Nog nooit was het correctief referendum zó dichtbij. Maar is Nederland wel klaar voor een directere democratie? Journalist Ruben Wissing zocht het uit. 'Referenda kunnen populisme tegengaan.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Onrecht overkomt ons allemaal. We krijgen oneerlijke beoordelingen, worden afgerekend op iets dat we niet hebben gedaan, moeten onterechte kritiek incasseren. Vaak valt er dan niks beters te doen dan slikken en doorgaan, schrijft Maxim Februari. Redactiechef Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

We komen om in de spullen. En als die kapot gaan, gooien we ze net zo makkelijk weer weg. Zonde van de grondstoffen, zonde van de planeet. Hoe zorgen we ervoor dat repareren weer de norm wordt, in plaats van vervangen, vervangen, vervangen? In deze podcast zoekt Katja Keuchenius het uit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Niet schelden, geen vlees eten, minder vliegen: links strijdt steeds tegen iets dat weer níet mag, schrijft Nicolaas Veul. En het lijkt erop dat mensen die strenge, moreel verheven juf beu zijn. ‘We zijn misschien gewoon niet zo leuk.’ Redactiechef Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

We komen om in de spullen. En als die kapot gaan, gooien we ze net zo makkelijk weer weg. Zonde van de grondstoffen, zonde van de planeet. Hoe zorgen we ervoor dat repareren weer de norm wordt, in plaats van vervangen, vervangen, vervangen? In deze podcast zoekt Katja Keuchenius het uit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Audio door Hans Poel.

Of het nu over #MeToo, oorlogen of klimaatverandering gaat: voor complexe analyses is geen ruimte meer, ziet Roxane van Iperen. ‘De complexiteit wordt platgeslagen, individuen zijn eigenhandig schuldig aan een conflict, omstanders zijn ‘goed’ of ‘fout’.’ Marleen Slob leest voor. Audio door Hans Poel.

Werk gaat over veel meer dan geld. Het gaat over bezig zijn, sociale contacten, het gevoel bij te dragen. Anna Lillioja ging langs bij Niemand aan de Zijlijn, een organisatie die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt helpt. ‘Hier proberen we ze waardering te geven, zodat ze zelfvertrouwen opbouwen.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Het is nooit de afwasser die de sterrenchef intimideert, of de stagiaire die de directeur aanrandt. Toch gaat het bij de aanpak van grensoverschrijdend gedrag bijna nooit over machtsongelijkheid. Dat moet anders, schrijft Stijn Klarenbeek. 'We moeten ons veel meer richten op het wegnemen van de oorzaken, in plaats van het achteraf proberen te corrigeren.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Het probleem van recycling is dat het veel energie kost en dat er veel verloren gaat, omdat er vaak een laagwaardiger product voor terugkomt. Toch speelt deze strategie een belangrijke rol in de ambities om Nederland in 2050 volledig circulair te laten zijn. In deze podcast bespreekt journalist Katja Keuchenius met haar kantoorgenoten hoe dat zit. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Eindmontage door Hans Poel.

In het Fries zijn er bijna geen woorden die psychisch lijden uitdrukken, behalve vage begrippen als ‘met het hoofd op de loop’ zijn. Antropologe Anne-Goaitske Breteler doet onderzoek naar de mentale problematiek op het platteland en in de provinciesteden. ‘De dorpsgek verdwijnt langzaamaan uit het straatbeeld.' Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Hoe maak je de kringloop van plastic, textiel of ons afvalwater circulair? Journalist Katja Keuchenius ging het afgelopen jaar langs bij allerlei ondernemers die daarmee bezig zijn. Hun heilige graal is de R-ladder: recycle, repair, reuse, reduce, refuse. In deze podcast bespreekt Katja haar bevindingen met haar kantoorgenoten. Deze podcast wordt gemaakt door Katja Keuchenius. Eindmontage door Hans Poel.

Wat moet en doet de politie met personen die ‘onbegrepen gedrag’ vertonen? Schrijver Jonah Falke liep mee met twee agenten in Amsterdam-Zuidoost. ‘Een GHB-gebruiker is wel een dingetje. Soms zijn ze zo verdoofd dat ze niks voelen en zich dood kunnen vechten.’ Jonah leest zijn reportage zelf voor.

Ze had al een jaar geen uniform meer gedragen, vierde voor eerst in jaren kerst alleen met haar man, toen er werd aangebeld door twee voormalige collega’s die ze vaag van gezicht kende. Ze keken bedrukt. Jonah Falke schreef een bloedstollende kerstdetective, over een onverwachte rit naar het politiebureau en een verleden dat zich niet laat vergeten. Hij leest zijn verhaal zelf voor.

In onze samenleving komt de ratio op de eerste plaats. Maar niet elk probleem is met een rekenmachientje op te lossen, schrijft Maxim Februari. Sterker nog: het rationele denken schiet tekort als respons op de echte wereld, die onvoorspelbaar en onzeker is. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Is online onverdraagzaamheid tegen lhbtqi+’ers zoiets als de kanarie in de kolenmijn? Wanneer val ik over de rand van wat we als maatschappij normaal vinden, vraagt Nicolaas Veul zich af. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Fysieke klachten van vrouwen worden vaak niet serieus genomen omdat de geneeskunde niet genoeg weet over hun lichamen. En de geneeskunde weet niet genoeg over hun lichamen omdat hun klachten niet serieus worden genomen. Dit verhaal van Gwen van der Zwan wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Tv-maker Nicolaas Veul liep stage als maatschappelijk werker in de wijk Laak in Den Haag, een wijk die de lijstjes aanvoert als het gaat over armoede, huisvesting en eenzaamheid. ‘Pas als je achter de voordeuren hebt gekeken, zie je je eigen privileges.’ Veuls verhaal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

De agrochemie gebruikt de Wageningse landbouwuniversiteit om zelf de spelregels te bepalen voor toelating van pesticiden en gentechnologie. Via omstreden strategieën, zoals beïnvloeden van beslissers, verwarring zaaien met onderzoek en het versoepelen van risicotesten. Met het stempel van de wetenschap.  Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Marco van Kerkhoven voor. Audio door Hans Poel.

Wie mooi wil zijn moet pijn lijden, ook in de portemonnee, ziet Nnenna Belia. Ze bekeek de badkamerplankjes van haar vriendinnen en constateerde dat ze honderden euro’s uitgeven aan ‘skincare routine’. Waarom eigenlijk? Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is daarvoor nodig? Vrij Nederland zoekt het uit per reststroom. Deze maand de laatste aflevering: afvalwater. Dit verhaal wordt voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

In de huidige ondergangsstemming is het niet zo gek dat iedereen opeens over ethiek en moraal begint. Over gedrag dat de mensheid naar de weg terug omhoog moet voeren. Goede bedoelingen zijn daarbij niet genoeg, zegt Maxim Februari. Hoofdredacteur Ward Wijndels leest voor. Audio door Hans Poel.

Het aantal mensen dat alleen woont neemt toe. Annemiek Leclaire onderzoekt wat deze groeiende ‘singlisation’ voor invloed heeft op de inrichting van ons persoonlijke en gezamenlijk leven. Deel 3: solo een huis vinden op een overspannen woningmarkt. ‘Ik heb genoeg kamers maar te weinig voordeuren.’ Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Omwonenden van fastfoodzaken hebben een grotere kans op hart- en vaatziekten. Ze ervaren bovendien geregeld stank- en geluidsoverlast. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de gezondheid van hun inwoners. Maar er wordt nauwelijks iets gedaan aan de opmars van fastfoodtenten. Verhaal geschreven door Mathilde de Jeu en Irene van den Berg Voorgelezen door Sam Peperkamp. Audio door Hans Poel

Als je jarenlang de bestaansonzekerheid voor je ogen ziet toenemen, dan moet woede haast een onvermijdelijk gevolg zijn. Toch bleef het opmerkelijk stil, schrijft politicoloog Tim 'S Jongers. Pas nu de middengroepen in het gedrang komen, wordt er gesproken over een crisis. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Discussies over de auto zouden niet moeten gaan over parkeertarieven, rekeningrijden of de economische kosten van files, maar over rechtvaardigheid en veiligheid. Dan worden er fundamenteel andere keuzes zichtbaar. ‘Dat auto’s en snelle mobiliteit zo vanzelfsprekend zijn, is marktfalen.’ Verhaal door Caspar van de Poel, voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is ervoor nodig? Katja Keuchenius zoekt het uit, per materiaalsoort. Deze aflevering: textiel. ‘We moeten onze kleding beter gaan bewaren.’ Dit verhaal wordt voorgelezen door Samuel Peperkamp.

Als de Rijn hetzelfde lot als de Zuid-Europese rivieren te wachten staat, zou dat desastreus uitpakken. Kán 'Vater Rhein' droogvallen? ‘De Rijn verandert langzaam van een sneeuwgedreven rivier in een regengedreven rivier.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Je baan verliezen. Gedumpt worden. Kanker. In ons tijdperk van positief denken worden die dingen vooral gezien als kansen om van te groeien. We moeten er sterker uitkomen, en wijzer. Het gevolg is dat we alles binnen onszelf zoeken, en niets erbuiten – terwijl veel van onze misère wel degelijk in en door de maatschappij ontstaat. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Sinds 2019 belandt er iedere vier minuten een 65-plusser op de spoedeisende hulp na een valincident. Dat zijn er meer dan honderdduizend per jaar en gezien de vergrijzing zal het aantal valincidenten alleen maar toenemen. ‘Mensen leven langer, maar ze leven ook langer met gebreken.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Hoe ver klimaatontwrichting uit de klauwen gaat lopen, hangt grotendeels af van onze klimaatmoraal. Maar die wordt constant ondermijnd door de superrijken, die hun vervuilende gedrag gewoon kunnen afkopen, schrijft Sjors Roeters. Wat doet dit met de rest van ons, aardbewoners zonder privéjet? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Jongens halen al 25 jaar een lager schoolniveau dan meisjes. Ook worden jongens drie keer zo vaak geschorst en vier keer zo vaak van school gestuurd. Om deze 'jongenscrisis' te bestrijden worden er nu 'jongenscoaches' ingezet. 'Ik wil diegene zijn die ik zelf had willen hebben. Een luisterend oor, iemand die handvatten geeft.’ Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Een lang zittende topambtenaar is een lastige kwestie. Aan de ene kant zorgt het voor veel vakinhoudelijke kennis, aan de andere kant is er het gevaar van schaduwmacht. Is er een gulden middenweg? ‘Ons systeem gaat ervan uit dat topambtenaren hun rol anoniem en achter de schermen vervullen.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Het gaat niet goed met het Wad. Niet alleen heeft de Waddenzee veel oppervlak verloren door menselijke invloed, ook hebben flora en fauna het zwaar door klimaatverandering, toerisme en visserij. Unesco is dan ook kritisch. Van 10 tot 25 september komt het gebied aan bod bij de zitting van het Werelderfgoedcomité. In het uiterste geval verliest Nederland de erfgoedstatus. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Natuurlijk, het is fijn om geld te hebben om een comfortabel leven te leiden. Tot op zekere hoogte maakt geld zelfs gelukkig. Maar wat als je (ver) boven dat niveau komt? Journalist Sjors Roeters verdiepte zich in de psyche van de rijken de aarde. 'Hoe materialistischer mensen worden, hoe harder hun emotionele welzijn instort.' Sjors leest zijn essay zelf voor. Audio door Hans Poel.

Niet elk kind krijgt gelijke kansen in het onderwijs. Door de vroege leeftijd waarop we hier selecteren belanden veel leerlingen op een voor hen te laag niveau. Een paar scholen laten met een driejarige brede brugklas zien dat het ook anders kan. ‘Het doel is om leerlingen te laten ontdekken wie ze zijn, wat hen motiveert en wat ze kunnen leren van een ander.' Voorgelezen door Sam Peperkamp. Audio door Hans Poel.

Sinds de pandemie daalde het vertrouwen in de overheid tot een dieptepunt en werd complotdenken weer mainstream. Roxane van Iperen kijkt naar een onderliggende oorzaak daarvan: de door de politiek verwaarloosde fundamenten onder onze samenleving. 'Tel de crises bij elkaar op, en je begrijpt de woede en frustraties.' Sam Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Maxim Februari vraagt zich af: kan kunst een rol spelen bij het herstel van de democratische verhoudingen, nu die onder druk staan door de vele crises van onze tijd? Want: een levendige democratie kan niet zonder verhalen, dromen en idealen, en dat is precies waar het aan ontbreekt. 'Er is behoefte aan een groot verhaal, een menselijk verhaal.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Stel, je wilt weten hoe er in 2018 in Nederland over gender werd gedacht. Of je wil de samenleving tijdens de coronapandemie bestuderen. Dat kan bijna niet meer zonder content op sociale media. Maar archivarissen staan voor grote uitdagingen. ‘De inhoud verandert zo snel dat er moeilijk tegenaan is te archiveren’. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Twee weken voor de val van het kabinet, op 28 juni 2023, stemde de Tweede Kamer in met het voorstel van minister Rob Jetten om een nationaal burgerforum klimaat- en energiebeleid te houden. Het grootste gevaar bij het organiseren van burgerberaden is schijninspraak, en die geur hangt rond dit burgerforum, schrijft Ewoud Kieft. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Nederlanders produceren per persoon meer e-waste dan de inwoners van de meeste andere landen. En ook in het inzamelen van elektronisch afval doet Nederland het slechter dan gemiddeld. Een deel van ons elektronisch afval komt, legaal of illegaal, terecht in landen waar er geen faciliteiten zijn om de elektronica goed te recyclen. Ayla Lebbing leest haar verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel

Het jaar is 2040. Onze spullen zijn goed en gaan lang mee, er zijn deeldepots, bedrijven leggen zich toe op groene verdienmodellen en we hebben veel meer vrije tijd. Bezoek het toekomstbeeld van econoom en postgroei-boegbeeld Paul Schenderling in deze nieuwe podcast van journalist Tim de Jong. 💬 Op vn.nl lees je een uitvoerig interview met Paul Schenderling: https://opvn.nl/postgroei 📖 Of bestel zijn boek 'Er is leven na de groei', waarin hij met concrete voorstellen voor de postgroei-samenleving komt: https://opvn.nl/botuitgevers 🎵 Muziek: Blue Dot Sessions via www.freemusicarchive.org.

Belgische makelaars zien steeds meer Nederlanders over de grens trekken, in een wanhopige poging een betaalbaar huis te vinden. Wat doet dat met het leven in de grensstreek? Onderzoekscollectieven Spit en Apache trokken naar het grensland. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel

Tilburg is drie jaar geleden begonnen met een project dat het hardnekkige patroon moet doorbreken van criminaliteit binnen gezinnen dat van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven. Kansengelijkheid staat daarbij centraal: kinderen – vooral jongens – die opgroeien in zo’n gezin zijn eigenlijk bij voorbaat vrijwel kansloos om op een fatsoenlijke, legale manier hun plek te verwerven in de maatschappij. Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal van Tom Grosfeld voor.

Als we ons in het onderwijs blindstaren op cijfers zien we de verschillen niet meer, betoogt filosofe Doortje Lenders in een essay. Onderwijs wordt dan steeds minder als grote gelijkmaker gezien, en steeds meer als economische kans. Audio door Hans Poel.

