólk, man, manneskja og menni. Um þetta fjallar Eiríkur Rögnvaldsson í fyrirlestri á vegum RIKK - Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum í Þjóðminjasafninu í hádeginu á morgun, fyrirlestur sem nefnist Maður, man, manneskja, menni.

Faðir ambient tónlistar Brian Eno sendi frá sér nýja plötu á dögunum, foreverandevernomore. Hann syngur djúpraddaður, fullur trega og framkallar gervifuglahljóð með hljóðgervlum á þessari nýju plötu sem fjallar um loftslagsvánna. Patrkur Björgvinsson fjallar um myrka tíma í matarsögu íslensku þjóðarinnar, þegar Púrrulaukssúpan frá norska fyrirtækinu Toro var tekin úr framleiðslu árið 2015. Sem betur fer varði þetta tímabil aðeins hálft ár, en mótmæli neytenda leiddu til þess að súpan sneri aftur í verslanir. Orðið ?maður? er algengasta nafnorðið í íslensku máli, orð sem hefur bæði almenna merkingu sem nær yfir allt mannfólk, en einnig þrengri merkingu og nær þá aðeins yfir karlmenn. Þessi tvöfalda merking hefur orðið til þess að orðið hefur verið gagnrýnt undanfarin ár af konum og kynsegin fólki, sem upplifir ekki að það nái yfir sig. Í viðleitni til að þróa tungumálið frá því að taka karlkyn og karlmenn sem normið hafa sum reynt að finna ný orð sem geta komið í stað orðsins maður: fólk, man, manneskja og menni. Um þetta fjallar Eiríkur Rögnvaldsson í fyrirlestri á vegum RIKK - Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum í Þjóðminjasafninu í hádeginu á morgun, fyrirlestur sem nefnist Maður, man, manneskja, menni.

Hótel Saga lokaði haustið 2020 og stendur húsið meira og minna tómt þessa dagana. Unglingadeild Hagaskóla hefur notað það undir kennslu, flóttamenn frá Úkraínu hafa dvalið þar en nýlega keyptu íslenska ríkið og félagsstofnun stúdenta húsið og mun það koma til með að hýsa Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Hótel Saga er líka sögusvið, innblástur og útgangspunktur ritlistarnema við Háskóla Íslands, sem gáfu út á dögunum bókina Takk fyrir komuna. Bókin er gefin út af Unu útgáfuhúsi og er samstarf ritlistar-og ritstjórnarnema. Við ræddum við tvo ritlistarnema sem eiga sögur í bókinni, þær Berglindi Ernu Tryggvadóttur og Hildi Selmu Sigbertsdóttur. Fróði Jónsson, dýraatferlisfræðingur, gerir hreiðurgerð órangútana skil í nýjasta pistli sínum í pistlaröð sinni um menningu innan dýrasamfélaga. Hljómsveitin Kvikindi gaf út sína fyrstu breiðskífu núna á dögunum, Ungfrú Ísland. Þetta er 10 laga plata með hálf-rafrænni popptónlist sem ýmist stekkur beint í andlitið á manni eða kemur svolítið aftan að manni, ég er allavega búinn að vera með þónokkur af þessum lögum á heilanum undanfarna viku. Textarnir finnst mér mjög nútímalegir, gerast á tímum samfélagsmiðla, stöðugrar sjálfsbætingar, vellíðinariðnaðarins, og MeToo. Við förum í göngutúr með stofnmeðlimum hljómsveitarinnar Friðrik og Brynhildi, og þriggja mánaða dóttur Brynhildar í kerrunni.

Hótel Saga lokaði haustið 2020 og stendur húsið meira og minna tómt þessa dagana. Unglingadeild Hagaskóla hefur notað það undir kennslu, flóttamenn frá Úkraínu hafa dvalið þar en nýlega keyptu íslenska ríkið og félagsstofnun stúdenta húsið og mun það koma til með að hýsa Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Hótel Saga er líka sögusvið, innblástur og útgangspunktur ritlistarnema við Háskóla Íslands, sem gáfu út á dögunum bókina Takk fyrir komuna. Bókin er gefin út af Unu útgáfuhúsi og er samstarf ritlistar-og ritstjórnarnema. Við ræddum við tvo ritlistarnema sem eiga sögur í bókinni, þær Berglindi Ernu Tryggvadóttur og Hildi Selmu Sigbertsdóttur. Fróði Jónsson, dýraatferlisfræðingur, gerir hreiðurgerð órangútana skil í nýjasta pistli sínum í pistlaröð sinni um menningu innan dýrasamfélaga. Hljómsveitin Kvikindi gaf út sína fyrstu breiðskífu núna á dögunum, Ungfrú Ísland. Þetta er 10 laga plata með hálf-rafrænni popptónlist sem ýmist stekkur beint í andlitið á manni eða kemur svolítið aftan að manni, ég er allavega búinn að vera með þónokkur af þessum lögum á heilanum undanfarna viku. Textarnir finnst mér mjög nútímalegir, gerast á tímum samfélagsmiðla, stöðugrar sjálfsbætingar, vellíðinariðnaðarins, og MeToo. Við förum í göngutúr með stofnmeðlimum hljómsveitarinnar Friðrik og Brynhildi, og þriggja mánaða dóttur Brynhildar í kerrunni.

Sigurlaug Didda Jónsdóttir, oftast kölluð Didda skáldkona, hóf feril sinn sem textahöfundur í reykvísku pönksenunni. Hún er leikkona og rithöfundur, hún nam tösku-og veskjagerð í London og hefur unnið fjölbreytt verkamannastörf yfir ævina, sem ruslakona, nektarmódel, uppvaskari og við umönnun á elliheimili. Nú iðkar hún japanska bogfimi og tístir á Twitter. Didda sest um borð í Lestina, með fjögur lög í farteskinu.

Sigurlaug Didda Jónsdóttir, oftast kölluð Didda skáldkona, hóf feril sinn sem textahöfundur í reykvísku pönksenunni. Hún er leikkona og rithöfundur, hún nam tösku-og veskjagerð í London og hefur unnið fjölbreytt verkamannastörf yfir ævina, sem ruslakona, nektarmódel, uppvaskari og við umönnun á elliheimili. Nú iðkar hún japanska bogfimi og tístir á Twitter. Didda sest um borð í Lestina, með fjögur lög í farteskinu.

Fyrir jól ár hvert rís háreist hálmgeit í Kauptúni í Garðabæ. Sænska húsgagnakeðjan Ikea stendur fyrir því en álíka hálmgeit prýðir torg í sænska bænum Gävle. Þar hefur skapast hefð fyrir því að kveikja í geitinni. Við ræðum við manneskju sem kveikti eitt árið í geitinni hér á Íslandi. Við hringjum vestur á Ísafjörð í Fjölni Baldursson sem er þessa stundina á harðahlaupum að klára að undirbúa nýja íslenska kvikmyndahátíð. Það er hátíðin PIFF sem er haldin í annað sinn á Ísafirði og kemur beint í kjölfarið á RIFF. Í október 1982 kom á markað í Japan tæki sem átti eftir að gjörbylta tónlistarútgáfu næstu áratugina, Þetta var fyrsti geislaspilarinn Sony CDP-101 sem notaðist við nýja tegund hljómplötu: geisladisk. Við gröfum gömlum blaðagreinum í tilefni að 40 ára afmæli geisladisksins. Guðrún Elsa Bragadóttir tekur saman það besta sem hún sá á RIFF, sem lauk um helgina. Hún var einstaklega ánægð með tvær myndir, heimildamyndina Doc of the Dead og spænsku hryllingsmyndina Cerdita, eða Svínka.

Fyrir jól ár hvert rís háreist hálmgeit í Kauptúni í Garðabæ. Sænska húsgagnakeðjan Ikea stendur fyrir því en álíka hálmgeit prýðir torg í sænska bænum Gävle. Þar hefur skapast hefð fyrir því að kveikja í geitinni. Við ræðum við manneskju sem kveikti eitt árið í geitinni hér á Íslandi. Við hringjum vestur á Ísafjörð í Fjölni Baldursson sem er þessa stundina á harðahlaupum að klára að undirbúa nýja íslenska kvikmyndahátíð. Það er hátíðin PIFF sem er haldin í annað sinn á Ísafirði og kemur beint í kjölfarið á RIFF. Í október 1982 kom á markað í Japan tæki sem átti eftir að gjörbylta tónlistarútgáfu næstu áratugina, Þetta var fyrsti geislaspilarinn Sony CDP-101 sem notaðist við nýja tegund hljómplötu: geisladisk. Við gröfum gömlum blaðagreinum í tilefni að 40 ára afmæli geisladisksins. Guðrún Elsa Bragadóttir tekur saman það besta sem hún sá á RIFF, sem lauk um helgina. Hún var einstaklega ánægð með tvær myndir, heimildamyndina Doc of the Dead og spænsku hryllingsmyndina Cerdita, eða Svínka.

Það verður ekki hægt að sjá neinar sýningar í New Diorama leikhúsinu í London í haust. Engir miðar til sölu. Ástæðan, samkvæmt listrænum stjórnanda leikhússins, David Byrne, er meðal annars sú að þau er einfaldlega komin með leið á því að sýna sömu verkin með sömu hópunum. Leikhúsið kallar þetta sína róttækustu uppsetningu hingað til, að hafa leikhúsið tómt. Þetta er fjárfesting í þróun á nýjum sviðslistaverkum, sviðslistaverkum sem eiga að vera áhættusæknari og djarfari en það sem hefur áður sést. En hvað þýða þessar aðgerðir fyrir sviðslistafólk í London? Assa Borg Þórðardóttir flytur pistil um óþægilega, sársaukafulla list frá tveimur ólíkum listamönnum: japanska hávaðalistamanninum Masonna og bandaríska grínistanum Eric Andre. Þann 30. október fer í Brasilíu fram seinni umferð forsetakosninga, þar sem eigast við hinn vinstrisinnaði Lula og íhaldsmaðurinn, þjóðernissinninn og popúlistinn Jair Bolsanaro. Sá síðarnefndi klæðist reglulega hinni kanarí-gulu keppnistreyju brasilíska fótboltalandsliðsins við ýmis tilefni og er búningurinn orðinn að einkennisklæðnaði stuðningsmanna hans í kröfugöngum og kosningafundum. Andstæðingar Bolsanaros gera nú allt til að hrifsa þetta sameiningartákn úr höndum popúlistans. En brasilíski búningurinn er ekki sá eini sem er orðinn að pólitísku bitbeini fyrir heimsmeistaramótið í Katar í lok ársins. Nú á dögunum kynnti danska landsliðið sinn búning fyrir mótið og er sá búningur hannaður til að mótmæla stöðu mannréttindamála í Katar. Við ræðum pólitík og fótboltatreyjur við Stefán Pálsson sagnfræðing.

Það verður ekki hægt að sjá neinar sýningar í New Diorama leikhúsinu í London í haust. Engir miðar til sölu. Ástæðan, samkvæmt listrænum stjórnanda leikhússins, David Byrne, er meðal annars sú að þau er einfaldlega komin með leið á því að sýna sömu verkin með sömu hópunum. Leikhúsið kallar þetta sína róttækustu uppsetningu hingað til, að hafa leikhúsið tómt. Þetta er fjárfesting í þróun á nýjum sviðslistaverkum, sviðslistaverkum sem eiga að vera áhættusæknari og djarfari en það sem hefur áður sést. En hvað þýða þessar aðgerðir fyrir sviðslistafólk í London? Assa Borg Þórðardóttir flytur pistil um óþægilega, sársaukafulla list frá tveimur ólíkum listamönnum: japanska hávaðalistamanninum Masonna og bandaríska grínistanum Eric Andre. Þann 30. október fer í Brasilíu fram seinni umferð forsetakosninga, þar sem eigast við hinn vinstrisinnaði Lula og íhaldsmaðurinn, þjóðernissinninn og popúlistinn Jair Bolsanaro. Sá síðarnefndi klæðist reglulega hinni kanarí-gulu keppnistreyju brasilíska fótboltalandsliðsins við ýmis tilefni og er búningurinn orðinn að einkennisklæðnaði stuðningsmanna hans í kröfugöngum og kosningafundum. Andstæðingar Bolsanaros gera nú allt til að hrifsa þetta sameiningartákn úr höndum popúlistans. En brasilíski búningurinn er ekki sá eini sem er orðinn að pólitísku bitbeini fyrir heimsmeistaramótið í Katar í lok ársins. Nú á dögunum kynnti danska landsliðið sinn búning fyrir mótið og er sá búningur hannaður til að mótmæla stöðu mannréttindamála í Katar. Við ræðum pólitík og fótboltatreyjur við Stefán Pálsson sagnfræðing.

Í gær lauk alþjóðlegri kvikmyndahátíð í Reykjavík og verðlaunahafar hátíðarinnar tilkynntir. Við kynnum okkur sigurmyndina í flokki íslenskra stuttmynda, teiknimyndina Að elta fugla eftir Unu Lorenzen. Fróða Jónssyni, dýraatferlisfræðingi, er menningarheimur dýra hugleikinn. Í seinustu viku flutti hann pistil um söng hnúfubaksins, að þessu sinni veltir hann fyrir sér áhaldanotkun kráka og því hvort krákur séu menn. Líklega hefur minnihluti hlustenda heyrt minnst á franska heimspekinginn Bruno Latour sem lést úr kabbameini nú um helgina, 75 ára gamall. En það eru hins vegar fáir hugsuðir sem hafa haft jafn mikil áhrif á undanförnum áratugum og Latour, áhrif á hugsun okkar á tímum upplýsingaóreiðu, loftslagsbreytinga og þess sem kallað hefur verið mannöldin - anthropocene.

Í gær lauk alþjóðlegri kvikmyndahátíð í Reykjavík og verðlaunahafar hátíðarinnar tilkynntir. Við kynnum okkur sigurmyndina í flokki íslenskra stuttmynda, teiknimyndina Að elta fugla eftir Unu Lorenzen. Fróða Jónssyni, dýraatferlisfræðingi, er menningarheimur dýra hugleikinn. Í seinustu viku flutti hann pistil um söng hnúfubaksins, að þessu sinni veltir hann fyrir sér áhaldanotkun kráka og því hvort krákur séu menn. Líklega hefur minnihluti hlustenda heyrt minnst á franska heimspekinginn Bruno Latour sem lést úr kabbameini nú um helgina, 75 ára gamall. En það eru hins vegar fáir hugsuðir sem hafa haft jafn mikil áhrif á undanförnum áratugum og Latour, áhrif á hugsun okkar á tímum upplýsingaóreiðu, loftslagsbreytinga og þess sem kallað hefur verið mannöldin - anthropocene.

Nýjasti nóbelsverðlaunahafinn sem var kynntur í morgun, er hin 82 ára Annie Ernaux frá Frakklandi. Hún er höfundur sem talar skýrt inn Metoo-tímana sem við lifum, höfundur sem talar inn á alþjóðlegar deilur um þungunarrof og rétt kvenna yfir eigin líkama. Við ræðum feminisma, stéttavitund og sjálfsævisögulegar bækur Annie Ernaux við Arndísi Hrönn Egilsdóttur og Torfa Tuliníus. Við ferðumst aftur í tímann með hjálp Gunnars Jónssonar, pistlahöfundar, sem er díónýsk losun hugleikin að þessu sinni. Hann rifjar upp viðburð sem átti sér stað í Laugardalshöllinni árið 2016, tónleika Die Antwoord. Hvað gerist þegar heimurinn endar? Hvað ætlar þú að gera? Hvert ferðu? Fæstir hugsa mikið um heimsendi, hvað þá undirbúa sig. Það gera hins vegar margir af ríkustu mönnum heims, og jafnvel væri hægt að ganga svo langt að segja að þeir búist við honum. Við kynnum okkur heimsendaundirbúning hinna ofurríku í Lest dagsins.

Nýjasti nóbelsverðlaunahafinn sem var kynntur í morgun, er hin 82 ára Annie Ernaux frá Frakklandi. Hún er höfundur sem talar skýrt inn Metoo-tímana sem við lifum, höfundur sem talar inn á alþjóðlegar deilur um þungunarrof og rétt kvenna yfir eigin líkama. Við ræðum feminisma, stéttavitund og sjálfsævisögulegar bækur Annie Ernaux við Arndísi Hrönn Egilsdóttur og Torfa Tuliníus. Við ferðumst aftur í tímann með hjálp Gunnars Jónssonar, pistlahöfundar, sem er díónýsk losun hugleikin að þessu sinni. Hann rifjar upp viðburð sem átti sér stað í Laugardalshöllinni árið 2016, tónleika Die Antwoord. Hvað gerist þegar heimurinn endar? Hvað ætlar þú að gera? Hvert ferðu? Fæstir hugsa mikið um heimsendi, hvað þá undirbúa sig. Það gera hins vegar margir af ríkustu mönnum heims, og jafnvel væri hægt að ganga svo langt að segja að þeir búist við honum. Við kynnum okkur heimsendaundirbúning hinna ofurríku í Lest dagsins.

Við heimsækjum Menntaskólann við Hamrahlíð og kynnum okkur hræringar sem hafa átt sér stað innan veggja skólans undanfarna daga, lítil metoo-bylting sem nú hefur náð eyrum fjölmiðla. Guðrún Elsa Bragadóttir fjallar um tvær heimildarmyndir á Riff, Alþjóðlegri kvikmyndahátíð í Reykjavík. Ein fjallar um ástfangna eldfjallafræðinga en hin um nokkra Finna sem lifa fyrir karaókí: Fire of Love og Karaokeparatiisi. Á síðasta ári kviknuðu í hinum enskumælandi bókmenntaheimi umræður um eitthvað sem var kallað internet-skáldsagan ? the internet novel. Kveikjan var nánast samtímis útgáfa tveggja bóka eftir tvo bandaríska kvenrithöfunda. Bækur sem tókust báðar á við sítengda tilveru á skýran hátt. Lauren Oyler gaf út bókina Fake Accounts eða og Patricia Lockwood gaf út No One is talking about this. Við veltum fyrir okkur skáldskap á tímum samfélagsmiðla.

Við heimsækjum Menntaskólann við Hamrahlíð og kynnum okkur hræringar sem hafa átt sér stað innan veggja skólans undanfarna daga, lítil metoo-bylting sem nú hefur náð eyrum fjölmiðla. Guðrún Elsa Bragadóttir fjallar um tvær heimildarmyndir á Riff, Alþjóðlegri kvikmyndahátíð í Reykjavík. Ein fjallar um ástfangna eldfjallafræðinga en hin um nokkra Finna sem lifa fyrir karaókí: Fire of Love og Karaokeparatiisi. Á síðasta ári kviknuðu í hinum enskumælandi bókmenntaheimi umræður um eitthvað sem var kallað internet-skáldsagan ? the internet novel. Kveikjan var nánast samtímis útgáfa tveggja bóka eftir tvo bandaríska kvenrithöfunda. Bækur sem tókust báðar á við sítengda tilveru á skýran hátt. Lauren Oyler gaf út bókina Fake Accounts eða og Patricia Lockwood gaf út No One is talking about this. Við veltum fyrir okkur skáldskap á tímum samfélagsmiðla.

Við kynnum okkyur fyrsta kvenleikstjóra í heimi, Alice Guy, en nokkrar af myndum hennar verða sýndar á Bíótekinu á sunnudag, en það eru mánaðarlegar kvikmyndasýningar í Bíó Paradís á vegum Kvikmyndasafns Íslands. Við ræddum við Ester Bíbi og Gunnar Tómas Kristófersson. Patrekur Björgvinsson heldur áfram að fjalla um ýmis fyrirbæri í alþýðumenningu samtímans. Í síðasta pistli, fyrir tveimur vikum pældi hann í þeirri hefð að gefa húsbílum nöfn. En að þessu sinni veltir hann fyrir sér trúbadorum, hlutverki þeirra og stöðu í samfélaginu. Jón karl Helgason kvikmyndagerðarmaður hefur rannsakað sundmenningu Íslendinga í myndum sínum. Fyrst í mynd sem heitir Sundið sem fjallaði um sundkennslu á Íslandi og svo nú í myndinni Sundlaugasögur sem verður frumsýnd í kvöld. Þar kynnir hann sér ýmiskonar félagsstarf og sundmenningu í laugum landsins.

Við kynnum okkyur fyrsta kvenleikstjóra í heimi, Alice Guy, en nokkrar af myndum hennar verða sýndar á Bíótekinu á sunnudag, en það eru mánaðarlegar kvikmyndasýningar í Bíó Paradís á vegum Kvikmyndasafns Íslands. Við ræddum við Ester Bíbi og Gunnar Tómas Kristófersson. Patrekur Björgvinsson heldur áfram að fjalla um ýmis fyrirbæri í alþýðumenningu samtímans. Í síðasta pistli, fyrir tveimur vikum pældi hann í þeirri hefð að gefa húsbílum nöfn. En að þessu sinni veltir hann fyrir sér trúbadorum, hlutverki þeirra og stöðu í samfélaginu. Jón karl Helgason kvikmyndagerðarmaður hefur rannsakað sundmenningu Íslendinga í myndum sínum. Fyrst í mynd sem heitir Sundið sem fjallaði um sundkennslu á Íslandi og svo nú í myndinni Sundlaugasögur sem verður frumsýnd í kvöld. Þar kynnir hann sér ýmiskonar félagsstarf og sundmenningu í laugum landsins.

RIFF hófst á fimmtudaginn, við kíktum í bíó og veltum fyrir okkur þeim sorglegu kvikmyndum sem við sáum þar. Fróði Jónsson, dýraatferlisfræðingur, mun næstu mánudaga flytja pistla hér í Lestinni um menningarheim dýra, fyrst fáum við að heyra um hvalasöng. SJónvarpsþættirnir Pistol, leiknir þættir um sögu pönksveitarinnar Sex Pistols, hafa víða verið til umræðu að undanförnu og sitt sýnist hverjum. Algjört flopp segir The Guardian og 'breitt yfir kjarna byltingar pönksins' er skrifað á Roger Ebert.com. En margir aðrir eru hrifnir af þáttunum. Flosi Þorgeirsson, mikill aðdáandi Sex Pistols, kom og spjallaði við okkur um þættina.

RIFF hófst á fimmtudaginn, við kíktum í bíó og veltum fyrir okkur þeim sorglegu kvikmyndum sem við sáum þar. Fróði Jónsson, dýraatferlisfræðingur, mun næstu mánudaga flytja pistla hér í Lestinni um menningarheim dýra, fyrst fáum við að heyra um hvalasöng. SJónvarpsþættirnir Pistol, leiknir þættir um sögu pönksveitarinnar Sex Pistols, hafa víða verið til umræðu að undanförnu og sitt sýnist hverjum. Algjört flopp segir The Guardian og 'breitt yfir kjarna byltingar pönksins' er skrifað á Roger Ebert.com. En margir aðrir eru hrifnir af þáttunum. Flosi Þorgeirsson, mikill aðdáandi Sex Pistols, kom og spjallaði við okkur um þættina.

Við ræðum við Hrönn Marínósdóttir, stjórnanda og stofnanda RIFF. Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í kvikmyndina Vera, opnunarmynd hátíðarinnar. Aldís Amah Hamilton, leikkona og Sigurjón Sighvatsson, kvikmyndaframleiðandi og leikstjóri spjalla við okkur um hátíðina og kvikmyndabransann.

Við ræðum við Hrönn Marínósdóttir, stjórnanda og stofnanda RIFF. Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í kvikmyndina Vera, opnunarmynd hátíðarinnar. Aldís Amah Hamilton, leikkona og Sigurjón Sighvatsson, kvikmyndaframleiðandi og leikstjóri spjalla við okkur um hátíðina og kvikmyndabransann.

Siðasta föstudag kom út lagið Tárin falla hægt með Bubba Morthens og Auðuni Lútherssyni, sem kemur fram undir listamannsnafninu Auður. Þetta er fyrsta lagið sem Auður sendir frá sér eftir að hann dró sig í hlé um mitt síðasta ár í kjölfar ásakana um kynferðisofbeldi. Fjölda tónleika var aflýst, hann dró sig úr hlutverkum í leikhúsi og sjónvarpsþáttum auk þess sem tónlist, sem hann hafði gefið út, var tekin út af streymisveitum. Talað var um að honum hefði verið slaufað. Davíð Roach Gunnarsson tónlistargagnrýnandi fjallar um nýja plötu Ara Árelíusar, Hiatus Terræ. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir rýnir í þættina Piparjónkan.

Siðasta föstudag kom út lagið Tárin falla hægt með Bubba Morthens og Auðuni Lútherssyni, sem kemur fram undir listamannsnafninu Auður. Þetta er fyrsta lagið sem Auður sendir frá sér eftir að hann dró sig í hlé um mitt síðasta ár í kjölfar ásakana um kynferðisofbeldi. Fjölda tónleika var aflýst, hann dró sig úr hlutverkum í leikhúsi og sjónvarpsþáttum auk þess sem tónlist, sem hann hafði gefið út, var tekin út af streymisveitum. Talað var um að honum hefði verið slaufað. Davíð Roach Gunnarsson tónlistargagnrýnandi fjallar um nýja plötu Ara Árelíusar, Hiatus Terræ. Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir rýnir í þættina Piparjónkan.

