Dennis van den Buijs duikt in de wereld van nepnieuws en online bedrog, samen met factcheckers, experten en luisteraars. Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel. Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?
Bedrog in de koers: zit er een motor in de fiets? Facebook wordt 20 en Fanny Kiekeboe factchecker
Dit weekend is het WK veldrijden. Acht jaar nadat er een Belgische veldrijdster betrapt werd op een motortje in haar fiets, gonst het nog altijd van de geruchten. Wij praten met een controleur: hoe sporen ze fraude op.
Fanny Kiekeboe wordt factchecker in de vernieuwde Kiekeboe-stipreeks. Waarom hebben de makers voor deze verhaallijn gekozen?
En Facebook wordt 20: welke rol speelde het platform in de verspreiding van desinformatie.
2/3/2024 • 33 minutes, 4 seconds
Hoe manipuleert AI de verkiezingen? En dino's bestaan niet, zeggen complotdenkers.
OpenAI, het bedrijf dat onder andere ChatGPT maakt, heeft maatregelen aangekondigd om misbruik van ChatGPT en DALL-E in tijden van verkiezingen tegen te gaan. Zullen die maatregelen volstaan?
En verder: waarom geloven sommige mensen dat dino's een uitvinding van de mens zijn? En hoe geloofwaardig is een Netflix-documentaire over al dan niet vegan eten, als die betaald werd door een stichting die plantaardig eten promoot?
1/20/2024 • 34 minutes, 19 seconds
Bestaan zombie-herten? En zoekt CD&V het mooiste plekje van West-Vlaanderen of jouw data?
CD&V zit achter de onlinecampagne ‘De mooiste plekje van West-Vlaanderen’ en heeft daar al 20.000 euro aan Facebook-advertenties in geïnvesteerd. Toch is het even zoeken om door te hebben dat de partij achter de campagne zit. Is dat een nieuwe manier van campagne voeren?
Welke impact had fakenews op de verkiezingscampagne in Taiwan?
En veel jongeren maken zich door verschillende TikTok-filmpjes zorgen over zombie-herten. Is hun bezorgdheid terecht?
1/13/2024 • 31 minutes, 34 seconds
Na elke vulkaanuitbarsting smeult het fake news, en Vlaanderen stond in de 13e eeuw in rep en roer door een complottheorie over een dode graaf
Op de digitale advertentiemarkt (lees: via de cookies en trackers aanwezig op elke website) zijn gevoelige gegevens te koop van militairen, politici, politieagenten en medewerkers van veiligheidsdiensten. Dat blijkt uit onderzoek van een Ierse burgerrechtenorganisatie.
En verder: fake news over vulkaanuitbarstingen, en een complottheorie zorgde voor onrust in het 13e eeuwse Vlaanderen.
12/23/2023 • 30 minutes, 57 seconds
Maakt computertechnologie het voetbal eerlijker? En waarom is vliegen goedkoop en de trein nemen duur?
Na de COP28 de vraag: waarom kost een vliegtuigticket zo veel minder dan een treinticket?
Na alweer een opstoot van ontevredenheid bij onze topclubs over de VAR: heeft de computertechnologie de sport eigenlijk eerlijker gemaakt? Wat zegt de wetenschap?
En hoe beïnvloedt de Russische propagandamachine onze jeugd met verhalen over Oekraïne? De BBC legt in een onderzoek liefst12.000 valse TikTok-accounts bloot die desinformatie verspreidten over onder meer de levensstijl van bekende Oekraïners.
12/16/2023 • 36 minutes, 56 seconds
Hulp na de Sint: chocolade in of uit de koelkast? Aantal cyberaanvallen explodeert. En bedreigt populisme de democratie?
Het aantal cyberaanvallen stijgt enorm. Wereldwijd gebeuren er 4000 aanvallen per seconde. Hoe gebeurt zo een aanval en wat kunnen bedrijven of gewone internetgebruikers tegen doen?
En verder: hoe bewaar je al die chocolade die je kinderen van Sinterklaas kregen het beste? En klopt het dat populistische partijen de democratie ten grave willen dragen?
12/9/2023 • 35 minutes, 56 seconds
Hey lekkere meid, chat je ook met iets ouder? Hoe veilig zijn chatwebsites voor jongeren? En zijn beha's eigenlijk wel gezond?