Toen schrijfster Gwen van der Zwan de voorstelling All Men Must Die bezocht, vroeg ze zich af of mannenhaat acceptabel is. En of het effectief kan zijn. ‘Uit boosheid ontstaan mooie dingen: kunst en muziek, maar vooral verandering.’ Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn

Al jaren is de overheid op zoek naar de ‘menselijke maat’ in wet- en regelgeving. Daarbij blijft ze in het duister tasten, schrijft Kim van Keken. Ondertussen worden burgers aan hun lot overgelaten. ‘Als er niets verandert, liggen vervreemding en vernedering op de loer.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Nadat Jonah Falke een reportage schreef over een huis voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen, kreeg hij een brief van Lucy. ‘Prima artikel, maar wat mij hindert is dat er maar één kant van het verhaal wordt belicht.’ Lucy liet hem de níét zielige kant zien. ‘Uiteindelijk valt het altijd wel mee.’ Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

VN Voorgelezen: De economische mislukking van Rutte-IV by Vrij Nederland

In het streven naar een betere samenleving is kansengelijkheid de heilige koe. Maar de focus op gelijke kansen leidt niet vanzelf tot diversiteit of het opheffen van armoede, schrijft Maxim Februari, en kan ons onverschillig maken voor de ongelijkheid die later ontstaat. Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Emancipatie betekent in Nederland vooral ‘vrouwenemancipatie’. Die ‘vrouwenbril’ vertroebelt de blik op de problemen van mannen, schrijft Menno Sedee. Hoezeer staan die in Nederland op de kaart? Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Met het syndroom van Down naar de universiteit? Dat kan prima, bewijst de Ierse Fionn Angus. Als pionier hoopt hij de academische wereld open te breken en toegankelijk te maken voor andere mensen met een verstandelijke beperking.  Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Fréderike Geerdink voor. Audio door Hans Poel.

Superjachten bouwen midden in een klimaatcrisis, is dat nou nodig? Maar ze worden wél steeds duurzamer, zeggen de bouwers. Toch blijft het een paradox. ‘Uiteindelijk is het duurzaamste superjacht het superjacht dat niet wordt gebouwd.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Sjors Roeters voor. Audio door Hans Poel.

Rijk gekleed maar toch armoedig staat het personeel van de Bijenkorf in hun kwartiertje pauze buiten te roken. Ze weten heel goed dat de kloof die tussen hen en de klanten gaapt nooit zal worden overbrugd. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Haar- en baardmode drukken de obsessies en fantasieën van een tijd uit, schrijft Gideon Querido van Frank. ‘The history of men is literally written on their faces.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Joyce Aboagye werkt als kraamverzorgende in Amsterdam-Zuidoost. Ze ontmoet dagelijks ouders en kinderen die te maken hebben met armoede, instabiele huisvesting en stress. Goede kraamzorg kan zulke patronen doorbreken, maar dan moet een kraamverzorgende deze gezinnen wel bereiken. Verhaal door Brechtje Keulen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Kapitaal en CO2-uitstoot gaan hand in hand. Dat vormt een vruchtbare voedingsbodem voor een ideologie die lange tijd is gereduceerd tot een stoffig aandenken uit de twintigste eeuw, schrijft Daniël Boomsma: het socialisme. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Er doen nogal wat verhalen de ronde over vastberaden eenlingen die eigenhandig onderzoek doen naar misstanden en zo complotten ontmaskeren. Is de werkelijkheid aan het ‘verthrilleren’? Historicus en schrijver Ewoud Kieft geeft antwoord. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

De nabestaanden van Seth Rich, partijmedewerker van de Democraten, werden na zijn dood doelwit van een gewetenloze nepnieuws-industrie. Tot ze Fox News, de machtigste nieuwszender van Amerika, op de knieën kregen. Dit verhaal geschreven door Eelco Bosch van Rosenthal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Op 27 mei blokkeert Extinction Rebellion voor de zevende keer de A12 in Den Haag. Overal in het land volgen mensen actietrainingen om mee te protesteren tegen de fossiele subsidies van de overheid. ‘Ik kan dit niet niet doen, als je eenmaal het bizarre onrecht achter de klimaatcrisis begrijpt, heb je geen keuze meer.’ Tekst door Annerieke Goudappel Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel

Sinds de mens op de aardkorst rondloopt denkt hij na over het einde der tijden, of het nou de zondvloed was, de Apocalyps, klimaatverandering of een kernramp. Hebben we daar iets aan, vraagt Anna Lillioja zich af. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Een rijke darmflora zorgt voor een lang en gezond leven. Maar hoe kom je daaraan? Door contact met een groene, biodiverse omgeving, zo blijkt. Het maakt voor onze gezondheid dus nogal uit hoe we onze huizen en steden inrichten en ons voedsel verbouwen. ‘Meer biodiversiteit betekent een meer weerbare gezondheid.’ Tekst door Michiel Bussink. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

In diverse landen in de Europese Unie begint de Green Deal gestalte te krijgen. Journalist Hans Wetzels onderzoekt voor Vrij Nederland met welke uitdagingen dat gepaard gaat. In deze eerste aflevering: Estland, waar de Europese plannen botsen op de geopolitieke realiteit. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Socioloog Cok Vrooman onderzocht voor het Sociaal en Cultureel Planbureau hoe onze samenleving in elkaar zit en kwam tot een klassificatie in zeven groepen. Hij legt Jonah Falke uit hoe het volgens hem zit. Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

Een samenleving wordt vormgegeven door verschillende systemen: cultuur, religie, wetgeving, taal et cetera. Minder tastbaar maar minstens zo belangrijk is de invloed van het economische systeem, schrijft Roxane van Iperen. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Programma’s als Project Rembrandt en De Nieuwe Vermeer worden geproduceerd voor de NPO door productiehuis Helder, in handen van Gerdie Hulsbergen. Zij is de partner van Remco van Westerloo, manager Lineair bij de NPO. Privé en zakelijk zijn zo moeilijk uit elkaar te houden, blijkt uit onderzoek van Onderzoekscollectief Spit. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Kim van Keken en Joost Ramaer voor. Audio door Hans Poel.

In de grote steden domineren de e-bikes van Cowboy, Bird en vooral VanMoof inmiddels het fietspad. Veel van deze fietsen belanden ook weer relatief snel op de vuilnisbelt. Wat moet er gebeuren om de e-bike niet te laten eindigen als e-waste? Samuel Peperkamp leest dit verhaal van Luuk van der Sterren voor. Audio door Hans Poel.

Deze maand verschijnt een nieuwe vertaling van Herbert Marcuses De eendimensionale mens uit 1964. Marcuse stelt dat de moderne mens in de kapitalistische samenleving van de jaren zestig eendimensionaal is geworden. Mensen dromen niet meer van een nieuwe wereld, maar van een nieuwe koelkast. Tom Grosfeld legt Marcuses moderne mens naast die van nu. Lou-Anna Druyvesteyn leest (een beetje hees) voor. Audio door Hans Poel.

De privéjet ligt onder vuur. Want waarom zou iemand met zijn vlieggedrag alleen net zo veel mogen uitstoten als 45.000 anderen met hun hele leven? Dit verhaal van Sjors Roeters wordt voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Geen beter recept tegen onbehagen en onthechting dan Omroep MAX, zegt de omroep zelf. Maar dat werkelijk álle lijnen van de omroep beginnen en eindigen bij oprichter Jan Slagter is misschien toch een beetje onbehaaglijk. Hoofdredacteur Ward Wijndelts lees dit verhaal van Joost Ramaer en Kim van Keken voor. Audio door Hans Poell.

De opkomst van de elektrische auto is niet te stuiten. Tegelijkertijd worden auto’s steeds groter, hoger en zwaarder. Die trend doet de huidige milieuwinst van elektrisch rijden totaal teniet, schrijft Sjors Roeters. Als SUV-bestuurders samen een land waren, zou dat land de op vijf na grootste uitstoter ter wereld zijn. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Jonge Chinese vapeproducenten, TikTok-influencers die voor een paar tientjes reclame maken en minderjarige ‘Snapchat-dealers’: de promotie en verkoop van e-sigaretten vindt al lang niet meer alleen in tabakswinkels en vapeshops plaats. De overheid en de platforms hebben geen enkele grip op de illegale handel die zich via de smartphone afspeelt. Dit verhaal is geschreven door Mathilde de Jeu en Olaf Geurts en wordt voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Johan Vollenbroek (73) strijdt al 25 jaar tegen vervuiling. Zijn milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) haalde via de rechter het falende stikstofbeleid van het kabinet onderuit, en ontelbare andere overheidsblunders. ‘Als je domme dingen doet, heb je een probleem met ons.’ Dit verhaal is geschreven door Astrid Theunissen en wordt voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Huisdieren krijgen speciaal senior-voedsel. Volgens Zweedse onderzoekers zou dat ook voor mensen een goed idee zijn. Kunnen we (kwetsbare) ouderen met speciale voeding langer gezond houden? Dit verhaal geschreven door Eveline Rethmeier wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Nederland wil in 2050 een circulaire economie hebben. Kan dat echt? En wat is ervoor nodig? Katja Keuchenius zoekt het uit voor Vrij Nederland, per materiaalsoort. Deze maand: voedselresten. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Zo’n vijftien procent van de mbo-studenten stopt binnen een jaar met hun studie. Om hen binnenboord te houden, ontwikkelen scholen ‘doorlopende leerroutes’ waarbij leerlingen bijna ongemerkt in de collegezalen van hun vervolgopleiding belanden. Verhaal door Marieke Buijs. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

In Zeist belanden asielzoekers en tiny-housebezitters in dezelfde fuik, waarin iedereen belandt voor wie in de procedures geen voorbestemde ruimte bestaat, ziet Michel Maas. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Als het over jeugdzorg gaat, gaat het meestal over jongeren. Maar de problemen beginnen vaak al eerder. Bij kinderen tussen nul en vijf. Logopediste Liesbeth Fabius is er voor die kinderen. ‘Als je niks doet, worden dit later de lastige mensen.’ Jonah Falke leest zijn verhaal zelf voor. Montage door Hans Poel.

Dat wat mensen niet kunnen, mogen of durven uitspreken, vindt alsnog zijn weg naar buiten via de woordeloze adem van muziekinstrumenten, ziet Roxane van Iperen. ‘Het is de stem van de ziel.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

De realiteit van sekswerk is dat overleven vaak belangrijker is dan verandering en vooruitgang. Het is moeilijk om ervan los te komen. Schrijver Jonah Falke ging langs bij het Meeting Point, een woonkamer voor sekswerkers in de Groningse binnenstad, en een ‘overweeghuis’ voor vrouwen die erover nadenken ermee te stoppen. Hij leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

De ontruiming van de joodse psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bosch op 21 januari 1943 is een van de meest duistere gebeurtenissen van de jodenvervolging in Nederland. Het staat symbool voor de ongrijpbare paradox van de oorlog, waarin normale mensen onder uitzonderlijke omstandigheden in staat blijken tot zowel menslievendheid als barbarij. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

JDE Peet’s, het moederbedrijf van Douwe Egberts, wil al zijn koffie in 2025 honderd procent ‘verantwoord’ inkopen. Maar het bedrijf heeft geen zicht op waar de bonen precies vandaan komen. Ook schort er nog veel aan de verificatiemethode. ‘De slager keurt zijn eigen vlees.’  Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Cijfers krijgen de overhand in Den Haag. Steeds meer beleid is gebaseerd op de informatie van wetenschappers en rekenmeesters, en dat is niet zonder risico. ‘Het systeem is inmiddels zo ingewikkeld geworden dat niemand nog snapt hoe het werkt.’ Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio Hans Poel.

Niet al het geld dat we aan een goed doel besteden, besteden we goed. Je zou zelfs kunnen stellen dat geld doneren aan Make-A-Wish gelijkstaat aan er bewust voor kiezen om twee à drie levens níét te redden. Dit is de gedachte achter het effectief altruïsme, het idee dat je vooral goed doet door efficiënt goed te doen. Journalist Tom Grosfeld is kritisch op de populaire filosofie. 'Onze menselijkheid wordt uitgewist.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Ja, we worden in digitaal in de gaten gehouden, dat weten we nu wel. Maar weten we echt hóé ver het gaat? En wat we eraan kunnen doen? ‘Dwarsliggen in een gedataficeerde wereld is een teken van digitale volwassenheid.’ Hoodredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Net als in andere non-profitsectoren overheerst ook in de cultuursector beleid dat is gericht op rendement. Dat rendement wordt behaald door onderbetaling van kunstenaars en freelancers – twee derde van alle werkenden in de kunsten, die zo een lage-lonensector zijn geworden. Deze voorpublicatie van het boek van Renée Steenbergen wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Amade M’charek, hoogleraar antropologie van de wetenschap aan de UvA, volgt het spoor van migrantendoden terug naar het land waar ze vandaan komen. ‘Ik wil werelden aan elkaar verbinden en een complexer verhaal vertellen over migratie.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor, audio door Hans Poel.

Vrijwel geen enkele klimaatwetenschapper denkt nog dat we de opwarming van de atmosfeer tot anderhalve graad kunnen beperken. Het dubbele is veel waarschijnlijker, met ingrijpende gevolgen. ‘Kinderen van nu komen in een totaal andere wereld te leven.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Ed Croonenberg voor. Audio door Hans Poel.

Het is net een warenhuis hier, ziet Jonah Falke als hij op een ‘historic Atlantic voyage’ gaat ter gelegenheid van het honderdvijftigjarig bestaan van de Holland Amerika Lijn. Dat was in 1872 wel anders. Hoewel: er is nog steeds een kloof aan boord, nu tussen personeel en passagiers. Jonah leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Van sommige beelden uit het verleden verwacht je niet dat ze in je eigen bestaan opnieuw tot leven zullen komen. Maar de beelden van Oekraïne doen Roxane van Iperen denken aan de helse winter van 1941. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Jarenlang woonde Leen in een caravan en had zijn leven geen ritme, maar bestond uit speed, drank, seks en bouwen. Tot hij besloot weer normaal te worden. Schrijver Jonah Falke ging langs bij Leen voor dit kerstverhaal. ‘Er wordt vaak tegen mij gezegd: “Jij bent altijd jezelf.” Dat vind ik een rare uitspraak, want dat betekent dat er mensen zijn die niet altijd zichzelf zijn.’ Jonah Falke leest zijn verhaal zelf voor.

Vuile lucht is niet goed voor mensen. Niet voor volwassenen, en nog minder voor kinderen. Wat doet de giftige lucht die ons omringt met onze kroost? ‘Je ziet dat hun hersenontwikkeling dan anders is.’ Sjors Roeters leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Onze slaap staat onder druk. Er komen steeds meer apps waarmee we onze nachtrust kunnen meten, controleren en optimaliseren, allemaal in het belang van een nóg productiever leven. Dat gaat ten koste van waar slaap echt om draait, schrijft Tom Grosfeld: de mogelijkheid om domweg tot rust te komen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Goede doelen willen de wereld beter maken. Je zou daarom denken dat goede doelen bij duurzame banken zitten. Niets is minder waar. Uit onderzoek blijkt dat de meeste organisaties zakendoen met banken die volgens de Eerlijke Bankwijzer nog steeds – en soms zelfs flink – onder de maat scoren. ‘Zelfs achter giro 555 zit een rekeningnummer van ING.’ Samuel Peperkamp leest voor.