Við ræðum mótmælin í Íran, slæður og siðgæðislögregluna við íranska konu búsetta á Íslandi. Hún velur að koma fram nafnlaust, enda geti það haft afleiðingar í för með sér fyrir hana og fjölskyldu sína ef hún gagnrýnir írönsk stjórnvöld í fjölmiðlum. Leikkonan Julia Fox komst í fréttir fyrr á árinu þegar hún var um stutt skeið kærasta bandaríska rapparans Kanye West. Nú er hún samfélagsmiðla-fræg og orðin að hálfgerðu fyrirbæri. Margt sem hún segir og gerir á netinu vekur upp sterk viðbrögð netverja. Assa Borg Þórðardóttir kafaði ofan í umdeild ummæli hennar um barnavinnu en Fox vill endilega að börn taki þátt í því að halda hjólum atvinnulífsins gangandi. Nú í sumar kviknaði rökræða milli talsfólks stéttarfélagsins Eflingar og Viðskiptaráðs Íslands. Í Kjarabréfi Eflingar í lok júní voru skoðuð opinber útgjöld til ýmissa málaflokka bæði hér á landi og annars staðar á Norðurlöndunum - og niðurstaðan var sláandi að 'Ísland nái ekki máli sem norrænt velferðarríki.' Viðskiptaráð svaraði með sinni eigin grein þar sem tölurnar voru skoðaðar aftur og niðurstaðan var allt önnur: velferð á Íslandi stenst vel samanburð við Norðurlönd. Þessi ólíku samtök notuðu því hugtakið velferð og velferðarríki sem eftirsóknarverða mælikvarða á íslenskt samfélag, þó þær væru ósammála um hvort núverandi velferðarkerfi stæði undir nafni. Guðmundur Jónsson, prófessor í sagnfræði, hefur rannsakað þetta hugtak og sögu þess í íslenskri umræðu og flutti um það fyrirlestur í Háskóla Íslands fyrr í dag. Ég fór og hitti Guðmund og fékk hann til að segja mér hvenær þetta hugtak kemur inn í íslensku.

Við ræðum mótmælin í Íran, slæður og siðgæðislögregluna við íranska konu búsetta á Íslandi. Hún velur að koma fram nafnlaust, enda geti það haft afleiðingar í för með sér fyrir hana og fjölskyldu sína ef hún gagnrýnir írönsk stjórnvöld í fjölmiðlum. Leikkonan Julia Fox komst í fréttir fyrr á árinu þegar hún var um stutt skeið kærasta bandaríska rapparans Kanye West. Nú er hún samfélagsmiðla-fræg og orðin að hálfgerðu fyrirbæri. Margt sem hún segir og gerir á netinu vekur upp sterk viðbrögð netverja. Assa Borg Þórðardóttir kafaði ofan í umdeild ummæli hennar um barnavinnu en Fox vill endilega að börn taki þátt í því að halda hjólum atvinnulífsins gangandi. Nú í sumar kviknaði rökræða milli talsfólks stéttarfélagsins Eflingar og Viðskiptaráðs Íslands. Í Kjarabréfi Eflingar í lok júní voru skoðuð opinber útgjöld til ýmissa málaflokka bæði hér á landi og annars staðar á Norðurlöndunum - og niðurstaðan var sláandi að 'Ísland nái ekki máli sem norrænt velferðarríki.' Viðskiptaráð svaraði með sinni eigin grein þar sem tölurnar voru skoðaðar aftur og niðurstaðan var allt önnur: velferð á Íslandi stenst vel samanburð við Norðurlönd. Þessi ólíku samtök notuðu því hugtakið velferð og velferðarríki sem eftirsóknarverða mælikvarða á íslenskt samfélag, þó þær væru ósammála um hvort núverandi velferðarkerfi stæði undir nafni. Guðmundur Jónsson, prófessor í sagnfræði, hefur rannsakað þetta hugtak og sögu þess í íslenskri umræðu og flutti um það fyrirlestur í Háskóla Íslands fyrr í dag. Ég fór og hitti Guðmund og fékk hann til að segja mér hvenær þetta hugtak kemur inn í íslensku.

Þrívíddarprentuð skotvopn hafa verið nokkuð í umræðunni hér landi eftir að lögregla handtók menn sem höfðu smíðað slíkar byssur og eru sagðir hafa ætlað sér að fremja með þeim hryðjuverk. Við kynnum okkur sögu 3D-skotvopna og hugmyndafræðina sem drífur þróunina áfram en tæpur áratugur er frá því að fyrsta þrívíddarprentaða skotvopnið kom fram á sjónarsviðið. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir ritlistarnema sendir sinn fjórða og síðasta pistil frá Argentínu. Að þessu sinni reimar hún á sig dansskóna og fjallar um dansa Rómönsku Ameríku. Bókin Mennirnir með bleika þríhyrninginn kom fyrst út árið 1972, skrifuð undir dulnefninu Heinz Heger, höfundanafni Hans Neumann. Bókin segir sögu Josef Kohout, sem var fangi í fangabúðum nasista í 6 ár. Hvorugur þeirra vildi koma fram undir nafni, en ástir samkynhneigðra voru taldar glæpsamlegar þangað til árið áður en bókin kom út. Þessi frásögn varpaði ekki bara ljósi á þjáningar samkynhneigðra fanga í búðunum heldur einnig á skortinn á viðurkenningu og skaðabótum fyrir þennan hóp við lok stríðsins. Bókin í íslenskri þýðingu Guðjóns Ragnars Jónassonar kom fyrst út árið 2013 en er nú gefin út aftur af Sögufélaginu, með ítarlegum eftirmála Hafdísar Erlu Hafsteinsdóttur, enda telja þau að bókin eigi enn ríkt erindi. Guðjón og Hafdís setjast um borð í Lestina og segja frá.

Þrívíddarprentuð skotvopn hafa verið nokkuð í umræðunni hér landi eftir að lögregla handtók menn sem höfðu smíðað slíkar byssur og eru sagðir hafa ætlað sér að fremja með þeim hryðjuverk. Við kynnum okkur sögu 3D-skotvopna og hugmyndafræðina sem drífur þróunina áfram en tæpur áratugur er frá því að fyrsta þrívíddarprentaða skotvopnið kom fram á sjónarsviðið. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir ritlistarnema sendir sinn fjórða og síðasta pistil frá Argentínu. Að þessu sinni reimar hún á sig dansskóna og fjallar um dansa Rómönsku Ameríku. Bókin Mennirnir með bleika þríhyrninginn kom fyrst út árið 1972, skrifuð undir dulnefninu Heinz Heger, höfundanafni Hans Neumann. Bókin segir sögu Josef Kohout, sem var fangi í fangabúðum nasista í 6 ár. Hvorugur þeirra vildi koma fram undir nafni, en ástir samkynhneigðra voru taldar glæpsamlegar þangað til árið áður en bókin kom út. Þessi frásögn varpaði ekki bara ljósi á þjáningar samkynhneigðra fanga í búðunum heldur einnig á skortinn á viðurkenningu og skaðabótum fyrir þennan hóp við lok stríðsins. Bókin í íslenskri þýðingu Guðjóns Ragnars Jónassonar kom fyrst út árið 2013 en er nú gefin út aftur af Sögufélaginu, með ítarlegum eftirmála Hafdísar Erlu Hafsteinsdóttur, enda telja þau að bókin eigi enn ríkt erindi. Guðjón og Hafdís setjast um borð í Lestina og segja frá.

Í kjölfar leikhúsgagnrýni Nínu Hjálmarsdóttur um söngleikinn Sem á himni sem birtist í Víðsjá á þriðjudaginn hafa skapast líflegar, á köflum heitar, umræður um innihald hans, en þó aðallega einn ákveðinn punkt sem snýr að fatlaðri persónu í sýningunni. Nína álítur birtingarmynd persónunnar 'ýti undir neikvæðar staðalímyndir um fatlað fólk' - afstaða sem sumir aðrir eru þó ósammála. En það sem hefur vakið meiri athygli er að hún veltir upp réttmæti þess að þessi fatlaða persóna sé leikin af ófötluðum leikara. Í opna umræðuhópnum Menningarátökin á Facebook hafa fjölmargt fólk úr sviðslistageiranum tekið til máls og tekist á um þessa spurningu: ?þarf nauðsynlega fatlaðan leikara til að túlka fatlaða persónu?? Og í kjölfarið hafa kviknað umræður um birtingarmyndir fatlaðra á leiksviðinu, aðgengi fatlaðs listafólks að leiksviðinu og virðingu fyrir starfi leikara hverra fag er að setja sig spor ólíkra persóna. Til þess að ræða stöðu og birtingarmyndir fatlaða í leikhúsum á Íslandi komu þær Sólveig Arnarsdóttir, leikkona og Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, listfræðingur og fötlunaraktivisti í Lestina. Gunnar Jónsson, tónlistarmaður, flytur sinn fyrsta pistil í Lestinni, en hann mun fjalla um ólíka anga tónlistar og menningarneyslu í haust. Að þessu sinni veltir hann fyrir sér hljóðheimi neyslumenningarinnar og einhverju sem hann kýs að kalla ?hinn póst móderníska draum?.

Í kjölfar leikhúsgagnrýni Nínu Hjálmarsdóttur um söngleikinn Sem á himni sem birtist í Víðsjá á þriðjudaginn hafa skapast líflegar, á köflum heitar, umræður um innihald hans, en þó aðallega einn ákveðinn punkt sem snýr að fatlaðri persónu í sýningunni. Nína álítur birtingarmynd persónunnar 'ýti undir neikvæðar staðalímyndir um fatlað fólk' - afstaða sem sumir aðrir eru þó ósammála. En það sem hefur vakið meiri athygli er að hún veltir upp réttmæti þess að þessi fatlaða persóna sé leikin af ófötluðum leikara. Í opna umræðuhópnum Menningarátökin á Facebook hafa fjölmargt fólk úr sviðslistageiranum tekið til máls og tekist á um þessa spurningu: ?þarf nauðsynlega fatlaðan leikara til að túlka fatlaða persónu?? Og í kjölfarið hafa kviknað umræður um birtingarmyndir fatlaðra á leiksviðinu, aðgengi fatlaðs listafólks að leiksviðinu og virðingu fyrir starfi leikara hverra fag er að setja sig spor ólíkra persóna. Til þess að ræða stöðu og birtingarmyndir fatlaða í leikhúsum á Íslandi komu þær Sólveig Arnarsdóttir, leikkona og Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, listfræðingur og fötlunaraktivisti í Lestina. Gunnar Jónsson, tónlistarmaður, flytur sinn fyrsta pistil í Lestinni, en hann mun fjalla um ólíka anga tónlistar og menningarneyslu í haust. Að þessu sinni veltir hann fyrir sér hljóðheimi neyslumenningarinnar og einhverju sem hann kýs að kalla ?hinn póst móderníska draum?.

Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandni fjallar um þrjár íslenskar myndir sem eru í kvikmyndahúsum þessa dagana: barnamyndina Abbababb, heimildarmyndina Velkominn Árni og hrollvekjuna It Hatched. Við heyrum um nýjustu vendingar í morðmálinu sem var viðfangsefni þekktastu hlaðvarpsseríu heims Serial árið 2014. Á mánudag bárust þær fréttir að hinn 41 árs gamli Adnan Sayed hefði verið leystur úr haldi en hann hefur setið í fangelsi í Baltimore í Bandaríkjunum í meira en 20 ár fyrir morð á þáverandi kærustu sinni, Hae Min Lee. Við förum yfir málið og vinsældir Serial. Patrekur Björgvinsson flytur okkur nokkra pistla í haust þar sem hann sökkvir sér ofan í ýmsar hefðir og fyrirbæri í alþýðumenningu. Í sínum fyrsta pistli hér í Lestinni veltir hann fyrir sér þeirri hefð meðal húsbílaeigenda að gefa bílum sínum nöfn. Við höldum líka áfram umræðum frá því í gær um íslenskuna. Við hringjum til Ísafjarðar og spyrjum hvernig íslenskuvænt samfélag lítur út. Ólafur Guðsteinn Kristjánsson svarar.

Guðrún Elsa Bragadóttir kvikmyndagagnrýnandni fjallar um þrjár íslenskar myndir sem eru í kvikmyndahúsum þessa dagana: barnamyndina Abbababb, heimildarmyndina Velkominn Árni og hrollvekjuna It Hatched. Við heyrum um nýjustu vendingar í morðmálinu sem var viðfangsefni þekktastu hlaðvarpsseríu heims Serial árið 2014. Á mánudag bárust þær fréttir að hinn 41 árs gamli Adnan Sayed hefði verið leystur úr haldi en hann hefur setið í fangelsi í Baltimore í Bandaríkjunum í meira en 20 ár fyrir morð á þáverandi kærustu sinni, Hae Min Lee. Við förum yfir málið og vinsældir Serial. Patrekur Björgvinsson flytur okkur nokkra pistla í haust þar sem hann sökkvir sér ofan í ýmsar hefðir og fyrirbæri í alþýðumenningu. Í sínum fyrsta pistli hér í Lestinni veltir hann fyrir sér þeirri hefð meðal húsbílaeigenda að gefa bílum sínum nöfn. Við höldum líka áfram umræðum frá því í gær um íslenskuna. Við hringjum til Ísafjarðar og spyrjum hvernig íslenskuvænt samfélag lítur út. Ólafur Guðsteinn Kristjánsson svarar.

Í Lest dagsins ætlum við að fjalla um mál málanna, tungumálið sjálft, íslenskuna. Miklar umræður hafa verið um stöðu og framtíð íslenskunnar undanfarnar vikur. Það eru ekki bara slanguryrði unglinga, matseðlar lagaðir að túristum og haframjólkurauglýsingar á ensku sem hafa verið til umræðu, heldur ekki síður aðstaða fólks til að læra málið. Innflytjendur eru tvöfalt hærra hlutfall af íbúum landsins en fyrir áratug, en í byrjun síðasta árs voru þeir rúmlega 57 þúsund, eða 15,5 prósent - og mun þetta hlutfalla að öllum líkindum halda áfram að aukast. Þátturinn í dag verður tekinn undir umræður um íslensku á tímum fjölmenningar. Þrír gestir setjast í hljóðver númer 9 í Efstaleiti: Jelena Ciric, tónlistarkona og blaðamaður Iceland Review, Jón Símon Markússon, aðjúnkt við íslensku og menningardeild háskóla íslands, og Aleksandra Kozimala, starfsmaður skóla og frístundasviðs Reykjavíkurborgar þar sem hún vinnur að málefnum fjölmenningar og tungumála.

Í Lest dagsins ætlum við að fjalla um mál málanna, tungumálið sjálft, íslenskuna. Miklar umræður hafa verið um stöðu og framtíð íslenskunnar undanfarnar vikur. Það eru ekki bara slanguryrði unglinga, matseðlar lagaðir að túristum og haframjólkurauglýsingar á ensku sem hafa verið til umræðu, heldur ekki síður aðstaða fólks til að læra málið. Innflytjendur eru tvöfalt hærra hlutfall af íbúum landsins en fyrir áratug, en í byrjun síðasta árs voru þeir rúmlega 57 þúsund, eða 15,5 prósent - og mun þetta hlutfalla að öllum líkindum halda áfram að aukast. Þátturinn í dag verður tekinn undir umræður um íslensku á tímum fjölmenningar. Þrír gestir setjast í hljóðver númer 9 í Efstaleiti: Jelena Ciric, tónlistarkona og blaðamaður Iceland Review, Jón Símon Markússon, aðjúnkt við íslensku og menningardeild háskóla íslands, og Aleksandra Kozimala, starfsmaður skóla og frístundasviðs Reykjavíkurborgar þar sem hún vinnur að málefnum fjölmenningar og tungumála.

Undanfarna tíu daga hafa fjölmiðlar verið mettaðir af umfjöllun um dauðsfall elísabetar bretlandsdrottningu, jarðaförina, Bresku konungsfjölskylduna, Karl, nýja konunginn. Fólkið sem fær vald sitt frá guði. Inn á milli er að finna fréttir sem varpa gagnrýnu ljósi á þetta allt saman, þessa stofnun, fjölskylduna, breska heimsveldið, illa fengnu demantana. Og svo framvegis. Í morgun fylgdist að því er virðist hálf jörðin með útförinni, frá Westminister Abbey, þar sem ungir kórdrengir sungu og fjölskylda og þjóðarleiðtogar syrgðu saman. Syrgðu konu, ömmu, tákmynd, mýþólógíu. Í athöfn sem er eins og vel æft leikrit. Vel æft, stíft, kalt en líka fallegt. Við hin fáum að vera með, í beinni útsendingu, fyllumst lotningu, syrgjum með, almúginn stendur fyrir utan. Lóa fór á fund Ragnheiðar Kristjánsdóttur, prófessors í sagnfræði við Háskóla Íslands - því að það er allt í einu eins og allir séu orðnir royalistar við fráfall þessarar krúttlegu gömlu konu. Dórófónn er elektró-akústískt selló hannað af Halldóri Úlfarssyni, upphaflega sem hálfgerður leikmunur í myndlistarverki. En 15 árum síðar hefur hljóðfærið verið notað í óskarsverðlaunatónlist og verður nú sýnt í hinni fornfrægu hljóðfæraborg Cremona á Ítalíu. Við hringjum í Halldór til Aþenu og fræðumst það hvernig maður kemur nýju og óhefðbundnu hljóðfæri í notkun hjá tónlistarfólki. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir flytur sinn þriðja pistil í Lestinni um sögu og menningu Argentínu. Að þessu sinni beinir hún sjónum sínum að bókum, Jorge Luis Borges og fleiri hetja argentískrar bókmenntasögu.

Undanfarna tíu daga hafa fjölmiðlar verið mettaðir af umfjöllun um dauðsfall elísabetar bretlandsdrottningu, jarðaförina, Bresku konungsfjölskylduna, Karl, nýja konunginn. Fólkið sem fær vald sitt frá guði. Inn á milli er að finna fréttir sem varpa gagnrýnu ljósi á þetta allt saman, þessa stofnun, fjölskylduna, breska heimsveldið, illa fengnu demantana. Og svo framvegis. Í morgun fylgdist að því er virðist hálf jörðin með útförinni, frá Westminister Abbey, þar sem ungir kórdrengir sungu og fjölskylda og þjóðarleiðtogar syrgðu saman. Syrgðu konu, ömmu, tákmynd, mýþólógíu. Í athöfn sem er eins og vel æft leikrit. Vel æft, stíft, kalt en líka fallegt. Við hin fáum að vera með, í beinni útsendingu, fyllumst lotningu, syrgjum með, almúginn stendur fyrir utan. Lóa fór á fund Ragnheiðar Kristjánsdóttur, prófessors í sagnfræði við Háskóla Íslands - því að það er allt í einu eins og allir séu orðnir royalistar við fráfall þessarar krúttlegu gömlu konu. Dórófónn er elektró-akústískt selló hannað af Halldóri Úlfarssyni, upphaflega sem hálfgerður leikmunur í myndlistarverki. En 15 árum síðar hefur hljóðfærið verið notað í óskarsverðlaunatónlist og verður nú sýnt í hinni fornfrægu hljóðfæraborg Cremona á Ítalíu. Við hringjum í Halldór til Aþenu og fræðumst það hvernig maður kemur nýju og óhefðbundnu hljóðfæri í notkun hjá tónlistarfólki. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir flytur sinn þriðja pistil í Lestinni um sögu og menningu Argentínu. Að þessu sinni beinir hún sjónum sínum að bókum, Jorge Luis Borges og fleiri hetja argentískrar bókmenntasögu.

Íslendingar elska suður- og miðameríska matargerð. Mexíkóostur, mexíkósk kjúklíngasúpa með dorítos út í, Serranos, tex-mex-takós og hveititortíllur frá sænsk-finnska matvælafyrirtækinu Santa Maria. Æ fleiri eru reyndar að átta sig á því að þetta er allt annað en þú myndir borða í Mexíkó eða annars staðar í Mið- eða Suður-Ameríku. En hvert fer maður þá til að finna mat sem er sannarlega rómansk-amerískur. Jú, í matvörubúðina Blóm í eggi. Núna á sunnudag verður í Bíó Paradís sérstök sýning á nokkrum skólaverkefnum íslenskra kvikmyndagerðarmanna frá kvikmyndaskólanum FAMU í Prag í Tékklandi. FAMU er einn elsti kvikmyndaskóli heims, stofnaður 1946, og einn sá virtasti. Þar lærðu meðal annars Milos Forman, Emir Kusturica, Agnieska Holland og rithöfundurinn Milan Kundera svo einhverjir séu nefndir. Það er athyglisvert að nokkur fjöldi íslenskra kvikmyndagerðarmanna hefur stundað nám við skólann. Sjö stuttmyndir eftir íslenska kvikmyndagerðarmenn frá FAMU verða sýndar um helgina og viðburðurinn er hluti af Arctic Festival í Reykjavík. Við ræðum við Grím Hákonarson og Eydísi Eiri Brynju Björnsdóttir, sem gengu bæði í FAMU og eiga myndir á Arctic Festival.

Íslendingar elska suður- og miðameríska matargerð. Mexíkóostur, mexíkósk kjúklíngasúpa með dorítos út í, Serranos, tex-mex-takós og hveititortíllur frá sænsk-finnska matvælafyrirtækinu Santa Maria. Æ fleiri eru reyndar að átta sig á því að þetta er allt annað en þú myndir borða í Mexíkó eða annars staðar í Mið- eða Suður-Ameríku. En hvert fer maður þá til að finna mat sem er sannarlega rómansk-amerískur. Jú, í matvörubúðina Blóm í eggi. Núna á sunnudag verður í Bíó Paradís sérstök sýning á nokkrum skólaverkefnum íslenskra kvikmyndagerðarmanna frá kvikmyndaskólanum FAMU í Prag í Tékklandi. FAMU er einn elsti kvikmyndaskóli heims, stofnaður 1946, og einn sá virtasti. Þar lærðu meðal annars Milos Forman, Emir Kusturica, Agnieska Holland og rithöfundurinn Milan Kundera svo einhverjir séu nefndir. Það er athyglisvert að nokkur fjöldi íslenskra kvikmyndagerðarmanna hefur stundað nám við skólann. Sjö stuttmyndir eftir íslenska kvikmyndagerðarmenn frá FAMU verða sýndar um helgina og viðburðurinn er hluti af Arctic Festival í Reykjavík. Við ræðum við Grím Hákonarson og Eydísi Eiri Brynju Björnsdóttir, sem gengu bæði í FAMU og eiga myndir á Arctic Festival.

Salvör Bergmann rýnir í sjónvarpsþættina The Sandman á Netflix, sem byggja á samnefndum myndasögum eftir Neil Gaiman. Salvör naut þess að horfa en hefði viljað sjá meiri áhættu tekna í frásögninni, henni fannst stíllinn sem var valinn helst til krúttlegur og fjölskylduvænn, en það veldur því að útkoman fellur snyrtilega í formúlukenndan meginstrauminn. Fyrir tveimur vikum fengum við tvo plötusnúða, þá Johnny Blaze og Hakka Brakes til að kryfja til mergjar lag sem var í uppáhaldi hjá þeim. Og núna endurtökum við leikinn með plötusnúðinum Þóru Sayaka. Hún kemur með lagið Clear með Cybotron. Og við heyrum um minni framlög ríkisins til Kvikmyndasjóðs Íslands á sama tíma og endurgreiðslur til stórra erlendra kvikmyndaverkefna eru aukin. Íslenskir kvikmyndagerðarmenn eru ósáttir. ?Ráðist að grunnstoðum og Kvikmyndasjóði slátrað,? segir Ragnar Bragason, leikstjóri á Facebook og ?Menningarlegt stórslys,? segir Reynir Lyngdal starfsbróðir hans á sama vettvangi. Við ræðum við þau Hilmar Sigurðsson framkvæmdastjóra Saga Film og Kristínu Andreu Þórðardóttur kvikmyndagerðarkonu og framleiðanda um málið.