Hoe veilig zijn chatplatformen als Chillplanet en dergelijke? Onze cyberexpert gaf zich uit als 14-jarig meisje. Binnen de minuut kreeg hij de eerste uitnodigingen voor afspraakjes met volwassen mannen.
En verder: dragen vrouwen best een beha of niet? En een aantal TikTokkers beweren dat zalm eten giftig is. Waar komt die claim vandaan, en klopt die ook?
12/2/2023 • 38 minutes, 20 seconds
Word je bedot als je nog iets koopt zonder korting? En was de Romeinse keizer Elagabalus een trans vrouw?
Leven we in eeuwige tijden van korting of maken winkels ons dat wijs? Hoe misleidend is de wildgroei aan periodes als Black Friday, Cyber Monday of klassieke solden?
Was de Romeinse keizer Elagabalus een trans vrouw zoals een Brits museum beweerd?
Kunnen we nog gewoon van sport genieten, nu landen als Saoedi-Arabië miljarden investeren in voetbal, golf en Formule 1?
En journalist Luc van Bakel heeft het over nieuws van bij ons dat als fakenews viraal gaat in Georgië en Bulgarije.
11/25/2023 • 40 minutes, 56 seconds
60 jaar complotdenken rond de moord op JFK. Zitten de Russen achter de davidsterren in Parijs? Vlaamse partijen bespioneren ons internetgedrag
JFK is al 60 jaar dood, maar complottheorieën over zijn dood blijven leven. Björn Soenens vertelt waarom het tot de verbeelding blijft spreken.
En verder: verschillende Vlaamse partijen overtreden de wetgeving rond cookies. En het millennia oude stoïcisme is enorm populair bij jongeren op sociale media.
11/18/2023 • 38 minutes, 45 seconds
Heeft Taylor Swift een piemel? Gratis spullen uit China in ruil voor je privacy en verkiezingen in Nederland
‘Shop als een miljonair’. Met die slagzin verovert de Chinese webwinkel Temu de wereld. Je krijgt een heleboel gratis producten in ruil voor informatie over je vrienden en familie.
En verder: waarom duikt Taylor Swift op in satanistische complottheorieën? En wat is het belang van de factcheckmarathon die binnenkort van start gaat in aanloop naar de Nederlandse verkiezingen?
11/11/2023 • 32 minutes, 41 seconds
Is kraanwater ongezond? Wat is Pallywood? En zweverige pseudowetenschap ontmaskerd!
Tiktokkers beweren dat ons kraantjeswater vol schadelijke stoffen zit. Moeten we ons zorgen maken? Journalist Dorien Vanmeldert en waterwetenschapper Marjolein Vanoppen (UGent) gaan op onderzoek.
Wie is Sjamadriaan? Het populaire account klaagt op verschillende sociale media het verdienmodel achter pseudowetenschappen aan
Achter het account zit de Nederlandse wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack.
En onze chef factchecking Luc van Bakel heeft het over het de term 'Pallywood'.
11/4/2023 • 36 minutes, 51 seconds
Delen we 50 procent van ons DNA met een banaan? En opgelet voor de LEGO-scam op Facebook!
Delen we echt 50 procent van ons DNA met een banaan? Dat beweert schrijfster en theatermaakster Rebekka De Wit in haar column voor De Standaard. Maar klopt dat wel?
Opgelet voor de Legoscam! Dirk deed enkele weken geleden mee aan een wedstrijd om een duur LEGO-bouwset van Star Wars te winnen. Hij zag er een advertentie over op Facebook, maar het bleek fraude.
10/28/2023 • 35 minutes, 42 seconds
Kalasjnikovs en granaten in een klik gekocht: hoe gemakkelijk is het om online wapens te kopen?
Hoe makkelijk is het om in ons land online aan illegale wapens te raken? In drie dagen tijd vonden we 17 verkopers en tal van wapens die we kunnen laten leveren. Tim Verheyden legt uit.
Luc van Bakel heeft het over het vele nepnieuws dat rondgaat in nasleep van de oorlog in Gaza en de terreur in Brussel. Verschillende politici deelden beelden van "vierende jongeren", bleek al snel om een videoclip te gaan.