De zorg kampt met schrijnende personeelstekorten. Om die terug te dringen, halen rijke West-Europese landen verpleging uit Oost-Europa. Ter plaatse creëert dat een groot tekort dat moeilijk op te lossen is. Hoe komen we tot een eerlijke verdeling van zorgpersoneel? ‘In Duitsland werken nu meer verplegers uit Bosnië dan in heel Bosnië zelf.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

In 2050 wil Nederland een circulaire economie hebben, waarin geen afval bestaat en grondstoffen opnieuw worden gebruikt. Hoe boks je dat voor elkaar? We zoeken het uit per materiaalsoort, met deze keer: plastic. 'Het klinkt houtje-touwtje, maar invloedrijke beleidsmakers zien hervulbare bakjes en zakjes als serieuze toekomst.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Het klinkt als toekomstmuziek, maar er wordt al nagedacht over de wederopbouw van Oekraïne. Daarbij dreigen landen in dezelfde valkuilen te trappen als bij Bosnië, Afghanistan en Irak. Hoe bouwen we wél een beter en sterker Oekraïne op? ‘Er ligt een gouden kans voor een groene, circulaire economie. Build back better.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

We worden omringd door giftige lucht, de grootste bedreiging voor onze gezondheid volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. Jaarlijks 9 miljoen doden. Hoe maakt luchtvervuiling ons ziek? En wat kunnen we ertegen doen? Sjors Roeters leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Wie in Heerlen-Noord wordt geboren, leeft gemiddeld zes jaar korter dan het landelijk gemiddelde. Dat is al decennialang zo in de Oostelijke mijnstreek. Door bij de allerjongsten te beginnen, probeert Heerlen nu patronen te doorbreken. Dit verhaal van Brechtje Keulen wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Wat is er aan hand met de inflatie en waarom is het debat onder economen zo gepolariseerd? Bas Jacobs, hoogleraar overheidsfinanciën aan de VU, legt het uit. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Aan elke tbs-oplegging gaat een onderzoek vooraf naar de geestvermogens van een verdachte. Dat gebeurt in het Pieter Baan Centrum (PBC). Psycholoog en journalist Vittorio Busato liep mee met een onderzoeksteam. Hoe bepalen zij de kans op recidive en eventuele behandelmogelijkheden? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Vanwege de hoge stroomprijs verdienen energiecoöperaties heel veel geld. Maar in plaats van de winst op te strijken starten ze nieuwe projecten. Zo opende coöperatie De Windvogel een fonds waar leden hun huizen mee kunnen verduurzamen. 'Wij zijn de onbedoelde winnaars van de energiecrisis.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

In deze economisch moeilijke periode is het aan MKB-Nederland om op te komen voor het midden- en kleinbedrijf. Maar in de praktijk laat de lobbyclub steken vallen, blijkt uit onderzoek van Vrij Nederland. 'Er wordt zelden gekozen voor het mkb als dat ten koste moet gaan van de grotere bedrijven.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Op sociale media woeden er steeds vaker shitstormen rond iemand die (wel of niet) over de scheef is gegaan. Volgens sociaal psycholoog Jonathan Haidt komt dat vooral omdat we meer prioriteit zijn gaan geven aan onze emoties, en daar zou het maatschappelijk debat onder te lijden hebben. ‘Een eerste stap om de impasse te doorbreken, is door buiten je eigen wereld te kijken.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Eerder dit jaar kwam het tot een treffen tussen Pippi van Ommen van Extinction Rebellion en Peter Berdowski, CEO van Boskalis. Wie zijn deze twee tegenpolen, waar staan zij voor, wat vertegenwoordigen zij en hoe kwam het dat zij elkaar op een dag in mei recht in de ogen keken op het terrein van Boskalis in Papendrecht? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Zijn wij veroordeeld tot oneindig, nutteloos werk? Als je het publieke debat volgt, lijken steeds meer mensen dat te denken. Maar is werk wel zo nutteloos? En moeten we wel zonder werk willen leven? Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal van Anna Lillioja voor. Audio door Hans Poel.

Met smeltende ijskappen komen niet alleen olie- en gasvelden binnen handbereik: ook gedumpt nucleair afval, chemische stoffen en bacteriën komen bovendrijven. Terwijl de klok tikt, ontbreekt het aan goede samenwerking in het Arctische gebied. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest dit verhaal van Dieuwertje Kuijpers voor. Audio door Hans Poel.

De vervuiler betaalt. Dat is wat het mondiale Zuiden wil bereiken tijdens de aankomende VN-klimaatconferentie (COP27), die op 6 november in de Egyptische badplaats Sharm-El-Sheikh begint. Maar rijke landen weigeren al jaren verantwoordelijkheid te nemen. Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal van Emma van der Zalm voor. Audio door Hans Poel.

Het is scheef verdeeld tussen de Nederlandse woonwijken. Waar het in de goede wijken steeds beter gaat, gaat het in slechte wijken juist slechter. Op veel gebieden zijn er problemen, van een tekort aan woningen tot veiligheid en betaalbaarheid. Het goede nieuws? We weten precies wat we moeten doen om de leefbaarheid te verbeteren. Ward Wijndelts leest voor.

Gevaarlijker nog dan de complottheorieën van mensen als David Icke en Thierry Baudet, is de misvatting dat ze nieuw zijn, of te ongeloofwaardig om serieus te nemen, schrijft Roxane van Iperen. Samuel Peperkamp leest voor. Audio door Hans Poel.

Het is misleidend om het succes van Giorgia Meloni als iets zuiver Italiaans te zien, schrijft Roxane van Iperen. Het is ook – en vooral – het succes van de beweging die het extreemrechtse geluid in de hele wereld heeft genormaliseerd, en ook in Nederland huishoudt. 'De schroom is weg.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Eén goed geplaatste hap van een insect en een plant kan niet meer verder groeien. De spruitentelers van het Spruiten Collectief zijn daarom druk op zoek naar nieuwe manieren om te telen met zo min mogelijk chemische middelen. ‘Het beleid gaat veel sneller dan de innovatie.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal van Femke de Jong voor. Audio door Hans Poel.

Ze verbruiken gigantisch veel stroom, doen aan koppelverkoop, hanteren onredelijke winstmarges, hebben oneindige (lobby-)budgetten, kopen potentiële concurrenten uit, remmen woningbouw en slaan Europese data op in de VS. En bijna iedereen is ervan afhankelijk: cloudaanbieders. Dit verhaal van Alejandro Tauber wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn.

Ze verbruiken gigantisch veel stroom, doen aan koppelverkoop, hanteren onredelijke winstmarges, hebben oneindige (lobby-)budgetten, kopen potentiële concurrenten uit, remmen woningbouw en slaan Europese data op in de VS. En bijna iedereen is ervan afhankelijk: cloudaanbieders. Dit verhaal van Alejandro Tauber wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Als je jong bent en op YouTube of Instagram zit, zie je ze overal: video’s van afgetrainde twintigers die – naar eigen zeggen – duizenden euro’s per dag verdienen met ongeschoold en waanzinnig simpel werk. Ze verkopen een droom: een oplossing voor al je problemen, in de vorm van snel geld. Jongeren blijken er ontzettend gevoelig voor. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Wie het onrecht dat de Oekraïners ondergaan en de ideologie die de agressor drijft, relativeert uit eigenbelang, kan niet geloofwaardig meepraten over andere vormen van onderdrukking, schrijft Roxane van Iperen.

Olga Smirnova danste als prima ballerina bij het Bolsjojballet – het hoogst haalbare in de balletwereld. Smirnova sprak zich uit tegen de Russische inval van Oekraïne en besloot het land te verlaten. Nu danst ze alweer een paar maanden bij Het Nationale Ballet in Amsterdam. Op het eerste oog een wonderlijke keuze, maar in de geschiedenis van het gezelschap is het zeker niet de eerste keer is dat Het Nationale Ballet een veilige haven is voor dansers. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel

Is een wereld zonder werk mogelijk? En is nooit meer werken wenselijk? De anti-werkbeweging groeit, maar streeft niet naar niksen. ‘Wat als er geen banen meer zijn, alleen dingen om te doen en mensen om ze te doen?’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest het verhaal van Sjors Roeters voor. Audio door Hans Poel.

Op crisisplekken als Oekraïne staat naast materiële hulp ook mentale ondersteuning tegenwoordig hoog op de agenda. Maar hoe organiseer je die? En wat hebben mensen eraan als ze gebrek hebben aan alles? Marieke Buijs en Sarah Haaij keken hoe mentale hulp gestalte krijgt in Libanon. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Al vóór de verwekking van een kind, krijgt ongelijkheid vorm. De gezondheid en leefstijl van de aanstaande ouders beïnvloeden de baby, en wie een slechte start maakt, loopt vanaf het begin achter. Om ongelijkheid te verminderen en ieder kind een goede start te geven moet de zorg socialer, van hulp bij stoppen met roken tot betere huisvesting. ‘Achterstand werkt door, van generatie op generatie.' Dit verhaal is ook te beluisteren. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Een tv-programma over onze toekomst in het licht van de klimaatcrisis, daar werkte Zweden-correspondente Anne Grietje Franssen graag aan mee. Maar de makers bleken zelf niet erg klimaatbewust te leven. Zoals wel meer goedgeïnformeerde mensen. Nee, niemand is perfect, maar we hebben wel een verantwoordelijkheid. Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Ze halen landbouwgrond uit de markt, beginnen samen een Herenboerderij of planten heggen langs boerenakkers. Op allerlei manieren helpen burgers om landbouw natuurvriendelijker te maken. Wat kunnen zij beter dan de overheid of de boer zelf? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Veertig uur per week werken en de eindjes maar net aan elkaar kunnen knopen. Voor velen is het de realiteit. Op het moment telt Nederland 220.000 mensen die werken, maar toch in armoede leven. Financieel zijn ze soms beter af in de bijstand. Hoe heeft het zover kunnen komen? Schrijver Jonah Falke maakte een reportage over de onderkant van de arbeidsmarkt. 'De gemeente en de belastingdienst zijn de enige profiteurs.' Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

Jonah Falke, die voor Vrij Nederland een serie maakt over armoede in Nederland, liep twee maanden mee met Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. ‘In heel, heel veel gevallen is het gewoon niet iemands eigen schuld.’ Hij leest zijn reportage zelf voor. Audio door Hans Poel.

Het lichaam van Marja Nijholt werd op 1 januari 2013 aangetroffen op een oprit in Oss. De doodsoorzaak bleef onopgehelderd. Bureau Dupin rekruteerde 1.800 burgers om mee te helpen de waarheid alsnog aan het licht te brengen. Auteur Andreas Jonkers leest voor. Audio door Hans Poel. Lees het hele verhaal hier: https://www.vn.nl/bureau-dupin-marja-nijholt/

Ondanks alle waarschuwingen voor fake news blijven we maar misinformatie met elkaar delen. Want niet alleen ‘wappies’ of digibete ouderen trappen in nepnieuws, we moeten allemáál aan onze immuniteit werken. Vijf simpele manieren om dat te doen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest het verhaal van Menno van den Bos voor. Audio door Hans Poel.

In 1918 werd het 16-jarige zusje van de opa van Astrid Theunissen vermoord in een bos in Midden-Limburg. In haar familie leeft die gebeurtenis nog steeds. Voor VN keert ze terug naar de plek des onheils en spreekt ze met haar familie over de tragedie. Deze podcast is gemaakt door Astrid Theunissen en Hans Poel voor de 43ste Detective en Thrillergids van Vrij Nederland.

Het vraagt om flexibiliteit, energie en tijd, maar het is goed mogelijk om met gebruikte materialen splinternieuwe woonhuizen te bouwen. En het zou vaker moeten gebeuren, zeggen de architecten van bureau Superuse. Journalist Katja Keuchenius ging kijken bij de duurzame klussers. ‘We kijken graag naar wat er al is.’ Ward Wijndelts leest voor.

Diep verscholen in de bergen van Baskenland ligt Mondragón, een federatie van coöperaties die de dingen radicaal anders doet. De touwtjes zijn er niet in handen van externe aandeelhouders, maar van de werknemers. Zíj bepalen wat en hoe er wordt geproduceerd, en bovenal: wat er wordt gedaan met de winst. Journalist Sjors Roeters ging er kijken. 'Wat Mondragón heeft bereikt is ronduit verbluffend.' Sjors heeft zijn verhaal zelf ingesproken.

Door de oorlog in Oekraïne lijkt in Nederland een herwaardering voor de eigen krijgsmacht te ontstaan. Maar in ons enthousiasme over militaire daadkracht mogen we niet vergeten wat geweld met een mens doet, schrijft Roxane van Iperen. 'Achter elk spectaculair filmpje van een Oekraïner die vloekend ten strijde trekt, schuilt een leven dat voorgoed gehavend is.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

De waarde van een huis staat of valt met het land waarop het staat. Maar wat als dat land verdwijnt? Dan raakt klimaatverandering die ene constante van de Nederlandse economie: de almaar stijgende huizenprijzen. Lou-Anna Druyvesteyn leest dit onderzoek van Maaike Schoon voor.

Michelle van Tongerloo werkte een jaar als eilandarts op Sint Eustatius en werd getroffen door de manier waarop Nederland met het Caribische eiland omgaat. Tijdens de coronapandemie is er van solidariteit binnen het Koninkrijk weinig te merken. ‘De dag dat ik vertrek, schaam ik me voor mezelf.’

De Benelux. Het klinkt als iets van vroeger, maar het samenwerkingsverband tussen België, Nederland en Luxemburg bestaat nog steeds. Wat hebben we nog aan een organisatie die in alles lijkt te zijn ingehaald door de Europese Unie? Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen zal ook dit jaar weer minutieus worden geanalyseerd als steun voor of juist protest tegen het nieuwe kabinet Rutte IV. Terwijl Den Haag zich de rest van het jaar nauwelijks lijkt te bekommeren om wat er in de gemeentes gebeurt. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

We eten geen vlees en nemen wel het vliegtuig, we dragen geen fast fashion en kopen wel de nieuwste iPhone. Iedereen is inconsistent en toch proberen we dat niet te zijn. Hoe komen we in het reine met onze eigen tegenstrijdigheden? Journalist Sjors Roeters zocht het uit. 'Wie bij elke keuze de last van de wereld met zich meedraagt bezwijkt onder dat gewicht.' Sjors heeft zijn verhaal zelf ingesproken.

Stellen dat intelligentie erfelijk is, is niet veel anders dan stellen dat de mens als organisme erfelijk is, schrijft Amade M'charek. Een waarheid als een koe. Maar om vervolgens de genen als verklaring van ongelijkheid in de samenleving aan te roepen, is veel te kort door de bocht. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Mensen met een beperking zijn in Nederland eenzamer, armer en depressiever dan mensen zonder beperking. Niet alleen vanwege hun beperking, maar ook omdat ze worden buitengesloten door de samenleving. Deel 2 van een onderzoek naar hoe inclusief Nederland is voor mensen met een handicap door Anna Deems en Mattijs Smit. Deems leest voor.

In dit verhaal heten ze Shella, Linda, Humeyra, Deborah, Monica, Clarinda en Frederieke, maar er zijn ontelbaar veel andere vrouwen vermoord door een (ex)-partner. Bijna wekelijks sterft in Nederland een vrouw door geweld in de relationele sfeer, femicide genoemd. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

De overheid moet zo snel mogelijk alle vermogensinkomsten belasten, schrijft econoom Bas Jacobs. Vermogenswinst daarbij inbegrepen. Anders zullen de vermogenden in dit land hun vermogens proberen over te hevelen naar box 3 waar voorlopig helemaal geen belasting wordt betaald. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Journalist Robin van den Maagdenberg liep een jaar lang mee met een aantal jongens en meiden die behoorden tot de zogeheten Top600, een groep van zeshonderd Amsterdammers die high-impact crimes plegen. Dit is hun verhaal. ‘Toen ik stopte, begon het pas.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Als de Omgevingswet wordt ingevoerd, krijgen burgers meer inspraak. Maar om dat te laten slagen, moeten we afrekenen met de typisch Nederlandse netwerkcorruptie, zeggen experts. ‘In Nederland spelen informele processen en lobby een grote rol. Dat maakt onze democratie extra kwetsbaar.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Onderdak regelen voor dakloze jongeren is geen eenvoudig werk. Het staat vooral in teken van erger voorkomen – voor redder spelen is er geen plek. Schrijver Jonah Falke liep een week mee met de opvang voor dakloze jongeren in Groningen. 'Je moet nooit denken dat je een band opbouwt. Vooral als het misgaat, leer je dat dat gewoon niet bestaat.’ Jonah leest zijn reportage zelf voor.