Salvör Bergmann rýnir í sjónvarpsþættina The Sandman á Netflix, sem byggja á samnefndum myndasögum eftir Neil Gaiman. Salvör naut þess að horfa en hefði viljað sjá meiri áhættu tekna í frásögninni, henni fannst stíllinn sem var valinn helst til krúttlegur og fjölskylduvænn, en það veldur því að útkoman fellur snyrtilega í formúlukenndan meginstrauminn. Fyrir tveimur vikum fengum við tvo plötusnúða, þá Johnny Blaze og Hakka Brakes til að kryfja til mergjar lag sem var í uppáhaldi hjá þeim. Og núna endurtökum við leikinn með plötusnúðinum Þóru Sayaka. Hún kemur með lagið Clear með Cybotron. Og við heyrum um minni framlög ríkisins til Kvikmyndasjóðs Íslands á sama tíma og endurgreiðslur til stórra erlendra kvikmyndaverkefna eru aukin. Íslenskir kvikmyndagerðarmenn eru ósáttir. ?Ráðist að grunnstoðum og Kvikmyndasjóði slátrað,? segir Ragnar Bragason, leikstjóri á Facebook og ?Menningarlegt stórslys,? segir Reynir Lyngdal starfsbróðir hans á sama vettvangi. Við ræðum við þau Hilmar Sigurðsson framkvæmdastjóra Saga Film og Kristínu Andreu Þórðardóttur kvikmyndagerðarkonu og framleiðanda um málið.

Jean Luc Godard, fæddur 1930 í París, brautryðjandi í kvikmyndagerð, forsprakki frönsku nýbylgjunnar, áhrifamesti leikstjóri eftirstríðsárana, er látinn, 91 árs að aldri. Eftir hann standa hátt í 50 kvikmyndir, frá á ólíkum tímabilum í lífi listamanns sem var í stöðugri mótun, stöðugri endurskoðun og endurhugsun. Viðar Víkingsson, kvikmyndagerðarmaður, segir frá listamanninum Godard. Assa Borg Þórðardóttir flytur okkur sinn fyrsta pistil í Lestinni. Í dag er viðfangsefnið trúarleg þemu í tónlist Kanye West og Sufjan Stevens, tveggja ólíkra bandarískra popptónlistarmanna. Í dag kemur út bókin Vegabréf: Íslenskt eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur, bókin flakkar milli heimshorna eins og undirtitillinn gefur til kynna: Frá afganistan til Bosníu og Búrkína Fasó. Sigríður starfaði um árabil sem blaðamaður og skrifaði greinar og pistlar í íslenska fjölmiðla. Hún rekur sögu staða og þjóða í gegnum persónulegar sögur fólks sem hún finnur á ferðalögum sínum.

Jean Luc Godard, fæddur 1930 í París, brautryðjandi í kvikmyndagerð, forsprakki frönsku nýbylgjunnar, áhrifamesti leikstjóri eftirstríðsárana, er látinn, 91 árs að aldri. Eftir hann standa hátt í 50 kvikmyndir, frá á ólíkum tímabilum í lífi listamanns sem var í stöðugri mótun, stöðugri endurskoðun og endurhugsun. Viðar Víkingsson, kvikmyndagerðarmaður, segir frá listamanninum Godard. Assa Borg Þórðardóttir flytur okkur sinn fyrsta pistil í Lestinni. Í dag er viðfangsefnið trúarleg þemu í tónlist Kanye West og Sufjan Stevens, tveggja ólíkra bandarískra popptónlistarmanna. Í dag kemur út bókin Vegabréf: Íslenskt eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur, bókin flakkar milli heimshorna eins og undirtitillinn gefur til kynna: Frá afganistan til Bosníu og Búrkína Fasó. Sigríður starfaði um árabil sem blaðamaður og skrifaði greinar og pistlar í íslenska fjölmiðla. Hún rekur sögu staða og þjóða í gegnum persónulegar sögur fólks sem hún finnur á ferðalögum sínum.

Við komum við á tökustað nýrra íslenskra sjónvarpsþátta sem Anítu Briem skrifar og leikur aðalhlutverkið í. Þættirnir eru sambandsdrama um langtímasamband og nefnist Svo lengi sem við lifum, Við skoðum leikmyndina og spjöllum við Anítu og leikstjórann Katrínu Björgvinsdóttur. Við rennum til Argentínu og heyrum um mótmælamenningu landsins en undanfarið hafa farið fram kröfugögnur vegna banatilræðis gegn varaforseta landsins. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir fjallar um argentínska mótmælahefð. Og við spjöllum við Unnstein Manúel Stefánsson um nýja tónlist frá honum og hlaðvarp sem fylgir með.

Við komum við á tökustað nýrra íslenskra sjónvarpsþátta sem Anítu Briem skrifar og leikur aðalhlutverkið í. Þættirnir eru sambandsdrama um langtímasamband og nefnist Svo lengi sem við lifum, Við skoðum leikmyndina og spjöllum við Anítu og leikstjórann Katrínu Björgvinsdóttur. Við rennum til Argentínu og heyrum um mótmælamenningu landsins en undanfarið hafa farið fram kröfugögnur vegna banatilræðis gegn varaforseta landsins. Heiða Vigdís Sigfúsdóttir fjallar um argentínska mótmælahefð. Og við spjöllum við Unnstein Manúel Stefánsson um nýja tónlist frá honum og hlaðvarp sem fylgir með.

Liðin eru 20 ár frá frumsýningu heimildarmyndarinnar Í skóm drekans. Sett var lögbann á myndina nokkrum dögum áður en til stóð að frumsýna hana. Aðstandendur myndarinnar, systkinin Hrönn og Árni Sveinsbörn, rekja söguna í þætti dagsins. Myndin er fyrsta karakterdrifna heimildarmyndin á Íslandi, unninn í anda svokallaðra Dogma-mynda. Í henni fylgjumst við með Hrönn taka þátt og reyna að sigra fegurðarsamkeppnina Ungfrú Ísland.is, hugmynd sem kviknaði á Kaffibarnum um miðja nótt.

Liðin eru 20 ár frá frumsýningu heimildarmyndarinnar Í skóm drekans. Sett var lögbann á myndina nokkrum dögum áður en til stóð að frumsýna hana. Aðstandendur myndarinnar, systkinin Hrönn og Árni Sveinsbörn, rekja söguna í þætti dagsins. Myndin er fyrsta karakterdrifna heimildarmyndin á Íslandi, unninn í anda svokallaðra Dogma-mynda. Í henni fylgjumst við með Hrönn taka þátt og reyna að sigra fegurðarsamkeppnina Ungfrú Ísland.is, hugmynd sem kviknaði á Kaffibarnum um miðja nótt.

Kvikmyndin Svar við bréfi Helgu í leikstjórn Ásu Helgu Hjörleifsdóttur var frumsýnd síðastliðin föstudag. Nýr kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í Svarið. Hún fór í bíó, örlítið efins um að hægt væri að gera kvikmynd um bændur í dag, án þess að útkoman yrði klisjukennd. Framtíð tónleika og viðburðahalds í post-húsinu og tóma rýminu, gróskumiklum listarýmum í Skerjafirðinum, er í hættu. Tónleikum hefur verið frestað ótímabundið. Undanfarna daga hafa verið sagðar fréttir af því að kvartanir nágranna yfir hávaða séu ástæðan. Við hringjum í einn aðstandenda póst-hússins, Bjarna Daníel Þorvaldsson. Ný íslensk hrollvekja verður frumsýnd á föstudag. Myndin nefnist Mara á íslensku en á ensku ber hún titilinn It hatched. Við ræðum við leikstjóra myndarinnar Elvar Gunnarsson, um b-myndir, um áhrifin sem skilnaður hefur á eftirvinnslu bíómyndar og af hverju svona margar hrollvekjur fjalla um barnsburð.

Kvikmyndin Svar við bréfi Helgu í leikstjórn Ásu Helgu Hjörleifsdóttur var frumsýnd síðastliðin föstudag. Nýr kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar Guðrún Elsa Bragadóttir rýnir í Svarið. Hún fór í bíó, örlítið efins um að hægt væri að gera kvikmynd um bændur í dag, án þess að útkoman yrði klisjukennd. Framtíð tónleika og viðburðahalds í post-húsinu og tóma rýminu, gróskumiklum listarýmum í Skerjafirðinum, er í hættu. Tónleikum hefur verið frestað ótímabundið. Undanfarna daga hafa verið sagðar fréttir af því að kvartanir nágranna yfir hávaða séu ástæðan. Við hringjum í einn aðstandenda póst-hússins, Bjarna Daníel Þorvaldsson. Ný íslensk hrollvekja verður frumsýnd á föstudag. Myndin nefnist Mara á íslensku en á ensku ber hún titilinn It hatched. Við ræðum við leikstjóra myndarinnar Elvar Gunnarsson, um b-myndir, um áhrifin sem skilnaður hefur á eftirvinnslu bíómyndar og af hverju svona margar hrollvekjur fjalla um barnsburð.

Nope, nýjasta mynd bandaríska leikstjórans Jordan Peele kom út í sumar. Geimverumynd sem gerist á hestabúgarði í Kaliforníu. Hingað í Lestina kemur Hrafn Jónsson, kvikmyndagerðarmaður og spekúlant til að ræða Nope og þemu myndarinnar, sem varð til í miðjum heimsfaraldri. Hljóðbókaveitan Storytel er í auknum mæli að snúa sér að framleiðslu hlaðvarpa og útvarpsleikrita - það sem þau kalla reyndar hljóðseríur. Fyrsta íslenska hljóðserían frá Storytel fór í loftið í sumar: Skerið, sem fjallar um íslenskan sjomla sem vaknar upp í óþekktu hótelberbergi eftir djamm á Tenerife. Hann kemst ekki af eyjunni, símasamband er stopult og dularfullir atburðir byrja að eiga sér stað. Við ræðum við höfunda Skersins, parið Áslaugu Torfadóttur og Ragnar Egilsson. Og við ætlum að heyra nýja lagið frá Björk Guðmundsdóttur, Atopos, fyrsta lagið af væntanlegri plötu hennar Fossora, og ræða myndbandið sem inniheldur sveppi og sex bassaklarinett.

Nope, nýjasta mynd bandaríska leikstjórans Jordan Peele kom út í sumar. Geimverumynd sem gerist á hestabúgarði í Kaliforníu. Hingað í Lestina kemur Hrafn Jónsson, kvikmyndagerðarmaður og spekúlant til að ræða Nope og þemu myndarinnar, sem varð til í miðjum heimsfaraldri. Hljóðbókaveitan Storytel er í auknum mæli að snúa sér að framleiðslu hlaðvarpa og útvarpsleikrita - það sem þau kalla reyndar hljóðseríur. Fyrsta íslenska hljóðserían frá Storytel fór í loftið í sumar: Skerið, sem fjallar um íslenskan sjomla sem vaknar upp í óþekktu hótelberbergi eftir djamm á Tenerife. Hann kemst ekki af eyjunni, símasamband er stopult og dularfullir atburðir byrja að eiga sér stað. Við ræðum við höfunda Skersins, parið Áslaugu Torfadóttur og Ragnar Egilsson. Og við ætlum að heyra nýja lagið frá Björk Guðmundsdóttur, Atopos, fyrsta lagið af væntanlegri plötu hennar Fossora, og ræða myndbandið sem inniheldur sveppi og sex bassaklarinett.

Ástarþríhyrningur meðal bænda á Ströndum á stríðsárunum. Þannig væri hægt að lýsa efni nýrrar íslenskrar kvikmyndar sem var frumsýnd á föstudag, Svar við bréfi Helgu, í leikstjórn Ásu Helgu Hjörleifsdóttur. Myndin er byggð á vinsælli skáldsögu Bergsveins Birgissonar sem kom út árið 2010. Við settumst niður með Bergsveini og Ásu Helgu til að ræða það hvernig bók verður að kvikmynd, um hvort kotbændur hafi verið jafn snoppufríðir og hollywood-leikarar, og af hverju ákveðið var að klippa út úr sögunni alræmt atriði þar sem aðalpersónan leggst með kind Heiða Vigdís Sigfúsdóttir er stödd í Argentínu, á bláa markaðnum , þar sem hún þarf að kaupa sér peninga, gjaldeyrismarkaðir eru lokaðir um helgar. Næstu fjórar vikur flytur Heiða pistla um suður-ameríska menningu og ómenningu hér í Lestinni. Og við kynnum okkur það helsta sem er í boði á kvikmyndahátíðinni í Feneyjum. Standandi lófaklapp og endurkoma leikarans Brendans Fraiser er með þess sem hæst bar á opnunarhelgi hátíðarinnar.

Ástarþríhyrningur meðal bænda á Ströndum á stríðsárunum. Þannig væri hægt að lýsa efni nýrrar íslenskrar kvikmyndar sem var frumsýnd á föstudag, Svar við bréfi Helgu, í leikstjórn Ásu Helgu Hjörleifsdóttur. Myndin er byggð á vinsælli skáldsögu Bergsveins Birgissonar sem kom út árið 2010. Við settumst niður með Bergsveini og Ásu Helgu til að ræða það hvernig bók verður að kvikmynd, um hvort kotbændur hafi verið jafn snoppufríðir og hollywood-leikarar, og af hverju ákveðið var að klippa út úr sögunni alræmt atriði þar sem aðalpersónan leggst með kind Heiða Vigdís Sigfúsdóttir er stödd í Argentínu, á bláa markaðnum , þar sem hún þarf að kaupa sér peninga, gjaldeyrismarkaðir eru lokaðir um helgar. Næstu fjórar vikur flytur Heiða pistla um suður-ameríska menningu og ómenningu hér í Lestinni. Og við kynnum okkur það helsta sem er í boði á kvikmyndahátíðinni í Feneyjum. Standandi lófaklapp og endurkoma leikarans Brendans Fraiser er með þess sem hæst bar á opnunarhelgi hátíðarinnar.

Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir horfði á nýja raunveruleikaþætti úr smiðju Ketchup Creative. Þætti sem stæra sig af því að vera ekki með neinu handriti og sýna frá raunveruleika vinkvennahóps sem var myndaður í kringum #samstarf á samfélagsmiðlum. Lestin kynnir sér tónlistarmanninn Húgó, huldumann sem hefur gefið út 3 lög en virðist vera vel úthugsuð markaðsherferð dulbúin sem tónlistarmaður.

Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir horfði á nýja raunveruleikaþætti úr smiðju Ketchup Creative. Þætti sem stæra sig af því að vera ekki með neinu handriti og sýna frá raunveruleika vinkvennahóps sem var myndaður í kringum #samstarf á samfélagsmiðlum. Lestin kynnir sér tónlistarmanninn Húgó, huldumann sem hefur gefið út 3 lög en virðist vera vel úthugsuð markaðsherferð dulbúin sem tónlistarmaður.

Undanfarnar viku fór hópur alþjóðlegra listamanna farið daglega inn á fangelsið á Litla Hrauni og unnið list með vistmönnum. Í gær og fyrradag sýndu listamennirnir, bæði fangar og frjálsir, á Litla Hrauni og svo Eyrarbakka. Verkefnið er á vegum Sögu listavinnuseturs og félagasamtakanna Múrar Brotnir. Við ræðum við þrjá skipuleggjendur verkefnisins. Drungalegur sumarslagari sem var saminn og tekinn upp á níunda áratugnum en kom ekki út fyrr en árið 2013 verður undir smásjánni í dag. DJarnir og hljómsveitin Johnny Blaze og Hakki Brakes komu með umrætt lag á USB-lykli og ræddu syntha, ölduhljóð og aðdáun sína á þessu lagi sem þeir spila á dj-settum, áður en gestir mæta, aðallega fyrir sjálfa sig. Baltasar Kormákur sendi nýlega frá sér kvikmyndina Beast, skepnuna, um morðótt ljón sem heldur Idris Elba og fjölskyldu í gíslingu. Ásgeir Ingólfsson skoðar samband manna og ljóna í Hollywood og rýnir í Beast.

Undanfarnar viku fór hópur alþjóðlegra listamanna farið daglega inn á fangelsið á Litla Hrauni og unnið list með vistmönnum. Í gær og fyrradag sýndu listamennirnir, bæði fangar og frjálsir, á Litla Hrauni og svo Eyrarbakka. Verkefnið er á vegum Sögu listavinnuseturs og félagasamtakanna Múrar Brotnir. Við ræðum við þrjá skipuleggjendur verkefnisins. Drungalegur sumarslagari sem var saminn og tekinn upp á níunda áratugnum en kom ekki út fyrr en árið 2013 verður undir smásjánni í dag. DJarnir og hljómsveitin Johnny Blaze og Hakki Brakes komu með umrætt lag á USB-lykli og ræddu syntha, ölduhljóð og aðdáun sína á þessu lagi sem þeir spila á dj-settum, áður en gestir mæta, aðallega fyrir sjálfa sig. Baltasar Kormákur sendi nýlega frá sér kvikmyndina Beast, skepnuna, um morðótt ljón sem heldur Idris Elba og fjölskyldu í gíslingu. Ásgeir Ingólfsson skoðar samband manna og ljóna í Hollywood og rýnir í Beast.

Leikárið er hafið - Lestin þáði boð á kynningarfund í Borgarleikhúsinu í hádeginu, hætti sér út úr húsi í óveðri og gerði tilraun til að rýna í áherslurnar í dagskránni. Við smökkum snittur og fáum meðmæli starfsfólks, hópsins sem er eflaust hvað duglegastur við að sækja leiksýningar, fólksins á gólfinu Davíð Roach Gunnarsson fór á reif í útjaðri Reykjavíkur í júlíbyrjun, Danstónlistarviðburðurinn Buxur var haldinn í gömlu iðnaðarhúsnæði í Gufunesi, en þetta er í annað skipti sem reifið er haldið þar. Við heyrum lýsingu Davíðs á partýinu sem er að hans mati einhver merkilegasti tónlistarviðburður ársins hér á landi. Váboði, áfallaviðvörun, hætta á hugarvíli, kveikjumerking. Allt þetta hefur verið notað sem íslenskar þýðingar yfir enska hugtakið Trigger Warning. Slíkar viðvaranir eru orðnar útbreiddar í menningarlandslaginu jafnt á streymisveitum sem og í leikhúsum og kennsluskrám háskólakúrsa. En hversu gagnlegar eru slíkar viðvaranir? Við skoðum nýlegar rannsóknir á gagnsemi - eða öllu heldur gagnleysi - slíkra váboða.

Leikárið er hafið - Lestin þáði boð á kynningarfund í Borgarleikhúsinu í hádeginu, hætti sér út úr húsi í óveðri og gerði tilraun til að rýna í áherslurnar í dagskránni. Við smökkum snittur og fáum meðmæli starfsfólks, hópsins sem er eflaust hvað duglegastur við að sækja leiksýningar, fólksins á gólfinu Davíð Roach Gunnarsson fór á reif í útjaðri Reykjavíkur í júlíbyrjun, Danstónlistarviðburðurinn Buxur var haldinn í gömlu iðnaðarhúsnæði í Gufunesi, en þetta er í annað skipti sem reifið er haldið þar. Við heyrum lýsingu Davíðs á partýinu sem er að hans mati einhver merkilegasti tónlistarviðburður ársins hér á landi. Váboði, áfallaviðvörun, hætta á hugarvíli, kveikjumerking. Allt þetta hefur verið notað sem íslenskar þýðingar yfir enska hugtakið Trigger Warning. Slíkar viðvaranir eru orðnar útbreiddar í menningarlandslaginu jafnt á streymisveitum sem og í leikhúsum og kennsluskrám háskólakúrsa. En hversu gagnlegar eru slíkar viðvaranir? Við skoðum nýlegar rannsóknir á gagnsemi - eða öllu heldur gagnleysi - slíkra váboða.

Fyrsta íslenska kvikmyndagerðakonan, Rut Hansson, var frumkvöðull í íþrótta og danskennslu á þriðja áratugi 20. aldarinnar. Rut vildi kynna landsmenn fyrir stefnum og straumum í dansi, ferðaðist um evrópu til að læra nýja dansa og lét svo gera dansmynd sem var sýnd í viku í desember 1927. Þangað til myndin var dregin fram í dagsljósið á ný var Svala Hannesdóttir talin fyrsta íslenska kvikmyndagerðakonan. Gunnar Tómas Kristófersson doktorsnemi segir okkur frá. Hávært gítardrifið rokk með flóknum töktum og taktskiptingum. Þannig mætti lýsa því sem kallast stærðfræðirokki. Reykvíska hljómsveitin Trailer Todd lofar endurkomu stærðfræðirokksins á plötunni Trukk Ópus sem kom út fyrir helgi. Þrír fjórði hluti Trailer Todd sest um borð í Lestina og ræðir meðal annars samnefndan hjólhýsasölumann í Missouri og aðdáun þeirra á hljómsveitinni Weezer. Heimildamyndin Running with the Devil kom út á streymisveitunni Netflix á dögunum, hún fjallar um skrautlegt lífshlaup John McAfee, mannsins sem fann upp McAfee vírusvörnina. Atli Fannar Bjarkason er búinn að horfa

Fyrsta íslenska kvikmyndagerðakonan, Rut Hansson, var frumkvöðull í íþrótta og danskennslu á þriðja áratugi 20. aldarinnar. Rut vildi kynna landsmenn fyrir stefnum og straumum í dansi, ferðaðist um evrópu til að læra nýja dansa og lét svo gera dansmynd sem var sýnd í viku í desember 1927. Þangað til myndin var dregin fram í dagsljósið á ný var Svala Hannesdóttir talin fyrsta íslenska kvikmyndagerðakonan. Gunnar Tómas Kristófersson doktorsnemi segir okkur frá. Hávært gítardrifið rokk með flóknum töktum og taktskiptingum. Þannig mætti lýsa því sem kallast stærðfræðirokki. Reykvíska hljómsveitin Trailer Todd lofar endurkomu stærðfræðirokksins á plötunni Trukk Ópus sem kom út fyrir helgi. Þrír fjórði hluti Trailer Todd sest um borð í Lestina og ræðir meðal annars samnefndan hjólhýsasölumann í Missouri og aðdáun þeirra á hljómsveitinni Weezer. Heimildamyndin Running with the Devil kom út á streymisveitunni Netflix á dögunum, hún fjallar um skrautlegt lífshlaup John McAfee, mannsins sem fann upp McAfee vírusvörnina. Atli Fannar Bjarkason er búinn að horfa

Svavar Pétur Eysteinsson, betur þekktur sem Prins Póló, tónlistarmaður, grafískur hönnuður, myndlistarmaður, ferðaþjónustubóndi, bulsugerðarmaður og svo framvegis, er gestur Lestarinnar í dag. Senn klárast sýning hans í Gerðubergi í Breiðholti en þar sýnir hann grafíkverk, ljósmyndir og myndbandsverk. En samhliða sýningunni kom út samnefnd sex laga stuttskífa: Hvernig ertu? þar sem prinsinn veltir meðal annars fyrir sér tímanum og tilgangi lífsins.

Svavar Pétur Eysteinsson, betur þekktur sem Prins Póló, tónlistarmaður, grafískur hönnuður, myndlistarmaður, ferðaþjónustubóndi, bulsugerðarmaður og svo framvegis, er gestur Lestarinnar í dag. Senn klárast sýning hans í Gerðubergi í Breiðholti en þar sýnir hann grafíkverk, ljósmyndir og myndbandsverk. En samhliða sýningunni kom út samnefnd sex laga stuttskífa: Hvernig ertu? þar sem prinsinn veltir meðal annars fyrir sér tímanum og tilgangi lífsins.

Dreifinga- og framleiðslufyrirtækið A24 hefur á undanförnum áratug stimplað sig inn sem eitthvað það framsæknasta og svalasta í kvikmyndabransanum. Nafn fyrirtækisins er kannski ekki endilega gæðastimpill, frekar loforð um að eitthvað óvenjulegt og óvænt muni eiga sér stað á skjánum. Við kynnum okkur A24 og ræðum tilraunakenndar kvikmyndir þeirra við Gunnar Theodór Eggertsson. Samfélagsmiðillinn BeReal nýtur mikilla vinsælda um allan heim, hann krefst ekki mikils af þér, bara að þú sért raunveruleg. Einu sinni á dag, á sama tíma og allir vinir þínir sem nota miðilinn, þarftu að taka mynd af því sem þú ert að gera einmitt þá stundina. Barir og skemmtistaðir í Los Angeles loka lögum samkvæmt klukkan tvö að nóttu en þá fyrst byrjar ballið þar vestra. Þórður Ingi jónsson ræðir við partýdrottninguna og plötusnúðinn Mapamota í L.A. sem stýrir fjörinu þegar kvölda tekur.

Dreifinga- og framleiðslufyrirtækið A24 hefur á undanförnum áratug stimplað sig inn sem eitthvað það framsæknasta og svalasta í kvikmyndabransanum. Nafn fyrirtækisins er kannski ekki endilega gæðastimpill, frekar loforð um að eitthvað óvenjulegt og óvænt muni eiga sér stað á skjánum. Við kynnum okkur A24 og ræðum tilraunakenndar kvikmyndir þeirra við Gunnar Theodór Eggertsson. Samfélagsmiðillinn BeReal nýtur mikilla vinsælda um allan heim, hann krefst ekki mikils af þér, bara að þú sért raunveruleg. Einu sinni á dag, á sama tíma og allir vinir þínir sem nota miðilinn, þarftu að taka mynd af því sem þú ert að gera einmitt þá stundina. Barir og skemmtistaðir í Los Angeles loka lögum samkvæmt klukkan tvö að nóttu en þá fyrst byrjar ballið þar vestra. Þórður Ingi jónsson ræðir við partýdrottninguna og plötusnúðinn Mapamota í L.A. sem stýrir fjörinu þegar kvölda tekur.