En hoe komt het toch dat de wolf te maken heeft met zo'n negatieve beeldvorming?
10/21/2023 • 31 minutes, 51 seconds
Israëlisch-Palestijns conflict: Wat weten ze over elkaars slachtoffers? Over beeldvorming en ontmenselijking
Wat weten Israëli’s en Palestijnen over elkaars doden? We praten over beeldvorming en ontmenselijking met Christophe Busch van het Hannah Arendt Instiuut en Majd Khalifeh van VRT NWS.
En verder: waarom blijven influencers zeggen dat een tekort aan serotonine veel depressies veroorzaakt? En de fopcatalogus van Renier Chalon (1840) wordt geveild.
Journalist Luc van Bakel heeft het over de meester van het nepnieuws,Tommaso Debenedetti, die alweer een Nobelprijswinnaar dood verklaarde.
10/14/2023 • 36 minutes, 13 seconds
Sociale media voeden eetstoornissen en hoe misleidend is 'Interview met de geschiedenis' van Arnout Hauben?
Bijna de helft van de jongeren komt online in aanraking met dieet- en afslankingsverhalen. Uit onderzoek van VRT NWS blijkt ook dat op elk platform kanalen zijn waarin jongeren elkaar vinden en aanmoedigen. Sommige groepen zijn zelfs extreem en ronduit gevaarlijk.
Arnaut Hauben interview onze koningen in ‘Interview met de geschiedenis’. Historici hebben enkele bedenkingen bij de reeks. We praten met Arnaut Hauben en met historica Gita Deneckere (UGent).
10/7/2023 • 35 minutes, 56 seconds
Niemand nog veilig voor naaktbeelden met AI en opgepast voor fake advertenties voor studentenkoten
Er circuleren tientallen apps waarmee je met behulp van AI mensen in hun blootje kunt zetten. Letterlijk. Nooit was de technologie zo gemakkelijk. Dat leidde al tot controverse in scholen in Spanje. Intussen zijn er ook hier al tientallen valse naakfoto’s van bekende Vlamingen.
En verder: opgelet voor fake advertenties voor studentenkoten. En heeft de Aziatische Hoornaar last van framing en negatieve beeldvorming?
9/29/2023 • 39 minutes, 42 seconds
Waarom spelen we vals? En hoe kan je zelf checken of oorlogsbeelden echt zijn?
De raketinslag op een markt in Kostiantynivka zou mogelijk wel eens van een Oekraïense raket kunnen komen. Dat onderzocht de The New York Times. Maar hoe onderzochten ze dat? VRT NWS-journalist Rien Emmery legt wat je met 'OSINT-technieken' kan onderzoeken.
En verder: opgelet voor de Outlook Scam! En waarom spelen we zo snel en gemakkelijk vals?
9/23/2023 • 30 minutes, 29 seconds
Geen belastingen betalen of de wet volgen? Wie zijn die soevereine burgers?
In Nederland zijn er naar schatting zo’n 10.000 mensen die zich ‘soeverein’ noemen. Dat zijn mensen die denken dat ze zich kunnen uitschrijven als staatsburger en zich daardoor aan allerlei verplichtingen zoals het betalen van belastingen of verkeersboetes kunnen onttrekken. Ook bij ons verklaren meer en meer mensen zich soeverein, en dat is niet zonder gevaar.
En verder: was de voorbije hittegolf echt de eerste in september? En nieuwe smaken creëren met AI: geniaal, of misleiding?
9/16/2023 • 36 minutes, 10 seconds
Karen Damen duikt op in nepadvertenties, maar wie zit daar achter? Hoe werkt die oplichting?
Nepadvertenties met foto’s van Karen Damen haalden de voorbije maanden 7 miljoen views. VRT NWS heeft uitgezocht hoe die fraude werkt, wat er gebeurt als je doorklikt en hoe de oplichters je geld proberen buit te maken. We praten erover met Tim Verheyden. Karen Damen en parketmagistraat en expert Cybersecurity Phillippe Van Linthout reageren.
En verder: Björn Soenens over misleiding in Amerikaanse voedselreclames en een overzicht van de meest opmerkelijke factchecks van afgelopen week.