De corporatie is het belangrijkste vehikel van het kapitalisme, zegt de Schotse hoogleraar David Whyte. En het kapitalisme richt de wereld te gronde. Door corporaties af te schaffen, kunnen we het tij misschien nog keren. Sjors Roeters leest zijn eigen verhaal voor. Audio door Hans Poel.

Als we nog een beetje willen wonen met zijn allen, moet de hele woningmarkt op de schop, zegt Bas Jacobs. De econoom legt haarfijn uit wat er moet gebeuren. Hoofderedacteur Ward Wijndelts leest zijn column voor. Audio door Hans Poel.

De journalistiek kiest te vaak de kant van de macht, zien Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers. Hoe kon het bijvoorbeeld zo lang duren voor er écht journalistieke aandacht kwam voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire? Van Keken en Kuijpers zien een duidelijk patroon van ongemakken. En ze zien óók een oplossing. Webredacteur Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Inheemse stammen uit de Amazone worden betrokken in allerlei projecten om CO2-opname en biodiversiteit te behouden. Zo treden ze in sneltreinvaart toe tot de kapitalistische maatschappij, met gevaar voor hun eigen cultuur en levenswijze. Lou-Anna Druyvesteyn leest de reportage van Katja Keuchenius voor. Audio door Hans Poel

Onze afkeer van het woord dienstplicht zit de opbloei van een rijk(er) maatschappelijk besef in de weg, schrijft journaliste Marijne Beijen (25). Waarom maken we het dienen van de samenleving niet weer tot een nastrevenswaardig goed? Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

De staat van de wereld stemt niet heel hoopvol. Wie aan de ene crisis probeert te ontsnappen, wordt ingehaald door de andere. Waar is er nog een bron van hoop te vinden? Schrijfster en van huis uit pessimist Cindy Hoetmer ging op zoek naar hoopvolle antwoorden. 'De volgende generatie probeert de wereld op een vanzelfsprekende manier te veranderen.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

2021 was het jaar waarin de VS zijn pijlen definitief op uitdager China richtten, schrijft Ko Colijn in zijn analyse van afgelopen jaar. We vroegen hem naar de actuele stand van de mondiale geopolitiek. 'De aftocht uit Afghanistan betekent het begin van een nieuwe fase: de Pax Americana staat op het spel.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Schrijver Jonah Falke sloot afgelopen zomer vriendschap met de dakloze Joke. Hij besloot haar voor kerst op te zoeken in Station Antwerpen-Centraal, waar ze koffie dronken en het leven bespraken. Een waargebeurd kerstverhaal. Jonah leest zelf voor. Audio door Hans Poel.

Het beeld van Jezus is al bijna twintig jaar geleden bijgesteld op grond van forensisch onderzoek. Het knaagt aan de dominante witheid in ons collectieve geheugen, stelt Amade M’charek. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Het kan gunstig uitpakken om een prijs aan de natuur toe te kennen, ontdekte journalist Pepijn Keppel in de duinen van Oost-Ameland. Als je een ecosysteem uitdrukt in euro's wordt de waarde van die natuur opeens wél ingezien. En dat zou van doorslaggevend belang kunnen zijn in tijden van een stijgende zeespiegel. 'Het is als het paard van Troje dat het vastgeroeste kapitalistische systeem binnensluipt en van binnenuit vat op krijgt.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Modeontwerper/ondernemer/weldoener Bas Timmer timmert aan de weg met zijn Sheltersuits: hippe slaapzakken voor daklozen, gemaakt van gerecycled materiaal door ex-vluchtelingen. Schrijver Jonah Falke volgde Timmer om te zien hoe hij laveert tussen de ultrarijken en de allerarmsten. ‘Alles to uplift humanity.’ Jonah leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Wetenschapsantropologe Amade M’charek onderzoekt hoe genetica onze wereld verandert. Ze staat in dit artikel stil bij het belang van de HeLa-cellen – en de vrouw van wie ze zijn: Henrietta Lacks. Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Onze cultuur is helemaal niet zo ‘woke’ als hier en daar wordt gesuggereerd, schrijft Kelli van der Waals. Daar kom je in de gewone wereld snel achter, zag ze toen ze The White Lotus keek. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Kan het onteigenen van de woningvoorraad van grote vastgoedbedrijven een oplossing zijn voor de woningcrisis? In Berlijn is het debat daarover inmiddels gekanteld. Kunnen we daar een voorbeeld aan nemen, vraagt Sjors Roeters zich af. Hij leest zijn verhaal zelf voor. Audio door Hans Poel.

Steeds meer mensen zoeken intimiteit bij chatbots. Artificial intelligence biedt een makkelijke, tandeloze manier van praten, in tegenstelling tot het slordige, rommelige contact met echte mensen. Over de schadelijkheid voor het individu verschillen experts van mening. 'Intimiteit met algoritmen laat ons gaandeweg vergeten wat echte intimiteit inhoudt.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Daniël komt maar niet van zijn Twitterverslaving af. Als verslaving vluchten is, waar vluchten mensen als Daniël dan voor? Na vier afleveringen waarin ze het fenomeen onderzocht, komt Doortje Smithuijsen tot een nieuwe visie op digitale verslaving: misschien moeten we er niet naar kijken als een hardnekkig virus, maar meer als een online placebo. Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts

Sinds 2016 is het in Nederland verboden om direct of indirect onderscheid te maken tussen mensen met en zonder handicap. Dat klinkt logisch en inclusief. Maar de realiteit is dat de positie van mensen met een beperking in vijf jaar tijd op z’n best gelijk is gebleven. ‘Het VN-verdrag Handicap is een wassen neus.’ Auteur Mattijs Smit leest voor.

Wat Martha Stewart jaren geleden deed, valt Kelli van der Waals op, doen alle influencers nu ook: relatable proberen te zijn, de dominante beroemdheidsvorm van de afgelopen jaren. ‘Ze presenteert zichzelf niet als een autoriteit, maar als de vriendin die “het heeft uitgedokterd”, de ondernemende en soms wat manische buurvrouw die geen kans onbenut laat om een leerzame noot te delen.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Journalist Doortje Smithuijsen duikt dit jaar in de snel uitdijende poel van digitale verslavingen. In deze aflevering richt ze zich op de smartwatch, het polshorloge dat dragers constant aanspoort calorieën te verbranden. In korte tijd raakte Marieke er verslaafd aan. 'Het voelt als een stukje bevestiging, denk ik.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Als schimmen leven ze in Nederland: mensen zonder papieren of zicht op verbetering. Nederland wil ze niet hebben, en terug naar hun land van herkomst willen of kunnen ze ook niet. Jonah Falke sprak de enkele hulpverlener die nog naar ze omkijkt. ‘Het gaat erom dat mensen altijd een tweede kans moeten krijgen.’ Hij leest zijn eigen verhaal ook voor. Audio door Hans Poel.

Echte duisternis en een heldere sterrenhemel kennen we al lang niet meer. Nederland behoort tot de meest verlichte landen ter wereld en dat heeft een hoge prijs. We slapen gemiddeld minder en slechter en het ritme van nachtdieren wordt verstoord. Is er een weg terug naar het donker? Journalist Maurtis van Egdom zocht het uit. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Het telkens terugkerend beeld van de guillotine is volgens journalist Sjors Roeters een teken van opbouwende woede in de samenleving. Deze woede vindt zijn oorsprong in de klimaatcatastrofe en datgene wat daadwerkelijke verandering tegenhoudt: het kapitalisme. De functie van het symbool van de guillotine? Een roep om het radicaal anders te doen.

De noodwet werd recent voor de derde keer verlengd. Vreemd hoe geruisloos dat ging, vindt Roxane van Iperen. De situatie waarin we nu zijn beland baart haar dan ook zorgen. 'Ik vind niet dat we moeten wennen aan quarantaineplichten, toegangstesten en vrijheidsbeperkende maatregelen.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Vanuit hartje Amsterdam handelt campagnebureau BKB in krachtige politieke verhalen. Ze doen goede zaken, want beeldvorming is vaak belangrijker dan het beleid an sich. Het bureau onderhoudt nauwe banden met de overheden en stoomt tegelijk een ‘nieuwe elite’ klaar. Journalisten Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers maakten een groot profiel van de machtige verhalenhandelaar. ‘BKB blijkt eerder een symptoom van politieke armoede dan een medicijn ertegen. ’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Journalist Doortje Smithuijsen duikt dit jaar in de snel uitdijende poel van digitale verslavingen. In deze aflevering richt ze zich op Grindr, de populaire datingapp voor homomannen. In de weken na de installatie voelde Ismail zich ‘als een kind in een snoepwinkel’. Niet veel later zou de app zijn hele leven beheersen. 'Het enige in mijn hoofd was: Grindr, Grindr, Grindr.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Het marxisme maakt een comeback. Met dank aan het kapitalistische gekwakkel, dat ons vooral ongelijk en ongelukkig maakt. Is de huidige opleving van het marxisme een modegrill of staan we aan de vooravond van de volgende revolutie? Journalist Sjors Roeters zocht het uit. ‘Hiermee kunnen mensen weer hoop krijgen.’ Sjors heeft zijn essay zelf ingesproken.

Naar schatting is één op de tweehonderd panden in criminele handen. Waar misdadigers vroeger vooral opereerden in armere wijken, verschuift hun territorium nu richting de particuliere huur. Verhuurders melden de ondermijnende activiteiten vaak niet, omdat de dader meestal ontkomt en zij met de gebakken peren blijven zitten. ‘Als je meldt ben je de pineut, als je niet meldt ben je ook de pineut.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

In de woongemeenschap Frijlân in Friesland leven bewoners volgens de filosofie van de permacultuur, waarin zorg voor aarde en mens, en eerlijk delen centraal staan. Dat klinkt mooi, maar zet het ook zoden aan de dijk? Journalist Marijne Beijen ging langs. 'Dit is hoe het leven is bedoeld.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Het Zuid-Limburgse heuvelland is een walhalla voor botanici: het heeft zowel het rijkste als het meest diverse plantenleven van Nederland. Plantenkenner Joop Schamineé zoekt er naarstig naar zaden om te voorkomen dat soorten uitsterven en verloren gaan. Klimaatjournalist Rolf Schuttenhelm ging met hem mee en voelde zich als een kind in een snoepwinkel. ‘Mooi hè?’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Elk goed doel is ooit klein begonnen, met een overzichtelijk ideaal. Groei betekent dan meer geld om dat ideaal te verwezenlijken. Maar soms zit de groei het doel ook in de weg. Chef online Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Flitsbezorgers beloven binnen in de grote steden binnen tien minuten je bestelling te bezorgen, van de weekboodschappen tot een bak ijs. Hoe frictieloos, gemakkelijk en snel willen we ons leven eigenlijk inrichten? En wat doet het met ons menszijn wanneer al onze behoeften direct bevredigd kunnen worden? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Het porseleinen kopje staat symbool voor wat er in 2020 is verdwenen, gepauzeerd en steeds maar niet herstart, schrijft Kelli van der Waals: een fysiek openbaar leven. Webredacteur Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel

Vertrouwen is cruciaal voor ons leven. Toch hebben we er al decennialang steeds minder van. Hoe komt dat? ‘Bij een aantal mensen is het startpunt fundamenteel wantrouwen. Eigenlijk knettergek, omdat wij in het Westen op de veiligste plaats ter wereld leven.’ Sjors Roeters leest zijn artikel zelf voor. Hans Poel deed de audio.

Wonen, werken, naar school gaan: voor Nederlanders met een beperking is volwaardig deelnemen aan de samenleving niet alleen een wens, maar sinds 2016 ook een recht. Toen ratificeerde Nederland het VN-verdrag Handicap. Wat is daar vijf jaar later van terecht gekomen? Journalist Mattijs Smit leest voor.

De wetenschap heeft laten zien dat ras niet bestaat, maar het woord zelf wordt nog steeds gebruikt. Zonder het kwaad te bedoelen verdelen we elkaar nog steeds in achterhaalde hokjes. En dat dreigt radicaalrechts in de kaart te spelen. ‘We hebben in Nederland nooit echt met rasdenken afgerekend.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Journalist Doortje Smithuijsen verdiept zich dit jaar in het steeds bredere scala aan online verslavingen. In deze tweede aflevering onderzoekt ze hoe hedendaagse verslavingen tot stand komen. Zoals bij Jeffrey, een twintiger die bijna zijn hele leven aan games verslaafd was. ‘Zijn Playstation werd zijn eten, zijn drinken en sociale wereld. Het werd zijn zelf.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

De plannen van de Amerikaanse president Joe Biden zijn misschien wel het grootste economische beleidsexperiment dat in de westerse wereld ooit is uitgevoerd. Te groot, denken vooraanstaande economen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Kijk op vn.nl voor meer verhalen.

Er is iets vreemds aan de hand in de wereld, tenminste als je mensen die hun mening verkondigen op Twitter de wereld noemt: er wordt opeens van alles eng, vies en ongepast gevonden. Is dat terecht of zwaar overdreven? Cindy Hoetmer geeft antwoord. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Steeds meer millennials zijn ‘pilmoe’. ‘Een trend’, ‘een hype’, ‘een modeverschijnsel’, noemen artsen de toenemende impopulariteit van de pil. Ja, er is meer onderzoek nodig naar de invloed van hormonen op de stemming, zeggen zij, maar de bijwerkingen van de pil liggen nu onder een vergrootglas. Dit verhaal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Montage door Hans Poel.

Omdat we podcasts blijven maken van cold cases die ook door nieuwe speurneuzen niet worden opgelost, blijven we onbevredigd en hongerig achter, schrijft journalist Roos van Tongerloo, met alle gevolgen van dien. Dit verhaal wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel. Kijk op vn.nl voor meer verhalen.

In 2022 komt er een Omgevingswet die burgers meer inspraak moet geven bij nieuwe bouwplannen. Althans, dat is het idee. In de praktijk is participatie vooral een middel om kritiek vroeg te neutraliseren, blijkt uit onderzoek. 'Het woord “omwonenden” kwam in het masterplan niet voor.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Pedojagers en burgerarresten met fatale afloop: steeds vaker nemen burgers het heft in eigen hand. Imiteert het leven kunst, waar eigengereide heldendom vaak wordt verheerlijkt? Thrillerrecensent Marijn van der Jagt zocht het uit. Voorgelezen door Samuel Peperkamp.

Een YouTubeverslaving? Jazeker bestaat dat. Net als een Grindr-verslaving, een Instagramverslaving, een mailverslaving, een verslaving aan je smartwatch, of aan het online checken van je bitcoins. Doortje Smithuijsen verdiept zich in de uitdijende poel aan online verslavingen. Aflevering 1: wanneer ben je nou verslaafd? Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts

Dat internationale uitzendbedrijven ook de huisvesting regelen voor hun arbeidsmigranten zorgt voor steeds meer problemen. Problemen die alleen internationaal kunnen worden opgelost. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Toen hij een tiener was, was beleggen voor Sjors Roeters (1991) het venster op de wereld, beurshandel zijn shortcut naar volwassenheid. Hij wilde een stuk van de toekomst kopen. Een verlangen dat ons irrationele gedrag op de beurs verklaart. Sjors leest zijn verhaal zelf voor. Opname door Hans Poel.