Rúmum tveimur árum eftir að lokaþátturinn af Game of Thrones fór í loftið og 18 milljónir manns söfnuðust saman fyrir framan sjónvarpið er loks kominn nýr þáttur frá sömu höfundum. House of the Dragon á að gerast um það bil 200 árum áður en þættirnir Game of Thrones gerast og eru byggðir á bók George R.R. Martin, Fire and Blood. Þættirnir voru frumsýndir 21. Ágúst, 10 milljónir horfðu í Bandaríkjunum sem gerir það að vinsælustu frumsýningu þáttaraðar HBO. Það sem verra er, er að ekki er hægt með neinum löglegum hætti að sjá þessa þætti á Íslandi. Hamraborgin er menningamiðja Kópavogsbæjar en á sama tíma menningarfyrirbæri sem ungir listamenn hafa unnið með á undanförnum árum, hampað hverfinu með hæfilegu glotti. Við kíkjum upp í Kópavog og heyrum um listahátíðina Hamraborg Festival sem haldin er í annað sinn um helgina. Listafólk kemur sér fyrir í Euromarket, Gullsmiðju Óla og Kaffi Catalínu, svo einhverjir sýningarstaðir séu nefndir. Við spjöllum um rymjandi svarthol sem vakti athygli á netinu í byrjun vikunnar og förum yfir tilnefningar til kvikmyndaverðlauna Norðurlandaráðs sem voru kynntar í dag.

Rúmum tveimur árum eftir að lokaþátturinn af Game of Thrones fór í loftið og 18 milljónir manns söfnuðust saman fyrir framan sjónvarpið er loks kominn nýr þáttur frá sömu höfundum. House of the Dragon á að gerast um það bil 200 árum áður en þættirnir Game of Thrones gerast og eru byggðir á bók George R.R. Martin, Fire and Blood. Þættirnir voru frumsýndir 21. Ágúst, 10 milljónir horfðu í Bandaríkjunum sem gerir það að vinsælustu frumsýningu þáttaraðar HBO. Það sem verra er, er að ekki er hægt með neinum löglegum hætti að sjá þessa þætti á Íslandi. Hamraborgin er menningamiðja Kópavogsbæjar en á sama tíma menningarfyrirbæri sem ungir listamenn hafa unnið með á undanförnum árum, hampað hverfinu með hæfilegu glotti. Við kíkjum upp í Kópavog og heyrum um listahátíðina Hamraborg Festival sem haldin er í annað sinn um helgina. Listafólk kemur sér fyrir í Euromarket, Gullsmiðju Óla og Kaffi Catalínu, svo einhverjir sýningarstaðir séu nefndir. Við spjöllum um rymjandi svarthol sem vakti athygli á netinu í byrjun vikunnar og förum yfir tilnefningar til kvikmyndaverðlauna Norðurlandaráðs sem voru kynntar í dag.

Tekjublað Frjálsrar verslunar og Stundarinnar komu út í lok seinustu viku, við ræðum við Aðalstein Kjartansson blaðamann Stundarinnar um það hvað fer fram þessa daga sem gögn eru opinber á skrifstofu ríkisskattstjóra og kynnum okkur inntak metsölubókar frá árinu 1992 Davíð Roach Gunnarsson hlýddi á nýsjálensku tónlistarkonunnar Aldous Harding í Hljómahöllinni í Keflavík í síðustu viku. Davíð gefur okkur tónleikaskýrslu undir lok Lestarinnar í dag. Og við pælum í dansandi stjórnmálamönnum. Frá Boris Yeltsin til Sönnu Marín.

Tekjublað Frjálsrar verslunar og Stundarinnar komu út í lok seinustu viku, við ræðum við Aðalstein Kjartansson blaðamann Stundarinnar um það hvað fer fram þessa daga sem gögn eru opinber á skrifstofu ríkisskattstjóra og kynnum okkur inntak metsölubókar frá árinu 1992 Davíð Roach Gunnarsson hlýddi á nýsjálensku tónlistarkonunnar Aldous Harding í Hljómahöllinni í Keflavík í síðustu viku. Davíð gefur okkur tónleikaskýrslu undir lok Lestarinnar í dag. Og við pælum í dansandi stjórnmálamönnum. Frá Boris Yeltsin til Sönnu Marín.

Platan Renaissance kom út 29. Júlí síðastliðin, og hefur hún fengið góðar viðtökur hjá óvæntum hópi hlustenda, sem voru jafnvel ekki Beyoncé aðdáendur fyrir útkomu þessarar plötu. Beyoncé er lofuð af tónlistargagnrýnendum fyrir frábæra house tónlistog við ætlum að ræða hversu vel henni tókst til við Natalie Gunnarsdóttur, DJ Yamaho. Sölvi Halldórsson pistlahöfundur deilir með okkur sögum af samskiptum sínum við nokkrar konur sem eiga það eitt sameiginlegt að heita allar Kristín, samskiptum sem hann dró lærdóm af. Haustið nálgast og Sölvi er farinn að leiða hugann að sultugerð. Við segjum ykkur líka frá tónlistartímariti sem er orðið 40 ára, en hefur á því tímabili einbeitt sér að ýmis konar framsækinni og tilraunakenndri tónlist. Það heitir The Wire, Björk hefur tvisvar prýtt forsíðu þess og Sigur Rós einu sinni, en The Wire hóf göngu sína árið 1982 fyrst sem djasstímarit en síðar víkkuðu efnistökin, nema hvað vinsælustu tónlistina á hverjum tíma hefur tímaritið yfirleitt látið vera.

Platan Renaissance kom út 29. Júlí síðastliðin, og hefur hún fengið góðar viðtökur hjá óvæntum hópi hlustenda, sem voru jafnvel ekki Beyoncé aðdáendur fyrir útkomu þessarar plötu. Beyoncé er lofuð af tónlistargagnrýnendum fyrir frábæra house tónlistog við ætlum að ræða hversu vel henni tókst til við Natalie Gunnarsdóttur, DJ Yamaho. Sölvi Halldórsson pistlahöfundur deilir með okkur sögum af samskiptum sínum við nokkrar konur sem eiga það eitt sameiginlegt að heita allar Kristín, samskiptum sem hann dró lærdóm af. Haustið nálgast og Sölvi er farinn að leiða hugann að sultugerð. Við segjum ykkur líka frá tónlistartímariti sem er orðið 40 ára, en hefur á því tímabili einbeitt sér að ýmis konar framsækinni og tilraunakenndri tónlist. Það heitir The Wire, Björk hefur tvisvar prýtt forsíðu þess og Sigur Rós einu sinni, en The Wire hóf göngu sína árið 1982 fyrst sem djasstímarit en síðar víkkuðu efnistökin, nema hvað vinsælustu tónlistina á hverjum tíma hefur tímaritið yfirleitt látið vera.

Í sumar hóf HBO sjónvarpsstöðin sýningu á nýjum þáttum kanadíska grínistans Nathan Fielder. Þættirnir hafa vakið mikla athygli, jákvæða og neikvæða. Við ræðum umdeildar hliðar þátts sem er á mörkum gríns og raunveruleika við grínistana Sölku Gullbrá Þórarinsdóttur og Pálma Frey Hauksson. Gamla eldavélin hans Kristjáns er komin á eftirlaun en hún hefur verið í stöðugri notkun frá árinu 1948. Í dag endurflytjum við innslag Krisjáns frá því í desember í fyrra þar sem hann minnist Rafha-eldavélarinnar sinnar, kynnir sér sögu hennar, heyrir um hafnfirska fyrirtækið sem framleiddi vélina og fyrri eiganda sem bakaði margar sortir af smákökum fyrir hver jól í litla ofninum.

Í sumar hóf HBO sjónvarpsstöðin sýningu á nýjum þáttum kanadíska grínistans Nathan Fielder. Þættirnir hafa vakið mikla athygli, jákvæða og neikvæða. Við ræðum umdeildar hliðar þátts sem er á mörkum gríns og raunveruleika við grínistana Sölku Gullbrá Þórarinsdóttur og Pálma Frey Hauksson. Gamla eldavélin hans Kristjáns er komin á eftirlaun en hún hefur verið í stöðugri notkun frá árinu 1948. Í dag endurflytjum við innslag Krisjáns frá því í desember í fyrra þar sem hann minnist Rafha-eldavélarinnar sinnar, kynnir sér sögu hennar, heyrir um hafnfirska fyrirtækið sem framleiddi vélina og fyrri eiganda sem bakaði margar sortir af smákökum fyrir hver jól í litla ofninum.

Hvað ef sósan klikkar? Hvað ef allt fer úrskeiðis? Hvað ef einhver opnar inn í fataskápinn og sér óreiðuna? Gunnella Hólmarsdóttir rannsakaði tengsl matreiðslubóka við taugaáföll kvenna og vann heimildarverk upp úr viðtölum við ömmu sína, húsmóðurina Gunnellu. Útkoman er matreiðsluþáttur með áhorfendum og allt getur farið úrskeiðis. Sólbjört Vera Ómarsdóttir myndlistarkona veltir fyrir sér í ljóðrænum pistli muninum á því að búa í nöktu húsi og klæddu húsi. Hún kallar hús þar sem íbúar þess reykja í baði og lesa og þrífa tómatssósuslettur kvöldmatarins bara á morgun, nakin. Þannig gerir fólk ekki í klæddum húsum. Við heyrum í Íslendingi sem geymir einn af fjórtán lyklunum að internetinu. Nokkrum sinnum á ári þarf Ólafur Guðmundsson að mæta með lykilinn sinn í leikræna athöfn í hátæknilegu öryggisrými í Virginíu eða Los Angeles. Viðtalið tók Kristján Guðjónsson í febrúar fyrr á árinu.

Hvað ef sósan klikkar? Hvað ef allt fer úrskeiðis? Hvað ef einhver opnar inn í fataskápinn og sér óreiðuna? Gunnella Hólmarsdóttir rannsakaði tengsl matreiðslubóka við taugaáföll kvenna og vann heimildarverk upp úr viðtölum við ömmu sína, húsmóðurina Gunnellu. Útkoman er matreiðsluþáttur með áhorfendum og allt getur farið úrskeiðis. Sólbjört Vera Ómarsdóttir myndlistarkona veltir fyrir sér í ljóðrænum pistli muninum á því að búa í nöktu húsi og klæddu húsi. Hún kallar hús þar sem íbúar þess reykja í baði og lesa og þrífa tómatssósuslettur kvöldmatarins bara á morgun, nakin. Þannig gerir fólk ekki í klæddum húsum. Við heyrum í Íslendingi sem geymir einn af fjórtán lyklunum að internetinu. Nokkrum sinnum á ári þarf Ólafur Guðmundsson að mæta með lykilinn sinn í leikræna athöfn í hátæknilegu öryggisrými í Virginíu eða Los Angeles. Viðtalið tók Kristján Guðjónsson í febrúar fyrr á árinu.

Myndlistarmennirnir Salka Rósinkranz og Tóta Kolbeinsdóttir hafa undanfarið mánuð eða svo verið að prenta myndir á hverjum degi, í Gryfjunni í Ásmundasal. Þær settu sér það markmið að prenta eina mynd hvor á dag. Útkoman verður svo gefin út í bókverki sem kemur út á næstu dögum. Bylting á HBO Max veldur því að veitan kemur seinna til Íslands og efnisframboð minnkar, þetta kemur fram í grein Arnórs Steins Ívarssonar í Kjarnanum, við ætlum að ræða við hann um streymisveitur og velta fyrir okkur áhrifunum sem samruni tveggja fyrirtækja gæti haft á sjónvarpsþáttaframleiðslu. Ásgeir Ingólfsson flytur okkur pistil um heimildarmyndina The Killing of a Journalist, morðið á blaðamanni. Hann veltir fyrir sér hliðstæðu atburðanna sem myndin fjallar um og ákveðinna íslenskra fjölmiðlamála. Morðin sem myndin fjallar um urðu kveikjan að stærstu mótmælum Slóvakíu síðan Kommúnisminn féll.

Myndlistarmennirnir Salka Rósinkranz og Tóta Kolbeinsdóttir hafa undanfarið mánuð eða svo verið að prenta myndir á hverjum degi, í Gryfjunni í Ásmundasal. Þær settu sér það markmið að prenta eina mynd hvor á dag. Útkoman verður svo gefin út í bókverki sem kemur út á næstu dögum. Bylting á HBO Max veldur því að veitan kemur seinna til Íslands og efnisframboð minnkar, þetta kemur fram í grein Arnórs Steins Ívarssonar í Kjarnanum, við ætlum að ræða við hann um streymisveitur og velta fyrir okkur áhrifunum sem samruni tveggja fyrirtækja gæti haft á sjónvarpsþáttaframleiðslu. Ásgeir Ingólfsson flytur okkur pistil um heimildarmyndina The Killing of a Journalist, morðið á blaðamanni. Hann veltir fyrir sér hliðstæðu atburðanna sem myndin fjallar um og ákveðinna íslenskra fjölmiðlamála. Morðin sem myndin fjallar um urðu kveikjan að stærstu mótmælum Slóvakíu síðan Kommúnisminn féll.

Í þessum seinasta Lestarþætti fyrir sumarfrí grandskoðum við nýja tegund auglýsinga. ?Branded entertainment? kallast það þegar fyrirtæki standa fyrir framleiðslu efnis sem er ætlað að auka velvild í garð fyrirtækisins. Fjölmargir íslenskir sjónvarpsþættir, hlaðvörp og tónlistarhátíðir hafa verið framleidd með þessum hætti. Berglind Rós Magnúsdóttir heldur áfram að fjalla um stéttaskiptingu í íslensku samfélagi og að þessu sinni beinir hún sjónum sínum að þorpum og hverfum.

Í þessum seinasta Lestarþætti fyrir sumarfrí grandskoðum við nýja tegund auglýsinga. ?Branded entertainment? kallast það þegar fyrirtæki standa fyrir framleiðslu efnis sem er ætlað að auka velvild í garð fyrirtækisins. Fjölmargir íslenskir sjónvarpsþættir, hlaðvörp og tónlistarhátíðir hafa verið framleidd með þessum hætti. Berglind Rós Magnúsdóttir heldur áfram að fjalla um stéttaskiptingu í íslensku samfélagi og að þessu sinni beinir hún sjónum sínum að þorpum og hverfum.

Á föstudag kemur tónskáldið og gítarleikarinn Brynjar Daðason fram á tónleikum í Mengi ásamt hljómsveit. Hann gaf út sína fyrstu plötu í desember, ?Pretty Late? sem kom út á vegum Mengi Records, en upptökum stýrði Skúli Sverrisson. Tónlistin er sveimandi tilraunatónlist þar sem gítarinn er í fyrirrúmi. Við ræðum við gítarleikarann unga. Eftir að hafa rekist á bók eftir konu sem hafði kennt femínska sjálfsvörn í 30 ár setti Elínborg Hörpu og Önundardóttir sig í samband við hana og óskaði eftir því að fá að læra af henni. Og nú um helgina standa félagasamtökin Slagtog fyrir námskeiði í femínskri sjálfsvörn fyrir konur og transfólk. Við ætlum að kynna okkur þetta fyrirbæri, sem er samkvæmt Elínborgu, öflug forvörn gegn ofbeldi. Þriðja þáttaröðin af teiknimyndaþáttunum Love Death and Robots er komin á streymisveituna Netflix. Hver þáttur er sjálfstæð saga teiknuð í sínum sérstaka stíl. En allir takast þættirnir á við framtíðina, tækni og vísindaskáldskap. Salvör Bergmann rýnir í þættina.

Á föstudag kemur tónskáldið og gítarleikarinn Brynjar Daðason fram á tónleikum í Mengi ásamt hljómsveit. Hann gaf út sína fyrstu plötu í desember, ?Pretty Late? sem kom út á vegum Mengi Records, en upptökum stýrði Skúli Sverrisson. Tónlistin er sveimandi tilraunatónlist þar sem gítarinn er í fyrirrúmi. Við ræðum við gítarleikarann unga. Eftir að hafa rekist á bók eftir konu sem hafði kennt femínska sjálfsvörn í 30 ár setti Elínborg Hörpu og Önundardóttir sig í samband við hana og óskaði eftir því að fá að læra af henni. Og nú um helgina standa félagasamtökin Slagtog fyrir námskeiði í femínskri sjálfsvörn fyrir konur og transfólk. Við ætlum að kynna okkur þetta fyrirbæri, sem er samkvæmt Elínborgu, öflug forvörn gegn ofbeldi. Þriðja þáttaröðin af teiknimyndaþáttunum Love Death and Robots er komin á streymisveituna Netflix. Hver þáttur er sjálfstæð saga teiknuð í sínum sérstaka stíl. En allir takast þættirnir á við framtíðina, tækni og vísindaskáldskap. Salvör Bergmann rýnir í þættina.

Gunnar Ragnarsson kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar upplifði þörf á einhvers konar kvikmyndalegu munnskoli eftir að hafa horft á og lofað Top Gun Maverick. Hann fann það sem hann leitaði að á streymisveitunni Netflix, Indversku hasarmyndina RRR, sem hann segir vera einstaka blöndu af hasar, söngleik, drama og gleði. Þetta er síðasti pistill Gunnars í Lestinni í bili, og er honum þakkað fyrir vel unnin störf. Ríkasta 1% Jarðarbúa flýja jörðina og nema land á plánetunni Hold eftir að hafa rústað fyrrum heimkynnum sínum. Þar búa saman vélmenni og menn. Söngleikurinn Hold fjallar um ást milli gervigreindar og manneskju og verður fluttur á sviðslistahátíðinni Reykjavík Fringe í Iðnó á föstudaginn næstkomandi. Kristín Mjöll segir frá. Í dag 21. júní er lengsti dagur ársins 2022, sumarsólstöður, og að því tilefni veltum við fyrir okkur melankólíu og formgerð íslenska sumarsins. Við heyrum um alþjóðlegu heimildamyndahátíðina IceDocs sem fer fram á Akranesi í vikunni. Ingibjörg Halldórsdóttir sest um borð í Lestina. Og já, svo hlustum við á nýja Beyoncé lagið, næntís-innblásna dansslagarann Break my Soul.

Gunnar Ragnarsson kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar upplifði þörf á einhvers konar kvikmyndalegu munnskoli eftir að hafa horft á og lofað Top Gun Maverick. Hann fann það sem hann leitaði að á streymisveitunni Netflix, Indversku hasarmyndina RRR, sem hann segir vera einstaka blöndu af hasar, söngleik, drama og gleði. Þetta er síðasti pistill Gunnars í Lestinni í bili, og er honum þakkað fyrir vel unnin störf. Ríkasta 1% Jarðarbúa flýja jörðina og nema land á plánetunni Hold eftir að hafa rústað fyrrum heimkynnum sínum. Þar búa saman vélmenni og menn. Söngleikurinn Hold fjallar um ást milli gervigreindar og manneskju og verður fluttur á sviðslistahátíðinni Reykjavík Fringe í Iðnó á föstudaginn næstkomandi. Kristín Mjöll segir frá. Í dag 21. júní er lengsti dagur ársins 2022, sumarsólstöður, og að því tilefni veltum við fyrir okkur melankólíu og formgerð íslenska sumarsins. Við heyrum um alþjóðlegu heimildamyndahátíðina IceDocs sem fer fram á Akranesi í vikunni. Ingibjörg Halldórsdóttir sest um borð í Lestina. Og já, svo hlustum við á nýja Beyoncé lagið, næntís-innblásna dansslagarann Break my Soul.

Það krefst skuldbindingar að fylgjast með Love Island, ástareyjunni, það kemur nýr klukkutímalangur þáttur á hverjum degi í þær 6 vikur sem þáttarröðinni er tekin upp. Um þessar mundir er 8 þáttaröð í sýningu. Hvað er það við 20 breta fasta saman í glæsivillu á Mallorca sem gerir þetta að jafn vinsælum þáttum og raun ber vitni? Halldór Armand Ásgeirsson rithöfundur flytur sinn annan pistil af þremur í Lestinni í sumar. Þó að við séum stödd á bjartasta tíma ársins er Halldór með hugan við nýlega könnun Gallup sem sýnir vaxandi óhamingju í heiminum. Já, það er víða pottur brotinn. MIsskipting, einmanaleiki og tíminn sem það tekur að laga innsláttarvillur. Við ræðum um muninn á tónlist og hljóðefni við Sigurð Ásgeir Árnason framkvæmdastjóra nýsköpunarfyrirtækisins Overtune sem framleiðir samnefnt app sem gerir taktlausum jafnt sem lagvissum kleift að búa til hljóðefni fyrir myndbönd á samfélagsmiðlum á örfáum sekúndum.

Það krefst skuldbindingar að fylgjast með Love Island, ástareyjunni, það kemur nýr klukkutímalangur þáttur á hverjum degi í þær 6 vikur sem þáttarröðinni er tekin upp. Um þessar mundir er 8 þáttaröð í sýningu. Hvað er það við 20 breta fasta saman í glæsivillu á Mallorca sem gerir þetta að jafn vinsælum þáttum og raun ber vitni? Halldór Armand Ásgeirsson rithöfundur flytur sinn annan pistil af þremur í Lestinni í sumar. Þó að við séum stödd á bjartasta tíma ársins er Halldór með hugan við nýlega könnun Gallup sem sýnir vaxandi óhamingju í heiminum. Já, það er víða pottur brotinn. MIsskipting, einmanaleiki og tíminn sem það tekur að laga innsláttarvillur. Við ræðum um muninn á tónlist og hljóðefni við Sigurð Ásgeir Árnason framkvæmdastjóra nýsköpunarfyrirtækisins Overtune sem framleiðir samnefnt app sem gerir taktlausum jafnt sem lagvissum kleift að búa til hljóðefni fyrir myndbönd á samfélagsmiðlum á örfáum sekúndum.

Fyrir 20 árum, í júní 2002 var fyrsti þátturinn í nýrri sjónvarpsþáttaröð um dópsala og löggur í Baltimore sýndur í Bandaríkjunum. Áhorfstölurnar voru ekki háar en þátturinn hefur smám saman verið samþykktur sem einn af hápunktum sjónvarpssögunnar, mögulega besti þáttur allra tíma. The Wire er miklu meira en einfaldur lögguþáttur, hann er gagnrýnin samfélagsstúdía, heimspekileg kenning um vald, mósaíkmynd af molnandi heimsveldi, en svo eru persónurnar, samtölin og senurnar líka bara svo fáránlega nettar. Lóa og Kristján halda dauðahaldi í vírinn í Lest dagsins: The Wire special í tilefni 20 ára afmælis þáttanna.

Fyrir 20 árum, í júní 2002 var fyrsti þátturinn í nýrri sjónvarpsþáttaröð um dópsala og löggur í Baltimore sýndur í Bandaríkjunum. Áhorfstölurnar voru ekki háar en þátturinn hefur smám saman verið samþykktur sem einn af hápunktum sjónvarpssögunnar, mögulega besti þáttur allra tíma. The Wire er miklu meira en einfaldur lögguþáttur, hann er gagnrýnin samfélagsstúdía, heimspekileg kenning um vald, mósaíkmynd af molnandi heimsveldi, en svo eru persónurnar, samtölin og senurnar líka bara svo fáránlega nettar. Lóa og Kristján halda dauðahaldi í vírinn í Lest dagsins: The Wire special í tilefni 20 ára afmælis þáttanna.

Þó að karlar séu með geirvörtur og mjólkurkirtla líkt og konur þá tíðkast það ekki að þeir gefi börnum sínum brjóst. Mjólkandi maður, Milking man, nefnist útskriftarverkefni Jón Sölva Walderhaug frá lIstaháskóla íslands, en þar gerði hann tilraun til að virkja mjólkurframleiðslu í brjóstum sínum. Ungur íslenskur fatahönnuður selur hönnun sína í yfir 50 hátískuverslunum, merkið sem áður hét Arnar Már Jónsson, breytti á dögunum um nafn, og kallast nú Ranra. Hönnuðirnir leggja höfuðáherslu á sjálfbærni og lita flíkurnar með íslenskum plöntum, er það er nánast óheyrt í heimi hátískunnar. Fötin eru gerð til að klæðast úti, en eru ekki eiginleg útivistarföt að sögn Arnars, en fatamerkið sló í gegn þegar Covid skall á og útivistarföt urðu að tískuvöru. Berglind Rós Magnúsdóttir heldur áfram að fjalla um hlutverk framhaldsskólanna í að viðhalda stéttaskiptingu í íslensku samfélagi, að þessu sinni tekur hún tvær dæmisögur.

Þó að karlar séu með geirvörtur og mjólkurkirtla líkt og konur þá tíðkast það ekki að þeir gefi börnum sínum brjóst. Mjólkandi maður, Milking man, nefnist útskriftarverkefni Jón Sölva Walderhaug frá lIstaháskóla íslands, en þar gerði hann tilraun til að virkja mjólkurframleiðslu í brjóstum sínum. Ungur íslenskur fatahönnuður selur hönnun sína í yfir 50 hátískuverslunum, merkið sem áður hét Arnar Már Jónsson, breytti á dögunum um nafn, og kallast nú Ranra. Hönnuðirnir leggja höfuðáherslu á sjálfbærni og lita flíkurnar með íslenskum plöntum, er það er nánast óheyrt í heimi hátískunnar. Fötin eru gerð til að klæðast úti, en eru ekki eiginleg útivistarföt að sögn Arnars, en fatamerkið sló í gegn þegar Covid skall á og útivistarföt urðu að tískuvöru. Berglind Rós Magnúsdóttir heldur áfram að fjalla um hlutverk framhaldsskólanna í að viðhalda stéttaskiptingu í íslensku samfélagi, að þessu sinni tekur hún tvær dæmisögur.

Á dögunum var forritari Google sendur í leyfi eftir að hann birti samtöl sín við spjallmenni á netinu. Hann telur spjallmennið hafa öðlast sjálfsmeðvitund en talsmenn Google þvertaka fyrir það. Við rekjum sögu forritarans Blake Lemoine og ræðum spjallmenni og sjálfsmeðvitund við lektor við Háskólann í Reykjavík, Stefán Ólafsson. Streymisveitur hóta nú hver af annarri að hætta framleiðslu leikins sjónvarpsefnis á dönsku. Ástæðan er nýlegur samningur sem tryggir starfsfólki í dönsjum kvikmyndaiðnaði aukin réttindi. Við hringjum til kaupmannahafnar í Þóri Snæ Sigurjónsson kvikmyndaframleiðanda. Davíð Roach Gunnarsson, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar var segir frá tónlistarhátíðinni Primavera sem fór fram í Barcelona á dögunum.

Á dögunum var forritari Google sendur í leyfi eftir að hann birti samtöl sín við spjallmenni á netinu. Hann telur spjallmennið hafa öðlast sjálfsmeðvitund en talsmenn Google þvertaka fyrir það. Við rekjum sögu forritarans Blake Lemoine og ræðum spjallmenni og sjálfsmeðvitund við lektor við Háskólann í Reykjavík, Stefán Ólafsson. Streymisveitur hóta nú hver af annarri að hætta framleiðslu leikins sjónvarpsefnis á dönsku. Ástæðan er nýlegur samningur sem tryggir starfsfólki í dönsjum kvikmyndaiðnaði aukin réttindi. Við hringjum til kaupmannahafnar í Þóri Snæ Sigurjónsson kvikmyndaframleiðanda. Davíð Roach Gunnarsson, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar var segir frá tónlistarhátíðinni Primavera sem fór fram í Barcelona á dögunum.

Í Þýskalandi var á dögunum tekinn í gagnið 9 evru miðinn, miði sem gildir í heilan mánuð um allt þýskaland í júní, júlí eða ágúst. Rithöfundurinn Halldór Armand Ásgeirsson veltir verðbólgu og almenningssamgöngum, friðartíma og aperol spritz fyrir sér í nýjum pistli. Við hringjum til Osló og heyrum um nýtt þjóðarsafn Noregs fyrir list, arkitektúr og hönnun. Bergsveinn Þórsson safnafræðingur kíkti á þetta stærsta safn skandinavíu í morgun, en það opnaði um helgina. Við setjumst svo í kaffi með Agli Sæbjörnssyni fyrir utan Nýlistasafnið í reykjavík og ræðum saman um intenetlist og sýndarheima. Og við ræðum Grímuverðlaunin sem verða afhent á morgun.

Í Þýskalandi var á dögunum tekinn í gagnið 9 evru miðinn, miði sem gildir í heilan mánuð um allt þýskaland í júní, júlí eða ágúst. Rithöfundurinn Halldór Armand Ásgeirsson veltir verðbólgu og almenningssamgöngum, friðartíma og aperol spritz fyrir sér í nýjum pistli. Við hringjum til Osló og heyrum um nýtt þjóðarsafn Noregs fyrir list, arkitektúr og hönnun. Bergsveinn Þórsson safnafræðingur kíkti á þetta stærsta safn skandinavíu í morgun, en það opnaði um helgina. Við setjumst svo í kaffi með Agli Sæbjörnssyni fyrir utan Nýlistasafnið í reykjavík og ræðum saman um intenetlist og sýndarheima. Og við ræðum Grímuverðlaunin sem verða afhent á morgun.

Við hittum tónlistarkonuna Unu Torfa sem gefur út sína fyrstu plötu á miðnætti, stuttskífuna Flækt og ung og einmana. Við ræðum um Ed Sheeran, söngelskan ráðherra og hvaða áhrif lífshættulegt krabbamein hefur á unga listakonu. Næstu vikur mun Berglind Rós Magnúsdóttir skoða ýmsar birtingarmyndir stéttaskiptingar í íslensku samfélagi, og að þessu sinni veltur hún fyrir sér hlutverki framhaldsskóla í að viðhalda slíkri aðgreiningu. Og við heyrum hvernig tónleikahald í Ísrael heldur áfram að vera deilumál, en bandaríska indísveitin Big Thief hefur hætt við umdeilda tónleika sem áætlaðir voru í Tel Aviv í júlí.

Við hittum tónlistarkonuna Unu Torfa sem gefur út sína fyrstu plötu á miðnætti, stuttskífuna Flækt og ung og einmana. Við ræðum um Ed Sheeran, söngelskan ráðherra og hvaða áhrif lífshættulegt krabbamein hefur á unga listakonu. Næstu vikur mun Berglind Rós Magnúsdóttir skoða ýmsar birtingarmyndir stéttaskiptingar í íslensku samfélagi, og að þessu sinni veltur hún fyrir sér hlutverki framhaldsskóla í að viðhalda slíkri aðgreiningu. Og við heyrum hvernig tónleikahald í Ísrael heldur áfram að vera deilumál, en bandaríska indísveitin Big Thief hefur hætt við umdeilda tónleika sem áætlaðir voru í Tel Aviv í júlí.

RUSL er lista- og hönnunarhátíð í Gufunesi, nýju skapandi hverfi Reykjavíkurborgar. Hátíðin leggur áherslu á hringrásahugsun í samhengi menninga, lista og hönnunar. Tveir af skipuleggjendum hátíðarinnar Elsa Jónsdóttir og Elín Margot koma og segja frá Ruslfest. The Lady of Heaven heitir nýtt epísk söguleg drama sem segir upprunasögu íslamstrúar, söguna af Fatímu dóttur spámannsins Múhammeðs. Kvikmyndin hefur fengið slæma dóma en það þykir hins vegar fréttnæmt að andlit spámannsins sést greinilega í myndinni - en eins og flestir vita eru slíkar myndbirtingar almennt litnar hornauga meðal múslima. Við ræðum við Kjartan Orra Þórsson um myndabann Múhammeðs og það hvort að mögulegt sé að komast hjá því með því að tölvuteikna andlit spámannsins. Plötusnúðurinn og umboðsmaðurinn Hu Dat, sem heitir réttu nafni Kim Hu, er rísandi stjarna í rappsenunni vestur í Bandaríkjunum. Þórður Ingi Jónsson spjallar við Kim um það hvernig dóttir íhaldsamra innflytjenda frá Tævan fór frá því að læra hótelstjórnun yfir í að þeyta skífum fyrir risastóra rappara.

RUSL er lista- og hönnunarhátíð í Gufunesi, nýju skapandi hverfi Reykjavíkurborgar. Hátíðin leggur áherslu á hringrásahugsun í samhengi menninga, lista og hönnunar. Tveir af skipuleggjendum hátíðarinnar Elsa Jónsdóttir og Elín Margot koma og segja frá Ruslfest. The Lady of Heaven heitir nýtt epísk söguleg drama sem segir upprunasögu íslamstrúar, söguna af Fatímu dóttur spámannsins Múhammeðs. Kvikmyndin hefur fengið slæma dóma en það þykir hins vegar fréttnæmt að andlit spámannsins sést greinilega í myndinni - en eins og flestir vita eru slíkar myndbirtingar almennt litnar hornauga meðal múslima. Við ræðum við Kjartan Orra Þórsson um myndabann Múhammeðs og það hvort að mögulegt sé að komast hjá því með því að tölvuteikna andlit spámannsins. Plötusnúðurinn og umboðsmaðurinn Hu Dat, sem heitir réttu nafni Kim Hu, er rísandi stjarna í rappsenunni vestur í Bandaríkjunum. Þórður Ingi Jónsson spjallar við Kim um það hvernig dóttir íhaldsamra innflytjenda frá Tævan fór frá því að læra hótelstjórnun yfir í að þeyta skífum fyrir risastóra rappara.

Þrátt fyrir að einhverju mest áberandi dómsmáli áratugarins sé nú lokið, meiðyrðamáli leikaranna og fyrrum hjónanna Johnny Depp og Amber Heard, heldur fólk áfram að rífast um þýðingu dómsins og málsins. Hvað segir það okkur um Metoo, um stöðu þolenda heimilisofbeldi, um frjálsa tjáningu á 21. öldinni? Hledís Maren Guðmundsdóttir félagsfræðingur veltir fyrir sér hvort rétt sé að lesa hugmyndafræðilega merkingu í þetta einstaka dómsmál. Síðasti þátturinn af Vitjunum var sýndur á RÚV á dögunum. Salvör Bergmann hefur verið að horfa á þættina og segir hvað henni fannst. Nú um helgina fór heimildamyndahátíðin Skjaldborg fram á Patreksfirði. Þriggja daga hátíð með fjölda nýrra heimildarmynda, erlendum gestum og plokkfiskveislu svo eitthvað sé nefnt. Við ræðum við leikstjóra myndarinnar Velkominn Árni sem hlaut áhorfendaverðlaun hátíðarinnar.

Þrátt fyrir að einhverju mest áberandi dómsmáli áratugarins sé nú lokið, meiðyrðamáli leikaranna og fyrrum hjónanna Johnny Depp og Amber Heard, heldur fólk áfram að rífast um þýðingu dómsins og málsins. Hvað segir það okkur um Metoo, um stöðu þolenda heimilisofbeldi, um frjálsa tjáningu á 21. öldinni? Hledís Maren Guðmundsdóttir félagsfræðingur veltir fyrir sér hvort rétt sé að lesa hugmyndafræðilega merkingu í þetta einstaka dómsmál. Síðasti þátturinn af Vitjunum var sýndur á RÚV á dögunum. Salvör Bergmann hefur verið að horfa á þættina og segir hvað henni fannst. Nú um helgina fór heimildamyndahátíðin Skjaldborg fram á Patreksfirði. Þriggja daga hátíð með fjölda nýrra heimildarmynda, erlendum gestum og plokkfiskveislu svo eitthvað sé nefnt. Við ræðum við leikstjóra myndarinnar Velkominn Árni sem hlaut áhorfendaverðlaun hátíðarinnar.

Í gær komst niðurstaða í dómsmál fyrrum hjónanna Johnny Depp og Amber Heard. Málið var höfðað af leikaranum Johnny Depp gegn Amber Heard fyrir ærumeiðingar, en Heard skrifaði um að hafa orðið fyrir heimilisofbeldi árið 2018. Í gær féll dómur Depp í hag. Réttarhöldunum var streymt á netinu og hlutu þau mikið áhorf, og netverjar hafa verið duglegir að láta í ljós skoðanir sínar á því sem fer þar fram. Melkorka Gunborg Briansdóttir fjallar um dómsmálið, sem hún kallar skrípaleik. Hljómsveitir sem tilheyra allar listakollektívinu post dreifing eru á leið til Noregs og munu koma til með að spila bæði í Osló og Bergen. Ástæða ferðalagsins er vinasamband sem hefur myndast á milli tveggja indie-sena, hér í Reykjavík og í Bergen. Snæbjörn Helgi Arnarsson Jack segir okkur frá fyrirhugaðri Noregsreisu. Reykvíska rokkhljómsveitin Graveslime starfaði í stuttan tíma í upphafi árþúsundarins. Áður en fyrsta plata hennar, Roughness and Toughness, kom út árið 2003 hafði aðalsöngvarinn misst heyrnina og hljómsveitin splundrast á dramatískan hátt. Platan, sem hefur öðlast költstöðu í íslensku þungarokki, hefur verið illfáanleg undanfarin 19 ár, en er nú komin á streymisveitur í allri sinni dýrð. Við ræðum við Kolbein Huga og Aðalstein Möller úr Graveslime.

Í gær komst niðurstaða í dómsmál fyrrum hjónanna Johnny Depp og Amber Heard. Málið var höfðað af leikaranum Johnny Depp gegn Amber Heard fyrir ærumeiðingar, en Heard skrifaði um að hafa orðið fyrir heimilisofbeldi árið 2018. Í gær féll dómur Depp í hag. Réttarhöldunum var streymt á netinu og hlutu þau mikið áhorf, og netverjar hafa verið duglegir að láta í ljós skoðanir sínar á því sem fer þar fram. Melkorka Gunborg Briansdóttir fjallar um dómsmálið, sem hún kallar skrípaleik. Hljómsveitir sem tilheyra allar listakollektívinu post dreifing eru á leið til Noregs og munu koma til með að spila bæði í Osló og Bergen. Ástæða ferðalagsins er vinasamband sem hefur myndast á milli tveggja indie-sena, hér í Reykjavík og í Bergen. Snæbjörn Helgi Arnarsson Jack segir okkur frá fyrirhugaðri Noregsreisu. Reykvíska rokkhljómsveitin Graveslime starfaði í stuttan tíma í upphafi árþúsundarins. Áður en fyrsta plata hennar, Roughness and Toughness, kom út árið 2003 hafði aðalsöngvarinn misst heyrnina og hljómsveitin splundrast á dramatískan hátt. Platan, sem hefur öðlast költstöðu í íslensku þungarokki, hefur verið illfáanleg undanfarin 19 ár, en er nú komin á streymisveitur í allri sinni dýrð. Við ræðum við Kolbein Huga og Aðalstein Möller úr Graveslime.

Kona, móðir, bumba. Mæðratips, facebook hópur þar sem þú getur spurt íslenskar mæður að hverju sem er. Innleggin eru fjölbreytt og þar skapast líflegar umræður. Í hópnum eru tæplega 25 þúsund meðlimir og þar eru öll hugsanleg vandamál mæðra borin á borð. Síðbúna framhaldsmyndin Top Gun Maverick virðist ætla að verða einhver helsti bíósmellur sumarsins. Tom Cruise aftur á orrustuþotu í háloftunum eftir 35 ára hlé. Gunnar Ragnarsson rýnir í Top Gun 2 í þætti dagsins, og dregur saman hinar ýmsu túlkanir á fyrri myndinni, sem hefur ekki bara verið túlkuð sem áróðurstæki bandaríska hersins. Við sökkvum okkur svo ofan í heim crypto-víkinga og ræðum við stofnendur Valhalla Vacation Club sem var eitt fyrsta íslenska NFT verkefnið þar sem reynt var að búa til samfélag utan um hálfgerðar stafrænar skiptimyndir.

Kona, móðir, bumba. Mæðratips, facebook hópur þar sem þú getur spurt íslenskar mæður að hverju sem er. Innleggin eru fjölbreytt og þar skapast líflegar umræður. Í hópnum eru tæplega 25 þúsund meðlimir og þar eru öll hugsanleg vandamál mæðra borin á borð. Síðbúna framhaldsmyndin Top Gun Maverick virðist ætla að verða einhver helsti bíósmellur sumarsins. Tom Cruise aftur á orrustuþotu í háloftunum eftir 35 ára hlé. Gunnar Ragnarsson rýnir í Top Gun 2 í þætti dagsins, og dregur saman hinar ýmsu túlkanir á fyrri myndinni, sem hefur ekki bara verið túlkuð sem áróðurstæki bandaríska hersins. Við sökkvum okkur svo ofan í heim crypto-víkinga og ræðum við stofnendur Valhalla Vacation Club sem var eitt fyrsta íslenska NFT verkefnið þar sem reynt var að búa til samfélag utan um hálfgerðar stafrænar skiptimyndir.

Hópur af milljarðamæringum, olígörkum og ofurfyrirsætum fer saman út á lúxussnekkju. Þau eru yfirborðsleg, ógeðfelld og aumkunarverð og svo æla allir á alla. Þannig væri kannski hægt að lýsa bíómyndinni Triangle of Sadness, sem hlaut aðalverðlaunin á kvikmyndahátíðinni í Cannes um helgina. Við ræðum við Ara Gunnar Þorsteinsson um sænska leikstjórann Ruben Östlund og Þríhyrning sorgar. Næstu tvö kvöld mun bandaríska leikhússtjarnan Taylor Mac koma fram ásamt hljómsveit og vel völdum íslenskum listamönnum og framkvæma einhverskonar fórnarathöfn feðraveldisins á stóra sviði Þjóðleikhússins. Verkið er hluti af Listahátíð í Reykjavík sem hefst þann 1. júní. Gréta Kristín Ómarsdóttir, leikstjóri, hefur fylgst með ferlinu og ræddi við okkur um Taylor Mac og listformið drag.

Hópur af milljarðamæringum, olígörkum og ofurfyrirsætum fer saman út á lúxussnekkju. Þau eru yfirborðsleg, ógeðfelld og aumkunarverð og svo æla allir á alla. Þannig væri kannski hægt að lýsa bíómyndinni Triangle of Sadness, sem hlaut aðalverðlaunin á kvikmyndahátíðinni í Cannes um helgina. Við ræðum við Ara Gunnar Þorsteinsson um sænska leikstjórann Ruben Östlund og Þríhyrning sorgar. Næstu tvö kvöld mun bandaríska leikhússtjarnan Taylor Mac koma fram ásamt hljómsveit og vel völdum íslenskum listamönnum og framkvæma einhverskonar fórnarathöfn feðraveldisins á stóra sviði Þjóðleikhússins. Verkið er hluti af Listahátíð í Reykjavík sem hefst þann 1. júní. Gréta Kristín Ómarsdóttir, leikstjóri, hefur fylgst með ferlinu og ræddi við okkur um Taylor Mac og listformið drag.

Top Gun 2 er vinsælasta kvikmynd heims um þessar mundir. Mynd sem fjallar um orrustuflugmenn í flottum einkennisbúningum, með sólgleraugu, hvítar tennur og breiða kjálka. Mynd sem varpar jákvæðu ljósi á bandaríkjaher og herþjónustu. Enda kemur herinn að gerð Top Gun eins og svo mörgum öðrum kvikmyndum í Hollywood. Við kynnum okkur söguna af samkrulli hernaðar og skemmtanaiðnaðar með Sveini Mána Jóhannessyni sagnfræðingi. Útskriftarsýning nemenda í myndlist, arkitektúr og hönnun úr Listahaskóla Íslands ber yfirskriftina Verandi Vera, við kíkjum á Kjarvalsstaði og kynnum okkur það sem framtíð íslensku listasenunnar er að velta fyrir sér. 1986 voru erlendir fréttamenn staddir á Íslandi til þess að flytja fréttir af leiðtogafundinum í Höfða, fundi Gorbachev og Reagan. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir skoðar hvernig íslenskur matur var framreiddur fyrir blaðamennina, sem hafði verið komið fyrir í Hagaskóla.

Top Gun 2 er vinsælasta kvikmynd heims um þessar mundir. Mynd sem fjallar um orrustuflugmenn í flottum einkennisbúningum, með sólgleraugu, hvítar tennur og breiða kjálka. Mynd sem varpar jákvæðu ljósi á bandaríkjaher og herþjónustu. Enda kemur herinn að gerð Top Gun eins og svo mörgum öðrum kvikmyndum í Hollywood. Við kynnum okkur söguna af samkrulli hernaðar og skemmtanaiðnaðar með Sveini Mána Jóhannessyni sagnfræðingi. Útskriftarsýning nemenda í myndlist, arkitektúr og hönnun úr Listahaskóla Íslands ber yfirskriftina Verandi Vera, við kíkjum á Kjarvalsstaði og kynnum okkur það sem framtíð íslensku listasenunnar er að velta fyrir sér. 1986 voru erlendir fréttamenn staddir á Íslandi til þess að flytja fréttir af leiðtogafundinum í Höfða, fundi Gorbachev og Reagan. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir skoðar hvernig íslenskur matur var framreiddur fyrir blaðamennina, sem hafði verið komið fyrir í Hagaskóla.

Í dag opnar sýning á Listasafni ASÍ ?Það er gaman að lifa ? en það eru komin 61 ári síðan safnið var opnað og er sýningin haldin í tilefni þess. Á sýningunni munu 9 ungir listamenn sýna veggspjöld sem fjalla um helstu baráttumál samtímans. Við förum í heimsókn á verkstæði Grafíkfélagsins þar sem listamenn voru í óða önn að undirbúa sýningu á Listasafni ASÍ. Við ræðum við þær Elísabetu Gunnarsdóttur, safnstjóra og Megan Auði, myndlistarmann sem er ein þeirra sem taka þátt í sýningunni, Steindór Grétar Jónsson er staddur á kvikmyndahátíðinni Cannes, hann mælti sér mót við leikstjórann Hlyn Pálmason, sem frumsýnir þar myndina sína Volaða land, mynd sem fjallar um ungan danskan prest sem ferðast til Íslands undir lok 19. aldar með það að markmiði að reisa kirkju og ljósmynda íbúa eyjunnar. Titill myndarinnar er fenginn úr ljóði eftir Matthías Jochumson Ný plata frá Kendrick Lamar kom út á dögunum, Mr. Morale & the Big Steppers. Plötunnar, sem er fimmta plata bandaríska rapparans, hefur verið beðið eftir af mikilli eftirvæntingu. Davíð Roach, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar hlustaði á Mr. Morale og rýndi. Tveir af skipuleggjendum Skjaldborgarhátíðarinnar, Karna Sigurðardóttir og Kristín Andrea Þórðardóttir fara yfir dagskrá hátíðarinnar sem hefst í næstu viku á Patreksfirði.

Í dag opnar sýning á Listasafni ASÍ ?Það er gaman að lifa ? en það eru komin 61 ári síðan safnið var opnað og er sýningin haldin í tilefni þess. Á sýningunni munu 9 ungir listamenn sýna veggspjöld sem fjalla um helstu baráttumál samtímans. Við förum í heimsókn á verkstæði Grafíkfélagsins þar sem listamenn voru í óða önn að undirbúa sýningu á Listasafni ASÍ. Við ræðum við þær Elísabetu Gunnarsdóttur, safnstjóra og Megan Auði, myndlistarmann sem er ein þeirra sem taka þátt í sýningunni, Steindór Grétar Jónsson er staddur á kvikmyndahátíðinni Cannes, hann mælti sér mót við leikstjórann Hlyn Pálmason, sem frumsýnir þar myndina sína Volaða land, mynd sem fjallar um ungan danskan prest sem ferðast til Íslands undir lok 19. aldar með það að markmiði að reisa kirkju og ljósmynda íbúa eyjunnar. Titill myndarinnar er fenginn úr ljóði eftir Matthías Jochumson Ný plata frá Kendrick Lamar kom út á dögunum, Mr. Morale & the Big Steppers. Plötunnar, sem er fimmta plata bandaríska rapparans, hefur verið beðið eftir af mikilli eftirvæntingu. Davíð Roach, tónlistargagnrýnandi Lestarinnar hlustaði á Mr. Morale og rýndi. Tveir af skipuleggjendum Skjaldborgarhátíðarinnar, Karna Sigurðardóttir og Kristín Andrea Þórðardóttir fara yfir dagskrá hátíðarinnar sem hefst í næstu viku á Patreksfirði.