Het geld dat vanuit het rijk naar de gemeenten gaat is opnieuw berekend en juist de armste gemeenten gaan erop achteruit. Bibliotheken, jeugdwerk en allerlei andere voorzieningen dreigen daarmee te verdwijnen. Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers onderzochten de ontransparante verdeelsleutel. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Toen er in februari een dik pak sneeuw lag, ging schrijver Jonah Falke mee met hulpverleners, op zoek naar daklozen in de kou. In de lente ging hij nog een keer. Zijn reportage toont de rauwe werkelijkheid van daklozen en hoe corona hun positie alleen maar heeft verslechterd. Jonah leest zijn reportage zelf voor. Audio door Hans Poel.

Patricia de Vries is filosoof en richt zich op het fenomeen van angst. Ze deed onderzoek naar wat ze 'algorithmic anxiety' noemt, waarvoor ze zich liet inspireren door Kierkegaard. Die maakte namelijk het onderscheid tussen angst en vrees, of toch niet? MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel. Alle afleveringen van MENS vind je op vn.nl/mens

Instagram wil boven alles mensen aan het scrollen houden. En hoe hou je jongens aan het scrollen? Met porno, en alles wat daarop lijkt. Het lastige is dat de beelden die jongens te zien krijgen de manier waarop ze naar echte meisjes kijken beïnvloedt. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Roxane van Iperen heeft steeds vaker het idee vast te zitten in een lus in de tijd. Een mogelijke uitweg werd bij de Tweede Kamerverkiezingen weer dichtgetimmerd. Het is Groundhog Day Rutte, afgetopt door een scheut radicaalrechts. 'We lijken nog behoudender, nog geslotener, nog banger voor alles wat nieuw en vreemd is.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

We staan ontzettend vroeg op, eten voorgesneden salades en spelen podcasts op dubbele snelheid af, allemaal om onze dagen te optimaliseren. Kelli van der Waals vraagt zich af: waar komt onze obsessie door hard werk toch vandaan? 'De kenniseconomie heeft ons tot productieverslaafden gemaakt.’ Redacteur Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

We kunnen veel leren van de wijze waarop fungi zich met elkaar verbinden, vertelt kunstenaar-onderzoeker Yasmine Ostendorf in deze aflevering van de podcast MENS. Op een biodynamische boerderij in Brazilië doet ze onderzoek naar natuurlijke netwerken en de solidariteit van schimmels. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel. Kijk op vn.nl/mens voor alle afleveringen.

Millennials (geboren tussen 1980 en 1995) is voorgespiegeld dat ze het beter zouden krijgen dan de vorige generatie, dat de wereld aan hun voeten lag. Die gelukzalige droom bleek een luchtspiegeling, schrijft Kelli van der Waals. Waarom blijven millennials zich er dan toch aan vastklampen? Hoofdredacteur Ward Wijndelts voor. Audio door Hans Poel.

Wie willen we worden? Belangrijke vraag, maar ook belangrijk is: wat gaan we daarbij drinken? Sander Pleij bespreekt in deze aflevering van MENS de ontwikkeling van wijn met wijnboer Florien Kleine-Snuverink. Kleine-Snuverink maakt natuurwijnen in de Jura, en daar heeft ze een hoop over te vertellen. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel. Kijk op vn.nl/mens voor alle afleveringen.

Wetenschapsantropoloog Amade M’charek onderzoekt hoe genetica onze wereld, wie we zijn, en hoe we ons tot elkaar verhouden verandert. Dit is haar eerste column voor Vrij Nederland. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest hem voor. Audio door Hans Poel.

De volgende regering moet het toeslagensysteem op de schop gooien, schrijft hoogleraar economie Bas Jacobs. Hij vraagt zich af hoe het kan dat, met de toeslagenaffaire vers in het geheugen, niet alle partijen het daarmee eens zijn. 'Dat ook het CDA van Pieter Omtzigt de toeslagen bijna niet wil hervormen, is nauwelijks te bevatten.' Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Als we over de toekomst praten, gaat het vaak om iets als een stofzuiger met wifi. Sander Pleij heeft het liever over wezenlijkere zaken. Wie willen we worden? Elke twee weken spreekt hij met de mensen die onze toekomst vormgeven. Deze aflevering met designer Marjan van Aubel. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Schrijver Abdelkader Benali trok zich onlangs terug als spreker van de 4 mei-lezing. Aanleiding was de ophef over zijn uitspraken over Joden in 2006. Hij blikt terug op de onrust en reflecteert op de moeilijke en ondankbare rol van Marokkanen in Nederland. ‘Voetbal, discriminatie, vrouwenrechten, islam. De Marokkaan is een grabbelton.’ Abdelkader Benali heeft zijn essay zelf ingesproken.

Kunnen we binnenkort een bankrekening openen bij Google? Aandelen kopen via TikTok? Een reisverzekering afsluiten bij Facebook? ‘Als techreuzen ongemoeid worden gelaten, zullen ze de financiële wereld zeker overnemen.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Opname door Hans Poel.

Met de verkiezingen in aantocht is het interessant om te kijken hoe politieke partijen scoren op een aantal onderwerpen die voor economen belangrijk zijn. Hoogleraar economie Bas Jacobs inventariseert er zeven. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Opname door Hans Poel.

Hoe er gedebatteerd wordt in de Tweede Kamer is heel anders dan hoe het eraan toe gaat in het Engelse Lagerhuis. Dat ligt ook aan de opstelling en inrichting van de zaal, vertelt architect David Mulder. Hij legt uit waarom de architectuur in politieke gebouwen belangrijker is dan je op het eerste gezicht zou denken. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Het is niet te zien, niet te horen en nagenoeg altijd beschikbaar: waterkracht zou een mooie aanvullende energiebron zijn in Nederland. Maar kan dat wel in een land waar het water relatief weinig stroomt en turbines ook nog eens moeten opwerken tegen een hele hoop regels en gewoonten? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel

Het is crisis op de woningmarkt. Bijbouwen is niet de oplossing, goedkoper worden huizen daar namelijk niet van. Daarnaast ligt het probleem ook niet zozeer bij die paar pandjesbazen, schrijft journalist Maaike Schoon. Ze zoekt uit waar het probleem wel zit. Voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Barend Koolhaas is (net als zijn achter-oom Rem) architect, maar wil nu een auto ontwikkelen: de minimal car. Een beetje als de Fairphone, vertelt hij in deze aflevering van MENS, maar dan op wielen. Kijk voor alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens

De steun van Turkse Nederlanders voor de Turkse president Erdogan is al jaren een grote zorg van politici en beleidsmakers. Maar de oorzaak ligt ook bij Nederland, schrijft Nikki Sterkenburg. Voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Als we over de toekomst praten, gaat het vaak om iets als een stofzuiger met wifi. Sander Pleij heeft het liever over wezenlijkere zaken. Wie willen we worden? Elke twee weken spreekt hij met de mensen die onze toekomst vormgeven. Deze aflevering met landbouwfilosoof Clemens Driessen. Mens wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

De Moderne Monetaire Theorie geniet steeds meer aanhang onder progressieve politici in Europa en de VS. Maar hoe revolutionair zijn die ideeën ten opzichte van de mainstream macro-economie? Hoogleraar economie Bas Jacobs ziet vooral overeenkomsten. En verwarring. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Staren we ons zo blind op corona dat die andere pandemie ongestoord zijn gang kan gaan? Dreigen we hiv te vergeten? Nee, zeggen hiv-onderzoekers die nu aan een coronavaccin werken. Sterker nog: corona zou een hiv-vaccin weleens dichterbij kunnen brengen, schrijft Menno Sedee. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio door Hans Poel.

Terwijl mensen met een vast contract riant beschermd worden, groeit het aantal zzp'ers, jongeren en flexwerkers dat geen enkele baat heeft bij de miljarden van het steunpakket. Het huidige beleid vergroot de ongelijkheid vooral, schrijven Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers. 'De zwakste schouders dragen nu de zwaarste lasten.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Montage door Hans Poel.

In Frankrijk neemt de Frans-Marokkaanse schrijfster Leïla Slimani over de volle breedte van het literaire veld haar plaats in. Macron vroeg haar minister te worden, maar ze bleef bij de literatuur. Haar laatste roman Mathilde is een volgende bouwsteen in haar geëngageerde oeuvre. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Montage door Hans Poel.

Esther Hovers wint prijzen, stipendia en haar eerste grote fotoproject stond meteen op vele bladzijden afgedrukt in Le Monde, de New York Times en elders. Ze doet iets wat Sander Pleij niet begrijpt én hem erg trof. Haar kunst is humanistisch onderzoek tegenover de algoritmen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Het erepodium van de politieke geschiedenis wordt ingenomen door leiders die in tijden van crisis met een nieuwe visie kwamen. Sander Heijne en Hendrik Noten roepen de premier in een open brief op nu zijn kans te pakken om Nederland socialer en duurzamer te maken. 'De geschiedenis heeft geen tijd voor leiders die bovenal op de winkel hebben gepast.' Voorgelezen door Ward Wijndelts. Audio door Hans Poel.

Developer Samuel Beek is jong, maar zeker niet onbezonnen. Na een paar jaar bij WeTransfer te hebben gewerkt, ontwikkelt hij nu zelfstandig apps. Zoals laatst een voor online EDMR-therapie. Voor Sander is hij de geschikte gast om het balletje over de toekomst van de techindustrie op te gooien. 'Eerst waren techjongens rocksterren, nu zijn ze bankiers.' Op vn.nl/mens voor een overzicht van alle afleveringen. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

De armoede in Nederland neemt de komende jaren toe, is de verwachting. Schrijver Jonah Falke ging naar Immerloo, de armste wijk van zijn stad Arnhem, waar eenzaamheid en armoede elkaar versterken. ‘Men leeft hier binnen, want buiten kost alles geld.’ Hij leest zijn reportage zelf voor.

Na twintig seizoenen Keeping Up With The Kardashians, de realityserie die dit jaar voorgoed tot een einde zal komen, moeten we constateren dat de familie Kardashian de wereld definitief heeft veranderd. Dit essay door Lisa Bouyeure wordt voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn. Audio door Hans Poel.

Hoogleraar psychologie Susan Bögels onderzoekt wat de snel veranderende wereld met ons brein doet. ADHD, angst, autisme, depressies: de cijfers stijgen enorm. In deze aflevering van MENS vertelt ze wat we hiertegen kunnen doen. ‘Er moet ruimte komen tussen de prikkel en de impuls.’ Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

De onrust borrelt in onze lijven en kan door de coronamaatregelen geen kant op. En dan kan de behoefte aan een uitvlucht ongezonde vormen aannemen, stelt Denker des Vaderlands Daan Roovers. Zo worden we niet alleen luste- en rustelozer, maar ook gevoeliger voor complotdenken. Redacteur Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Voor deze anders dan anders kerst schreef Jonah Falke speciaal voor Vrij Nederland een anders dan anders kerstverhaal. Audiobewerking door Hans Poel.

Als het over duurzame landbouw en een groene toekomst gaat, kijkt het land al snel naar Wageningen University & Research. Volgens verschillende lijstjes is het de beste agrarische universiteit ter wereld, mede dankzij de nauwe samenwerking met bedrijven. Zo betaalt Unilever royaal mee aan onderzoek. Maar bepaalt Unilever ook? Ja, ontdekte Het Onderzoekslab. VN-hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Columnist Roxane van Iperen observeert een tegenstrijdige situatie: terwijl de overheid ons door de pandemie probeert te loodsen, is het de markt die profiteert. VN-redacteur Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

In 2050 moet de economie circulair zijn. Maar die is juist helemaal ingericht op een lineair systeem, vertelt circulair designer en docent aan de TU Delft Marieke van den Heuvel. Met name ons belastingsysteem: op het moment belasten we grondstoffen heel laag en arbeid hoog. Daardoor is het niet aantrekkelijk om iets te repareren. Het is dan goedkoper om wat je niet meer hoeft weg te gooien. En dat moet dus snel veranderen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Voorkomen is beter dan genezen, is het adagium. In Nederland is het een ander verhaal: in 2020 gaat er drie keer zoveel geld naar de curatieve dan naar de preventieve gezondheidszorg, dat bij het bestrijden van een pandemie minstens zo belangrijk is. Waar komt die scheve verhouding vandaan? 'Aan ziekte wordt verdiend, aan preventie niet.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Te gast is Edwin Dertien, robotica-duizendpoot. Naast zijn functie als assistent-professor doet hij onderzoek, bedenkt hij zowel industriële robots als 'gezellige', bouwt hij mee aan kunstwerken, onderhoudt een bejaardentehuis voor Furbies én is hij directeur van een high-tech zorginstelling voor mensen met autisme. Je zou bijna denken dat hij zelf een robot is. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Als wetenschapper moet je enorm veel artikelen lezen voor je werk. Wat nou als een computer dit voor je doet? Dat zou een hoop tijd schelen (ook voor niet-wetenschappers!). We bespreken de mogeijkheden van 'augmented reality' met hoogleraar Lynda Hardman. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens

In tien jaar tijd is Instagram nauwelijks veranderd. Wel heeft de app ons leven behoorlijk beïnvloed, valt Kelli van der Waals op als ze naar de kleurenschikking in onze boekenkast en kledingkeuze kijkt. Het heeft een nieuwe dominante schoonheidsleer gebracht. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Partners kunnen in de nabije toekomst langer met betaald ouderschapsverlof. Journalist Charlotte Boström ontdekte echter dat de nieuwe regeling in de praktijk niet rooskleurig zal uitpakken. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel.

Wat de toekomst ons zal brengen, weten we niet. Maar we kunnen er wel over nadenken hoe we wíllen dat-ie eruit ziet. Dat doet Sander Pleij in deze aflevering van de podcast MENS met de man achter het Brave New World-festival, Alexander Mouret. 'Artificial intelligence is helemaal niet zo spannend.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Te gast in deze aflevering van MENS is internist Mark Kramer. Hij is bestuurslid van Amsterdam UMC. Hij bespreekt met Sander Pleij het verloop van de tweede golf en de toestand van de zorg. Kramer is verbijsterd over de politieke reactie en waarom er pas zo laat en mild wordt ingegrepen in Nederland. Een korte hevige lockdown was volgens hem beter geweest. Audio door Hans Poel. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

De Pools-Belgische filosofe Alicja Gescinska (1981) laat in dit essay zien hoe filosofie ons helderheid kan bieden over drie begrippen die een centrale rol spelen in het politieke en maatschappelijke debat: waarheid, vrijheid en de tegenstelling elite–volk. Ook, en misschien vooral, ten tijde van een pandemie. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audio door Hans Poel

De Sociaal-Economische Raad (SER) is van oudsher het belangrijkste adviesorgaan in het Nederlandse poldermodel. Maar daar was tot voor kort weinig van te merken: de leden lagen met elkaar overhoop en de adviesraad werd meerdere keren doodverklaard. Nu richt de overlegtempel zich weer op. 'Er is behoefte aan draagvlak voor beleid in de samenleving.'

De digitale revolutie is ook een vaarwel aan de fysieke wereld, vertelt Inger Leermans in de nieuwe aflevering van de podcast MENS. Als hoogleraar Cultuurgeschiedenis onderzoekt ze de (vergaande) gevolgen van die onthechting. Wat betekent het dat sociaal contact vooral uit binaire code bestaat, en we ons geld niet meer in onze handen hebben? 'Je vergeet dat het bestaat. En dan kan het misgaan.'