Steindór Grétar Jónsson er flytur pistil frá Cannes-kvikmyndahátíðinni þetta árið. Kvikmyndahátíðin hófst þann 17. maí og stendur yfir til 28. maí. Steindór hitti unga leikarann Magnús Maríuson sem fer með hlutverk í kvikmyndinni The Vagabonds eftir Doroteyu Dromevu, sem er frumsýnd á hátíðinni, Hin 75 ára gamla Margrét Sigfúsdóttir á aðeins örfáa daga eftir í starfi sínu sem skólameistari Hússtjórnarskólans í Reykjavík. Því hlutverki hefur hún gegnt í 24 ár. Það hefur margt breyst síðan Margrét fór sjálf í sitt nám, þegar hússtjórnarskólar voru starfræktir víðast hvar á landinu og konur skikkaðar af fjölskyldum sínum í slíka skóla. Með breyttum tímum og viðhorfum í samfélaginu hafa nánast allir slíkir skólar lokað dyrum sínum, fyrir utan þá tvo sem eru eftir, í Reykjavík og á Hallormsstað. Við ákváðum að setjast niður með Margréti og ræða við hana á þessum tímamótum, um skólann, kennsluna og lífshlaup hennar

Margir kannast við svokallaða bjórsala, bílstjóra sem skutla bjór og áfengi til kaupenda eftir að ríkið lokar. Launsala á áfengi hefur verið stunduð hér á landi lengi og þeir sem stunda slíka iðju tilheyra í raun afar gamalli starfsstétt. Steinunn Sigþrúðar Jónsdóttir fjallar um þessa bjórsala fyrri alda. Skæð sýking í hálsi tónlistarkonunnar Doja Cat kemur í veg fyrir að hún geti haldið tónleika í sumar, en hún er með vinsælustu tónlistarkonum heims um þessar mundir. Sýkingin á sér nokkuð óheppilega skýringu, svo virðist sem söngkonan hafi veipað of mikið. Við skoðum stöðu veipsins í dag, en hún er nokkuð breytt frá því veipið náði fyrst vinsældum. Harry Styles gaf á dögunum út nýja plötu, Harry?s house. Þetta er önnur sólóplata fyrrum One Direction meðlimsins en sú fyrsta kom út árið 2017. Strákahljómsveitin One Direction á sér gríðarlega marga aðdáendur, aðallega í ungum konum og stelpum. Karitas M. Bjarkadóttir er ein þeirra, hún rýnir í nýútkomna plötu Styles.

Gestur þáttarins í dag er aðeins einn, píanóleikarinn Magnús Jóhann Ragnarsson, sem er einhver virkasti tónlistarmaður íslenskrar popptónlistar í dag, bæði sem sólólistamður og sem þátttakandi í verkum annarra, sem hljóðfæraleikari, pródúser og lagasmiður. Ef þú ert að hlusta íslenskt popp- eða rapplag og heyrir fallegan píanóundirleik, þá eru einhverjar líkur á því að það sé Magnús Jóhann. En hann hefur unnið fjölbreyttum hópi listafólks á borð við GDRN, Moses Hightower, Skúla Sverrisson, Bríet, Ingibjörgu Turchi, Friðrik Dór, Bjarna Frímann Bjarnason, Flóna, Birni, Hipsumhaps, svo einhverjir séu nefndir. Hann hefur samið, komið að, leikið inn á 400 útgefin lög og kemur fram á aragrúa tónleika á ári hverju.

Vinkonur hittast í íbúð í vesturbæ, sitja í hring og ræða bækur af fúlustu alvöru, en það var bókin Vanessa mín myrka eftir Kate Elizabeth Russel sem kallaði á að klúbburinn yrði stofnaður. Bók sem fjallar um ástar og ofbeldissamband unglingsstúlku við fullorðinn kennara sinn. Við Kópavogsbraut, við hliðina á leikskóla og sundlaugina, var starfrækt kvennafangelsi í rúm 25 ár. Í Lest dagsins heyrum við um nýtt tónverk sem byggir á frásögnum nokkurra þeirra sem afplánuðu í fangelsinu. Brotabrot - minningar úr kvennafangelsinu verður frumflutt í Salnum í Kópavogi á fimmtudagskvöld, en það verða einnig fjögur önnur hljóðverk sem spretta úr hljóðheimi Kópavogs. Í síðustu viku byrjaði Gunnar Ragnarsson að dýfa litlu tánni ofan í feril kvikmyndaleikarans Nicolas Cage, í tilefni nýrrar myndar hans, The Unbearable Weight of Massive Talent. Nú sekkur hann dýpra og dýpra og dýpra.

Á morgun, miðvikudaginn 18. Maí munu liðin Valur og Tindastóll keppa til úrslita í körfubolta karla. MIkil spenna hefur skapast fyrir leiknum. Fólk sem áður fylgdist ekki með körfu hefur valið sér lið til að halda með og uppselt er á leikinn. Nýlega fékk Tindastóll nýtt stuðningsmannalag, við ræðum við einn höfund lagsins, Helga Sæmund Guðmundsson, um listina á bak við það að blása fólki byr í brjóst Við lítum suður á bóginn og heyrum hvað er að frétta í dægurmenningunni í Venesúela. Þessi 30 milljón manna þjóð nyrst í suður-Ameríku hefur ratað sorglega oft í fréttirnar undanfarin ár vegna pólitískrar spillingar, ólýðræðislegra stjórnarhátta og mótmæla. Helen Cova, rithöfundur sem er búsett hér á landi, ætlar hins vegar að segja okkur hvað venesúelabúar eru að hlusta á, lesa og horfa á. Smáserían Moon Knight er nýjasta afurðin sem kemur af ofurhetjufæribandinu frá Marvel. Salvör Bergmann rýnir í þættina.

Brauðhleifur beint frá miðjarðarhafi. Þannig var maturinn sem borinn var á borð meðal annars auglýstur þegar veitingastaðurinn Pítan, var opnuð á vetrarmánuðum 1982. Steinunn Sigþrúðar-Jónsdóttir rekur sögu Pítunnar, sem er í seinni tíð kennd við skipholt. Í upphafi Úkraínustríðsins kallaði Volodimyr Zelensky forseti Úkraínu eftir því að erlendir sjálfboðaliður kæmu og berðust gegn innrás Rússa. Þúsundir evrópubúa hafa svarað kallinu, enda margir sem sjá stríðið í Úkraínu sem klassíska baráttu Davíðs og Golíats, góðs og ills. Þetta er langt því frá fyrsta skipti sem ungir hugsjónarmenn hafa ferðast yfir álfuna til að berjast fyrir hugsjónir sínar. Nokkrir Íslendingar fóru þannig og börðust í spænsku borgarastyrjöldinni í aðdraganda seinni heimsstyrjaldarinnar. Við ræðum við Ara Guðna Hauksson, sagnfræðing, um Íslendingana sem börðust á Spáni. En Ari flytur erindi um efnið á íslenska söguþinginu sem fer fram síðar í vikunni. Í síðustu viku hrundu rafmyntir í virði, sumir hafa gengið svo langt að segja að nú sé þetta búið, aðrir trúa enn heitt á þessa nýju peninga internetsins. Kristján Ingi Mikaelsson er einn helsti sérfræðingur í rafmyntum á Íslandi og ætlar að fara yfir það með okkur hvað gerðist sem olli þessu hruni og hvaða áhrif megi ætla að það hafi. Það eru eflaust ekki stór hópur íslendinga sem fann fyrir þessu hruni en þeir sem gerðu það fundu all hressilega fyrir því.

Hvað þýðir að púlla upp? Við köfum ofan í tungutak unglinga, goona og gella og gerum óformlega könnun á þekkingu starfsfólks Ríkissútvarpsins. Nú í vikunni var tilkynnt að tæknifyrirtækið Apple ætli að hætta framleiðslu á tónlistarspilaranum iPod. Við rekjum sögu og áhrif tækisins Og að gefnu tilefni rýnir Gunnar Ragnarsson í kvikmyndina the unbearable weight of massive talent, óbærileg þyngd mikilla hæfileika, og nýtir tækifærið til að sökkva sér ofan í höfundaverk bandaríska leikarans Nicolas Cage - sem leikur sjálfan sig í kvikmyndinni.

Hvað er goon? Ungi rapparinn Daniil er fyrrum goon en hann gaf á dögunum út lag, Ef þeir vilja beef, sem gladdi eflaust marga íslenska goons. Við rýnum í orðaforða ungu kynslóðarinnar í gegnum rapptexta Daniils. Þegar við lesum texta er það fyrst og fremst innihaldið sem við einbeitum okkur að. En til að merking orðanna komist hiklaust til skila þarf textinn að vera lesanlegur og læsilegur. Allt þarf að samsama sér: bókstafir, stafabil, orð, orðabil, línur, línubil og dálkar. Eitthvað sem venjulegt fólk veltir sjaldan fyrir sér. En nú getur þetta sama venjulega fólk lesið um þetta í lítilli fallegri bók sem kom út hjá Angústúru á dögunum, Fínir drættir leturfræðinnar eftir Svisslenska hönnuðinn Jost Hochuli. Bók sem var fyrst gefin út árið 1987 en hefur nú verið þýdd á íslensku af Birnu Geirfinnsdóttur, Marteini Sindra Jónssyni og Gunnar Þór Vilhjálmsson. Þau tvö fyrrnefndu segja frá í Lestinni. Og við pælum í nýju lagi og myndbandi frá Kendrick Lamar, The Heart part 5, sem kemur í aðdraganda nýrrar breiðskífu frá rapparanum og Pulitzer-verðlaunahafanum, plötu sem kemur út á föstudag og nefnist Mr. Morale & the Big Steppers.

Af hverju má ekki vera gaman að mótmæla? Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir hefur mætt undanfarnar helgar á mótmæli á Austurvelli og er þessi spurning hugleikin. Hún veltir fyrir sér nautnaaktivisma út frá hugmyndum Adrienne Maree Brown. Kammerklúbburinn Feima er tónlistarverkefni sem ætlar sér að setja kvenhöfunda og flytjendur í forgrunn. Fyrstu tónleikar þessa hóps sem sprottinn er upp frá hljómsveitinni Elju verða haldnir í Hörpu næsta fimmtudagskvöld. Steinunn Vala Pálsdóttir og Anna Gréta Sigurðardóttir segja okkur af hverju þeim þykir kammertónlist svona skemmtileg. Listahátíðin Documenta hefst í Þýskalandi í næsta mánuði, þetta er ein stærsta og mikilvægasta myndlistarhátið heims, en hún fer aðeins fram á fimm ára fresti. Listrænir stjórnendur hátíðarinnar eru í fyrsta skipti frá landi utan Evrópu, en það er indónesíska listakollektífið Ruangrupa. Við spjöllum við tvo meðlimi hópsins í Lestinni í dag um hrísgrjónageymslur, aðferðafræði hangsins og Documenta 15.

Þegar Bónus grísnum var breytt um daginn og skakka augað sem mörgum þótti vera krúttlegt karaktereinkenni á þjóðþekktum teiknimyndagrís mótmæltu margir. Við ætlum að ræða svipaða breytingu á öðru 50 ára gömlu vörumerki sem hefur þangað til núna fengið að standa óbreytt. Við fáum álit grafíska hönnuðarins Sigurðar Oddssonar á þessu máli sem þurfti að róa taugarnar áður en hann gat tjáð sig um þetta opinberlega. Doctor Who eru langlífustu vísindaskáldskaparþættir í sjónvarpssögunni. Þrettán leikarar hafa farið með hlutverk þessa tímaflakkara úr geimnum í 60 ára sögu þáttanna, en allir hafa verið hvítir á hörund. Um helgina var tilkynnt að skosk-rúandski leikarinn Ncuti Gatwa verði sá fjórtándi sem fer með hlutverkið, en sá fyrsti svarti. Við ræðum við einn aðdáanda þáttanna um nýja doktorinn. Það styttist í sveitastjórnarkosningar og Oddur Þórðarson, stjórnmálafræðinemi og blaðamaður, fjallar um kosningabaráttuna eins og hún hefur komið honum fyrir sjónir á netinu. Hann veltir fyrir sér frelsisborgurum og bláma í kosningamyndöndum.

Í vikunni bárust þær fréttir að Hæstiréttur Bandaríkjanna íhugaði nú að draga úr rétti kvenna til þungunarrofs í landinu, þegar vinnuskjal frá einum hæstaréttadómara lak til fjölmiðla. Fóstureyðingar hafa lengi verið átakamál í bandarísku samfélagi og í Lestinni í dag ætlum við að rekja eina mögulega upprunasögu þeirra átaka, kannski var það 19 ára strákur og heimildarmynd um listheimspeki sem eru ástæðan fyrir þessum átökum Við kíkjum niður í Hólavallagarð í Vesturbæ reykjavíkur og hittum þar Þránd Þórarinsson listmálara sem hefur undanfarna mánuði málað myndir af kirkjugarðinum og fólkinu sem þar hvílir. HönnunarMars er genginn í garð og sýningarrými að opna um allan bæ, en það eru líka ennþá einhverjir á lokametrunum í undirbúningi á sýningunum sínum. Helga Björnsson, fatahönnuður og listakona er ein af þeim. Og hún er að búa til pappakjóla og pappaskartgripi.

Það er ekki sama hverju maður klæðist. Lóa fann skyrtu á bás í Hringekjunni, búð sem selur notaðar flíkur, sem hafði verið áður í eigu umsvifamikils kaupsýslumanns. Þegar hún klæðist skyrtunni fær hún lánað brot af sjálfsöryggi hans. Í Lestinni í dag söfnum við saman svipuðum sögum fólks af flíkunum sem þau klæðast þegar mikið stendur til. Hönnunarhátíðin Hönnunarmars hófst í dag í Reykjavík. Það er margt um að vera og hönnuðir kynna afurðir sínar víða um borgina. Fatnaðar, nytjahlutir, hugmyndir og matur eru meðal þess sem boðið verður upp á. Við kíkjum í Ásmundarsal þar sem hönnunartvíeykið Grugg og Makk var að setja upp í hádeginu, en þeir ætla að kynna nýjan villibjór sem ræktaður er úr örverum úr nýju hrauni. Spænski kvikmyndagerðarmaðurinn Pedro Almodovar er einn dáðasti leikstjóri Evrópu. Um þessar mundir má sjá 23. kvikmynd Almodóvars, Madres Paralelas, Samhliða mæður, í Bíó Paradís. Kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar Gunnar Ragnarsson er forfallinn aðdáandi og var því spenntur að kíkja á ræmuna.

Síðastliðinn föstudag bárust fréttir af því að níðstöng hafi verið reist við Skrauthóla, er lítil byggð við rætur Esjunnar. Óvíst var gegn hverjum níðstöngin var reist eða hvað hún átti að merkja. Að gefnu tilefni veltum við fyrir okkur níðstöngum, sögu þessa fyrirbæris og notkun í samtímanum. Við ræðum við Terry Gunnel prófessor í Þjóðfræði og rifjum upp skipti þegar níðsangir hafa verið reistar. Þegar Elizabeth Holmes var 19 ára stofnaði hún sprotafyrirtækið Theranos sem kynnti til sögunnar byltingarkennda blóðskimunartækni sem átti að geta greint margvíslega sjúkdóma með fáeinum blóðdropum. Holmes sannfærði fjöldan allan af fjárfestum að leggja stórfé í fyrirtækið, og var hún orðin að einni stærstu stjörnunni í kísildalnum þegar í ljós kom að fyrirtækið var byggt á lygum. Leiknu sjónvarpsþættirnir The Dropout sem eru aðgengilegir á Disney+ rekja sögu Holmes og Theranos. Salvör Bergmann segir frá þáttunum. Hönnunarmars hefst á morgun. Að því tilefni sest Linda Björg Árnadóttir um borð í Lestina og segir frá doktorsrannsókn sinni í félagsfræði, þar sem hún skoðar meðal annars tengsl fata og velgengni hjá konum í fjármálageiranum á árunum í kringum hrun.

Þjóðþekktur einstaklingur í valdastöðu, er nafnið á nýrri plötu Lil Binna, en það er sólóverkefni Brynjars Barkarssonar. Hann er annar meðlima hljómsveitarinnar ClubDub, en nafnið ClubDub merkir Klúbbasigur og hafa þeir gefið út vinsæla djammslagar á borð við Fokka upp klúbbnum, Deyja fyrir stelpurnar mínar, og Aquaman. Nýja platan er persónulegri og fer meira inn á tilfinningasviðið en en Lil Binni er vanur að gera en húmorinn, kaldhæðnin og hráleikinn eru samt sem áður til staðar eins og í eldri lögum hans. Lóa kíkti á Binna í gamalli verksmiðju í Gufunesinu og fékk að forvitnast aðeins um sköpunarferlið á bakvið plötuna, hvað trap queen er og hvaða merkingu það hefur þegar hann segir að sá sem sé stinnur vinni. Meðalmanneskja þekkir um 5000 andlit og geta ofurmannglöggir heilar jafnvel þekkt yfir 10000. En svo eru aðrir sem eru verri í því að greina og þekkja andlit samferðarfólks síns, þeir allra andlitsblindustu geta átt í erfiðleikum með að andlit náinna vina, fjölskyldumeðlima og sitt eigið. Við sökkvum okkur ofan í andlitslindu í Lest dagsins heyrum í þremur sérstakleha ómannglöggum manneskjum: Ragnari Jóni Ragnarssyni (Huma), Unni Birnu Björnsdóttur og Jónínu Leósdóttur en einnig Heiðu Maríu Sigurðardóttur, doktor í taugavísindum. Hún er ein þeirra sem stendur að rannsóknarmiðstöð um sjónskynjun, Icelandic Vision Lab. En þau eru um þessar mundir að rannsaka það hvernig fólk greinir andlit og fleira í netkönnun sem er aðgengileg á http://visionlab.is/thekkir-thu-andlit-og-hluti/

Bíomyndir eru fyrirferðarmiklar í Lest dagsins, ein ný íslensk mynd um unglingaofbeldi á tíunda áratugnum, önnur um hefnd á 10. öld. Í seinni hluta þáttarins heyrum við gagnrýni Gunnars Ragnarssonar um víkingamyndina The Northman sem við höfum gert ítarleg skil í þættinum alla þessa vikuna. Það verður spennandi að heyra hvort hann sé jafn ánægður með myndina og þáttarstjórnendur. Bróðurpartur þáttarins fer í aðra kvikmynd sem einnig var frumsýnd í íslenskum bíóhúsum í síðustu viku. Það er myndin Berdreymi eftir Guðmund Arnar Guðmundsson. Við heyrum bíódóm Ásgeirs Ingólfsson en svo mæta þrír gestir til að ræða um ákveðin þemu í myndinni, unglingamenningu, ofbeldi, vináttu og náttúrublæti íslenskra kvikmyndagerðarmanna svo eitthvað sé nefnt. Þetta eru Ísold Uggadóttir, kvikmyndagerðarmaður, Valur Gunnarsson, sagnfræðingur, rithöfundur og fyrrverandi kvikmyndagagnrýnandi og Gissur Ari Kristinsson félagsmálafræðingur og forstöðumaður félagsmiðstöðvarinnar 105. Og breski grime-tónlistarmaðurinn Skepta ber einnig á góma.

Halldór Armand flytur okkur sinn fjórða og síðasta pistil í apríl. Að þessu sinni heldur hann aftur til Forngrikklands og Persaveldis og veltir fyrir sér því þegar misræmi skapast milli siðferðis og lagabókstafar. Bragðarefur er nafn á ísrétti sem er búin til úr ís úr ísvél sem þeyttur er saman við nammi, sósur og ávexti að eigin vali. Nýleg verðhækkun á litlum bragðaref vakti athygli okkar í Lestinni. Lóa setti á sig neytendablaðamannahattinn, fór í Skeifuna og gerði óformlega könnun á verðvitund fólks. Það er ljóst að bragðarefsvísitalan hefur hækkað! Í gær fjallaði Lestin um víkingamyndina The Northman og það lof sem hún hefur fengið fyrir að vera sagnfræðilega rétt og setja áhorfendur inn í hugarheim miðaldanna. Við hringjum til Noregs og ræðum við Jóhönnu Katrínu Friðriksdóttur sem var sagnfræðilegur ráðgjafi leikstjórans og handritshöfundanna við gerð myndarinnar.

Rapparinn Ezekiel Carl ólst upp í Breiðholti og Súðavík, hann á nígerískan föður sem er einnig tónlistarmaður. Ezekiel ólst því upp í kringum mikla tónlist en einnig mikla meðvitund um þá fordóma og kynþáttahyggju sem finna má á Íslandi, en faðir hans lenti oft í áreiti, stundum af hálfu lögreglunnar. Lagið hans V12 fjallar meðal annars um atvik úr æsku Ezekiels, sem hann segir vera alvarlegasta lögregluofbeldi sem hann hefur orðið fyrir. Synd og skömm, It?s a Sin, er ný smásería frá bresku sjónvarpsstöðinni Channel 4 sem gerist í samfélagi samkynhneigðra í Bretlandi í upphafi níunda áratugarins þegar alnæmisfaraldurinn lætur á fyrst á sér kræla. Salvör Bergmann rýnir í þættina. Og við fjöllum áfram um víkingamyndina The Northman sem við sögðum frá í gær. Þó að dómar um myndina hafi verið misjafnir þá hefur henni verið hampað fyrir nákvæmnislega sagnfræði. Við spjöllum við Ármann Jakobsson, prófessor í íslenskum bókmenntum fyrri alda, hvernig myndinni takist að miðla hugarheimi og menningu miðalda.

Daði Einarsson, brellumeistari, hlaut í gær Bafta verðlaunin, verðlaun bresku sjónvarps og kvikmyndaakademíunnar fyrir myndibrellur í hinum vinsælu Netflix fantasíuþáttum The Witcher. Við hringjum í Daða sem er staddur í London þar sem hann bíður nú eftir flugvél á leið í næsta stóra sjónvarpsverkefni. Við ræðum við Ísadóru Bjarkardóttur sem þreytir frumraun sína á hvíta tjaldinu í víkingaaldar-kvikmyndinni The Northman. Þórður Ingi Jónsson kíkti á frumsýningu myndarinnar í Los Angeles og ræddi í kjölfarið við Ísadóru sem leikur írska þrælinn Melkorku. Er hægt að kenna rómantík? Anna Margrét Ólafsdóttir er meistaranemi i sviðslistum í Listaháskóla Íslands og hefur gert rómantíkina að viðfangsefni sínu þar. Hún býður upp á námskeið í því að komast í rómantískt skap í maí.

Tónlistarhátiðin Aldrei fór ég suður sem fór fram á Ísafirði um páskana, í fyrsta skipti frá því að heimsfaraldurinn hófst. Davíð Roach Gunnarsson var í moshpittnum og segir frá upplifun sinni af tónlistarhátíðinni og öðrum eftirminnilegum atburðum frá helginni á Íbízafirði.Við veltum fyrir okkur muninum á ljósbláum kynlífssenum í hinum vinsælu Netflix-períóðuþáttum Bridgerton og kláminu sem finna má á streymisveitunni PornHub í tilefni greinarskrifa Noelle Perdue. Hún er kanadískur klámhandritshöfundur og framleiðandi og telur vera tvískinnung í því hvernig fjallað er um það þegar kynlífssenur úr vinsælum sjónvarpsþáttaröðum rata inn á klámsíður. Halldór Armand Ásgeirsson býður upp á hugsanatilraun í þriðja pistli sínum í Apríl. Hann veltir fyrir sér hugtakinu kleptókrasíu eða þjófræði að gefnu tilefni. Og í dag er 20. 4. alþjóðlegur hátíðis- og baráttudagur áhugafólks um kannabismenningu.

Um aldamótin 2000 skrifuðu þrjár bestu vinkonur úr MH saman skáldsögu, Dís, sem fjallaði um um 23 ára stelpu sem stendur á krossgötum í lífinu. 4 árum seinna kom út kvikmynd upp úr bókinni sem fangaði andann og stemminguna í Reykjavík á þeim tíma. Núna um Páskana var myndin sýnd í Ríkissjónvarpinu, 18 árum eftir að hún kom út og hlaut hún góðar viðtökur. Við ræðum við Birnu Önnu Björnsdóttur, eina þriggja höfunda Dísar og Álfrúnu Helgu Örnólfsdóttur sem fór með aðalhlutverk myndarinnar. Fyrir áramót fjölluðum við um Tsjernobyl-bænina: Framtíðarannáll, en þessi magnaða bók hvítrússneska nóbelsskáldsins Svetlönu Alexievich var þá nýkomin út í íslenskri þýðingu Gunnars Þorra Péturssonar. Í bókinni safnar Alexievich saman frásögnum margra þeirra sem upplifðu og lifðu af kjarnorkuslysið í Tsjernobyl í fjölradda sagnakór. Ein af spurningunum sem náðum ekki að ræða þegar Gunnar Þorri mætti var spurningin um eignarétt á persónulegum frásögnum og reynslusögum. Og í tilefni þess að í næstu viku hefst fjögurra vikna námskeið um Tsjernobyl-bænina í Safnaðarheimili Neskirkju kemur þýðandinn um borð í Lestina og ræðir sannleika og skáldskap.

Sviðsverkið How to make love to man? var frumsýnt í mars í tilraunarými Borgarleikhússins, Umbúðalaust. Sýning sem spyr hvernig karlmönnum tekst að kljást við þau fjölbreyttu vandamál sem hindrunarhlaup lífsins býður upp á. Það eru leikhópur sem kallar sig Toxic Kings sem semur og flytur verkið. Fjórir ungir sviðslistamenn, tveir útskrifaðir leikarar og tveir sviðshöfundar, Andrés P. Þorvaldsson, Ari Ísfeld Óskarsson, Helgi Grímur Hermannsson og Tómas Helgi Baldursson. Þeir þrír síðastnefndu setjast um borð í Lestina og ræða karlmennsku og sviðslistir. Halldór Armand Ásgeirsson flytur pistil um hjólalöggu í Berlín og einkavæðingu Íslandsbanka.