In de nieuwe MENS spreekt Sander Pleij met hoogleraar Computationele Technologie Piek Vossen. Hij is een soort relatietherapeut tussen ons en onze kunstmatige tegenhangers, vertelt hij. En in dat huwelijk zijn wij misschien wel de meest valse partij. ‘Kan een robot ons wel vertrouwen? Mensen willen nog wel eens liegen.'

De vakbond is de afgelopen jaren steeds meer verzwakt. Nu de economische effecten van covid-19 zichtbaar worden, zouden de bonden meer leden moeten werven. ‘Veel werknemers zullen collectieve en individuele bijstand nodig hebben.’ Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Montage door Hans Poel

Zo gauw de boel wereldwijd op slot ging, waren de kettle bells en yogamatjes niet aan te slepen. Voor de rijken onder ons is er de Mirror: een levensgrote iPad en spiegel tegelijk. Het komt allemaal neer op hetzelfde, schrijft Kelli van der Waals: red jezelf. Terwijl we nu juist met een collectief probleem zitten. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audiobewerking door Hans Poel.

Het enige dat wij van robots wensen, is intelligentie. Maar hoe zit het met emotionele robots? En creatieve? Of boze en nutteloze robots? Onderzoeker Peter van de Putten breekt een lans voor een vrije, open blik op onze kunstmatige tegenhanger - en dus ook onszelf, de mens. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Na jaren schamperen kon de premier opeens begrip opbrengen in het racismedebat, nadat hij een ‘bijzonder en inspirerend gesprek’ erover had gehad. Het valt columnist Roxane van Iperen op dat anekdotes of persoonlijke ervaringen blijkbaar belangrijker zijn dan onderzoek en kennis. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audiobewerking door Hans Poel.

75 jaar geleden werd Nederland bevrijd. Soms lijkt dat, vooral voor de naoorlogse generaties, ver weg. Maar er zijn nog genoeg ouderen die er levendige herinneringen aan hebben. Als we willen weten hoe het was, hoeven we dat hen alleen maar te vragen. In deze slotaflevering spreekt podcast-maker Djuna met haar opa, die meteen na de oorlog in Duitsland gestationeerd werd.

Veel verdienen, weinig consumeren, met als doel financiële onafhankelijkheid. dat is de FIRE-methode. Die waait nu vanuit de VS over naar Europa. ziet journalist Colin van Heezik. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Audiomontage door Hans Poel.

Volgens econome Kate Raworth moeten we de 21ste-eeuwse economie eerst toepassen en dan pas theoretiseren. Dat gaat nu gebeuren in Amsterdam, dat over wil stappen naar een circulaire economie, gebaseerd op Raworths donut-model. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel. Neem eens een kijkje op vn.nl, daar staan nog veel meer interessante verhalen!

Het televisieprogramma First Dates biedt een uitgelezen mogelijkheid om de mens te bestuderen. Op zoek naar de liefde vallen de maskers af. Sander Pleij vraagt zich samen met uitvoerend producent van de show Jasper Geel hoe het vinden van de liefde door technologie verandert. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Het gebrek aan diversiteit in de media hangt nauw samen met de rol die journalisten zichzelf toedichten, schrijft Fréderike Geerdink. Het is namelijk pas mogelijk om een 'objectieve waakhond' te zijn als je zélf tot de dominante groep behoort. Witte Nederlanders, in dit geval.

In augustus was de Haagse Schilderswijk voor het eerst sinds 2015 weer het toneel van rellen. Destijds werden de rellen omgebogen naar iets positiefs en is er veel gedaan om het leven in de wijk te verbeteren. Al is dat geen garantie dat het nooit meer onrustig zal zijn. Nikki Sterkenburg keek er rond. ‘In dit soort wijken ben je er nooit.’

Gentrificatie voltrekt zich vaak geleidelijk en geruisloos. Niet als het aan kunstenaar (en wetenschapper en ontwerper) Sjoerd ter Borg ligt. Met behulp van nieuwe technieken maakt hij uitsluiting door gentrificatie zichtbaar, vertelt hij aan Sander Pleij in deze aflevering van MENS. 'Je ziet de cultuur verdwijnen.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel

Archieven, artificial intelligence en appeltaart klinken misschien als een willekeurig samenraapsel van onderwerpen, maar als je Marieke van Erp erover hoort vertellen, klinkt het plots allemaal heel logisch. Ze vertelt wat een archivaris allemaal kan met AI (en wat appeltaart daarmee te maken heeft). Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Uğur Ümit Üngör is hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies. Zijn studie naar Syrië zit vol lessen voor Nederland, vertelt hij. 'We hebben de illusie dat we in permanente vrede leven. Zelden denken we na hoe een samenleving kan afglijden naar polarisatie en een beginnende burgeroorlog.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens. MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Drie jaar geleden haalde Kruidvat een kleurboek met een afbeelding van Adolf Hitler uit de schappen. Het voorval werd wereldnieuws. Journalist Lex Boon zoekt uit hoe het kon gebeuren. In deel vijf van zijn zoektocht probeert hij contact te leggen met de drukkerij in India. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel.

Als we egodocumenten lezen, van bijvoorbeeld Susan Sontag of Joan Didion, spiegelen we ons vaak aan de auteurs. Ze draaien om de pogingen van de auteurs om te doorgronden hoe zijzelf, hun omgeving en de wereld in elkaar steken, schrijft Dieuwertje Mertens. Schrijvers van nu kijken de kunst af bij deze moderne klassiekers. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel.

Een NSB-vader die de chauffeur was van Anton Mussert en een Duitse moeder. Het was voor Dries niet gemakkelijk na de Tweede Wereldoorlog, terwijl hij tijdens de oorlog nog maar een kleuter was. Hoe was het om op te groeien onder die omstandigheden? En hoe kijkt Dries er nu op terug? Zijn kleinzoon (ook Dries geheten) vraagt het hem. 'Hij is altijd op zoek naar gerechtigheid.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/nu-het-nog-kan. Deze podcast wordt gemaakt door Misha Melita en Djuna Kramer.

Nu het leven weer langzaam terug naar normaal gaat, maken we met Daan Roovers de balans op. Wat heeft corona voor ons betekend? Deze vijf verschuivingen vinden nu plaats in onze samenleving. ‘De samenleving is maakbaarder dan we dachten.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel.

Nieuwe technologieën die worden verkocht met de pretentie dat ze mensen dichter bij elkaar brengen, doen juist het omgekeerde. Dat kan anders, dachten kunstenaars/ondernemers Justus Bruns en Mingus Vogel. Dus bedenken ze ontwerpen waarbij technologie een verbindende rol heeft, zoals gezamenlijke meditatie aan de hand van gezichtsherkenningssoftware of stoelen waarbij je wel naast elkaar móét gaan zitten. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Al decennia wordt er gemord over de ondoorzichtige benoemingen en de dubbele pet van de Raad van State. Het eeuwenoude instituut adviseert de regering over wetsvoorstellen, maar is ook de hoogste bestuursrechter van Nederland. Kim van Keken en Dieuwertje Kuipers bogen zich over de weinig transparante benoemingen en dubbele petten van de Raad van State. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel.

75 jaar geleden werd Nederland bevrijd. Soms lijkt dat, vooral voor de naoorlogse generaties, ver weg. Maar er zijn nog genoeg ouderen die er levendige herinneringen aan hebben. Als we willen weten hoe het was, hoeven we dat hen alleen maar te vragen. Nu het nog kan. In deze podcast gaan kleinkinderen in gesprek met hun grootouders over de oorlog. Dit is aflevering 3.

De recidive van terroristen is aanzienlijk lager dan die van reguliere gevangenen. Met én zonder programma's om ze te helpen met een terugkeer naar de samenleving. Toch worden ze doorgaans beschouwd als mensen die een leven lang gevaarlijk blijven, schrijft Nikki Sterkenburg. Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel.

Journalist Jeroen van Bergeijk ging undercover als ‘clickworker’: iemand die minuscule digitale taken verricht tegen een minuscule beloning. Zich een lamme arm klikkend ging hij van de ene bizarre taak naar de andere. 'Ben ik aan het werk voor de Russische geheime dienst? Voor een wapenfabrikant?' Voorgelezen door hoofdredacteur Ward Wijndelts. Productie door Hans Poel.

Hoe kan de filosofie helpen om grip te krijgen op de grote vragen van deze tijd? We vragen het aan Denker des Vaderlands Daan Roovers. Deze keer: de opkomst van astrologie en andere vormen van instant-spiritualiteit. Moeten we dat afdoen als onzin? De sterren zijn een manier om een verhaal over jezelf te vertellen.’ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audiobewerking door Hans Poel.

Drie jaar geleden haalde Kruidvat een kleurboek met een afbeelding van Hitler uit de schappen. Lex Boon zoekt uit wat daar nu echt misging. In deze aflevering: de haven van Antwerpen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audiomontage door Hans Poel.

Moedeloosheid over de staat van de wereld is begrijpelijk, maar ook een beetje aanmatigend, schrijft Annemiek Leclaire. Met hoop kom je een stuk verder. ‘Wat we zelf kunnen doen om het tij een fractie van een millimeter te keren, is een wapen tegen hopeloosheid en depressie.’ Lees haar verhaal hier: vn.nl/handleiding-hoopvol-leven. Hoofredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage door Hans Poel

Vandaag is het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. In onze podcast 'Nu het nog kan' gaan kleinkinderen in gesprek met hun grootouders over de oorlog. Deze aflevering vertelt Rieneke (92) over de bevrijding. ‘Er werden ook dansavonden georganiseerd. Daarna waren hier verschillende meisjes zwanger van Amerikanen.’

De woorden ‘groene groei’ en ‘duurzame ontwikkeling’ zijn diep misleidend, schrijft de Franse miliedeskundige Jean-Marc Gancille. Met die mooie praatjes gaan we de planeet echt niet redden. 'Hoe we het klimaatprobleem ook benaderen: blijven vasthouden aan groei is onhoudbaar.'

75 jaar lijkt een lange tijd. Kinderen veranderen in grootouders, en telegrams in appjes. 75 jaar geleden werd Nederland bevrijd. Soms lijkt dat, vooral voor de naoorlogse generaties, ver weg. Maar er zijn nog genoeg ouderen die er wel levendige herinneringen aan hebben. Als we willen weten hoe het was, hoeven we hen dat alleen maar te vragen. In deze nieuwe podcast doen we dat. Nu het nog kan.

75 jaar geleden werd Nederland bevrijd. Soms lijkt dat, vooral voor de na-oorlogse generaties, ver weg. Maar er zijn nog genoeg ouderen die er levendige herinneringen aan hebben. Als we echt willen weten hoe het was, hoeven we dat alleen maar te vragen. Nu het nog kan. In deze podcast gaan kleinkinderen in gesprek met hun grootouders over de oorlog. In deze aflevering: Erik (33) en Marie (100).

Chef print Marleen Slob praat met neuro-informaticus Sennay Ghebraeb over de overeenkomsten tussen sociale-mediabedrijven en dictators. Want zowel leiders als Poetin en Trump als bedrijven als Facebook en Google weten steeds beter hoe ze onze hersens kunnen kraken. Is er een tegengif? Lees het artikel op vn.nl/hersens-gekraakt

Drie jaar geleden haalde Kruidvat een kleurboek met een afbeelding van Hitler in de schappen. Hoe kon dat boek überhaupt in de winkel terechtkomen? Journalist Lex Boon zoekt uit wat er nou echt mis ging. Hoofdredacteur van VN Ward Wijndelts leest zijn verhaal voor. Tekstversie: www.vn.nl/lex-boon-hitlerkleurplaat-3. Audio: Hans Poel

Klimaatverandering kan, net als de coronacrisis, niet los worden gezien van de andere grote problemen van onze tijd, schrijft politicoloog Stijn Klarenbeek: ongelijkheid, uitsluiting en ongeremd kapitalisme. 'Of we gaan stug door op de oude weg, of we kiezen voor een radicaal ander systeem, waarin duurzaamheid het idee van groei vervangt.'

Dit is het tweede deel van een serie essays waarin hoogleraar economie Bas Jacobs uitlegt dat het kapitalisme niet langer levert wat het altijd beloofde te doen. 'Gaat het weer eens mis, dan worden private risico’s afgewenteld op de samenleving.'

Schrijver Jonah Falke liep vier dagen mee in het azc in Sneek. 'Er leven allerlei culturen, religies en bewoners met ieder hun eigen trauma’s op elkaars lip, en toch lijkt er een humaan en sympathiek klimaat te heersen. Een inclusief klimaat, zo je wilt.’

Steeds meer huizen worden niet gekocht om in te wonen maar als investering. Er ontstaat een enorme kloof tussen degenen die een huis kunnen kopen en degenen die dat niet kunnen. Welkom in het tijdperk van het baksteenkapitalisme. Lees het artikel op vn.nl/huizenmarkt-wilde-westen Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Audio en montage door Hans Poel.

Annemiek Leclaire is bij VN de grote levensdeskundige. Vorig jaar maakte ze de serie ‘Minder moeten, meer leven’. Nu we niet zozeer minder moeten als wel minder kúnnen, komen haar inzichten zeker van pas. We vragen haar om advies in onze podcast. Lees Annemieks verhaal op https://www.vn.nl/snelcursus-teleurstellingen/.

Trollen, populisme, nepnieuws en desinformatie: het zijn nagels aan de doodskist van de waarheid. Hoe blazen we haar nieuw leven in? Journalist Menno van den Bos vroeg het Denker des Vaderlands Daan Roovers. 'Je moet niet achterdochtig zijn, maar wel op je hoede.'

Na de economische crisis stond het Engelse industriestadje Preston aan de rand van de afgrond. Anno 2020 is het een van de meest bruisende Britse steden. Wat is het geheim van het Preston Model? Journalist Sjors Roeters toog erheen. 'Er is weinig geld in Preston. Maar wel een drive om nieuwe ideeën te ontwikkelen.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Montage: Hans Poel

Drie jaar geleden haalde Kruidvat een kleurboek met een afbeelding van Hitler in de schappen. Hoe is dat boek überhaupt in de winkel terecht kunnen komen? Lex Boon zoekt uit wat er nou echt mis ging. Hij leest zijn verhaal zelf voor. Lees het op: vn.nl/hitlerkleurplaat-deel-2. Audio: Hans Poel

Lifestyleplatform Goop van Gwyneth Paltrow geeft je tips voor een beter leven. Dat doen ze nu ook in de vorm van een serie op Netflix: The Goop Lab. Kelli van der Waals keek een aflevering en zag geen gids naar een beter leven via wellness, maar een diagnose van het gebrek eraan in de westerse samenleving.

Chef print Marleen Slob praat met Dieuwertje Mertens over haar werk als recensent en de literatuurkritiek in het algemeen. Hoe kiezen critici eigenlijk welke boeken ze bespreken? En hoe gaan ze een beetje mee met de tijd? ‘Wij recensenten vinden onszelf belangrijker dan dat lezers ons vinden.’ Lees haar artikel op vn.nl/literatuurkritiek.

De generatie van Doortje Smithuijsen (1992) heeft ironie in het DNA zitten. Tegelijkertijd snakken deze millennials ernaar om over gevoelens te communiceren. De ultieme manier om deze twee zaken met elkaar te verenigen? Memes. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Lees het verhaal op vn.nl/millennials-memes/

Advocatenkantoren, ingenieursbureaus, industrie: bij steeds meer bedrijven zijn de werknemers ook aandeelhouders. Kan dit model het kapitalisme redden? Journalist Sjors Roeters ging langs bij een verffabriek waar ze dit model toepassen. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Drie jaar geleden verscheen er een kleurplaat van Adolf Hitler in een tekenboek uit de schappen van de bekendste drogisterij in Nederland, Kruidvat. Op het internet woedde er een storm van verontwaardiging en het boek werd snel uit de verkoop gehaald. Lex Boon gaat op zoek naar de toedracht van dat incident. Lees de eerste aflevering van zijn zoektocht op vn.nl/adolf-hitler-kleurboek

Hoe kan de filosofie helpen om grip te krijgen op de grote vragen van deze tijd? Vrij Nederland raadpleegt maandelijks Denker des Vaderlands Daan Roovers. In deze (eerste) aflevering: hoe komt het dat millennials steeds vaker burn-out lijken te raken? Lees het artikel op https://www.vn.nl/daan-roovers-millennials/.