Á Páskadag verður frumsýnd ný íslensk sjónvarpsþáttaröð í Ríkissjónvarpinu, lækna- og fjölskyldudramað Vitjanir. Eva Sigurðardóttir er leikstjóri, Kolbrún Anna Björnsdóttir og Valgerður Þórsdóttir skrifa handritið og leika í þáttaröðinni. Hugmyndin að þáttunum fæddist fyrir 8 árum og voru þeir að hluta til hugsaðir til að auka fjölbreytileika kvenkyns persóna í sjónvarpi. Við kíkjum í Gallerí Port á plaköt eftir pólsku listakonuna og hönnuðinn Nötku Klimowitz, sem gerir list undir nafninu Kosmonatka, en litrík teiknuð verk hennar hafa prýtt fjölda auglýsingaplakata fyrir teknóútgáfuna bbbbbbb, tónlistarsamlagið Post-dreifingu, Smeklkleysu og pólitíska mótmælafundi á vegum Andrýmis svo eitthvað sé nefnt. Í gær sögðum við frá því að bronsstytta eftir Ásmund sveinsson hafi horfið af stalli sínum við Laugarbrekku á fimmtudag. Styttan sem er af Guðríði Þorbjarnardóttur og syni hennar Snorra nefnist Fyrst hvíta móðirin í Ameríku. Tveimur dögum síðar kom styttan í leitirnar þegar nýtt útilistaverk var afhjúpað á bílastæði í Reykjavík, þar fannst Guðríður inni í brotajárnsgeimflaug í nýju listaverki eftir Bryndísi Björnsdóttur og Steinunni Gunnlaugsdóttur, sem þær nefndu Fyrstu hvítu móðurina í geimnum. En þær sögðu stytt Ásmundar vera rasíska og best vera geymda með geimrusls á sporðbaug um jörðu. Kristinn Jónasson er bæjarstjóri Snæfellsbæjar og meðlimur í Guðríðar og Laugarbrekkuhópnum sem setti styttuna upp árið 2000. Við hringjum í hann og spyrjum hann hvernig honum varð um þegar styttan kom í leitirnar um helgina.

Á fimmtudag bárust þær fréttir að bronsstyttu eftir einn helsta myndhöggvara íslands Ásmund sveinsson hafi verið stolið af stalli sínum á Snæfellsnesi. Styttan sem er af Guðríði Þorbjarnardóttur og syni hennar Snorra nefnist Fyrst hvíta móðirin í Ameríku. Tveimur dögum síðar kom styttan í leitirnar þegar nýtt útilistaverk var afhjúpað á bílastæði í Reykjavík, þar fannst Guðríður inni í brotajárnsgeimflaug. Við ræðum við listakonurnar Bryndísi Björnsdóttur og Steinunni Gunnlaugsdóttur um Fystu hvítu móðurina í geimnum. Skemmtistaðurinn Sirkús var opnaður á nýjan leik í Reykjavík þann 1.apríl á Lækjargötu 6, um 14 árum eftir að hann lokaði á Klapparstíg 30. Við ræðum við fyrrum fastagesti staðarins í von um að skilja betur goðsögnina um þennan stað sem er og var elskaður af fastagestum. Sænski rapparinn Yung Lean gaf á dögunum út blandspólu, mixteip sem ber titilinn Stardust. Nanna Kristjánsdóttir rýnir í þetta nýjasta verk Yung Lean.

Gunnar Ragnarsson rýnir í tvær nýjar íslenskar kvikmyndir Skjálfti eftir Tinnu Hrafnsdóttur og Uglur eftir Teit Magnússon. Alþjóðlegur dagur rómafólks fer fram 8. apríl. Að því tilefni tileinkum við stóran hluta þáttarins menningu rómafólks. Við ræðum við Sofiu Zahovu, Kristján E. Guðmundsson, heyrum brot úr útvarpsþætti Jóns Halls Stefánssonar um heimsókn til rómahljómsveitar í Rúmeníu og sögur úr bókinni Sunnudagsmatur og fleiri sögur rómafólks.

Í gær tilkynnti samfélagsmiðillinn Twitter að hönnun stæði yfir á breytingarmöguleika - edit takka - sem gæfi notendum forritsins færi á að breyta tístum sínum eftir að þau eru komin í loftið. Við tökum púlsinn á íslenskum tístverjum og heyrum hvað þeim finnst um breytingatakkann. Í Kramhúsinu fara fram afró-danstímar nokkrum sinnum í viku undir lifandi trommuslætti. Hjónin Sandra og Mamady kenna þar Gíneskan afródans. Afródans kom fyrst til landsins á tíunda áratugnum og margir þeirra sem dansa vikulega í Kramhúsinu eru iðkendur til margra ára, jafnvel áratuga. Góðvinur þáttarins, rithöfundurinn og pistlahöfundurinn Halldór Armand Ásgeirsson snýr aftur í Lestina í apríl. Hann er með hugann við endurtekninguna og stríðið í Úkraínu. Hann veltir fyrir sér raunum rússnesks tennisspilara, stöðu frelsisins á vesturlöndum og því hvaða spurninga má spyrja í dag.

Leikverkið Hliðstætt fólk eftir leikhópinn Huldufugl verður frumsýnt á Loftinu 7. apríl næstkomandi, og verður það í fyrsta sinn sem leikverk innan sýndarveruleika fer fram í Þjóðleikhúsinu.Við hittum þau Nönnu og Owen sem standa að baki sýningunni og ræddum möguleika þessarar tækni. Við kíkjum á bestu fréttaljósmyndir ársins 2021 með Vilhelm Gunnarssyni ljósmyndara á Vísi sem var um helgina verðlaunaður af félagi blaðaljósmyndara fyrir bestu mynd ársins.Við ræðum drónamyndir, íþróttir í vondu veðri og fótósjopp í fréttaljósmyndum Sölvi Halldórsson rifjar upp manninn sem stökk út úr brennandi húsi í miðbæ Reykjavíkur, því hann var ekki að fara að láta kveikja í sér í dag. Hann setur atvikið í samhengi við hugmyndir Freud um dauðahvötina.

Forseti Úkraínu, Vólódímír Selenskí, flutti gestum Grammy-verðlaunahátíðarinnar, innblásna ræðu um stríðið í Úkraínu, þögnina og tónlist, og minnti gestina á að ekki allir tónlistarmenn geti klæðst kjólfötum og spilað á tónleikum.Við veltum fyrir okkur stjórnmálum og verðlaunahátíðum. Á laugardag fór úrslitakvöld hinnar rótgrónu hljómsveitakeppni Músíktilrauna fram. Þetta var í fertugasta skipti sem keppnin fer fram og í fyrsta skipti sem það er ekki hljómsveit sem sigrar heldur einstaklingur, sólólistamaður. Kolbrún Óskarsdóttir er 18 ára Verslingur sem semur, pródúserar og syngur sín eigin lög undir nafninu Kusk. Kolbrún mætir í Lestina í dag. Við heyrum svo um þriðju plötu spænsku tónlistarkonunnar Rosalia, plötuna Motomami. Nanna Kristjánsdóttir rýnir í tónlistina.

Í fréttum undanfarna daga hefur verið fjallað um uppljóstranir sænska dagblaðsins Dagens Nyheter sem hafa varpað ljósi á tengsl fyrrum yfirmanns hjá Spotify og útgáfufufyrirtækisins Firefly Entertainment. Óþekktir (og uppskáldaðir) tónlistarmenn sem tengjast fyrirtækinu virðast hafa furðulega greiða leið inn á vinsæla og ábatasama spilunarlista á Spotify - með einfalda og endurtekningasama tónlist sína. Við hringjum í Linus Larsson, tækniblaðamann Dagens Nyheter, og fræðumst um málið. Páll er ungur ekkill sem hefur lokað sig frá samfélaginu. Allt breytist þó þegar ung kona fær hjá honum húsaskjól eftir að hafa flúið úr ofbeldisaðstæðum. Þannig hljómar upplegg nýrrar íslenskrar kvikmyndar Uglur sem verður frumsýnd í næstu viku. Leikstjórinn heitir Teitur Magnússon og vann myndina nánast upp á sitt einsdæmi. Tónlistar- og myndlistarkonan Hayden Dunham vakti athygli árið 2014 þegar hún kom fram sem sýndarstaðgengillinn QT í frægu lagi eftir tónlistarmennina A.G. Cook og Sophie en nú hefur þessi listamaður tekið sér nýjan ham, Hyd, og hefur hún tónleikaferðalag sitt um heiminn í Reykjavík á Húrra á laugardagskvöld. Þórður Ingi Jónsson hitti Hyd í Echo Park í Los Angeles og ræddi við hana um lífið og listina.

VIð förum og hittum hættulegustu rokkhljómsveit Reykjavíkur, Skratta. Hljómsveit sem hefur verið hampað ítrekað í Lestinni og er tilnefnd til íslensku tónlistarverðlaunanna fyrir besta rokklag ársins og bestu rokkplötuna. Það er nóg að gera hjá þeim um þessar mundir en þeir munu spila á Aldrei fór ég suður um páskana og gítarleikarinn og söngvarinn Karl Torsten Ställborn sýnir myndlist sína í Gallerí Núll komandi helgi. Gunnar Ragnarsson, kvikmyndagagnrýnandi Lestarinnar rýnir í þrjár myndir sem hann sá á kvikmyndahátíðinni Stockfish. Stockfish kvkimyndahátíðin fer fram um þessar mundir í Bíó Paradís og myndirnar sem Gunnar fjallar um heita Drive My Car, Bacurau og Aquarius. Anna Róshildur Benediktsdóttir Bøving og Magnús Thorlacius eru á sínu þriðja og síðasta ári í Listaháskólanum. Í námi sem gengur út á tilraunir á sviði, Sviðshöfundabraut. Við spjöllum við þau um það hvernig það gekk að gera sviðslist þegar ekki mátti koma saman. Einnig ræðum við útskriftaverkin þeirra, en sýningar á þeim fara fram um helgina.

Saga Garðarsdóttir þekkir það eins margir grínistar að uppistönd ganga ekki alltaf jafn vel, hvort sem það endar í löðrung eða framíkalli, getur verið áhætta að stíga á svið. Saga er með uppistand um helgina og við fengum hana til að rifja upp sín verstu augnablik á sviði. Við rýnum líka um leikna períóduþætti um uppistandara. Salvör Bergmann segir frá sjónvarpsþáttununum The Marvelous Mrs. Maisel en fjórða þáttaröðin er komin í loftið. Og við ræðum við færeyska rithöfundinn, tónlistarmanninn og kvikmyndagerðarmanninn Trygva Danielsen (sem einnig gengur undir rappnafninu Silvur Drongur), Hann sýnir sína fyrstu kvikmynd í fullri lengd á Stockfish-kvikmyndahátíðinni í vikunni, 111 góður dagur. Þetta er tilraunakennd mynd um það að fullorðnast í Þórshöfn - mynd sem er aðeins fimmta leikna bíómyndin í fullri lengd í kvikmyndasögu Færeyja.

Óskarverðlaunahátíðin fór fram í Los Angeles í nótt. Dröfn Ösp Snorradóttir er búsett í borginni og sá um að lýsa verðlaununum á Stöð 2 og varð vitni að því þegar leikarinn Will Smith kýldi grínistann Chris Rock, sem hafði gert ósmekklegt grín að Jada Pinkett Smith eiginkonu hans. Nú á dögunum var tilkynnt um tilnefningar í FÍT keppninni. Þar er keppt um það besta í grafískri hönnun og myndlýsingum á Íslandi. Þar er meðal annars veitt verðlaun fyrir plötuumslög, en af fimm tilnefndum umslögum er þrjú hönnuð af sama manninum, Viktori Weisshappel. Við kíkjum í kaffi til Viktors og ræðum plötuumslög á tímum þegar stór hluti tónlistar kemur út hvorki út á plötum né í umslögum. Og Sverrir Norland flytur sitt fjórða og síðasta brot úr sögu athyglinnar. Að þessu sinni veltir hann fyrir sér fallegum andlitum og því hvernig andlitsfarðinn öðlaðist pólitískt mikilvægi í fyrstu sjónvörpuðu forsetakappræðunum í Bandaríkjunum árið 1960. Þar sem Richard Nixon gerði þau grundvallarmistök að fúlsa við farðanum.

Davíð Þór Jónsson er sóknarprestur í Laugarneskirkju en á öðru tímabili í lífi hans var hann grínisti. Við veltum því fyrir okkur hvers vegna grínistar, spjallþátta- og hlaðvarpsþáttastjórnendur eru í auknum mæli farnir að tjá sig á hátt sem svipar til predikana, Hvar heyrir fólk predikanir í dag og hlutverk hvers er það orðið að predika? Á undanförnum áratugum hefur átt sér stað ákveðin breyting í listheiminum. Æ fleiri listamenn reyna að færa sig út úr hefðbundnum rýmum listarinnar og beita sér með beinum hætti í samfélaginu, þeir nota listina sem hálfgert inngrip í ýmis önnur félagsleg rými, styðja við flóttamenn og undirokaða hópa, reyna að skapa samfélög og samfélagslegar breytingar frekar en bara listhluti. Við gætum kallað þetta þáttökulist, samvinnulist, samfélagslist eða félagslega afstöðulist. Um slíka afstöðulist verður rætt í Háskóla Íslands um helgina á málþingi þar sem erlendir og íslenskir fræði og listamenn koma saman.

Leikritið Ást og upplýsingar var frumsýnt árið 2012 í Royal Court leikhúsinu í London. Í leikritinu eru 100 persónur, leiknar af 15 manna leikhópi í mislöngum senum, sumar aðeins nokkrar sekúndur. Verkið er skrifað af Caryl Churchill sem er meðal helstu núlifandi leikskálda Bretlands. Una Þorleifsdóttir leikstjóri las leikritið þegar það kom út árið 2012. Nú á föstudaginn, 10 árum seinna, fer verkið á svið í Kassanum í Þjóðleikhúsinu. Lóa ræðir við Unu um Caryl. Við heimsækjum Listasafn Reykjanesbæjar þar sem nú stendur yfir sýningin Minningar morgundagsins sem nemendur í sýningarstjórn við Listaháskóla Íslands standa fyrir. Vefnaður tímans, nostalgískar ljósmyndir og draumar koma meðal annars við sögu. Gunnar Ragnarsson kíkti svo á tvær ólíkar bíómyndir. Annars vegar er það japanska myndin Drive My Car sem er tilnefnd sem besta myndin á Óskarsverðlaunahátíðinni á sunnudag og ný íslensk grinmynd: Allra síðasta veiðiferðin.

Í fimmtán ár hafði Sveinbjörn Þórðarsson hugbúnaðarsérfræðingur kvartað yfir því að allar ensk-íslenskar orðabækur væru lokaðar á bakvið greiðslugátt. Nú hefur hann loks tekið málin í eigin hendur, skannað inn 90 ára gamla orðabók, uppfært og gert aðgengilega ókeypis á netinu. Teiknimyndateiknarinn og myndlistarkonan Sara Gunnarsdóttir er ein af þeim sem á mynd á Stockfish kvikmyndahátíðinni. Það er teiknimyndin My Year of Dicks, eða Ár mitt af tittlingum, en hún fjallar um unglingsstúlku sem hefur gert það að markmiði sínu að missa meydóminn. 25 ára afmælistónleikar Gus Gus fóru fram í Hörpu um helgina, tveimur árum of seint. Umgjörðin var vegleg, gamlir hljómsveitarmeðlimir mættu og lög af öllum plötum sveitarinnar voru leikin. Davíð Roach Gunnarsson rýnir í tónleikana og stöðu Gus Gus í íslensku menningarlandslagi.

Þær Salóme Katrín Magnúsdóttir og Rakel Sigurðardóttir gáfu út svokallaða splitt-skífu á dögunum, ásamt dönsku tónlistarkonunni ZAAR. Þær útskýra fyrirbærið plitt-skífa, sem á rætur sínar að rekja til pönktónlistar. Þessa dagana eru Salóme og Rakel að undirbúa útgáfutónleika plötunnar While We Wait, sem verða haldnir í Fríkirkjunni, föstudaginn 25. mars næstkomandi. Sverrir Norland hefur flutt okkur pistla undanfarnar tvær vikur í pistlaröðinni Brot úr sögu athyglinnar. Að þessu sinni beinir Sverri athyglinni að lyftutónlist, Great British Bakeofff og hnakkanum á sér. Kristlín Dís Ingilínardóttir flytur okkur pistil um að verða fullorðin. Hún varð þrítug á árinu og veltir því fyrir sér hvenær hún og aðrir geta talist fullorðnir. Við endurflytjum viðtal frá því í mars í fyrra, en þá hitti Kristján Guðjónsson Elías Arnar ljósmyndara og landfræðinema í Hljómskálagarðinum og ræddi við hann landfræðiljósmyndun, klisjuna sem er íslensk náttúra er og verkefnið hans Árstíðir Birkis, þar sem hann skoðar tengsl manns og náttúru í gegnum birkitréð. Þessa dagana sýnir Elías Arnar þessar sömu myndir en sýningin Árstíðir Birkisins stendur yfir í Skotinu í Ljósmyndasafni Reykjavíkur til 27. mars.

Nanna Kristjánsdóttir rýnir í nýjustu plötu tónlistarmannsins Kanye West, Donda 2. Platan hefur vakið umtal, en ekki endilega fyrir gæði heldur frekar fyrir þær sakir að hana er einungis hægt að hlusta á í Stem-spilara, hönnuðum og seldum af rapparanum. Kanye West hefur þó ekki bara verið milli tannanna á fólki upp á síðkastið vegna tónlistarinnar heldur einnig vegna sífellt óþægilegri hegðunar sem á sér stað á samfélagsmiðlum. Trevor Noah, spjallþáttastjórnandi blandaði sér í málið og talaði um hegðun rapparans í þætti sínum og beindi athyglinni að þeirri staðreynd að konur sem geta ekki yfirgefið menn sína án þess að verða fyrir áreiti fyrirfinnast í öllum stéttum samfélagsins. Við veltum fyrir okkur umræðunni um hegðun Kanye West sem verður oft samtvinnuð umræðu um geðraskanir hans. Héðinn Unnsteinsson formaður Geðhjálpar rýnir í málefnið með okkur og veitir áhugavert sjónarhorn. Á laugardag opnar sýningin Draugahundur í Gallerí Port. Þar sýnir Bjargey Ólafsdóttir listakona svarthvítar hundaljósmyndir sem eru hálfgert framhald af sýningunni Rófurass sem fór fram í Listasafni Árnesinga í fyrra. Bjargey kíkti um borð í Lestina og sagði frá áhuga sínum á hundum mætti með bókverk sem kom nýlega út hjá grískri útgáfu með Rófurass-verkunum,

Í áratug hefur Frímann Ísleifur Frímannsson verið áberandi fígúra í íslensku jaðarlistalífi, plötusnúður, tónlistarmaður, kasettuútgefandi og maðurinn á bakvið smáritið Skeleton Horse. Nú um helgina kemur fjórtánda tölublað beinagrinda-hestsins út, að venju 20 svarthvítar síður uppfullar af verkum eftir fjölbreyttan hóp listafólks. Friðgeir Einarsson, sviðslistamaður og rithöfundur, meðlimur í sviðslistahópnum Kriðpleir, er höfundur leikrita á borð við Útlendingurinn og Club Romantica, sem hann hlaut Grímuverðlaun fyrir. Við fengum að heimsækja hann á vinnustofuna hans í Síðumúla og spjalla við hann um vinnuaðferðir sjálfstætt starfandi sviðslistamanns, sannleikan í sviðslistum og hvort hann þurfi að lúta einhverjum sérstökum siðareglum. Við heyrum um nýja sjónvarpsþætti, Severence í leikstjórn Bens Stiller. Salvör Bergmann rýnir í þættina sem eru vísindaskáldskapur sem veltir fyrir sér stöðu vinnunnar í lífi nútímafólks.

Skáldkonan Ásta Sigurðardóttir vakti athygli og umtal í lifanda lífi, bæði fyrir listaverk sín og útlit. En eftir stutta og harmræna ævi hefur hún haldið áfram að vekja aðdáun. Í Lestinni dag veltum við fyrir okkur stöðu Ástu í íslenskri menningarsögu og hvernig hún heldur áfram að hafa áhrif á nýjar kynslóðir ungra listakvenna. Lóa ræðir við Viktoríu Blöndal og Steinunni Ólínu Hafliðadóttur. Við heyrum um nýjustu Pixar-teiknimyndina Turning Red, Rauða breytingin, sem er fyrsta mynd fyrirtækisins sem er leikstýrt af konu. Myndin tekst á við upplifun kínverskra innflytjenda í Kanada, yfirþyrmandi pressu frá foreldrum, og breytingarnar sem eiga sér stað á kynþroskaskeiðinu. En líkami aðalpersónunnar fer skyndilega að taka miklum og vandræðalegum breytingum, í hvert sinn sem hún missir stjórn á tilfinningum sínum breytist hún í risastóra rauða pöndu. Snærós Sindradóttir, útvarpskona á Rás 2 spjallar við Kristján um myndina. Sölvi Halldórsson flytur pistil um það að opna mjöðmina og spenna rassinn. Hann er með hugann við líkamann og þær hreyfingar sem er manninum frumlægar, eftir að hann skellti sér á námskeið í Primal Movement.

Það er um lítið annað talað í tölvuleikjaheimum þessa dagana en Elden Ring. Leikurinn sem kom út í lok febrúar hefur selst í bílförmum og fengið nánast einróma lof gagnrýnenda er nýjasta afurðin frá fyrirtækinu FromSoftware og tövuleikjahönnuðinum Hidetaka Miyasaki sem er þekktur fyrir einstaklega erfiða leiki og þar er Elden Ring engin undantekning. Nú rökræðir fólk hvort tölvuleikir eigi að vera aðgengilegir öllum eða mega þeir vera svo strembnir að aðeins þeir geta notið þeirra sem gefa sér tugi ef ekki hundruði klukkustunda í spilunina. Davíð Kjartan Gestsson segir frá. Sverrir Norland kemur svo um borð í Lestina og flytur sinn annan pistil af fjórum um athyglisgáfuna og hvernig er stöðugt verið að grafa undan henni. Í dag skoðar hann hvernig tónlistarsjónvarpsstöðin MTV var brautryðjandi í því að selja aðgang að athygli okkar, þegar stöðin hætti að sýna bara tónlistarmyndbönd og hóf að framleiða höfundalausar sápuóperur, það sem hefur seinna fengið nafnið raunveruleikasjónvarp. Við ræðum við Steinunni María Bragadóttir, 25 ára rappara og vloggara frá Neskaupsstað. Steinunn sem kallar sig Ztonelove gerir plötukoverin sjálf, mamma hennar tekur upp myndböndin hennar, hún kaupir takta á netinu og hún er fullkomlega sjálfsstæð. Lóa spjallar við hana um tónlistina og lífið í Neskaupsstað

Í dag eru tvær vikur frá því að innrás Rússa í Úkraínu hófst. Fréttirnir af stríðinu bárust mörgum fyrst með tik-tok myndböndum frá rússneskum hermönnum, og svo hefur heimsbyggðin nánast haft milliliðalausan aðgang að stríðssvæðinu í gegnum símamyndbönd sem er dreift á hinum ýmsu samfélagsmiðla. Stríðið hefur þannig verið nefnt fyrsta tik-tok stríðið. Í Lestinni í dag ætlum við að tala um hvernig stríðið birtist okkur á samfélagsmiðlum og netinu. Gestir eru Einar Falur Ingólfsson, ljósmyndari, myndlistarmaður og menningarritstjóri Morgunblaðsins. Þóra Tómasdóttir, fjölmiðlakona, og Jóhann Kristófer Stefánsson, tón og sviðslistamaður. Einnig er rætt við Victoriu Bakshina, nema við Háskóla Íslands.

Í byrjun vikunnar ræddi Lóa við þau Jakub Ziemann og Wiolu Ujazdowska sem eru bæði aðstandendur sýningarninnar Tu Jest Za Drogo sem er í sýningu þessa dagana á litla sviði Borgarleikhússins. Sýningin er á pólsku og spjallið fór fram á ensku, sem er þægilegasta leiðin fyrir okkur til að ræða saman. Gunnar Ragnarsson rýnir í nýjustu kvikmyndina um leðurblökumanninn, Batman eftir Matt Reeves. Robert Pattinson fer með hlutverk Bruce Wayne í fyrsta skipti, og túlkar hann sem mjög þjakaðan emó-batman, með úfið hár og klessta andlitsmálningu að ?gothara?-sið Við hringjum á Akranes og heyrum um hryllingsmyndahátíðina Frostbiter sem er haldin í sjötta skipti um helgina. Meðal gesta verður leikstjórinn Greg Sestero sem er þó þekktastur sem leikari í myndinni sem er oft sögð versta kvikmynd allra tíma, The Room. Svo fáum við Sabinu Westerholm forstjóra Norræna hússins og Elham Fakouri verkefnastjóra fjölmenningarverkefnis hússins í heimsókn og þær ræða um fjölbreytileika og rasisma.