De meeste mensen profiteren niet van de economische groei in Nederland, dat doen vooral bedrijven. Terwijl werknemers de meeste belasting afdragen waardoor die economische groei mogelijk is. Dat is fantoomgroei, vertelt journalist Sander Heijne aan VN's chef print Marleen Slob in deze podcast: ons economische systeem dient onze persoonlijke welvaart niet. Lees het verhaal dat hij erover schreef samen met Hendrik Noten op vn.nl/fantoomgroei.

Speciaal voor Vrij Nederland schreef Sarah Sluimer een hartverscheurend kerstverhaal. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Lees het verhaal hier: vn.nl/kerstverhaal-sarah-sluimer

Politiek journalist Thijs Broer volgde minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) drie maanden lang op de voet voor een groot profiel in het nieuwe nummer van VN. Jasper Veenstra vraagt Thijs hoe je dat eigenlijk aanpakt. Wat spreek je af? Waar ben je wel bij, en waarbij niet? En waarom worden ze bij de VVD zo zenuwachtig van Hoekstra? Via vn.nl/wopke lees je Thijs' verhaal.

Hij wil het zich liever niet afvragen, maar loopt Haroon Ali vanwege zijn kleurtje andere Nederlanders in de weg? Of vóelt hij zich alleen gediscrimineerd? Haroon leest zijn verhaal zelf voor.

Literair criticus Jeroen Vullings en VN-eindredacteur Marleen Slob gaan voor de laatste keer in gesprek over boeken, boeken en nog eens boeken. Er valt zo veel te bespreken, van John le Carré tot Wessel te Gussinklo en Linda de Mol (ja, heus).

Negeren, beledigen, vernietigen, dat zijn de strategieën die we tegenwoordig gebruiken als iemand het niet met ons eens is. Dat moet anders. Annemiek Leclaire kijkt in een nieuwe serie naar nieuwe invullingen van tijdloze fenomenen, allereerst: het gesprek. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Wat is de betekenis van liefde in een tijd waarin we ons leven vooral individueel leven? Die vraag onderzoekt journalist Annemiek Leclaire terwijl ze zich na de dood van haar geliefde voorzichtig weer openstelt voor liefde. 'Onze gezamenlijke zoektocht vertaalt zich nu als aandachtige bestudering van alles wat zich gevoelsmatig tussen ons voltrekt.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Zijn musea bereid roofkunst terug te geven? Zullen de Steen van Rosetta in Londen en de buste van Nefertiti in Berlijn ooit terugkeren naar waar ze vandaan komen, Egypte? Emma van der Zalm, correspondent in Caïro, ging op zoek naar antwoorden. Jasper Veenstra spreekt haar erover. Lees haar artikel op vn.nl/roofkunst

Psychedelica worden steeds populairder, ook in de medische wereld. Wat maakt deze stoffen zo bijzonder, en wat doen ze met je hoofd? Journalist Tim Luimes nam de proef op de som en ging op een psychedelische truffelretraite. Jasper Veenstra sprak hem erover.

Ter gelegenheid van een nieuwe boeken top-1 gaan eindredacteur Marleen Slob en onze onvolprezen letterenman Jeroen Vullings weer in gesprek over literatuur. Met knetterende actualiteit (op moment van opname), het nieuwe boek van P.F. Thomése en Jeroens jurylidmaatschap voor de Bookspot literatuurprijs. Want wat is dat toch met jury's en hun verlangen naar het obscure?

Hackerskampen zijn vrijplaatsen waar als het goed is maar één regel geldt: Be Excellent To Each Other. Maar steeds meer belemmert het verlangen naar safe spaces een ongedwongen uitwisseling van ideeën, ziet Gerard Janssen tijdens een bezoek aan het CCC-hackerskamp in Berlijn.

YouTube is een broedplaats voor extreem-rechtse radicalisering. Daarom nemen steeds meer linkse YouTubers het heft in eigen hand. Met kritische, grappige en meeslepende video’s nemen ze extreem-rechts op de korrel om kijkers op het rechte (linkse) pad te houden. Hans Poel gaat in gesprek met journalist Pim van den Berg over de kwalijke rol van Youtube zelf en hoe de zogenaamde 'breadtubers' het algoritme proberen te kraken. Lees het artikel via vn.nl/youtube.

Wie zich geborgen voelt, slaapt beter. Dat is al sinds je kindertijd zo. Maar we leven in het ik-tijdperk, waarbij individualisme als groot goed wordt gezien. 43 procent van de Nederlanders geeft aan eenzaam te zijn en wie eenzaam is, ligt vaker wakker. Schrijver Bregje Hofstede spreekt erover met hoogleraar klinische psychologie Paul Verhaeghe. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor, meelezen doe je via vn.nl/slapen5.

Een jaar geleden stuurde schrijver Bregje Hofstede een mail aan hoofdredacteur Ward Wijndelts. Of Vrij Nederland interesse had in een serie artikelen over slaapgebrek? Dat hadden we wel, en een jaar later praten Ward en Bregje over haar onderzoek, wat slaap eigenlijk ís, wat het kapitalisme daarmee te maken heeft en waarom ze emigreert naar een Frans gehucht. Lees Bregjes artikelen via vn.nl/slapen.

Waar economen eerder nog vertwijfeld terugblikten op de financiële crisis – hoe had het zo ver kunnen komen? – kijken ze nu vooruit. Maaike Schoon sprak met vooraanstaande denkers en economen en zette vijf oplossingen voor de toekomst op een rij. Jasper Veenstra leest voor.

Wat leest een literair criticus eigenlijk op vakantie? Marleen Slob vraagt het Jeroen Vullings in een nieuwe aflevering van onze Republiek der Letteren-podcast. Ook bespreken Jeroen en Marleen uiteraard Oek de Jong, die deze maand met stip op 1 staat in de VN Boeken Top-1. En tot slot: het ontbreken van Ilja Leonard Pfeiffer en Arnon Grunberg op de longlist van de Bookspot Literatuurprijs (waarvan Jeroen in de jury zit, hoe verschrikkelijk dat werk ook is). Meer literatuur? Abonneer je op de Republiek der Letteren-nieuwsbrief via vn.nl/republiekderletteren.

Schrijver/beeldend kunstenaar Jonah Falke ging deze zomer op retraite in Rome. In de stilte van het klooster openbaarde zich een paradox. De monniken zijn totaal toegewijd en tegelijkertijd ondernemen ze niets. ‘Vind je het niet narcistisch of naïef wat wij in het klooster doen?’ Jonah Falke leest zelf voor. Lees zijn verhaal op vn.nl

Er is bijna geen ziektebeeld waarin iemand somber, angstig, verward is of het anderszins mentaal moeilijk heeft, en toch prima slaapt, schrijft Bregje Hofstede. Voor Vrij Nederland onderzoekt zij wat ons wakker houdt. In deze vierde aflevering: waarom lijken het slapeloze en het depressieve brein zo op elkaar? Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor, meelezen doe je via vn.nl/slapen4

Vijftien jaar geleden stapte schrijver H.M. van den Brink in een trein die nooit op zijn bestemming aan zou komen. Gekaapt. Toch stond er de volgende ochtend helemaal niets over zijn behouden terugkeer in de krant. Een sterk verhaal uit onze nieuwe special. Lees ze allemaal: https://www.vn.nl/sterke-verhalen/ Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

Voor onze nieuwe speciale uitgave schreven allerhande schrijvers, dichters en romanciers een sterk verhaal. Minka Nijhuis, jarenlang journalist in conflictgebieden, vertelt over haar ervaringen in Fallujah, Irak. ‘Geloof me, Fallujah is geen best idee.' Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Lees alle sterke verhalen op vn.nl/sterke-verhalen

Eindredacteur Marleen Slob en letterenman Jeroen Vullings bespreken nummer 1 van de VN-Boeken Top-1: 'Bloedwonder' van Barry Smit. Cormac McCarthy, Aimee de Jongh, het ter ziele gaan van VPRO Boeken (verdrietig? 'Mwah') en het succes van Bookaroo komen ook aan bod. 'Die kereltjes zijn geen heiligen, het gaat ze gewoon om een verdienmodel. Er zijn betere manieren om je plaatselijke boekhandel te steunen.' Abonneer je op de Republiek der Letteren-nieuwsbrief via vn.nl/republiekderletteren.

Van alle Nederlanders is 94 procent weleens in de Efteling geweest. Kim van Keken bivakkeerde ruim veertig uur in het amusementspark te Kaatsheuvel zoekend naar het geheime recept. Jasper Veenstra vroeg haar hoe dat nou was en of ze er ooit terug wil. Lees het verhaal op vn.nl/efteling-ziel.

Waarom is spijbelen zo aantrekkelijk? Omdat het ons even vrijstelt van onszelf en onze rollen, zegt politiek filosoof Jaap van der Spek. Jasper Veenstra leest voor.

Schrijver Bregje Hofstede slaapt slecht. Al jaren. En ze is niet de enige. Voor Vrij Nederland onderzoekt ze wat ons wakker houdt. In deze derde aflevering: dat het ‘alleen maar’ tussen de oren zit, is een hardnekkige fabel. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor.

De biodiversiteit in Nederland neemt af. In dertig jaar verdween driekwart van de insecten, de Hollandse weidevogels hebben elk jaar minder nesten, op de Veluwe is een derde van de eiken dood door stikstof. Is het tij te keren? Samen met Melle Meijer geeft wetenschapsjournalist en klokkenluider van de wegkwijnende biodiversiteit Rolf Schuttenhelm antwoord op die vraag. Het verhaal van Rolf lees je in ons augustusnummer of via vn.nl/biodiversiteit.

Journalist Annemiek Leclaire ging op zoek naar manieren om minder te moeten en meer te leven. In Vrij Nederland deed ze verslag van haar zoektocht. Dit is de elfde en tevens laatste aflevering. Ontploeteren blijkt te vragen om een andere levenshouding. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor. Zelf lezen? Ga naar vn.nl/ruimtekapitaal.

Eindredacteur Marleen Slob en shortlistman Jeroen Vullings bespreken 'De jongens van Nickel' van de Amerikaanse schrijver Colson Whitehead, de winnaar van de Vrij Nederland Boeken Top-1 van juni. Omdat Jeroen en Marleen elkaar al even niet hadden gesproken, passeren ook Ian McEwan, Rob van Essen, D.B. John en Arie Storm de revue. En horen we daar ook de naam van ene Sander Pleij? Abonneer je op de Republiek der Letteren-nieuwsbrief via vn.nl/republiekderletteren.

De opa van schrijver Jonah Falke was als kind het slachtoffer van zijn sadistische ouders. Vlak voor zijn dood schreef hij op wat hem was overkomen, en waarom hij zelf later ook geen goede vader was. Als het boekje van zijn opa opduikt, begint Jonah Falke een zoektocht naar het ware verhaal. Jonah leest zelf voor.

Je bewust zijn van maatschappelijke ongelijkheid – ‘woke’ zijn – is steeds meer de norm aan het worden in de kringen van journalist Gijs van der Sanden (33). Een beschouwing van een fenomeen – en de excessen eromheen. Gijs leest zijn eigen verhaal voor.

Sofyan El Bouchtili (24) deelde voor Vrij Nederland zijn verhaal over het opgeven en verlaten van de islam. Wat bewoog hem daartoe? En wat hoopt hij te bereiken met zijn zoektocht naar andere afvalligen? Melle Meijer gaat erover met hem in gesprek. Het artikel lees je via vn.nl/afvalligen

Van traag ademende kussentjes, tot elektrische haarbanden en supersonische matrassen: de commercialisering van slaap kent vele vormen. In de tweede aflevering van haar serie over slapen, onderzoekt Bregje Hofstede of onze nachtrust te koop is. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Meer voorgelezen verhalen vind je op vn.nl/voorgelezen.

Politiek redacteur Thijs Broer volgde de afgelopen maanden partijleider Jesse Klaver en sprak met tal van betrokkenen om in kaart te brengen hoe GroenLinks zo succesvol werd, en welke prijs daarvoor werd betaald. Hoe ging Thijs daarbij te werk? Samen met Jasper Veenstra reconstrueert hij zijn reconstructie van de marketingmachine van 'Team Jesse', die je hier leest: vn.nl/klaver

Flow: het in harmonie zijn met dat wat zich van binnen en buiten afspeelt; voor Annemiek Leclaire is het een essentieel onderdeel van 'meer leven'. En wie die flow wil vinden, zal soms ook leegtes moeten laten vallen. 'Wachten op niks, verwijlen, de terughoudendheid koesteren.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de D&T-gids neemt Frederik Baas, thrillerpseudoniem van juryvoorzitter Jan van Mersbergen, ons mee naar de Raamgracht waar VN ooit huisde, en naar de hoofdredacteur die de gids bedacht. 🎵 Dogs of the World in Colour van Geese.

De productie van palmolie kost miljoenen hectaren bos. De roep om een verbod groeit, maar het is maar de vraag of dat een oplossing biedt. 'Palmolie is een belangrijke bron van welvaartsgroei in Indonesië en Maleisië. Met een totaalverbod laat je boeren daar in de steek.' Jasper Veenstra leest voor.

Els Quaegebeur noemt zichzelf journalist of schrijver, zonder het vrouwelijke -e of -ster erachter. Een vak is immers een vak, en een vrouw is een vrouw. Althans, dat dacht ze. Ze besloot zich te verdiepen in het beweeglijke rommeltje dat onze taal is, om erachter te komen hoe we beroepen op een meer gelijkwaardige manier kunnen benoemen. 'Ik ben in het pak genaaid door mijn innerlijke seksist.' Els leest haar verhaal zelf voor. Meer voorgelezen verhalen vind je op vn.nl/voorgelezen.

Schrijver Bregje Hofstede slaapt slecht. Al jaren. En ze is bepaald niet de enige. Voor Vrij Nederland onderzoekt ze de komende maanden wat ons wakker houdt, en wat dat met ons doet. In deze aflevering: hoe onze nachtrust het zoveelste onderdeel is geworden waarop we kunnen presteren – en falen. Hoofdredacteur Ward Wijndelts leest voor. Meer voorgelezen verhalen vind je op vn.nl/voorgelezen.

De mooiste vrouw van de wereld is in Jonah Falkes nieuwe roman een negentigjarige vrouw die hij verzorgde toen hij in de thuiszorg werkte. 'Ze droeg een fluwelen gewaad, had rode lippen en grote oorbellen. Haar witte huid strak schril af tegen haar zwartgeverfde haar. We mochten elkaar meteen.' Een voorpublicatie, die Jonah zelf voorleest.

Generatie X, inmiddels veertigers en vijftigers, lijkt zichzelf eindelijk failliet te verklaren. Auteur Sarah Sluimer (1985) groeide op met de kunst van die generatie en kijkt naar haar oude helden in het schelle licht van 2019. Sarah leest haar verhaal zelf voor.

VN Voorgelezen: Waarom afvallen zo moeilijk is. Buikvet beïnvloedt het brein by Vrij Nederland

In al het geschrijf en gedebatteer over klimaatverandering is er één aspect dat schittert door afwezigheid. We hadden al twee V’s (Vliegen, Vlees); het zou handig zijn als die derde ook met een V begint, niet? Vooruit dan. Voortplanting. Samuel Peperkamp leest het artikel van Mara van der Lugt voor.

Begin mei publiceren we traditiegetrouw een mooi stuk in het teken van de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar hebben we er zelfs twee: een interview met Salo Muller die de NS alsnog de rekening presenteerde voor de foute rol in de oorlog. Het tweede verhaal gaat over de moeizame totstandkoming van het Holocaust Namenmonument. Er was zoveel ophef dat de rechter nu moet beslissen of het er komt(lees het hier: https://www.vn.nl/holocaust-namenmonument/). Webredacteur Lou-Anna Druyvesteyn gaat in gesprek met Harm Ede Botje, redacteur en een van de auteurs, over deze stukken, de oorlog en de herinnering. P.S. Onze beste verhalen over de Tweede Wereldoorlog hebben we gebundeld in een ebook, gratis te downloaden: https://www.vn.nl/verzet-en-verraad-vrij-nederland-en-oorlog/ Opname en montage: Hans Poel

Tijd en aandacht hebben voor negatieve gevoelens is gezond. Want leren omgaan met pijn en verdriet, hoe moeilijk dat ook is, is de brug tussen minder moeten en meer leven. Annemiek Leclaire helpt je op weg.

Baudet veroorzaakte een schok met zijn verkiezingswinst. Volgens schrijver Gustaaf Peek is hij een symptoom van veel hardnekkiger kwalen: het patriarchaat, witte dominantie. Tijd om niet meer naïef te zijn en daartegen in verzet te komen.

Almere is een soort journalistieke Bermudadriehoek, zag journalist en antropoloog Menno van den Bos toen hij er onlangs een paar weken rondliep. Kranten en huis-aan-huisbladen sneuvelen er bij de vleet. Daarom pakken politici nu de rol van mediamaker op. Hoe ging Menno te werk, en wat vindt hij eigenlijk zelf van het gebrek aan lokale collega's? We vroegen het hem in deze aflevering van 'In gesprek met'. Samuel Peperkamp leidt het gesprek.

Een nieuwe Republiek der Letteren, de literaire nieuwsbrief van Vrij Nederland. Ook deze keer hebben we een gesproken versie opgenomen. Samen met eindredacteur Marleen Slob bespreekt literair criticus Jeroen Vullings het wel en wee van de literaire wereld, de Boekenweek, de nieuwe roman (en tanden) van Houellebecq en de aankomende Detective en Thrillergids.

Het oeuvre van Leonardo DiCaprio is te bekijken als een studie naar mannelijkheid, vindt schrijver Sarah Sluimer. ‘Door hem zien we in dat in iedere corporate klootzak wezenlijke angst schuilt.’ Melle Meijer leest voor.

Hoe is het om jong te zijn in een vakgebied dat zich richt op alles wat oud is? Drie jonge historici vertelden aan Doortje Smithuijsen over de staat van hun wetenschap, en over wat zij anders doen dan hun oudere collega’s. Samuel Peperkamp leest voor.

Burgers die in hun eigen buurt patrouilleren om criminele activiteiten te stoppen: het kan leiden tot eigenrichting, of sabotage van politieonderzoek. Maar soms kan het helpen, leert het voorbeeld van Den Dolder. Daar droeg de burgerrecherche bij aan het oplossen van een reeks onverklaarde autobranden. Melle Meijer leest voor.

De Anne Frankkunde heeft het onderwerp nog niet aangepakt, maar het is interessant om eens in historische zin te kijken naar het wie-wat-waar van de kast waarachter het Achterhuis verborgen zat. Lisa Kuitert ging op onderzoek uit. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

In aflevering acht van haar zoektocht Minder moeten, meer leven behandelt Annemiek Leclaire de kwestie 'jezelf zijn'. Want dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor

In Groningen kwam de provinciale politiek op scherp te staan door de gaswinning en de aardbevingen, maar bij ‘Praten met de Staten’ komen zelden meer dan twintig burgers opdagen. Journalist Karin Sitalsing liep drie maanden rond op het provinciehuis aan het Martinikerkhof. ‘De provincie is een tamelijk zinloze tussenlaag.’

Vlak na het vasten begint voor BBVVV (Boètegewone Boètegemeintelikke Venlose Vastelaoves Vereniging) den Amsterdammers het carnavalsseizoen (vastelaovend, in Limburg). Schrijver Jan van Mersbergen, lid van deze vereniging, hield een logboek bij van de voorbereidingen. Hij leest het zelf voor.

We zijn er weer. Met de nieuwsbrief van De Republiek der Letteren, gedateerd maart 2019. Dit keer doen we het eens iets anders: de brief is nu ook te beluisteren. Coördinator Jeroen Vullings gaat in gesprek met VN-eindredacteur Marleen Slob over het wel en wee van de literaire wereld.

Annemiek Leclaires ergernis over de ploeterstand van ons leven was de aanleiding van deze serie: een persoonlijke zoektocht naar de fundamenten van de burn-outmaatschappij, naar minder moeten en meer leven. Deze aflevering gaat over wie het gevoeligst zijn voor stress. Voorgelezen door Lou-Anna Druyvesteyn.

Van Zuidhork tot Urk: overal in Nederland hangen toezichtcamera's. Hoeveel zijn het er eigenlijk? En hebben ze effect? Sophie Blok, Lotte Kuipers en Mark Middel mailden en belden álle Nederlandse gemeenten om antwoord te krijgen op deze vragen. Samuel Peperkamp leest voor.

Joost Klein, van YouTube-kanaal Eenhoornjoost, heeft zichzelf beroemd gemaakt. Hij en zijn vriendengroep doen wat ze willen, hebben de traditionele media niet nodig om ergens te komen en geven geen ene fok om wat anderen van ze vinden. Doortje Smithuijsen ging met ze op pad en schreef erover. Aan redacteur Samuel Peperkamp vertelt ze hoe dat ging.

Het tegenovergestelde van drukte is niet ontspanning, of meer vrije tijd. Het is je kunnen concentreren op iets wat je waardevol vindt, en dat kunnen afmaken. Daar heb je tegenwoordig moed voor nodig, merkt Annemiek Leclaire. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Met de kerst achter de rug en de oliebollen in het vooruitzicht kijken we samen met politiek redacteur Thijs Broer nog één keer terug op het afgelopen politieke jaar. Wat hebben Rutte en zijn coalitie bewerkstelligd en waar was de linkse oppositie? En waarom is Klaas Dijkhoff in godsnaam politicus van het jaar?

Het nichtje en neefje van schrijver Justine le Clercq zwerven van pleeggezin naar pleeggezin, maar kunnen nergens blijven. In een opvanghuis heeft Le Clercq zelf als vijftienjarige gezeten, dat wil ze hen niet aandoen. Ze neemt hen in huis, en samen vieren ze kerst. ‘Het lijkt verdomme wel alsof het gezellig is.’

Marieke Buijs ging neurowetenschappen studeren omdat ze wilde weten waarom de ene mens depressief wordt en de andere niet, en wat je aan zo’n depressie kunt doen. Maar betere behandelingen zijn er nog steeds niet. Waarom niet? Ze praat erover met redacteur Jasper Veenstra.

Sinds A Star is Born, waarin ze overtuigend naar een Oscar reikt, houdt iedereen van Lady Gaga. Schrijver Sarah Sluimer deed dat al vanaf het begin. Haar obsessie mondde jaren geleden zelfs uit in een masterscriptie over Gaga en haar maskerades. Maar nu haar laatste masker is gevallen, is de liefde over, schrijft Sluimer vandaag op VN.nl. Redacteur Lou-Anna Druyvesteyn interviewde Sluimer over haar (bekoelde) liefde voor Gaga.

Zowel studenten als onderwijsinstellingen zouden baat hebben bij een beter gestroomlijnde overgang van studeren naar werken, stelt de pas afgestudeerde Anne van den Dool. Maar hoe dan? Lou-Anna Druyvesteyn leest dit verhaal voor.

De Noordpool smelt snel en verandert van een woestenij in een goudmijn vol diamanten, olie en gas. Fotograaf Kadir van Lohuizen legde de vliegensvlugge veranderingen in de regio vast, en ving er een glimp van de toekomst op: een cirkel van steden aan de rand van de poolcirkel. Luister naar Kadir en bekijk zijn foto's op vn.nl/noordpool.

Harm Ede Botje coördineerde de productie van 'Zo verbeteren we de wereld', een VN-special over plasticsoep, CO2-opslag en het zelfbenoemde groenste kabinet ooit. Hij vertelt waarom het klimaat actueler is dan ooit en wat het 'praatje-plaatje-daadje'-concept van de judoleraar van zijn kinderen daarmee te maken heeft. Lees de artikelen op vn.nl/eco

Journalist Tim Luimes reisde af naar Exarchia, een wijk in het noordoosten van het centrum van Athene die al sinds het eind van de negentiende eeuw bekendstaat als een bolwerk van anarchisme, antifascisme en links-radicalisme. De Griekse crisis gaf Exarchia betekenis en energie maar daar is weinig van over, constateerde Tim. Hij vertelt erover in gesprek met Jasper Veenstra.

Wat, denkt schrijver/kunstenaar Jonah Falke, als je de stress van een druk leven nu eens niet bestrijdt met meditatie-apps of mindfulness, maar zoals monniken dat al 1500 jaar doen, volgens de Regel van Benedictus? Jonah leest zijn verhaal zelf voor.

'Laura H., Het kalifaatmeisje uit Zoetermeer' van journalist Thomas Rueb vertelt het bijzondere verhaal van de Nederlands-Surinaamse 'jihadbruid' Laura H. Thomas sprak met Laura zelf, haar vader en de zussen van haar man Ibrahim. Hoe kwam Laura op zijn pad, en hoe ging hij te werk? Jasper Veenstra vroeg het hem.

Een post over yoga in het park, een story over CrossFit en een foto van je bezwete biceps: je bent zo sportief als je je op social media toont. En daar draait het alleen om views en likes. Waarom kan sport niet gewoon leuk en gezond zijn? Jasper Veenstra leest voor.

Het lijkt zo mooi en progressief, samen werkruimte delen in bijvoorbeeld een coworking-café. Maar de co-idylle is alleen toegankelijk voor wie genoeg verdient, schrijft Amarens Eggeraat, die in Parijs woont en werkt. Nu elke vierkante centimeter in de stad steeds meer geld waard is, zijn er steeds meer mensen die zich er geen ruimte en beschutting meer kunnen veroorloven. Jasper Veenstra leest voor.

Lisa Bouyeure is het zat: de zuiverheidscultus waardoor strijders voor de goede zaak na één misstap het digitale dorpsplein op worden gesleurd voor een portie pek en veren. 'Het is een vorm van pesten waarbij de pester zich altijd moreel superieur kan voelen.' Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

In juni kreeg politiek verslaggever Thijs Broer een telefoontje van Alexander Pechtold: of hij interesse had in een exclusief interview waarin Pechtold bekend zou maken dat hij aftrad. Daar had Thijs wel oren naar. Maar was hij niet bang om voor het karretje van D66 te worden gespannen? Op die vraag, en op nog wel wat meer, geeft hij in dit gesprek met Jasper Veenstra antwoord én tipt hij de opvolger van Pechtold.

Om tot rust te komen, moet je eerst de verveling door. En ja, dat is griezelig. Laat Annemiek Leclaire je helpen in deel vijf van haar serie 'Minder moeten, meer leven', en leer te lanterfanten, te lummelen en te luieren, voordat het te laat is. Lou-Anna Druyvesteyn leest voor.

Goedbeschouwd is het een wonder dat er van VN-redacteur Sander Donkers nog weleens een stuk in het blad komt: hij weet de deadline altijd op te rekken. Hoog tijd voor een cursus timemanagement.

Aafke Romeijn bekeek Temptation Island en las The Circle van Dave Eggers en vond de proeftuinen die populaire cultuur creëert interessant. Big Brother-taferelen komen echter niet alleen in andere realiteiten voor, maar ook in de échte werkelijkheid. Waar vroeger God als het 'alziend oog' werd beschouwd, nemen sociale media die rol nu over. Aafke Romeijn leest in deze aflevering van 'VN Voorgelezen' haar eigen artikel voor.

Vroeger werd schrijver/kunstenaar Jonah Falke niet geplaagd door intellectuele prikkels, en dus belandde hij op het vmbo. Tegenwoordig bevindt hij zich in hoogopgeleide bubbel. Wat ging er verloren?

Journalist Eveline Rethmeier sprak met bewoners, bestuurders, onderzoekers en ondernemers in Rome, Amsterdam, Florence, Venetië, Barcelona en Parijs over de gevolgen van ‘overtoerisme’. Eerder schreef ze over de schrikbeelden en het anti-toerisme. Nu het derde en laatste deel van deze serie: de oplossingen.

Aflevering twee van een driedelige serie: hoe gaat het met 'overtoerisme' in Florence, Rome, Barcelona, Parijs en Amsterdam? ‘Tourists go home!’

Journalist Eveline Rethmeier woont in Rome en bezocht de afgelopen maanden Amsterdam, Florence, Venetië, Barcelona en Parijs om te praten met inwoners, bestuurders, onderzoekers en ondernemers over de gevolgen van massatoerisme.

In naam van een ‘veilige leeromgeving’ worden aanstootgevende stemmen in het hoger onderwijs steeds vaker geweerd. Wat betekent die trend voor het vrije debat? ‘Voor je het weet, bestaat er alleen nog tolerantie voor de éígen mening.’ Auteur Thijs Broer leest voor.

Jaden Smith wordt graag als een extravagante gek gezien, maar zó gek is Jaden niet: in feite heeft hij een scherp gevoel voor de 'exhibitionistische etalagecultuur'.

‘Het verraad van Vrij Nederland’ in de laatste oorlogsjaren laat zien dat de geschiedenis op microniveau een hoogst individuele zaak is, en dat de hoofdpersonen heldhaftig én angstig kunnen zijn. Auteur Harm Ede Botje leest voor.

Jongens met een justitiële enkelband, jonge vrouwen met een prostitutieverleden, een hele klas met jonge moeders: welkom op de School voor Administratie in Den Haag.

Elke maand komen ze bij elkaar: twintigers die geobsedeerd zijn door cryptomunten. Wat wil je, met winstmarges van meer dan 1000 procent. Al kopen ze er niets voor. Want stel dat de waarde nog stijgt!

In het fascisme van Erich Wichman herken je iets van het hedendaagse populisme, zeggen kenners van de kunstenaar en activist. Mischa Cohen maakte een portret van deze ‘rebelse patriot in een ondergaand land’ en las het zelf voor.

Het Tropenmuseum zit in zijn maag met kasten vol schedels en lichaamsdelen op sterk water uit de voormalige koloniën. Moeten ze worden begraven, moeten ze terug? Een fascinerende reconstructie van een ethische worsteling, voorgelezen door Ward Wijndelts.

Kunstgenootschap Castrum Peregrini werd tot ver in de jaren tachtig gekenmerkt door ‘pedagogische eros’. Oud-ingewijden treden nu naar buiten. Auteur Sander Donkers leest voor.

Mohamed by Vrij Nederland

Eduard by Vrij Nederland

Ali by Vrij Nederland

Intro by Vrij Nederland

Denny - Angela by Vrij Nederland

Vanessa - Chisom by Vrij Nederland

Speciaal voor Vrij Nederlands Detective & Thriller Gids van 2017 leest VN-redacteur Sander Pleij een Sherlock Holmes verhaal voor: De Bond van roodharigen'.