Við kynnum okkur manninn sem er oft sagður fyrsti stríðsljósmyndari sögunnar, Roger Fenton, og spurningar um hvort hans frægasta stríðsljósmynd sé mögulega sviðsett. Fenton ferðaðist austur á Krímskaga árið 1855 til að skrásetja stríð vesturveldanna gegn Rússlandi og sannfæra breskan almenning um að rétt væri að halda óvinsælum stríðsrekstrinum áfram. Um daginn kláraðist önnur þáttaröð HBO þáttana Euphoria. Þættirnir hafa notið mikilla vinsælda og óhætt að fullyrða að stærstur hluti aðdáanda þáttana eru unglingar. Tala mætti um einskonar Euphoria æði. Hvað er það við þessa þætti sem fær unglinga til að vakna fyrir allar aldir til að horfa á þá? Við greinum Euphoria æðið með aðstoð poppfræðingsins Arnars Eggerts Thoroddsen og tveggja unglingsdætra hans, þeirra Ísoldar og Karólínu.

Tu jest za drogo, Úff hvað allt er dýrt hérna, er fyrsta leikverkið í stóru leikhúsunum hér á landi á pólsku og sérstaklega hugsað fyrir pólskumælandi áhorfendur. Jakub Ziemann leikari og Wiola Ujazdowska leikmynda og búningahönnuður ræða sína upplifun af því að vera pólskir listamenn á Íslandi. Við ræðum við tónlistarkonuna Katrínu Helgu Ólafsdóttur, sem kallar sig K.óla, en hún sendi nýlega frá sér stuttskífu á bandcamp sem hún vann í starfsnámi í Danmörku, og nefnist einfaldlega DK Recordings. Á plötunni reynir hún að yfirvinna sjálfsefa og fullkomnunaráráttu. Næstu vikar ætlar Sverrir Norland rithöfundur að rannsaka athyglina, athyglishagkerfið og athyglisbrestinn sem þjakar svo mörg okkar. Í fyrra gaf hann út bókina Stríð og kliður sem fjallaði að miklu leyti um stöðugan upplýsingakliðinn í kringum okkur. Í fjórum pistlum hér í Lestinni ætlar hann að halda áfram að skoða athyglisgáfuna og hvernig tækninýjungar hafa stöðugt verið að þrengja að henni. Og hann byrjar ferðalagið í kústaskáp í New York.

Fyrr í þessari viku ræddum við í Lestinni við Konráð Darra Birgisson, eða Kid Krono eins og hann kallar sig. En það vakti athygli að þessi 17 ára menntaskólanemi er einn höfunda lagsins Louie Bags á væntanlegri plötu Kanye West, Donda 2. Lýsing hans á aðkomunni að laginu vakti athygli mína, vikulega sendir hann lúppur, litlar melódíur eða lagabúta, sem hann hefur búið til á stóran lista af pródúserum, í von um að þeir nota melódíurnar í sína takta, sem þeir senda svo á frægari pródúsera sem koma þeim svo að lokum til stjarnanna. Arnar Ingi Ingason, lagasmiður og pródúsent, kemur við og útskýrir lagasmíðaiðnaðinn í hip-hop heiminum. Við heimsækjum sýningarrýmið Open úti á Granda, en um helgina fer þar fram útsala á myndlist, allt á að seljast á miklum afslætti á sýningu sem mögulega er um leið krítík á söluvöruvæðingu íslensks myndlistarlífs Ásgeir H. Ingólfsson flytur seinni pistil sinn frá kvikmyndahátíðinni í Berlín sem fór fram í síðasta mánuði. Hann rýnir í Svissnesku myndina Órói sem fjallar um rússneska anarkistann og kortagerðamanninn Kropotkin og sv tvær austurevrópskar myndir, Kjörbúðin og Verkalýðshetjur.

Við heimsækjum tvo menntaskóla og heyrum hvað unglingum landsins finnst um stríðið í Úkraínu, hvernig stríðið birtist á samfélagsmiðlum og hvaða skilaboð þau hafa til Pútíns Rússlandsforseta Feðgarnir Sjón og Flóki Sigurjónsson heimsækja Lestina og segja frá samstarfi sínu en þeir hafa nýlega notað gervigreindartækni til að vinna myndbandsverk út frá ljóðum. Þeir segja mikilvægt að hætta að hugsa um upplifun mannsins sem einstaka og æðri en skynjun véla og tauganeta. Salvör Bergmann rýnir í sjónvarpsþættina Pam and Tommy sem nú er verið að sýna á Disney Plús, þættir sem fjalla um frægasta ástarsamband tíunda áratugarins og eflaust frægasta kynlífsmyndband sögunnar.

Við hringjum til New York og spjöllum við Konráð Birgisson, eða Kid Krono, 17 ára Íslending sem semur lag fyrir rapparann Kanye West, lagið Louie Bags sem kemur út á Donda 2. Rósa María Hjörvar flytur sinn þriðja og síðasta pistil um tilfinninguna reiði og hvernig hún birtist í menningu og stjórnmálum samtímans. Við ræðum svo um starfsumhverfi sviðslistafólks við Karl Ágúst Þorbergsson. í gær var tilkynnt hvaða sviðslistahópar fá listamannalaun og í kjölfarið hafa sprottið upp umræður og gagnrýni um fyrirkomulag starfslaunanna meðal sviðslistafólks.

Undanfarna daga hafa Ingólfur Bjarni Sigfússon fréttamaður og Ingvar Haukur Guðmundsson tökumaður flutt fréttir fyrir ríkisútvarpið frá Úkraínu. Fréttir þeirra hafa vakið mikla athygli, fyrst þegar Ingólfur Bjarni varð klökkur í beinni útsendingu daginn sem innrásin hófst, þegar hann lýsti viðbrögðum venjulegs fólks sem þeir hittu í höfuðborginni. Síðan þá hafa reglulega birst innslög frá þeim félögum, fyrst frá Kænugarði og síðan eftir að ástandið versnaði þar, úr bílalest á þjóðveginum frá borginni, og síðan frá landamærunum þar sem fjöldi Úkraínumanna reynir að komast úr landi. Nokkuð hefur borið á gagnrýni á samfélagsmiðlum að í stað þess að varpa ljósi á ástandið, beina myndavélunum að umhverfinu og hljóðnemanum að heimafólki, hafi bjarmalönds fréttamannanna sjálfra verið helsta umfjöllunarefnið. Við ræðum við Þóru Arnórsdóttur um stríðsfréttaritun og sjálfhverfa fréttamennsku. Við ræðum við Tönju Björk Ómarsdóttur leikkonu sem leikur íslensku kappaksturskonuna Aðalbjörgu í kvikmyndinni Vélarniður, Les Bruit des Moteurs, sem var lokamynd Franskrar kvikmyndahátíðar í Bíó Paradís. Tanja er tilnefnd til Kanadísku kvikmynda- og sjónvarpsverðlaunanna fyrir leik sinn í myndinni. Og við heyrum pistil frá Sölva Halldórssyni um þá frómu list að bíða.

Já, ég hef hætt ýmsu í gegnum tíðina. Hætt í samböndum, hætt að borða kjöt, hætt á pillunni og nú er ég að hætta í Lestinni. Ég hef svona eiginlega verið að reyna að hætta í Lestinni í mjög langan tíma, næstum því nákvæmlega tvö ár. Ekki svo að skilja að ég hafi viljað flýja Rás 1 nei, ég var að reyna að búa til barn. En það gekk ekki þrautalaust fyrir sig. Davíð Roach Gunnarsson fjallar um Shamir, svartan, hýran og kynsegin tónlistarmann sem sendi nýlega frá sér sína áttundu breiðskífu á jafn mörgum árum, plötuna Heterosexuality eða gagnkynhneigð. Jaðarfréttaritari Lestarinnar, Þórður Ingi Jónsson, fjallar um villt svall-partý í L.A., nánar tiltekið tónverkið Veisla eða Feast sem var frumflutt í Disney tónleikahöllinni í síðustu viku. Þórður smyglaði sér baksviðs og spjallaði við tónskáldið Daníel Bjarnason og Víking Heiðar Ólafsson píanóleikara um þetta nýjan píanókonsert Daníels.

Drum and Bass plötusnúðahópurinn Hausar fagnar 10 ára afmæli í ár, en þeir hafa verið óþreytandi í að standa fyrir reglyulegum danstónlistarviðburðum um alla borg. Danni Croax og Bjarni Ben setjast um borð í Lestina og ræða sögu Drum and Bass tónlistarinnar, dans á tímum covid og aukna fjölbreytni í áheyrendahópnum undanfarinn áratug Gunnar Ragnarsson rýnir í tvær ólíkar kvikmyndir, hina bosnísku Hvert ferðu, Aida? sem hlaut Evrópsku kvikmyndaverðlaunin sem besta mynd ársins 2021 og íslensku spennumyndina Harmur eftir tvo rétt rúmlega tvítuga kvikmyndagerðarmenn. Anna Marsibil ferðast ekki með Lestinni í dag en á þessum tímum fannfergis, veðurofsa og rauðra viðvarana er viðeigandi að endurflytja innslag frá 2019 þar sem hún velti fyrir sér ástæðum þess að við elskum að tala um veðrið.

Kvikmyndahátíðin í Berlín, Berlinale er ein stærsta og virtasta kvikmyndahátíð heims, en henni lauk nú um helgina. Nokkrar íslenskar myndir og þættir voru sýndar á hátíðinni og Lestin var með útsendara á svæðinu. Ásgeir H. Ingólfsson sendir okkur berlínarpistil meðal annars um íslensku myndirnar Hreiðrið, Against the Ice og Berdreymi. Rósa María Hjörvar flytur annan pistil sinn af þremur um tilfinninguna reiði, að þessu sinni veltir hún fyrir sér reiðifantasíum millistéttarinnar og markaðsvæðingu reiðinnar. Og við heyrum hvað er að frétta í hinum klikkaða heimi Kanye West. Það er ekki bara ný plata sem kemur út í dag og nýir heimildaþættir á Netflix heldur einnig drama í einkalífinu og alvarlega ásakanir um ógnandi hegðun gagnvart fyrrum eiginkonu og kærasta hennar. GIssur Ari Kristinsson er einn af fjölmargra íslenskra aðdáenda sem fylgist með hverri hreyfingu rapparans.

Gestir Lestarinnar mánudaginn 21. febrúar eru Dýrfinna Benita Basalan, Darren Mark og Melanie Ubaldo. Þau hafa vakið athygli í íslensku listalífi bæði sitt í hvoru lagi - í tónlist, myndlist og fatahönnun - en einnig í sameiningu, en saman skipa þau listahópinn Lucky 3. Í verkum sínum hafa þau krufið hugmyndir okkar um þjóðerni og þjóðfélag, efnahagslegt og félagslegt misrétti, fordóma og stéttaskiptingu og vald.

Við kynnum okkur nýsjálensku kvikmyndagerðarkonuna Jane Campion sem skrifaði nafn sitt enn einu sinni í kvikmyndasögubækurnar á dögunum þegar hún varð fyrsta konan til að hljóta tilnefningu í annað sinn sem besti leikstjórinn á óskarsverðlaununum. Helga Rakel Rafnsdóttir kemur og spjallar um verk Jane Campion, m.a. The Piano sem hún elskar og The Power of the Dog sem hún elskar ekki jafn mikið. Gunnar Ragnarsson rýnir í kvikmyndina Bergman Island, mynd sem gerist á slóðum sænska kvikmyndarisans Ingmar Bergman. Undir lok þáttar spjöllum við svo upp rússneska dægurmenningu við Victoriu Bakshina, spjöllum um rapp, tik-tok, bíómyndir og emó-Stalín.

Ég efast um að nokkur bassaleikari hafi verið virkari undanfarinn áratug en Ingibjörg Elsa Turchi, hún hefur spilað með ótal hljómsveitum og tekið þátt í fjölbreyttum verkefnum, frá tilraunadjassi til indípopps, frá Bubba Morthens og Stuðmönnum til Sinfóníuhljómsveitar Íslands. En hún hefur einnig vakið mikla athygli og hlotið fjölda verðlauna fyrir sólótónlist sína. Ingibjörg Elsa Turchi sést um borð í Lestina, spjallar um eftirmiðdagstónleika í Mengi og nýja plötu sem hún ætlar að taka upp um helgina. Það er komið að uppáhaldsárstíma allra íslenskra frankófíla. Frönsk kvikmyndahátíð hefst um helgina í Bíó Paradís og Ása Baldursdóttir segir frá. Gunnar Ragnarsson sendir okkur pistil og rýnir í kvikmynd sem honum tókst að sjá áður en hann endaði í einangrun. Þrátt fyrir smit finnur Gunnar lyktina af lakkríspítsu, en bíómyndin Licorice Pizza eftir Paul Thomas Anderson lyktar reyndar aðallega af gráum fiðringi.

Eftir að ásakanir um kynferðisofbeldi á hendur Megasi birtust í Stundinni undir lok síðasta árs hefur styr staðið um listamanninn. Rætt hefur um stöðu hans sem heiðurslaunahafa, einhverjir hafa hætt að hlusta á tónlist hans sér til ánægju, en aðrir hafa farið í það að endurlesa textana með nýjum gleraugum. Í Lestinni í dag verður rætt við Þorstein Vilhjálmsson, doktorsnema í sagnfræði, sem nú á fimmtudag flytur fyrirlestur þar sem hann mun rýna í texta á þremur plötum Megasar frá 1987 og 88 og skoða viðbrögðin við þeim hér á landi, texta sem eru innblásnir af ferðum hans til Tælands þar sem hann komst í kynni við kynlífstúrisma, meðal annars með ungum tælenskum drengjum. Þórður Ingi Jónsson fjallar um dívuna og funk-drottningina Betty Davis sem lést í síðustu viku, 77 ára að aldri. Og við pælum í reiði, í samtímanum, í stjórnmálum og menningu. Rósa María Hjörvar flytur okkur sinni fyrsta pistil af þremur um þessa kraftmiklu tillfnningu.

Í gærkvöldi fór í loftið áttundi og síðasti þátturinn í Verbúðinni, sjónvarpsþáttum sem hafa sameinað þjóðina í nostalgíu fyrir níunda áratugnum og karpi um áhrif og gildi kvótakerfisins. Í Lestinni í dag rýnir Salvör Bergmann í þættina. Í dag er Valentínusardagur, dagur helgaður ástinni og kapítalisma en hér í Lestinni kjósum við fremur að fagna ástinni og internetinu, nánar tiltekið Twitter þar sem nú stendur yfir niðurtalning undir myllumerkinu #regnus í fyrsta fund tveggja turtildúfna sem kynntust á forritinu. Magnús hinn færeyski sendir okkur línu og Regn, betur þekkt sem skvísumálaráðherra Twitter segir okkur ástarsöguna. Við höldum líka upp á Akranes og ræðum við Kristján og Berg hjá nýrri útgáfu Ægisbraut sem gefur út þungt skagarokk á segulbandsspólum og stendur fyrir mis-löglegum tónleikum.

Tæpum áratug eftir að við sögðum skilið við fyrsta kvenforsætisráðherra Danmerkur Birgitte Nyborg snýr hún aftur í fjórðu þáttaröðinni af Borgen. Þetta stjórnmáladrama heltók dönsku þjóðina og síðar heimsbyggðina. Við spjöllum við Birtu Björnsdóttur, fréttamann, um hvað þættirnir segja okkur um danska stjórnmálamenningu. Í janúar 2021 skellti Stöð 2 í lás. Eða þannig upplifðu margir það, þegar ákveðið var að framvegis myndu aðeins áskrifendur geta horft á sjónvarpsfréttirnar sem fram að því höfðu verið í opinni dagskrá. Ákvörðunin vakti spurningar um lifibrauð fjölmiðla, um lýðræðishlutverk fjórða valdsins en þó kannski fyrst og fremst hvort þetta væri einu sinni góð hugmynd. Myndi Stöð 2 lifa þetta af? Ári síðar segir Þórhallur Gunnarsson, framkvæmdastjóri Sýnar, að svarið sé já - og vel það. Davíð Roach fjallar um velsku tónlistarkonuna Cate Le Bon og nýja plötu hennar, sem ber titilinn Pompeii. Þetta er sjötta breiðskífan sem Le Bon sendir frá sér - titillinn hljómar heimsendalega en gagnrýnendur hafa hafið hana til skýjanna - Davíð Roach segir okkur frá þessum áhugaverða listamanni og af einhverjum ástæðum, geitinni hennar.

Í næstu vikur verður frumsýnd fyrsta kvikmyndin í fullri lengd eftir tvo rétt rúmlega tvítuga kvikmyndagerðarmenn. Dramatíska spennumyndin Harmur eftir þá Anton Karl Kristenssen og Ásgeir Sigurðsson er gerð fyrir lítinn pening en af mikilli ástríðu og útsjónarsemi. Og talandi um unga kvikmyndagerðarmenn. Við heyrum um breytt fyrirkomulag á stuttmyndakeppninni Sprettfisk sem er árlegur viðburður, hluti af kvikmyndahátíðinni Stockfish. Nú fer keppnin fram í fleiri flokkum en áður og verðlaunin veglegri. Marzibil Sæmundardóttir framkvæmdastjóri hátíðarinnar segir frá. Heimildaþættirnir Get Back um frægustu hljómsveit 20. aldarinnar, Bítlana, vöktu mikla athygli og umtal þegar þeir komu út undir lok síðasta árs. Og síðan þá hefur fólk rökrætt hvort Paul sé óþolandi stjórnsamur, hvort stöðug nærvera Yoko sé þrúgandi, og af hverju George hætti tímabundið í bandinu. Gunnar Ragnarsson kvikmyndagagnrýnandi hefur hins vegar tekið þessa þætti í smáskömmtum, míkródósað bítlana undanfarnar vikur, og hann lýsir áhrifunum í Lest dagsins.

Við röltum í kringum tjörnina í Reykjavík með Sigríði Eir Zophaníasdóttur, sviðslistakonu, og ræðum um berskjöldun á sviði og sviðssetningu hins persónulega. En um helgina sýnir hún í Tjarnarbíói verkið Engar flatkökur í erfidrykkjunni þar sem hún og móðir hennar eiga í trúnó á sviðinu. Þær ætla ekki að tala um krabbamein og dauða en munu þó ræða skipulag jarðarfararinnar, já og veitingarnar í erfidrykkjunni. Sölvi Halldórsson flytur okkur pistil um sjálfið í samtímanum: handbremsubeygjur, kæfugerð, Gísli Pálmi, Laddi og Shrek koma meðal annars við sögu. En við byrjum á Óskarstilnefningum.

Í öðrum þætti Pam and Tommy - sem segir söguna af einni frægustu heimaklámmynd sögunnar - stígur óvænt stjarna myndarinnar á svið, nefnilega typpið á Tommy Lee. Atriðið er afar óvenjulegt og sumir áhorfendur hafa tekið það óstinnt upp en það er í það minnsta til þess fallið að endurvekja minninguna um einn frægasta reður Hollywood, Tommy Lee mögulega til nokkurrar gleði. En hvað með Pamelu? Þórður Ingi Jónsson jaðarfréttaritari Lestarinnar í Bandaríkjunum hefur verið að þefa uppi það athyglisverðasta á jaðrinum vestanhafs. Að þessu sinni heimsækir hann listagalleríið Superchief sem er með útibú í New York, Miami og Los Angeles - en það síðastnefnda opnaði nýlega aftur eftir gassprengingu sem rústaði sýningarýminu í upphafi faraldurs. Og við veltum fyrir okkur samtvinnun, öráreiti og hómó-nationalisma eða hinsegin þjóhverfu, með Hjörvari Gunnarssyni. En í mastersverkefni sínu tók hann viðtöl við og rannsakaði reynslu samkynhneigðra karla af asískum uppruna á Íslandi.

Við kynnum okkur nýja róttæka og ögrandi mannkynssögu sem er umtöluð og umdeild þessa dagana. Þetta er bókin The Dawn of everything, Dögun heila klabbsins, Ný saga mannkyns eftir mannfræðinginn David Graeber og fornleifafræðinginn David Wengrow. Meira um það á eftir. Ástalíf, rómantískt ástarlíf, hófstillt kynferðislíf og afbrigðilegt kynferðislíf.Þetta eru nokkur af þeim hugtökum sem notuð voru til að lýsa kynvitund og kynhegðun mannsins í sjálfshjálparbókum á fyrri hluta síðustu aldar - hugtök sem notuð voru áður en orðið kynlíf varð til - löngu áður en við tókum að má út hugmyndir um að til væri eitthvað sem héti afbrigðilegt kynferðislíf. Hvað breyttist? Hvernig fórum við frá því að roðna af minnsta tilefni í að kippa okkur ekki upp við þriggja stafa tölu fyrri rekkjunauta nýs maka - nú eða kynferðislegar kyrkingar? Katrín Ásmundsdóttir leitar svara hjá Sólveigu Önnu Bóasdóttur, prófessor í guðfræðilegri siðfræði í Háskóla Íslands. Á morgun hefjast vetrarólympíuleikarnir í Peking formlega. Á dagskránni eru hinar ýmsu vetraríþróttir: skíði, krulla og skautar - íþróttagreinar sem krefjast kannski mismikils af keppendum hvað útlitið varðar. Við endurflytjum brot úr innslagi frá sumarólympíuleikunum 2021 þar sem hár og naglatíska ólympíufara var til umfjöllunar.

Um helgina var sýndur tvöfaldur lokaþáttur spennuþáttaraðarinnar Svörtu Sandar á stöð 2. Baldvin Z leikstýrir þáttunum sem hefjast á því að lík ungrar erlendrar konu finnst á svartri íslenskri sandfjöru, Júlía Margrét Einarsdóttir rýnir í þættina. Hljómsveitin Börn særir fram frumorku pönksins í tónlist sinni, svartklædd, nælur, göt og gaddar,, ofursvalar einfaldar lagasmíðar þar sem naumhyggjulegur basso, vélrænn trommutaktur og skerandi gítarar fléttast saman undan feminísku reiðiöskri söngkonunnar. Í síðustu viku kom út ný plata frá Börnum, Drottningar Dauðans, fyrsta plata sveitarinnar í sjö ár. Við sökkvum okkur ofan í rökkurheima Martraðarsundsins, Nightmare Alley. Gunnar Ragnarsson fjallar um þessa nýjustu mynd mexíkanska leikstjórann Guillermo Del Toro,og rökkurmyndir sem hún stælir.

Við heyrum í Íslendingi sem geymir einn af fjórtán lyklunum að internetinu. Nokkrum sinnum á ári þarf Ólafur Guðmundsson að mæta með lykilinn sinn í leikræna athöfn í hátæknilegu öryggisrými Virginíu eða Los Angeles til að tryggja áframhaldandi öryggi og framgang internetsins. Allir geta fengið það en sumir meira en aðrir - þetta er yfirskrift opnunarfyrirlesturs Hafdísar Erlu Hafsteinsdóttur í fyrirlestrarröðinni Hinsegin Íslands í alþjóðlegu samhengi. Þetta ?það? sem allir geta fengið er alnæmi en í fyrirlestrinum fjallar Hafdís um alnæmisfaraldurinn á Íslandi í víðu sögulegu samhengi og rekur meðal annars orðræðu hans aftur til hernámsáranna. Við fáum sendan pistil frá Akureyri. Anna Dóra Gunnarsdóttir fer að venju um víðan völl. Að þessu sinni veltir hún fyrir sér árstíðunum, segir frá húsnæðiskaupum, heitum sumardögum, bónusferðum og fisléttri ermalausri blússu.

Undanfarnar vikur hafa deilur um kyrkingar og kynfræðslu klofið feministarhreyfinguna á íslandi. Hlédís Maren Guðmundsdóttir fjallar um hugmyndfræðilegar deilur og kvenréttindi í Lest dagsins. Við fjöllum um kanadíska klifrararann Marc-André Leclerc sem er viðfangsefni heimildarmyndarinnar The Alpinist. Á unga aldri skrifaði þessi hófsama hetja nafn sitt á spjöld klifursögunnar, en hann stundaði það að klífa þverhnípta tinda án nokkurrar tryggingar eða öryggisbúnaðar. Margrét Rún Rúnarsdóttir segir frá þessari rómantísku hetju og harmrænum örlögum hennar. Þórður Ingi Jónsson hefur verið að kynna sér það nýjasta í kínverskri jaðarmenningu. Hann hitti kínverska myndlsitarmanninn, Tianzhuo Chen að máli og ræddi við hann um kínverska framúrstefnu og partý á tímum kóvid.